Rehberlik,bireyin kendini anlaması,problemlerini çözmesi,gerçekçi kararlar alması,kapasitelerini geliştirmesi,çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için,uzman kişilerce bireye yapılan psikolojik yardımlardır.

Eğitim süreci içinde rehberlik hizmetleri,öğrencinin gelişmesine ve uyumuna yardım etmeye yöneliktir. Rehberliğin temel yada sonal amacı bireyin kendini gerçekleştirmesidir.

Kelime karşılığı “tam verimlilik” olarak verilebilir. Yani bireyin her yönüyle kapasitelerini sonuna dek geliştirebilmesi, daha verimli ve mutlu bir düzeye ulaşabilmesidir. Ancak bireyin kendini gerçekleştirmesi uzun bir süreç içinde aşama aşama sağlanabilecek bir oluşumdur.

Bu sonal amaca varabilmek için rehberlik öncelikli alt amaçları gerçekleştirmekle işe başlar. Bu oluşumu yani rehberliğin amacını şu şekilde şematize edebiliriz.

Ben kimim? Özelliklerim neler? Kuvvetli ve zayıf yönlerim? Yeteneklerim? İlgi ve eğilimlerim? İhtiyaç ve problemlerim neler?....gibi sorunların yanıtları.

BİREY Kendini Tanıma Kendini anlama ve Kabul etme

Çevredeki eğitim ve iş olanakları neler? Ailenin sınırlılıkları? Toplumun gerçekleri,bana sağlanan fırsatlar?..vb. soruların yanıtları.

Bulunduğu ortamı ve çevreyi tanıma

Bulunduğum ortamda-bu çevrede sahip olduğum yetenekleri nasıl geliştirebilirim? Çevrenin bana sunduğu fırsatları en iyi nasıl değerlendirebilirim? Sorunlarımı nasıl çözebilirim ve bulunduğum ortama nasıl uyum sağlayabilirim?

Ben ne yapabilirim? Ne yapmalıyım?

İşte rehberlik hizmetleri bu sonal amaca ulaşmada bireye ne kadar yardımcı olabilir ve ona “kendini gerçekleştirme” yolunda ihtiyaç duyduğu yardımı ne ölçüde sağlayabilirse amacına o derece ulaşmış olur.

Kendini GerçekleştirmeSonalAmaç

Rehberlik hizmetleri,öğrencinin her yönüyle gelişmesini ve böylece kendini gerçekleştirmesini amaçlayan psikolojik yardım hizmetlerini kapsadığı için bu hizmetlerin bir bütünlük içinde verilmesi gereği önem taşır.

Bir okulda ,öğrencilere dönük yapılması gereken rehberlik hizmetlerinden söz edelim. Bu hizmetleri aşağıdaki şekilde şematize edebiliriz.

İzleme İzleme

değerlendirmedeğerlendirme

Bilgi toplama Bilgi toplama

ve yaymave yayma

Ar – GeAr – GeMüşavirlikMüşavirlik

Bireyi Bireyi

tanımatanıma

Çevre / veli Çevre / veli

İle ilişkilerİle ilişkiler

OryantasyonOryantasyon

Yöneltme veYöneltme ve

yerleştirmeyerleştirme

PsikolojikPsikolojik

danışmadanışma

Şemanın ifade ettiği noktalara dikkat çekelim:

Rehberlik hizmetleri bir bütündür,birbirlerini tamamlarlar.

Hizmetler birbirlerinin alanını kısmen kapsasa da kendine özgü etkinlikleri de içerir.

Tüm hizmetlerin merkezinde psikolojik danışma yardımı yer alır.

Hizmetler arasındaki ilişkiler aynı ağırlıkta ve yoğunlukta olan çok yönlü bir yapıya sahiptir.

şimdi bu hizmetler hakkında kısaca açıklamalar yapalım.

“Bireyin karar verme ve problem çözme ihtiyaçlarını karşılayarak gelişim ve uyumunu sürdürmesine yardımcı olmak amacıyla bireyle yüzyüze kurulan psikolojik yardım ilişkisidir”.

Bu yardımı alan kişiye “Danışan”,yardımı veren kişiye “Psikolojik Danışman” denir.

Okullarda psikolojik danışma hizmetinden ,çeşitli uyum sorunlarını çözmek isteyen ,başarısızlık,karar verme güçlüğü,vb. problemleri olan öğrenciler olduğu kadar kendini tanımak ve geliştirmek isteyen herkes yararlanabilir.

