RADYOVİZYON ARALIK 09

TRT 26 ülkeden 96 radyocuyu Antalya’da 3 haftalık Radyo Program-cılığı Eğitimine getirerek bir ilki gerçekleştirdi. Kuzey Afrika, Arap Yarım Adası, Balkanlar, Karadeniz ve Asya ülkelerinden gelen radyo-cular, Türkçe eğitiminin yanı sıra programcılık ve teknik gelişmeler hakkında karşılıklı bilgi alışverişinde bulundu.

Antalya’daki etkinliğimizi medya genel olarak bu ifadelerle gördü ve gösterdi. Kamuoyunu bilgilendirmek ve konuyu daha dikkat çekici hale getirmek açısından kullanılması gereken ifadeler belki bunlardı, yani biraz rakamların cazibesine başvurulmalıydı, öyle de yapıldı. Bir ilki gerçekleştirmek, şu kadar ülke, şu kadar yayıncı, şu kadar süre böyle bilinmek, böyle görünmek ve böyle anılmak düzenleyenler için büyük bir gurur ve motivasyon kaynağı.

Medyatik alanda hep bunlar konuşulmasına ve bundan sonra da yeri geldiğinde konuşulacak olmasına rağmen, gerçekte işin kalıcı ve et-kileyici olan yanı anlatılamayanıdır, ah bir orda olsaydınız siz de ya-şasaydınız kısmıdır. Çeşitli ülkelerin oluşturduğu müthiş coğrafyada kalplerden kalplere uzanan kestirme yolların nasıl süslendiği, birbir-lerine ikram etmek üzere yüreklerini ellerine koyan insanlarla bu yol-larda nasıl heyecanla dolaşıldığı, bundan sonrası, daha sonrası, çok sonrası düşünüldüğünde içinde milyonlarca sevgiyi büyütecek olan hayal şehirlerinin nasıl kurulduğu usta yazarların bile kolay anlatabi-leceği bir şey değildir.

Kalpten kalbe uzanan görünmeyen yolların görünmeyen yolcuları olan radyocular, radyo dostlarını bu yeni heyecana davet etmek üzere ayrıldılar, hayır ayrılmadılar yeniden bir araya gelmek üzere eğitime ara verdiler (böylesi daha doğru oldu).

İkili görüşmeler sayesinde yaptığımız anlaşmaları, yayın maliyetini düşürmek için kurduğumuz ortaklıkları, oluşturduğumuz platform-ları, daha sonra birlikte yapacağımız organizasyonları şimdilik bir kenara bırakarak yeniden işimizin başına döndük.

Şüphesiz etkinliğimizin sayılarla ifade edilen kısmı birçok açıdan gurur verici, tanımaya ve tanınmaya katkısı yönünden ağabeyliğini perçinleyen TRT’miz kutlanmaya değer, ama biz yine de işin manevi boyutuna zarar vermemek için güçlendirilen sevgi bağını önemseme-li ve öne çıkarmalıyız. Davet edenden davete icabet edene kadar bir-likteliği sağlamak için emeği geçen herkese sonsuz teşekkürler…

Mesafeleri Kısalttık

ŞENOL GÖKATRT RADYO DAİRESİ BAŞKANI

Kuzey Afrika, Arap Yarım Adası, Balkanlar,

Karadeniz ve Asya ülkelerinden gelen

radyocular, Türkçe eğitiminin yanı sıra

programcılık ve teknik gelişmeler

hakkında karşılıklı bilgi alışverişinde bulundu.

RADYOVİZYON ARALIK 09RADYOVİZYON ARALIK 09

5 KURUMLAR, KURUM ÇALIŞANLARI VE HİZMET İÇİ EĞİTİMLER

Dr. Mesut ERTANHAN, Serdar BALCI

7 DOSYA: TRT BİZE DÜNYAYI AÇTI

Esra İLKKURŞUN

22 RADYODA KOORDİNASYON TOPLANTILARI

Çağlan TANKUR YÖRÜMEZ

24 TRABZON RADYOSU’NA 41 KERE MAŞALLAH

Yiğit YAVUZ

28 RÖPORTAJ: İSMAİL BAHA SÜRELSAN

H. Rıdvan ÇONGUR

32 FRANKFURT KİTAP FUARI’NDA

Halil KILIÇ

34 DOSYA: BBC TÜRKÇE 70 YAŞINDA

Hüseyin SÜKAN

36 DOSYA: AVRUPA’NIN MERKEZİNDEN

ÇOK BOYUTLU YAYINCILIK: DW

Ayhan ŞİMŞEK

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Adına Sahibi Radyo Dairesi Başkanı Şenol GÖKA

Genel Koordinatör Birol UZUNAY

Genel Yayın Yönetmeni Rıza ECE

Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Çağlan TANKUR YÖRÜMEZ

2456

7 34

Yazı İşleri Esra İLKKURŞUNOlgu TOKDEMİRMeltem TÜRKMEN

Dış İlişkiler Ersoy HAKTANIR

İstanbul Temsilcisi Kıvanç NALÇA

Reklam Tanıtım Aksel KOÇAK

Yönetim Yeri TRT Genel Müdürlüğü Radyo Dairesi Başkanlığı OR-AN / ANKARATel: 0 312. 463 31 78 www.trt.net.trradyovizyon@trt.net.tr

Basım Tarihi 24 Kasım 2009

Yayına Hazırlık, TasarımSon1Saat Tanıtım Ajansı Simon Bolivar Caddesi Hüseyin Rahmi Gürpınar Sokağı 4/1 06680 Çankaya / ANKARA

Tel: 0 312. 439 30 75Faks: 0 312. 439 30 76www.son1saat.com

ISSN 1309-0895YAYIN TÜRÜ Yaygın / Süreli

BaskıFersa Ofset Baskı TesisleriOstim 36. Sokak No: 5/C-DYenimahalle / ANKARA

Tel: 0 312. 386 17 00 (pbx)Faks: 0 312. 386 17 04www.fersaofset.com

Kapak GörseliFlávio Takemoto,stock.xchng

T R T A Y L I K R A D Y O D E R G İ S İ

Ara

lık 2

009/

Say

ı: 6

Hiç radyo okudunuz mu?

RADYO

6

TRT AYLIK RADYO DERGİSİ / ARALIK 2009 / SAYI 6

Dünyada Türkçe Radyo YayıncılığıTRT Bize Dünyayı Açtı

BBC Türkçe 70. Yılında

40 Yıl, 40 Şef, 40 Eser

Behçet Necatigil ve Radyo Oyunları

Zamanın Ruhu: Takvim

HİÇ RADYO OKUDUNUZ MU?

36

RADYOVİZYON ARALIK 09ARALIK 09 RADYOVİZYON

38 50 YILIN EŞİĞİNDE BİR YAYIN KURULUŞU: TRT ERZURUM RADYOSU

İsmail BİNGÖL

42 40 YIL, 40 ŞEF, 40 ESER

Gül Hatice KARAMAN

46 ÖLÜMÜNÜN 30. YILINDA BEHÇET NECATİGİL VE RADYO OYUN YAZARLIĞI

Kıvanç NALÇA

50 ZAMANIN RUHU: TAKVİM

Meltem TÜRKMEN

52 BİR PRODÜKTÖRÜN KALEMİNDEN: KAMPÜS

Şule YALÇINER

56 RADYO TARİHİNDEN KISA KISA

Aksel KOÇAK

57 KİTAP TANITIMI: RADYO VE RADYOCULUK HABERCİNİN EL KİTABI DİZİSİ

r a d y o v i z y o n

24

50

32

38

RADYOVİZYON ARALIK 09

EDİTÖRDEN

ÇAĞLAN TANKUR YÖRÜMEZcaglan.tankur@trt.net.tr

Yıl Biterken

Acısıyla tatlısıyla bir yılın daha sonuna geldik. Yayıncılar için yılın son ayları koşuşturma içinde geçer. Yeni programlar dinleyicilerle buluş-manın heyecanını yaşarken, geçtiğimiz yıldan devam eden programlar da yeni kaynaklarla beslenerek yıla hazırlanırlar. Zaman, biz yayıncılar için iş dünyamızdaki baskın etkisiyle hayatımızdaki en önemli kavram haline gelir. Çoğu zaman farkında bile olmadığımız saniyelik zaman di-limleri bile o kadar değerli olur ki… Bunu yapımların hazırlanış aşama-sında ve sonrasında da radyonun koridorlarında görebilirsiniz.

Radyolarımızda yayınlanacak yeni programlarımızı gelecek sayıları-mızda sizlere tanıtacağız. Aralık sayımızda ise;

19 Ekim-07 Kasım 2009 tarihleri arasında “Uluslararası Radyo Yayıncı-lığı Eğitimi” Antalya’da gerçekleştirildi. Türk dilinin etkin kullanımının yaygınlaştırılmasının da hedeflendiği eğitimde, radyo ve radyoculuğa dair her şey belirlenen derslerle dalında uzmanlaşmış TRT Radyoları çalışanları tarafından aktarılırken, duayenlerimiz ise meslek sırlarını, birikimlerini, deneyimlerini ve anılarını katılımcılarla paylaştı. Biz de Radyovizyon ekibi olarak eğitime gelen 27 yayın kuruluşunun; geçmiş-lerini, yayın anlayışlarını, gelecek projelerini ve eğitimle ilgili düşünce-lerini yaptığımız röportajlarla sizlere yansıtmak istedik. Dolayısıyla gü-zel Türkçemizin doyasıya konuşulduğu “Uluslararası Radyo Yayıncılığı Eğitimi” dergimizin sayfalarının çoğunluğunu oluşturdu.

Birçok şair ve yazar tiyatro oyunu yazmış, eserleri radyo oyunu olarak düzen-lenmiş olsa da Behçet Necatigil, kaleme aldığı elliye yakın radyo oyunu ile radyoseverlerin kalbinde ayrı bir yer kazanmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nin en önemli şairlerinden Behçet Necatigil’i sayfalarımızda anıyoruz.

Türk Sanat Musikisi’nin son dönem önde gelen bestekarlarından Devlet Sanatçısı İsmail Baha Sürelsan’ı 1998 yılında kaybetmiştik. TRT radyo-larının spiker, duayenlerinden Rıdvan Çongur’un sanatçının vefatından kısa bir süre önce gerçekleştirdiği röportajı sizlerle paylaşıyoruz.

40. Sanat yılını kutlayan TRT Ankara Radyosu Çoksesli Korosu 1969 yılında Hikmet Şimşek ve Muammer Sun’un çabalarıyla kuruldu. Ülke-mizin ilk a capella (eşliksiz) korosu, Rönesans Dönemi’nden günümüze kadar uzanan geniş repertuarlarıyla Klasik Müzik severlerle yıllardır beraber. Koro, 40. yıla özel olarak “40 Yıl, 40 Şef, 40 Eser ” projesiyle yeni bir güzelliğe daha imza atıyor. 40 hafta sürecek projeye dair tüm detayları bu sayımızdan itibaren bulabileceksiniz.

Radyovizyon ekibi olarak şimdiden yeni yılınızı kutluyor. Tüm hayalle-rinizin bu yıl gerçekleşmesini diliyoruz.

Seneye görüşmek üzere...

Çoğu zaman farkında bile olmadığımız saniyelik zaman

dilimleri bile o kadar değerli olur ki…

RADYOVİZYON 5

•Amaçvehedefleringeliştirilmesi,

•Kaynaklarıniyileştirilmesi,

•Uygunaraçvegereçlerinseçimi,kullanımı,bakımıvegeliştirilmesi,

•Kurumatmosferveşartlarınıniyileştirilmesi,

•Personelinperformansınıngeliştirilmesi,

•Verimliliğinartırılması,kaliteninsağlanmasıolarakbelirtilmektedir.

Kurumlarbu faaliyetler içinbir kaynakayırmak-ta vebu kaynağın etkili ve verimli kullanılması,yapılanyatırımıngeridönüşününtakibideEği-timBirimlerinedüşmektedir.SonyıllardayapılanİnsanKaynaklarıveStratejiileilgilikonferansvetoplantılardakurumlardaikibiriminöneçıkmayabaşlayacağıbelirtilmektedir.BunlardanbirisiBilgiTeknolojileri bölümü diğeri de kurumları deği-şime,yeniliğe, rekabetevekaliteyehazırlayacakolanEğitimbirimleridir.

Kurumlarbünyelerinealdıklarıçalışanlarınınön-

celikli olarak mesleki gelişimlerinin artırılmasını

amaçlarlarken,günümüzdebuanlayışdeğişikli-

ğeuğramıştır.Buanlamdameslekigelişiminyanı

sıra,bireyselgelişim,biraradauyumluçalışabil-

me, değişime açık olma, kurumu temsil etme

yeterliliklerinin artırılması, kariyer planlamasına

destekolmakanlamındadageliştirmeeğitimle-

rineağırlıkverilmektedir.

BuradanhareketleKurumlarhizmetiçieğitimle-

reönemvermektedirler. Hizmetiçieğitimlerde

amaç;

veHizmet içi Eğitimler

Dr. Mesut ErtanhanTRTEğitimDairesiBaşkanıSerdar BalcıTRTEğitimDairesiBaşkanlığı/Müdür

Kurumların günümüz şartlarındaki en

önemli çalışma unsuru insan kaynağı

olarak belirtilmektedir. Kurumlar kendilerini

gelişen teknoloji ve şartlara, kuşakların

beklentilerine, toplumsal değişime,

giderek artan bireyselleşmeye hazırlamak

durumunda kalmaktadırlar. Bunun yolu da

bu değişimi yönetebilecek, uyum sağlayacak

yöneticiler ve çalışanlardan geçmektedir.

