MENADMENT SPORTSKIH OBJEKATA DOC. DR MIRKO TUFEGDIJA mirko.t@apeiron-uni.eu UNIVERZITET U TRAVNIKU EDUKACIJSKI FAKULTET

MENADMENT SPORTSKIH OBJEKATA I DOGAAJADoc. Dr Mirko Tufegdijamirko.t@apeiron-uni.eu

I DIOMENADMENT SPORTSKIH OBJEKATA

Osnovi uslov za sprovoenje aktivnosti iz oblasti sporta, fizikog vaspitanja i rekreacije je postojanje dovoljnog broja sportskih objekata. Rad sportske organizacije nemogue je organizovati i sprovesti bez adekvatnog sportskog objekta kao neizostavnog resursa. Tek sadejstvo ljudskog faktora i odgovarajueg objekta (ili prostora) omoguava realizaciju sportskog potencijala, odnosno omoguava stvaranja sportskog rezultata, kao primarnog cilja u sportu. Nije, meutim, vaan samo njihov dovoljan broj, ve i da ti objekti zadovoljavaju propisane uslove (u pogledu dimenzija i bezbjednosti, sanitarno-higijenske, protivpoarne, instalaciono-tehnike i dr.) kako bi se u njima mogle obavljati sportske aktivnosti. Bez objekta je nemogue bilo ta raditi u sportu. Nepostojanje adekvatnih sportskih objekata umanjuje mogunost za bavljenje sportom djece i omladine, kao i mogunost za razvoj vrhunskog sporta, a istovremeno destimulie graane da se bave rekreativnim sportom.Bez odgovarajuih sportskih objekata nema mogunosti razvoja sporta. Obezbjeenje ovog uslova zahtjeva izdvajanje velikih materijalnih sredstava koja, po pravilu, ne mogu da obezbjede sami korisnici (sportski klubovi, organizacije, pojedinci). Uzme li se u obzir neophodnost sportskih objekata, jasno je da rjeavanje ovog infrastrukturnog problema pored strunostitrai i velika budetska izdvajanja. MENADMENT SPORTSKIH OBJEKATA

Sportski objekti predstavljaju mjesto neposredne realizacije takmiarskih aktivnosti sportista odnosno mjesta gdje se neposredno odvijaju sportski dogaaji. Govoriti o sportskom dogaaju se moe samo ukoliko se imaju u vidu svi raspoloivi resursi sporta.Sportski objekat obuhvata sve prostore na kojima se mogu izvoditi razliite vrste sportskih aktivnosti.

Resursi u sportu podrazumjevaju sve materijalne uslove koji obezbjeuju ali istovremeno i ograniavaju realizaciju osnovnog trenano-takmiarskog procesa u sportskom sistemu.Resursi u sportu se mogu posmatrati kao funkcionalni resursi (oni koji su odgovorni u obezbjeivanju neophodnih uslova za nesmetano odvijanje osnovnih funkcija sportskog sistema) i logistiki resursi (imaju za zadatak da uoblie poslovnu cjelinu u sportskom sistemu, zajedno sa funkcionalnim resursima i da budu aktivna podrka za efikasno funkcionisanje sportske organizacije u cjelini).Javni sportski tereni predstavljaju posebnu vrstu graevina namjenjenih slobodnom korienju od strane graana i posebno ureenih za upranjavanje odreenih sportskih aktivnosti. Tu podrazumjevamo ureene povrine namenjene za odreene sportske aktivnosti (trim staze, planinarske staze, skijaki objekti, biciklistike staze, plae i sl.), dostupne graanima pod jednakim uslovima.

VRSTE SPORTSKIH OBJEKATAOsnovna podjela sportskih objekata:Objekti namjenjeni sportovima na otvorenom prostoru;Objekti namjenjeni sportovima u zatvorenom prostoru.Zatvoreni sportski objekti su objekti koji predstavljaju fiziku, funkcionalnu i tehniko-tehnoloku cjelinu sa svim instalacijama, postrojenjima i opremom namjenjeni za obavljanje odreenih sportskih aktivnosti (hale, bazeni, balon sale i sl.).Otvoreni sportski tereni jesu posebno ureene povrine namjenjene za obavljanje odreenih sportskih aktivnosti (trim staze, skijalita, planinarske staze, biciklistike staze, plae i sl.).

U odnosu na sadrajnu strukturu odnosno sportske aktivnosti:Univalentni sportski objekti namjenjeni za odvijanje samo jedne vrste sportske aktivnosti iPolivalentni sportski objekti na kojima je mogue odvijanje vie razliitih sadraja sportskih aktivnosti.

Sportsko-rekreativni centri predstavljaju multifunkcionalni i polivalentni sportski objekat. Oni pruaju iroke mogunosti za istovremeno odvijanje raznovrsnih programa sportskih i rekreativnih aktivnosti veeg broja korisnika razliitog uzrasta.

Sportski centri namjenskog tipa su izgraeni i koncipirani u skladu sa zahtjevima odreene sportske discipline ili grane.

Sportsko-poslovni centri imaju gotovo istu namjenu kao i sportsko-rekreativni centri s tim to je kod njih jasnije definisana i istaknuta sadrajna komponenta poslovnih komunikacija. Zatvorenog su prostornog obuhvata sa velikom propusnom moi sa sadrajnim kapacitetima koji omoguavaju odvijanje razliitih sportskih, rekreativnih, kulturnih, poslovnih, sajamskih i drugih aktivnosti.

KATEGORIJE SPORTSKIH OBJEKATAPod kategorijom sportskih objekata podrazumjeva se razvrstavanje ovih objekata u grupe koje izraavaju usklaenost sa normativima urbanistiko-graevinskih kriterijuma u odreenoj sredini. Postoji nekoliko vrsta generalnih planskih dokumenata po kojima je vrena kategorizacija sportskih objekata-objekata fizike kulture. Prema Metodologiji planiranja mree objekata fizike kulture kategorizacija je izvrena prema kriterijumu namjenske komponente:Objekti u sklopu kojih je mogue organizovati meunarodna takmienja i takmienja saveznog razreda;Objekti u sklopu kojih je mogue organizovati takmienja meunarodnog, republikog i regionalnog znaaja;Objekti u sklopu kojih se mogu organizovati takmienja optinskog i lokalnog znaaja;Objekti za trening i sportsko-rekreativne aktivnosti;Objekti za sportsko-rekreativne aktivnosti a koji mogu posluiti i kao pomoni objekti za trening;Vankategorijalni objekti u sklopu kojih se organizuju vrhunske meunarodne priredbe u sportu kao npr. olimpijade

Principi i kriterijumi za kategorizaciju prostora za fiziku kulturu se temelje na funkcionalnoj usmjerenosti prostora, kvaliteti opremljenosti, stepenu opremljenosti prostora i potrebama korisnika. Na osnovu ovih principa prostori za fiziku kulturu se kategoriu:I Kategorija Prostori koji odgovaraju geografsko-klimatskim uslovima i tradiciji naselja sa okruenjem (improvizovana kupalita, trim staze, privremeno ureena kupalita na rijeci, sankalita);II Kategorija Otvoreni tereni za specifine sadraje pojedinih grana sportova (objekti izmeu stambenih blokova, kolske sale za fiziko obrazovanje, prostori za rekreaciju);III Kategorija Otvoreni tereni sa minimumom standarda za ostvarivanje trenanog procesa i takmienja regionalnog karaktera (tereni za fudbal i druge sportske grane kod klubova koji se takmie u rangovima niim od regionalnog);IV Kategorija Pokriveni objekti fizike kulture sa standardom koji obezbjeuje uslove za ostvarivanje programa nastave fizikog vaspitanja (sale za fiziko vaspitanje pri osnovnim kolama);V Kategorija Manji sportsko-rekreativni cenri i ostali prostori kompleksnog karaktera za potrebe trenanog procesa ili rekreacije (otvoreni bazeni, otvorena vjetaka klizalita, trim kabineti, kuglane, ureeni tereni za sportove na snijegu);VI Kategorija Pokriveni i otvoreni kompleksi terena iji normativi standarda zadovoljavaju kriterijume predviene uslovima za odravanje takmienja saveznog ranga ili ueg meunarodnog znaaja (kompleksni sportsko.rekreativni centri sa visokim nivoom standarda za konkretnu granu sporta:hale bazeni, klizalita, strelita, fudbalski stadioni);VII Kategorija Objekti iji nivo opremljenosti ispunjava uslove za odravanje meunarodnih takmienja visokog ranga (svjetska prvenstva, evropska prvenstva, univerzijade).

Bez obzira na kategorijske pristupe, kod sportskih objekata moe se govoriti o nekoliko osnovnih tipova:Dvorane za sportske aktivnosti tzv. dvoranskih sportova (gimnastika, borilaki sportovi), za dopunske aktivnosti drugih sportova kao prostori za odvijanje nastave fizikog vaspitanja, sportsko-rekreativne aktivnosti;Bazeni (otvoreni i zatvoreni) koji se koriste za obuku neplivaa, nastavu plivanja u obrazovnim institucijama, sportskim aktivnostima plivakog i vaterpolo sporta, programe podvodnih aktivnosti;Streljane (vazdune i ostale) se koriste za obuku u rukovanju vazdunim, sportskim, malokalibarskim, vojnikim i drugim orujem, takmienja streljakog sporta kao i za nastavni proces;Kuglane otvorene i zatvorene i koriste se za sport i rekreaciju;Klizalita otvorena i pokrivena, sa vjetakim ledom, ureene otvorene povrine sa prirodnim ledom, a koriste se za aktivnosti klizakog sporta i za rekreativne programe;Atletska borilita koja se koriste za proces pripreme sportista i takmienja atletskog sporta i optu obuku i nastavu fizikog vaspitanja te slobodne aktivnosti;Fudbalska igralita za tening i sportska takmienja fudbalskih klubova a mogu se koristiti i za nastavu fudbalskih kola;Igralita za male sportove se mogu koristiti za nastavni proces i za rekreativne sadraje (odbojka, koarka, rukomet);Teniska igralita su namjenjena teniskom sportu;Skijalita skijake staze za alpsko i nordijsko skijanje te skijake skokove;Povrine za slobodnu rekreaciju sve ostale povrine nakojima se mogu provoditi rekreativne aktivnosti u prirodi kao tranje, kodanje, vonja bicikla a nalaze se u okviru povrina parkova, etalita, park-uma,Ostali zatvoreni objekti svi zatvoreni sportski objekti koji se koriste u zimskom periodu.Sportska organizacija moe obavljati djelatnost ako ima:Obezbjeen odgovarajui sportski prostor odnosno objekat Dvije poslovne prostorije minimalne povrine 15m2 sa odgovarajuim sanitarnim aneksom.

