Mens & Natuur Herfst 2011: Groen dichtbij

Mens&Natuur62ste jaargang - nummer 3 - herfst 2011

Nieuwe IVN-cursus Scharrelkids

In de etalage: Jantje Beton

Tien vragen aan: Sanne Groot Koerkamp

Mag!z"n# $%&r led'( '( )*l+,i- .+( IVN

Sp!i"#Gr$%&'(c)t*+j

O!m"j# D$v$%t$r:&$'($n) &*+, -./00r• DE KLEUR GROEN DOET ONS GOED• ZO LOK JE MEER DIEREN NAAR JE TUIN• BERT DE RUITER OVER GROENE STAPSTENEN:

‘CONTACT MET BEWONERS IS HET LEUKSTE’

“Kinderen moeten vrij en avontuurlijk buiten kunnen spelen”, zegt Anne Koning van Jantje Beton in het artikel op pagina 24 en 25. “En het gaat ons, Jantje Beton, dan vooral om speelmoge-lijkheden in de natuur in de buurt.” Interessant!Want daarmee zijn IVN en Jantje Beton ‘partners in crime’. Wij hebben dezelfde missie: kinderen dichtbij, in hun eigen omgeving, natuur laten beleven.De komende maanden zal de samenwer-king tussen Jantje Beton en IVN concreter worden. Anne Koning vertelt er in het artikel alles over.

En er gebeurt beslist méér, IVN laat zich steeds meer zien.

In bijvoorbeeld Veenendaal en Deventer werken de IVN-afdelingen al jaren concreet samen met andere plaatselijke organisaties. De redactie ging op onderzoek uit omdat Deventer is uitgeroepen tot ‘groenste stad van Nederland’. Het blijkt dat IVN daar een actieve en tegelijk ook kritische rol speelt. Ik noem expliciet ook Veenen-daal; daar worden nieuwbouwwijken goed groen dankzij een heel origineel initiatief van IVN’ers. Zelf woon ik in Almere – de nieuwbouwstad bij uitstek – en ik heb het artikel dan ook met extra veel belangstelling gelezen. Een groene leefomgeving, of dat nou in oude steden of in nieuwe wijken is, dát is waar we dagelijks van kunnen genieten. Het geeft mij een goed gevoel dat IVN echt een rol speelt in het realiseren van natuur dichtbij.

Ik wens u een mooie, groene septembermaand,

Chris Hofkamp,Voorzitter Vereniging IVN

‘En vergeet niet de speciale uitgave Beleef Buiten te bestellen, zie pagina 21’

IVN DOET MEE

2 - MENS & NATUUR - HERFST 2011

O! "#td$%%&ng't(c)*ALS FOTOGRAAF IETS KLEINS, “GROOT” VASTLEGGEN, FASCINEERT MIJ. DE

VERHOUDINGEN VERANDEREN. WAT ONOPVALLEND OOGT, WORDT OPEENS

SPECTACULAIR. JE LEGT DE NATUUR ALS HET WARE ONDER EEN VERGROOTGLAS.

KINDEREN DIE BIJ NATUURONDERZOEK DOOR EEN LOEP KIJKEN, HOOR JE

UITROEPEN, ‘OHHH’, ‘WAAOW!!’

IN DE TIJD DAT IK DIT SCHRIJF SPELEN BACTERIËN IN COMBINATIE MET MENSELIJK

LEED EEN GROTE ROL. OMDAT JE BACTERIËN MET HET BLOTE OOG NIET KUNT ZIEN,

WIL IK MIJ HIER BEPERKEN TOT WAT WE WEL ZELF KUNNEN WAARNEMEN.

PADDENSTOELEN, GROOT EN KLEIN. IEDERE SOORT ZIJN EIGEN KLEUR EN VORM.

IEDER OP ZIJN EIGEN PLEK.

JAREN GELEDEN WAS IK IN DE HERFST IN SCANDINAVIË. WAT IK DAAR AAN

INDRUKKEN OPDEED, WAS BIJZONDER. DAN ERVAAR JE WAT “ONGEREPTE” NATUUR

NOG TE BIEDEN HEEFT. LATER GA JE THUIS NOG BETER SPEUREN OM HIER OOK

ZOIETS TE ONTDEKKEN. SOMS WORD JE VERRAST DOOR EEN MINILANDSCHAP OP

SLECHTS EEN VIERKANTE METER. JE MOET NATUURLIJK WEL GOED KIJKEN. OF HET

NAJAAR NU KOUD, WARM, NAT OF DROOG IS, ER IS ALTIJD WEL IETS OPMERKELIJKS

TE ZIEN EN TE BELEVEN. IK BEN WEER NIEUWSGIERIG. WE GAAN NET ALS DE JEUGD

OP ONTDEKKINGSTOCHT, VERGROOTGLAS MEE. ALS WE TOCH GEEN WEERSTAND

KUNNEN BIEDEN, OM TE VOELEN, TE WROETEN OF TE GRAVEN, WASSEN WE

DAARNA WEL HEEL GOED ONZE HANDEN.

TEKST EN FOTO: ROB VAN DE BOR, IVN EDE

Mens & Natuur!"h#u$62ste jaargang – nummer 3, herfst 2011

MENS & NATUUR - HERFST 2011 - 3

THEMANUMMER: groen dichtbij

EDUCATIE

4 Deventer: groenste stad van Nederland

Beleef het zelf met een ommetje

8 Groen tussen je oren Welke invloed heeft kleur op ons leven

12 Groene stapstenen: Natuurbeleving in een nieuwbouwwijk

JONG

18 Natuurlijk spelen in je buurt Links ter informatie en inspiratie

24 In de etalage: Jantje Beton

30 Nieuw: IVN-cursus Scharrelkids

NATUUR

10 Tien vragen aan: Sanne Groot Koerkamp

16 Maak van je tuin een dierenparadijs Houd rekening met de drie V’s

26 Natuurnieuws

IVN EN IVN’ERS

20 Nieuws uit ‘t veld Laatste nieuws van en voor IVN’ers

28 Speciale aanbieding voor leden: High tea arrangement en natuurboeken

met korting!

29 Colofon

Vaste rubriek

Bij de foto op de cover: Het Rijsterborgherpark tegenover station Deventer. Dit park kent een grote verzameling bijzondere bomen.


Deventer won de Entente Florale 2010 en mag zich dit jaar de groenste stad van Nederland noemen. Hoe kreeg Deventer dat voor elkaar? En wat is er zo bijzonder aan de stad?

W ie met de trein Deventer binnenkomt gaat eerst de IJssel over en ziet vervolgens een groot groen park aan de stadskant. Maar wandelend vanuit het station is op het

eerste gezicht weinig groen te zien. Toch werd Deventer in 2010 ge-kozen tot groenste stad van Nederland. Deventer moet het hebben van verborgen oases verstopt in de stenen binnenstad, de stadspar-ken, en de uiterwaarden rondom de stad.

juryElk jaar worden in Nederland de groenste steden en dorpen gekozen door Entente Florale, vervolgens dingen ze mee in de Europese verkie-zingen. In november 2010 kreeg Deventer de titel ‘groenste stad’, El-

burg veroverde die prijs in de categorie ‘kleine steden en dorpen’. Wat Deventer gedaan heeft om de prijs in de wacht te slepen? Helemaal niks. “Het is de bedoeling dat je de stad laat zien zoals hij is,” vertelt Willem Mulder, programmaonderdeelmanager Openbare Ruimte van de gemeente Deventer. “Misschien hebben we op de route die de jury loopt net één keer extra zwerfvuil opgehaald. Meer niet.” De gemeen-te is beoordeeld op het groen in de stad, het onderhoud, het beleid en recreatieve en toeristische voorzieningen. De oude stadsparken van Deventer werden hoog gewaardeerd. Het Rijstenborgherpark en de Kloostertuin ervaarde de jury als echt stille oases midden in het cen-trum, en ook de uiterwaarden scoorden hoog. (Sinds kort voelt zelfs de zeldzame kamsalamander zich er helemaal thuis!)

O! "#$% &a'r ()r*+rg), o-./

Deventer groenstad 2010


struinenIVN-gids Annette Linnartz verhuisde een aantal jaren geleden van Eindhoven naar Deventer om dichter bij de natuur te wonen. “Er zijn hier heel mooie gebieden. Bijvoorbeeld het stukje Douweler-kolk, aan de rand van de stad. Een ruig gebied, heel divers en met hoge struiken: heerlijk om doorheen te struinen. Je ziet er steen-marters, ijsvogels, nachtegalen en ransuilen. In het gebied grazen brandrode koeien.”Toch is Annette wat cynisch over het winnen van de prijs: “Ik ben best wel trots op Deventer. De Entente is een goed project, het zorgt dat burgers zich meer bewust zijn van de natuur, maar Deventer heeft er niks voor gedaan! Er wordt niet gekeken naar wat anders zou moeten, maar naar wat al zo was.”

O! "#$% &a'r ()r*+rg), o-./Met de Entente won Deventer een geldprijs van ! 5000,-. Voor dat bedrag heeft de gemeente op haar beurt de ‘Groene inspi-ratieprijs’ uitgeschreven. Milieuorganisaties konden een plan indienen voor iets dat zij zelf konden realiseren. Landschap Overijssel had voorgesteld een aanhangwagen met gereed-schap te installeren, waarmee mensen op stap kunnen om bij-voorbeeld wilgen te knotten. Dit idee stimuleert precies wat de gemeente graag wil: vrijwilligers betrekken bij het natuur-beheer.Maar er waren meer goede ideeën. Zo had de organisatie Tran-sition Town Deventer het idee een ‘bijenlint’ aan te leggen. Door van oost naar west door de stad te zorgen voor plukjes bloeiende bloemen, worden insecten aangetrokken. Goed voor de biodiversiteit! Omdat de gemeente zowel het idee van Landschap Overijssel als dat van Transition Town Deventer goed vond, is de prijs doormidden geknipt en hebben beide organisaties gewonnen.

Gr!"n# $%s&$r'(i#rijsterborgherpark

beleef groen deventer zelf met

een ommetje!


Dit ommetje van zo’n vier kilometer geeft een goed beeld van de groenste stad van ons land. En het is ook voor niet-Deventenaren prima te doen, want je start bij het station.

Loop vanaf het station door de Keizerstraat (1) en via de pittoreske Walstraat (2) naar het Bergkerkplein (3).Langs de Bergkerk loop je door naar de Brink (4) en de Waag, het middelpunt van de binnenstad: een langgerekt marktplein omzoomd door kastanjes en platanen. Je wandelt door naar het Iordenshofje (5). Dit oudste hofje van Deventer, uit 1538, bestaat uit zeven afzonderlijke woningen rondom een tuintje.Vervolgens loop je langs de Lebuïnuskerk (6) en het stadhuis (7) naar de Kranensteeg (8), een smalle steeg met muurvegetatie.

