204
교 육 과 학 기 술 부 장관 귀 하 본 보고서를 “학교단위의 '신 교원 노사문화' 정착방안 연구” 최종보고서로 제출합니다. 2009 년 8 월 12 일 ○ 주관연구기관명 : 한국교원대학교 ○연 : 2009.3.9~8.8 ○ 주관연구책임자 : 정 기 오 ○ 참 여 연 구 원 : 연구원 : 김 미 숙 연구원 : 윤 광 희 연구원 : 장 지 순

MEST Report 2009

Embed Size (px)

Citation preview

2009

' ' .

2009 8 12

: : 2009.3.9~8.8 : : : : :

2009

' ' : : ( ( ) ) ( ( ) ) : (

)

2009 , .

.

4 . . . () . New Unionism . .

. 4 - 2 . 8 . . - (neo-corporatism)

(conquest)- New Unionism

. - i -

' '

10 3 , 4 . (social-corporatism) . . . . . . . - . . . New Unionism - ii -

. . . ..

. . . , . . . . . . . . - iii -

' '

. . , New Unionism . (corporatism) (conventionism) (SBM: school-based management) . .

. / . -

: , / .

. . , . 80 (new unionism) . .

- iv -

. .

: : (local corporatism) : New Unionism, -

- conquest

New Unionism : New Unionism .

New Unionism . (corporatism) (conventionism) . . . < > . < > . < > < > ( ) . < > . . ,

- v -

' '

. . . . . . , .

. 1. .

. .

. ( )

. . . , . , . . , . -

- vi -

.

, / , . < > , , . < ) < > < > .

, . , < > .1) / : . -

1) , 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 , 2004, 178180

- vii -

' '

.

.

. . .

. 1975 . . . . . . , . . . , . . . , ,

- viii -

. . . , , , , , , . , . . . . , , .

(institution building) . . . : , .

: 1 : (Steering Commission) 2 : Commission) -

(Steering

- ix -

' '

. < > . 3 . , , . -

-

-

(3 ) . . . .

. , , 3 . 3 . : , : : ,

2.

New Unionism .

- x -

.

. . .

:

. (DSS: Decision Support System) . . < > : CBD(consult before decision-making)

< > < > . .

3.

. . . . ( , )

- xi -

' '

. -

. . . .

1. .

( ) , . , . 1. . . 2. . 1 2 . 1. . , . 2. (propaganda) . A=B A" , () . 3. . . . . 4. () . . , : 1 5. , . : . .

1. .

1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. .

- xii -

. : ,

: , , : , .

()

: , < >

. : key skills

( ) . < > .

- xiii -

' '

: , , . (active listening), : . . , : : . . (public communication) . . ( ) . .

.

. . :

- xiv -

2009

' '

I. 1. , 1 2. 4 3. 6 II. 1. 10 2. 13 3. 39 4. : 51 III. 1. 53 2. 56 3. : 83 IV. 1. 85 2. 10 89 3. 103 4. 129 V. 1. 134 2. 143 3. 150 VI. 156 1. 157 2. 162 3. 163 [ ] 164 [ ] 165 165 180

2009

' '

11 12 13 2005 43 51 87 88 89 90 90 91 92 93 93 , 94 94 94 95 96 97 98 99 100 135 135 (Kerchner & Mitchel,1988) 141 (:Kerchner & Caufman) 143 146 149

() 24 25

I.

. 1. , .

2)

.

.

.

.

. ,

.

.

.

,

.

4 ,

2) . - . .

- 1 -

' '

. , .

. /

10 . (industrial relations) . / , corporatism . . ( ) ( , , 0 ) , ( , , ) . . < > . , . . . . 2008 . 10 . 2008 11 . 1999 1999 2001 2002 3 .

- 2 -

I.

2002 12 30 , , 105 , 5 . 1 , . 04.1 19 , 5 .3) 05.9 1 , ( , , ) 06 9 . 2002 1 2 2002 . . , 4 . .4)

,

1989

19.8%

1997

2001

12%

, 2002

2003

11%,

2004

10.6%, 2005 .

10.3%

, 2006

2005

10.3%

2007

OECD

3) - (, 105 5) : 02.12.30 (104 320) : 04.1 5 19 : 04.11 : 04.12 (137 468) : 05.9 : 05.1006.4 1 (5.19) : 06.5.4 , : 06. 5.10 3 , : 06.6~9 4) 2008 2006 (2007 12 31 ) . - 3,429(58.2%), 755,234(48.5%), 1,143(19.4%), 627,274(40.2%). - 5,803(98.5%), 1,375,845(88.2%) . 8(0.2%), 104,280(6.7%).

- 3 -

' '

.5) , , . , , . , . , , , (institution building) . , .

2.

10 . (2009) . , , . (2008) , , , . (2005) Conflicting Missions? Teacher Unions and Educational , Reform

5) OECD 1996 OECD 10 . OECD . , / , , , 3 3 .

- 4 -

I.

. , . . (2008) , (2003) , (2004) (NEIS) . . (2004) . , .6)

-

7)

.

,

8)

9)

,

,

10)

.

,

2

(2005)

4

6) 2006 11 , 7) (2000) 8) (2005) 9) (1999), (2000), 10) (2006)

- 5 -

' '

.

. , , 3 20 .

3.

.

( ) , , , , , , . .

. .

, , :

- 6 -

I.

, , vs , : vs

.

. .

10 , (corporatism). . (new unionism) .

.

.

( ) :

- 7 -

' '

(New Unionism ) -

.

. ( ) . :

, - New Unionism( , LA ) , , , , , ( ) , -

- 8 -

I.

, 3 4

.

5

6

7

- 9 -

' '

. 1. . , , 100

. . (organizational structure) (organizational behavior) . . , . . . . . < -strategy> . < > (strategic action) . . , . . . (collective bargaining) . .

- 10 -

II.

(communicative action) . . . . . < > . . < > . . (context) .

. ,

1 ( ) 2 ( ) 3 ( ) ( , Corporatism) (conventionism) , , ,

. .

- 11 -

' '

. . . . . (large-scale social . organization) .

11) 12) 16 16 180 282 / 9332 9600 () 4110 2000

. . . . , , . . .

