MESLEK HASTALIKLARI VE MESLEK HASTALIKLARI VE

NÖROLOJİNÖROLOJİ

Doç. Dr. Eren GözkeDoç. Dr. Eren Gözke

Nörolojik semiyoloji

Polinöropati

Mesleksel kökenli nörolojik bozukluklar

Nörolojik bakış açısı

Sinir sisteminin hangi bölümü / bölümleri

etkilenmiş?

LOKALİZASYON

Etyolojik faktör nedir?

NATÜR

Sinir sisteminin fonksiyonları:

Motor

Duyu – spesifik duyular

Refleks

Tonus

Trofi

Otonomik fonksiyonlar

Kognisyon - Davranış

Santral sinir sistemi

Periferik sinir sistemi

Santral sinir sitemi:

Serebrum, serebellum, beyin sapı, spinal kord

Periferik sinir sistemi:

Sinir kökleri, pleksuslar, periferik sinirler, sinir kas kavşağı

Periferik sinir

Üst motor nöron (I. motor nöron) :

Frontal lob presantral girusta gri maddede yerleşmiş

nöronlar ve aksonları. Ön boynuza kadar gelir.

Alt motor nöron (II. motor nöron) :

Spinal kord ön boynuzda yerleşmiş nöronlar.

Sinir - kas kavşağına kadar uzanır.

Üst Üst

Motor NöronMotor NöronAlt Alt

Motor NöronMotor Nöron

DTRDTR ArtarArtar AzalırAzalır

Patolojik Patolojik refleksrefleks

VarVar YokYok

TonusTonus ArtarArtar AzalırAzalır

AtrofiAtrofi Yok / azYok / az BelirginBelirgin

Duysal dorsal kök ganglionu:

Arka kökte yer alan duyu nöronu gövdeleri.

Uzantıları spinal korda girerek impulsu

yukarıya taşırlar.

• Spinotalamik sistem

• Arka kordon

Santral sinir sistemi: Bilinç boz. ve kognitif değ,

motor zaaf, ataksi, epileptik nöbet, duyu boz.

Periferik sinir sistemi: Motor zaaf, ağrı, duyu boz

Otonom sinir sistemi: Terleme boz, sfinkter boz,

TA değ.

Nörolojik muayene;

Bilinç, kognitif durum, affekt (mental durum)

Kranial alan

Kas gücü, tonus

Serebellar testler, denge

Refleksler

Duyu

Trofik değ.

İstemsiz hareketler (tremor, kore, distoni, diskinezi)

Konuşma

Yürüyüş

Bilinç Açık

Somnolans

Stupor

Koma

Orientasyon: Zaman, yer, kişi

Bellek

Dikkat

Soyutlama, muhakeme

Mood ve affekt

Konuşma: Artikulasyon, akıcılık, anlama,

isimlendirme, tekrarlama

Kranial alanKranial alan I.sinir (olfaktor): KokuI.sinir (olfaktor): Koku II.sinir: Görme keskinliği, II.sinir: Görme keskinliği,

görme alanı, fundus, pupil görme alanı, fundus, pupil yanıtlarıyanıtları

III-IV-VI. Sinirler: Göz III-IV-VI. Sinirler: Göz hareketleri ve nistagmushareketleri ve nistagmus

V.sinir: Yüz duyusu, V.sinir: Yüz duyusu, masseter gücümasseter gücü

VII.sinir: Yüz mimik kasları, VII.sinir: Yüz mimik kasları, tad duyusutad duyusu

VIII. Sinir: İşitme ve dengeVIII. Sinir: İşitme ve denge IX-X.sinirler: Yumuşak IX-X.sinirler: Yumuşak

damak fonk.,yutma, gag damak fonk.,yutma, gag refleksirefleksi

XI.sinir: Boynun rotasyonu, XI.sinir: Boynun rotasyonu, omuz kaldırmaomuz kaldırma

XII.sinir: Dil hareketleriXII.sinir: Dil hareketleri

Kas gücüKas gücü5/5 : Tam5/5 : Tam

4/5 : Hafif kayıp4/5 : Hafif kayıp

3/5 : Yer çekimini yenebilir3/5 : Yer çekimini yenebilir

2/5 : Yer çekimini yenemez2/5 : Yer çekimini yenemez

1/5 : Minimal hareket1/5 : Minimal hareket

0/5 : Hareket yok0/5 : Hareket yok

Tonus: Pasif harekete direnç.