KURU

MLA

RKU

RUM

ÇA

LIŞA

NLA

RI

6 RADYOVİZYON

vearaştırmacılıkruhununyeniveçağdaştekno-lojilerledesteklenerekvebuteknolojilerkullanı-larak, gelişmeye, değişime ve yenileşmeye açıkçalışankültürününoluşmasınıvebununsürdü-rülebilir kılınmasınıamaçlayaneğitimprogram-larıhazırlanmasıçalışmalarınahızverilmiştir.

Ayrıca hizmet içi eğitimlerde, eğitimlerin sürekliliğinin olması ve çalışanların eğitimin sürekliliğine olan inançlarının geliştirilmesi de önemlidir. Çünkü hizmet içi eğitimlerin odağı çalışanlardır. Kurumlarda çalışanlar bulunduğu müddetçe hizmet içi eğitimler de devam edecektir.İlaveten şunu da belirtmekte yarar vardır: Hiz-met içi eğitimlerde zaman zaman “yöneticiler”gözardıedilmektedir.Kurumçalışanlarıdendiğizamandaranlamdaanlaşılmaktaveyöneticiça-lışanlarbutanımadahiledilmeyerekeğitimplanveprogramlarındayöneticiçalışanlarihmaledi-lebilmektedir.

Ancak Kurumlarda etkili iletişim ve işbirliğiningeliştirilmesi, lider pozisyonundaki çalışanlarınpozitifenerjiüretmelerininsağlanması,rehberlikveliderlikyetileriningüçlendirilmesigibideğişikamaçlarla yönetici pozisyonundaki çalışanlarındahizmetiçieğitimlereaktif,süreklivesürdürü-lebilirkatılımlarınınsağlanmasıgerekmektedir.

Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusundauluslararasıbiryayıncıolanTRTKurumunda,eği-timbirimiolaraktemelamacımız,çalışanlarımızıgelişime-değişimeaçıktutmak,yüksekmotivas-yon sağlamak, kuruma bağlılığı arttırmak, ekipçalışmasını güçlendirmek, daha zengin içerikliprogramhazırlanmasındaveprogramçeşitliliği-ninarttırılmasındafikirüretimineyardımcıolmakve fikir üretimini harekete geçirmek, yenilikçi-liği, fikir ve düşünce zenginliğini desteklemek,izleyiciye-dinleyiciyedahakalitelises,ışıkverenksunmadadestekleyiciolmaktır.

Ulusal,uluslararasıveuyduyayıncılığıiledünya-

nınsayılıyayınkuruluşlarıarasındayeralanvebir

kamuyayıncısıolanTRTKurumu,özellikle2008

ve 2009 yıllarındabüyükbir gelişmegöstermiş

veaynı şekildebirdeğişimdeyaşamayabaşla-

mıştır.

Değişimsürecidahaöncekiyıllardabaşlatılama-

mışvekamuyayıncılığınınhantalyapısıbirtürlü

atılamamıştı.

Bununlabirlikte2008yılındabaşlayanhemyapı-

saldeğişim,hemdeyenikanallarınaçılmasıve

mevcut kanallardaki içerik zenginleştirmesi ve

çeşitlilikkamuhizmetiyayıncılığındaTRT’yidaha

güvenilir,saygınvebağımsızkılmayabaşlamıştır.

TRTböylecedahaileriadımlaratmayabaşlamış

veulusaldeğil,uluslararasıbirgüçolmayıhedef

olarakbelirlemiştir.

Bu bağlamda TRT’nin toplumsal kültüre gerçek anlamda katkı sağlaması, bir değer ilave etmesi, özel yayıncıların sağlayamadığı içerikte programcılığın olması, halka alternatif bir bakış, çeşitlilik ve muhtevada daha kaliteli bir içerik sunması gerektiği, tüm bu alanlarda diğer yayıncılardan farklı bir duruşun olması gerekliliği açıktır. TRT Kurumunda yaşanmakta olan bu geniş

kapsamlı değişim karşısında değişimin olum-

suzluklarınıortadankaldırmak,değişimikazan-

ca ve fırsatlara dönüştürmek, kurum kültürü

oluşturmak ve bunu yaygınlaştırmak, mesleki

yetkinliğigüçlükılmakveçalışanlardaevrensel

biryayıncıkuruluşbilincioluşturmakönemka-

zanmıştır.

Buradanhareketleklasikhizmetiçieğitimanlayı-

şınıntemeliolan“çalışanlarınmeslekibilgieksikli-

ğinintamamlanmasıilkesi”tekbaşınaeğitimlerin

amacıolmaktançıkarılmış,mevcutbilgi,birikim

Ekonomikkavramlar,deyimler,ekonomikkurallar;paravediğerekonomikenstrümanlarlailgilibilgiler,dünya ve ülkemizin ekonomi gündemi, para piyasalarında son durum “Ekonomi Günlüğü”nde.Program,haftaiçihergün16.05’teTRTRadyo1’de.

Ekonomi Günlüğü

RADYOVİZYON 7

26ülkeden100’eyakınkatılımcı…Dilegetirirkenbilekıvançladoldu-

ğumuzbubaşarı-kibubizimdeğileğitimekatılanmeslektaşlarımızın

ortakkanısı-hemTRTolarakbizibesleyecek,hemdeTürkçekonuşulan

ülkelerin,Türkçeyayınyapanradyokanallarındaçalışanmeslektaşlarımı-

zıTRT’nindeneyimleriyletanıştıracaktı.Yayıncılıkanlayışıanlamındada

aynıdilikonuşabildiğimizmeslektaşlarımızlaradyoculuküzerinesohbet

etmek,katıldıklarıeğitimideğerlendirmekvekendiülkelerindekiradyo

yayıncılığıhakkındaokurlarımızıbilgilendirmek içinseskayıtcihazımı-

zıyanımızaalıp,Kemer’inyolunututtuk.Aynıdilikonuşabildiğimiz26

ülkeden100’eyakınmeslektaşımız...İlkgündenitibarentanışıpkaynaş-

tığımızkonuklarımızaaynıkurgudasorularsorduk.Başlangıçtasorular

aynıolursayanıtlarıbenzerolurmuendişesiolsadaiçimizde,sohbetle-

rimizinherülkeaçısındanayrıbirrenktegeçtiğinifarkederekbirbaşka

keyifaldık.

TRT

Bize

Dün

yayı

Açt

ı

Esra İlkkurşun Prodüktör

DOSYA

“TRT bize dünyayı açtı.” Böyle söylemişti

Makedonyalı meslektaşımız röportajının bir

bölümünde. TRT, Uluslararası Radyo Yayıncılığı

Eğitimi ile gerçekten de dünyanın neredeyse

yarısını bir araya getirmeyi başarmıştı. 26

ülkeden 100’e yakın meslektaşımızın davet

edildiği radyo yayıncılığı eğitimi 19 Ekim-

7 Kasım tarihleri arasında Kemer’de yapıldı.

8 RADYOVİZYON

KKTC AtillaSamurRadyo Vatan Program Yapımcısı

Ülkemizderadyoculuk1963yılındaKKTChenüzKıbrıs Cumhuriyeti iken Kıbrıs Türkleri’nin mo-rallerini yükseltmek, yaşananolayların ardındanmotivasyonuarttırmakadınaoldukçaamatörbirşekildebaşlamış.

Dahasonraözelradyovetelevizyonlarınvarlığıy-laprofesyonelbirhalalmış.ModelolarakTRT’yiörnekalanyayıncılığımızgerekTürkçe’nindoğrukullanımıgereksehazırlananprogramlar açısın-danTRT’nin yayın çizgisinde üretimde bulunu-yor.

TürkiyeRadyoveTelevizyonKurumu’nunböylebir eğitim düzenlemesinin eğitim boyutununyanısırabirçokülkedenmeslektaşımızlabirara-daolabilmekaçısındanönemliolduğunudüşü-nüyorum.Bizdiğerülkelerdengelenarkadaşları-mızdandahaşanslıyız.

Çünkü anadilimiz, anayasamızla Türkçe olarak belirlendiği için Türkçe konuşuyoruz biz de.Bu eğitimin radyo yayıncılığı bölümü ağır bas-sa da diğer arkadaşların Türkçelerini geliştirmeaçısından da önemli diye düşünüyorum kendiadıma.

Eğitimsabah09.30’dabaşlıyor,12.00’dekiyemekarasınınardından saat14.00-17.00arasındade-vamediyordu.Bizdeseskayıtcihazımızıkâhsa-bah kahvaltısında, kâhöğledinlenmeleri yadaakşam yemekleri sonrasında masanın ortasınabıraktık, kayıtta olduğumuzu unutup derin biryayıncılıksohbetinedaldık.

Okuyacağınız röportajlar bu sohbetlerin içinden seçtiklerimizdir.

Romanya LeylaCheamilRomanya Radyosu Program Yapımcısı

2004yılındaRomanyaRadyosu’nunTürkçema-sası kapatıldı. Ama ben 2004 yılından önce üçyıl bu masada görev yaptım. Biz o dönemdeRomence yazılan haberleri Türkçe’ye çeviriyor-duk.Romanya’dayaşayanTatar veTürk azınlığaRomanyaileilgilibilgilerveriyorduk.RomanyaveAvrupa için yayın yapıyorduk. Çünkü Belçika’dayaşayanTürklerdebizidinleyebiliyordu.

TRT’nin yapmış olduğu bu eğitim çalışması Türkçemi geliştirmem için bir şans.Gelecek yıl İstanbul Avrupa’nın Kültür Başken-tiolacak.Bizde2010’daRomanya’daTürkiye ileilgilibirçokhabervereceğiz.Bueğitimçalışmasıdabuanlamdafaydalıolacakbizleriçin.

Eğitim çalışmaları

RADYOVİZYON 9

1976 yılında Tiran Radyosu’nda Türkçe bölümü

açıldı.Oyılüniversiteyihenüzbitirmiştimverad-

yoyatayinedildim.Türkçe’yiüniversitedeöğren-

dimamaradyoyagittiğimzamansankihiçbilmi-

yordumbudili.Çokzorgeldibana.Odönemde

radyomuzaTürkiye’den iki kişigeldi. Beraber altı

seneçalıştık.Onlarbanaçokyardımcıoldu.

Dahasonra1987’deTürkiye’ye İstanbulÜniversi-

tesi’nin düzenlediği Türkçe eğitimi için geldim.

Bir ay da Ankara’da Hacettepe Üniversitesi’nde

eğitimaldım.1991’detekraraynıeğitimegeldim.

Pekiştirme amaçlı… Son olarak 1993’te katıldı-

ğımTürkçekursundansonraziyaretamaçlıgelip

gittimTürkiye’ye. Eskiden Tiran Radyosu’nda bir

saatlikTürkçeyayınımızvardı.Şimdi15dakikaya

indi.Amaçokfarklıprogramlarımızvar.Türkiye’ye

yönelikyayınyapıyoruz.Birdakikahaber,birmü-

zikparçası,beşdakikasosyaliçeriklibirbölüm…

Paketprogramyapıyoruz.

Her gün bir Türkçe şarkı bir de Arnavutça şarkı çalıyoruz bu programlarda. Bueğitimbizimiçinçokverimli.Ben6Mayıs’taki

RadyolarBuluşması’nadakatıldım.Oradadaizle-

meimkânımolduTRT’ninnasılorganizasyonlar

yaptığını.Gerçektendeçoketkilendim.Buradaki

eğitimçalışmasıdahabüyükbirorganizasyonta-

biiki.Çokilginçkonulardabilgilendiriliyoruz.

Moldova-Gagavuzya EkaterinaJekovaGagavuzya Radyo Televizyonu Genel Müdürü

Gagavuzya RadyoTelevizyonuTRT gibi halkın

hizmetindeçalışır.1989’danbuyanaGagavuz-

yaRadyo veTelevizyonudevlet yayıncılığı ya-

pıyor.Kamuyayıncılığı iseyenibir statübizim

ülkemizde.

Biz Gagavuz dilinde yayın yapıyoruz. 155 bin Gagavuz Türküne hitap ediyoruz.

KKTC NediyeİpekErdoğanRadyo Vatan Program Yapımcısı ve Sunucusu

Doğu Akdeniz Üniversitesi Radyo ve Televiz-yon Bölümü’nden mezun oldum. 1999 yılındaKuzey’inSesiRadyoVatan’daçalışmayabaşladım.KamuyayıncılığınısürdürenbirradyodurRadyoVatan.Hemhaberspikerliğihemdeprogramya-pımcılığıyapıyorum.TRTileişbirliğimizçokeski-leredayanıyor.Yaniilkeğitimimizdeğilbu.

Daha önce TRT spikerlerinin eğitim çalışmalarıoldu.Hem kendi ülkemizdehemdeTürkiye’deeğitimlergerçekleştirildi. Bu tür eğitimlerbizimiçinçokönemli,özelliklediksiyonaçısından.Nedeolsayaşadığınızyerinayrıbirşivesivar.Diksi-yonunuzuherzamankoruyamıyorsunuz.Bune-denlesüreklikendinizieğitmenizgerekli.

YayınlarımızıTürkçeolarakgerçekleştiriyoruz.24saatyayınyapanradyomuzdasiyasettensanata,sporavehaberekadarpekçokfarklıalandaprog-ramüretiyoruz.RadyoVatan’ınyanındaikiradyokanalımız daha var.Türk SanatMüziği’nden ör-nekler sunduğumuz Radyo Nihavend ve halkmüziğiağırlıklıolarakdaRadyoTürkü.

Buboyuttahazırlananilkeğitimçalışmasıbizleriçindeçokverimliolacak.RadyoculukeğitimininyanısırahergünverilenTürkçederslerikatılımcı-larındaTürkçelerinipekiştirmeleriaçısındançokyararlı.

Arnavutluk DashuriMuratiTiran Radyosu Türkçe Bölümü Muhabiri

10 RADYOVİZYON

destek sağlıyor. Maddi destekte de bulunuyor.

Onlaradateşekkürediyorumsizinaracılığınızla.