Opti uslovi koje u pogledu sadrajne strukture koje sportski objekat mora da ispunjava odnose se na:Osnovne prostorije;Pratee prostorije iInstalaciono-tehnike ureaje.

Osnovne prostorije moraju posjedovati:Dimenzije koje omoguavaju da se na njima nesmetano odvija najmanje jedna sportska djelatnostPodlogu od materijala propisanog sportskim pravilimaPokriven prostor za vjebanje najmanje 4x4m, visine 2,60m, ili otvoren prostor 10x20m, za obavljanje djelatnosti obuavanja u fizikom vjebanju, razvoja fizikih sposobnosti, sticanja sportskih navika i rekreativnog sporta, osim djelatnosti fitnes centra, bodi bilding i slinih organizacija

Pratee prostorije moraju zadovoljavati sledee kriterijume:Garderobe veliine od najmanje 1m2 po jednom korisniku, s tim da su enske garderobe odvojene od mukihUmivaonike, sa jednim ureajem za pranje ruku na petnaest korisnika prostora za vjebanjeProstoriju za sportsku opremu (sprave i rekvizite) odgovarajue veliineKupatilo sa jednim tuem na svaka etiri korisnika prostora za vjebanje, s tim da su kupatila odreena za ene odvojena od kupatila za mukarceToalet sa jednim mjestom, sa pretprostorom i wc kabinom, na svakih dvadeset korisnika istog polaGledalini prostor sa najmanje 100 mjesta za sjedenje.

Instalaciono-tehniki ureaji podrazumjevaju:Prikljuke za vodu, kanalizacionu i elektrinu mreuInstalacije koje omoguavaju da se temperatura u sali sa prateim prostorima prilagodi potrebama obavljanja djelatnosti;Instalacije rashladnog ureaja u objektima klizalitaInstalacije filterskog postrojenja u objektima bazena i instalacije za zagrijavanje vodeVentilacione ureajeProtivpoarne ureajeRazglasne ureajeInstalacije za ravnomjerno osvjetljavanje zatvorenih dijelovaKompletan pribor i sredstva za pruanje prve pomoi

Sportski objekti pored optih uslova moraju svojom strukturom odgovarati i specifinostima sportskih aktivnosti koje se na njima odvijaju. S toga se uslovi koje Pravilnik utvruje odnose i na povrine u sportskom objektu koje moraju zadovoljavati kriterijume koji su propisani pravilima odreene sportske grane posebno u pogledu dimenzija

(npr.kod atletike staza za tranje mora da bude najmanje duine 40m, irine 7,32m sa obiljeenim spoljnim i unutranjim ivicama, obiljeenim startom i ciljem).

ZNAAJ PLANIRANJA I IZGRADNJE SPORTSKIH OBJEKATA

Sportski objekti nisu samo neophodan resurs sportskim organizacijama i sportistima ve predstavljaju i drutveni kapital koji ima izraenu socio-ekonomsku ulogu.Kada se govori o utvrivanju potreba za izgradnju sportskih objekata u prvom redu se mora naglaavati svrsishodnost i ekonominost njihove budue egzistencije to upuuje na znaaj planiranja. Kod planske aktivnosti mora se poi od najmanje dva faktora:Analize potrebe svih kategorija stanovnitva na odreenom podruju za fizikim vjebanjem u skladu sa drutvenim interesom koji je i u funkciji njihovog zadovoljenja iStrunih dokumenata koji se odnose na urbanistike i druge planove gdje mora biti definisana i potreba odreivanja adekvatnih parametara za izgradnju sportskih objekata.

Polazne osnove odnosno definisanje mree objekata obuhvata dva bitna elementa:Vrstu, broj i lokaciju ve izgraenih objekataObjekte koje je potrebno izgraditi na odreenom podruju gdje se mora izvriti analiza sledeih faktora:Programa fizikog vaspitanja djece i omladine odnosno potrebe vaspitno-obrazovnih institucija;Potrebe drutvenih i drugih organizacija u oblasti fizike kulture (sportskih organizacija, ustanova i drutava vrhunskog i amaterskog sporta, organizacija rekreativnog sporta) kao i ukupnih potreba stanovnitva u ovoj oblasti;Broj stanovnika i veliinu odreenog naselja, grada ili optine;Geografske i druge karakteristike podruja znaajne za realizaciju izgradnje ovih objekata ili ureenja prostora

Planiranje izgradnje sportkih objekata treba da se oslanja na analizu vrste aktivnosti koja e se odvijati na odreenom objektu odnosno u odreenom okruenju.

kolski sport zahtjeva omoguavanje svakodnevnog fizikog vjebanja svih uzrasta uenika i studenata.

Rekreativni sport je podruje fizike kulture koje u osnovi ima zadatak da to iroj populaciji stanovnitva omogui svakodnevno bavljenje fizikim vjebanjem odnosno omogui fiziku aktivnost u skladu sa potrebama i mogunostima pojedinca.

Vrhunski sport karakterie prisustvo talentovanih pojedinaca to zahtjeva optimalne uslove na najviem nivou opremljenosti. Drugi bitan elemenat kod analize potreba za planiranje izgradnje sportskih objekata odnosi se na mogunost korienja to zavisi od:Uticaja vremena atmosferskih prilika;Lokacije objekta;Tehnolokih mogunosti iSezone korienja.

U planiranju izgradnje sportskih objekata kao neophodnog resursa za egzistenciju sportske djelatnosti, potrebno je primjenjivati princip maksimalne realnosti. Adekvatno planirana aktivnost izgradnje kao i kasnija realizacija plana, odnosno izgraeni objekat u skladu sa optimalnim potrebama i mogunostima odreene sredine, predstavlja osnovu za njegovo efikasno i racionalno korienje.STRUKTURA MENADMENTA SPORTSKIH OBJEKATAKvalitet egzistencije sportskih objekata koji je direktno odgovoran za njihov opstanak i razvoj, uslovljen je postojanjem kvalitetnog menadmenta iji znaaj raste uporedo sa sloenou djelatnosti koje objekti opserviraju.Menadment sportskih objekata je proces usmjeravanja ivota i rada sportskog objekta u cilju zadovoljenja potreba korisnika i ire drutvene zajednice. Sve vie izraen lini interes za uestvovanjem u sportskim aktivnostima kao i iri drutveni interesi zahtjevaju da se problem upravljanja sportskim objektima nauno istrai, da se identifikuju faktori opteg interesa i potreba graana koji determiniu racionalno upravljanje kapitalnim sportskim objektima. Menadment sportskih objekata predstavlja primjenjenu naunu disciplinu iji je predmet efikasno i racionalno funkcionisanje sportskih objekata ili sportskih centara, kao mjesta obavljanja sportskih aktivnosti, a na osnovu jasno identifikovanih potreba korisnika i drutvene zajednice.

Sportski objekti se planiraju, grade, organizuju i funkcioniu da bi na najbolji nain odgovorili potrebama drutva, ali i graana kao korisnika njihovih usluga. Javne potrebe su definisane kao opti interes, a pojedinane potrebe kao potrebe graana u smislu osvarivanja prava na bavljenje sportom i fizikim aktivnostima.Menaderi sportskih objekata su nosioci funkcije upravljanja sportskim objektima i odgovorni su za rad i poslovanje sportskog objekta kao poslovnog sistema.

Menadment sportskih objekata predstavlja proces odreen fazama procesa menadmenta:Predvianja potreba drutva i korisnika u smislu izgradnje sportskog objekta ili profilisanja novih vidova ponude;

Planiranja izgradnje i ureenja sportskog objekta i/ili kreiranja ponude na osnovu analize sportske tranje i ciljeva drutva;Organizovanja postojeih slubi i optimizacija svih kapaciteta u postupku definisanja programskih sadraja, a u cilju efikasnog poslovanja i racionalnog odgovora na elje i potrebe korisnika i drutva;

Rukovoenja sportskim objektom kao poslovnim sistemom koji svoje ciljeve realizuje na tritu i

Kontrole i utvrivanja standarda u funkcionisanju sportskog objekta Predvianje je proces utvrivanja mogunosti da se na to racionalniji nain zadovolje potrebe korisnika koji gravitiraju odreenom objektu, kao i anticipacija elja, motiva i potreba ljudi u smislu postojee ali i nove potranje.Planiranje predstavlja proces utvrivanja ciljeva, procedura i tehnika za njihovo ostvarivanje. Osnovni cilj planiranja je zadovoljenje potreba korisnika usluga sportskog objekta odreenog gravitacionog podruja. Organizovanje predstavlja proces obezbjeenja ljudskih i materijalnih resursa u cilju efikasnog funkcionisanja sportskog objekta. Organizaciono struktuiranje se odnosi na poslove definisanja uloga i zadataka, kompetencija i ovlaenja, pravila i normi ponaanja i kontrole resursa kako bi sportski objekat funkcionisao u skladu sa poslovnom politikom i utvrenim ciljevima.

Rukovoenje sportskim objektom predstavlja proces uticanja na zaposlene da sa entuzijazmom izvravaju postavljene zadatke u funkciji zadovoljenje zahtjeva korisnika i drutva. Menader sportskog objekta mora da vlada i sportskim i poslovnim znanjima i vetinama i mora da poseduje osobine savremenog lidera.Kontrola u sportskim objektima je prvenstveno orijentisana na utvrivanju standarda koji sportski objekti moraju da zadovolje da bi bili u stanju da na najkvalitetniji nain odgovore zahtjevima korisnika. Standardi se prije svega, odnose na zakonske i sportske norme, pravila odreena sistemima takmienja i standardima meunarodnih sportskih organizacija.U zavisnosti od forme vlasnitva nad sportskim objektima kao i nivoa potreba koje bi oni trebalo da zadovolje, moemo razlikovati:Dravni menadment;Privatni menadment iMjeoviti oblik menadmenta.

Dravni menadment se odnosi na one sportske objekte koji su u vlasnitvu drave, odnosno republike, pokrajine ili jedinica lokalne samouprave. To su objekti od dravnog, regionalnog ili lokalnog znaaja. Menadment sportskog objekta (organe upravljanja) postavlja dravni organ koji je vlasnik.