Spastisite, rijidite, dişli çark, flask

Atrofi varlığı

Refleks muayenesi

Derin tendon refleksleri

0 : Alınamıyor

+ : Azalmış

++ : Normal

+++ : Artmış

++++ : Çok artmış

Patolojik refleksler

Babinski

Hoffman

Serebellar testler

Parmak burun testi

Diz topuk testi

Ardısıra hareketler

Duyu muayenesiDuyu muayenesi

Yüzeyel duyu: Dokunma, ağrı, ısıYüzeyel duyu: Dokunma, ağrı, ısı

Derin duyu: Pozisyon ve vibrasyon, Derin duyu: Pozisyon ve vibrasyon,

RombergRomberg

Kortikal duyu: İki nokta Kortikal duyu: İki nokta

diskriminasyonu, stereognozi, diskriminasyonu, stereognozi,

grafoestezi grafoestezi

Duyu muayenesinde dikkat

edilecekler

• Dermatomal duyu kusuru

• Seviye veren duyu kusuru

• Belirli bir sinir alanına uyan duyu kusuru

• Sadece distallerde olan duyu kusuru

Yürüyüş

• Ataksi: Serebellar ataksi, arka kordon ataksisi (Romberg)

• Stepaj

• Ördekvari

• Küçük adımlarla

• Oraklama

Nörolojik tetkik yöntemleriNörolojik tetkik yöntemleri

Görüntüleme: CT, MR, PETGörüntüleme: CT, MR, PET

Nörofizyoloji: EEG, EMG, Nörofizyoloji: EEG, EMG,

EP (VEP, BAEP, SEP), SSR, RRIVEP (VEP, BAEP, SEP), SSR, RRIV

Lab.Lab.

Biopsi (sinir, kas, deri)Biopsi (sinir, kas, deri)

EEGEEG Beyin elektrik aktivitesinin skalp üzerine Beyin elektrik aktivitesinin skalp üzerine

yapıştırılan elektrodlar ile kaydedilmesiyapıştırılan elektrodlar ile kaydedilmesi Epilepsi, ensefalopati, beyin ölümüEpilepsi, ensefalopati, beyin ölümü

EMGEMG Sinir ileti çalışmaları Sinir ileti çalışmaları (motor, duysal, mikst)(motor, duysal, mikst)

İğne EMG’siİğne EMG’si

Periferik sinir (polinöropati, fokal nöropati), Periferik sinir (polinöropati, fokal nöropati),

sinir kökleri (radikulopatiler), ön boynuz sinir kökleri (radikulopatiler), ön boynuz

(ALS), sinir-kas kavşağı (Myasteni), kas (ALS), sinir-kas kavşağı (Myasteni), kas

hastalıkları (distrofiler, polimyozit)hastalıkları (distrofiler, polimyozit)

Sinir ileti çalışmalarında distal

latanslar, ileti hızları, elde edilen

potansiyellerin amplitüdleri ve ileti

bloğu gibi parametreler önemli

İğne EMGİğne EMG

İstirahat sırasında spontan İstirahat sırasında spontan denervasyon varlığıdenervasyon varlığı

Hafif kası sırasında görülen motor Hafif kası sırasında görülen motor ünit potansiyellerinin süre, amplitüd ünit potansiyellerinin süre, amplitüd ve fazlarıve fazları

Tam kasıda interferans durumuTam kasıda interferans durumu

VEPVEP Görsel uyaran (dama tahtası şeklinde değişen Görsel uyaran (dama tahtası şeklinde değişen

siyah-beyaz kareler) sırasında skalpten (oksipital) siyah-beyaz kareler) sırasında skalpten (oksipital)

kaydedilen yanıtlarkaydedilen yanıtlar

BAEPBAEP

Kulaklara verilen klik tarzındaki Kulaklara verilen klik tarzındaki

uyarılar ile mastoid üstünden uyarılar ile mastoid üstünden

kaydedilen yanıtlarkaydedilen yanıtlar

SEPSEP

Periferik sinirlerin uzun süreli Periferik sinirlerin uzun süreli

elektriksel uyarımı ile skalpten elektriksel uyarımı ile skalpten

kaydedilen yanıtlarkaydedilen yanıtlar

Otonomik TestlerOtonomik TestlerParasempatik ve Sempatik AksonParasempatik ve Sempatik Akson