Buradaki eğitim çalışması ayrıca önemli benim

için.Farklıülkelerdenradyocularlatanıştımbura-

da.Onlarınnasılçalıştığınıöğreniyorum.Bende

kendiradyomuzuanlatıyorum.HerkesTürkdilin-

dekonuşuyor,budaçokheyecanverici.

Tataristan SümbülGaffarovaSuyumbike Dergisi Gençlik Bölümü Editörü

Suyumbike adlı dergide çalışıyorum Kazan’da.

Orada kadınlar, gençler,medeniyetlerhakkında

yazılaryayınlanıyor.Benimbölümümgençleriçin

çalışıyor. Aslında ben bir yazarım. Çocuklar için

yayınladığımbirkitabımvar.Gazetecilikokuma-

dım.TatarDili ve Edebiyatı bölümünübitirdim.

Ancakbenimbabamyazarvegazeteci.Mesleği

seçmemdeaileminetkisivardır.Amagazetecili-

ğiseçmeminnedenipekçokalandabilgisahibi

olabilmek… Bu sayede ufkum genişliyor. Ben

her zamanöğrenmek isterim. Kendimibesliyo-

rum. İnsanlaradabildiklerimiaktarıyorum.Tatar

gençlerininufkunugenişletmekistiyorum.Kırsal

kesimdenşehregelenTatargençlerininbeğeni-

lerini şekillendirmek içinelimdeçokolanakvar.

Buradaolmasebebimegelince…

Buradakieğitimdensonrabenderadyodaçalış-

mayı düşünüyorum. Tataristan Radyosu devlet

radyosudur.Siyaset,ekonomi,haberprogramları

ağırlıklıyayınyapar.Tataristan’damüzikradyoları

davar.Amaburadagördümkibizimradyolarımı-

zıngelişmesiiçinelimizdeimkânlarvar.Ülkeme

döndüğümdeanlatacağımyeni radyoculukan-

layışlarını.

Türk dilinin müzikalitesini çok severim. Burada çok mutluyum bu nedenle. Ülkeme döndüğümde kendimi çok doymuş hissedeceğime eminim.

BualanresmiolmayanbiralanGagavuzlar için.Yaşadıkları sorunlara çözüm önerileri sunuyor,dinlemekistedikleriprogramlarıyayınlıyoruz.Bizküçük bir radyoyuzTRT ile kıyaslanırsa. TRT bualandadevbirkurum.Öylebüyükkibizimgibiradyolarıkanatlarıaltınaalıyor.Buradasöylememgerekiyor ki TİKA olmasaydı Gagavuzya RadyoTelevizyonukurulamazdı.Teknikolarakçokyar-dım aldık. Bizim cihazlarımızda TRT’nin logosuvardır.BuyıldaGagavuzÖzerkBölgesi15.yılınıkutluyor.Çokuzunzamanolmasadabu15yıldabüyükişleryapıldı.Radyokuruldu,GagavuzTürk-çesiningelişmesineönemverildi.BizyıllarcaRusdilinin, Romen dilinin baskısı altındaydık. Amaşimdikendidilimizikullanmaya,dilimiziyaşama-yadevamediyoruz.

Ben birkaç kez eğitim çalışmasına katıldım. Bueğitim çalışması daTürkçe konuşanülkeleri birarayagetirmekaçısındançokverimli.Butürtop-lantılardakendidilimizidezenginleştirmeşansı-mızoluyor. 18günburadaçok faydalıgeçecekdiyeumutediyorum.

Eğitime katılanlar Türk damarından kopma halklar. Birbirimizi daha yakından tanıyacağız ve bu bizi çok geliştirecek.

Kırım Tatar SevilKaraçayevaKırım Tatar Meydan Radyosu Muhabiri

KırımTatarMeydanRadyosuKırım’daki tek rad-yo… 4 yıldır yayın yapıyoruz. Kırım’da 250 binTataryaşıyor.Bununiçinböylebirradyonunku-rulması çok önemli. Bizim radyomuzun amacıilerlemek.Onuniçinçokçalışıyoruz.Benbiryıldırbu radyodayım. Üniversite 3. sınıfta okuyorum.Bir yandan da muhabirlik yapıyorum. MeydanRadyosusabahyayınlarıylabaşlıyor.MeydanMin-deriprogramındayöneticilerkonuşuyor.Kırım’datoprak sorunu var biliyorsunuz. Bununla ilgilisiyasi programlar yapılıyor. Sabah saat altıdangece24’ekadaryayınyapılıyor.TİKAbizeteknik

RADYOVİZYON 11

Radyomuz 1944 yılında yayın hayatına başladı.Makedoncanın yanında Arnavutça ve Türkçeyayınlarıdayine1944yılındabaşladı.Makedon-ya Radyo veTelevizyonu çerçevesinde radyolar10.30–15.30saatleriarasındaTürkçeyayınyapar.Siyasettenspora,kültürdeneğlenceyekadarherkonuyuişliyoruzbubeşsaatlikyayınımızda.Ağır-lıklıolarakMakedonya’dayaşayanTürkleringün-deminikonuşuyoruz.Sorunlarınaçözümönerilerigetirmeyi,onlarahizmetetmeyiönplandatutu-yoruz.Türk insanınıneğitiminedekatkıdabulu-nuyoruz.

Antalya’da uluslararası radyo yayıncılığı eğitimi-nin yapılacağını duyunca öncelikle Türkiye’yegelecekolmaktanmutlulukduyduk.Bunakoşutolarak26ülkedenradyocununbiraradaolmasıçok cazip ve önemliydi. Çok verimli olacağınainanıyorum bu eğitimin. Her şeyden önce TRTdünyayıbizeaçtı.Herülkedendostluklarkurmaşansıtanıdıbize.Meslekideneyimleripaylaşabil-me fırsatını sundu.Aramızdabir iletişimoluştu.TRT’ninmisafiriolmakbizimiçinayrıcabironur.

TRT hem Türkçe’nin dünyada gereken şekilde konuşulmasını sağlama hem de iyi yetişmiş elemanları aracılığıyla bize aktardığı bilgilerle çok önemli bir işin altına imza attı.

SURİYE CemilYüceŞam Radyosu Program Yapımcısı ve Sunucusu

Radyoya 2001 tarihinde başladım. Hatay do-ğumluyum,mesleğimgazetecilik.1943’teyayınhayatınabaşlayanŞamRadyosu’nun1958yılın-danberikesintisizolarakTürkçeyayınyapanbirservisivar.Bir saatboyuncakültür, siyaset,eko-nomiağırlıklıbiryayınyapılıyor.Türkçebilenher-kesbizimhedefkitlemiz.ŞamRadyosu“YabancıRadyolar”biriminde7dildeyayınyapıyor.Uyduaracılığıyla da dünyanın her yerinde dinlenebi-liyor.SuriyeOrtaDoğu’dakitutumunubağımsızbirşekildeburadyoaracılığıylaanlatıyor.Kültür,

Makedonya EnverHüseyinDost FM Yöneticisi

Enver Hüseyin Zeynep Hüseyin

Biz Doğu Makedonya’nın İştip kentinden geliyoruz. Makedonya’da Türkçe yayın yapan ilk Türk radyosuyuz.Çokyakınbirtarihte,yaklaşıkbeş-altıayönceyayı-nımızabaşladık.Makedonya’nınnüfusu2milyonolmasınarağmenfarklıetnikkökenlerdengeleninsanlarınsayısıçokfazla.Bunun%4’ünüdeTürk-leroluşturuyor.TürklerMakedonya’nındoğusun-da,batısındaveÜsküp’teyaşıyor.BubölgelerdeyaşayanTürkler içineksikolanbirmedyavardı.Kırsal kesimde yaşayan insanımıza ulaşabilecekenetkiliaraçsaradyoydu.Bizdekendiinsanımızaulaşmak,kültürvesanatolaylarınıaktarabilmek,siyasetle ilgili bilgiler verebilmek için radyoyuseçtik. Güzel bir başlangıç yaptık. Halkımız biziyönlendiriyor,sözvemüzikprogramlarınıonlarınbeklentileridoğrultusundayayınlıyoruz.

TRT’nin yayıncılık eğitim programı ile ilgili teklifgeldiğinde memnuniyetle kabul ettik. Yeni birradyoolduğumuziçindeneyimimizyok.Eksikle-rimizçok.BuradaneyinnasılyapılmasıgerektiğiniTRT’ninbirikimlerindenöğreneceğiz.26ülkevar.HepimizTürkçeanlaşıyoruz.Birbirimizinyayınan-layışlarınıkonuşuyor,kendimizigeliştiriyoruz.

Makedonya ZeynepHüseyinMakedonya Radyo ve Televizyonu Muhabir ve Yapımcı

19 yıl önce gazeteciliğe başladım. Radyoyu ilkkez bir dinleyici olarak tanıdım. Kazandığım birödülvardı,onualmakiçingittimilkkezradyoya.Çokcazipgelmiştibana.Amaoradaçalışacağımıhayalbileetmemiştim.Yıllarsonrabirişilanıgör-dümvesihirlibirdünyayagirdimbuilanla.

Yeni dünyaları keşfedebileceğim bir ortamda buldum kendimi. Türk Dili ve Edebiyatı okuduğum için şiir ve edebiyat programları hazırladım.

12 RADYOVİZYON

insanını ilgilendirenönemlikonularvarsabudaeditörler tarafından özel programlar haline ge-tirilip yayınlanıyor. Türkiye’nin Sofya Elçiliği debizeçokdestekolurözellikleTürkkültürüileilgilikonularda.Çünkübizimkültürsanatprogramları-mızınasılamacıgeçmiştekiTürkkültürününkay-bolmasınınönünegeçmek,günümüzegelenek-selTürkelsanatlarınıtaşıyabilmek…BulgaristanUlusalRadyosuHaberDairesi’nde10dildeyayınyapılıyor.Türkçedebunlararasındayeralıyor.

“Posta Kutusu” adlı 30 dakikalık programda dinleyicilerden gelen mektuplar yayınlanıyor. Dinleyicilerimiz hala mektup yazma alışkanlığını sürdürüyor. BenTRT radyolarını süreklidinliyorum.Bueğiti-mekatılmakbenimiçinhayalgibiydi.Antalya’daTRTçalışanlarıyla,prodüktörleriyle,sunucularıylabiraradaolmakapayrıbirşey.TRT’cilerinağzın-danTRT’ninilkeleriniveyayınanlayışınıdinlemekçoketkileyici.Mesleğimiçinçokyararlıolacağınainanıyorumburadakieğitimin.

Afganistan FeridunİlhamStara Radyosu Sahibi

1993 yılında ilk kez Türkiye’ye geldim. 9 ayİstanbul’da TÖMER’de Türkçe eğitimi aldım. Af-yonKocatepeÜniversitesiİktisadiveİdariBilim-lerFakültesi İktisatBölümü’ndenmezunoldum.Bir yıl Taliban yönetimi nedeniyle Afganistan’adönemedim.Türkiye’deçalıştım.Sonraaynıüni-versitede yüksek lisans yaptım. 2002’den sonraAfganistan’ageridöndüm.Afganistan’daKabil’deyenikurulanbir radyonunsahibiyim.Şuan içinsadeceKabil’eyayınyapıyoruzancakçokyakın-dabütünAfganistan’asesimiziduyuracağız.Ka-bil dışında 13 ile ulaşmayı planlıyoruz. BunlarınçoğunluğuÖzbeklerin veAfganTürklerinin yo-ğunolarakyaşadığıKuzeyAfganistan’da…YaniKabil dahil 14 ilde yayınımız olacak. AfganistanKabilÜniversitesiTürkolojiBölümü’ndenmezun

sanat, turizm, edebiyat, siyaset programlarımız

var.Benüçayrıprogramhazırlıyorum.Birtanesi

Suriye’yiziyaretedenyabancıdevletadamlarının

ve işadamlarının konuk edildiği bir program…

Ağırlıklıolaraksiyasetveekonomikonuşuyoruz.

Suriye’de Şam Radyosu’nun dışında son beş yıldır faaliyet gösteren özel radyolar var. Bu radyolar müzik yayını yapıyorlar. TRT’nin bu eğitim programı ile özellikle

Türkiye’deki radyoculuk sisteminin ayrıntılarını,

TRT’nin deneyimlerini öğreniyoruz. Diğer ülke-

lerlekarşılıklıbilgialışverişindebulunuyoruz.

Bulgaristan MeralMestanBulgaristan Ulusal Rad. Program Yapımcısı ve Sunucusu

BulgaristanUlusalTelevizyonu’nunTürkçemasa-

sındaçalışıyordumbirbuçukyıldanbuyana.Bir

süreönceradyoyageçtim.Radyodadaşuanda

haftada üç gün program yapıyorum. Bir tanesi

gençlereyönelik…Gençleriilgilendirecekkonu-

larıonlarayardımcıolacakbiçimdesunuyorum.

BulgarolsunTürkolsungençlerinbaşarılarınıfır-

satbuldukçayayınlarımdadeğerlendiriyorum.

Yayınlarımız Türkçe. Bulgar konuklarımız olduğunda mutlaka çevirimiz oluyor yayında. Dinleyicilerimiz genelde kırsal kesimde yaşayan, tarımla uğraşan ve 45 yaş üstü insanlar.Gençlergenelliklegündüzsaatlerindeçalışıyorlar

vekentlerdeyaşıyorlar.Köydenkenteselamgön-

dermekisteyenleredearacılıkediyoruzyayınları-

mızda.YerelhalksanatçılarımızvarTürkasıllı.Onla-

rınsöylediği5000kaydımızvarBulgaristanUlusal

Radyosu’nda.Buçokönemlibirbelgebizimiçin.