Bij restauratie van de oude muur zijn de muurplanten ongemoeid gelaten. De metselaars zijn voorafgaand geïnstrueerd en de voegen zijn met een kalkrijke mortel afgewerkt waardoor de muurplanten de muur na verloop van tijd weer kunnen veroveren. Dan volgt de Kloostertuin (9), een voor het publiek toegankelijke stadstuin, door vrijwilligers onderhouden. De tuin kenmerkt zich door een paar grote bomen die als het ware het dak vormen. In de afgelopen jaren is door twee bewoners een grote plantencollectie aangelegd, daardoor staat de tuin het gehele jaar in bloei. Hierna bereik je het Rijsterborgherpark (10), ontworpen door tuinarchitect Leonard Springer. Bij de opdracht had hij bedongen dat hij ook de uitvoer volledig zou begeleiden. Zodoende bestaat er geen exacte ontwerptekening van het park. Bij de aanleg keek hij waar de bomen het best geplant konden worden. Het park kent een grote verzameling bijzondere bomen. Tenslotte wandel je langs Vogeleiland (11) waar je een klein dierenparkje aantreft.

O)m*j# D"v"%t"r

1

start/eind

2

3

4

5

7

6

8

9

11

10


bloembollenDe jury vond de samenwerking tussen de gemeente en vrijwilligers-organisaties opvallend goed.Mulder: “Periodiek voeren wij overleg met de Adviesraad Natuur & Milieu waarin IVN, de Deventer Bomenstichting, Groei & Bloei en Transition Town Deventer zijn vertegenwoordigd. Zij gaan geregeld in beroep tegen onze plannen. We proberen er in dialoog uit te ko-men, maar dat lukt niet altijd.”

Het groenbeleid van de gemeente Deventer kan beter, vindt Lin-nartz: “De wijk Borgele waarin ik woon, is in 1967 gebouwd en wordt op dit moment geherstructureerd. De gemeente wil er zo snel mogelijk een groene wijk van maken. Ze zetten een plataan anderhalve meter van mijn huis. Dat moet verkeerd gaan. Die boom gaat steeds meer ruimte innemen. Bovendien hebben ze twee voetbalvelden aan struiken weggehaald en hebben ze daar-voor in de plaats gras en bloembollen neergezet. Wie zit er nou te wachten op bloembollen? En op gras dat 26 keer per jaar gemaaid wordt? Zonde van het geld!”

Mulder noemt IVN een belangrijke partij. “Vrijwilligers kunnen net dat extra deel beheer en onderhoud van natuurgebieden verzorgen. Vooral de deskundige inbreng is daarbij van groot belang.” Hoewel Annette hier en daar kritiek heeft op de gemeente, geniet ze ervan door de natuur rond Deventer te struinen. (Wie het Deventer groen zélf wil erva-ren, loopt natuurlijk het IVN-ommetje op de volgende pagina!)

TEKST: KIRSTEN DORRESTIJN

walstraat (2)

iordenshofje (5)

brink (4)

kloostertuin (9)

kranensteeg (8)

cyclaam in de kloostertuin (9)

Voor deelname aan deze nationale groencompetitie kan een gemeente worden uitgenodigd door de coördinator van de stichting Entente Florale Nederland. Maar gemeenten kunnen ook zichzelf aanmelden. Alle informatie en het aanmeldings-formulier vind je op www.ententeflorale.nl.

A'%m+ld",?


Kleuren beïnvloeden onze stemming. Diverse ‘groendeskundigen’ aan het woord over de invloed van de kleur groen op ons gevoel.

Herinnert u zich de rode postbestelauto’s nog, van de PTT? En de groene KPN-bestelauto’s van het telefoonbedrijf? Daar deden mijn vriendinnetje en ik op de basisschool altijd een

spelletje mee. Wie als eerste zo’n bestelbusje zag, moest de ander knijpen. Een groen busje betekende zeven uur geluk voor de knij-per. Rood duidde op zeven uur ongeluk - voor de geknepene, welte-verstaan.

schilderijEen en al bijgeloof natuurlijk, dat spelletje. Toch roept het zien van een groene auto nog altijd een klein geluksgevoel bij me op. Niet zo

gek, want kleuren kunnen wel degelijk onze stemming beïnvloeden. Zo roept de kleur rood associaties met gevaar op – een eigenschap die zelfs doorspeelt tot op het voetbalveld, ontdekten Engelse on-derzoekers. Staat er een keeper met een rood shirt op doel, dan schieten penaltynemers relatief vaak mis, omdat ze onbewust het gevaar willen ontwijken.En hoe zit dat met groen, de kleur die we associëren met natuur? Regelmatig lezen we over ‘Vitamine G’, de positieve werking die een groene omgeving op onze gezondheid heeft. Deels dankzij de bui-tenlucht natuurlijk, maar de kleur lijkt er ook iets mee te maken te hebben. Zo straalt kunstmatig groen in wachtkamers rust uit, ont-dekte omgevingspsychologe Karin Dijkstra. Zelfs een schilderij van een boom heeft een stressreducerend effect op patiënten. Andere onderzoeken wijzen uit dat een groene muur al ontspannend werkt: niet voor niets wachten deelnemers aan Amerikaanse televisie-programma’s in de green room voordat ze het podium op mogen.

zuurstofNatuurcoach Guido Krijger van Outdoor Inspiration vermoedt dat groen zo rustgevend werkt omdat de kleur bewust en onbewust de sfeer van natuur oproept. ‘De natuur is een omgeving waar mensen makkelijker contact kunnen maken met hun eigen natuur en minder in beslag worden genomen door gedachten.’

D! "#$l%e& '() *l+,r+) o- .! l+v+)

Al in 1201 werd het woord ‘groentje’ gebruikt. De kleur duidde op het gebrek aan ervaring – kinderen waren als het ware onrijpe volwas-senen. In de 17e eeuw deed het woord zijn intrede in het leger, als bijnaam voor nieuwe soldaten, die vervolgens werden ‘ontgroend’, net als huidige corpsstudenten. Sinds de 19e eeuw wordt ‘groentje’ ook gebruikt om een seksueel onervaren persoon te omschrijven.

O!"#j$

Groen tussen je oren


Dat die groene kleur zo vaak voorkomt in de natuur hebben we te danken aan chlorofyl: een pigment in planten dat rood en blauw licht absorbeert, maar groen licht terugkaatst.Krijger: ‘Chlorofyl kan met behulp van zonlicht CO2 omzetten in – onder andere – zuurstof. Dankzij dit fotosyntheseproces kunnen wij ademen en daarom is groen ook de kleur die de relatie tussen mens en natuur weergeeft. Wij voorzien bomen en planten van CO2 en zij voorzien ons van zuurstof. Jammer genoeg is deze symbiose op dit moment uit evenwicht omdat wij zoveel broeikasgassen produceren.’Krijger benadrukt dat groen zowel voor volwassenen als voor kinde-ren belangrijk is. ‘Maar kinderen zijn vaak nog wel sensitiever. Dus reageren ze sterker dan wij op zowel positieve en negatieve invloe-den, waarbij kleur aan de sfeer kan bijdragen.’

harmoniePsycholoog Roos Vonk schrijft op haar website www.eersteindruk.nl: ‘Kleuren zijn erg belangrijk voor ons oordeel over allerlei zaken. Ze ‘verkleuren’ letterlijk ons oordeel! Uit onderzoek is bijvoor-beeld gebleken dat mensen de temperatuur in een kamer lager inschatten wanneer de muren blauw zijn, dan wanneer de muren rood zijn, terwijl de objectieve temperatuur in de kamer precies gelijk was.’ Wat betreft kledingkeuze geeft groen een natuurlijke

D! "#$l%e& '() *l+,r+) o- .! l+v+)uitstraling, maar de kleur staat ook voor mannelijkheid (donker-groen) en frisheid (lichtgroen).Ook kleurencoach Wilma Bouwman van Kleur & Kleding houdt zich bezig met de indruk die kleuren achterlaten. In haar werk advi-seert ze mensen welke kleuren bij hen passen, afhankelijk van hun karakter en hun persoonlijke doelen. ‘Als kleurencoach geef ik de kwasten aan, zodat de cliënt zijn leven kan schilderen in de kleuren die hij wil.’Ze noemt groen een harmonische kleur, die goed helpt bij organisa-tie en time management. ‘Als je gestrest bent, ga dan op een groen kussen of in het gras zitten en maak met een groene pen een lijstje van dingen die je wilt doen om effectiever te werk te gaan. De ener-gie van groen voorziet het leven van een regulerend systeem; het zorgt ervoor dat alles in balans is.’ Mensen die van groen houden zijn meestal zachtaardige en oprechte mensen, aldus Bouwman. Ze zijn gastvrij, al prefereren ze eigenlijk de rust van het buitenleven. ‘Groen geeft een gevoel van hoop, vernieuwing en vrede. Het gevoel dat alles in orde is.’

Kijk voor meer informatie op www.eersteindruk.nl, www.kleurenkleding.nl en www.outdoorinspiration.nl.

TEKST: GEMMA VENHUIZEN FOTO KADER: GUIDO KRIJGER

Sommige mensen beweren dat het eten van groene M&M’s lustopwekkend werkt. Een broodje-aapverhaal, maar wel met een historische achtergrond. Van oudsher staat de kleur namelijk voor vruchtbaarheid – in de 15e eeuw waren bruidsjurken daarom vaak groen.

Groen van jaloezie zien, zich groen en geel ergeren – qua gelaats-kleur lijkt groen niet zo in de mode. Bij dieren is dat anders; niet voor niets hebben woerden en fazanten een fraaie groene kop.

In de jaren zeventig en tachtig, bij de opkomst van de milieubewe-ging, werd groen een hip thema waarmee je jezelf op politiek gebied kon etaleren. GroenLinks, De Groenen, de Vlaamse partij Groen! – allemaal geven ze door middel van hun naam aan dat ze de natuur hoog in het vaandel hebben staan.

G%la&t'(l)*r

L*+t,-w%(k)n.

P/0#1i%2Groen tussen je oren


10 !rag"# a$#Sanne Groot Koerkamp

Je werd op de hoogte gehouden van de belangrijkste trends en ont-wikkelingen op het gebied van human interest, culinair, travel, li-ving en fashion. Maar altijd op een duurzame manier, waarbij genie-ten voor zowel de huidige als de toekomstige generatie centraal stond.”

3 voor wie was het blad bedoeld?GREEN.2 geloofde in de tweede groene golf: ondernemers en

consumenten die investeren in een schonere toekomst en een be-wust leven – mét behoud van comfort, luxe en zelfs een vleugje gla-mour”. “Maar dat is voorbij,” zegt Sanne, toch nog blijmoedig.

4 waarom zo nadrukkelijk mét behoud van comfort, luxe en zelfs een vleugje

glamour?“Ik ben zelf extreem macrobiotisch opgevoed, op een boerderij in Oost-Groningen. We waren daar geheel zelfvoorzienend, we slacht-ten daar bijvoorbeeld ook zelf. Het leven daar was weinig comforta-bel. Het was een te hard leven voor mij. Ik ging op mijn zeventiende naar de School voor Journalistiek in Utrecht. Later ben ik onder meer voor Nieuwe Revu gaan werken en heb voor dat blad Marianne Thieme een paar weken gevolgd voor een reportage. Toen drong bij mij het besef door dat er toch wel wat in zat hoe ik vroeger in Gro-ningen werd opgevoed en leefde. Het was daar alleen een beetje teveel van het goede. Mijn ouders leven nu ook wat minder streng in de leer. Ik denk dat ik nu strenger ben dan zij. Ik let bijvoorbeeld beter op wat ik eet.”

