Memorija

Prema vrsti, postoje dva osnovna tipa:

1. ROM (Read Only Memory)

Sadržaj ove memorije procesor može samo da ‘čita’

Čuva podatke i kada je računar isključen.

2. RAM (Random Access Memory)

Memorija sa direktnim pristupom- operativna memorija

Procesoru omogućeno i čitanje i upis podataka

Svoju funkciju vrši samo kada je računar uključen tj. svi

podaci se brišu kad se isključi računar.

ROM (Read Only Memory)

Memorija za čitanje, tj. memorija u koju se podaci

mogu upisivati samo jedanput i čitati onoliko puta

koliko želimo

Služi za smještanje podataka koji su uvijek jednaki i

nepromjenjeni.

Malog je kapaciteta (npr. 128kB)

Podatke upisuje proizvođač računara

RAM (Random Access Memory)

Uposno-ispisna memorija, tj. memorija u koju se

podaci mogu upisati i iz nje čitati onoliko puta koliko

želimo.

U RAM memoriji se nalaze programi koji se

neposredno izvršavaju, kao i podaci nad kojima se

vrši obrada.

Kapacitet se najčešće kreće u granicama od 64 do

512 MB

Vrijeme pristupa memoriji 5-10s

Može biti

DIPP (Dual Inline Pin Package)

SIPP (Single Inline Pin Package)

SIMM (Single Inline Memory Module)

Prema funkciji može biti:

1. Main (glavna)

2. Cash

3. Video -VRAM (Video RAM)

4. Buffer

1. Main (glavna) - Memorija sa kojom je procesor u

stalnoj komunikaciji. Prema načinu rada postoje:

dinamička i statička

2. Cash - Nalazi se u/uz procesor i povezana je sa

njim direktnom i brzom komunikacijom

3. Video - Koristi se za generisanje video prikaza.

Procesor šalje podatke, video kartica ih

interpretira i prosljeđuje monitoru. Ima dva

dodatna ulaza: prema glavnoj memoriji i monitoru,

što značajno povećava brzinu rada.

4. Buffer - Međumemorija za privremeni smještaj

podataka dok se proces ne završi. Resterećuje

glavnu memoriju i oslobađa procesor

Osnovne karakteristike memorija:

Vrsta (tip) memorije

Radni takt (MHz)

Brzina pristupa (ns)

Kapacitet (MB ili GB ili TB) - kapacitet memorije zavisi o količini memorijskog prostora koju može adresirati procesor ugrađen u računar.

Kapacitet predstavlja količinu podataka koji mogu

biti smešteni u memoriju. Osnovna jedinica za

kapacitet memorije je bajt (B)

Za predstavljanje standardnih znakova: slova,

brojeva i specijalnih znakova u kompjuteru služe tzv.

BROJNI SISTEMI ili KODOVI.

Kapacitet memorije

ASCII cod

Za predstavljanje binarnih znakova 0 i 1 u standardne

znakove koriste se različiti sistemi a najpoznatiji su ASCII

cod (aski kod) (American Standard Code for Information

Interchange – Američki standardni kod za izmjenu

informacija.)

ASCII cod sadrži 128 standardnih i 128 grafičkih

znakova ukupni 256.

Np. U ASCII kodu A=0 1 0 0 0 0 0 1

B=0 1 0 0 0 0 1 0

C=0 1 0 0 0 0 1 1

BIT i BAJT

Najmanja jedinica memorije je BIT i u njoj imamo jedan

binarni znak 0 ili 1. Niz od 8 bita (binary digit) zove se

BAJT (byte) .

1 BAJT = 8 BIT-a

Kapacitet memorije izražavamo u broju bajtova.

Kapacitet memorije na PC računarima može

640 KB, 1 MB, 4 MB, 8 MB, 16 MB, 32MB, 64 MB,

128 MB, 256 MB, 1GB …

Mjere kapaciteta

bajt (B) 1B=8b, bit je digitalna cifra i može biti 0 ili 1

kilobajt (KB), 1 KB = 1024 b

megabajt (MB), 1 MB = 1024 KB

gigabajt (GB) 1 GB = 1024 MB

terabajt (TB) 1 TB = 1024 GB

kilobajt (KB) hiljadu 103

megabajt (MB) milion 106

gigabajt (GB) bilion 109

terabajt (TB) trilion 1012

Mašinski jezik je kod koji se koristi za predstavljanje

programskih instrukcija.