Türkçeyayınlarımızdacanlımüzikprogramlarına

dayerveriyoruz.SaatbaşlarındaTürkçehaberler

sunuluyor bu yayınlar içinde. Kimi zamanTürk

RADYOVİZYON 13

1997’denberiradyodaçalışıyorum.Dahaönce

Azerbaycan’da bir bankanın İnsan Kaynakları

bölümündeydim ve çok iyi bir radyo dinleyi-

cisiydim. İki FM kanalı vardı o yıllarda, Radyo

Sahra,Azerihalkmüziğiyayınlardı, INSiseBatı

müziği.Benöyleaktifbirdinleyiciydimki rad-

yodaçalışanherkesbeni tanıyordu.Bazenya-

yındakilerin,kendilerinidestekleyecekdinleyici

telefonlarına ihtiyacı olurdu. Hemen arardım,

kurtarıcıgibi.02’dirbizdeacilyardımnumara-

sı.Bendeonlariçinacilyardımdinleyicisiydim.

Bankada çalışırkenmüdürden gizli radyo din-

lerdim. Bir günbanabir telefongeldi INS’ten.

Sabah programının yapımcısı… Radyoda boş

bir kadro olduğunu söyledi. İlk görüşmede, 3

saatlik müzik programının listesini hiç yardım

almadanhazırlamamı istediler.10dakikada40

şarkıyısıraladım.Oradyodabiryılayakınçalış-

tım.Dahasonraçeşitlikanallardandavetleral-

dım.1997’denberiyapımcılıkyapıyorum.Şimdi

Space Radyo’da çalışıyorum. Yayınımız söz ve

müzikağırlıklı…Başprodüktörüm,aynızaman-

daprogramımısunuyorum.

Bueğitimçalışmasıiçinteklifgelinceçoksevin-

dim.ZatenTürkiye’nintutkunuyum.Buradayeni

bilgiler öğreniyorum. Meslektaşlarımızla tanışa-

bildim.Güzelvakitgeçiriyoruzvefarklıyayınbi-

çimlerihakkındabilgisahibioluyoruz.

Azerbaycan SevinçCaferovaİçtimai Radyosu Müzik Bölümü Başredaktörü ve Sunucusu

Bizde12radyokanalıvar.Bunlardanikisidevlet

kanalı,diğerleriözel...Ben4yıldırİçtimaiRadyo’da

çalışıyorum.Herülkenin kamuyayını yapanbir

kanalıvardır.Azerbaycan’dabunudevletkanalla-

rıyapar.AzTVveradyobunlardanilkidir.

İçtimai ise Azerbaycan’da kurulan ikinci devlet kanalı. Radyomuzda müzik, edebiyat, haber, eğitim gibi bölümlerimiz var.

altı arkadaşımız bizimle çalışıyor. Bu arkadaş-larımız yaptıkları programlar içerisinde Türkçeanonslar veriyorlar. Afgan Türkleri, Özbekler veAfganistan’dagörevyapanTürkfirmalarındaça-lışanlarbuanonslarıduyuncayayınakatılıpTürk-çesohbetediyorlarprogramcılarımızla.ÖzellikleTürkiye’den gelen ve Afganistan’da okuyan öğ-renciler çok ilgi gösteriyorlar yayınlarımıza. BellibirsaatimizyokTürkçeyayınlarda.Ancakdinleyi-cilerimizprogramcılarımızınçoğununTürkçebil-diğindenhaberdar.OnedenleistediklerizamanarayıpTürkçesohbetedebiliyorlar.

Afganistan’daki Türk askerlerinin yönettiği bir radyo var: “Radyo Türkiyem”. Onlarla da bağlantılarımız çok güçlü. Türkiye’deTRT’ninböylebirorganizasyonuoldu-ğunuduyuncagerçektençoksevindim.Özeliklekendimkatılmakistedim.Bununikisebebivardı.Şuanyöneticisiolduğumradyodahangiyenilikle-riyapabileceğimizigörmekistedim.Teknikaçıdannasılbiryayınyapıldığınıdatespitetmekistedim.26ülkeden 100’e yakınmeslektaşımızla tanışmaolanağı buldum. Öyle umuyorum ki aldığımızeğitiminsonrasındaöğrendiklerimizikendiülke-lerimizde uygulayabiliriz. Burada edindiğim izle-nim Türkiye’deki yayıncılığın çok ileride olduğu.Arkadaşlarla da bunu konuşuyoruz. Bu nedenlebueğitimsadeceAfganistaniçindeğilbütünül-keleriçinçokyararlıolacak.Engüzeltarafıda26ülkedengelenherkesinTürkçekonuşuyorolması.Bunusöylerkenbiletüylerimürperiyor.Bukadargüzelbirşeyolamaz.Türkçe’ninköklübirdiloldu-ğunungöstergesibu...Eğitimaslındaişinayrıntısı.Asılönemliolanmeslektaşlarımızlatanışıp,yıllar-casürecekdostluğunilkadımınıatmak.Bizkendiaramızda teknik ve haber desteğinde bulunmakararıaldık.BunadaTRTönayakoldutabiiki.

Azerbaycan İlaheŞızlinskayaRadyo Space Program Yapımcısı

14 RADYOVİZYON

amaÇuvaşdilindebilgilerdeaktarmakistiyoruz.

Çuvaşistan’daradyokurabilmekiçinöncebirfir-

makurmamızgerekiyordu.Firmaadınaradyoyu

oluşturabiliyorsunuz.Lisansvesertifika işlemleri

desonuçlandıktansonraradyomuzaçılabilecek.

2010yılındafrekansıvevericiyidevreyesokarak

yayınabaşlamayıhedefliyoruz.Radyokurmafikri

birkaçyılöncedoğmuştu.

Biz çalışmalarımızı sürdürürken Türkiye’den TRT’den böyle bir teklif gelince radyomuz için çok iyi olacağını düşündük. Henüz radyomuz kurulmadan eğitim almaya geldik.Bizimiçinçokgüzelbir imkândırbu.Bilgikarşı-

laştırmaveyenisistemleriöğrenmeaçısından…

Şudönemdeençokihtiyacımızolanfarklıülkele-

rinradyoculukdeneyimlerinipaylaşmak.Burada

100kişiyiz, çoğumuzdilproblemiyaşamıyoruz.

Teknikterimlerbirazzorgeliyoramabennotlar

alıyorum.ÖrneğinTürkiye’deradyoyayıncılığının

1927’debaşladığınıöğrendim,kısadalgayayın-

larını… İnternet radyoculuğu nasıl olur, onları

yazdımnotlarıma.TRT’nindörtkanalıvar.Bizim

kuracağımız radyo, TRT Radyo 4’ün yapısı gibi

olacak.Bunlarıhepnotalıyorum.Planlarımızçok.

İnsanlarafaydalıbilgileraktaracağız.

Türkmenistan HocaSaparovTürkmenistan Radyo TV Kurumu Müzik Yönetmeni

Türkmenistan’dan Aşkabat’tan 3 kişi geldik. Hepimiz radyocuyuz. Müzik yönetmeni olarak çalışıyorum.BueğitimçalışmasındaMakedonya,Suriye,Irak,

PakistanveAzerbaycanTürkmenleriyle karşılaş-

maolanağımoldu.Bukarşılaşmaveeğitimiçin

TRT’yeveburayagelmemisağlayanTürkmenis-

tan Cumhurbaşkanı Berdimuhammedov’a çok

teşekkürederim.

Benkonservatuvarpiyanobölümümezunuyum.

16yılkonservatuvardaokudum.Bunedenlemü-

zik bölümündeyim. Başlangıçta redaktör olarak

başladım işe.Şimdibaşredaktörümveprogram

sunucusuyum. Kamu yayıncısı olduğumuz için

bizde diğer radyolardan farklı olarak Azeri Halk

Müziğiçalınır.

Bizim milli servetimiz olan müzikler, hanendeler, aşık manileri yayınlarımızda ağırlıklıdır.Yabancımüziğedeyerveririz.Genelliklereyting

ölçümlerinde ikinci ya da birinci radyoyuz. Bu-

nunnedenideAzerimillimüziğine yer veriyor

olmamız. Özel radyolar çoğunlukla Batımüziği

çalar.İçtimaiaçıldığındanberiAzeriHalkınaken-

dimüziğiyleulaşabiliyoruz.

Yaklaşık 20 gün sürecek bu eğitim programına

geldiğimiçinçokmemnunum.İçtimaiileTRT’nin

birçokortakçalışmasıoldubugünekadar.Canlı

yayınlardanyadasabahprogramlarındakibağ-

lantılardanTRT’ninçalışmalarınıbiliyoruz.Dünya-

nın farklıbölgelerindengelenmeslektaşlarımızı

daTRTaracılığıylatanımaimkânıbulduk.Onların

yayına bakışlarını, dünya görüşlerini öğreniyo-

rum.Çoketkileşimlibir toplantı…Ben inanıyo-

rum ki buradaki her radyocu kendini daha da

geliştirecekülkesinedöndüğünde.

Çuvaşistan ValeriyElmenderRadyo Tâvanlâh

Çuvaşistan’dan üç kişilik bir ekiple geldik

Kemer’dekibutoplantıya.Özelbir radyokurma

aşamasındayızülkemizde.

Şu an başkentimiz Şupaşkar’ın 500.000 nüfusu var. Bu nüfusa karşılık 17 tane radyo istasyonu var.Onlar hem sadecemüzik yayınlıyorlar hem de

Rusçayayınyapıyorlar.Bizimamacımızülkemizde

Çuvaşdilindeyayınyapmak.Müzikelbetteolacak

RADYOVİZYON 15

Özbekistan ÜmithanResulÖzbek’in Teranesi Radyosu Program Sunucusu

Özbekistan’ın başkenti Taşkent’ten geliyoruz.

Özbek’in Teranesi yani Özbek Melodileri adlı

radyodaçalışıyorum.Benburadyodasunuculuk

yapıyorum.

www.fm101.uz web sayfasında da internet yayınımız var. 2001’de yayın hayatına başladı radyomuz.Benilkgündenberiburadyodaçalışıyorum.Üni-

versitedeykenteklifgeldi.BenDoğuDilleriÜni-

versitesiFilolojiBölümümezunuyum.Önceha-

berlerealdılarbeni.Haftada ikiTürkçeprogram

yapıyorum.Şarkıaralarındacıngıllarkullandığım

bir programım var. Sanatçılardan haberler veri-

yorum,Türkçeşarkılarçalıyorum.Özbekistan’daki

vatandaşlaraulaşmaya,bilgileraktarmayaçalışı-

yoruz.

Buradadaradyodinliyorumvebizimkanalımızın

teknolojininhiçdeuzağındaolmadığınıgörüyo-

rum.Demekkiyenilikleritakipedebiliyoruzdiye

düşünüyorum.

TRT’ninyaptığıbuorganizasyonsürprizoldubi-

zim için.Bukadarınıbeklemiyorduk. Dünyanın

dört bir yanından meslektaşlarımız var. Türkçe

öğretimkurslarıdevamediyorsabahları.Radyo-

culukeğitimivar.Kimnasılçalışıyor,bunlarıko-

nuşuyoruz.Yenibilgilerdeöğreniyoruzelbette.

Şunusöylemekistiyorumamabusöylediklerimi

kayıttansilmeyeceksiniz.Benbiryabancıyım.Ya-

bancı derken Özbekistan vatandaşıyım. Kelime

dağarcığım çok zengin değil. Hatalı Türkçe ko-

nuştuğumiçinözürdiliyorum.

(Not: Ümithan Resul, temiz, anlaşılır dili ve akıcı

Türkçesiyle verdiği bu röportajın ardından son cüm-

lesini böyle tamamladı. Alçakgönüllü meslektaşı-

mızın ricasını kırmadık, bu sözlerini de yazıya dahil

ettik. Oysa Türkçesi ve tonlamaları bir TRT spikerin-

den ayırt edilemeyecek ölçüde başarılıydı.)

Kosova MuharremSaragjolliRadyo Kosova ve Radyo Blue Sky Haber Muhabiri

Piriştineliyim. Piriştine Kosova’nın ikinci büyükşehri…VeTürkçe’nin yoğun olarak konuşuldu-ğubirşehir…İkikamuradyosundaçalışıyorum.RadyoBlueSkyveRadyoKosova’da.

Savaştan hemen sonra radyoda görev yapmaya başladım. Radyo da savaştan sonra kuruldu. Yaklaşık on yıllık bir geçmişi var yani. Ben eko-nomi haberlerini takip ediyorum. Haftada birde ekonomi programı yapıyorum.Yayın dilimizArnavutça…AncakhergünikisaatlikTürkçeya-yınlarımızvar.Türkçeyayınlardamüzikvehaberağırlıklı.Geneldeseminerlerekatılırım.ÇoğudaAvrupa’daydı.

Türkiye’de çok fazla eğitime katılamamıştım.Duyduğumansevindimtabiiki.TRTradyolarınınnasılçalıştığını,yayıncılıksistemlerini takipede-biliyorumbuorganizasyonsayesinde.TRT’yeçokteşekkürediyorum.Türkçekonuşandevletlerdenmeslektaşlarımızla sohbet ediyor, yeni bilgileröğreniyoruz.Bugerçektençokönemli…

Cezayir MustafaSohkalCezayir Devlet Radyosu Arapça Bölümü Müdür Yrd.

Mehmet Haşim

Önceliklemisafirperverliğiniziçinteşekkürede-rim. Gazeteciyim ve Cezayir Devlet RadyosuArapça Bölümü Müdür Yardımcısıyım. 7 sene-dir bu meslekte çalışıyorum. İletişim bölümü

16 RADYOVİZYON16 RADYOVİZYON

mezunuyum. Aynı zamanda Arap Edebiyatı

okudumCezayirÜniversitesi’nde.CezayirKurtu-

luşDevrimi’nden sonraMısır Cumhuriyeti bize

kucak açtı ve1950’lerdeCezayir’in Sesi Radyo-

sugündemegeldi. KurtuluştanönceMısır’dan

yayın yapıyordu bu radyo. Sonrasında Cezayir

DevletRadyosukuruldu.