Fonksiyonunu Değerlendirmeye YönelikFonksiyonunu Değerlendirmeye YönelikParasempatik ve Sempatik AksonParasempatik ve Sempatik Akson

Fonksiyonunu Değerlendirmeye YönelikFonksiyonunu Değerlendirmeye Yönelik

normalnormal

anormalanormal

Kalp atım hızı değişkenliği(R-R interval)

Sempatik Deri Yanıtı(SSR)

Kantitatif sudomotor aksonrefleks testi (QSART)

Deri ısısı: Termografi

Kan akım ölçümleri:Lazer Doppler

Kalp atım hızı değişkenliği(R-R interval)

Sempatik Deri Yanıtı(SSR)

Kantitatif sudomotor aksonrefleks testi (QSART)

Deri ısısı: Termografi

Kan akım ölçümleri:Lazer Doppler

Nöropsikolojik testlerNöropsikolojik testler

Kognitif değerlendirmeye yardımcıKognitif değerlendirmeye yardımcı

Psikiyatrik tanı konulmasına yardımcıPsikiyatrik tanı konulmasına yardımcı

Poli-nöro-pati = jeneralize periferik nöropati

Çok sayıda periferik sinirde aynı etyolojik nedene

bağlı olarak gelişen patolojik değişim ve bununla

ilgili klinik tablolar

Periferik sinirler, gövdesi ön boynuzda olan motor

aksonlar, gövdesi arka kök ganglionunda olan

duysal aksonlar ve otonomik liflerden oluşur.

Periferik sinirler akson demetlerinden

oluşur. Çeperde myelin kılıfı vardır. Myelin

kılıfı ileti hızında çok önemlidir.

Periferik sinirde iki tür patoloji olur:

• Demiyelinizan

• Aksonal

Polinöropatide yanıtlanacak sorular

Hangi tip sinir lifi tutulmuş?

“motor?, duysal?, otonomik?”

“ince lif?, kalın lif?”

Primer patoloji

“akson? myelin?”

Duysal tutulum varsa natür?

“eldiven-çorap?, proprioseptif?”

Başlangıç nasıl?

Akut (4hafta)

Subakut (4-8 hafta)

Kronik (2 aydan uzun)?

Nöropati? Nöronopati?

Herediter? Edinsel?

Motor akson gövdesinin tutulumu = motor nöron hastalığı

Duysal nöron gövdesinin tutulumu = arka kök ganglioniti

Aksonopati

Dying-back nöropati: Distalden proksimale

ilerleyen aksonopati

Myelinopati

Segmental

Uniform

ETYOLOJİ

Edinsel

Metabolik: Diabet, üremi, amiloidoz, vit. eksiklikleri

İmmün: GBS, CIDP, Vaskulit, MMN

İnfeksiyöz: Herpes, Lepra, Lyme, HİV, sarkoidoz

Malignite ile ilişkili: Paraneoplastik

Toksin ve ilaçlar: Benzen, kurşun, kemoterapötikler

İdiopatik ve Kriptojenik

Herediter

HMSN (CMT), Porfiri, Fabry

NegatifNegatif PozitifPozitif

Kuvvet kaybıKuvvet kaybı FasikulasyonFasikulasyon

HalsizlikHalsizlik KrampKramp

Hiporefleksi – arefleksiHiporefleksi – arefleksi MyokimiMyokimi

HipotoniHipotoni Huzursuz bacak Huzursuz bacak

Ortopedik deformiteler Ortopedik deformiteler (pes cavus, çekiç (pes cavus, çekiç

parmak)parmak)