Privatni menadment se odnosi na sve one sportske objekte koji su u privatnom vlasnitvu. Privatni menadment se javlja tamo gdje postoje profitni interesi ulagaa i po pravilu, predstavlja efikasniji model upravljanja.Mjeoviti menadment se odnosi na razliite forme partnerskih vlasnikih odnosa. Sve ee se javljaju novi vidovi javno-privatnog partnerstva, odnosno zajednikih ulaganja dravnog i privatnog kapitala u sportsku infrastrukturu. Ovakvim nainom investiranja se postie visok nivo zadovoljenja opteg i javnog interesa, ali i profitnih interesa ulagaa.

Partneri u poslu (ovo se odnosi na izgradnju novih sportskih objekata) svoje meusobne odnose definiu ugovaranjem. Kod nas, jo uvek, nije zaivio ovakav vid ulaganja u sportsku infrastrukturu, ali je ve odavno u primjeni u razvijenim zemljama, kao i u zemljama u okruenju. Efikasnost poslovanja i usaglaeni javni i privatni interes su osnovna obiljeja mjeovitog menadmenta sportskih objekata. MODEL ORGANIZACIONE STRUKTURE SPORTSKO POSLOVNOG CENTRADIREKTORSAVJETNIK DIREKTORAPomonik direktora za SPORT I MARKETINGPomonik direktora za OPTE I ZAJEDNIKE POSLOVEPomonik direktora za TEHNIKE POSLOVEPomonik direktora za FINANSIJE I KOMERCIJALUSLUBA SPORTASLUBA MARKETINGAOdjeljenje dizajnaOdjeljenje stadiona i otvorenih terenaVelika, mala, ledena dvorana i trim kabinetBazeni Borilake dvorane i kuglanaSLUBA POSLOVNOG PROSTORASLUBA PRAVNIH POSLOVAOdjeljenje garaeMainska slubaElektro slubaGraevinsko zanatska slubaSluba higijeneOdjeljenje komandnog centraSLUBA FINANSIJA I KNJIGOVODSTVASLUBA KOMERCIJALESLUBA UGOSTITELJSTVASLUBA KULTUREOdjeljenje pripreme prostoraOdjeljenje magacinaOdjeljenje nabavkeOdjeljenje plana i analizeOdjeljenje raunovodstvaOdjeljenje finansijaIz prethodne tabele vidimo da model organizacione strukture obuhvata sledee organizacione cjeline:Rukovodstvo;Sport i marketing;Opti i zajedniki poslovi;Tehniki poslovi;Komercijala i finansije;Sluba obezbjeenja.Rukovodstvo ini centralnu menadmentsku strukturu i obuhvata sledee funkcije:Direktor;Savjetnik direktora;Pomonici direktora za sport, marketing, opte i zajednike poslove, tehnike poslove, finansije i komercijalu;Rukovodioci slubi bezbjednosti, sporta i marketinga.Organizacionom cjelinom za sport i marketing rukovodi pomonik direktora za sport i marketing. Sluba sporta je organizovana po principu odjeljenja a sluba marketinga predstavlja centralnu slubu u kojoj se prikupljaju sve informacije o dogaanjima u objektu.

Organizaciona cjelina za opte i zajednike poslove obuhvata slubu poslovnog prostora gdje se vodi evidencija o poslovnim prostorima koji se izdaju u zakup, vri naplatu te obavlja ostale poslove po nalogu svog rukovodioca odnosno pomonika direktora za opte i zajednike poslove, te pravnu slubu koja vodi evidenciju o radnicima. Kod ove organizacione cjeline prisutno je i odjeljenje garae koje vodi rauna o vozilima objekta.Organizaciona cjelina za finansije i komercijalu ima svog rukovodioca odnosno pomonika direktora za finansije i komercijalu a obuhvata slubu finansija i knjigovodstva, komercijale, ugostiteljstva i kulture.

Organaziciona cjelina za tehnike poslove predstavlja veoma bitan organizacioni dio kojim rukovodi pomonik direktora za tehnike poslove. Obuhvata mainsku slubu, elektro slubu, graevinsko zanatsku slubu, slubu higijen i komandni centar.PLANIRANJE RADA SPORTSKOG OBJEKTAPlaniranje rada sportskih objekata je u nadlenosti menadmenta sportskog objekta iji je primarni zadatak da obezbjedi svim klijentima prostornog sadraja odgovarajui program koritenja.Planiranje rada u sportskim objektima predstavlja sloen proces izrade i realizacije razliitih programa kojima se postie maksimalno koritenje raspoloivih resursa, prije svega prostora i povrina u samom objektu, radne snage, finansijskih sredstava i slino.Menadment je najvie usmjeren na proces programiranja koji predstavlja kontinuirani proces koji uokviruje aktivnost izrade planova realizacije programskih sadraja u objektima ije se komponente odnose na osnovne namjere sportskog objekta, trinu procjenu, postavljanje ciljeva, izbor strategije odnosno sprovoenje i vrijednovanje planiranih akcija. Mehanizam programiranja obuhvata planiranje, izradu vremenskih rasporeda i sprovoenje aktivnosti uz korienje resursa u cilju zadovoljenja potreba drutvene zajednice.Program sportskog objekta obuhvata tri osnovna elementa:

Sadrajni obuhvat odnosi se na aktivnosti koje je mogue realizovati u raspoloivim prostornim kapacitetima;

Objekte i prostore kojima raspolae sportski objekat u cjelini a mogu da se odnose na otvorene i zatvorene graevine ukljuujui i adekvatnu opremu i rekvizite te prirodne prostore ureene za sportske i rekreativne aktivnosti kao to su plae, trim staze;

Usluge koje obuhvataju sve potrebne aktivnosti, metode i sredstva kojima se iskoritavaju raspoloivi resursi sportskog objekta u funkciji postizanja odreenih sportsko-takmiarskih rezultata, efekata rekreacije, prateih usluga kao to su ugostiteljstvo, iznajmljivanje opreme, transport, informisanje.SPORTSKA OPREMA I REKVIZITI Kao i druga vrsta opreme razliitog namjenskog obuhvata, sportska oprema i rekviziti moraju biti predmet stalne aktivnosti menadmenta sportske organizacije u pravcu njenog adekvatnog i permanentnog obezbjeivanja, odravanja, efikasne i pravilne upotrebe kao i neophodnog periodinog obnavljanja u skladu sa upotrebnim karakteristikama. Karakteristika svake sportske grane ili sportske, rekreativne i druge aktivnosti uslovljava nivo i obim angaovane opreme, rekvizita, pomagala i drugih resursa ovog tipa. Odreeni kontigenti sprava, rekvizita i opreme su neophodni za svakodnevnu upotrebu u radu sportista, te se mogu smatrati obaveznim resursima koje je neophodno posjedovati u radu sportskih organizacija. Oni su u principu povezani i sa karakterom sportskih objekata na kojima se aktivnost odvija, te odreeni kontigent opreme, sprava i rekvizita egzistiraju u okviru sadrajnog dijela takvih objekata i dostupni su korisnicima za svakodnevnu upotrebu.Sportski objekat moe biti vlasnitvo sportske organizacije sa svim svojim kapacitetima, ureajima i opremom. Bez obzira da li se resursi nalaze u vlasnikom posjedu sportske organizacije ili sportskog objekta karakteristike pojedinih sportskih aktivnosti uslovljavaju specifinu opremu koja se odnosi na minimalni kontigent opremljenosti ua jednu sportsku organizaciju.

ATLETIKATRANJE I HODANJE8 kompleta startnih blokova;80 prepona promjenjive visine u skladu sa pravilima atletskih takmienja;8 tafetnih palica duine 280mm, obima 120mm i najmanje teine 50gr;

SKOKOVISKOK U VIS2 stalka za letvicu 0,1m iznad najvee mogue visine skoka;2 draa letvice;2 letvice duine3,98m, prenika 29mm, teine 2kg, sa jednom ravnom pljosnatom povrinom;Oprema za mjerenje visine;SKOK MOTKOMKutija za ubod motke 600x150x200mm;2 stalka za letvicu sa draima letvice visine 0,5m iznad najvee mogue visine skoka;2 letvice duine 4,48m i teine 2,25kg;5 motki za skok proizvoljne duine;Oprema za mjerenje visine;

SKOK U DALJ, TROSKOKOdskona daska s plastelinom;Oprema za mjerenje: metalna pantljika, vizir, markacije;Ravnaa za pijesak;BACANJA

BACANJE KUGLEKruni segment sa unutranjom ivicom duine 1,21m, irine 122mm, visine 98mm;Po 5 gvozdenih kugli;Oprema za mjerenje: metalna pantljika duime 25m, markacije;

BACANJE KLADIVA5 kladiva sastavljenih iz 3 dijela duine 1,175m i teine 7,260kg;Zatitna mrea u obliku slova U od neprobojnog elastinog materijala irine 5,5m sa dvije pomone ploe;Oprema za mjerenje: metalna pantljika duine 100m, markacije;

BACANJE DISKAPo 5 diskova oivenih metalnim prstenom okruglih ivica;Zatitna mrea u obliku slova U od neprobojnog elastinog materijala irine 6m i visine 4m;Oprema za mjerenje: metalna pantljika duine 100m, markacije;

BACANJE KOPLJAPo 5 kopalja za bacanje; Oprema za mjerenje: metalna pantljika duine 100m, markacije;

VIEBOJUslovi za atletske discipline koje vieboj obuhvata;BICIKLIZAM5 trkakih bicikala;Pokriveni prostor za bicikle;Priruni servis za odravanje i opravku opreme;Prevozno sredstvo za transport opreme i pruanje pomoi.