11) 2008 12) (2009) .. 2006

- 12 -

II.

. (industrial unionism) .

.

1 ( ) 2 ( ) 3 () , , ,

. .

2. . 4

, 4 . 4 . .

- 13 -

' '

(- )

1. , . 2. . 3. . 4. , , .

. . 4 . 4 .

- (Collective Professionalism) . . , ( )

. . . . ,

- 14 -

II.

. . (Collective Professionalism) . . (Profession) . :

- . - . - .(/ ) - .

. . .

- 15 -

' '

Education as a Profession (1959) 1960 .13) (Collective Professionalism) , Myron . Lieberman . . . 30 NEA . Lieberman 1960 . (School District) . . . 1978 Eggs That I Have Laid" , / . . . . . 1980 .

13) .

- 16 -

II.

.14) .

- < < > .

> . . 10 1 ( 2003: 177-179). . :

. - , , ................ .(2004.6.3

0 )

(Government Jobs Conquest) . (professionalization) . . , . , .

14) Colin Gordon(1996) Why No Corporatism in the United States. University of Iowa

- 17 -

' '

. . . . :

. . ( ) . . , , . , , . , .

.

- > . .

< , , 5 . . 2001 2 25 . 2 1 2 25 32 > , 5 < .

- 18 -

II.

1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. .

. ' ' . .

( : ) , (( : ) . 2 " .". ................. ............. . , () , , , . .....

: 1. , ; 2. , ; , 3. 15)

15) 2002. 6. 25

- 19 -

' '

3 < > . 2002 . 5 6 < > . .

9 71() . 72() , . 73() . 74() 1, , , , . . . , , . 1 .

. . . < > .

- 20 -

II.

< > . . .

- .

.

()1. , . 2. , . 3. , , . 4. , .

. .16)

.

,

.

16) (2004) . . . .

- 21 -

' '

. . . . < > .

. -

. < > < > . 4 . / . .

1)

. . . . . . 2002 :

- 22 -

II.

1. . . . . . 1: 1 2: 3: 4: . . . . . 2. . . . 3. . . . . . .

- 23 -

' '

4. , , , . . . . 2000 .

. .

()

2000 . . < > .

- 24 -

II.

- 25 -

' '

2) .

. 1999 4 . .

1. . 2. 1 3. . 4. .

1999 2002 . 2002 .( 2006: 226-227) 2002 . . . . .

- 26 -

II.

. .

() - 1

. .

4. 2002 . - . - . . . 23 . 1 (4 )

(neo-corporatism) (educational governance) . . .

3)

- 27 -

.

' '

. . . < >, . . , , . . 4 . 2002 . . . . < > . . . . (NEIS) , 7 , . . . :

( )

- 28 -

II.

1) . (, , ) 2) , () . - .( - - ) - . - . 3) - ? - ? - . - . () / / / 4) . - () . () ,, 3 , 5) , . - 5 - 6 , 3 . - , . .

- 29 -

' '

() () ( ) (( ) ( ) ( ) ( ) ( ) () , : 2004

/

() ,

- 30 -

II.

. . :

2001 ( ) 5 () 5 5 31 7 7-8() () 2001 ()

1) - . 4 5 . () , . . 7 . . . . . . . 2) . 4 6 7 . , 5 , , 3 . 4 6 30 . 7 . . . 2 23 3 4 6 . 3 29 2000 7 .

- 31 -

' '

7 . . . 7 , , , , . . 3) . - , , , , - , - , 7 10 11,12 . ( , .) 7 . . . .

. . . . . , . , , , . . .

- 32 -

II.

.( )( ) 1. . . , . . , ( ) . . . . 2. . , . . . , . . . , . . , . , , . , , . . . . . . . . , . . .

- 33 -

' '

. . , , . , . . , . . 1 , . , . . . .

< > . < > . . . 2 . . . , < > . < > .

- 34 -

II.

4) (institution building) . < >

. < > . < > < > . 2004 . < > . . 2000-2004 . . 4 2000 4000 . 2000 1000 < > . . . 2000 .

1998 1999.2 1999.2.6 1999.9.19

1 ( ), ( ) ( ) 28

- 35 -

' '

2000.1.19-212000.3.27 2000.3.27

5 (1.19-21)( ) 1 ( ), ( ), ( ) ,

2000 1. 7 2. 3. 4. 5. 6. 7. , 8. 9. 10. 11. 12. 13. ( ) 14. 15. 2000.4 3

,

2000.5.18

1 2 1 2 3 4 5 6 5/18 ( ) 6/ 1 6/15 7/6 ( ) ( ) , , ( ) 7/13 7/27 ( ) ( 7 8 9 8/31 9/14 9/28 , ( ) ( ) ( ) ( ) 10 11 12 13 14 15 10/12 10/26 ( ) ( ) 11/10( 11/23 ) ( ) 12/ 9 12/21 ( ) ( ) ( )

'

1

:

(15

)

)

2000.6 2000.7

1 1 7

- 36 -

II.

2000.9 2000.9 2 , 2001.2.19 2001.3.3 2001 2001.3.4 10 ( ) , 2001.5.10 1 ? 1 1 ( 694p) 2001

:

2001 1. 2. 3. 10 , 4. 5. 6. 7. 8. (1) 9. (1) 10. , ,

2001.5.24

7.5 2 6.15 , : : : ( ( , 7 ) : (

1 2 3 5 5 6 24 31 , ) ) 4 ) 6 14 , : ( 21 ) ( 5 6 21 : ( )

2001.6.14 17 6.15 1 , 2001.6.28 (1 ) 2001.7.28 29 2 2001.10.23 11.15 (4 )1

( , , ,

)

- 37 -

' '

: ( ) : 10 23 ( ) 3 00 - 5 30 2 , , : ( ) : 11 1 ( ) 6 00 3 , ? : ( ) : 11 6 ( ) 5 00 4 ? : ( : ( ) : 11 15 ) 6 00

2001.10.24

2001.11.10 2001 2001.11.9 23

2001.12.10 2002.1.12

2002.2.21 2002 2002.2.25 32

2002.3.30 < > , , ( ) 2 1 2002

. . . 1960 .17) < > (co-optation) . . < > . 1960 .