Sertlik hissiSertlik hissi

Motor bulgular

Vibrasyon hissinde Vibrasyon hissinde azalmaazalma

SızlamaSızlama

Eklem pozisyon hissinde Eklem pozisyon hissinde azalmaazalma

İğnelenmeİğnelenme

Hiporefleksi-arefleksiHiporefleksi-arefleksi

HipotoniHipotoni

AtaksiAtaksi

Duysal - Kalın lif

Negatif Pozitif

Ağrı duyusunda azalmaAğrı duyusunda azalma YanmaYanma

Isı duyusunda azalmaIsı duyusunda azalma Saplanma hissiSaplanma hissi

Duysal - İnce lif

Negatif Pozitif

HipotansiyonHipotansiyon HipertansiyonHipertansiyon

AritmiAritmi AritmiAritmi

Terleme azalmasıTerleme azalması Terleme artışıTerleme artışı

KonstipasyonKonstipasyon DiareDiare

Üriner retansiyonÜriner retansiyon

GastropareziGastroparezi

Trofik bozTrofik boz

İmpotansİmpotans

Otonomik

Negatif Pozitif

Klinik paternler

1. Duyu kaybı ile birlikte simetrik proksimal ve

distal kuvvet kaybı: GBS, CIDP

2. Duyu kaybı ile birlikte simetrik distal kuvvet

kaybı: CMT, metabolik boz. (diabet, üremi),

toksik nöropatiler

3. Duyu kaybı ile birlikte asimetrik distal kuvvet

kaybı (mononöropati multipleks): Vaskulit,

HNNP, infeksiyöz (lepra, Lyme, sarkoidoz, HİV,

CMV, Herpes zoster, MADSAMN)

4. Duyu kaybı olmadan asimetrik distal kuvvet

kaybı: Motor nöron hastalığı, multifokal motor

nöropati

5. Duyu kaybı ile birlikte asimetrik proksimal ve

distal kuvvet kaybı: Diabetik poliradikulopati-

pleksopati, tümör infiltrasyonu, idiopatik

6. Kuvvet kaybı olmadan simetrik distal duyu

kaybı: Metabolik (diabet), toksik, infeksiyöz

(HİV), anti-MAG ilişkili nöropati

7. Kuvvet kaybı olmaksızın simetrik yada

asimetrik proprioseptif duyu kaybı: Duysal

nöronopati (ganglionopati) Paraneoplastik,

Sjögren, toksik (kemoterapotikler), idiopatik

8. Üst motor nöron tutulumu ile birlikte simetrik

duyu kaybı ve arefleksi: Subakut kombine

dejenerasyon

9. Belirgin otonomik tutulum ile birlikte nöropati:

Diabet, amiloidoz, GBS, porfiri

Polinöropatide gerekli tetkikler

• EMG

• Sinir biopsisi: Vaskulit, amiloidoz, sarkoidoz, Lepra, CMT, CIDP

• Deri biopsisi: Ağrılı distal nöropatilerde

• Sempatik deri yanıtları - RR interval varyasyonu

• Lab testleri: Rutin, Tiroid testleri, vit B12, RF, ANA, protein elektroforezi, immün elektroforez, toksik madde

• LP: GBS, CIDP, meningeal lenfamotozis

Ağrı TipleriAğrı Tipleri

Nosiseptif AğrıNosiseptif Ağrı

Ağrılı uyarıya Ağrılı uyarıya verilen uygun verilen uygun fizyolojik cevapfizyolojik cevap

Nöropatik AğrıNöropatik Ağrı

Sinir sitemindeki Sinir sitemindeki primer bir lezyon primer bir lezyon veya veya disfonksiyona disfonksiyona bağlı oluşan bağlı oluşan uygun olmayan uygun olmayan cevapcevap

Nöropatik Ağrı SemptomlarıNöropatik Ağrı Semptomları

HiperaljeziHiperaljezi

Normalde ağrılı Normalde ağrılı olan bir uyarıya olan bir uyarıya verilen artmış verilen artmış cevapcevap

AllodiniAllodini

Normalde ağrısız Normalde ağrısız olan bir uyarı ile olan bir uyarı ile ağrı hissedilmesiağrı hissedilmesi

Olgu 1Olgu 1 56 yaşında kadın56 yaşında kadın 4 yıldır Tip 2 DM4 yıldır Tip 2 DM Minimal sensorimotor Minimal sensorimotor

aksonal PNPaksonal PNP DTR’ler normoaktifDTR’ler normoaktif Ayaklarda spontan Ayaklarda spontan

yanıcı ağrıyanıcı ağrı Hipertermi ve eritemHipertermi ve eritem Statik mekanik Statik mekanik

hiperaljezihiperaljezi Sıcak hiperaljezisiSıcak hiperaljezisi Taktil dizestezisi yokTaktil dizestezisi yok