5 wat nu, na green.2?“Ik ben bezig iets nieuws op te zetten met een aantal bevriende

vrouwelijke collega’s: Queens of Content. Dat wordt het eerste jour-nalistieke mediaproductiehuis met een vrouwelijke én duurzame

Een beetje vreemd is het wel, een interview met een hoofdredacteur van een blad dat inmiddels niet meer bestaat: GREEN.2. Het glossy blad over ‘bewust leven op een stijlvolle manier’ verscheen zes keer per jaar. Maar na vier jaar is het over: het laatste nummer ligt nu in de winkels. Sanne Groot Koerkamp is niet verslagen, maar bruist van enthousiasme voor GREEN.2 en allerlei andere plannen waar ze inmiddels aan werkt.

CV SANNE GROOT KOERKAMP (1982):Heeft van 1999-2004 de School voor Journalistiek in Utrecht doorlopen, met als specialisatie tijdschrift en Europese politiek. In de tussentijd onder andere stage gelopen bij Nieuwe Revu en de Haagsche Courant. Na 2004 als freelance journalist begonnen voor onder andere Trouw, Blend en Starstyle en Nieuwe Revu, waar ze uiteindelijk fulltime aan de slag gaat. Ondertussen werkt ze samen met Katja Schuurman aan de documentaire Prettig Weekend (over de moord op Theo van Gogh), schrijft ze samen met Marije Veerman het boek ‘Het Slapende Leger, een zoektocht naar jonge jihad- sympathisanten in Nederland.’ Na juli 2007 is ze achtereenvolgens hoofdredacteur van het online jongeren-magazine www.spunk.nl, freelancer voor BNN radio en diverse tijdschriften en kranten, hoofdredacteur van zomerglossy Summertime en tenslotte GREEN.2. Hobby’s: koken en drummen.

1 waarom is het niet gelukt met green.2?“Er blijkt onvoldoende markt voor een blad alleen over duur-

zaam leven. Elk nummer werd door zo’n twintigduizend mensen ge-lezen. Dat was wel OK, maar er moeten ook genoeg adverteerders zijn. GMG, de uitgeverij waar GREEN.2 verscheen, richt zich nu op het organiseren van groene evenementen. Daar is wél markt voor. In augustus wordt het grootste gratis yoga-evenement van Nederland georganiseerd. En in december Green Today, de beursdochter van GREEN.2.”

2 wat voor blad moest het zijn?“Het idee was dat GREEN.2 zou functioneren als een naslag-

werk voor iedereen die bewust en modern wil leven, en het goede van nu wil borgen voor de toekomst. Een onmisbaar blad voor ieder-een met een hart voor stijl én de wereld om ons heen.


touch. We zijn vrouwen met een hart voor ons werk, stijl en de we-reld om ons heen. Het moet een soort freelance collectief voor stoe-re vrouwen worden. Ik heb al een kantoor waar ik anti-kraak gebruik van kan maken en ik heb een stagiaire van de Utrechtse School voor Journalistiek. Ik probeer de ‘cherries’ uit mijn netwerk erbij te halen. De collega’s van GREEN.2 doen ook mee. Ik zoek journalisten, vorm-gevers, art directors, dat soort disciplines.”

6 gaat queens of content weer een blad opleveren op termijn?

“Ik voel dat het daar wel eens van kan gaan komen, maar feitelijk is er nog niks concreet in die richting. Voorlopig wil ik beginnen als een soort freelance collectief met ‘groene’ opdrachten. Maar nu ga ik in september eerst parttime bij het blad ‘Jan’ werken (De glossy voor een nieuwe generatie dertigplussers). De huur moet ook be-taald worden.”

7 blijf je bezig met je ‘groene’ visie?“Mijn collegaredacteuren bij GREEN.2 en ik zijn volgens mij de

enigen in Nederland die de praktijk van Groen leven toegankelijk kunnen verwoorden. In GREEN.2 schreven we ook over allerlei groe-ne zaken zonder die steeds belerend te benoemen. Ik wil duidelijk maken dat groen leven leuk is, én lekker én beter voor iedereen en voor de wereld. Behalve dat groen leven wat duurder is zie ik geen

enkele reden om het niet te doen. Er zijn massa’s mensen die zich die manier van leven kunnen permitteren.”

8 ben je niet bang dat er maar een kleine min-derheid van mensen is die voor zo’n ‘groen’

leven kiezen?“Ik betwijfel of het om een kleine minderheid gaat. Maar mensen moeten een beetje geholpen worden om voor zo’n leven te kiezen. Ik zou het niet onprettig vinden als de overheid wat meer voor het algemeen belang zou kiezen.”

9 hoe houd je het vol om nu nadat green.2 niet gelukt is toch weer enthousiast door

te gaan?“Als je een goeie film hebt gezien ga je dat toch aan iedereen vertel-len? Dat ze er ook heen moeten. Die drang heb ik. Ik wil uitventen dat je kunt kiezen voor een ander, groener, beter leven. Ik word niet moe van dit onderwerp. Eigenlijk droom ik van het leven dat ik vroe-ger leidde in Oost Groningen, maar dan met meer comfort. Dat zou ik willen maar wel mét cenrale verwarming en kabel-TV.”

10 hoe voorkom je dat ‘groen’ alleen een onderwerp voor de wat ouderen is?

Hoe zorg je ervoor dat jongeren niet afhaken?“Je moet de thema’s waar we het nu over hebben eigenlijk terug-brengen naar het schoolplein. Maak van een deel van het school-plein een moestuin. Dat is heel concreet en de kinderen vinden het leuk om hun eigen kropjes sla en radijsjes te oogsten. Of maak een stadsboerderij in de buurt waar de kinderen mee kunnen helpen. Dat is het begin van bewust leven. Op die manier krijgen kinderen weer respect voor de natuur.”TEKST: KOR AL

‘groen leven is leuk, lekker én

beter voor iedereen en de wereld’


Natuurvriendelijke tuinen vormen, samen met openbare groenvoorzieningen, een groen lint door een stad. IVN Veenendaal-Rhenen ontwikkelde het plan ‘Groene Stapstenen’, gericht op de nieuwe bewoners van een recent opgeleverde nieuwbouwwijk. IVN-voorzitter Bert de Ruiter is één van de initiatiefnemers.

Daarin zit een linnen tas met het Groene Stapstenen-logo, een brief met uitleg over het plan, kortingsbonnen van plaatselijke tuincentra en informatie over natuur- en vogelvriendelijke beplanting. Verder een leuke pen versierd met vogels en vlinders én een nestkastje. Ook is een herkenningskaart ‘Dieren in de tuin’ toegevoegd, om de mensen aan te zetten tot kijken. We vragen de nieuwe bewoners of ze mee willen doen met het Groene Stapstenen-plan en of we in het voor- of najaar terug mogen komen om hun tuin te keuren. Het over-grote deel van de bewoners vindt het een leuke actie en doet mee.Zo’n plan ontstaat niet uit het niets, als ik terugkijk heeft het een

duidelijke voorgeschiedenis. Toen onze afdeling vorig jaar 25 jaar bestond hebben we geëvalueerd en besloten dat we het met onze activiteiten over een andere boeg moesten gooien. We bereikten te weinig mensen. Tot dan toe waren we gewend belangstellenden naar ons toe te laten komen, maar dat waren altijd mensen die al geïnteresseerd waren. Die hadden hun ‘moment van verwondering’

Huis-aan-huis bezoek werpt vruchten af

ivn-voorzitter bert de ruiter overhandigt aan een van de nieuwe bewoners een gratis ‘groene stapstenen-tas’.

“na zo’n vier jaar hopen we het effect te kunnen

meten door de aanwezigheid van egels,

kikker, hommels, vogels, vlinders en libellen.”

IVN !"#$$%&r'm(i) *+ ,-+ .i-$/01$ww*j2

Najaar 2010 stonden de eerste verhuiswagens in de straten van Buurtstede, onderdeel van het nieuwbouwproject Veenendaal-Oost. Die mensen gaan met hun tuin aan de

slag, dus bellen wij aan en heten ze welkom in de wijk. Daarna leg-gen we uit waar we voor komen en geven ze een welkomstpakket.


al gehad en kwamen daarmee bij IVN. We realiseerden ons dat we het om moesten draaien. We moesten naar de mensen toe, ze aan-spreken in hun eigen leefomgeving. In een tijd waarin ‘groen’ gepro-pageerd wordt begrijpen mensen dat het gezonder is om tussen groen te wonen dan tussen alleen maar stenen.

eigen verantwoordingWe zijn begonnen met een laagdrempelig project over een dier dat iedereen kent: de huismus. Met zoveel mogelijk deelnemers heb-ben we de mussenpopulatie in kaart gebracht, waarna de vraag op-kwam: hoe komt het nou dat het aantal mussen steeds kleiner wordt? Deelnemers bedachten zelf dat het ook aan de inrichting van hun tuin kon liggen, of de bouw van hun huis. We hebben er toen een Veenendaalse woningstichting bij betrokken en vervolgens een symposium georganiseerd op directieniveau. Daar waren bestuur-ders bij van de gemeente, projectontwikkelaars, architecten en bouwers van de te realiseren nieuwbouwwijk in Veenendaal-Oost. Iedereen was het erover eens dat het groen in de nieuwe wijken prioriteit moest krijgen, maar dan zouden vooral de nieuwe bewo-ners bij het plan betrokken moeten worden. Het gaat om hún tuin.Want kijk eens hoe mensen die soms verpesten. Ze zetten er hoge schuttingen omheen en bestraten de volledige tuin. Soms staat er één boompje in het midden, en daar hangt dan ook nog een voeder-silo aan voor de vogels! Onbegrijpelijk. Mensen denken er gewoon niet bij na. Op Google-earth kun je het mooi van bovenaf bekijken. Dan zie je hoe tuinen zijn ingericht en waar natuur wel- en niet wel-kom is. Woningstichtingen en gemeentes adverteren met ‘wonen in groene wijken’, maar dat groen is ten dele wel de eigen verantwoor-delijkheid van de bewoners.

certificaat en bordjeEr zit natuurlijk een filosofietje achter ons Groene Stapstenen-plan. Er is geen drempel, de nieuwe bewoners kunnen hun moment van verwondering heel dichtbij beleven, in hun eigen tuin. Daar hoeft echt geen hoogstaand tuinplan aan te pas te komen. Laat die schut-tingen maar eens begroeien en zorg voor een beetje water. Alleen dat al trekt dieren aan. Natuurlijk gaat dat niet van de ene op de andere dag, maar echt waar, ze komen vanzelf.Het is niet zo dat wij tegen bestratingen zijn. Natuurlijk moeten mensen lekker op hun terras kunnen zitten. We geven ze tien tips voor een natuurvriendelijke tuin (zie kader). Als de tuin na een re-

Huis-aan-huis bezoek

huismussen

Groene tuinen, waarin bovenstaande tips zijn toegepast. Die tuinen worden overdrachtelijk gezien stapstenen, waarop de natuur de stad binnenkomt.