17) .

- 38 -

II.

. < (HCB: human capacity building) . . , , cooptation . . < > . < > . . . 2004 5 20 . . < > < > . . < > .

3.

- 39 -

.

' '

. . .

.

. 002-2003 , NEIS .

() , 1~2 1999 7 , , (1) , (2) - , , , ,

(3) ,

- 40 -

II.

(4) (5) (6) , , (7) (1 1) / :40,386 / 111,977 (8)

2003 8 1 , 3 16 . .

1( ) =

- 41 -

' '

. '' 2( . ) = . . 3(. ) = . .

. , 2002 . NEIS , 7 2003 2008 . . , . . . .

. -

. . , , .

- 42 -

II.

2274 70% .

2005 318 188 180 2,274 192 77 233 290 339 171 129 157 159 13 197 239 276 116 96 154 238 129 2 1,619 '05() 33 64 36 51 62 55 33 3 77 59 178 651 1 3 4 2 1 1 1 2 3 1 4 3 3 2

.

. , -

- 43 -

' '

. . .

- , . - . - , () 12 . - ( ) 3 . - , , . - , , , . - ' 20km ' , . - 20km - . - . - , . - . 1. , 2. 3. , , , . 4. - . . - , 1 . - .

- 44 -

II.

- . - () , . (LAN) . - .

- . 1. . 2. , , , . - , . ( ) , . . - , , , , . - .

- , , . - . , , .

. . 300 8 .

- 45 -

' '

1.

.

. , . , . . . , . . , , . . . .

2. - . . . . . , . . . . . . . .

- 46 -

II.

3. . . ( ) , ( ?).

4. - . . . : : . : T.O - ->

5. . , , . . . . . . , , / . (, , ) . , () , .

- 47 -

' '

.

6. (, ) . ( ) . (: ) . . ( , 0 ) .

7. . . . () . ( ) . . .

8. win-win , - . . . . . . . . . .

- 48 -

II.

.

. . / . . .

( )1. ( ) ( ) (, , , , ) 2. , . , . , . , . . , 3. : , . ( )

- 49 -

' '

4. (, ) [] :

. , . 2 , ()

- 50 -

II.

4. :

- (neo-corporatism)

(conquest)- New Unionism

. 4 2 . 8 . .

. 10 3 4 , .

(social-corporatism)

. . .

- 51 -

' '

.

. . .

-

. . .

New Unionism

. . . .

- 52 -

III.

.

. < > . 2 .

1.

2002 . 2002 6 , , (13 ), , 2002 2 2003 3 (25 ), (29 ), , (12 ), (17 ), (11 ) 94 . :

. 1. 2. 3. 4. , , , , , , - , , - ,

- 53 -

' '

- 100% , , () , , , , , 1 , , 5. ( 6) 400~500 , , , , -2002 :434 6. 2000 327~422 2001 6~7 - , 2002

. - - - - -, , - (1 600) - ,

- 54 -

III.

. - - - - - , , - - , - -, - - , - , - - - - - - ,

: L: . . . () . K: , 3 230 , . . 3, . P: . B: . K: .

- 55 -

' '

G: . 1 2 1 , . K: . : , . H: 176 . . K: . Y: , . N: . . C: . L: . N: . . L: .

. < > . 8 , , . < > , < > . < > . .

2.

.

- 56 -

III.

. 2000 . . . 2003 NEIS ( ) . . . ( ) 2006 11 ( ) . . 3 " " " " . 1,000 2004 . 2007 . . . ( ), , .

- 57 -

' '

. ( )

, , .

1 : , , , (2003-152 )

, 56(), 57( ), 58(), 66( ) 8( ) , .

1)

. . . ,18)

,

19)

.

,

.

,

18) 2..(4), 86, 2001. 10. 31. 19) 3..(2), 12140-128, 2000. 2. 1.

- 58 -

III.

.20). .

2) ( 33 2 ) . 66 121)

,

8

.

,

,

8

(

)

.

,

,

,

.

,

,

,

.

,

,

,

.

,

,

5

(

)

5

(

)

.

,

,

58

(

)

20) 1996. 7. 30. , 96587 21)

661 ( 1999. 6. 24. , 9761 )- 59 -

' '

22)

.

,

6

1

,

,

57

(

)

58

(

)

,

56

(

)

.

3)

, , , , . .

2 : , , , (2000 - 175 ). 3 1999. 3. 1. 2000. 6 , , 56() 58() . , .

1) 22)

1987. 12. 8. , 87657, 658 - 60 -

III.

4 " ." , " ." . 8 , .

2) ,

, , , . , . 56 ( ) 58 ( ) .

,

3: (2000-184187 ). , , 55 66 1 56 57 , 58 , 2000. 3. 1. 20 3 , . .

- 61 -

' '

1)

, 55 66 1 56 57 , 58 .

2)

20 3 , .

4 : (003-36 ). , .

, 44 1 . , , 58 2( ) 1 , , , 33 1 6 ,

- 62 -

III.

23)

.

.

1) ,

, , . , . , , ,24)

.

,

.

,

,

,

.

,

,

.

.

23) 1999. 9. 17. 9815412 24) 2007.9.20. 200525298

- 63 -

' '

, 17 ,25)

.

2) 31 4 , 6

, 61 , ,26)

.

,

,

,

27)

.

3)

,

25) 2007.9.20. 200525298 26) 2000. 6. 9. 9816613 27) 2000. 6. 9. 9816613

- 64 -

III.

, , , ,28)

.

4)

, , , , ,29)

.

5) 54

28) 2000. 6. 9. 9816613 29) 2000. 6. 9. 9816613

- 65 -

' '

54 , 4 ' ' 54 2 , 54 3 , ' ' 52 , 53 2 ' ' 53 ' 3 1 ' ( )' ' , 61 ' ' , , ' ' , 54 ' ' ' .' , 5430)

.

,

31)

.

6)

31 6 33 1 , ,32)

.

,

8

,

8

33)

.

30) 2002.12.10. 20023393 31) 2006.5.26. 200462597 32) 2006.5.26. 200462597

- 66 -

III.

7) (2006. 2 12. 20.