Olgu 2Olgu 2 76 yaşında erkek76 yaşında erkek 4 yıldır Tip 2 DM4 yıldır Tip 2 DM Ağır sensorimotor Ağır sensorimotor

aksonal PNPaksonal PNP DTR alınamıyorDTR alınamıyor El ve ayaklarda El ve ayaklarda

spontan dizestetik spontan dizestetik ağrıağrı

Elektrik çarpmasına Elektrik çarpmasına benzer batıcı ağrılarbenzer batıcı ağrılar

Soğuk ciltSoğuk cilt Deriye dokunmakla Deriye dokunmakla

semptom uyarılmıyorsemptom uyarılmıyor

Aynı Hastalık, Farklı SemptomlarAynı Hastalık, Farklı Semptomlar

Her 2 hastada da aynı etyolojiye bağlı Her 2 hastada da aynı etyolojiye bağlı aynı hastalık aynı süredir varaynı hastalık aynı süredir var

Her ikisi de ağrıdan şikayetçiHer ikisi de ağrıdan şikayetçi

Ağrının kalitesi farklıAğrının kalitesi farklı Ağrı mekanizmaları farklıAğrı mekanizmaları farklı Farklı nörolojik ve elektrofizyolojik Farklı nörolojik ve elektrofizyolojik

bulgularbulgular Farklı tedavi yöntemlerine gerek varFarklı tedavi yöntemlerine gerek var

Semptomlara Semptomlara YöYönelik nelik TTedaviedaviSemptom ve bulgularSemptom ve bulgular TedaviTedavi

DevamlDevamlıı yanma yanma AmitriptilinAmitriptilin

GabapentinGabapentin

Zonklama, keskin Zonklama, keskin ağrıağrı KarbamazepinKarbamazepin / Okskarbazepin / Okskarbazepin

FenitoinFenitoin

LamotrigLamotrigiinn

GabapentinGabapentin

ValproateValproate

Parestezi/diParestezi/dizzesteziestezi FenitoinFenitoin

MeksiletinMeksiletin

AllodiniAllodini GabapentinGabapentin

AmitriptilinAmitriptilin

KetaminKetamin

Trisiklik antidepresanlarTrisiklik antidepresanlar (Amitriptilin) (Amitriptilin) SNRI (Duloksetin, venlafaksin)SNRI (Duloksetin, venlafaksin) AntikonvAntikonvüüllzzanlaranlar (gabapentin, karbamazepin, lamotrigin, valproat, (gabapentin, karbamazepin, lamotrigin, valproat,

zonisamid, pregabalin) zonisamid, pregabalin) DekstrometorfanDekstrometorfan AntiaritmiklerAntiaritmikler (meksiletin) (meksiletin) OpiOpiyatyatlarlar (oksikodon) (oksikodon) Non-narkotik analjezikler (tramadol)Non-narkotik analjezikler (tramadol) Lokal anesteziklerLokal anestezikler (lidokain) (lidokain) KapsKapsaaisin kremisin krem Tioktik asid Tioktik asid Alfa lipoik asid Alfa lipoik asid TENS TENS Ruboksitaurin (protein kinaz C inhibitörü) Ruboksitaurin (protein kinaz C inhibitörü) Zenarestat, minalrestat, zopolrestat (ARI inhibitörleri)Zenarestat, minalrestat, zopolrestat (ARI inhibitörleri)

NNööropatik ropatik AğAğrrııllıı HHastalarastalarıın n TTedavisiedavisi

NNööropatik ropatik AğAğrrııllıı HHastalarastalarıın n TTedavisiedavisi

Tuzak nöropatiler

KTS

Ulnar oluk

Spiral oluk

Fibula başı

Tarsal tünel

Karpal tünel sendromu

Radial nöropati (spiral oluk)

Mesleksel NörolojiMesleksel Nöroloji

Sinir sisteminin meslek kökenli dış Sinir sisteminin meslek kökenli dış

etkenler sonucu hasara uğraması ile etkenler sonucu hasara uğraması ile

ortaya çıkan hastalıklarortaya çıkan hastalıklar

Dış etkenlerDış etkenler

Kimyasal maddeler (nörotoksinler)Kimyasal maddeler (nörotoksinler)

Fiziksel: Radyoaktivite, mekanik Fiziksel: Radyoaktivite, mekanik

(travma), elektrik(travma), elektrik

ParacelciusParacelcius

Bütün maddeler zehirlidir. Önemli olan Bütün maddeler zehirlidir. Önemli olan

dozdur.dozdur.