BODI BILDINGOlimpijska garnitura tegova od 200kg;Podijum od drveta 2x2m i visine 10cmJedan ili vie kombinovanih ili samostalnih trenaera za razvoj snage gdje u jednom momentu moe vjebati 6 sportista;2 kose klupe sa stolicama;Jedna maina za ravno vuenje tegova;Jedna stolica za poluunjeve;Jedne zidne ljestve;

5 stalaka za tegove sa mogunou odlaganja ipke sa tegovima na razliitim visinama;Jedno gimnastiko vratilo;2 zidna ogledala 2x2m;40 jednorunih tegova buica;10 manjih garnitura tegova od 100kg;Ploe raznih veliina ukupne teine 500kg;5 pari jeeva za odlaganje ploa

BOKS, TAJLANDSKI BOKS, KIK BOKSRing omeen sa svih strana sa 3 reda konopaca prenika 5cm;2 stolice na uglovima ringa;Pet pari rukavica od 10 unci teine 310gr;5 zatitnih kaciga.DIZANJE TEGOVA2 olimpijske garniture tegova od 200kg;Jedan podijum dimenzija 3x3m i visine 10cm;3 kose klupe sa stolicama;2 kose klupe sa stolicama;Jedna maina za ravno vuenje tegova;Jedna stolica za poluunjeve;Jedne zidne ljestve;5 stalaka za tegove sa mogunou odlaganja ipke sa tegovima na razliitim visinama;Jedno gimnastiko vratilo;2 zidna ogledala 2x2m;40 jednorunih tegova buica;10 manjih garnitura tegova od 100kg;Ploe raznih veliina ukupne teine 500kg;5 pari jeeva za odlaganje ploa

DUDO, KUNG FU, KENDOTatami struanje za prekrivanje prostora 14x14m;Jedan crveni i jeda bijeli pojas;Signalizacija po 2 zastavice, jedno zvono;

GIMNASTIKI SPORTZavisno od vrste gimnastike discipline oprema i rekviziti predvieni meunarodnim pravilima gimnastikog sporta.Gimnastiki sport podrazumjeva muku i ensku sportsku gimnastiku, sportsku akrobatiku, sportski aerobik, sportovi na elastinom stolu

FITNES1 garnitura tefova do 200kg;Podijum od drveta 2x2m i visine 10cmJedan ili vie kombinovanih ili samostalnih trenaera za razvoj snage gdje u jednom momentu moe vjebati 6 sportista;2 kose klupe sa stolicama;Jedna maina za ravno vuenje tegova;Jedna stolica za poluunjeve;Jedne zidne ljestve;Jedno gimnastiko vratilo;1 zidno ogledalo 2x2m;20 jednorunih tegova buica;5 manjih garnitura tegova od 100kg;5 pari jeeva za odlaganje ploa;3 sprave za aerobno vjebanje i deset strunjaa 100x60cm.

JEDRENJE, KAJAK, KANU, VESLANJE, JEDRENJE NA DASCINnajmanje 3 plovna objekta sa prateom opremom po vrsti discipline.

KARATEKarate tatami strunjae za prekrivanje prostora 12x12m;Signalizacioni ureaji;Dva crvena i dva plava pojasa;Lina oprema takmiera predviena pravilima karate sporta.

KONJIKI SPORTJednu garnituru od najmanje deset preponskih prepreka;Start maina i mjerni ureaji.

KUGLANJE2 garniture unjeva 2x9; teina 1720gr, visina 400mm, sa srednjim unjem teine 1750gr i visine 430mm;2 garniture kugli prenika 160mm, teine 2818gr,;Daska polonica duine 5,5m;elina pantljika duine 30m, libela, abloni za mjerenje unjeva i kugli, depna vaga i vreica za mjerenje unjeva i kugli.

MAEVANJE2 floreta sa kuglicom na vrhu i maem duine 110cm, sjeivom 90cm, ukupne teine 1200gr;Dvije sablje duine 105cm sa rukohvatom, sjeivom od 85cm i maksimalne teine 500gr;Dvije garniture odjee i obue sa rukavicama.FUDBAL2 konstrukcije fudbalskih golova 7,32x2,44m sa mreama;10 fudbalskih lopti obima 68cm i teine 410gr.HOKEJ NA TRAVI2 konstrukcije golova 3,66x2,14m;5 lopti presvuenih koom obima 22,40cm i teine 156gr;40 palica od drveta duine 90cm, teine 340gr i debljine 5,08cm.KOARKA2 konstrukcije koeva;10 koarkakih lopti obima 78cm i teine 650grMALI FUDBAL2 konstrukcije golova 2x2,80m sa mreom;5 fudbalskih lopti obima 82cm i teine 290gr.

ODBOJKAOdbojkaka mrea dimenzija 1x9,5m sa stalcima, antenom i zatezaima;10 odbojkakih lopti obima 65cm i teine 260gr.PLIVANJE, SINHRONO PLIVANJEest startnih blokova.RUKOMET2 konstrukcije rukometnih golova dimenzija 3x2m sa mreom;10 rukometnih loptiRVANJEOprema u skladu sa sportskim pravilima.SKIJANJE ALPSKE I NORDIJSKE DISCIPLINEOprema u skladu sa sportskim pravilima.

SKOKOVI U VODUElastina daska podignuta na visini 1m i 3m iznad nivoa vode;Fiksne platforme duine 6 i irine 2m.STONI TENISStonoteniski sto dimenzija 274x152,5cm, podignut od poda 76cm;Mrea okomito postavljena po irini stola na stalcima na visini od 15,25cm;4 para reketa u skladu sa sportskim pravilima;20 loptica od celuloida prenika 37,2cm i teine 2,40gr.AH5 garnitura stolova sa dvije stolice;5 kompleta ahovskih figura sa ahovskim tablama;5 ahovskih asovnika.TEKVONDO5 oklopa za grudi;5 zatitnih kaciga za glavu.TENISMrea razapeta na dva stuba visine 106,68cm a na sredini visoka 91,44cm, pantljikom privrena za podlogu;4 reketa;20 okruglih teniskih loptica bez avova obima 6,25cm i teine 56,69gr.VATERPOLO2 konstrukcije plivajuih golova dimenzija 3x0,90m sa mreama;10 vaterpolo lopti od nepromoivog bez avova obima 68cm i teine 400gr;2 garniture kapica razliite boje sa brojevima veliine 10cm.

SPORTSKI PLESMuziki stub sa odgovarajuim zvunicimaRipstol - pritka za plesRITMIKO SPORTSKA GIMNASTIKAMuziki ureaj odgovarajue jaine;Po 10 sprava vijaa, lopri, obruevi, unjevi, trake;Ripstol - pritka za balet.SPORTSKI AEROBIKMuziki ureaj odgovarajue jaine;Ripstol - pritka za balet.

PRIMJER SPORTSKOG OBJEKTA

Nacionalni stadion u Pekingu takoe poznat i kao Ptije gnijezdo je stadion u kojem su se odrale ceremonije otvaranja i zatvaranja Olimpijskih igara u Pekingu 2008. godine kao i mnoga takmienja za trajanja tih igara. Izgradnja je poela 24.12. 2003. godine, a otvaranje stadiona je odrano 28.06.2008. godine.Kapacitet stadiona za vrijeme Igara iznosio je 91 000 sjedeih mjesta, ali je nakon zavretka Olimpijskih igara kapacitet smanjen na 80 000 mjesta. Izgradnja je kotala 423 miliona US$(325 miliona ).

Ovaj atraktivni stadion nazvan je ptijim gnijezdom zbog isprepletene konstrukcije od spleta elinih cijevi. Konstrukcija gnijezda je teka 42.000 tona, a stadion zauzima povrinu od nevjerovatnih 258 hiljada kvadratnih metara, irok je 220, dugaak 330, a visok 69,2 metra. Ovaj stadion je djelo vicarskih arhitekata Pierrea de Meurona i Jacquesa Herzoga.

Herzog je izjavio da se takva golema konstrukcija ne bi mogla nigdje drugdje izvesti nego u Kini. Na stadionu su danonono radile hiljade radnika koji su bili smjeteni u barakama podignutim uz stadion.II DIOMENADMENT SPORTSKIH DOGAAJASPORTSKA TERMINOLOGIJASPORTSKI DOGAAJ sa sportskog aspekta predstavlja prostornu, vremensku i organizacionu pojavu u kojoj sportska organizacija verifikuje i valorizuje svoje vrijednosti u odnosu na sportskog konkurenta.U irem kontekstu, ako se kao osnovna aktivnost u sportu smatra trening i takmienje, sportski dogaaj tada predstavlja ogledalo njihove efikasnosti. Meutim, sportski dogaaj ima iru dimenziju vrijednovanja njihove efikasnosti i efektivnosti jer se tu pojavljuju i drugi znaajni elementi koji omoguavaju njihovu egzistenciju i realizaciju.

Zakon o sportu diferencira sportski dogaaj na dva segmenta: sportska takmienja i sportske manifestacije.

Sportska takmienja na ovaj nain predstavljaju kvalifikovani oblik sportske aktivnosti samo kada ispunjavaju sledee uslove: Odvijaju se prema unaprijed utvrenim i poznatim pravilima; Cilj svakog takmienja je pobjeda ili ostvarenje unaprijed odreenog rezultata kome svaki uesnik takmienja mora teiti.

Sportska manifestacija predstavlja ispoljavanje ire ideje sporta gdje prethodni elementi ne moraju biti obavezno zastupljeni. Ona se moe sprovoditi i bez utvrenih sportskih pravila odnosno pravila manifestacije se odreuju u skladu sa njenim idejnim konceptom.

SPORTSKO TAKMIENJE je integralni dio sportskog dogaaja i predstavlja uporeivanje sopstvenih sposobnosti sportista u razliitim bio-socio-psiholokim atributima. Postoji mnogo nauno-teorijskih pristupa definisanja pojma sportskog takmienja:

Institucionalizovana pojava u kojoj sportski uspjeh, presti i primat se definiu kroz sportsko odmjeravanje dvije ili vie takmiarskih strana;

Svojevrsno ogledalo kvaliteta i efikasnosti trenanog procesa;

Sportski dogaaj ili priredba koja ima za cilj postizanje vrhunskih sportskih rezultata, poreenje rezultata i dobijanje najboljih sportista i ekipa te razvijanje i jaanje sportskog duha, solidarnosti i drugarstva;

Uzrok sportskog dogaaja.

SPORTSKA AKTIVNOST u uem smislu obuhvata izvorni smisao sporta gdje je opredjeljujui faktor bavljenje sportom i on ini odreujui element sportske aktivnosti kao zakonskog termina.

SPORTSKA PRIREDBA se definie preteno kao odreeni planski pripremljen i sproveden, vremenski ogranien sportski dogaaj.Po ovom kreiterijumu definisanja, sportska priredba mora da ispunjava dva uslova kako bi se posmatrala u svojstvu sportskog dogaaja: da za to postoji javni interes i da na njemu uestvuje vie sportista ili timova.