8069 , ) 60 ( ) 10 3 10 . 1 2 2 , 2 2 , 34)

.

,

44

1

11

5

,

5

1

.

,

3

.

,

73

1

.

,

60

2

3

,

5

4

.

35)

.

8)

58 1 , , . ( ) 58 1 33 2 3

33) 2006.5.26. 200462597 34) 2009.2.26. 200826 35) 2009.2.26. 200826

- 67 -

' '

, ' ' , . . ,36)

.

3 58 1 3 . 58 1 3 3 33 2 . , , 337)

.

(1999. 1. 29. 5727 ) 6 1 ( ) . ,

36) 2005.10.27. 200350 37) 2005.10.27. 200350

- 68 -

III.

, , , . , . .38)

.

.

. .

.

1. (1) (1999.06.16, 68207-1372). , , .38)

2006.12.28. 200467- 69 -

' '

, . (2) (1990.08.09, 01254-11117). . 55 69 59 82 , , , () () 67 . (3) (2000.06.28, 68207-1963) , , . 561 { } , - 561 { } - 2 {1 } . - , . 56 . 2. ,

- 70 -

III.

(1) (1993.12.29, 68207-93). , , , 27 27 3 , , . 27 1 , " " . , ' ' . (2) (2000.07.04, 68207-2028). , , . 544 1 , . 2 , . 34 . . , 544 , .

- 71 -

' '

24 3 45 . . . (3) , (1993.05.13, 68207-280). . , 18 , "" . (4) ( 2000.11.25, 68430-949 ) 32 8 . 2000. 1. 1 .

(5)

(2001.6.1,

68207-1780) , . , .

- 72 -

III.

- ( ) - '', '', ''

. 1. (1) (2007.11.01, -2184) ( ) 4 2 () , . , . , , . (2) (2002.03.02, 68107-186) 1. 4 2 () , . , 2. , , . 3. ,

- 73 -

' '

, 4. . 2. (2000.03.03, 01254-189 ) 1. 2 2 4 . 2. 2 4 , . 3. , , , . 3. (1) (2001.08.02, 68107-868) 1. , . 2. 8 , . (2) (1999.08.30,

- 74 -

III.

01254-653 ) 1. , . 2. , , . 3. . (3) (1999.07.10, 01254-510) . , 81 (4) , ( 2000.05.12, 01254-390) , , . , , , . (5) ( 2000.05.12, 01254-390) , ,

- 75 -

' '

. . (6) (2000.04.16, 68107-173) 1. 19 1 . 2. , ( ) 5 44 , . 3. (1) 3 (2004.09.06, 01254-2578) 1. 6 2 3 . 2. , , 29 2 , 3 , 3 3 . , . (2) (

- 76 -

III.

2004.08.16, -2220) 1. 6 1 ... , . . 2. , . , . 3. . (3) (2002.05.17, 68107-434 ) 1. 2 2 2 5 , . , 2 2 , 6 , 2 2 2 5 . 2. , . , , 2 .

- 77 -

' '

(4) (2002.07.13, 68107-600) 1. 35 , . 2. , 6 1 () , () () . 3. , 35 . (5) (2001.01.10, 68107-42) 6 , . , 36 , 6 . (6) 50% ( ) ( 2000.01.10, 68107-43 ) , 35

- 78 -

III.

, , . 4. 2 6 (2000.11.17, 68107-1068) , .

. . ( 2007203). , ( 2007180 ; 2007123). (1) (2007203) , , , ,, , , . - ( ) ; 200730 , , .

- 79 -

' '

(2) (2007180) . -( ) 200725 , , , (3) 16 (2007123) 2006.11.22. , , , , , , . -( ) ; 200723 66 8 , 1 , , , , .

(2004205)

- 80 -

III.

. . . , p p p

(1) ; (2004202) . , , , , () - ( ) ; 200430 . . , , , , 3 , 00 . , 2004 , 6 , 1, 2

- 81 -

' '

2004. 2.17 , . (2) ; 194) , . (3) ; (2002 179) , , , , , 13 , , . (2005

(1) (2004132) 21 20 (95.2%) , 9 4(44.4%) , , .( ; 200467) (2) (2006170) . 000 2005 , 2003 10 5 , 2006 00 000 ( ) , 2005 2 000 ,

- 82 -

III.

81 1 . (; ; 200659)

3. :

. . . 6 . . , . . framing . . < : legalized education> , 1960-70 . .

3 . < > .

- 83 -

' '

. . 3 . . .

- 84 -

IV.

.

1. .

/ (industrial relations) . / , corporatism > . < . . , . . . . . : . . . .

- 85 -

' '

.

. . , . . . . .

.

1) ? ? ?(, , ) - ? ? ()

- ( ) - ( ) (- )

Unionism

(/) ( )

.

- 86 -

IV.

, .

2009

305 . ,

267 38 % 87.5 12.5 , 67 173 65 305 301 1 0 3 305 % 22.0 56.7 21.3 100 % 98.7 0.3 0 1.0 100 146 85 68 6 305 0 2 302 1 305 % 47.9 27.9 22.3 2.0 100 % 0 0.7 99.0 0.3 100

305 263 173 2 305 296 1 1 0 7 305

100 % 86.2 13.1 0.7 100 % 97.0 0.3 0.3 0 2.3 100

10 10~20 20

, SPSS 12.0 for Windows . . . , . ,

- 87 -

' '

.

< 7>

.

I. 1. 2. 3. II. 1. 2. 3. 4. , III. 1. 2. 3. 4. 5. IV. 1. V. 1. : 14 15 13 8 9 10 11 12 4 5 6 7 1 2 3

2)

11 ( 10 , 1 ) . , 3 ( 3 ), 4 ( 1 , 3 ), 4 ( 1 , 2 , 1 ) , 1 1 . . .

.

- 88 -

.

IV.

3 3 11 1 2 1 1

.

. . (pilot interview) (informed discussion) . .