• Beyin dokusu lipid içeriği, geniş

yüzey alanı nedeni ile toksik

maddelere duyarlıdır.

• Oksidatif strese karşı rezerv zayıftır.

• Rejenerasyon yeteneği sınırlıdır.

Toksik nedenli sinir sistemi

hasarlanmasında temel mekanizmalar

1. Nörotransmitterler üzerine etki

2. Enerji sistemleri üzerine etki (enzimatik aktivitelerin bozulması)

3. Damarsal boz

4. İmmünolojik boz.

5. Asit-baz dengesi ve iyon kons. değ.

Nörotoksik maddelerin sınıflandırılması

Metaller: Pb, Hg, As, Th, Mn, Fe, P, Sb, Zn, Au, Al, Ba, Bi, F, Cu

Endüstriyel toksinler

Organik çözücüler (triklor etilen, tetraklor etilen, n-hexane, metanol, etilen glikol, formaldehid, toluen)

Gazlar (nitröz oksit, CO, metil klorid, karbon disülfid, etilen oksit)

Diğer (Akrilamid, siyanid, hidrazin)

Çevresel toksinler: Dioxin, paraklorobenzen, fenol, stiren

Pestisidler

İnsektisidler: Organofosfatlar ve karbamatlar, organokloridler

Herbisitler

Rodentistler: striknin

Öykü çok önemli

Meslek: Boyacı, cilacı, halı döşemeci, ayakkabı imalatçısı, kuaför, tarla ilaçlayıcı

Tek bir toksin? Çok sayıda toksin?

Temas süresi?, geçen zaman?

Toksik madde ile temas şekli: Akut yüksek doz, kronik düşük doz, epizodik

Kişisel yatkınlık, genetik faktörler?

Sekonder kazanç??

Biyolojik toksinler

Hayvansal (yılan, araknida)

Botanik: Mantar, latirizm

Bakteriyel: Botulizm, difteri, tetanus

İyatrojenik: Antineoplastik, antibiyotik

Toksisiteye bağlı klinik tablolar

• Ensefalopati

• Kognitif boz

• Hareket boz.

• Periferal nöropati

• Serebellar sendrom

• Myelopati

Toksik madde ile klinik tablo arasında

bağlantı kurabilmek için zamansal ilişki çok

önemli

Toksik maddeye maruz kalma süresi

Ensefalopati

Akut: Hiperaktivite yada somnalans, stupor, koma tarzında bilinç değişiklikleri, bellek boz, davranış değ.

Kronik:

Tip I: Organik affektif sendrom: Subjektif psikolojik yakınmaklar, günlük yaşam aktivitelerinde ilgi kaybı. Revesibl devre

Tip II: Ilımlı kronik ensefalopati: Yorgunluk, mood değ, dikkat ve bellek boz. Reversibl - irreversibl

Tip III: Belirgin bellek ve dikkat boz, görme boz, tremor, muhakeme boz, yüzleri tanımakta güçlük, tekrarlayan enfeksiyonlar

Ekstrapiramidal ve serebellar sendromlar

Yavaş progressif parkinsonizm. Bradikinezi, bradimimi, rijidite, küçük adımlarla yürüme, statik tremor, postural refleks kaybı

Mangan, karbon sülfid, toluen, CO

Periferik sinir tutulumu

Genellikle diffüz sensorimotor aksonal PNP tarzında.

Akroparesteziler olabilir. Diffüz otonomik nöropati de

görülebilir.

Triklor etilen ile trigeminal nöropati olabilir

Organik fosfor zehirlenmesinde üst motor nöron bulguları

eklenebilir (ALS benzeri tablo)

İzole sinir tutulumları

Tuzak nöropatiler

Seçici tutulum. Ör. Pb zehirlenmesinde radial sinir

Üç büyükler

• Solventler – Alkoller, n-Hexane,

TCE, CS2…

• Metaller – Pb, Hg, As, Mn, Cu

• Pestisitler – Organofosfatlar,

Karbamatlar,

Pyrethroid’ler, Nikotinikler

Kurşun intoksikasyonu

Meslek:Boyacılar, benzinciler, akücüler, otoyol kenarında

çalışanlar

Diğer: Pb su boruları, Pb içeren kozmetikler

Klinik tablo: Akut yada kronik ensefalopati (plumbism), nöbetler,

kas atrofileri (ALS benzeri tablo), PNP, diğer (gingivada

çizgilenme, anemi, kolik tarzında ağrı)

Serum Pb düzeyi 80µg/dL üstünde

Tedavi: Şelatör ajanlar (EDTA, BAL), akut olgularda antiödem

Organik Pb intoks.: Tetra etil Pb ile oluşur. Demyelinizan PNP

gelişir.