Bugün Cezayir’in bütün illerinde radyo istasyonumuz var. 48 ilimizde yayın yapıyoruz.Benimburadyodahergünyarımsaatlikbirprog-

ramımvar.Siyasiyorumcularalıyorum,uluslara-

rasısiyasigelişmeleriağırlıklıolarakkonuşuyoruz.

Aynızamandahaberlerihazırlıyorumveikihaber

bülteni sunuyorum. Cezayir Devlet Radyosu

dörtdildeyayınyapar.Arapça,Fransızca,İngilizce

veİspanyolca...

Haber ağırlıklı bir yayınımız var. Siyaset, eko-

nomi, kültür ve spor konularına yer veriyoruz.

Cezayir’inbaştaTürkiyeolmaküzeredışülkeler-

le ilişkilerini değerlendiriyoruz haberlerimizde.

Radyonun yayın yaptığı dilleri daha kapsamlı

halegetirmekistiyoruz.BaştaTürkçeyayınyap-

mayıamaçlıyoruz.

Devletimizdeki sorumlulara TRT’nin hazırladığı

bu kursunne kadarönemli olduğunuanlattım

ben,burayagelmedenönce.

TRT ile Cezayir Devlet Radyosu’nun ilişkilerinin

güçlenmesineolanaksağlayacakbueğitim.Bu-

radandahaberler aktarıyorum radyoya. Katılım

açısındanenkapsamlıkursolduğunusöyleyebi-

lirim.Zamanlamasıdaçokgüzelayarlanmış.

Güzel bir mevsimde buradayız. Uluslararası ilişkilerde de olumlu sonuçlar doğuracağına inanıyorum.Türkiye’ninArapülkelerineyönelikbiraçılımıvar.

Arapülkelerininbirarayagetirilmesibuanlam-

dadaetkili oldu.Türkçe kurslarındaTürkçeöğ-

renmekiçinçabaharcıyorum.Çünkübudilibil-

mezsem,karşımdakilerledeanlaşamayacağımın

farkındayım.TRTdeneyimlibirkurum,köklübir

tarihesahip.Olgunlaşmışveoturmuşbirsistemi

var.Deneyimlerininbizimiçinçokfaydalıolaca-

ğınainanıyorum.

• CezayirveMısırröportajlarındakiçeviriiçinIrakTürk-

meneli Radyosu yapımcısı Mehmet Haşim’e teşekkür

ederiz.

Mısır AhmetAbdoSaidahmetTrabiekTRT Arapça Bölümü Kahire Muhabiri

Mehmet Haşim

TRTKahiremuhabiriyim.2001yılındanberiTRTile çalışıyorum. Türkiye’yi Arap dünyasına tanıt-makveTürkiye’deolupbitenleriArapdünyasınaulaştırmakbenimgörevlerimarasında.Radyonunçokbüyükbirönemivardırbizde.Gazetedenveuyduyayıncılığındançokdahaönemlidir.Mısır’daradyoyutercihedenlergenelliklekültürlüveseç-kin insanlardır. Bizdegenellikle kültür, sanatvebilimkonularındaprogramlarhazırlarız. EskidenMısır’daşiiriçinözelçalıştaylaroluşturulurdu,in-sanlargelip şiirleriniokurlardı, kültürlerinioradayansıtmayaçalışırlardı.Şimdiradyobumerkezle-rinmisyonunusürdürüyor.Türkiye’ninArapdün-yasıylailişkisiçokeskileredayanıyor.Sonseneler-deTürkiye’ninArapinsanınınyüreğindebaşkabiryeresahipolduğunusöyleyebilirim.ÇünküArapdünyasının sorunlarıyla yakından ilgileniyor. Bugörüşmemizmünasebetiyle de bu kursu hazır-layanTRT’ninbüyükbir işbaşardığını söylemekistiyorum. İki açıdan… İlki Türkçe konuşanlarınbirarayagetirilmesiaçısından.TRTdünyanındörtbiryanınadağılmışTürkçekonuşan insanlarıbirarayagetirdi.Şivelerimizayrıolsadaortakbirdilyakalamayıbaşardık.DiğeriiseTürkçebilmeyen-leraçısından.Türkçeöğrenmeyeteşvikedenbirçalışma.TürkiyeuygarlıkvekültürolarakMısır’daönemlibirülkedir.Mısır’da5üniversitevarTürk-çeöğretimyapan.Radyobusayedeikiülkedenyatırımcılarıdabirarayagetirebilir.Böyleceeko-nomikaçıdandabukursunönemlibiradımol-duğunu söyleyebilirim. Radyo dostluk köprüsükonumunda…ÖzellikleTürkiyeileArapdünyasıarasındakiilişkileringüçlenmesiaçısındanönemlibirrolüvar.Bukursunheryılyapılmasınıtemenniederim.Buyılbizbirarayageldikveneleryapa-bileceğimizi görüştük. Gelecek yıl katılımcılarınneler yaptıklarının gözden geçirilmesi yayıncılıkaçısındanfaydalıolacaktır.Buradakikatılımcılarınbirebiriletişimidevametmeli.Böylebirkursudü-zenleyenlerinellerinisıkmakistiyorum.

RADYOVİZYON 17

Kazakistan AliyaNurmişevaKazak Devlet Radyosu Program Yapımcısı

Öncelikle davetiniz için çok teşekkür etmek is-

tiyorum. Burada Türk dilinde yayın yapan ve

Türkçe konuşan ülkelerden gelen meslektaşla-

rımızlabiraradabulunmakmutlulukverici.Ben

KazakDevlet Radyosu’nda çalışıyorum.Haftada

birgünyarımsaatTürkçeprogramhazırlıyorve

sunuyorum.KazakRadyosueğitim,haber,çocuk,

gençlik programları üreten bir devlet radyosu.

Kazakistan’ınenbüyükradyosudur.

TRT’nindüzenlediğibueğitimi sadecebirhoca

ileöğrencileriniletişimideğildahaçokfarklıülke-

lerden gelen yayıncıların mesleki deneyimlerini

tartışmayaaçmalarıolaraközetleyebilirim.Buba-

kımdanoldukça ilginçbenim için.Herkeskendi

ülkesindenasılbirradyoculukanlayışıolduğunu

anlatıyor. Mesleki deneyimleri paylaşma açısın-

dançokgüzeldüşünülmüşbiretkinlik.Benbura-

yaTRTRadyosuileKazakDevletRadyosuarasında

bir bağ kurmak amacıyla geldim.TRTmuhabir-

lerinin seslerini Kazak Radyosu programlarında

duyurmakistiyorum.Zatenburadabütünradyo

temsilcileriyleröportajlaryapıyorum.Kazakistan’a

gönderiyorum kısa süre sonra da yayınlanacak.

Sizdeböylebireğitimiçinçokgüzelbirmekân

seçmişsiniz.Türkiye’ninturizmaçısındanengüzel

yerlerindenbiri…Yanieksikhiçbirşeyyok.

Bosna Hersek AmelaJordomoviçBosna Radyo 1 Program Yapımcısı

Radyomuz Türkçe yayın yapmıyor ama Türkçemüziklerçalıyoruz.Türkiye’denhaberleraktarıyo-ruz.Ancakbu yayınlar Boşnakça.ÇünküTürkçeyayın yaparsakbunuanlayabilecekdinleyici sa-yımızçokaz.Öğrenciler,öğretimelemanlarıvarsadece. Eğitim, spor, din, kültürprogramlarımızvar.24saatyayınyapıyoruz.Yayınlarımızağırlık-lı olarak canlı…Ben6Mayıs etkinlikleri içindegelmiştim Türkiye’ye. Bu eğitim programında26 ülkeden 100’e yakın meslektaşımla tanışmafırsatımoldu.Buradayeniyayıncılıksistemlerinetanıkoluyorum.Öğrendiklerimideülkemedön-düğümdemutlakauygulamakistiyorum.

Yunanistan CengizBodurBatı Trakya Gümülcine JOY FM Sahibi

Yaklaşık1992’denberi24saatTürkçeyayınya-pıyoruz. 1 kilovat gücündeki vericilerimizleGü-mülcineveçevreköylerineulaşıyoruz.Ayrıcasondört-beşyıldanberidesesimizi internetüzerin-dentümdünyayaduyuruyoruz.Yayınlarımızmü-zikağırlıklı.

Canlı yayınlarımız arasındaki sabah programlarımız eğitim, sağlık, kültür ve magazin konularını içeriyor.Buprogramlarımızkadındinleyicilerimizeyöne-lik.Sonrakisaatlerdeistekprogramlarınayerve-riyoruz.1992’debizbirradyokurmafikriyleyolaçıktığımızdabazı güçlüklerle karşılaştık. Frekansalmakiçindilekçesunduğumuzdabazısıkıntılaroldu.Ancakdahasonrayavaşyavaşaştıkbugüç-lükleri.Şuandasıkıntısızdevamediyoruz.BenimherPerşembe16.00-18.00arasıpolitikiçeriklibirprogramım var. Bölgenin politik sorunlarını elealıyoruzbuprogramda.

Buraya gelmekle çokmutlu hissettim kendimi.Dilerimheryılböylebirçalışmayapılır.Tanımadı-ğımmeslektaşlarımlatanışıp,kaynaşıpbirbirimi-zin yayıncılık anlayışlarından haberdar olma fır-satıbulduğumiçingerçektenmutluyum.TRT’yiayrıcakutlamakistiyorum.

18 RADYOVİZYON

Yunanistan HalitHalilİbramBatı Trakya Gümülcine Radyo City Sahibi

BatıTrakya’nınGümülcineşehrinde1992’denberi

radyo işletmeciliği yapıyorum. Radyo City’nin

sahibiyim. Aynı zamanda Genel Sorumlusu ve

programyapımcısıyım.

24 saatTürkçe yayın yapıyoruz. Radyonunbaş-

langıçyıllarındaTürkçeyayınkonusundabazıso-

runlarımızvardıelbette.Hernekadarçokortaya

çıkmasada…

Budurumgündengünegiderildi.Şimdidemü-

zikveeğitimağırlıklıyayınlarımızıbölgeselolarak

sürdürüyoruz.Gümülcine’de120.000kişiTürkçe

konuşuyor. Batı Trakya Türkleri mübadele dışı

kalmıştı 1924’de. İstanbul’da yaşayan Rumlar’a

karşılıkBatıTrakyaTürklerideYunanistan’dabıra-

kılmıştı.Bizoneslindevamıyız.

Yaşamımızı Avrupa’da, Yunanistan’da sürdürü-

yoruz. Batı Trakyalı vatandaşlarımızın 400.000’e

yakın bir kısmı da Türkiye’de yaşıyor. Onlar da

yayınlarımızıinternetüzerindentakipedebiliyor-

lar.İnternetsayesindeyayınalanımızepeygeniş.

MeselaAvustralya’daderneklerimizvarBatıTrak-

yaTürklerinin bir araya geldiği dernekler.Onlar

damerakediyorvedinliyor,Amerika’dandadin-

lendiğimizbiliyoruz.

Burada güzel bir etkinlikle karşılaştık. Öncelikle Türk dünyası radyo yayıncılarını tanıdığımız için mutluyuz. Ki tanışmamıza imkân yoktu eğer TRT böyle bir eğitim çalışması yapmasaydı. Aldığımız derslerin de bundan sonraki çalışmalarımızda çok yararlı olacağını düşünüyorum. Önce anavatanımız Türkiye’ye sonra da TRT’ye çok teşekkür ediyorum.

Pakistan LaeeqA.ToorPakistan Yayın Kurumu

Pakistan’da1947’denberiyayınkurumlarımevcut.

BugünPakistanYayınKurumudışındaçoksayıda

radyoistasyonumuzvar.Pakistan’ınküçükbüyük

bütün kentlerindeözel radyolar FMbandından

müzikyayınıyapıyor.Bentelevizyonçalışanıyım

amatelevizyonuradyodanayrıtutmamakgerek.

Özellikleuyduyayıncılığıileilgilibilgileralmakve

sesüzerineyapılançalışmalarıgörmekbizimiçin

çokönemli.OnedenleTRT’ninKemer’dedüzen-

lediği bu eğitim çalışmasına katılabildiğim için

memnunum.

Irak MehmedHaşimTürkmeneli Radyosu Program Yapımcısı

TürkmeneliRadyosu’ndaprogramyapımcısıyım.

Irak’taradyovetelevizyonumuztamgünTürkçe

yayınyapıyor.BununyanındayöremizArapyö-

resiolduğuiçinArapçahaberleredeyerveriyo-

ruz.KimizamanAraplarayönelikyayınlarımızda

oluyor, kamuoyuna Türkmenlerle ilgili durumu

anlatmak için zaman zaman Arapça bilgi ver-

meyi tercihediyoruz.Amanormaldeyayındili-

mizTürkçe’dir.Bizimkendimizeözgübirşivemiz

vardır.ŞivemizdahaçokAzerbaycanşivesineya-

kındır.Ancakedebi,yazıveyayındilindeTürkiye

Türkçesinikabulettik.