Bu hizmet bir okula yeni başlayan öğrencilere ,eğitim yılı başında ,okulu,kurallarını,işleyişini tanıtmak,okul ve o çevrede ihtiyaçlarını nasıl karşılayacakları hakkında bilgi vermek ve böylece yeni girdikleri ortama kısa sürede alışmalarına yardımcı olmak üzere yapılan çalışmalardır.

Öğrencinin gelişimine ve uyumuna yardımcı olabilmek için onu tanımak gereklidir.Bireyi tanımada amaç,bireyin kendini tanıması,kendi özellikleri hakkında bilinçlenmesi,kendini zayıf ve kuvvetli yönleriyle görüp kabul etmesini sağlamaktır.Tanıma hizmetlerinde en önemli görev sınıf öğretmenine düşer.

Kuşkusuz tanıma çalışmalarını yürütürken sınıf öğretmeni,okuldaki rehberlik uzmanından yardım alır,bazı tanıma araçlarının hazırlanması ve kullanılmasında onun uzmanlık bilgisinden yararlanır.

Öğrencinin gerek duyabileceği her türlü bilgiyi onun yararlanmasına sunmak için yapılan çalışmalardır.

Ör: üst eğitim kurumları,üniversiteler ve koşulları,okuldaki ve çevredeki eğitsel ve kültürel etkinlikler vb.

Öğrencinin kendine uygun bir eğitim kurumuna ,branşa,işe ya da mesleğe yönelmesi ve o konuma yerleşmesi için yapılabilecek yardım hizmetleridir.

Yapılan önceki hizmetlerin bir devamı gibi düşünülebilir. Yöneltme ve yerleştirme sürecinin sonucu ne olmuştur? Psikolojik danışma yardımı alan öğrencide bu hizmetin sonucu beklenen değişiklik gerçekleşmiş midir?

Okuldaki rehberlik uzmanının ,öğretmen ve yöneticilerin ortak bir rehberlik anlayışı kazanmaları,bu alanlardaki bilgi ve becerilerini artırmaları için onlara yardımcı olmasıdır.

Bir diğer deyişle okuldaki rehberlik uzmanı ile öğrencinin eğitimi ve yetiştirilmesi ile ilgili bir yada daha fazla sayıda kişinin (öğretmen,yönetici,veli…)işbirliği içinde

,öğrencinin gelişmesine yönelik olarak kurdukları yardım ilişkisidir.

Soru : Hangi ifade yanlıştır? a)Rehberlik bir süreçtir.

b) Rehberlik yardımı bireye dönüktür. c)Rehberlik problemli bireylere yönelik

bir hizmettir. d) Rehberliğin amacı bireyin kendini

gerçekleştirmesine yardım etmektir.

Rehberlik hizmetlerinin amacına ulaşmasının en önemli koşullarından biri de bu hizmetleri yürüten tüm görevlilerin -uzman,öğretmen,yönetici,diğer personel-bu alanda temel ilkeleri bilmesi ve uygulamasıdır. Tüm çalışmalar bu ilkelere uygun olarak gerçekleştirilmezse hizmetlerden beklenen yarar sağlanamaz.bu nedenle aşağıdaki ilkeler sıralanmıştır.

1. Rehberliğin temelinde,insan hak ve sorumlulukları ile yakından ilgili demokratik ve insancıl bir anlayış vardır.

Bireyin özerk olduğu kendi kendini yönetme sorumluluğu olduğu,kendisi için seçimler yapma ve kararlar alma hakkına sahip olduğunu kabul eder. Bu görüş her bireyi değerli ve biricik bir varlık olarak kabul eder,onun gelişimine fırsat verilmesini gerektirir.

2. Rehberlik anlayışı,her türlü çalışması ile öğrenciyi merkeze alan bir eğitim sistemi öngörür. Böyle bir eğitim sisteminde, programlar,öğrencilerin gelişim özellikleri,ihtiyaçları,yetenek ve ilgilerine göre düzenlenir. Sadece 'başarısız','haylaz','sorunlu' gibi etiketlenmiş öğrencilerin değil,bütün öğrencilerin kendilerini daha iyi tanımak,kendilerine uygun kararlar almak,seçimler yapmak için rehberlik yardımına gereksinimleri vardır.

3. Rehberlik yardımının esası,öğrencilerin kendi kişiliklerini daha iyi anlamaları ve problemlerine çözüm yolları bulmada onların kendi kendilerine yeter bir duruma gelmelerini sağlamaktır.

Rehberlik her düştüğü zaman öğrenciyi kaldıran bir el,ayakta duramadığında ona destek veren bir koltuk değneği yada onun problemlerini çözen sihirli bir güç değildir!!!!!

