Upload
chet
View
129
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Meme Kanserinde Yayılım Korunma ve Erken Tanı. Yard.Doç.Dr. Gülbeyaz Can İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu İstanbul. Meme Kanseri Meme Kanserinde Yayılım. Normal hücreler. Anormal hücreler. Tümör. Benign (İyi huylu) Malign (Kötü uylu). - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Meme KanserindeYayılım
Korunma ve Erken Tanı
Yard.Doç.Dr. Gülbeyaz Canİstanbul Üniversitesi
Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokuluİstanbul
Meme KanseriMeme Kanserinde Yayılım
Anormal hücreler
Normal hücreler
Tümör
• Benign (İyi huylu)• Malign (Kötü uylu)
Malign vs Benign
Malign Tümörler Benign Tümörler
Normal dokuyu istila eder, sıkıştırır, tahrip eder
Memedeki kitlelerin %80’ini oluşturur
Hücreler yeni tümör oluşturmak için kitleden ayrılabilir
İstila etmez veya yayılmaz
Yaşamı tehdit eder Yaşamı tehdit etmez
Meme Kanseri
Meme Kanseri
Meme Kanserinin Türleri
Meme kanseri kanallardan veya
loblardan memenin yağ dokusuna
doğru yayılır
Meme kanseri
kanallara veya loblarahapsedilmiştir ve
memenin yağ dokusunadoğru yayılmaz
İnvasiv kanserler Non-invasiv kanserler (in situ)
Non-invasiv Duktal Karsinom Non-invasiv Lobular Karsinom
İnvasiv Duktal Karsinom İnvasiv Lobular Karsinom
TTumor umor (Tümör)(Tümör)
NNodes odes (Lenfler)(Lenfler)
MMetastasietastasis s (Metastaz)(Metastaz)
Evre TNM Kriter
0
I
II
III
IV
Tis N0 M0
T1 N0 M0
T2 N1 M0
T3 N2 M0
T N M+
Karsinoma in situ
Tümör kaynaklandığı dokuda sınırlanmış; lokal tümör gelişimi
Yaşama şansı %70-90
Çevredeki dokulara ve ilk lenf noduna lokal yayılım mevcut
Yaşama şansı %50+5
Geniş lokal ve bölgesel yayılım
Yaşama şansı %20+5
Metastaz
Yaşama şansı <%5
Hastalığın Yaylımına Göre Sınıflandırma
Meme Kanseri – Evre I
• Tümör < 2.0 cm• Lenf nodu
tutulumu yok (N0)• Metastaz yok (M0)
(T1, N0, M0)
Meme Kanseri – Evre IIa
• Tümör > 2.0 < 5 cm• Aksiller lenf nodu
tutulumu yok/var (N0/1)
• Metastaz yok (M0)
(T1/T1mic, N1, M0)
(T2, N0, M0)
(T0, N1, M0)
Meme Kanseri – Evre IIb
• Tümör > 2.0 < 5 cm veya >5
• Aksiller lenf nodu tutulumu yok/var (N0/1)
• Metastaz yok (M0)
(T2, N1, M0)
(T3, N0, M0)
Meme Kanseri – Evre IIIa
• Tümör < 5 - >5 cm• Aksiller lenf nodu
tutulumu var (N1/2)• Metastaz yok (M0)
(T1, N2, M0 veya T2, N2, M0)
(T3, N1, M0 veya T3, N2, M0)
Meme Kanseri – Evre IIIb
• Tümör - göğüs duvarına yayılmış
• Aksiller lenf nodu tutulumu yok/var (N0-2)
• Metastaz yok (M0)
(T4, N0, M0)
(T4, N1, M0)
(T4, N2, M0)
Meme Kanseri – Evre IIIc
• Tümör – farklı boyutlarda
• Lenf nodu tutulumu var (N3)
• Metastaz yok (M0)
(Herhangi T, N3, M0)
DÖNÜŞÜM ANJİOGENEZHAREKET & İNVAZİYON
Kapillerler,Venüller, Lenfler
BAĞLILIK
KAPİLLER YATAKLARDATUTULMASI
EMBOLİZM &DOLAŞIM
ORGANPARANHİMASINA
SIZMA MİKROORTAMACEVAP
TÜMÖR HÜCRESİNİNÇOĞALMASI
& ANJİOGENEZ
METASTAZ
METASTAZLARINMETASTAZI
NAKİL
Çoklu hücre agregasyonu(Lenfositler, trombositler)
Kanser Hücresinin Yayılımı
Meme Kanseri – Evre IV
• Tümör – herhangi• Lenf nodu tutulumu -
herhangi• Metastaz var (M1)
Evre’ye Göre Sağkalım
Evre 5 yıllık sağkalım oranı
0 %100
I % 98
IIA % 88
IIB % 76
IIIA % 56
IIIB % 49
IV % 16
Kaynak: ACS
Meme Kanserinde Korunma
Meme Kanserinde Korunma
Doğum
HassasiyetHassasiyet
? ? ?? ? ?? ?? ?