Gr!"n# St$%&t"n"', ($) z*j' d$)?


delijke tijd van aanleg en groei voldoet aan zeven van de tien tips, dan ontvangt de bewoner het Groene Stapsteen-certificaat. Als meer dan vijftig procent van de tuinen in een straat als natuur-

vriendelijk wordt beoordeeld, dan ontvangen de bewoners een certificaat Groene Straat en wordt de straat voorzien van een Groene Straat-bordje.

leuke reactiesHet is van belang dat het contact met de nieuwe bewoners niet al-leen wordt gelegd, maar ook wordt bijgehouden. Dat doen we door de tuinkeuringen, maar ook door ons te laten zien bij wijkactivitei-ten, zoals informatiemarkten. Er is een website waarop de deelne-mers zelf ook vragen kunnen stellen of resultaten kunnen melden. Er is nu nog weinig te zien, maar volgend jaar zal dat al anders zijn. Na zo’n vier jaar hopen we het effect te kunnen meten door de aan-wezigheid van een aantal in het plan gestelde indicatoren, zoals egels, kikkers, hommels, vogelsoorten, vlinders en libellen.Het leukste vind ik het directe contact met de bewoners, hoewel je heus niet overal met groot enthousiasme wordt begroet. Soms wor-den we aangezien voor colporteurs. Ik belde aan bij iemand die jarig bleek te zijn. Hij deed de deur open en zei alleen dat hij niks wilde kopen. Ik kreeg geen gelegenheid om mijn verhaaltje te vertellen, dus gaf ik alleen m’n pakketje af. Hij pakte het aan en de deur ging direct weer dicht. Toen ik al een paar adressen verder was kwam diezelfde man me achterna. ,,Sorry voor de slechte ontvangst,’’ zei hij. ,,Maar ik heb het bekeken en ik vind het een grandioos idee. We gaan er beslist wat mee doen.’’ Dat zijn toch leuke reacties!’ TEKST: PAULA ZUIDHOF FOTO’S: BERT DE RUITER

atalanta

• Maak een natuurlijke vijver, met een geleidelijk aflopende oever.

• Plant struiken en bomen met vruchten, bessen of noten.

• Beperk de bestrating in uw tuin.

• Zorg voor klimplanten of struiken met doornen tegen gevel of

schutting.

• Maak gebruik van een natuurlijke erfafscheiding in plaats van

schuttingen.

• Zorg voor een soortenrijke beplanting met structuur.

• Maak gebruik van inheemse planten.

• Creeër een composthoop.

• Laat ruimte in uw tuin voor rommelhoekjes en/of takkenhopen.

• Plaats een of meerdere nestkastjes.

T*%s +!,r -"' .$/00r-12i"nd34*jk# /0*'


Vogels en andere dieren brengen leven in de brouwerij. Die vrolijk zingende, rondvliegende en scharrelende beestjes maken je achtertuin gewoon-weg een stuk gezelliger. En het goede nieuws is: om je tuin aantrekkelijker te maken voor dieren, hoef je alleen maar rekening te houden met de drie V’s: voedsel, veiligheid en voortplanting. Welke soorten kun je naar je tuin lokken, en hoe help je ze daarbij een handje?

Vergelijk je tuin gerust met een hotel. Gasten willen een pret-tige kamer om in te slapen, te ontbijten en te ontspannen. Datzelfde geldt voor vogels en andere dieren. Ze zoeken ge-

borgenheid, voedsel en een plek om te nestelen. Als ze dat vinden, komen ze zeker terug. En hoe meer divers je de tuin maakt, hoe meer soorten er voorkomen.

salamanders en kikkersDe kleine watersalamander komt in het vroege voorjaar naar je vij-ver toe om zich daarin voort te planten. Het vrouwtje gebruikt de bladeren van waterplanten om haar eitjes veilig tussen te vouwen. De bruine kikker leeft vooral op land. In het voorjaar zoeken ze vij-vers op om te paren en hun eiklompen te leggen. De kikkervisjes van de bruine kikker groeien op in de vijver en metamorfoseren vanaf het begin van de zomer tot kleine kikkertjes.

hommelsOm hommels naar je tuin te lokken moet je zorgen voor bloemen die veel nectar en stuifmeel produceren, zoals lipbloemigen, vinger-hoedskruid, klavers, brem en lavendel. Tegenwoordig leven er meer hommels in stadstuinen dan in landelijk gebied. Door nieuwe land-bouwmethoden en overbemesting zijn er op het platteland steeds minder bloemen en bloemrijke tuinen vormen nu een overlevings-gebied voor hommels. In de bebouwde kom nestelen ze tegenwoor-dig steeds vaker in spouwmuren, waarbij ze ventilatieopeningen als ingang gebruiken. Ze doen absoluut geen kwaad als je ze met rust laat en ze zijn mooi om te zien.

zweefvliegenZweefvliegen komen graag op schermbloemigen (berenklauw en peen) en sedum af. Sterk geurende planten zoals kamperfoelie en vlinderstruiken trekken veel (nacht)vlinders aan. Sommige insecten zijn afhankelijk van bepaalde soorten tuinplanten waarop ze hun ei-tjes op leggen, de waardplanten. Het boomblauwtje doet dat bijvoor-beeld op klimop. Dagpauwoog, kleine vos, gehakkelde aurelia, land-kaartje en atalanta gebruiken hiervoor kleine stukjes met brandnetel.

solitaire bijen en wespenHeel leuk om naar te kijken zijn graafbijen en –wespen. Zij leven niet in grote groepen, maar juist individueel. Ze worden dan ook wel so-litaire bijen en wespen genoemd. Zij graven een nestje in de grond. Ze kiezen hiervoor zonnige stukjes in de tuin, bij voorkeur in humus-arme grond zoals tussen terrastegels. Je kunt deze insecten helpen door een schraal stukje grond in de volle zon open te houden.De behangers-, metsel- en wolbijen (die niet steken!) gebruiken

Maak van je tuin een dierenparadijs

blinde bij (zweefvlieg) distelvlinder


gangetjes om hun nestjes te maken, waarna ze het gat afdichten. Een jaar later verbreken de jonge diertjes de verzegeling en vliegen uit. Je kunt deze insecten helpen door in een boomschijf of blok hout gaatjes te boren van 2-8 mm dik. Je ziet later vanzelf of zo’n gat bezet is: dan zit het dicht. Ook een bundeltje riet of een hangend blikje gevuld met bamboe trekt insecten aan.

vlindersVlinders zijn net mensen. Ze zitten het liefst uit de wind, in de zon met een lekker drankje erbij. Een tuin die deze drie factoren heeft wordt al snel door vlinders gevonden. Omdat vlinders koudbloedige dieren zijn, hebben ze de warmte van de zon nodig om te kunnen vliegen. Opwarmen doen ze het liefst op beschutte, zonnige plek-jes. Een haag bijvoorbeeld, zorgt voor luwte waar het voor vlinders goed toeven is. Ook verschillende hoogtes in de beplanting creëert beschutte, warme plekjes voor vlinders.Niet alle vlinders drinken nectar van dezelfde soort bloemen. Er zijn zelfs vlinders die helemaal geen voedsel tot zich nemen. Zij hebben als rups zoveel gegeten dat ze nog voldoende vetreserves hebben om te kunnen leven. Naast voedsel voor de vlinders, nectar, is dus ook voedsel voor de rupsen belangrijk. Het zijn kieskeurige bees-ten, iedere soort heeft zo zijn eigen voorkeur. Soms geeft de naam van de vlinder al een hoop weg: ligusterpijlstaart, sleedoornpage en eikentandvlinder laten weinig te raden over.Om vlinders ook in de winter de gelegenheid te bieden in je tuin te blijven, zijn ‘rommelige’ plekjes belangrijk. Op zoek naar een veilige plek kruipen vlinders en rupsen weg in bijvoorbeeld houtstapels, schuurtjes of tussen de bladeren.

egelsEgels kunnen in tegenstelling tot vlinders en vogels niet vliegen en dus zijn schuttingen en muren voor hen onneembare obstakels. Zorg er dus voor dat jouw tuin geen onneembare vesting is. Vervang een of meerdere schuttingen door struiken en/of hagen of maak een gat in de schutting van minimaal 15 bij 15 centimeter. ‘Hoe meer tegels, hoe minder egels’. Oftewel, des te groener, des te sneller komt hij, en een beetje rommelig mag de tuin voor hun ook best zijn. Laat bijvoorbeeld in de herfst een hoek over met bladeren en takken, een ideaal plekje voor de winterslaap. Egels zoeken hier-voor trouwens ook wel eens de composthoop op dus let daar een beetje op als je er een schep insteekt.

vogelsVogels komen in alle soorten en maten voor in de tuin. Van de specht tot het winterkoninkje. Met een voederplank of feeder en wat strooivoer komen er al gauw heel wat soorten zaadeters op je tuin af. Pak je het groter aan, dan verandert je achtertuin in een waar vogelparadijs! Leuk voor jou en goed voor de vogels. Met in-heemse beshoudende planten en bladhoudende struiken, doe je een vogel het grootste plezier. Vervang de schuttingen door hagen en laat de overgangen tussen bomen, gazon, planten, en struiken geleidelijk verlopen. Succes gegarandeerd. Nu nog naar de winkel om een goede verrekijker te kopen, dan kun je er helemaal volop van al het moois dat naar je tuin komt genieten.

TEKST EN FOTO’S: PAUL BÖHRE EN CISCA CASTELIJNS/FN

Op de website www.vogels-inmijntuin.nl van Vogelbescher-ming Nederland vind je alles over het lokken van vogels naar jouw tuin. Van tuininrichting tot het maken van vetbollen en het spelen van een vogeltelspel.

meer lezen over tuinbeestjes:Bouwen voor BeestenDit boekje laat zien hoe je met betrekkelijk weinig moeite schuil- en nestgelegenheid kunt maken voor allerlei dieren. 28 pp. ! 4,25.

Een beestenboel in de achtertuinHierin maak je kennis met allerlei soorten dieren in de tuin. Ook worden suggesties gegeven om nog meer bewoners in de tuin te krijgen. 32 pag. ! 3,25.

recent verschenen:Kriebelbeestjes in beeldIn dit nieuwste boekje uit de serie ‘In beeld’ worden 24 kriebel beesten beschreven. Met uitklapkaart om ze gemakkelijk op naam te brengen. 32 pag. ! 4,95.

M!"r #$f%rm&'i(

bruine kikker

Ze zijn alledrie te bestellen via de webshop van IVN: www.ivn.nl/webshop.