CivaCiva

Şapkacılar (mad hatter, kağıt sanayii, diş Şapkacılar (mad hatter, kağıt sanayii, diş

lab., açık deniz balıklarının fazla yenmesilab., açık deniz balıklarının fazla yenmesi

Akut: İrritabilite, hallusinasyonlar, deliriumAkut: İrritabilite, hallusinasyonlar, delirium

Kronik: Kişilik değ., parkinsonizm, vertigo, Kronik: Kişilik değ., parkinsonizm, vertigo,

optik nöropati, nöbet, PNP optik nöropati, nöbet, PNP

Tedavi: BALTedavi: BAL

ArsenikArsenik

Madencilik, tahta koruyucu maddeler, Madencilik, tahta koruyucu maddeler,

sular, diğer endüstriyel kullanımsular, diğer endüstriyel kullanım

Akut: Kusma, kanlı diare, myoglobinüri, Akut: Kusma, kanlı diare, myoglobinüri,

böbrek yet., aritmi, hipotansiyon, nöbetler, böbrek yet., aritmi, hipotansiyon, nöbetler,

tırnaklarda çizgiler, komatırnaklarda çizgiler, koma

Kronik: PNP, ayaklarda kangrenKronik: PNP, ayaklarda kangren

Tedavi: BALTedavi: BAL

Mees çizgileri

ManganezManganez

Madencilik ve endüstriMadencilik ve endüstri

Derin gri madde tutulurDerin gri madde tutulur

Kişilik değ, aşırı terleme, empotans, Kişilik değ, aşırı terleme, empotans,

kramplar, ekstrapiramidal bulgularkramplar, ekstrapiramidal bulgular

Tedavi:BALTedavi:BAL

TalyumTalyum

Endüstriyel kullanım, fare zeh.Endüstriyel kullanım, fare zeh.

Akut: Önce GİS semptomları, 2 hafta Akut: Önce GİS semptomları, 2 hafta

sonra ensefalopati, sonra ensefalopati,

Kronik: PNP, alopesi Kronik: PNP, alopesi

AluminyumAluminyum

Progressif fatal ensefalopatiProgressif fatal ensefalopati

Ilımlı polinöropatiIlımlı polinöropati

Tedavi: DesferoksaminTedavi: Desferoksamin

Uçucu organik solventlerUçucu organik solventler

Yüksek çözünürlüğe sahiptirlerYüksek çözünürlüğe sahiptirler Aromatik ve alifatik hidrokarbonlar, alkoller, Aromatik ve alifatik hidrokarbonlar, alkoller,

esterler, ketonlar, alifatik nitratlar, anestetik esterler, ketonlar, alifatik nitratlar, anestetik ajanlar, halojenli çözücüler, propellantlarajanlar, halojenli çözücüler, propellantlar

Hücre membranlarından kolay geçerler. Solunum Hücre membranlarından kolay geçerler. Solunum yolu ile hızlı emilirler.yolu ile hızlı emilirler.

Nöroflamantöz aksonal şişme ve distal aksonal Nöroflamantöz aksonal şişme ve distal aksonal hasar yaparlarhasar yaparlar

Santral sinir sisteminde hızla alkole döndükleri Santral sinir sisteminde hızla alkole döndükleri için akut narkotik etkileri vardır.için akut narkotik etkileri vardır.

Uçucu organik solventlerUçucu organik solventler

Polinöropati: akrilamid, karbon disülfid, Polinöropati: akrilamid, karbon disülfid,

metil bromid, triortokrezil fosfat, n-heksan metil bromid, triortokrezil fosfat, n-heksan

(akut GBS benzeri tablo)(akut GBS benzeri tablo)

EnsefalopatiEnsefalopati

Bağımlılık yaparlarBağımlılık yaparlar

Tetraklor etilenTetraklor etilen

Etkin metaboliti triklor etanol’dür.Etkin metaboliti triklor etanol’dür. En önemli endüstriyel zehirlerden En önemli endüstriyel zehirlerden

biridir.biridir. Kuru temizleme endüstrisinde Kuru temizleme endüstrisinde

kullanılır.kullanılır. Ağır ensefalopati yapabilirAğır ensefalopati yapabilir Triklor etilen de aynı metabolite Triklor etilen de aynı metabolite

dönerek benzer etkiler yapabilir.dönerek benzer etkiler yapabilir.