HDD (Hard Disk Drive)

prvi HDD je napravio IBM i bio je kapaciteta 5MB

prvi PC HDD je bio kapaciteta 10MB po cijeni od preko

100$ po MB, dok današnji HDD su kapaciteta preko

100GB po ceni od 1 centa po MB

savremeni hard-diskovi su kapaciteta

od 250GB do 3TB

250GB, 320GB, 500GB,

750GB, 1TB, 2TB, 3TB

Način rada – magnetne glave

Magnetne glave lebde iznad ploča na vazdušnom jastuku dok

se ploče okreću konstantnom brzinom od 7200 obrtaja u

minuti (rpm) i tako upisuju i čitaju podatke. Zbog svoje

osjetljivosti na spoljašnje uslove disk je zatvoren u metalno

kućište.

magnetna glava čita i zapisuje podatke

razmak glave od ploče je mikroskopska, cca 25 nm (ljudska

kosa ≈ 100 000 nm)

zrnce prašine

magnetni disk razmak između

glave i ploče

ljudska kosa

Logička organizacija snimljenih podataka

Sektor

Trag

Cilindar

Tragovi

koncentrične kružnice (>10 000)

podijeljene u sektore (>1 000)

Sektori

najmanje adresibilne jedinice (512 byte-a)

prije: jednak broj sektora u svim tragovima

danas: različit broj

Cilindar

tragovi koji se nalaze tačno jedan ispod drugog na

različitim pločama čini cilindar.

Postoji mogućnost da na disku bude više sektora

nego raspoloživih adresa

Klaster(cluster) – najmanji adresibilni prostor

sastavljen od više susjednih sektora iste staze

Veličine klastera su 2048, 4096,8192, 16384 i

32768 B zavisno od veličine diska (broj sektora po

klasteru (4:64))

Povezivanje hard diska

Svaki operativni sistem ima definisan maxsimalan

broj adresa kojima može pristupiti

FAT (File Allocation Table)– tabela sa raspoloživim

adresama

FAT16 – do 216 adresa=65.536 (DOS do Win95)

FAT32 – do 232 adresa=4.294.967.296 (Win98 i

noviji)

NTFS (New Technology File System) - Razvijen za

Windows NT, 2000, XP, Vista, Win 7. Sistem ima

sposobnost samooporavljanja. Ima mogućnost

šifrovanja naziva datoteka i foldera

Da bi se omogućilo čuvanje velikih količina

podataka i programa uvodi se posebna

memorija koja se zove SPOLJNA MEMORIJA.

Eksterni HDD

Osim diskova koji se nalaze u kućištu računara

postoje i eksterni diskovi koji se priključuju na USB

port.

Flopy disk (FDD)

Unutar flopy diska nalazi se kružni dio metalne plastike

na koju se zapisuju i sa koje se čitaju podaci pomoću

flopy uređaja.

Kod flopy disketa podaci se zapisuju u stazama i

sektorima.

Unutar FDD-a se nalaze glave za čitanje i pisanje podataka, te druga malo veća pomoću koje se brišu podaci, takođe postoji i motor koji miče te glave.

za disketne jedinice rezervisana su slova A: i B:.

3,5” diskete – 1,4 MB

5,25” diskete – 1,2 MB

ZIP – diskete 100, 250, 750 MB

JAZ – kasete 1 i 2 GB

CD (compact disk), DVD (digital video device)

logička organizacija podataka u vidu spirala

jeftina proizvodnja

Upis podataka:

laserski snop se usmjerava na površinu diska

sloj za snimanje se zagrijava i mijenja hemijsku strukturu

stvaraju se udubljenja, jame, rupe (pit)

DVD

CD

Vrste DVD-a

jednostrani, jednoslojni – 4.7GB

jednostrani, dvoslojni – 8.5GB (4.7+3.8GB)

dvostrani, jednoslojni – 9.4GB (2x4.7GB)

dvostrani, dvoslojni – 17GB (2x8.5GB)

Čitanje podataka:

laserski snop, slabijeg intenziteta nego kod upisa,

usmjerava se na površinu diska od koje se reflektira

kada naiđe na neko udubljenje reflektira se daleko

slabijim intenzitetom nego s okolnih površina.

različiti intenzitet reflektiranog snopa interpretira se kao

logička nula i jedinica

CD (Compact Disk)

CD-ROM (Read-Only

Memory)

CD-R (Recordable) - sloj za

upis podataka trajno mijenja

hemijsku strukturu i fizikalna

svojstva

CD-RW (Re-Writable) -sloj za

upis podataka – ima dva stanja

(kristalno i amorfno) što mogućuje

ponovno upisivanje podataka

podaci samo s jedne strane

kapacitet - 650MB (74 min),

700MB (80 min)

brzina prenosa podataka

> 40X (1X=150 KB/s)

DVD (Digital Video

device/Versatile Disk)

DVD-ROM (Read-Only

Memory)

DVD-R (Recordable)

DVD-RW (Re-Writable)

pojavio se 1997. godine

fizički iste veličine i

debljine kao i CD

kapacitet – 4.7 GB