Speelnatuur is ‘hot’; op veel plaatsen in het land verrijzen natuurlijke speelplaatsen. Maar wanneer is een speelplek een ‘natuurlijke speelplek’? En wat komt er kijken bij ontwikkeling en beheer? Wie met speelnatuur aan de slag wil hoeft het wiel niet zelf uit te vinden. Wij verzamelden twee pagina’s aan links voor informatie en inspiratie!

websiteswww.speelnatuurenveiligheid.nl - Uitgebreide website over ver-antwoord beheer van speelnatuur, met richtlijnen en aanbevelin-gen voor terreinbeheerders. Op de website vind je informatie over spelen in de natuur, veilig spelen, veiligheidsbewustzijn, richtlijnen voor beheer en communicatie en financiële aspecten. www.allesoverspelen.nl - Website voor beheerders en ontwerpers van speelplaatsen voor kinderen, met onder meer informatie over omgeving, wetten en normen, beheer en ondergronden. www.kindindenatuur.nl - Initiatief van Natuur en Milieu Overijssel. Op de site vind je een stappenplan voor de aanleg van een natuur-lijke speelplaats, informatie over locatie, ontwerp en inrichting, vei-ligheid en aansprakelijkheid, onderhoud en beheer en participatie. http://speelnatuur.wordpress.com - Blog over de aanleg van na-tuurlijke speelplaatsen in Overijssel. Opgestart door een aantal Overijsselse organisaties die hun krachten hebben gebundeld om een stimulans te geven aan de aanleg van natuurlijke speelplaat-sen. Het netwerk is open voor alle belangstellenden.www.springzaad.nl - Netwerk dat zich richt op het natuurrijker ma-ken van schooltuinen, speelterreinen en andere plekken waar kin-deren kunnen leren en recreëren.www.kindvannature.nl - Kind van Nature is een open netwerk voor natuur in de kinderopvang. Het is er voor iedereen die kinderen en natuur een warm hart toedraagt. Kind van Nature verenigt pedago-gen, ontwerpers en natuur- en milieueducatoren. www.bureauris.nl/pages/speelnatuur.html - Website van Bureau RIS I Ruimtelijke Inrichting Speelnatuur, met onder meer informatie over natuurlijke speelplekken, groene schoolpleinen, speelbossen en kinderopvang.

www.groenendestad.nl/jeugd - Op deze website vind je onderzoe-ken, publicaties en tal van inspirerende voorbeelden waar jeugd- en jongerenorganisaties en natuurorganisaties de krachten bundelen om jeugd en natuur dichterbij elkaar te brengen.

locaties in nederlandwww.scharrelkids.nl/naar-buiten/natuurlijk-spelen - Overzicht van natuurlijke speelplaatsen in Nederland. www.buitengidsvoorkids.nl/spelen/activiteitenzoeker.aspx - Overzicht van activiteiten in speelbossen en zandspeelplaatsen.

Natuurlijke speelplaatsen


boeken en brochuresHandboek speelnatuur in de stad - Gezamenlijke uitgave van Wagenin-gen UR, GGD Rotterdam-Rijnmond en Natuurspeeltuin de Speeldernis. Uitgebreide informatie over het initiëren, ontwerpen, maken en beheren van speelnatuur in de woonomgeving. www.speeldernis.nl/publicaties/speelnatuurindestad/files/speelnatuurindestad.pdfVrij spel voor natuur en kinderen - Maak kennis met de talrijke mo-gelijkheden om alle denkbare educatieve buitenruimten op een heel andere manier in te richten en te gebruiken dan we tot nu toe om ons heen waarnemen. www.springzaad.nl/winkeltje.php Spelen in het Groen; effecten van een bezoek aan een speeltuin op het speelgedrag, de lichamelijke activiteit, de concentratie en de stemming van kinderen. http://library.wur.nl/way/bestanden/clc/1866187.pdf Geen leven zonder risico’s! - Met foto’s geïllustreerd essay dat een aanzet geeft voor een meer evenwichtige discussie over de gewens-te vorm van uitdaging en veiligheid, op alle denkbare plekken waar natuur en kinderen elkaar kunnen ontmoeten. http://www.sprinInspiratiecollages - Een verzameling van 30 gelamineerde fotocol-lages met gemiddeld 15 impressies van goede voorbeelden voor de inrichting van spannende, avontuurlijke leer- en speellandschappen rondom scholen, kinderdagverblijven en op natuurspeelterreinen. www.springzaad.nl/winkeltje.php Speelwater en Gezondheid. Kwaliteit, veiligheid, speelwaarde en regelgeving. GGD Rotterdam-Rijnmond. www.kindvannature.nl/bronnen/6?search=speelwater&id=6 Natuurlijk toegankelijk spelen - Praktische gids voor het inrichten van natuurlijke speelomgevingen voor kinderen met een fysieke be-perking. www.springzaad.nl/litdocs/rapport_natuurlijk_toegan-kelijk_spelen-2.pdf

Wie ontwerpt de meest duurzame en hoogwaardige groene speel-plek? - Brochure met onder meer informatie over de aanleg- en be-heersaspecten van groene speelplekken. http://www.degroene-stad.nl/cgi-bin/neosense.exe/Speelplekken_definitief.pdf

artikelenSpeelnatuur: een hype of een visie - Mariska Thieme-Schrever (Groen, jan. 2011). Natuurlijk spelen is in opmars. Gemeenten sprin-gen hierop in door natuurspeelplaatsen te realiseren. Een visie blijkt echter vaak te ontbreken. Maar een speelplek waar boom-stammen worden neergelegd is niet per definitie een leuke en uit-dagende speelplaats. www.bureauris.nl/2011-01_Groen.pdf Wilde mogelijkheden: het beheer van speelnatuur - Paul Janssen en Kees Both (Groen, jan. 2008). Ontwikkeling en beheer van na-tuurspeelplaatsen zijn het meest gebaat bij een integrale benade-ring, door betrokkenheid van scholen en burgers bij het vormgeven en beheren van hun leefomgeving. Belangrijke principes zijn: zor-gen voor een vorm van toezicht en zorg voor op de plek toegesne-den beheer. www.springzaad.nl/litdocs/wilde_mogelijkheden_het_beheer_van_speelnatuur.pdf De boom in - Paul Janssen, Kees Both en Josine van den Boogaard (Groen, sept. 2008). Een pleidooi voor levende klimbomen voor kin-deren in de stad. In het artikel onder meer een lijst van geschikte bomen, zorgplicht en een kliminstructie voor kinderen. www.springzaad.nl/litdocs/de_boom_in.pdf

ga jij aan de slag met speelnatuur? Of heb je al veel ervaring op dat gebied? Deel je kennis en ervaring met andere IVN’ers op MijnIVN!


Nieuws!"# ‘# $%l&3 pagina’s met nieuws van en voor IVN’ers. Verzameld en geschreven door beroepskrachten en vrijwilligers.

Andries IJkelenstam, Anke Elders, Annelies van Oversteeg, An-ton van der Velde, Beppie Schothorst, Bert Idsingh, Betty Kos-ter, Eef Merkelbach, Els Bary-Peters, Gerrit de Bruin, Ina Koek, Jan Taat, Kees Kruitwagen, Peter Vastenhout, Piet van Wese-mael, Ria van Zanten, Rob Puijker, Saskia Weddepohl, Tjalda Wiersma en Wil Miltenburg. Lou Dalderup, Wim Schoutendorp, Huib Vissers en Monique Welle haalden een certificaat.

G'(laagd)* IVN W+#-B,!w-

78 .i)!w- IVN N/0!!rgi12)*!Vier afdelingen rondden dit voorjaar de IVN Natuurgidsen-cursus af. Maar liefst 78 IVN’ers ontvingen hun diploma; vier ontvingen een certificaat. Iedereen van harte gefeliciteerd!

Daphne van den Berg, Marjanne Dominicus, Lenny van Drim-melen, Mieke Dijkman, Chris Groesser, Guido op ‘t Hof, Jean-nette Hortensius, Anouk Janssens, Liesbeth Koel, Arja de Ko-ning, Helen Land, Ineke Laroo, Jan Muurling, Koert Ottens, Caroline Piek, Hannah Smeets, André Smit, Ada van de Ven-del, Marjo Vogel, Djoeke van der Zwart.

Erik de Boer, Myriam Börger, Boris Börger, Martien Blanken, Jos van der Kaaden, Mariette de Krey, Yvonne Meerman, Ger-rit Molengraaf, Maurice van der Leelie, Jan Pluim, Agnes Rooijmans, Marcel Witte, Hennie Wiersma, Monique Wyfker, Marijke de Zoete, Liesbeth Waldman, Simon van der Knaap, Ferdinand van Helden, Bert Kleijn, Ellen de Bont-Groot, Bauk-je Bruinsma, Louise van den Oever.

Joost René van Beek, Wilhelmina Maria Pronk, Marijke van der Bruggen, Armand Harings, Ton Laeven, Herma Majoor, Ralph Nelissen, Vera van Piggelen, Gert Reijnen, José Rompel-berg, Anneke Schoonbeek, Marcel Stawniak, Myriam Steemers van Winkoop, Marijke Strating, Margriet Acker-mans, Sitha van Wijk.

G'(laagd)* IVN D)* Haag )* 3450r%k)*

G'(laagd)* IVN V67rn- P!8)* Ro9).:!rg

G'(laagd)* IVN Ma;50r<c=#


‘De Zeeuwse zonnefabriek’, een project van IVN Consulent-schap Zeeland en COS Zeeland, is genomineerd voor de Groe-ne Parel Award 2011. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een innovatief klimaatproject. Tot 9 oktober kan er online worden gestemd op tien genomineerde projecten. De verzamelde pu-blieksstemmen tellen voor 25% mee bij het bepalen van de uiteindelijke finalisten. Stem daarom op De Zeeuwse Zonnefa-briek, via www.groeneparelaward.nl. Kijk voor meer informa-tie over het project op www.zonopschool.nl.

St)> o? ‘D- Z')!w2- @7.n-f/:Ai%B’!

MijnIVN is het platform waar IVN-leden producten, beelden, kennis en ervaring kunnen uitwisselen. Wil je aan de slag met lesmateriaal? Kijk dan eerst in de productencatalogus van MijnIVN, misschien is er bestaand materiaal voorhanden. Ben je op zoek naar foto’s? In de beeldbank staan honderden rech-tenvrije foto’s. Via het forum kun je vragen stellen of ideeën uitwisselen met andere IVN’ers. Kortom, MijnIVN is de plek waar IVN’ers delen, zoeken en vinden! www.mijnivn.nl

M"j*IVN: Cl/0f7r> $67r IVN’)rsIVN organiseert in september de twaalfde Groene Maand, met

als motto ‘Beleef Buiten!’ Hiermee vragen we aandacht voor de natuurexcursies en activiteiten die het hele jaar worden georganiseerd door duizenden natuurgidsen en vrijwilligers. Kijk voor meer informatie over de Groene Maand op www.groenemaand.nl.

magazineIn de Groene Maand verschijnt het magazine Beleef Buiten! Een leuk en handzaam boekje, waarin veel aandacht wordt besteed aan het werk van de IVN-vrij-willigers/afdelingen. Een leuke weggever op een (informatie)markt en om nieuwe leden te werven. Afdelingen kunnen het magazine per 100 exemplaren bestellen via [email protected] (onder vermelding van ‘bestelling Beleef Buiten-magazi-ne’). Vermeld daarbij IVN-afdeling, afleveradres, contactper-soon en gewenst aantal exemplaren (per 100). Kosten: !30 per 100 exemplaren (exclusief verzendkosten).