Sportska organizacija se javlja kao jedan od naina formiranja grupa unutar podruja sporta i osniva seradi obavljanja sportskih djelatnosti sa ciljem to brojnijeg obuhvatanja lanstva i postizanja vrhunskih sportskih rezultata. Sportska organizacija se definie kao sloeni sistem upravljanja odnosno dinamian i otvoren sistem koji se sastoji od podsistema i elemenata kao meuzavisnih dijelova cjeline. Organizaciona struktura sistema u sportskim organizacijama predstavlja osnovni oblik organizovanja sportske djelatnosti, a nju sainjavaju:Sportski klub predstavlja najei oblik organizovanja sportista u svijetu. To je samostalna organizaciona cjelina, nezavisna u postavljanju ciljeva i odabiru strategije za ostvarivanje istih i podrazumjeva postojanje lanstva olienog prvenstveno u sportistima a osnovni cilj postojanja jeste bavljenje sportskim aktivnostima.Sportsko drutvo predstavlja multigranski nain organizovanja sportova odnosno vie sportova.

Sportsko udruenje se najee formira po pojedinim sportskim aktivnostima (struni savjeti, sportski treneri) s ciljem razvijanja pojedinih sportova i radi zatite svojih strunih i ostalih interesa;

Sportski savez predstavlja skup sportskih klubova i udruenja u okviru jedne sportske grane a osnovni zadaci su mu da prati i razvija djelatnost unutar svoje sportske grane, usklauje aktivnosti svojih lanova, usklauje opte dravne sportske interese, vri promociju svog sporta, regulie status i zatitu prava sportista i trenera;

Savez sportova predstavlja skup vie razliitih sportskih grana a osnovni zadaci su mu da kreira politiku razvoja organizacijskog sistema u sportu, usklauje interese sportskih organizacija, institucija i dravnih organa, uspostavlja meunarodnu sportsku saradnju, ugovara meunarodni takmiarki program itd;

Ministarstvo za sport je organ dravne uprave, nadlean za razvoj sporta u zemlji, moe egzistirati i djelovati samostalno ili u okviru nekog drugog ministarstva.

Nacionalni olimpijski komitet je nevladina (moe biti i vladina) sportska asocijacija koja pripada Olimpijskom pokretu, formirana u skladu sa Olimpijskom poveljom i priznata od strane Meunarodnog olimpijskog komiteta (MOK).

SPORTSKA PRAVILA definie Zakon o sportu radi jasnijeg i pravilnijeg shvatanja sutine i karaktera sportskog dogaaja jer svaki sport ima odreena pravila. Zakonom je definisano da se sportske aktivnosti i sportske djelatnosti ostvaruju u skladu sa ovim zakonom, sportskim pravilima nadlenih sportskih organizacija i nacionalnih i meunarodnih saveza u oblasti sporta.Sam pojam sportska pravila je osnovni termin za sve norme utvene od strane konkretnih sportskih subjekata: organizacija, saveza, udruenja, asocijacija i slino.Sportska pravila su hijerarhijski rangirana: nacionalna sportska pravila odreenog sporta moraju biti u saglasnosti sa pravilima meunarodnog saveza kome isti pripada; republiki savezi usklauju svoja pravila sa nacionalnim; pravila gradskog i optinskog sa pravilima odgovarajuim pravilima republikog saveza itd.Sva pravila unutar sportske organizacije moraju biti u skladu sa osnovnim aktom organizacije odnosno statutom.

KARAKTERISTIKE SPORTSKOG DOGAAJASportske karakteristike predstavljaju konstantnu veliinu sportskog dogaaja, u protivnom gubi se smisao istog. Svako sportsko takmienje ima cilj i odnosi se na ostvarenje sportskog rezultata.Komercijalno marketnike karakteristike koje podrazumjevaju i odreen nivo finansijskih zahtjeva koje organizator mora da realizuje radi same egzistencije dogaaja.Propagandne karakteristike su vezane za osnovnu koncepciju i znaaj sportskog dogaaja a odnose se na prezentaciju dogaaja u javnosti radi irenja informacija o dostignuima i prezentaciju radi obezbjeivanja finansijskih sredstava za realizaciju.Vaspitno obrazovne karakteristike podrazumjevaju uticaj na sportsko, etiko i drugo obrazovanje i vaspitanje sportskog auditorijuma.KATEGORIZACIJA SPORTSKOG DOGAAJAU odnosu na granu sporta fudbal, koarka, tenis, rukomet..;Prema sportskom kvalitetu amaterska i profesionalna takmienja;U odnosu na uzrast uesnika djeija, pionirska, kadetska, juniorska, seniorska, takmienja veterana;Prema sportskoj tipologiji individualna i ekipna;Prema kompleksnosti takmienja u razliitim sportskim granama npr. Olimpijske igre, Univerzijada...;Prema geografskom obiljeju kategorizacija prema prostornom obuhvatu npr. kolska, gradska, svjetska prvenstva..;U odnosu na nivo reprezentovanja klupske i reprezentativne ekipe kao uesnici sportskog takmienja;U odnosu na tip sportskog objekta takmienja na otvorenom i u zatvorenom prostoru.

Uesnici sportskog dogaaja su obuhvaeni njegovim okruenjem: Unutranje okruenje sportisti, treneri, klubovi, menaderi... Spoljanje okruenje sponzori, donatori, mediji..

UESNICI SPORTSKOG DOGAAJA

Sportisti, treneri, klubovi, menaderi, organizatori, publikamedijisponzoribiznis kompanijeoglaivaisportska javnostVRSTE SPORTSKIH DOGAAJASPORTSKI DOGAAJ KOMPLEKSNOG KARAKTERA SPORTSKI DOGAAJI GRANSKOG TIPASPORTSKI DOGAAJ KOMPLEKSNOG KARAKTERA Predstavlja kompleksni viegranski sportski dogaaj i odnosi se na velike dogaaje kao to su Olimpijske igre, Univerzijade, radnike olimpijade i slino. OLIMPIJSKE IGRE su najprivlaniji sportski dogaaj jer vezuje uz sebe najvei broj ljudi. To je najobimniji organizaciono-upravljaki poduhvat u sportu i obuhvata gotovo sve oblike menaderskog rada i angauje najvei broj resursa. Ovakvi sportski dogaaji imaju uticaj na okruenje i posmatraju se sa nivoa subjekta (odnosi se na uesnike dogaaja, dravu u kojoj se odvija, sportiste) i nivoa aspekta djelovanja (uticaj na kulturne, ekoloke..inioce okruenja).Sam in kandidovanja nekog grada za domaina Olimpijskih igara predstavlja odgovoran i znaajan zadatak. Meunarodnom olimpijskom komitetu moraju se dati odgovori na pitanja koja se odnose na: miljenja i stavove ire javnosti, podrku dravnih institucija, strukturu organizacionog odbora, budet kandidature, strukturu budeta igara, mogue izvore prihoda, stanje infrastrukture.. Ono to je karakteristino za OI jeste da se za organizaciju kandiduju gradovi a ne drave i to nekoliko godina prije odravanja samih igara. Ukoliko kandidatura bude uspjena, grad-domain treba da ispuni izuzetno sloene i odgovorne zadatke kao to je finansiranje: Javno finansiranje gdje se vie od 2/3 trokova finansira iz javnog sektora;Mjeovito finansiranje gdje i javni i privatni sektor uestvuju u finansiranju iPrivatno finansiranje gdje vie od 75% trokova finansira privatni sektor.

Tabela 1. EFEKTI INVESTIRANJA GRADA DOMAINA OIPOTREBE GRADA DOMAINAINVESTIRANJE U.....KORIST ZA GRAD DOMAINIZVORI FINANSIRANJAOlimpijsko seloIzgradnju stambenih objekataPoveanje stambenog prostoraPrivatniSportski objektiSportske i rekreacione centreivotni standard - bolji uslovi za sport i rekreacijuJavniTv i press centriIzgradnju poslovnih prostoraNovi obrazoni i kulturni centriJavniJavni saobraajGradski prevoz, javne puteve...ivotni standard - poboljanje javnog saobraajaJavniDobra atmosferaUreenje komunalne infrastrukturePrijatnija ivotna sredinaPrivatniTuristiki centriTurizamPoveanje smjetajnih kapacitetaPrivatni OLIMPIJSKI POKRET predstavlja svjetski priznatu ideju koju je promovisao Pjer de Kuberten 23.juna 1894. godine na Meunarodnom pariskom atletskom kongresu. Cilj Olimpijskog pokreta je da doprinese izgradnji mirnog i boljeg svijeta obrazovanjem mladih kroz sport bez diskriminacije bilo kakve vrste a u duhu prijateljstva, solidarnosti i fer-pleja. Ciljevi se odnose na:Promociju sporta i takmienja uz posredovanje dravnih i meunarodnih sportskih institucija irom svijeta;Saradnju sa javnim i privatnim organizacijama u cilju stavljanja sporta u slubu ovjeanstva;Unapreivanje mjesta ena u sportu na svim nivoima;Suprostavljanje oblicima eksploatacije sporta i sportista;Borba protiv dopinga;Promocija sportske etike;Podizanje nivoa svijesti o problemima sredine;Finansijska i obrazovna podrka za zemlje u razvoju kroz institciju MOK;Olimpijsku solidarnost.

MOK Meunarodni olimpijski komitet je internacionalna nevladina neprofitna organizacija i kreator olimpijskog pokreta. To je najvii organ olimpijskog pokreta i vlasnik je prava na olimpijske simbole: zastavu, moto, himnu i Olimpijske igre. Najvea odgovornost se ogleda u organizaciji ljetnjih i zimskih Olimpijskih igara.Pravila i naela po kojima radi MOK su regulisana Olimpijskom poveljom i razlikujemo tri grupe organizacionih cjelina koje djeluju i rjeavaju pitanja:Meunarodne sportske federacije- najvia tijela u svakoj pojedinanoj sportskoj grani i ima ih 35;Nacionalni Olimpijski komiteti svaka zemlja ima svoj Olimpijski komitet i trenutno aktivno djeluju 202 nacionalna olimpijska komiteta pod okriljem MOK-a iOrganizacioni odbor Olimpijskih igara koji formira nacionalni olimpijski komitet one zemlje lanice kada ta zemlja-grad organizuje igre i rasputa se po obavljenom zadatku.Partneri MOK-a:Arbitrani sportski sud (CAS);Meunarodni komitet za fer-plej (CIFP);Meunarodni paraolimpijski komitet (IPC);Svjetska anti-doping agencija (WADA);Svjetsko udruenje olimpijaca (WOA);Meunarodne organizacije u oblasti sporta koje priznaje MOK:Udruenja meunarodnih sportskih federacija;Udruenje meunarodnih federacija ljetnjih olimpijskih sportova;Udruenje meunarodnih federacija zimskih olimpijskih sportova;Udruenje meunarodnih sportskih federacija priznatih od MOK;Generalno udruenje meunarodnih sportskih federacija;Udruenje nacionalnih olimpijskih komitetaMulti-sportske organizacije i takmienja sport za sve;Obrazovanje i irenje olimpijskih ideala;Sportska medicina i nauka;Sportska oprema i objekti;Mediji i informacijeOstale organizacije.

