GGGGG

MEDYADA NYARGI VE PROPOGANDA NASIL SAPTANIR?Dr. Richard Paul Ve Dr. Linda Elder(www.criticalthinking.org)Eletirel Dnme Kurumueviren: Merih Bekta FDANSunum HaritasYaklak 60 dakikaSlaytlarla ve grsel aktarm.Biti soru cevapMedya Nedir?TVRadyoGazetenternet Sosyal PaylamlarReklamlar Vs.vs.Eyll 1955

Medyann bize etkisi nedir?KAD Medya ilikisi ?nsanlar kendi dnce yapsna gre bilgilendiren zellii vardr.Medya insan dnce yapsn ekillendiren bir yapya sahiptir. nsanlar ynlendirme zellii vardr.nsanlar kkrtan ya da sakinletiren bir yapya sahiptir.Bu ksm deitir, tamamla ve derle

Medyann amac nedir?Medya: Kitleleri ikna ve halk maniple (ynlendirme) etme sanatdr.

Kitle nedir, psikolojisi nedir, gc nedir, insanlar kitleden nasl uzak tutabiliriz, vs ..bilmek zorundayz(Baraj patlamas, sel)Yorumlayalm.

Yazl Basnn Mant le lgiliDoru Sandmz Yanllar1- Haberlerin ou ,bamsz bir aratrmac gazetecilik anlayyla yaplmaktadr.

2-Haber yapclar, yalnzca gerekleri yazar ve yazlanlar hakknda herhangi bir sonuca varmazlar.(Dorular arasnda verilen yanllar)

3-Haber yaparken, gereklerle dnceler birbirinden ak bir ekilde ayrt edilir.

4-Ortada gzle grlr bir gereklik vardr.

5-Srad eyler haber olup, sradan eyler haber deildir.

-Olup bitenlerin % ? haber olur?-Haber olan bir gerein % ? n bilirsiniz?Cevap: % 1 den daha az haber olur.Haber olanlarn da, gereklerinin % 50 den fazlasn bilmeyiz.1 milyon nfuslu . ilinde 100-150 kiilik bir grubun kartt olay, TV(ler)den izleyenler ilinin her yerinin sava alanna dndn sanr (yle inanr). Oysa bitiik mahallede yaanlarn olaydan haberi bile yoktur... Doan K.DOLAYISI LE: -Bu makalede atlanan ey nedir?-Burada farkl gereklikleri de bilseydik acaba nasl dnrdk?-Bu makale yazarn aksine dnen bir bak asyla yazlsayd nasl olurdu? SORULARINI SORMALIYIZ.Buradan medyann ne demediini bulabiliriz.

rneklerKlelik ABD de yaygn durumda iken, medya bunu doal bir eymi gibi yanstmtr.Irakta ikence gren insanlarn plak ve aalanm fotoraflar, ABD basnn i sayfalarnda ancak yer bulabilmitir.lke atletleri madalya kazandnda, bu olay, madalya kazanlmayan karlamalar nemli deilmi gibi sunulur.(Halkn zaferlere ihtiyac vardr.)Kamuoyu nyargsKamuoyu:Bizimle ayn grte olan medya objektif, olmayanlar nyargldr.Hakim anlaylar, liberal eklemlerle verilince yalnzca liberaller objektif olarak kabul eder. muhafazakar bir sylem iinde sunulunca bu sefer de yalnzca muhafazakarlar tarafndan objektif grlrler.Hakim lke deolojisiTm dnyada medya , olaylar dnyaya hakim lkenin ideolojisinin doruluunu ortaya koymak ya da bunu ima etmek anlamnda sunar.Ulusal ve kltrel nyarglar nasl farkedip anlayabileceimizi renmek zorundayz.Dost lkelerde olanlar , en scak ekilde verilir, dman lkeler hakknda yazlan olumsuz hikayeler ok poplerdir ve dzenli olarak retilip ortay atlr.

Nesnellik(Objektiflik/Tarafszlk)Kolay mdr?Biz planlarz... Onlar gizlice kurgular. Biz zekiyiz...onlar iten pazarlkl.

Biz strateji olutururuz....Onlar komplo teorisi... Bizde sulananlar var. Onlarda ise fanatikler.

Biz gururluyuz.. Onlar kibirli. Biz uzun vadeliyiz... Onlar aal ve grltl. Biz kendimizi savunmak iin silah yaparz....Onlar bizi tehdit etmek iin. Biz mdahale ederiz.... Onlar istila. Biz zgrlk savalaryz... Onlar terrist. Biz anlamalar, geersiz olduklar zaman ineriz...Onlar ise sorumsuz, gvenilmez olduklar ve ahlaki (etik) olmadklar iin anlamalar inerler.

Medya unu ok iyi bilir:nsanlarn birou, dncelerinin gelimesi ve salkl dnce ile ilgilenmezler.

nandklar eylerin ve deerlerinin vlerek onaylanmasn isterler. Futbol taraftarlar gibiHaberleri eletirel bir ekilde okumalyz.Hangi haberler , niin n sayfada verilir ? Hangileri i sayfada , kk puntolarla verilir. Hangi bilgiler ve niin smenalt edilir ?

Hangi bak asna ncelik tannyor?