Gr6)n- Ma/n& 2011 D/* 5t/r#!

BEE

LD O

NTW

ERP

FLO

RIAD

ETER

REIN

Beleef Buiten-

IVN ga/# Ea/r d- Fl7Aiad- 2012!Goed nieuws: IVN gaat in 2012 samen met Vivara en enkele groe-ne partners naar de wereld tuinbouwtentoonstelling Floriade. De Floriade wordt van 5 april tot en met 7 oktober 2012 gehouden in de regio Venlo. Op een terrein van bijna 1.000m2 wordt onder de kabelbaan een natuurbelevingswereld gecreëerd waar kinderen en zeker ook volwassenen zich verwonderen over de natuur in hun nabije omgeving. Met het concept ‘Through Animal Eyes’ kan men als dier de wereld beleven. Het nabijgelegen natuurlijke bos biedt ruimte voor actieve verwondering.

Met deze inzending laten we een groot publiek ervaren waar IVN goed in is: mensen betrekken bij natuur in hun nabije omgeving. Het is ook een mooie kans om landelijk krachten te bundelen en nieuwe leden te werven. IVN’ers die het leuk vinden om te helpen op de Floriade en zo de naamsbekendheid van IVN te vergroten, zijn van harte welkom.

meer informatieDe projectgroep Floriade houdt iedereen van ontwikkelingen op de hoogte via www.ivn.nl/floriade, nieuwsbrieven van de consulentschappen en Mens&Natuur. IVN-afdelingen worden rechtstreeks benaderd.


Op zaterdag 1 oktober 2011 organiseren de KNNV en de VOFF ge-zamenlijk het congres ‘Van waarnemen naar natuurbeschermen’. Geen land ter wereld weet zoveel van haar natuur als Nederland. Maar liefst 20.000 vrijwilligers doen onderzoek naar aantallen en voorkomen van planten en dieren. Deze kennis leidt nog niet altijd tot adequate natuurbescherming.We zullen op zoek moeten naar manieren om onze verzamelde na-tuurgegevens effectiever in te zetten. En naar manieren om meer mensen te betrekken bij natuurbescherming. Tijdens dit congres

bieden we vrijwilligers en betrokken burgers kennis en vaardighe-den om natuurbescherming zelf op te pakken. Met onder andere lezingen, workshops over effectieve lobby, persbeïnvloeding, uit-leg van flora- en faunawet en succesverhalen van lokale natuurbe-scherming.

Kom ook op 1 oktober. Locatie: Hogeschool Domstad, Utrecht. Aanvang: 10.00 uur. Meer informatie en aanmelden: http://www5.knnv.nl/congres

C7ngr+ ‘V/* Fa/rn)m)* Ea/r E/0!!rG+c=)rm)*’

D- W6+t- I.H/I – W".t)r EJ"0i7* IIVan dinsdag 27 december 2011 tot en met zondag 1 januari 2012 organiseert WoesteLand ‘De Woeste Inval’. De Woeste Inval is een groot WoesteLand kamp op Schiermonnikoog, waarbij ieder-een komt en gaat wanneer hem of haar dat invalt. Wil je een dag-je uitwaaien en daarbij wat leuke workshops volgen, kom dan een dagje langs. Heb je zin om een hele week een fantastisch kamp mee te maken? Ben je de hele week van harte welkom! De Woeste Inval is bedoeld voor iedereen tussen de 16 en 30 jaar.Iedere ochtend trekken we met Natuurmonumenten de duinen in om te werken. Terwijl we genieten van het prachtige landschap, zagen we dennen om waardoor we ervoor zorgen dat dit land-schap behouden blijft. Of we lopen op het strand en ruimen de troep op die vanuit de zee daar aanspoelt.De middagen en avonden zijn gevuld met allemaal verschillende

workshops. Een theaterworkshop, land-art maken, documentai-res kijken, sterren kijken, een excursie met de boswachter, een vogelexpert, of juist een dorpeling: tijdens de Woeste Inval orga-niseren we talloze gave workshops, en jij kiest degene die jij het leukst vindt.

kom ook!Vorig jaar kwamen bijna 50 jongeren naar Schiermonnikoog, dit jaar willen we daar overheen! Ben of ken jij iemand tussen de 16 en de 30 die wil komen op deze Woeste Inval? Vertel hem of haar over deze unieke activiteit, en wijs naar onze vernieuwde websi-te: www.woesteland.nl. Op de website vind je meer informatie, waaronder het programma. Je kunt ook altijd een mailtje sturen naar [email protected].

G-@6c=#: K7rL(h7MsOp de Woeste Inval kun je iedere middag en avond workshops volgen. Workshops over natuur- en milieueducatie, maar ook workshops die veel meer op natuurbeleving gericht zijn. Als IVN’er heb je ongetwijfeld ervaring met excursies en work-shops, op allerlei gebieden. Onze vraag aan jou: wil jij een workshop komen geven tijdens de Woeste Inval? Of weet je iemand die een workshop zou willen geven? Je kunt zelf kiezen over welk onderwerp. Als jij een idee voor een workshop aan-draagt, kijken wij waar het in het programma past. Iedere workshop is een belangrijke bijdrage aan deze WoesteLand activiteit. Voor jou is het een mooie mogelijkheid om kennis te maken met WoesteLand en lekker naar Schiermonnikoog te gaan. Mail naar [email protected]. We horen het graag!


Hotel, Bungalowpark en Restaurant Prins Hendrik Texel Tel. (0222) 363020 • www.prins-hendrik.nl • [email protected]

Verblijf in ons hotel of in één van de vrijstaande 6-persoons vakantiewoningen.

Kom genieten van onze Texelse specialiteiten in ons à la carte restaurant.

Gelegen nabij vogelgebieden ‘De Schorren’, ‘De Razende Bol’ en de ‘Slufter’.

De hele maand september vind je op de website honderden natuuractiviteiten,

wandelroutes en aanbiedingen!

Bestel & Steun!

Het jubileumboek is te bestellen via http://reunie.woesteland.nl/jubileumboek_bestellen. Voor slechts ! 22,50 wordt het boek thuisgestuurd. Met de aanschaf van dit boek ondersteun je het werk van WoesteLand.

De geschiedenis van WoesteLand is vastgelegd in een prachtig boek.

www.groenemaand.nl


IVN werkt aan een versterking van de betrokkenheid bij natuur, milieu en landschap. Dat kunnen

en willen we niet alleen, daarom werkt IVN samen met allerlei (natuur-)organisaties. In deze

rubriek van Mens&Natuur zetten we elke keer een andere samenwerkingspartner ‘In de etalage’.


K inderen moeten vrij en avontuurlijk buiten kunnen spelen”, zegt Anne Koning (41), hoofd van de afdeling programma’s van Jantje Beton. Anne maakt makkelijk een bruggetje tus-

sen IVN en Jantje Beton. “Dat is dan ook onze gezamenlijke missie: spelen in en met de natuur. Dat vinden kinderen spannend en leuk. Als je kinderen vraagt iets te tekenen waar ze graag mee willen spelen dan komen er van die Efteling-achtige ideeën uit. Maar als je ze hun gang laat gaan laten ze speeltoestellen vaak links liggen en klimmen ze liever in een boom. Mensen denken vaak dat spelen in de natuur dicht bij huis alleen in de stad een probleem is. Dat is jam-mergenoeg niet waar. Ook op het platteland is er weinig ‘speel-natuur’ in de buurt”. Kinderen spelen graag buiten in parken en wilde natuurgebiedjes. Maar kinderen groeien vaak zó ver van de natuur op.”De komende maanden zal de samenwerking tussen Jantje Beton en IVN concreter vorm krijgen. Maar voor IVN-afdelingen is er op kor-tere termijn een mogelijk lucratieve combi met Jantje Beton te ma-ken. Anne Koning: “We houden jaarlijks in september een loterij. Als een IVN jeugdgroep loten gaat verkopen of collecteren (dat gebeurt jaarlijks in maart) dan is de helft van de opbrengst voor een project van die deelnemende groep.”

Een groot aandachtspunt voor zowel IVN als Jantje Beton is de kloof tussen jeugd en natuur. Deze is nog nooit zo groot geweest als nu. Steeds meer kinderen groeien op in een stedelijke omgeving en kennen de natuur alleen van de televisie en computer. Daarom ligt

Het kantoor van ‘Jantje Beton’ staat heel toepasselijk in de nogal betonnige wijk Overvecht in Utrecht. Maar recht tegenover de ingang is een voor elk wat wils speelplaats ingericht in een grote zandbak. Op het bordje erbij staat : ‘Samen spelen is leren samenleven’. Daar zou je bij kunnen zetten: ‘Samen in de natuur spelen is met de natuur leren leven’. Maar daar komt het op veel plaatsen niet van.

In de etalageverdere samenwerking tussen Jantje Beton en IVN ook voor de hand. Miranda Verburg (33) is de projectmanager die de samenwer-king tussen beide organisaties vanuit Jantje Beton ondersteunt. “Je ziet tegenwoordig dat in plaats van metalen speeltoestellen hout wordt gebruikt. En dan heet dat ineens ’spelen in het groen’. Heel mooi, maar het gaat om veel meer. Kinderen spelen bijvoorbeeld graag met water. Als je een paar kinderen bij een beekje ziet spelen zijn ze vaak bezig met dammetjes en dijkjes. Dat water prikkelt de fantasie meer dan die speeltoestellen. Ze kunnen hun creativiteit beter kwijt met het bouwen van bijvoorbeeld zandkastelen met an-dere kinderen.” Anne Koning vult aan: “Het gaat Jantje Beton vooral om speelmogelijkheden in de natuur in de buurt waar de kinderen wonen, veilig bereikbaar. Daarom is het ook belangrijk dat kinderen mee mogen praten en denken of de inrichting van speelmogelijkhe-den in hun eigen buurt. Je hoort vaak dat kinderen niet geïnteres-seerd zouden zijn in natuur, maar als je nu ziet hoe kinderen in de rij staan bij Albert Heijn voor die wilde dieren plaatjes. Dat vinden ze leuk om te sparen maar daar steken ze ook veel van op. Dat is dui-delijk ook educatief. Wij zien het ervaren van natuur ook als educa-tie. En we zien dat als er speelmogelijkheden in de natuur in de buurt zijn dat kinderen daar ook meer van willen weten. Dat is iets anders dan leren uit een boekje. Aandachtig kijken naar een vlinder is ook leren.”