2003 senesinden sonra okullarımızda da LatinalfabesiyleTürkiyeTürkçesi okutulmaya başlan-dı.OyılakadarOsmanlıalfabesidevamediyor-

RADYOVİZYON 19

du bizde. Biliyorsunuz Osmanlı’da Arapça’nınağırlığı vardır. Bu bazı yörelerde devam ediyor.TürkmeneliRadyosuda2003’teyayınınabaşladı.2003’ten önceTürkmenler için bir radyo ya datelevizyon yoktu. Sadece Arap kanalları içindeiki saatlik Türkmence yayınlarımız olabilirdi. Buyayınbizimhürirademizledoğmuştur.ŞimdiiseTürkmeneli radyo kanalı veTürkmen FMuydu-danTürksat’tanyayınyapıyor,birdeAraplaradaulaşabilmek içinNilesat’ı kullanıyor. Büyük çap-ta ilgivaryayınlarımıza.Çünkübirtarafsızlıksözkonusu…TürkmeneliRadyokanalındahaberlerdoğruve tarafsızaktarıldığı için ilgi çekiyor.Bu-nunyanındaSuriye’dekikardeşlerimizdehaber-leribizdenalıyorlar.ÇünküSuriye’de24saatTürk-çeyayınyapanbirkurumyok.Bizikifarklıkitleyehitapediyoruz.IrakiçindekiTürklervedünyanınbaşkabölgelerindekiTürkler…Bazıprogramları-mızdaIraksınırlarıiçindeyaşayanTürklerinşivesi-nikullanmayıtercihediyoruz.

Haberlerimiz ise Türkiye Türkçesiyle. Çünkü Azerbaycan, Kırgızistan, Türkmenistan ve diğer Türk dünyasındaki insanlar da bizi takip ediyor. TRT gibi bir kurumun hazırladığı bu çapta bireğitimedavetedilmekbizimiçinonurolmuştur.Bütün dünyadan Türklerle tanışmak da ayrıcaönemli…Bununödülünübizgelecektegörece-ğiz.ÖrneğinYunanistan’dakimeslektaşımızbizimAvrupa’dakisesimizolacak.KomşumuzSuriye’ylebağlantılarımızı güçlendireceğiz. Meslektaşları-mızlailetişimisürdüreceğiz.

İran KhalidOrucalipurTebriz Radyosu Kafkas Masası Muhabiri

KhalidOrucalipur

NadirHamidi

Shefig

1976yılındaTebrizRadyosuyayınabaşladıortadalgada.OdönemdeAfrika’danMoskova’yaka-dar dinlenebiliyordu. İran Devrimi’nden sonrahaber merkezinde muhabir ve redaktör olarakçalışmaya başladım. BugünTebriz Radyosu’nda

her gün 18 saat yayın yapılıyor, büyük oranda

Türkçe…BirkısmıFarsça…Yayınlarımız10mil-

yoninsanaulaşabiliyor.Uyduaracılığıyladabü-

tündünyaya yayınımız var elbette. İran’da otuz

milyonayakınTürkyaşıyor.ÇoğuAzeri veTürk-

menkökenli…

Ben57yaşındayım.Yıllarcasıkıntılaryaşadık,çetin

dönemlerdengeçtik.Kendidilimizikonuşamadı-

ğımız zamanlar olmuştu.TRT’ninbize sunduğu

bu imkânı rüyamda görsem inanmazdım. Uy-

gurları,Kırgızları,Azerileribiraradagörebileceği-

mihayalbileedemezdim.Bosna’yı,Kazakistan’ı,

Makedonya’yıbusayedetanıdım.Hepsiyleanla-

şabiliyoruz.Yinedebirortakdileihtiyacımızvar.

Butüreğitimçalışmalarınındevamınıngelmesi-

niisterim.

İran NadirHamidiShefigTebriz Televizyonu Yönetmeni

Ben altı yıl radyoda hem redaktör hem de ses

yönetmenliğiyaptım.Sonratelevizyonageçtim,

yönetmen ve redaktör olarak. 28 yıldır yayıncı-

yım.Televizyonda ses stüdyosunu kurdum. Ses

vefilmüzerineçalışıyorum.Böylebireğitimça-

lışmasınınolduğunuöğreninceçoksevindim.26

ülkedengelenmeslektaşlarımızlameslekidene-

yimlerimizipaylaşıyoruz.Gelecek senebuçalış-

masınınsürmesinibendeistiyorum.

Kırgızistan OsmanTulanovKırgız Türk Manas Üniv. Manas Radyosu Ses Mühendisi

12 yıl önceKırgızistan’ınBişkek şehrindeKırgız-

TürkManasÜniversitesi’ndeManas Radyosu’nu

kurduk. 12 yıl önce başladım ben de radyoda

çalışmaya. Yayınlarımızın %50’si Türkçe %50’si

Kırgızca…24 saat yayınyapıyoruz. 12 saat ara-

lıksızTürkçeyayınyapmasakdagüniçindeden-

geliolaraksaatleredağıtıyoruz.Kırgızistan’daiki

tanedevletradyosuvar,onbeşcivarındadaözel

radyo… Hepsi FM bandından yayın yapıyorlar.

Türkçe yayını sadecebiz yapıyoruz. BenManas

20 RADYOVİZYON

Radyosu’nda ses mühendisi olarak çalışıyorum

ama kendi programlarım da var. Müzik eğlen-

ce türünde bir program hazırlayıp sunuyorum.

Radyokanalımızdasiyasetvereklamprogramları

dışındabütünprogramtürlerimevcut…Sosyal

içerikliprogramlar,kültür-sanatyayınları,Türkta-

rihiveTürkSanatMüziği içerikliprogramlarımız

var.BizimİletişimFakültesiöğrencileriburadyo-

dapratikyapmaolanağıbuluyorlar.ManasÜni-

versitesimezunuöğrencilerimizarasındaBBC’de

çalışanlarvar.Profesyonelolarakradyoculukyapı-

yorlar.Öğrencilerimizinhazırladığıprogramların

yanındabakanlıklardanyadabaşkakurumlardan

gelenlerinyaptığıprogramlarımızdavar.Kırgız–

ManasÜniversitesi’ndekiprofesörlerdeprogram

hazırlayıpsunuyorlar.

Manas Radyosu’nun dinleyicisi oldukça fazla…

BizKırgızistan’ınençokdinlenendördüncürad-

yosuyuz.Geçtiğimizyıllardayapılanbirkamuoyu

araştırmasıylabusonuçlaraulaştık.

TRTKurumu’nunbueğitimçalışmasıçok iyibir

adım. 26 ülkeden meslektaşlarımızı görmek

memnuniyetverici.Dünyadayapılançalışmaları

takip edebiliyoruz bu sayede… Bu çok etkile-

yici… Dersler de çok tatmin edici. Çoğunlukla

kafamızdadönüpduranbilgileriderlitopluala-

biliyoruz. Buradaki çalışmaların sonucunda bir

internetsayfasıoluşturmafikridoğdubenimak-

lımda.Busayfayaherülkekendihaberinivemü-

zikleriniyükleyebilirvebusitearacılığıylabirbiri-

mizlehaberleşmeyisürdürebiliriz.TRTKurumu’na

teşekkürediyorumKırgız radyocularıadına...Bu

çalışmasonolmasın.Hersenebirbaşkaülkede

yapılaraksürmesinidiliyorum.

Tataristan AlsuHasanovaVatanım Tataristan Gazetesi Kültür-Sanat Haberleri Md.

9yıldırTataristan’ındevletgazetesiolanVatanım

Tataristan’da çalışıyorum.Kültür-SanatHaberle-

rimüdürüyüm.Tatar kültürüüzerinemakaleler

yazıyorum,Tatarlarla röportajlaryapıyorum.Sa-

deceTataristansınırlarıiçindedeğilelbette.Kısa

süre önce Eskişehir’in Osmaniye kasabasında

yaşayanTatarlarladagörüşmeleryaptım.Tatar-

lar nerede, nasıl yaşıyorlar. Bu konular üzerine

yazıyorum.

Tataristan’dan5kişigeldikbueğitimçalışmasına.

Televizyon,radyo,dergivegazeteçalışanlarıola-

rak…Buradakieğitimradyoağırlıklıamagazete-

cilikaçısındandaçokönemlibilgileralıyorum.Di-

ğerülkelerdengelenarkadaşlarlakonuşup,Türk

kültürüüzerinebildiklerimizipaylaşabiliyoruz.

Tuva Cumhuriyeti SayonaSalchakTuva Devlet Radyo ve TV Kurumu Radyo Bölümü Bşk.

Aydys Küzhuget

Tuva Cumhuriyeti’nde Radyo Tuva bir devlet

radyosudur.Benradyobölümününbaşkanıyım.

RadyomuzdaşuanTürkçeyayınyapılmıyorfakat

radyonundinlenmealanıçokgeniş.Gerekşehir-

lerdeolsun,gerekköylerdeçoksayıdadinleyici-

mizvar.

Biz çok uzaktan geldik. Tuva şu an karlar altında. Gecikmeyle ulaşabildik Kemer’e. 33 derece sıcaklığa gelmek güzel bir duygu.Çokiyihazırlanmışbirorganizasyonlakarşılaştık

burada. Bu kadar çok sayıda radyocuyla ilk kez

tanıştık.TRT çok yönlübir kurum.Radyoolarak

daçokbüyük imkânlarasahipsiniz.Bunupayla-

şıyorolmanızbizimbilgilerimizinartmasınısağlı-

yor.Kurumlararasıişbirliğiyapabilmeimkânıda

buldum diyebilirim. Yaptığımız programlarımızı

paylaşmak uluslararası iş tecrübemiz açısından

daönemliolacak.Türkçebilmemezorluğuyaşı-

yorumfakatçevirmenarkadaşımsayesindeko-

nularıanlayabiliyorum.Gelecekyılböylebirtop-

lantıyapıldığıtakdirdebendeTürkçemiilerletip

gelmekistiyorum.

• Çeviri içinTuvaRadyosutercümanıAydysKüzhuget’e

teşekkür ederiz.

RADYOVİZYON 21

Bizüç kişi geldikbueğitimçalışmasına.Haberi

ilk duyduğumda Türk dilini konuşan ülkelerin

temsilcileriyledeneyimpaylaşacağımdandolayı

çokmutluoldum.Buradahayalettiğimdendaha

fazlasıylakarşılaştım.

TRT 26 ülkeden 100’e yakın yayıncıyı bir araya getirerek bir önderlik yaptı. Her yıl bir başka ülkede bu tür bir eğitim ve toplantının yapılmasını isterim.EğitimsırasındaTürkdiliileilgilidersleralıyoruz.

Bu bizim için çok önemli. Türkiye Türkçesinin

standart bir dil olmasına ihtiyacımız olduğunu

düşünüyorum. Bunun yanında yayıncılıkta bazı

eksiknoktalarımızvar.Meselaröportajteknikleri

konusunda…Buradakieğitimdebukonudada

bilgilendiriliyoruz. Deneyim ve bilgimizi arttıra-

rak ülkemize döneceğiz. Ve bizimle paylaşılan

meslekibilgilerikendiyayınlarımızdadauygula-

yacağız.

Suudi Arabistan Krallığı MuhammadYusufM.TursunCidde Radyosu Doğu Türkistan Bölümü Başkanı

CiddeRadyosu1960’lardakuruldu.Türkistanbö-

lümüise1982’de…Bende2002’denbuyanabu

bölümde görev yapıyorum. Radyomuzda dini

programlar,sosyalvekültürelprogramlarvebilgi

yarışmalarıyapılıyor.

Yayınlarımızı Doğu Türkistan, Kazakistan, Özbekistan, Afganistan ve diğer Türk Cumhuriyetleri dinliyor.

22 RADYOVİZYON

Yıllardır sürdürülenbu toplantıların amacı, radyoprogramlarının, yayın

ilkelerineuygun şekildedeğerlendirilipdinleyici eğilimlerinegöre yer-

leştirilmesidir.

Planlamayayıncılıktaesastır;çünküplanlamanınişlevialttanüstedoğ-

ru belirlenen eğilimin en üst düzeyde şekillenmesidir. Koordinasyon

toplantılarıbuyanıyla“GenelKurul”abenzetilebilir.Yanibiryılboyunca

yayınlanacakprogramlarlailgiliayrıntılarbuGenelKurul’dakararlaştırı-

lır.Basımıyapılıpdağıtılacakolan“YapımUygulamaTalimatı”ndaGenel

Kurulniteliğindekikoordinasyontoplantısındaalınankararlaresasteş-

kileder.

İki yıldır yeni bir anlayışla koordinasyon toplantısı çok geniş katılımlı olarak düzenlenmektedir. Bir programda emeği geçen herkesin mümkün olduğunca bu toplantılarda temsil edilmesine çaba sarf edilmektedir.Buyıl,geçenyıldanbirazdahafarklıolarakMerkezRadyolararasındabir

görevdağılımınagidilmişveradyolarınağırlıklışekildeyapımınıüstlendi-

ğipostalarayaklaşıkolarakşekilvermesinedeimkântanınmıştır.

Rady

oda

Koor

dina

syon Toplantıları

Radyo programlarının planlaması

ve koordinasyonu, radyoların

koordinasyon toplantılarında

yapılır. TRT’nin en köklü geleneği

arasında yer alan bu toplantılarda

radyolarımızdaki programlar,

postaların kimliklerine uygun

olarak tek tek ele alınıp

değerlendirilir.

Çağlan Tankur YörümezTRTRadyoDairesiBşk.YapımPlanlamaveDeğer.Md.

RADYOVİZYON 23

yolarımızın yayınları oluşturacaktır. Bu bir

bakıma Radyo-4 ortak yayın zemini gibi de-

ğerlendirilebilir. Verici ağımızın yeterli hale

gelmesidurumundaTRTNağme,TRTTürküve

Radyo-4, yıl içinde yeniden değerlendirmeye

alınacaktır.

Bu yıl,DışYayınlarDairesibünyesindebulunan

Türkiye’nin Sesi Radyosu (Türkçe), Yabancı Dil

Yayınları veTRT Avrupa FM başta olmak üzere

Radyo-6yayınlarıdakoordinasyontoplantısında

ele alınmıştır. Bunun bütün radyo yayınlarının

birlikte değerlendirilmesi açısından önemli bir

adımolduğusöylenebilir.