2. 10

. 1)

, . , , . . (56.0%), . (27.5%), (13.4%), (2.6%) (55.4%), . (28.5%), (14.1%), (1.3%) (33.1%), (27.9%), (23.6%), (10.2%), (4.3%)

- 89 -

' '

. (31.8%), (22.0%), (9.5%), (4.3%) . (64.3%), . (23.9%), (10.2%), (1.3%)

(31.5%),

% % 8 2.6 4 1.3 41 13.4 43 14.1 84 27.5 87 28.5 113 37.0 108 35.4 58 19.0 62 20.3 1 0.3 1 0.3 305 100.0 305 100.0 % 13 4.3 85 27.9 101 33.1 72 23.6 31 10.2 3 1.0 305 100.0 % 13 4.3 96 31.5 97 31.8 67 22.0 29 9.5 3 1.0 305 100.0 % 4 1.3 31 10.2 73 23.9 115 37.7 81 26.6 1 0.3 305 100.0

2)

, , , , , . . (49.1%), . (28.9%), (15.4%), (6.2%) (35.7%), (31.8%), (23.0%), (9.2%) . (33.8%), (27.9%), (25.2%), (12.5%) . (55.7%), . (24.6%), (14.1%), (4.9%) (37.7%), . (30.5%), (23.0%), (8.5%)

- 90 -

IV.

% % % % % 23 7.5 10 3.3 17 5.6 37 12.1 17 5.6 127 41.6 87 28.5 68 22.3 133 43.6 98 32.1 88 28.9 109 35.7 103 33.8 75 24.6 93 30.5 47 15.4 70 23.0 77 25.2 43 14.1 70 23.0 19 6.2 28 9.2 38 12.5 15 4.9 26 8.5 1 0.3 1 0.3 2 0.7 2 0.7 1 0.3 305 100.0 305 100.0 305 100.0 305 100.0 305 100.0

3)

, , , , ( , ) . . (53.8%), . (29.8%), (15.1%), (1.0%) (50.4%), . (31.8%), (16.4%), , (1.3%) (61.7%), (28.9%), (8.2%), (1.0%) . (53.7%), (31.8%), (13.1%), (1.0%) . (54.5%), (33.1%), (10.8%), (1.3%) .

,

% % % % % 3 1.0 4 1.3 3 1.0 3 1.0 4 1.3 46 15.1 50 16.4 25 8.2 40 13.1 33 10.8 91 29.8 97 31.8 88 28.9 97 31.8 101 33.1 115 37.7 102 33.4 100 32.8 102 33.4 107 35.2 49 16.1 52 17.0 88 28.9 62 20.3 59 19.3 1 0.3 0 0 1 0.3 1 0.3 1 0.3 305 100.0 305 100.0 305 100.0 305 100.0 305 100.0

.

- 91 -

' '

1)

, , . . (58.0%), (30.2%), (10.5%), (1.3%) . (51.8%), . (32.5%), (14.8%), (1.0%) (67.5%), (21.3%), (9.8%), (1.3%) .

% 68 22.3 109 35.7 92 30.2 32 10.5 4 1.3 305 100.0 % 31 10.2 127 41.6 99 32.5 45 14.8 3 1.0 305 100.0 % 104 34.1 102 33.4 65 21.3 30 9.8 4 1.3 305 100.0

2)

, , ( ), ( , ), . , . . (50.2%), (22.6%), (2.6%) . (39.7%), (33.8%), . (21.3%), (4.9%)

(24.3%),

- 92 -

IV.

( ) (55.4%), (23.6%), (18.0%), ( (2.3%) . , ) (60.0%), (22.3%), . (15.4%), (2.0%) (43.3%), (33.4%), (18.4%), (4.6%) .

% % 45 14.8 32 10.5 108 35.4 89 29.2 74 24.3 103 33.8 69 22.6 65 21.3 8 2.6 15 4.9 1 0.3 1 0.3 305 100.0 305 100.0

% 68 22.3 101 33.1 72 23.6 55 18.0 7 2.3 2 0.7 305 100.0

% 72 23.6 111 36.4 68 22.3 47 15.4 6 2.0 1 0.3 305 100.0

% 26 8.5 106 34.8 102 33.4 56 18.4 14 4.6 1 0.3 305 100.0

3)

5 ( ) 3 . , ( , ) (31.8%), ( )(25.2%), (12.8%), (7.9%), .

(5.2%)

% 39 12.8 16 5.2 77 25.2 97 31.8 24 7.9 52 17.0 305 100.0 % 32 10.5 37 12.1 67 22.0 75 24.6 35 11.5 59 19.3 305 100.0 % 49 16.1 45 14.8 55 18.0 37 12.1 57 18.7 62 20.3 305 100.0

4) ,

- 93 -

' '

, ( , , , , ) . (73.4%) , . .

, % 224 73.4 31 10.2 20 6.6 15 4.9 4 1.3 11 3.6 305 100.0 % 25 8.2 78 25.6 84 27.5 76 24.9 31 10.2 11 3.6 305 100.0 % 18 5.9 43 14.1 60 19.7 66 21.6 105 34.4 13 4.3 305 100.0 % % 19 6.2 8 2.6 95 31.1 49 16.1 76 24.9 53 17.4 69 22.6 66 21.6 34 11.1 117 38.4 12 3.9 12 3.9 305 100.0 305 100.0

. / . . 5 .

( )

4.325

2.740

2.693

2.557

1.408

. . () - .- 94 -

IV.

. 1)

< > (45.6%), (25.9%), (12.1%), (11.8%), (3.6%) .

11 36 79 139 37 3 214 % 3.6 11.8 25.9 45.6 12.1 1.0 100.0

2)

0 . (51.5%), 1-3 (37.4%), 4-6 (7.2%), 7-9 (1.6%), 10 (1.6%)

10 7-9 4-6 1-3 0 5 5 22 114 157 2 214 % 1.6 1.6 7.2 37.4 51.5 0.7 100.0

3)

( , , ) , (0 . , ) , ( ) , ( , , ), , ,

,

- 95 -

' '

. . (38.4%), . (35.1%), (21.0%), (4.9%) (39.0%), (29.8%), (22.3%), (7.2%) . (40.9%), (33.1%), (19.3%), (5.9%) . (42.3%), . (30.0%), ) (24.9%), (2.0%) ( (41.7%), (30.8%), (18.7%), (7.5%) . (44.6%), (27.9%), (18.7%), (6.9%) . (50.8%), (28.2%), (4.8%), (5.6%) . (59.3%), (21.3%), (13.4%), (5.2%) .