TEKST: KOR AL

FOTO: JANTJE BETON

Onderzoek toont aan dat buitenspelen in de natuur, los van het plezier, ook goed is voor kinderen. Kinderen die meer buiten in de natuur spelen bewegen meer en hebben aantoonbaar minder overgewicht. De natuur stimuleert ook de motorische ontwikke-ling van kinderen en verbetert het concentratievermogen. Ook de sociale ontwikkeling wordt bevorderd: een natuurlijke omgeving vergemakkelijkt het leggen van sociale contacten en leidt tot sociaal gelijkwaardiger spelvormen menen deskundigen.

de natuur is om de hoekKinderen meer in de natuur laten spelen is niet moeilijk. De na-tuur is dichter bij dan je denkt, zelfs in een stedelijke omgeving. Je kan de aanwezige natuur toegankelijk maken of natuurlijke ele-

menten aan de stedelijke omgeving toevoegen. Daarom onder-steunt Jantje Beton projecten die buitenspelen in de natuur be-vorderen en werkt Jantje samen met groene organisaties.

Ieder kind heeft recht op natuurJantje Beton is één van de ondertekenaars van de petitie ‘Ieder kind heeft recht op natuur!’. Dat is een breedgedragen initiatief van IVN.De belangrijkste punten in die petitie zijn: • toegang tot natuur in de dagelijkse leefomgeving; • dagelijks buiten spelen in en met de natuur; • de natuur uit eigen ervaring leren kennen, beleven, waarderen en respecteren.Meer informatie: www.iederkindheeftrechtopnatuur.nl

B!"t#$%p&l#' (s g)e* +' g,-.n*

J!"#j$ B%&'


NatuurNi!"wsTEKST: PAUL BÖHRE

Een tiendaagse duik- en onderzoeksreis naar de Doggersbank in juni heeft spectaculaire resultaten opgeleverd. Er zijn maar liefst elf nieuwe diersoorten ontdekt, die nog niet eerder op Nederlandse bodem werden aangetroffen, waaronder twee soorten oprolkreeften, een pelikaansvoet, een slanke noord-hoorn, de harige heremietkreeft, een aantal zeenaaktslakken en een bijzonder kwalletje met de naam ‘belletje’. Dat er in zo weinig tijd zoveel nieuwe soorten gevonden zijn, laat zien dat we eigenlijk nog maar weinig weten van het leven op de Doggersbank en hoeveel meer onderzoek zou kunnen opleveren. De Doggersbank is een bijzonder natuurgebied en deze vondsten laten het be-lang van goede bescherming van zeenatuur zien.BRON: VERENIGING KUST&ZEE

FOTO

: PAU

L BÖ

HRE

FOTO

: ARJ

AN G

ITTE

NBE

RGER

Do#!r$b%&' ()*jk+ ,-.rt!&/*j'

Met grote spijt heeft het bestuur bekend ge-maakt dat de Bomenstichting haar deuren moet sluiten. Door het teruglopen van het do-nateursbestand en het wegvallen van subsi-dies is het niet langer mogelijk gebleken een solide fundament te behouden onder de ideële grondslag van de stichting. De financieel-zake-lijke analyse van de mogelijkheden in de nabije toekomst voor het aanboren van nieuwe geld-bronnen leert dat het onhaalbaar is om de werkorganisatie van de Bomenstichting in stand te houden. In de komende maanden wor-den alle lopende werkzaamheden door de ze-ven broepsmedewerkers afgerond en afge-bouwd. Het besluit heeft tevens gevolgen voor de circa 200 actieve vrijwilligers (contactperso-nen) in het land. Zij zullen hun werk ten behoe-ve van het behoud van monumentale bomen in hun eigen woonomgeving vanaf volgend jaar zonder professionele ondersteuning vanuit de Bomenstichting moeten gaan uitvoeren.De Bomenstichting heeft 41 jaar lang gepleit voor een duurzame groene leefomgeving, waarin bomen kansen krijgen om tot volle was-dom te komen. Bomen staan voor duurzaam-heid, bomen verhogen het welzijn van mensen. Momenteel wordt onderzocht of en zo ja welke onderdelen van het werk van de Bomenstich-ting in de toekomst kunnen worden gewaar-borgd. Meer informatie hierover volgt op www.bomenstichting.nl.

B0m!&123c42*ng $)"*+ ha%r d!"r!5

het belletje


De gemeente Súdwest Fryslan heeft dit jaar de Stadsvogelprijs gewonnen met het project ‘Stadsvogels in Sneek’. De prijs is door Vogelbescherming Nederland in het leven geroepen om gemeen-ten te stimuleren om zich door middel van innovatieve projecten in te zetten voor stadsvogels. De prijs, die dit jaar voor de vierde keer is uitgereikt, bestaat uit een geldbedrag van ! 20.000, te besteden aan een nieuw stadsvogelproject.Het project ‘Stadsvogels in Sneek’ is ontstaan vanuit het initiatief van één burger, Niels de Bruijn. Om de achteruitgang van de vo-gels in Sneek te stoppen, heeft hij de gemeente weten te enthou-siasmeren. Het leidde tot een gezamenlijke actieplan, waarbij burgers en overheid nauw met elkaar samenwerken. In het plan staat de huismus centraal, er zijn meer dan 400 nestkasten ge-timmerd en opgehangen door leerlingen van de praktijkschool, voorlichting aan inwoners gegeven over natuurvriendelijke tui-

nen en het openbaar groen is vogelvriendelijk ingericht. Dit alles om de stad een betere leefomgeving voor de vogels te maken. Of zoals de gemeente het zelf verwoordde: ‘De stadsvogel is het symbool voor de leefbaarheid.’Kijk voor meer informatie op www.vogelbescherming.nl.

Hagedissen rennen recht omhoog sneller dan horizontaal, is de verras-sende conclusie van een onderzoek van een Amerikaanse universiteit. De onderzoekers maten de snelheid waarmee de hagedis Sceloporus woodi zijn ontsnappingsrun inzette, en kwamen tot de conclusie dat hij verticaal een veel grotere versnelling heeft – zo’n drie keer zo hoog. Dit gaat natuurlijk tegen alle intuïtie in, maar de onderzoekers hebben ook een ver-klaring: de hagedis doet het om zich-zelf niet achterover van de stam te lanceren. De hagedis stopt namelijk standaard na 35 centimeter, waarna hij weer opnieuw moet versnellen. Dit

doet hij om niet ‘onder zichzelf door’ te rennen en zo van de boom te vallen. Op de grond rent hij langzamer, maar aan één stuk door. De gemiddelde snelheid van beide tactieken is het-zelfde, en dat is blijkbaar voldoende om de meeste belagers af te schud-den. Slim beestje, die hagedis!BRON: WILDLIFE

VRAAG&ANTWOORDIk inventariseer al bijna veertig jaar vogels in Meijendel (Wassenaar) en in het verleden (tot on-geveer 1995) hoorde ik in de donkere avonduren regelmatig een enigszins koetachtig geluid. De voortbrenger ervan kreeg ikzelf nooit te zien, maar omdat het geluid zich langzaam verplaatste dacht ik steevast aan de baltsvlucht van een ransuil. Daar komt bij dat in die tijd in mijn telgebied ver van duinmeren verwijderd was en grensde aan naaldhout. Sinds 15 jaar broeden er in de Meijen-delse duinen geen ransuilen meer. Het overbeken-de bedelgeluid van de jonge ransuilen is verstomd, maar volgens mij is het daarom ook geen toeval dat ik het bewuste koetachtige geluid sindsdien ook niet meer hoor.Adri Remeeuws, Den Haag

Antwoord:Leuke vraag! Over dit fenomeen zijn al heel wat (verhitte) discussies gevoerd tussen vogelaars. En het is - ongelooflijk maar waar - volgens mij nog nooit 100% dekkend opgelost. Er zijn vele natuur-liefhebbers die bij hoog en laag volhouden dat het territoriale meerkoeten zijn die steevast midden in de nacht al roepend rondjes vliegen. Ik vraag me dan altijd af waarom we dat dan niet vaker horen: er zijn immers zoveel meer meerkoeten dan die ene die dan over komt vliegen. En al helemaal ver weg van water, zoals u dit heeft meegemaakt. Zelf ben ik nog steeds van mening dat het wel degelijk baltsende ransuilen zijn. Ik heb ze ook ieder jaar boven mijn huis roepend, en altijd ergens in janu-ari en februari. Eenmaal zag ik daadwerkelijk een ransuil wegflappen boven de huizen. Ook broeden ze met enige regelmaat in de wijk. Maar zoals u begrijpt kan ook ik u geen 100% garantie geven dat het ook echt om een ransuil gaat.Paul Böhre, Amstelveen

S)*6m7 hage83sFO

TO: L

UC H

OO

GENS

TEIN

Sta91vog:);/*js <-.r Sn=:'

N%2""/w!rkdag, <-.r >.ng !5 .u?Zaterdag 5 november organiseert Landschapsbeheer Nederland alweer de elfde Natuurwerkdag. Dé dag dat steeds meer mensen aan de slag gaan door te snoeien, zagen enzovoort op meer dan 350 locaties door het hele land. Vo-rig jaar hebben ruim 12.000 vrijwilligers zich uitgeleefd in het Nederlandse landschap. Ook dit jaar vinden uiteenlopende activiteiten plaats die al vroeg in de ochtend beginnen. Afhankelijk van de locatie verschillen de activiteiten van poelen schoonmaken tot bomen knotten, fruitbomen snoeien, grienden afzetten etc.Kijk voor meer informatie over (kinder)locaties, activiteiten en aanmelden op www.natuurwerkdag.nl.


N!"##r $% Ned&rl!n'Frank Berendse“Elk stukje Nederland heeft een eigen, uniek verhaal,” schrijft auteur Frank Berendse in dit boek. Hij beschrijft tien landschappen met daarin de belangrijkste levens-gemeenschappen, in sa-menhang met geologi-sche geschiedenis en gebruik door de mens. Dat doet hij aan de hand van tien wandelingen die de le-zer ook zelf kan maken. Hij beschrijft daarbij wilde planten en dieren die iedereen te zien kan krijgen. Het boek is prachtig geïllustreerd met werk van natuur fotograaf Ruben Smit en aquarellen van Ed Hazebroek.

Bestelcode D 148, 304 p., ! 29,95 Ledenkorting: 10% Verschijnt 1 oktober.

Wa!r() d* k+,-m./ .&% 0"r123r4s 5raag6 - 7&rh!l&% 1v&r 5i&r&% &% 8l!9t&% $% &% () :; :#<sEls BaarsSprookjes over dieren en planten worden al duizenden jaren van ge-neratie op generatie doorverteld en veranderen telkens een beetje. Au-teur Els Baars is IVN Natuurgids. Zij vertelt haar eigen versie; aan de be-staande legendes voegt ze maar liefst 33 nieuwe toe. Dit boekje bundelt verhalen over dieren en planten in onze directe omgeving.

Bestelcode D 183, 144 p., ! 12,95; Ledenkorting: 10 %

Bestel deze natuurboeken op www.ivn.nl/webshop. Daar vindt u ook de speciale najaarsactie:

profiteer nu van leuke aanbiedingen!