SPORTSKI DOGAAJI GRANSKOG TIPAOva vrsta sportskih dogaaja se razlikuje od kompleksnog tipa po obuhvatu sportsko-takmiarskih disciplina, gdje je u ovom sluaju rije o jednoj grani sporta. Nalaze se pod ingerencijom i koncepcijskim obuhvatom organizacija u oblasti sporta koje se zovu granski savezi.

Granski savezi se formiraju po dva principa:Funkcionalnom iji je osnov u samoj osobenosti odreenog sporta ili sportske djelatnosti iTeritorijalnom, kada se sportske organizacije udruuju prema geografskom obuhvatu ili prostornoj pripadnosti.

Granski savezi su ovlaeni da utvruju sportska pravila u svojoj grani sporta. ZNAAJ SPORTSKOG DOGAAJA KROZ NIVO SPORTSKE PONUDESportski dogaaj je dio sportske ponude. Ponuda se naziva i sportskim proizvodom, koji oznaava sve to moe biti ponueno na tritu kako bi se zadovoljile odreene elje ili potrebe potroaa. Sportska ponuda, odnosno sportski proizvod moe se, prema hijerarhiji vrijednosti za posjetioce dekomponovati na pet osnovnih nivoa:

sportski doivljaj, kao prvi nivo sportske ponude;sportski dogaaj, drugi nivo;sportski rezultat, trei nivo;imid sportskih klubova ili sportista, etvrti nivo;sportski brend, peti nivo.

Sportski doivljaj oznaava privlaan stil sportskog nadmetanja kojeg karakteriu brzina, vjetina, spretnost, fizika snaga, harmonija i slino. Sportski doivljaj je osnovni nivo sportske ponude, koji kreiraju neposredni izvrioci sportskog programa, odnosno sportisti i treneri.

Sportski dogaaj je drugi nivo sportske ponudee i odnosi se na osnovnu ponudu u hijerarhiji vrijednosti za potroae sportskog dogaaja. Kao to je ve istaknuto, sportski dogaaj oznaava svako takmienje koje se odvija prema nekom sportskom programu, koji ukljuuje jedan ili vie aspekata zabave, za ije je odravanje neophodno istovremeno postojanje izvrioca, mjesta, publike i vremena odravanja sportskog dogaaja.

Sportski rezultat je trei nivo sportske ponude. Predstavlja kljuni nivo sportske ponude, jer je najvei dio publike sportskih dogaaja zainteresovan upravo za odreeni ishod sportskog rezultata.Imid sportskih klubova ili sportista pojedinaca jeste etvrti nivo sportske ponude. U uem smislu, imid predstavlja pozitivnu sliku u svijesti posjetilaca sportskog dogaaja o klubovima ili sportistima pojedincima, koji se takmie na tom sportskom dogaaju. U irem smislu, imid obuhvata i sliku posjetilaca sportskih dogaaja o sportskoj ponudi, odnosno poziciji sportskih klubova ili sportista pojedinaca na odreenom segmentu sportskog trita.

Sportski brend je peti, i ujedno posljednji nivo sportske ponude. Ameriko udruenje za marketing definie brend kao ime, pojam, znak, simbol ili dizajn, ili kao kombinaciju navedenog, na osnovu ega se identifikuju proizvodi ili usluge jednog prodavca ili grupe prodavaca i diferenciranju u odnosu na konkurente. Brend, dakle, predstavlja proizvod ili uslugu sa dodatnim dimenzijama, na osnovu kojih se izdvajaju od ostalih proizvoda ili usluga dizajniranih za zadovoljenje iste potrebe.VRSTE SPORTSKIH TAKMIENJA

Sportska takmienja se mogu razvrstati u tri globalne cjeline koje odslikavaju njihovu unutranju dijametralnu diferenciranost:Zvanina i nezvanina takmienja;Amaterska i profesionalna takmienja iKlupska i reprezentativna takmienja.

Zvanina sportska takmienja sadravaju najoptiji i najobuhvatniji pristup jer u svom tretmanu mogu imati gotovo sve kategorije ili potkategorije sportskih takmienja. Zvanina takmienja su pod idejnom i regulativnom ingerencijom odreenog oblika sportsko-institucionalnog organizovanja gdje su jasno propisana sva pravila koja se odnose na odreeno takmienje i gdje ostvareni sportski rezultat stvara odreene efekte po njegove protagoniste. Nezvanina takmienja imaju za zadatak promociju sporta, provjeru sportske stabilnosti i pripremljenosti ekipa i pojedinaca, afirmaciju sportske aktivnosti u odreenoj sredini i slino. Ova vrsta takmienja dozvoljava liberalniji odnos odnosno modifikaciju pravila odreene sportske discipline na konkretnom takmienju.

Amaterska sportska takmienja obuhvataju sve sportske dogaaje na kojima uee uzimaju sportisti koji se u svom osnovnom sportskom angamanu deklariu kao neprofesionalci odnosno lica koja se ne bave sportskim aktivnostima u vidu zanimanja.

Profesionalna takmienja su ona gdje su uesniki pozicionirana kroz ekipe ili pojedince koji se sportskom aktivnou bave u vidu zanimanja i danas privlai veliku panju u drutvu.Klupska sportska takmienja odnose se na osnovni organizacioni oblik u sportu - sportske klubove i njihova meusobna sportska nadmetanja. U organizacionom obuhvatu sporta kao osnovni nosilac sportske aktivnosti javljaju se sportske organizacije iji je najzastupljeniji pojavni oblik sportski klub. Bitno obiljeje sportske organizacije i kluba jeste postojanje lanstva olienog u sportistima kao i definisanje cilja osnivanja- bavljenje sportskim aktivnostima.

Reprezentativna takmienja se javljaju kao oblik nadmetanja sportista koji predstavljaju ire sportsko okruenje i u svojoj sportskoj osnovi definiu mogunost uea sportista iz veeg broja osnovnih organizacionih cjelina- klubova, koji ine personalni sastav jednog uesnika takmienja- sportskog subjekta. Reprezentaciju predstavljaju najbolji predstavnici jedne grane sporta koji uestvuju kao cjelina na utakmicama u inostranstvu kao predstavnici sporta jedne drave.TAKMIARSKI SISTEMIPredstavljaju naine na koji se odvijaju sportska takmienja i na osnovu kojih se odreuje pobjednik te definiu razliite aspekte uestvovanja sportskih ekipa ili pojedinaca.U savremenoj sportskoj praksi izdiferencirala su se tri osnovna sistema takmienja koja se primjenjuju gotovo u svim sportovima, odnosno mogu se sresti u svim oblicima i kategorijama sportskih dogaaja:

BOD SISTEM po kome poraene ekipe imaju priliku da nastave sa daljim ueem u takmienju i rangiranje upjenosti uesnika vri se prema broju osvojenih bodova koji se ostvaruju u odnosu na ishod pojedinanog sustreta sa jednim od protivnika. Ovaj sistem se popularno naziva i liga takmienje i sebi moe da sadri dvije podvarijante koje se u sportskoj praksi nazivaju jednostruki (svaki uesnik se takmii sa svakim po jedan put) ili dvostruki bod sistem (svaki uesnik se takmii sa svakim dva puta).KUP SISTEM se ogleda u diskvalifikujuem karakteru poraenog uesnika gdje je prema pravilima poraeni uesnik u pojedinanom susretu sa odreenim mu protivnikom eliminisan iz daljeg toka takmienja. Pobjeda je mjerilo uspjenosti i donosi mogunost nastavka takmienja. I u ovom sluaju postoji jednostruki (pojedinani uesnici se eliminiu ve poslije prvog poraza) i dvostruki kup sistem (uesnik se eliminie poslije drugog poraza).

KOMBINOVANI SISTEM predstavlja kombinaciju prethodna dva sistema i najee se primjenjuje kod velikih sportskih takmienja ili takmienja gdje je velika koncentrisanost sportskog kvaliteta a zbog vremenskog ogranienja nije mogue primjeniti bod sistem. Mogunost kombinovanja je velika ali u praksi kod velikih sportskih dogaaja granskog tipa primjenjuje se varijanta po kojoj se u prvoj fazi takmienja koristi bod sistem a u drugoj kup sistem. ema 1. Kombinovani sistem

KVALIFIKACIONA RUNDAB1B2B3B4A1A2A3A4Bod sistemC1C2C3C4D1D2D3D4ELIMINACIONI DIOA2-B3B2-A3C2-D3D2-C3etvrtfinalePobjednik : C1Pobjednik : D1Pobjednik : A1Pobjednik : B1polufinalefinalePOBJEDNIK TAKMIENJASPORTSKI DOGAAJ I AKTIVNOST MENADMENTASportski dogaaj je neposredno vezan za sportske objekte. Sa aspekta menadmenta sportski dogaaj predstavlja znaajnu aktivnost koja podstie potencijale kako samog organizatora takmienja tako i menadmenta sportskog objekta. Glavne osobine koje karakteriu sportske dogaaje i imaju znaaj za menadment su:Svaki dogaaj ima svoje autentine karakteristike koje ga razlikuju od drugih sportskih dogaaja;Sportski dogaaji uvijek kreiraju nove programske zahtjev te utiu na razvoj menadmenta u cjelini a posebno menadera kod kojih razvijaju poeljne menaderske osobine. Predstavljaju sredstvo promocije sportske organizacije.Sportski dogaaji izazivaju odreene promjene na koje manadment mora adekvatno da reaguje to ga ini aktivnim.Razliiti sportski dogaaji zahtjevaju razliit nivo i kvalitet menadmenta, odreene stilove i metode rada.