Koordinasyon toplantısında önde tutulan düşünce her kesime ulaşma ve imkânların mümkün olduğunca verimli kullanılmasıdır.Bundan sonraki koordinasyon toplantılarında

radyolarınyapımveyayınimkânlarıgözönünde

bulundurularaküstleneceklerigörevlerdedeği-

şikliğegidilmesimümkündür.

Herhangi bir sorumluluk üstlenme anlamınagelmeyenbugörevdağılımındaamaçradyola-rınyapımimkânlarınınensağlıklışekildeyayınakışlarınayansımasınısağlamaktır.Böylecerad-yolar sahip oldukları potansiyellerini en doğruanlamda değerlendirmeye yönlendirilmiş ol-maktadır.

Buna göre Radyo-1, Radyo-3, TRT Türkü ve Kent Radyosu niteliğindeki Ankara Radyosu’nun da yayın akışını şekillendirme görevi TRT Ankara Radyosu’nundur.BununyanısıraİstanbulveİzmirRadyolarıylaiş-birliği içindediğerpostalaradakatkısağlamayısürdürecektir.TRTFM’eönemlibirkatkısağlama-sınınyanısıraTRTNağme’ninyayınakışınışekil-lendirme görevi İstanbul Radyosu’nundur. TRTTürkü,TRTNağmeveRadyo-3’ekatkısağlaması-nınyanındaRadyo-2yaniTRTFM’inyayınakışınışekillendirme görevi, bu postadaki yapımlarınönemlibirkısmınıüstlenmesindendolayı İzmirRadyosu’ndadır.

Antalya,Çukurova, Erzurum,GAPDiyarbakır veTrabzonBölgeRadyolarınınyayınakışlarıgeçenyıldan biraz farklılık göstermektedir. Bölgedekidinleyicieğilimlerininesasalındığıbölgeradyo-larınınyayınakışlarıyineRadyo-4postasıiçindedeğerlendirilmektedir.Bölgeradyolarının09.00-12.00saatleriarasındabölgesel,kendilerineay-rılan1saatlikdilimiçindedeulusalyayınakatıl-malarıplanlanmıştır.

Geçenyıldanfarklıolarak2010yılındaRadyo-4postasınıTRTTürkü,TRTNağmevebölgerad-

24 RADYOVİZYON

Bindenfazlaradyonunkarasalyayınyaptığı;televizyonlarınveinternetsiteleri-

ninbukadarçoksayıdaolduğu,bilgiyevekültürelkaynaklaraulaşmanıninanıl-

mazderecedekolaylaştığıgünümüzTürkiyesiningençlerine,kırkbiryılöncebir

Anadolukentineradyokurulmasınınnasılbüyük,nasılönemlibirolayolduğunu

anlatmakmümkünmü?Otarihlerdeülkemizdetelevizyonyayınıyoktu.Radyo

iseİstanbul,Ankara,İzmirveErzurumillerindebulunuyor,ancakbuillerinçev-

resindenetdinlenebiliyordu.DoğuKaradeniz illerisadeceAnkaraRadyosu’nu,

uzundalgadanzarzordinleyebiliyordu.

İşteogünlerdeTrabzonlular,avukatKemalYılmazBayraktar’ınbaşkanlığındabir

dernekkuruyor:“TrabzonİliBölgeRadyosuKurmaDerneği”.Trabzon’dabirradyo

kurulmasınıngerekliliğiniizahedenbirraporhazırlıyorlar.Amabuişkolaydeğil;

radyopahalı bir yatırım,ülke fakir. 1967bütçesine,Trabzon’a radyo kurulması

için500,000liraödenekkonuyor.Buarada300kilovatgücündekivericisiyleTRT

Çukurova Radyosu yayına hazır hale getiriliyor, Adana İl Radyosu daMersin’e

naklediliyor. Bu radyodanaçığa çıkan2 kilovatgücündeki vericinin,Trabzon’a

taşınmasıkararlaştırılıyor.BununüzerineTrabzon’da radyokurulması içinçalış-

malarhızlandırılıyor;radyohizmetbinasıolarak,FatihParkıkarşısındaki,Trabzon

Belediyesi’neaitüçkatlıbirapartmanınikinciveüçüncükatlarıkiralanıyor.Bina-

nınüçüncükatındakibiryatakodası,penceresituğlaylaörülüp,duvarlarabasit

ses yalıtımları uygulanarak, stüdyo haline getiriliyor. Hemen yanındakimisafir

salonunadavericiyerleştiriliyor.

41 Kere Maşallah

Trab

zon

Rady

osu’

na

Yiğit Yavuz Prodüktör

TRT Trabzon Radyosu kurulalı kırk bir sene

olmuş. Resmî açılış tarihi 1 Aralık 1968. Ama

deneme yayınları Mayıs ayında başlamış. İlk

kurulduğunda bir il radyosu; on yıl sonra, 1

Kasım 1978 tarihinde orta dalga vericisi devreye

girince, Trabzon Bölge Radyosu adını alıyor.

Radyonunilkyayınşefiolan,dahasonraprogramşefliğine ve radyo müdürlüğüne atanan İlhanSancar’ın aktardığına göre, o zaman diliminderadyopersonelinegösterilenilgi,şimdikisessa-natçıları ya da film yıldızlarına gösterilen ilgiyebenziyordu.Sancar,“Halkbiziyoldagördüğünde,‘Bunlar TRT’de çalışıyor…’ diye kendi aralarındafısıldaşıyorlardı”şeklindeanlatmışogünleri.

Daha çok Ankara’dan otobüsle gönderilenbantların yayınlandığı bu dönemde, her yayınbüyük ilgigörüyor,“ArkasıYarın”lar,“MikrofondaTiyatro”lar,istekprogramlarımeraklabekleniyor-du.Anahaberbültenleriyle,saat21’deyayınlanan“24SaatinOlayları”bültenininbüyükbirdinleyi-ci kitlesi vardı.TrabzonRadyosu’nun ilk kadroluspikerleri,Mehmet Canan ve Kemal Akaydın’dı.BunlaradahasonraGültenÖzpeker,AsımGüzel,İzzetGöldeliveMehmetAkarcaeklendi.Radyo-nunilkgünlerindeburadageçicigörevleçalışanteleksoperatörüHilmiTaşköprü, ilk spikeralmadenemelerinişöyleaktarmış:

“Trabzon’dan spiker alınması için sınav açılmış,sınava50kişibaşvurmuştu…Ankara’danteleks-le geçilen habermetinlerinden birini ilk adayaverdim.Haber,‘DışişleriBakanı İhsanSabriÇağ-layangil…’ diye başlıyordu. Ancak, sınava girenaday bunu, ‘DİŞİŞLERİ BAKANI’ diye okudu vekaybetti…Sonragelenadaylardan49’udaaynıhatayıyaptılar.

Hepimiz,umutveheyecanla50’ncivesonada-yıbeklemeyebaşladık.Çünkübuaday,TrabzonLisesi’ndeedebiyatöğretmeniydi.Jüripürdikkatbekliyor…‘Oku’işaretiylebaşlıyor;‘DİŞİŞLERİBA-KANIİhsanSabriÇağlayangil’diyorveodakay-bediyor.”

Vericicihazlarınınbinanındışındanüçüncükata

çekilip,penceredeniçerisokulmasını,Trabzonlu-

larilgiyleizliyorlar.

Gelingörünki,işbukadarlabitmiyortabii.Rad-

yoyaelemanbulmakbüyüksorunolduğugibi,

binayatelefonbağlanması,teleksçekilmesibile,

ülkemizin o günkü şartlarında, bin bir zorlukla

gerçekleştirilebiliyor.

TrabzonRadyosu’nunİlkYayınları

Radyonunnihayetdenemeyayınlarınabaşlama-

sına,mahallibasındageniş şekildeyer veriliyor.

Oilkgünlereaitseskayıtlarıelimizdeolmasada,

radyonun ilk yıllarında burada muhabir olarak

görevyapan,80’liyıllardabukezTrabzonBölge

RadyosuHaberMüdürü olarak 18 sene çalışan

NejatToprak,“BenTRT’deyken”adlıkitabındabu

yayınlarla ilgilibilgileriaktarmış.Zatenbuyazıyı

da,onunçalışmasındanhad safhadayararlana-

rakhazırladık; kendisineçok teşekkürederiz. İlk

yayınlailgiliolarakşunlaraktarılmış:

İkikilovatlıkvericiden,önce“YavuzgeliyorYavuz,

denizi yara yara” türküsüduyuluyor; sinyalin ar-

dından İstiklalMarşıçalınıyorve ilkanonsuErol

Tokayyapıyor:

“Burası, 202 nokta 2 metre 1484 kilohertz üzerinden yayın yapan Trabzon İl Radyosu… Günaydın sayın dinleyiciler…”İlkprogramdaCemileCevher’dentürküleryayın-

lanıyor.YayınıdahasonraspikerMüberraYetkin

yürütüyor.Radyoilkaçıldığında,personelisade-

cealtıkişi:

ŞerafettinSüer:RadyoMüdürü

İlhanSancar:YayınŞefi

HâkiÖzgün:BaşTeknisyen

SelahattinGürkçü:Teknisyen

MehmetGurucaveİbrahimEmanet:Odacı.

Radyonunyayınabaşlamasıyla,Trabzonlularbü-

yükcoşkuyaşıyor.Halkradyobinasıönündetop-

lanarak,sevinçvesevgigösterisindebulunuyor.

TrabzonİliBölgeRadyosuKurmaDerneğiBaşka-

nıKemalYılmazBayraktar,sonradanogüneiliş-

kinduygularınışucümleyleanlatıyor:

“O gün duyduğumuz bahtiyarlık, Amerikalıların Ay’a insan indirdiği günkü kadar büyük bir bahtiyarlıktı.”

26 RADYOVİZYON

yapmaya başladı. Programların birçoğu Radyo-1’le ortak yayınlanırken, bölgesel programlarınoranıdüştü.Yayınlaruzunsüreböyledevamet-tiysede, 6Ocak1992 tarihinden itibaren, yeni-den“bölgeselyayın”adönülmesikararlaştırıldı.

1996yılındaTicaretveSanayiOdasıbinasınınenüsttekidörtkatınataşınanTrabzonBölgeRadyo-su,beşyıldaburadakiyetersizkoşullardagörevyaptıktansonra,18Mart2001tarihinde,1987’dekamulaştırılmışSöğütlümevkiindekiaraziyeinşaedilen“TRTTrabzonProdüksiyonMerkezi”neta-şındı.

Bu yeni hizmet binamızda, iki radyo stüdyosu,birtelevizyonstüdyosu,teknikölçü-bakımatöl-yesi, idaribirimler,misafirhane,yemekhanegibibölümlerbulunuyor.25Haziran2008’deyapılankanundeğişikliğiyleTRT’ninbölgemüdürlüklerikaldırıldı,bunlarınyerinemüdürlükler vehaberbüroları kuruldu. Yayıncılık şevkimiz ve anlayı-şımızda ise bir değişiklik olmadı. TRT TrabzonRadyosu,HaberMüdürlüğü’ndegörevliarkadaş-larımızın desteği ve dinleyicilerimizin olmazsaolmazsevgisiyle,yazımızınbaşlığındakisözühakedecek şekilde yayın hizmeti vermeye devamediyor.29Ocak2001-31Aralık2008tarihleriara-sında12saatbölgeselcanlıyayınsürdürenbölgeradyomuz,1Ocak2009’danitibarenbölgeselya-yınlarınıdörtsaate indirdi;bunakarşınRadyo-4vericilerini kullanmaya başlayarak yayın alanınıbüyüttüvedinlenebilirliğinikaydadeğerşekildeartırdı.

Bölgesel yayınlarının yanı sıra, Radyo-4 Anado-luKuşağıiçindeyeralanbirsaatlik“Karadeniz’inRenkleri” programıyla, sesini tümTürkiye’yedu-yuruyor. Ayrıca bünyesindekiTürk HalkMüziği-TürkSanatMüziğiGençlikveÇocukKoroları,ÇokSesliMüzik Çocuk Korosu’yla taze fidanlarımızamüzikbilgisivezevkiniaşılıyor.

“Nice yıllara Trabzon Radyosu!” diyerek bağlayalım sözümüzü.

BölgeRadyosunaDönüşüm1973yılıyatırımprogramında,Karadeniz’eyayınyapmak üzere, Trabzon’da, 300 kilovat gücün-deortadalgaradyovericisikurulmasıkararıyeralmıştı.Bostancıköyündekamulaştırılan47dö-nümaraziüzerine, altyapı ve verici istasyonbi-nası inşaatına1977yılındabaşlandı.VeTrabzonRadyosu,11Aralık1978tarihindeortadalga954kilohertzüzerindenresmenyayınabaşladı.ArtıkradyosadeceTrabzon’dadeğil,tümDoğuKara-deniz illerindedinlenebilecekti. 1980 yılındadailk Bölge Müdürü olan Abdullah Yazıcı burayaatandı.

Kadronun genişlemesiylemevcut bina yetersizkaldı;uzunuğraşlarve“binabulunamazsaradyo-nunSamsun’ataşınacağı”söylentilerisonucunda,zamanınBelediyeBaşkanıHasanMelek’inçaba-larıylaMaraşCaddesi30numaradakibina,TRT’yetahsis edildi. Radyo, BölgeMüdürVekili NevzatBalımzamanındabuyenibinayataşındıamabi-nanınüstkatındaki inşaatyaklaşıkbirbuçukyılsürdü.Busüreiçinde(şimdiyerindeİpekYoluİşMerkeziolan)binanıntavanındansızanheryağ-mur,merdivenlerdenaşağıselolupaktı;üstkattavanlarındanmasalaradamlayanyağmur sula-rınınaltınaherseferindekovalaryerleştirildi.Yenibinadaeskisigibisobaylaısıtılmaktaydı;hersenekışın gelmesiyle kurulan Vezüvmarka sobalarabazıkonuklarhayretlebakar,bazıları ise“Ohnegüzel nostalji yaşıyorsunuz” diyerek, çalışanlarıteselliederlerdi.