BenzenBenzen

GABA üzerinden etkiliGABA üzerinden etkili

Plastik, motor yakıtı, boya, deri, yapıştırıcı, Plastik, motor yakıtı, boya, deri, yapıştırıcı,

selluloid, elektrik gereçleri imalatında selluloid, elektrik gereçleri imalatında

kullanılır.kullanılır.

Akut: Ensefalopati, delirium, komaAkut: Ensefalopati, delirium, koma

Kronik: Ensefalopati, PNP, konvulziyonlar, Kronik: Ensefalopati, PNP, konvulziyonlar,

anemianemi

Tedavi: Lesitin, B ve C vit.Tedavi: Lesitin, B ve C vit.

• Toluen

• Metil alkol

• Etilen glikol

• Formaldehid

• Amil alkol

• İsopropil alkol

• Aseton

HeksakarbonlarHeksakarbonlar n-heksan ve n-butil ketonn-heksan ve n-butil keton

Ortak metabolitleri 2,5 heksandion aracılığı ile PNP Ortak metabolitleri 2,5 heksandion aracılığı ile PNP

yaparlaryaparlar

Ayakkabı ve deri imalatında yapıştırıcı olarak kullanılırlarAyakkabı ve deri imalatında yapıştırıcı olarak kullanılırlar

Lokal nöroflament birikimi, multifokal aksonal şişmeler ve Lokal nöroflament birikimi, multifokal aksonal şişmeler ve

sekonder segmental demyelinizasyon olur. Bu nedenle sekonder segmental demyelinizasyon olur. Bu nedenle

toksik nöropatilerde görülen distal aksonal PNP’den farklı toksik nöropatilerde görülen distal aksonal PNP’den farklı

olarak EMG’de ileti blokları görülür. İleri kas atrofileri olarak EMG’de ileti blokları görülür. İleri kas atrofileri

görülebilir.görülebilir.

Üst motor nöron tutulumu (piramidal bulgular) eklenebilir.Üst motor nöron tutulumu (piramidal bulgular) eklenebilir.

GazlarGazlar

Nitröz oksitNitröz oksit

Anestazik bir ajandır. Anestazik bir ajandır.

Myelopati+PNP şeklinde B12 eksikliği Myelopati+PNP şeklinde B12 eksikliği

benzeri tablobenzeri tablo

Ensefalopati, nöbetlerEnsefalopati, nöbetler

Karbon monoksit

Erken evrede başağrısı, kusma, taşikardi ve

hiperventilasyonla birlikte ensefalopati

Geç evrede haftalar-aylar sonra mental

yıkım, parkinsonizm, psikoz, PNP, kore

MR’da periventriküler ak maddede konfluent

lezyonlar

Tedavi: Hiperbarik oksijen

PestisitlerPestisitler

Organofosfatlar (DDT, malathion, Organofosfatlar (DDT, malathion,

parathion), karbamatlarparathion), karbamatlar

Tarım çalışanları, zirai ilaçlamaTarım çalışanları, zirai ilaçlama

AChE enzimini inhibe ederek kolinerjik AChE enzimini inhibe ederek kolinerjik

bulgulara ve nöropati target esteraz bulgulara ve nöropati target esteraz

inhibisyonu ile nöropatiye neden inhibisyonu ile nöropatiye neden

olurlarolurlar

Organofosfat intoksikasyonuOrganofosfat intoksikasyonu

Klinik tablo üç evreye ayrılırKlinik tablo üç evreye ayrılır

Akut kolinerjik krizAkut kolinerjik kriz

Ara sendrom: 2-4 gün sonra güçsüzlük ve Ara sendrom: 2-4 gün sonra güçsüzlük ve

arefleksiarefleksi

Geç aksonal polinöropati (OPIDN-Geç aksonal polinöropati (OPIDN-

Organophosphate induced delayed Organophosphate induced delayed

neuropathy): 1-5 hafta sonra motor neuropathy): 1-5 hafta sonra motor

ağırlıklı PNPağırlıklı PNP