Organizator, pored sportista, ini unutranje okruenje sportskog dogaaja bez obzira na sloenost. Zakonom je regulisano da se organizovanjem sportskih dogaaja mogu baviti sportske organizacije, savezi i druga pravna ili fizika lica pod uslovima utvrenim zakonom i sportskim pravilima. Karakteristike svakog sportskog dogaaja u velikoj mjeri su zavisne od specifinosti sportske grane ili discipline za koju se dogaaj organizuje. Sportski dogaaj pred organizatora postavlja odgovorne zadatke a menadmentu obavezu za primjenu svih menadment funkcija. Etape planiranja koje su znaajne za uspjenost sprovoenja sportskog dogaaja se mogu podijeliti u dvije faze:Konceptualnu koja obuhvata postavljanje idejnog koncepta, odluku o projektovanju dogaaja i utvrivanje ciljeva iOperativnu koja obuhvata formiranje organizacionog komiteta, finansijsko planiranje, postavljanje organizacione strukture, operativno planiranje i izradu programa, marketing i medijsko predstavljanje i evaluaciju sportskog dogaaja.KONCEPTUALNA FAZAIdejni koncept predstavlja prvu fazu koju je neophodno realizovati i od koje u budunosti zavisi postavljanje temelja za dobro i uspjeno odvijanje sportskog dogaaja. U prvoj fazi definiu se opte vrijednosti i razlozi organizovanja dogaaja, postavljaju okviri za njegovu konkretnu realizaciju, odreuju vremenski parametri za njegovo odravanje, odreuje se ko je odgovoran za planiranje i realizaciju kao i ostali elementi koji treba jasno da formuliu korisnost konkretnog sportskog dogaaja.Odluka o projektovanju predstavlja drugu fazu i usmjerena je ka utvrivanju osnovnih elemenata pisane dokumentacije koja ima za zadatak da objasni ta se sportskim dogaajem postie. Pisani dokument koji se u ovoj fazi izrauje naziva se Idejni projekat sportskog takmienja ili Elaborat opravdanosti organizacije sportskog dogaaja i odgovara na pitanja: da li je i u kojoj mjeri dogaaj realno izvodljiv u konkretnoj sredini, ta je neophodno obezbjediti za odvijanje dogaaja, kakve trokove iziskuje i slino.Utvrivanje ciljeva se odnosi na ciljeve koji se nastoje ostvariti realizacijom sportskog dogaaja. U ovom kontekstu kao osnovni cilj se ne podrazumjeva sportski cilj odnosno rezultat ve ta e se organizacijom konkretnog dogaaja postii u odreenoj sredini i pri tom se misli na ekonomske, vaspitne, obrazovne, propagandne, politike i sline ciljeve.

OPERATIVNA FAZA

Formiranje organizacionog komiteta predstavlja prvi korak u operacionalizaciji pripreme sportskog dogaaja i ima obiljeja menadmenta sportskog dogaaja koji ima ulogu organizovanja, upravljanja i rukovoenja. Sastav i forma ovog tijela zavisi od samog karaktera dogaaja i moe da ima razliite konfigurativne elemente.ema 2. Model Organizacionog komiteta sportskog dogaajaFISUUSSJORGANIZACIONI KOMITETPOASNI KOMITETNADZORNI ODBORPredsjednik OKIzvrni potpredsjednik OKPotpredsjednik OKGeneralni sekretar OKSekretarijat-Odbor za hitna pitanjaIZVRNI KOMITETPredsjednik IKPotpredsjednik IKKomisije IK-za planiranje i praenje-za bezbjednost-za sport-za objekte-za finansije-za marketing-za boravak i smjetaj-za informisanje i pres-za kulturu i zabavu-za prevoz i transport-za opte poslove i protokol-za dobrovoljni rad-za elektronsku tehnologiju-medicinska i sanitarna komisijaSpecifinost rada Organizacionog komiteta podrazumjevaju tri perioda njegovog djelovanja:Period neposredne pripreme sportskog dogaaja;Period realizacije sportskog dogaaja iPeriod evaluacije sportskog dogaaja.Najdui vremenski period se posveuje pripremi dogaaja od ega zavisi kvalitet i uspjenost same programske faze. Sama realizacija sportskog dogaaja je period koji je vremenski tano definisan i zavisi od same strukture dogaaja, karakteristika takmiarskog programa, prateih sadraja i drugih aktivnosti koje su u funkciji neposrednog odvijanja sportskog sadraja cjelokupnog dogaaja. Posljednja faza jeste analiza i evaluacija odranog sporskog dogaaja u kojoj se vri vrijednovanje cjelokupne aktivnosti obuhvaenih sportskim dogaajem kroz sve njegove periode. U ovoj fazi se izvodi i konana ocjena o sportskom dogaaju i zakljuci koji mogu bit dobra podloga za naredna ista ili slina takmienjaFinansijsko planiranje predstavlja drugu fazu i obuhvata procjenu i planiranje stvarnih trokova realizacije dogaaja. Veoma bitno je izraditi i usvojiti finansijski plan gdje e se jasno definisati trokovi koji se mogu odnositi na:Trokove objekta;Trokove smjetaja i ishrane uesnika;Trokove transporta;Trokove zakupa;Reijske trokove;Administrativne trokove;Nepredviene trokove koji se mogu pojaviti u toku pripreme i realizacije dogaaja i moraju se planirati u odreenom iznosu;i prihodi koji se mogu ostvariti direktnim (prodajom ulaznica, suvenira, prihodom od ugostiteljstva, parkinga, garaderobe) i indirektnim putem (sponzorstva, reklame, prilozima i slino).Operativno planiranje i izrada programa predstavlja fazu u kojoj se izrauje detaljan plan realizacije sportskog dogaaja. Prvi dio plana sadri sve podatke iz konceptualne faze pripreme. Akcioni dio plana obuhvata sve ono to je bitno za tok pripreme i realizacije dogaaja:Uspostavljanje oraganizacione strukture odnosno formiranje radnih grupa i definisanje konkretnih zadataka, meta i odgovornosti,Planiranje datuma;Utvrivanje programa takmienja;Realizacija dogaaja i njegovo odvijanje iVrijednovanje i analiza sportskog dogaaja.Program takmienja predstavlja planski dokument koji je neophodan ne samo organizatoru ve i akterima.

Realizacija takmiarskog programa predstavlja najznaajniju fazu sportskog dogaaja a svi prethodni elementi planiranja i priprema predstavljaju uvodni dio koji treba da obezbijedi adekvatne uslove za osnovnu aktivnost odnosno sprovoenje planiranih takmiarskih sadraja.

Program sportskog takmienja se moe podijeliti u tri cjeline:Program sveanog otvaranja kojim se odaje svojevrsna poast uesnicima takmienja;Program takmienja se odnosi na vremenski, sadrajni i prostorni planski obuhvat svih takmiarskih disciplina koje su evidentirane konkretnim sportskim dogaajem iProgram sveanog zatvaranja predstavlja zavretak svakog sportskog takmienja koji se obiljeava u slinom kontekstu kao i sam poetak.

Marketinke aktivnosti se odnose na stvaranje uslova za to kvalitetnije i obuhvatnije predstavljanje sportskom tritu osnovnog proizvoda sportskog dogaaja takmienja sa njegovim sportskim rezultatom. Obuhvata izradu marketing plana koji treba da sadri nekoliko osnovnih elemenata:Dijagnozu (analiza postojeeg trita i potencijalnih potroaa sportskog dogaaja);Prognozu (procjena o pravcu kretanja poslovne komponente sportskog dogaaja u odnosu na okruenje i stalne promjene);Analizu okruenja (utvrivanje pozicioniranosti i meusobnih zahtjeva uesnika sportskog dogaaja iz unutranjeg i spoljanjeg okruenja);Utvrivanje ciljeva marketinkih aktivnosti;Izbor marketing strategije;Akcioni marketing program iSpecifikaciju trokova.Analiza i vrijednovanje sportskog dogaaja predstavlja zavrnu aktivnost menadmenta. Osnovni cilj je sadran u obezbjeivanju povratnih informacija o samom toku dogaaja, njegovim efektima i vrijednostima koje su ostvarene. Na osnovu dobijenih podataka izvode se i utvruju odreeni zakljuci te izvlae neophodna iskustva koja mogu biti u funkciji buduih istih ili slinih sportskih dogaaja.ZNAAJ SPONZORSTVA U SPORTUPribavljanje finansijskih sredstava predstavlja problem sa kojim se suoavaju sportske organizacije i organizatori sportskih dogaaja. U situaciji kada dravni sistemi ne mogu da zadovolje zahtjeve sportskih organizacija one se okreu ka privrednim subjektima, kojima putem ugovora o sponzorisanju, nude za uzvrat sportski rezultat. Sponzorstvo predstavlja najjau vezu sporta sa privrednim djelatnostima, zasnovanu na obostranim interesima i treba ga shvatiti kao poslovni odnos izmeu dva partnera. Po svom karakteru moe da bude filantropsko i komercijalno.Ekonomki teoretiari Sandler i Shard su identifikovali tri kategorije sponzorskih ciljeva:iroki korporativni ciljevi koji su zasnovani na imidu,Marketing ciljevi koji obuhvataju promociju marke i poveanje prodaje iMedijski ciljevi koji podrazumjevaju trokovnu efikasnost i irenje ciljnih trita.Ciljevi koji najee utiu na odluku da se ue u sporazum o sponzorstvu su:Poveanje svjesnosti u okviru javnosti u vezi kompanije i proizvoda;Promjena i pojaanje javne percepcije o kompaniji;Identifikacija kompanije sa odreenim trinim segmentima;Ukljuivanje kompanije u zajednicu;Izgradnja goodwilla-a meu donosiocima odluka;Generisanje medijske koristi;Ostvarivanje prodajnih ciljeva;Kreiranje prednosti iznad konkurenata kroz ekskluzivnost;Stvaranje publiciteta;Sticanje jedinstvene mogunosti u izrazima gostoprimstva i zabave.CRM Cause related marketing Marketing opte koristi predstavlja zajedniku akciju privrednih subjekata i neprofitnih organizacija kojom privredni subjekti, pruajui pomo neprofitnoj organizaciji, tee da ostvare konkretne prodajne ili promotivne uinke.Sponzorstvo i CRM su distinktivne aktivnosti ali imaju slinosti i potencijalno mogu biti kombinovane u integrisanom programu. Drugim rijeima, CRM je proces formulisanja i implementiranja aktivnosti koje se karakteriu ponudom firme da doprinese na izvjestan nain odreenom cilju kada se potroai ukljue u profitabilne razmjene koje zadovoljavaju organizacijske i individualne ciljeve. MENADMENT BEZBJEDNOSTI SPORTSKIH DOGAAJABezbjednost sportskih dogaaja predstavlja jedno od najznaajnijih pitanja koja zaokupljaju njegov menadment i postavljaju veoma ozbiljne i teke zadatke pred njihove organizatore. Jedno od osnovnih pravila organizovanja sportskih takmienja jeste obezbjeivanje optimalnih uslova za nesmetano ispoljavanje maksimalnih sportskih potencijala njegovih aktera odnosno sportista. Bezbjednost sportskog dogaaja je u pravnoj nadlenosti njegovog organizatora. Organizatoru sportskog dogaaja se s toga nameu zadaci koji reguliu pitanje bezbjednosti kroz nekoliko segmenata:Javna bezbjednost,Bezbjednost sportskog objekta;Bezbjednost opreme i rekvizita koji su u upotrebi tokom odvijanja dogaaja;Medicinsko-zdravstveno obezbjeenje uesnika.Bezbjednost sportskih dogaaja predstavlja znaajno pitanje koje treba da zaokuplja sve njegove uesnike a prije svega njegove organizatore i realizatore i obuhvaeno je vremenom prije, za vrijeme i nakon njegovog odravanja. Svaka sportska aktivnost pa time i sportsko takmienje predstavljaju potencijalni rizik za njegove aktere te je s toga na menadmentu zadatak da preduzme sve potrebne mjere predupreenja moguih rizika.Mjere koje organizator moe i treba da preduzme u ovom pravcu odnose se na:Upozorenja na rizike svojstvene sportskom takmienju;Zabrane koje se odnose na spreavanje bliskog odnosa sa izvorom rizika,Davanje obavjetenja;Osvjetljavanje sportskih objekata.Pri organizaciji sportskih takmienja moraju se predvidjeti mogunost pojavljivanja atipinih rizika koji nisu u opsegu spoznaje iz ugla prosjenog ivotnog iskustva odnosno mogu da potiu od specifinosti aktivnosti ili okolnosti koje izazivaju aktivnosti u okviru dogaaja. Ovakvi atipini ili poveani rizici za organizatora dogaaja predstavljaju okolnost koja se odnosi na dva aspekta:Organizator ne smije stvoriti pretjerane rizike pomou zabranjene radnje iPotrebno je da postoji mogunost pojavljivanja atipinih rizika koje ugroena lica ne mogu sama u punoj mjeri prepoznati.Obaveze kojima se utie na predupreenje poveanih i atipinih rizika su sledee:Kontrola i otklanjanje rizika koji potiu od sportskog objekta ili sportske opreme;Kontrola i otklanjanje rizika koji potiu od sportske aktivnosti iIzbor sposobnih sportista i uticaj na njihovo ponaanje.ema 3. Mogui uzronici atipinih rizika