Bu dönemde radyoda hazırlanan yapımlardanbazılarınınisimlerişöyle:Birturizmprogramıolan“MavidenYeşile”;balıkçılarınyaşantısınıvesorun-larınıelealan“Reis’inGünlüğü”ve“Karadeniz’deKültürSanat”adlıprogram.

TRTTrabzonRadyosu,Trabzon-Ankaraarasındakiradyo-linksistemlerinintamamlanmasıyla,21Şu-bat1984tarihinde,Radyo-1ortakyayınınabağ-landı.Böyleceradyo,05.00-01.00arasındayayın

RADYOVİZYON 27

Reklam sayfası

28 RADYOVİZYON

Siz, gününü yarına bir şey bırakmadan, bırak-ma durumunda kalırsanız da bunun üzüntü-sünü yaşayan bir insansınız.

Teşekkürederim.

Sizi otuz yıldır tanıyorum. Tanıdığım bu otuz yılla birlikte yaşanmış kırk sekiz yılı da dikka-te alıyorum. Ne zaman doğdunuz, bağışlar mısınız?

Efendim,Rumi6Kasım1328.SultanReşatzama-

nıçıkanbirirade-iseniyeilebuRumitakvim,es-

kiyegöre13güneksikoldu.Onagörekonuşmak

icap ederse 19 Kasım1328 eder. Budabugün

kullandığımızMiladitakvimle19Kasım1912tari-

hinetekabüleder.

“Gönlüm düşüyor çırpınarak gizli kemende”,

“Güle sor, bülbüle sor”, “O tebessüm,

O tavırlar”, “Çekmiyor yâr-ı sitemkâr hayli demdir

nazımız”... İsmail Baha Sürelsan’ın (1912-1998)

Klasik Türk Müziği’ne kazandırdığı eserlerden

sadece birkaçı... Yazar ve TRT spikeri H. Rıdvan

Çongur, Klasik Türk Müziği’nin değerli bestecisi

İsmail Baha Sürelsan’la TRT Antalya Radyosu

stüdyolarında 29 Ağustos 1990’da bir röportaj

yapmıştı. Bu röportaj İsmail Baha Sürelsan’ın

hayattaki son röportajıdır.

Nerede doğdunuz?

Bursa’dadoğdumefendim.

Bütün aile kökeniniz, dedeleriniz ve dedeleri hep Bursalı mı?

Aşağı yukarı 300 seneye yakın bir hanedandır Bursa’ da. Bugün, benden başka, erkek olarak konuşuyorum, mümessili kalmamıştır.

Eski adıyla Bursa “Ertuğrul Sancağı” mıydı Bi-lecik, Söğüt’ü içine alan?

Bursa,Hüdavendigârvilayetiydi.

Doğduğum yer bakımından hemşeriyiz si-zinle Bilecikliyim ben de. Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda bir yeri var bu beldelerin. Aynı

H. Rıdvan Çongur*

Son

Rö

po

rtaj İsmail Baha Sürelsan

RADYOVİZYON 29

topraklarda doğan insanlar olarak kader birleştirdi herhalde bizi, karşı karşı-ya gelmemizi sağladı.

Muhtemeldir.

Size anlatılanlardan neler kaldı aklınızda, neleri ha-tırlıyorsunuz? Babanız ne iş yapıyordu siz doğduğunuz sırada, kaç kardeştiniz, kısaca bu konuları aydınlatır mısınız?

Cevapvermeyeçalışayım.Amabirçokunsuruih-

tivaediyorsualiniz,onuniçineksikkalırsa,ikmal

buyurursunuz,ricaederim.

BabamYozgateşrafındanHacıAbbasEfendi’nin

oğluAhmetBahaeddinEfendi’dir.AnnemFatma

Zehra Hanım, Germiyanoğulları sülalesinden

ŞevkiBey’inkızı.

Kaç kardeştiniz? Kim onlar, en büyükleri siz miydiniz?

Hayır.Enküçükleriydim.EnbüyükağabeyimAli

Kemaleddin,benikiyaşlarındaikenöldü.Balkan

Harbinegönüllü,öyledemeyelimde,kaçarakiş-

tiraketmişoradadaveremetutulmuş.Veremden

öldü. Ondan sonra Abbas Selahaddin geliyor.

Bendenonbeşbuçukyaşbüyükoda.Albaydı.

Tabiienbüyükrütbedeidiöldüğüzaman…Son-

rabengeliyorum.

Peki, doğduğunuz günlerle ilgili olarak anla-tılanlar ve sizin hatırlayabildikleriniz neler? Çocukluğa ait bir hatıranız var mı? Nasıl bir çocuktunuz?

Efendim, başkalarının ağzından söyleyeyim; büyükannem ve bütün mahalleli “adam” olamayacağım hususunda ittifak etmişler! Son derece haşarı, yaramaz, konu komşu ve bütün mahalleliyi ızrar eden, ne bileyim evdekilere illallah dedirten bir çocukmuşum.

Galiba öyle oluyor. Çocuklukta çok haşarı ise-niz, büyüyünce ağır olma şansı daha fazla.

Vallahi, bilmiyorum. Bir de hatırlayabilirsem,musikihepaklımızdaya...Babamçokdüşkündümusikiye.Kendisibirşeyçalıpsöylemezdifakatmusikiolanyerlerdeneksikolmazdı.Ozaman-lar radyoydu, televizyondu yoktu böyle. Beni

bazıayinleregötürürdü.BursaMevlevihanesi‘negötürürdüyanında.HattaYunan işgalialtında iken Yunanlılar dagelirdi Mevlevihane’ye,ayin dinlemeye. Hem sey-rediyorlar dönen dervişleri,hemde icra olan ayini din-

liyorlar.

Bu, dört beş yaşlarında iken mi, daha ileri yaşlarda mı?

Altıyaşlarındafalan.Medreseyedegittimdahasonra.Buaradaepeyyerlerdenicazetaldım.Yaniterskapıdan,dedikya,haşarıydık,okuma-yazmaöyleşeylerehevesimizyok...Çocuklukişte.

O yıllarda hep Bursa’da mıydınız?

Yunanişgalisırası,bütünhepBursa’dayaşadımozamanlar.Çokşayanıdikkatbirhususşu:Biz,yıllarsonra talebelerimizleotururken,ZekaiDede’ninbirayininigeçiyordum.Oayininkaçıncıselamın-daolduğunuşimdihatırlamıyorum, ikiüçölçü-sübanahiçyabancıgelmedi.Sonradanaradım,parçalarımıyazdığımdefterarasında,benimbirparçamıneşi...Üçölçü,dörtölçü…Hadibirölçüolsaneyse.Nasıltevarütediyordayazıyorum?

Zekai Dede ayini falan bende ne gezer, düşünün, demek ki çocukluğumda devam ettiğimiz o Mevlevihane’de belki Zekai Dede’nin o ayini icra edilmiş. Ben tesiri altında kalmışım. Orada onlar nasıl çalıyor, hem dinler, hem seyrederdim.

Orada gördüğüm kanunu da hatırlıyorum. Oyüzdenbelkikanunadöndüm,tamburçalarken.Tesirivardırüzerimdeonun.Omusikiyidehamdimağımkaydetmiş.

Takip eden yıllara gelelim şimdi. Siz Türk mu-sikisinde bir üstatsınız. Çalışmalarınızla, ona vakfettiğiniz hayatınızda, üniversite tahsilini nasıl yaptınız?

Efendim, Yunan’dan istirdat edildi Bursa. OnumüteakipBursaİdadisiveAskeriLisesiaçıldı.Beniorayaverdiler.Ondokuzyaşındabitirdim.1931-1932bitiriştarihimBursaIşıklarLisesi‘ni.Okuma-yahiçniyetimyoktu.Askeri Lise’denHarbiye’yegittik.Harbiye’deilksınıftaikenihraçedildim.Solkulağımdaarızadandolayı.Yaniozamandanberiduymazbukulağım.

Sonra nereye gittiniz?

Kendimemleketimedöndüm. Sabahattin, Kay-

seriAskeriHastaneBaşhekimiidi.OsöylediZiraat

Mektebi’negitmemi.

Ne kadar okudunuz bu Ziraat Mektebi’nde?

Dört sene. 1935 yılında mezun oldum. Sonra

Malatya’ya tayinettiler.Oradabirmüddetçalış-

tım.Taşrada, Bursa, Ankara, Eskişehir, Konya, İz-

mir,Malatya…Buralardaçalıştım.

Mesleğinizdeki ilerlemeleri zamanımız sınırlı olduğu için sormayacağım. Ziraatla ilgili ça-lışmaları musiki çalışmaları takip etti. Siz ar-tık ziraatla değil, Türk musikisi ile meşgulsü-nüz. Öyle değil mi? Biz, isterseniz bu günlere dönelim.

Efendim, zamanında musiki bugünkü gibi cemiyette layık olduğu yeri almış değildi, hâlâ da almış değil ya... Nispeten tabii, onu söylüyorum.

MeselaMecelle’yegöresöylüyorum:Çalgıcıların

şahadetikabulolunmazdı.Birgeçimvasıtası la-

zımdıbana.Onuniçinbençocukluğumdabaş-

ladığımmusikiyi idameettiremedim. Bir geçim

sahası aradım. O da tesadüf, ziraat olarak çıktı.

Musikiyegelince.Obenimçocukluğumdanberi

başlamışbiriptilâ,birheves.Çalıştım,öğrendim,

hâlâ da öğreniyorum. O, bizim ilk faaliyetimiz-

di. İlâhilerle başladım; medresede öğrendim

ilâhileri.

İlâhilerle dediniz, peki ilk beste yapmaya ne zaman, hangi yaşta başladınız?

Bunu birkaç safhaya ayıralım. İlk safhası herkes

gibibendebesteyapmayakalktım.

Herkesin şiir yazmaya kalkması gibi?

Evetöyle! Bu safhayıgeçelim. İkinci safhabiraz

daha rabıtalı şiirlerle... Onun da bizim olduğu-

nu anlayınca millet okumadı, benimsemedi. O

da geçti. Esas, ciddi sayılabilecek: parçaları, kırk

yaşlarıcivarındayapmayabaşladım.1950’lerden

itibarensayabilirsiniz.

Ankara Radyosu ile mi oldu ilk temasınız?

Evet.1945yılındaMalatyavilayetiZiraatMüdü-

rü iken Ankara‘ya tavsiyemektubu ile geldim.

Malatya’nın Maarif Müdürü olan Şevket Tezer,

hayattadır inşallah, FehmiTokay’ı tanırmış. Ona

birmektupyazarakbenitavsiyeeder,budamü-

zisyendirdiye.KendisinibuldumAnkara’yagelin-

ce.Mektubuverdim.Ohaftaonlardaymışmusiki

toplantısı.Birgruplarıvarmış.

“Bu Cumartesi bizim evde” dedi. Evini tarif etti gittim, kalabalık bir davetli kitlesi gördüm. Müzisyenler salonun bir köşesindeydi, ben de orada gösterilen yere oturdum.

Şimdihatırımdakalanzevatşunlar:FehmiBey’in

kendisi, sonra Münir Mazhar Kansu, Tamburi

Asım Bey... Hepsini hatırlayamayacağım. Bana

kanunçaldırmakistediler,çalmadım.Onlaricra-

yabaşladılar.Baktımbaktım,kendimibunlardan

üstüngördüm,ayıptır söylemesi.BirdeFehmi

Bey’inbirşarkısınıçalıyorlar,itirazediyorFehmi

Bey.NotayaalandaAsımBey.Tekrarçalıyorlaro

daheponoktayaitirazediyor.“Hayır-Peki”der-

lerken, kalktım yerimden, çıkardım cebimden

kurşun kalemimi, notayı tashih ediverdim... O

AsımBeydenenzatınbanabirbakışıvarki,te-

pemdenaşağıya süzüşü;öylesinehakaretamiz

bir bakış…Nefretle süzdü beni. Amamecbur

oldu çalmaya. Çaldı ve Fehmi Bey“Hah’” dedi,

yerinden fırladı, boynuma sarıldı. “Seni Allah

yolladı”diyerek...

Fehmi Bey nota bilmiyordu, değil mi?

Bilmiyordu.OgünaldımFehmiBey’inkanununu,

hayatımınengüzeltaksiminiyaptım.

Radyonun kapısından girişiniz ne zaman? Müzik yayınlarında kimler vardı?

Kapıdan girişim 1950 ve onu takip eden yıllar.

Dahaönceleridegirdimçıktımtabii.MüzikŞefi

Cevdet Kozanoğlu idi. Onunla beraber Fahire

Fersan,SuphiZiyaÖzbekkan...

Bu başlangıçtan sonra TRT ile yakınlaşmanız, bestelerinizin icrası ve daha başka çalışma-larla ne zaman süreklilik kazandı?

RADYOVİZYON 31

Efendim,1960’danitibarenolabilir.1960’akadar

muhtelif komisyonlarda üyelik yaptım. İhtisas

komisyonları bunlar tabii, radyolarda. Jürilerde

üyeolarakbulundum,hocaolarak“MusikiBilgisi”,

“FormBilgisi”dersleriniokuttum.Stajyerlereayrı,

sanatkârlara ayrı… 1970 yılında emekli oldum.

1973yılınakadarevdeoturdum.

İstanbul’a nakledecektim; o zamanki Müzik Dairesi Başkanı, müdürlerinden biriyle geldiler evime “Sen gitme, bize lazımsın, Ankara’ da kal” dediler.

Cüneyt Bey idi o zamanMüzikDairesi Başkanı,

kabulettim.Merkezde“BilimselAraştırmaveRe-

pertuar Kurulu” başkanlık görevini yaptım. Aynı

zamanda