% 20 6.6 87 28.5 117 38.4 64 21.0 15 4.9 2 0.7 305 100.0 % 27 8.9 100 32.8 94 30.8 57 18.7 23 7.5 4 1.3 305 100.0 % 16 5.2 75 24.6 119 39.0 68 22.3 22 7.2 5 1.6 305 100.0 % 45 14.8 91 29.8 85 27.9 57 18.7 21 6.9 6 2.0 305 100.0 % 23 7.5 102 33.4 101 33.1 59 19.3 18 5.9 2 0.7 305 100.0 % 39 12.8 116 38.0 86 28.2 45 4.8 17 5.6 2 0.7 305 100.0 % 6 2.0 76 24.9 129 42.3 71 23.3 20 6.6 3 1.0 305 100.0 % 69 22.6 112 36.7 65 21.3 41 13.4 16 5.2 2 0.7 305 100.0

4)

10 ( ) 3 . 3 ,

- 96 -

IV.

(23.6%), (14.8%), (14.8%), ( ) (7.9%), (6.6%), (2.6%), (2.6%) .

(10.8%),

() % 20 6.6 8 2.6 33 10.8 8 2.6 24 7.9 45 14.8 45 14.8 72 23.6 50 16.4 305 100.0 % 10 3.3 4 1.3 34 11.1 11 3.6 28 9.2 37 12.1 64 21.0 62 20.3 55 18.0 305 100.0 % 21 6.9 23 7.5 29 9.5 7 2.3 31 10.2 31 10.2 49 16.1 57 18.7 57 18.7 305 100.0

5)

, , ( , , ), , (0 , , ) . ( ) , , ( , , ) . . (54.4%), (19.0%), (16.7%), (4.9%), (2.0%) . (55.4%), (22.0%), (12.5%), (4.6%), (3.6%) . (49.8%), (22.0%), (12.1%), (8.5%), (5.2%) . (51.8%), (23.3%), ( ) (9.8%), (8.2%), (4.3%) . (33.4%), (24.6%), (15.1%), (12.8%), (11.8%) . (37.0%), (26.2%), (18.7%), (9.2%), (5.6%) . (49.8%), (14.1%), (13.4%), (11.5%),

,

- 97 -

' '

(9.2%)

(45.2%),

. (23.9%), (10.8%), (10.5%), (7.5%) .

% 6 2.0 15 4.9 51 16.7 166 54.4 58 19.0 9 3.0 305 100.0 % 75 24.6 46 15.1 39 12.8 102 33.4 36 11.8 7 2.3 305 100.0 % 11 3.6 14 4.6 38 12.5 169 55.4 67 22.0 6 2.0 305 100.0 % 113 37.0 57 18.7 28 9.2 80 26.2 17 5.6 10 3.3 305 100.0 % 16 5.2 26 8.5 37 12.1 152 49.8 67 22.0 7 2.3 305 100.0 % 28 9.2 35 11.5 41 13.4 152 49.8 43 14.1 6 2.0 305 100.0 % 13 4.3 25 8.2 30 9.8 158 51.8 71 23.3 8 2.6 305 100.0 % 73 23.9 23 7.5 32 10.5 138 45.2 33 10.8 6 2.0 305 100.0

.

1)

( ) ? ? ? ? 7 80% . ? ? 3 40% . . ( ) (73.4%), . (16.7%), (5.9%), (2.6%)

- 98 -

IV.

(84.9%), . (10.2%), (0%) (87.2%), . (9.2%), (1.6%), (0.7%) (82.3%), . (14.1%), (1.6%), (0%) (43.6%), (30.8%), (19.3%), (4.9%) . (36.7%), (23.3%), (19.3%), (19.3%) .

(3.3%),

% 95 31.1 129 42.3 51 16.7 18 5.9 8 2.6 4 1.3 305 100.0 % % % 130 42.6 180 59.0 117 38.4 129 42.3 86 28.2 134 43.9 31 10.2 28 9.2 43 14.1 10 3.3 5 1.6 5 1.6 0 0 2 0.7 0 0 5 1.6 4 1.3 6 2.0 305 100.0 305 100.0 305 100.0 % 20 6.6 113 37.0 94 30.8 59 19.3 15 4.9 4 1.3 305 100.0 % 30 9.8 82 26.9 59 19.3 71 23.3 59 19.3 4 1.3 305 100.0

.

< > : , , : , , < > ( ) (public communication) , (active listening) , 70% . .

- 99 -

' '

1)

: , , (77.7%), (15.4%), (4.6%), , (1.0%) . : (67.2%), (23.0%), (6.2%), (2.3%) . (76.0%), (17.0%), (4.6%), (1.0%) .

% 133 43.6 104 34.1 47 15.4 14 4.6 3 1.0 4 1.3 305 100.0 % 97 31.8 108 35.4 70 23.0 19 6.2 7 2.3 4 1.3 305 100.0 % 120 39.3 112 36.7 52 17.0 14 4.6 3 1.0 4 1.3 305 100.0

2) (

) (73.7%), (19.3%), (4.3%), (0.7%) . (63.6%), (28.5%), (3.6%), (1.6%) . (67.2%), (25.6%), (3.6%), (1.3%) . , (69.2%), (23.3%), (3.6%), (2.0%) . , (72.5%), (21.0%), (3.0%), (1.6%) . (73.1%), (20.3%), (3.0%), (1.3%) .

- 100 -

IV.

% 105 34.4 120 39.3 59 19.3 13 4.3 2 0.7 6 2.0 305 100.0 % % 72 23.6 71 23.3 122 40.0 134 43.9 87 28.5 78 25.6 11 3.6 11 3.6 5 1.6 4 1.3 8 2.6 7 2.3 305 100.0 305 100.0 % 75 24.6 136 44.6 71 23.3 11 3.6 6 2.0 6 2.0 305 100.0 % 110 36.1 111 36.4 64 21.0 9 3.0 5 1.6 6 2.0 305 100.0 % 110 36.1 113 37.0 62 20.3 9 3.0 4 1.3 7 2.3 305 100.0

.