Sportski objekatSportska aktivnostSposobnost sportistaSportska opremaPonaanje sportistaRIZIKZa menadment sportskih dogaaja veoma je vano poznavanje zakonskih odredbi kojima se reguliu prije svega odnosi u sportskoj djelatnosti kao i u drugim oblastima koje su direktno ili indirektno povezane sa njom. Pored zakona o sportu potrebno je poznavanje i primjena ostalih podzakonskih akata kojima su obuhvaene najznaajnije odrednice iz oblasti sportskog prava. Meu njima se posebno istiu:Pravilnik o nomenklaturi sportskih zanimanja;Pravilnik o uslovima za obavljanje sportskih aktivnosti i djelatnosti;Pravilnik o nadzoru nad strunim radom u oblasti sporta iPravilnik o registraciji sportskih organizacija kao udruenja, sportskih drutava i saveza i slino.Obavezna primjena odredbi pojedinih zakona podrazumjeva:Zakon o javnom redu i miru;Zakon o spreavanju nasilja i nedolinog ponaanja na sportskim priredbama;Zakon o javnom okupljanju graana;Zakon o spreavanju dopinga u sportu;Zakon o zatiti od poara, itd.

MENADMENT SPORTSKIH TAKMIENJA VISOKOG RIZIKASportskim priredbama visokog rizika se smatraju sva sportska takmienja koja imaju elemente za koje se moe pretpostaviti da potencijalno utiu na mogue naruavanje uobiajenih i konvencionalnih oblika ponaanja njegovih uesnika, prije svega publike i navijaa ali i ostalih inilaca sportskog dogaaja.

Domae i meunarodne sportske priredbe veeg takmiarskog znaaja;Sportske priredbe na kojima se oekuje prisustvo velikog broja gledalaca ili navijaa gostujuih klubova;Sportske priredbe kod kojih posebne okolnosti ukazuju da na njima moe doi do nasilja ili nedolinog ponaanja gledalaca.Bezbjedonosne mjere koje su predviene Evropskom konvencijom o nasilju i nedolinom ponaanju gledalaca na sportskim priredbama podrazumjevaju:Obezbjeenje upotrebe adekvatnih sredstava javnog reda protiv izbijanja nereda;Efikasno odvajanje grupa protivnikih navijaa;Obezbjeenje odvajanja navijaa strogom kontrolom prodaje ulaznica;Iskljuivanje ili zabranu pristupa takmienju i objektu;Opremanje sportskog objekta efikasnim sistemom javnog razglasa i obezbjeivanje njegovog punog korienja;Zabranu unoenja alkohola u sportski objekat;Sprovoenje kontrole i zabrane unoenja odreenih predmeta koji mogu biti upotrijebljeni u nasilnim postupcima.BEZBJEDNOST TAKMIENJA I AKTIVNOST MENADMENTAOrganizator priredbe je obavezan da planira sprovoenje mjera za sprijeavanje nasilja i nedolinog ponaanja odnosno da ih neposredno primjeni u realizaciji nastupajueg sportskog dogaaja. Dio bezbjedonosnog planskog sadraja u pripremi sportskih priredbi usmjeren je ka definisanim bezbjedonosnim objektima koje ine: uesnici sportske priredbe,sportski objekat i sportski teren. Poznavanje bezbjedonosnih elemenata je od sutinskog znaaja za dobru pripremu i bezbjednu realizaciju sportskog dogaaja a odnose se na nekoliko grupa aktivnosti koje preduzima neposredni organizator priredbe:Preventivne mjere;Opte mjere na sportskoj priredbi;Posebne mjere koje se preduzimaju na sportskim priredbama visokog rizika iMjere koje preduzimaju nadleni dravni organi.Prventivne mjere se preduzimaju u planiranju svih vrsta sportskih priredbi u skladu sa sportskim pravilima i optim zakonskim normama. Imaju zadataka predupreenja moguih rizika a gledano sa aspekta nasilja i nedolinog ponaanja da do istih ne doe. Odnose se na podsticanje svojih navijaa na kulturno i fer ponaanje tokom priredbe i informisanje navijaa.

Opte bezbjedonosne mjere se odnose na prijavu sportske priredbe odgovarajuim dravnim organima; obavezno obrazovaje odgovarajue redarske slube koja sarauje sa organima reda dravnih institucija odnosno policijom; izradu plana preventivnog djelovanja bezbjednosti i sigurnosti te obezbjeenje prisustva odgovarajuih prateih slubi u skladu sa karakterom priredbe i prostorom na kome se odvija. Podrazumjeva dovoljan broj medicinskih ekipa, protivpoarno obezbjeenje, slubu elektrodistribucije, tehniku slubu, inspekcije i komunalne slube.

Posebne mjere podrazumjevaju dodatne aktivnosti organizatora i to:Obavjetavanje nadlenih organa o okolnostima poveanog rizika najkasnije 48 sati prije poetka priredbe;Imenovanje odgovornog lica za rukovoenje sprovoenja mjera preventivnog djelovanja;Ostvarivanje direktne sadarnje sa predstavnicima MUP-a radi postupanja po nalozima koji se odnose na obezbjeenje javnog reda i mira na sportskoj priredbi;Ostvarivanje direktne saradnje sa predstavnicima klubova navijaa;Obezbjeivanje odvajanja grupa gostujuih navijaa;Saradnju sa sportskim organizacijama koje uestvuju u sportskoj priredbi, njihovih navijaa te voenje evidencije o identitetu lica kojima se ulaznice prodaju;Odreivaje posebnih ulaza, izlaza i dijela gledalita za grupe gostojuih navijaa ukoliko se oekuje njihov organizovani dolazak.;

Mjere koje preduzimaju nadleni dravni organi proizilaze iz njihove zakonske nadlenosti. U skladu sa svojim ovlaenjima nadleni organ MUP-a prilikom odravanja sportskih priredbi poveanog rizika moe:Da naloi grupama gostujuih navijaa kretanje odreenim pravcem prilikom dolaska i odlaska;Da naloi organizatoru otklanjanje uoenih nedostataka na sportskom objektu;Da zabrani ulazak na sportsku priredbu lica iz ijeg ponaanja se moe zakljuiti da je sklon nasilnikom ponaanju;Da pred svaku sportsku proiedbu izvri pregled sportskog objekta;Da zabrani prodaju alkoholnih pia na prilazima, u neposrednoj blizini i u sportskom objektu i to do tri asa prije i po zavretku sportskog dogaaja.MEDICINSKO OBEZBJEENJE SPORTSKIH TAKMIENJAZdravstvena bezbjednost u sportu se proima kroz tri meusobno povezana podruja koja se kao kvalifikovani oblik aktivnosti odnose i na sportska takmienja:Opta i posebna zdravstvena sposobnost takmiara;Medicinsko obezbjeenje sportskih takmienja;Aktivnost anti-doping kontrole.Klupski ljekar predstavlja osnovni faktor realizacije zdravstvenog obezbjeenja sportista i obuhvata:Kontrolu zdravstvenog stanja sportista;Lijeenje sportiste;Funkcionalna testiranja;Deurstva na utakmicama;Oporavak,Praenje na putovanjima i pripremama iRjeavanje medicinskih problema selekcije u sportu.LITERATURA:

Tufegdija, M., Menadment sportskih objekata u dogaajaNei, M., Menadment sportskih dogaajaNei, M., Sport i menadmentNei, M., Loli, V., Osnove menadmenta u sportuTomi, M., Menadment u sportuHVALA NA PANJI!