Kanserojenlere Kanserojenlere maruziyetmaruziyet
ÖnlemeÖnleme(Primer Korunma)(Primer Korunma)
Miller AB. General principles of early detection of cancer. Oncore Ontaro 13:8-14, 1993.Miller AB. General principles of early detection of cancer. Oncore Ontaro 13:8-14, 1993.
20-40-50YAŞYAŞ
Meme Kanserinden Korunma
PRİMER KORUNMA
Risk FaktörüRelatif Risk
Atfedilen Risk
Davranış Değişikliği
İlk doğum yapma yaşı 30’dan sonra
Akciğer grafisinde yüksek doz kullanımı
Hiç evlenmemiş olma
Hiç çocuk sahibi olmama
Menopoz sonrası obesite
Alkol kullanımı
Yağdan zengin diyet
Düşük fiziksel aktivite
Diethylstilbestrol kullanımı
Oral kontraseptif veya HRT kullanımı
Orta
Orta
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Çok az
Çok az
Çok az
Cok az
%7
%2
-
%5
%2
-
-
-
-
-
Sağlıklı yaşam
Hormonal faktörlerin kontrolü
Meme Kanserinden Korunma Egzersiz - genç yaşta Genç yaşta radyasyona maruz kalmayı önlemeli İlk çocuk 20 yaşından önce doğurmalı
– Gebelik miyadında tamamlanmalı – Çocuk uzun süreli emzirilmeli
HRT ve oral kontraseptif kullanımı engellenmeli Alkol kullanmamalı Postmenapozal dönemde kilo almamalı A ve C ? Vit. Yüksek riskli gruplara
– Profilaktik mastektomi– Tamoxifen veya Raloxifene– Tek veya çift taraflı ooferektomi
Meme Kanserinde Erken Tanı
Meme Kanserinde Erken Tanı
Kanser Kanser başlarbaşlar
Doğum
Kanser Kanser belirlenebilirbelirlenebilir
HastalıkHastalıkSemptomlarıSemptomları
HassasiyetHassasiyet
? ? ?? ? ?? ?? ?
Ölüm
Kanserojenlere Kanserojenlere maruziyetmaruziyet
ÖnlemeÖnleme(Primer Korunma)(Primer Korunma)
Tarama ve Erken TanıTarama ve Erken Tanı(Sekonder Korunma)(Sekonder Korunma)
TedaviTedavi
Miller AB. General principles of early detection of cancer. Oncore Ontaro 13:8-14, 1993.Miller AB. General principles of early detection of cancer. Oncore Ontaro 13:8-14, 1993.