2009 305 . , , . , . , , , , , . , , , , ( , , ) . , , . , , ( ), ( , ), . , . 5 (

- 101 -

' '

) 3 . , ( , ) (31.8%), ( )(25.2%), (12.8%), (7.9%), (5.2%) . , ( , , , ) . (73.4%) , . < > (45.6%), (25.9%), (12.1%), (11.8%), (3.6%) . ? (51.5%), 1-3 . (37.4%), 4-6 (7.2%), 7-9 (1.6%), 10 (1.6%) ( , , ) , (0 , , ) . , ( ) , ( , , ), , , . 10 ( ) 3 . 3 , (23.6%), (14.8%), (14.8%), ( ) (7.9%), (6.6%),

,

0

(10.8%),

- 102 -

IV.

(2.6%), (2.6%) . , , , , ( , , ), (0 , , ) . ( ) , , ( , , ) . ( ) ? ? ? ? 7 80% . ? ? 3 40% . < > : , , : , , < > ( ) (public communication) , (active listening) , 70% .

3. .

1)

- 103 -

:

' '

: . : . . . : ~ . . , . . .

, :

: . . . .

, , . . :

: ... . ... . . ...() ... . . . . ? . . . . . .

- 104 -

IV.

2)

. , 80 , :

:

. . 80

. : 70 80 . . : . . . . . .

3)

. :

: ? : . . . . . : ?

- 105 -

' '

: 0 . 70 .

: . . HR CA . .

, , , , :

: . ? . . . .. ~ ? . ! . . . ?.. ? ? .

:

:

- 106 -

IV.

. 6 . ... ? , ~ . ? . . . , , ? . ~ . . . 1 . : ? : . . . D , .

, :

4)

:

70 80

. . . : , ? . .

- 107 -

' '

.. . . 1 2 .. 3 3 . . . . .

:

: () .. . . . . , . . , . , . . . . .... . . .

. . . :

: .

- 108 -

IV.

. . . . : ? : . . .. . . .. . . : . . : : . . . . . . . . . . .

, , :

: . . ? , , ? ? . .

- 109 -

' '

? .

. :

: . . . . . . . . . . . . .

, . :

: ? : . . . : ? : . . : : . : ? : . : . ? : . . . , , .

- 110 -

IV.

.

1)

:

: ? : . : . .

. , . , , :

: ? : 6 . . ID . ID . . . . . . 6 . . . .

. . :

: : . . . . .

- 111 -

' '

. . . .

. . , :

. .

: . . . . . . . . . . . . . .

. , :

: ? : . .

- 112 -

IV.

: : . . . . . . . . : : . . : : . . .

3 , :

: , ? 3 . . . . 3 . . . .

. , , :

: .

- 113 -

' '

. . . . . . . . . 16 . 2 . . 2 1.6 43 85 . 84-5 43 . 412 1 1 , 2 1 2 3 2 . 43 20 20 . . . 2 . .

2 . , . :

: 50... . ? . . . 3 ? . .

:

- 114 -

IV.

: . . . . . . . . , .

:

: , .

2)

. :

: ? : . . . . . . . . . : . . . .

- 115 -

' '

. . . . : . ? : . . .

, :

: : . : ? : . . . . : ? : . : : . : ? : .

:

: ? : . . : : . : ? :

- 116 -

IV.

. .... . : ? : , . . .

. :

: . ? : . . . . . . . . .

, , :

: . . . .

- 117 -

' '

. . . . . . ? ? 1998 10 . . . . . . . . . .

.

1)

:

: . . 10 . . . . .... ... . . 70 . ... . . ... 50 100 . . . . . . pvc . 8mm 10mm . . ... 40 . 40 . . . , .

- 118 -

IV.

: . . . . . . . . . . . . : . , . : . : . ... .

2)

:

: . . ? , . , , . 1 2 ... . , . . . . ... : , . ? : . ? . . . .

- 119 -

' '

. . . . ? . .

. . :

.

: , 100 . . . . . : ? : . . 50 40 30 20 . . . , ,

- 120 -

IV.

... . : ? : . : : . . . : ? : ? . . . . . 80 35 ... . . . . . . . . .

, , :

: ? : .

- 121 -

' '

.... : ? : . . . . : : . : . : . ? . : : : ? : . .

3)

. :

: ? : . .

- 122 -

IV.

. . . ... .

, , :

: . ? : : : . . : : .

, :

: . . . ? . . . . . . . . :

- 123 -

' '

. . ? ? . ? ? . . ? . . ? ? .

4)

. :

: ? : . . .... .

: : . : : . . . . ... . . . .

- 124 -

IV.

: . . 4-5 . . . 4-5 . 7 . . . . . ... . 1 . . . . . . . . . 2/3 . . . . . 1600 .

5)

. :

: .

. :

: ? : . . . . . .... . . ? .

:

: ,

- 125 -

' '

, , , . . 50 ... . ? ? . . . . . .... , . . .

. :

: . . . . . . . . ... . . . .... . 9 1600 1000 . 100 . . 1300 . 1 . 3 2 . 350 11

- 126 -

IV.

. . . . . .

6)

, .

: . . . 60 ... . . ...()... , .( .( .

, :

7)

: , . , . .... ? . .. . . . , % , % , % , . . . ?

8)

- 127 -

' '

:

: . . . ? , ? . .

.

: 3 ... . . ? , , . . . ? ? . ? ? . . ? . . , . . . . , ? . , ... , . . 2 3 ... . ? . . .

.

- 128 -

IV.

11 ( 3 , 4 , 4 ) . . . . . . 80 . , . , , . . , . , , . , . . . . , , . , , , , . . . . . ,

- 129 -

' '

, , , , . , , .

.

4.

. < > , . , , < > < > . , < > < > . . . , . , < > . .

- 130 -

IV.

( ) < > 3 .

. . . . . . . . . . .

: , , < >

. . . Free Riding . . : , . , -

- 131 -

' '

-

. ( , , , ) .

< > ,

< > . . . . .

,

: < > . . , . . . .

- 132 -

IV.

, squiz out, , . , .

.

( ) . . . . .

= , .

. . (individual behavior) . . .

- 133 -

' '

. . .