Hangi grler stnkr geiliyor ya da hafife alnyor?

Olumsuz yanstlan grlere (konuyu en zeki ekilde anlayanlara) nasl ulaabilirim?Eletirel Bir Haber Alcs Olmann Aamalar 1) Haber Yapmndaki temel anlayn ne olduunu bilin. (Ama eitmek, tm taraflar adil bir ekilde temsil etmek deildir.)Sadece haber mi; yoksa ayn zamanda operasyon-ynlendirme-tahrik-duygusallklarn kulanlmas-yanltma-yalan-hedef saptrma-oyalamam?2.Karnzdakinin haber yapma mantn kullann, haberleri nce zmleyerek paralayn sonra onlar farkl bir bak ve anlayla tasavvur ederek yeniden kurun. Detay ne? ok ne? Kaynak neresi?Haberdeki Ama ne?Haber ne diyor?Haber ne demek istiyor?

Reklamclara Duyarllk Medya, reklamclar kzdracak haberlerden kanr, ya da onlar vermez. rnein, bir yandan tam safya marka otomobil reklamn yaparken, dier yandan o otomobili pazarlayan Grubunu eletirecek, zor durumda brakacak, iini aksatacak , borsa deerini drecek . Haber vermez.rnein, bir yanda tam sayfa reklam vardr, i sayfalarda da haber reklamlar: u arabann u modeli de kt , az yakyor ok kayor gibi.BESLENME KAYNAI OK OK NEMLHkmete Duyarllk

Zamlardan sonra hkmet destekli haberler..Nankrlk etmeyin!

G Odaklarnn karlarna Duyarllk retim, iletiim, tarm, silah yapm, havaclk,inaat sektr, bankaclk, oto sektr, sigorta, elence gibi gl endstrilerin tm gnlk haberleri kendi ilgi ve menfaatleri dorultusunda ekillendirir. Dini gruplar, profesyonel gruplar, sendikalar ve dier organize gruplar da kendi karlarna yatrm yaparak youn bir ekilde haberleri kendi ilgilerine gre ekillendirmeyle urarlar.

Rakiplere Duyarllk Medya ,dier medyann getii konular nda haber yapar. Byk haber ajanslar bir ykye byk haber muamelesi yaparsa, dierleri de tipik olarak gndemi takip edemiyor olmamak iin ayn konuyu gndeme eit derecede tarlar. Medyann ou , lider medyay bir sr mantyla takib eder. lkede ulusal ve uluslararas gndem gazeteden gazeteye ok az deiir. Yenilie ve Gsterie Olan (SANSASYONA)nyargBir yanda byk bir banka milyonlarca mterisiden dzenli masraf alnca milyonlarca dolar alm olur. Fakat byle bir uygulama haberlerde gemez bile. te yanda bir banka hrsz 10 bin dolar alsa, bu gndeme oturur. Yeryznde her gece milyonlarca ocuk yataa a giderken, bu haber olmaz. Fakat bir okul yemek olarak havyar karsa, bu haber olur. Kadnlar ve ocuklar her gn uluslararas kle ticareti yoluyla satlnca haber olmaz, fakat yalnzca bir kaak teknesi yakalannca , bu haber olur.Ne yapmalym?Alternatif Bilgi Kaynaklarn BulmaBamsz bir Dnen Olmanemsenmemi, Grmezden Gelinmi ya da Haber Yaplmam Haberler arama.PROPOGANDA YAKALAMA TEKNKLER NELERDR?1-Haberin nereden verildii

2-Haberin verilme skl

3-Haberin ka yaynda birden kopyala-yaptr ilendii(Haziran rnei)

4-Habere konu olayn yaand zaman

5-Haberin zamanlamas

6-Haber-Yorum analizi yapmak.

7-Haber /konu paslamalar(Karde medya arasnda belli dzen ve aralklarla ayn konunun paylalmas)

ne karlan konular, niin?,

..ehit aileleri.. konuuyor(Haber yorum maniplasyonu)Byk Resmi Grmeye almak.Anlk kareler ne kadar doru tahlil edilirse edilsin, btnletirilemedii oranda eksik ve yanltc olabilir.Bu da en ok ama sorgulamas ile , dier durumlarla balant salanarak kurulabilir.Niin, 5 N 1 K.28/10/2011 Van Erci DepremiKk resimler...Medyann(zellikle yanl medyann) dedikleriAyrntlar

Byk resim:Medyann demedikleri, esas sorulacaklar, yaplacaklar?

Yetkililerin hazrlklar yapp yapmadklarHalkn depreme hazrlk eitimiDeprem sonras yaplmas gerekenler/yaplan/yaplmayanlar.Organizasyonlar.Deprem bilgisi.DASK deprem vergisi ne kadar topland, nereye harcand?Deprem durum takibi..

Ey iman edenler! yet bir fsk (yalanc/gnahkr) size bir haber getirirse, doruluunu aratrn. (Yoksa) bilmeyerek bir kavme ktlk eder de, yaptnza kesinlikle piman olursunuz.Hucurat/6.

Fla! Suriye Haclara saldrd?

www. kritik-analitik.com& Z MGerei Aratrma Ve Dnce DerneiESKEHR . 2011

80

80