20-40-50YAŞYAŞ
Meme Kanserinde Erken Tanı
PRİMER KORUNMA SEKONDER KORUNMA
Risk FaktörüRelatif Risk
Atfedilen Risk
Davranış Değişikliği Erken Tanı
İlk doğum yapma yaşı 30’dan sonra
Akciğer grafisinde yüksek doz kullanımı
Hiç evlenmemiş olma
Hiç çocuk sahibi olmama
Menopoz sonrası obesite
Alkol kullanımı
Yağdan zengin diyet
Düşük fiziksel aktivite
Diethylstilbestrol kullanımı
Oral kontraseptif veya HRT kullanımı
Orta
Orta
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Çok az
Çok az
Çok az
Cok az
%7
%2
-
%5
%2
-
-
-
-
-
HRT hekim kontrolü altında alınmalı
Günde en az 30 dk egzersiz yapılmalı
Sağlıklı kilo sürdürülmeli
Yeterli miktarda sıvı ve bol sebze ve az yağ tüketilmeli
Alkol kullanımı kısıtlanmalı
20-39 yaş
Aylık KKMM
3 yılda bir KMM
40 yaşından itibaren
Aylık KKMM
Yıllık mammografi
Yıllık KMM
Kendi Kendine Meme Muayenesi
(KKMM)
KKMM
Ne zaman yapılmalı?• Adet görüyor ise:
– En iyi dönem adet bitiminden 5-7 gün sonra
• Adet görmüyor ise:– Her ayın belli bir günü
KKMM
KKMM - Gözlem
GözlemGözlem• 3 yönden (ön-yan)
– Meme:• Büyüklüğü
• Şekli
• Kontür – hatları
• Simetri
– Meme uçları:• Simetri
• Yön
• Ciltte renk değişikliği• Ciltte çökme/çekilme• Meme ucunda akıntı
Belirti ve Bulgular
Belirti ve Bulgular
KKMM - Palpasyon
Basınç• Hafif – alttaki dokuyu hareket ettirmeden cilt
üzerine• Orta – o bölgedeki dokuya • Güçlü – kaburgalara doğru
KKMM - Palpasyon
• Meme
• Lenf bezleri
• 9/10 kitle kanser değil
Bulgular
• Hassas, yumrulu meme
Menstruasyon sırasında su tutulumuna bağlı memenin şişmesi ve gerilmesinden dolayı normal bir bulgu
• Oldukça küçük kitleler
Her iki memede meme ucunun etrafında ve memelerin üst dış kadranında yer alıyorlarsa fibrokistik memeyi düşündürür.
Bulgular
• Oval ve dıştan sert, fakat içi ezilebilen tek bir kitle– Kist– Hareketli– Dolgunluk ağırısı– Farklı boyut – iğne ucu-nohut– 35-50 yaş sık
• Kauçuktan yapılmış topa benzeyen ve hareket ettirilebilen tek sert bir kitle– Fibroadenom – Bağ dokusu– Ağrısız– Boyutu farklı olabilir – bilye – limon– 20 y. veya HRT alan sık
Bulgular
• Hareket etmeyen tek sert bir kitle– Sert,
– Kenarları düzensiz,
– Tek memede
– Adet - boyutu değişmiyor,
– Ciltte çökme
– Hareketsiz
– Meme kanseri olabilir
Memeninbüyüklüğünde ve
şeklinde değişiklik
Memede Anormal Bulgular
Hekimebaşvurmalı
Memede kitle
Meme ucunda akıntı veya hassasiyet
Meme dokusunda
değişiklikler
Klinik Meme Muayenesi(KMM)
KMM
• 20-39 yaş– 3 yılda bir
• > 40 yaş – Yıllık
Klinik Meme Muayenesi
Mammografi
Mammografi
> 40 y. Yıllık
Mammografi ve KKMM ile belirlenen tümörlerin boyutuMammografi ve KKMM ile belirlenen tümörlerin boyutu
Yüksek Riskli Kadınlarda
1. Göğüs ışınlaması almış olanlarda– KMM - her 6-12 ayda bir– Mammografi – yıllık - ilk RT 8-10 yıl sonra veya 40
y. (>25 y.)
2. Güçlü aile hikayesi veya genetik yatkınlık– KMM - her 6-12 ayda bir– Mammografi – tanıdan 5-10 yıl önce (>25 y.)
Yüksek Riskli Kadınlarda
3. Özgeçmişinde atipik hiperplazi veya LCIS– KMM - her 6-12 ayda bir– Mammografi – yıllık - tanı yılından itibaren (>25 y.)
4. Özgeçmişinde meme kanseri hikayesi– KMM - her 6-12 ayda bir– Mammografi – yıllık