- 134 -

V.

.

, , , , . . , . . 21 , , .

1.

1980 . 1990 . .

1987 -1991 British Columbia Canada : Expert Commission (fact finder) -

- 135 -

' '

ADR < > : 1989 , (social contract act-1993 ontario) . ( -administration by contract )

, . , 3 3 . 3 . 3 , . , 4 8 .

() ( ) ( ) - , , - - national level ,

( ) , . 1960-70

- 136 -

V.

-

.

-

1980 . , 1998 . ILO 87 ( ) 98 ( ) . 1998 . , 1980 . 1987 . 1991 . , British Columbia Canada (Expert Commission) (fact finder) (ADR: Alternative Dispute Resolution) . .39)

. (Trade Unionism )

. . (Industrial

39) (1999), , . .

- 137 -

' '

Relations) . (Trade Unions) , .

: , , , , : ) , , , , : ( , ) , , : ( , , )

.

19 (charity schools) . , , , . . , , . . 19 . /

- 138 -

V.

. , . . . , , , . , . . , . ( ) / , . 1852 . , . 1870 , (NUT) . (TUC) .

, . , (freedom of association) . ,

- 139 -

' '

. , ( ) . , , , , , . , , . 3 . . (contract social) . . .

( ), ( ), ( ), , . , , . , . , 90% , 10% . 2 . ( ) (GEW: Gewerkschaft, Erziehung, Wissenschaft) , . , 108 ( 9 )

- 140 -

V.

. . . , , . , . , , . . , . , . , , , ( ), , .

. (Professionalism) 1820 NEA(National Education ' '

Association) 100 , , (Professional . Organization) 20 ' ' , NEA . , 1919 NEA , AFT(American . Federation of Teachers) NEA . , . , 50 , 196040)

.

1960

.

.

(Collective

Professionalism)

,

(Lieberman)

40) NEA , 90 ' ' , .

- 141 -

' '

(Education as a Profession, 1959) . . . . 30 NEA . , 1978 (Eggs That I Hatched) , . . . . . 1980 .

. (New Unionism)

. , , (craftsman) . . (process-emphasis) . . .

- 142 -

V.

(Kerchner & Mitchel,1988) industrial craft (task) professional arts (jobs)

, (performance) . . 1980 . . , . . 1994 (AFT) . . . 1999 AFT (Shanker) (Sandra Feldman) (streamlined contract) . . , , . .

- 143 -

' '

, (NEA) (Bob Chase) 1997 (New Unionism) . . . . . . 21 .

. .

.

(: Kerchner & Caufman) (: ) : , , (: ) (: ) (: .)

- 144 -

V.

. 1994 International: EI) . NEA AFT .

(Education

2.

. (Myron Lieberman) . . . 2 . , . . .

. . , . , .

- 145 -

' '

. . . -

-

-

, , / 21 , , ,

/ . . 2 . / , , . , , . . .

.

- 146 -

V.

. . . . . . , .

.

. . , . . 10 . , ,

- 147 -

' '

, . , / . , .

1 / 2 () /-

. .

. . (GM-School) . . . . . .

- 148 -

V.

. / . < > . 1) / 2) 3) / . . . (Registered Inspector) , / . 1) 2) 3) DB .

. / . -

: , /

- 149 -

' '

. . . , . 80 (new unionism) . . . .

: : (local corporatism) : New Unionism, - - conquest

3.

New Unionism : New Unionism .41)

41) New Unionism (1999), ,

- 150 -

V.

. . < > . < > . < > < > ( ) . < > . . , . . . . . . , .

New

Unionism . (corporatism) (conventionism) . . .

, Dorothy Sue Cobble(1997) "The Next Unionism: Structural Innovations forrevitalization." Labor law journal August 1997 439-442 .

- 151 -

' '

. . . (MTM: Market , T ype Management) (Management by Objective) . , , (Steering by Goals) (outcome based learning)/ . (co mpetence based learning) . , . . . , / (Reinventing Government) . . ,

- 152 -

V.

. . . 1 . . . . . .

1998

. . . . . . . . . . . .

- 153 -

' '

. . . , . . .

. . . ? . . . . . . , , . . , , . .

- 154 -

V.

. , . . . , , , . . . . . . . . . . .

, .

. , .

- 155 -

' '

, . , . . . . . -

-

-

-

-

-

-

-

-

: . / : ( : ) . . . . : . , / , . . 3 . ( ) . / / . .

- 156 -

V.

-

.

- 157 -

' '

.

. . . , . . , . . < > . . . < > < > . < > . . . . . . .

- 158 -

VI.

1. .

. .

.

. . . , . , . . , .

.

, / , . < > ,

- 159 -

' '

, . < ) < > < > .

, . , < > .42) / : . .

.

. . .

42) , 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 , 2004, 178180

- 160 -

VI.

19

. -feedback . , , , , . . 100 . , < > .

1961 . 1963

1961 . (1994.12.23 ), (1996.7.5 ), (1998.3.10 ) (1 ) . , 1993 < > , .43) 1975. 3. 30 , , . , .

43) . 10 .

- 161 -

' '

:

. 1975 . . . t . . . , . . . , . . . , , . . . , , , , , , . , . .

- 162 -

VI.

. . , , . , , . , , , , . .

(institution building) . . . : , .

: 1 : (Steering Commission) 2 : Commission) -

(Steering

.

- 163 -

' '

< > . 3 . , , . -

-

-

(3 ) . . . .

. , , 3 . 3 . : , : : ,

2.

New Unionism . .

- 164 -

VI.

. . .

:

. (DSS: Decision Support System) . . < > : CBD(consult before decision-making)

< > < > . .

3.

. . . 4 . . ( , )

- 165 -

' '

. -

. . . .

1. .

( ) , . , . 1. . . 2. . 1 2 . 1. . , . 2. (propaganda) . A=B A" , () . 3. . . . . 4. () . . , : 1 5. , . : . .

1. .

1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. . 1. .

1. .

- 166 -

VI.

. : ,

: , , : , .

()

: , < >

. : key skills

( ) . < > . :

- 167 -

' '

, , . (active listening), : . . , : : . . (public communication) . . ( ) . .

.