4. Rehberlik hizmetleri öğrencinin her yönüyle gelişmesi ve kendini gerçekleştirmesine yardım etmelidir.

Gelişme bir bütündür ve süreklidir. Eğitimin de,rehberliğin de amacı öğrencinin tüm kapasitesini,varolan tüm gizilgüçlerini ortaya koyabilmesi,potansiyeli ölçüsünde kendini geliştirmesi,daha yeterli,daha verimli ve daha anlamlı bir yaşam sürebilmesidir. İşte kendini gerçekleştirme ile kastedilen bu tümel gelişmedir.

5. Rehberlik uygulamalarında öğrenci ile ilgili herkesin ortak bir anlayış ve işbirliği içinde çalışması gereklidir.

Rehberlik hizmetleri bir takım çalışmasıdır!!!!!!

6.Rehberlik uygulamaları her okulun amaç ve ihtiyaçlarına uygun alanlarda yoğunlaştırılmalıdır.

Okulun yapısı,niteliği,eğitim düzeyi,koşulları,olanakları,sınırlılıkları gibi yönler dikkate alınarak rehberlik programlarında değişiklikler yapılabilir.

7.Okulda uygulanacak rehberlik programı dinamik bir yapıya sahip olmalıdır. Çünkü öğrenciler değişim halindedir. Çevredeki olanaklar,koşullar,yararlanabilecek bilgi kaynakları değişmektedir.

8. Okulda etkili bir öğretim programı,etkili bir rehberlik programını gerektirir. Öğretim ve rehberlik hizmetleri karşılıklı olarak birbirine bağımlıdır.

Çünkü;sadece zihinsel süreçlerin gelişimi yeterli değildir. Birey bir bütündir. Sosyal ve psikolojik yönden sağlıklı olmazsa zihinsel kapasitelerini kullanamaz.

9. Rehberlik hizmetlerinde bireysel farklara saygı esastır.

Her öğrenci kendine özgü bir bütündür. Kapasiteleri,yetenekleri,ilgi ve ihtiyaçları farklıdır. Önemli olan her öğrencinin bu niteliklerine uygun bir düzeyde gelişmesini sağlayabilmektir.

10.Rehberlik hizmetleri planlı,programlı,örgütlenmiş bir biçimde ve profesyonel bir düzeyde sunulmalıdr.

11.Rehberlik hizmetlerinde 'süreklilik','gönüllülük' ve psikolojik danışma ilişkilerinde 'gizlilik'esastır.

*Öğrenci sürekli gelişim halindedir. *Zorla danışmana gönderilmez. *Öğrenciye ait bilgiler onun izni olmaksızın

başkaları ile paylaşılmaz.

" HAYAT BİR YARDIMLAŞMADIR."

* Gençlerle şakalaşın,espiri yapın ama sakın alay etmeyin.

*Onları anlamaya ve içten ilişkiler kurmaya çalışın ama yaşadıklarını sakın küçümsemeyin.

*Onlara kuralları açıklayın,uymalarını isteyin ama bunu otoritenizi kanıtlama yolu olarak kullanmayın.

*Gençleri kabul edin,değer verin ancak bu durum,onların her davranışını onaylamanızı gerektirmez. Yanlış davranışlarını onaylamadığınızı gösterin. Elbette uygun bir şekilde.

*Gençlere görev ve sorumluluk verin,ama onlara işin başında yenilgiye ve başarısızlığa uğrayacakları görevler vermeyin.

*Gencin olumsuz davranışları üzerine dikkatleri toplamayın,bunu olumlu yönleri için yapabilirsiniz.Yine de fazla abartmaktan kaçının

*Gencin sizinle paylaştığı sırlarına saygı duyun,bu sırları başkalarıyla paylaşmayın.

*Gençler, yetişkinlerin “her şeyi bilen,çok anlayışlı,mükemmel” görünmesinden hoşlanmazlar.Onlara söylevlerden,kalıplaşmış sözleri söylemekten kaçının.Söylemek istediklerinizi arkadaşça bir yaklaşımla,espirili bir tarzda söylemek daha etkili olabilir.

*Onlara söylev vermek yerine onların kendilerini,sorunlarını ifade etmelerine fırsat verin.

*Sosyal etkinliklere,grup çalışmalarına gereken önemi gösterin.Ders içi ve ders dışı etkinliklerde gençlere sorumluluk alma,kendini kanıtlama,iş birliği yapma fırsatlarını sağlayın