Natuurcafé La Porte heeft voor lezers van Mens&Natuur een high-tea arrangement samengesteld. In het bijzondere Natuurcafé La Porte, gevestigd op station Driebergen-Zeist, ontvangt u bij aan-komst een gratis kopje koffie/thee. Vervolgens wandelt u de prach-tige acht kilometer tellende Bornia-wandeling door de bossen van Zeist, met het station als start- en eindpunt. U loopt langs prachtige monumenten en het idyllische Heidestein met de sfeervolle schaapskooi. Bij terugkomst in het Natuurcafé geniet u van een heerlijke High Tea, met huisgemaakte hartige en zoete lekkernijen zoals sandwiches, quiches, carrotcake en cupcakes. Dit gehele ar-rangement voor slechts ! 13,95 p.p. bij minimaal 2 personen. Alle producten van Natuurcafé La Porte zijn 100% biologisch en de ac-commodatie is duurzaam gerenoveerd.

N!"##rc!f= L> P1rt* Stationsweg 2, 3972 KA Driebergen-Rijsenburg (op station Driebergen-Zeist). Maandag t/m vrijdag open van 7:30 – 20:00 uur. Zaterdag en zondag open van 10:00 – 20:00 uur. Reserveer minimaal een dag van tevoren via [email protected] of 0343-554788 o.v.v. ‘Mens&Natuur’. Meer informatie: www.natuurcafelaporte.nl.

Het arrangement is geldig tot en met 31 december 2011.

Nieuwe natuurboeken! IVN’ers bestellen met korting!

verhalen over dieren en

planten in en om het huis

Waarom

de koolmees een stropdas draagt

Els Baars

Natuur in Nederland

Frank Berendse

Het gestuwde zand

De beekdalen

De hoogvenen in het oosten

Het Zuid-Limburgse heuvelland

De laagvenen

Rivierenland

Het zeekleilandschap

De nieuwe polders

De kust: duinen, kwelders en wadden

De steden

Speciaal voor lezers van Mens&Natuur: HIGH TEA ARRANGEMENT

Sp!i"l# a"$%ie&'ng()

MENS & NATUUR - ZOMER 2011 - 29

colofonMens&NatuurUitgave van IVN Nederland62ste jaargang – nummer 3HERFST 2011

Postbus 201231000 HC AmsterdamE-mail: mens&[email protected]/mens&natuur

RedactieInez de Jong (hoofdredactie), Kor Al, Monique de Boer, Paul Böhre, Anne-Marie Kirch, Kees Loogman, Lude Mansens (coördinatie en eindredactie), Mathilde van Ravensberg

Medewerkers aan dit nummerRob van de Bor, Kirsten Dorrestijn, Gemma Venhuizen, Paula Zuidhof

Redactionele begeleidingRoots / Sanoma Media

Ontwerp en vormgevingWonderworks, Heemstede

DrukSenefelder – Misset, Doetinchem

AdvertentiesAllround Media Services, Haarlem(023) 524 53 36, [email protected]

IVN is lid van:- Vereniging NOV (Nederlandse

Organisaties Vrijwilligerswerk)www.nov.nl

- World Conservation Union IUCN www.iucn.nl

- Federation for Environmental Education Nederland (FEEN)www.fee-international.org

- supportgroep Dutch Caribbean Nature Alliancewww.dcnanature.org

Mens & Natuur wordt gedrukt op FSC-gecertificeerd papier, gemaakt van houtpulp. De omslag van biofolie is volledig composteerbaar.

IVN is een van de goede doelen van de Nationale Postcode Loterij. www.postcodeloterij.nl

Foto: Alfons van Stiphout

De Nationale Postcode Loterij is de grootste Goede Doelen Loterij van Nederland. Dit jaar is 244 miljoen euro uitgekeerd aan 66 organisaties die zich inzetten voor de bescherming van mens en natuur.

Ook IVN natuur- en milieueducatie deelt in de opbrengst van de loterij, dit jaar met een bijdrage van 1,5 miljoen euro. Met deze bijdrage zet IVN zich in om zoveel mogelijk mensen te overtuigen dat het belangrijk is om duurzaam en respectvol om te gaan met de eigen leefomgeving. Dit doen ze o.a. door het geven van rondleidingen in natuurgebieden.

Een kans voor natuur en milieu en een kans voor u! Want tegenover uw steun staan grote prijzen. Zoals de PostcodeKanjer van 29,7 miljoen euro en honderdduizenden andere prijzen.

Meedoen is eenvoudig, bel 0909-0033 (15cpm) of meld u aan via internet: www.postcodeloterij.nl Voor ! 9,75 per lot speelt u al mee. Alvast hartelijk dank voor uw deelname.

De Postcode Loterij helpt!

U een kans - Zij een kans


K inderen spelen in de natuur gevarieerder en creatiever dan binnen. Ze kunnen er hun energie kwijt, leren risico’s inschatten en worden fitter en slimmer. Bovendien blijkt

dat ze op latere leeftijd meer waardering hebben voor de natuur. Het is daarom belangrijk dat kinderen de kans krijgen om naar buiten te gaan. Sommige ouders en grootouders nemen hun kin-deren op jonge leeftijd mee de natuur in; andere ouders hebben weinig tijd, of vinden buiten spelen ‘gevaarlijk’. “De IVN-cursus Scharrelkids neemt deze drempels weg”, vertelt Margreet Hoitink, coördinator IVN Cursushuis. “Je hoeft geen bos of strand in de buurt te hebben om de natuur te beleven: dat kan dichtbij huis, en ook als je weinig tijd hebt. En je hoeft echt geen bioloog te zijn! In drie tot vier bijeenkomsten ontdekken de ouders

M!"r #$nd"r"% &' ()% *ud"rs "% gr+,*ud"rs d- ./0))r $%!

Nieuwe IVN-cursus Scharrelkids

Speciaal voor ouders en grootouders ontwikkelde IVN de korte cursus Scharrelkids. Vol tips en wetenswaardigheden over natuur en natuurbeleving voor kinderen. De cursus is beschikbaar voor alle IVN-afdelingen.

De IVN-cursus Scharrelkids is een gezamenlijk initiatief van de Vereniging IVN en Stichting IVN. De cursus sluit aan bij maat-schappelijke thema’s, betrekt jeugd en jongeren en is een mid-del om in contact te komen met potentiële nieuwe leden en is daarmee onderdeel van de koers van IVN voor de komende ja-ren. De pilot is opgezet door Margreet Hoitink, coördinator van het IVN Cursushuis. Bij de cursus horen een poster, een flyer en een powerpointpresentatie. Deze materialen zijn te down-loaden in de productencatalogus in MijnIVN (www.mijnivn.nl). De film Play Again wordt per post toegestuurd.

Org!"#s!$i%


en opa’s en oma’s hoe leuk het is om buiten bezig te zijn. Boven-dien is het niet alleen gezond voor hun kinderen en kleinkinderen, maar ook voor henzelf!”

lidmaatschapHet mes snijdt aan twee kanten. Hoitink: “De cursus draagt bij aan het vergroten van de naamsbekendheid van IVN. Mensen maken kennis met IVN, en wij komen in contact met nieuwe mensen. We hopen dat mensen geïnspireerd raken en meer willen weten over de natuur en hun omgeving. Als mensen enthousiast zijn over de cur-sus, zijn ze wellicht geïnteresseerd in een lidmaatschap van IVN!” Naast het aantrekken van nieuwe leden, biedt de cursus ook moge-lijkheden om contacten te leggen met andere maatschappelijke or-ganisaties. Zo wordt de cursus Scharrelkids dit najaar gegeven aan ouders van kinderen op een natuurlijke Buitenschoolse Opvang en op drie locaties van StayOkay, waar een speciale herfstaanbieding rond de cursus Scharrelkids is gemaakt.

bladdansTijdens de cursus leren cursisten over de verschillende positieve ef-fecten van de natuur op hun kinderen en op henzelf. Ze weten welke hobbels ze kunnen tegenkomen als ze hun kinderen willen meene-men in de natuur en hoe ze spelactiviteiten het beste kunnen op-bouwen. Ook maken ze kennis met activiteiten die ze in praktijk gaan doen. Zo maken ze zelf een regenbui, doen ze een bladdans en kijken ze door een raam in de aarde naar de wereld. Afdelingen kun-nen de cursus naar eigen inzicht organiseren. Het is een globale handleiding die ruimte laat aan eigen invulling, afhankelijk van de groep, het weer en de omgeving. De cursus is goed met bestaande IVN-activiteiten te verbinden, zoals een ommetje, een kabouterpad

of een heemtuin. Ook kunnen lokale thema’s in de cursus worden verweven. Ouders die de cursus hebben gedaan, kunnen zelf verder met de activiteiten op de website www.scharrelkids.nl.

aanmeldenAlle afdelingen worden uitgenodigd een cursus Scharrelkids te orga-niseren. Aanmelden daarvoor kan via de website www.scharrelkids.nl/over-scharrelkids/scharrelkids-cursus. Op dit moment staat de teller op 16 afdelingen in 10 provincies. In 2012 wordt de cursus in ie-der geval gegeven in alle Nationale Parken van Nederland en is er aandacht voor de cursus bij de presentatie op de Floriade.

TEKST: INEZ DE JONG FOTO NACHTVLINDER: PAUL BÖHRE

ligusterpijlstaart (nachtvlinder)

TONZON BV Enschede tel. 053-4332391 [email protected] www.tonzon.nl YouTube: TONZONHR / / / / /

Het TONZON Thermoskussen is gebaseerd op een principe dat veel

beter isoleert dan gewone isolatie. De Thermoskussens zijn te

beschouwen als flexibele thermosflessen. De onderkant van de

vloer kan hierdoor geen warmte meer uitstralen naar de altijd

koudere grond onder ons huis. Eenmaal opgehangen onder een

vloer en ter plaatse gevuld met lucht laat het bijna geen warmte

meer door. Uw vloer komt eindelijk op kamertemperatuur. Het

effect is niet te vergelijken met dat van andere isolaties, zelfs niet

met dikke pakken PUR of EPS-schuim waarmee nieuwe vloeren

worden geïsoleerd. Bestaande vloeren worden dus nog warmer

dan nieuwbouwvloeren. De geniale Thermoskussens worden

gecombineerd met een stevige Bodemfolie tegen vocht en

radongas. Zo krijgt u niet alleen een warme vloer maar ook een

droge kruipruimte en een gezonder binnenklimaat. Een

uitmuntende aanpak die bij de bepaling van het energielabel en de

2

EPC (met Rc=3,8 m K/W) zeer hoog meetelt. Zelf doen of laten

doen? Kijk op www.tonzon.nl.

Perfect idee:

een warme vloer en

een flinke besparing.

Thermoskussen

Thermoskussen

Waarom blijft u op die koude vloer wonen?

geniale oplossing

maakt vloer warm

en bespaart op stookkosten

Voor

Voor

Na

Na

Koude zone onderin de kamer

Koude zone onderin de kamer Nu warm onderin de kamer

Nu warm onderin de kamer

Lokaal effect Thermoskussen

Lokaal effect Thermoskussen

Rechts het TONZON effect

Rechts het TONZON effect

(Zie ook onze website: www.tonzon.nl)

TONZON isolatie superieur

Infraroodfoto’s bewijzen:

Jammer

dat ik dit niet eerder

heb laten doen

Documents

Mens & Natuur Herfst 2011: Groen dichtbij