Met minder antibiotica

“door de pluimveeschakels heen” kan !

EN MOET !

André Steentjes, pluimveedierenarts

Vleeskuikensymposium Coppens diervoeding

Vleeskuikens antibioticavrij kan !?dinsdag 21 september 2010

22 dierenartsen (10 ♀♀)

(gedifferentieerd werkzaam)

• Sectie Pluimvee (4): DS, EG, RE, RJ

• Sectie Paard (10): AS, PO, EE, CD, TS, EBu, LJ, SS, KG, KD

• Sectie Herkauwer (3): NG, IT, RE

• Sectie Varken (5): RR, MS, JG, RJ,MH

• Sectie Gezelschapsdieren (2): LP, EBe

De pluimveesector

Vleeskuikens

Fok broederij

GPS

Opfok vermeerdering

Vermeerderingsbedrijven

Vleeskuiken broederij

Opfok-GPS

Top

fok

Opfok leg bedrijven

Leg bedrijven

Leg broederijen

Leg vermeerdering

Opfok legvermeer.

Fok broederij

Top

fok

De “opdracht” die mij is verstrekt !

• Duidelijke boodschap gewenst: het mag blijven

hangen !!

• Stof tot praten voor de (forum-)discussie

• Graag praktijkgericht: men moet er mee aan de slag

kunnen !

• Aandacht voor de voorschakels: “wat kunnen “die”

nog meer doen” ?

………aan de kaak stellen “claimcultuur”….

Mogelijke valkuilen !

• Teveel stof tot praten !

• De rol van de dierenarts zelf: “de spagaat”

• Te optimistisch ?

• Te belerend ??

– Het aanwijzen van mogelijke oorzaken van “(groot-)

gebruik” van antibiotica (beschuldigende vinger in de

richting van)• de dierenarts

• de pluimveehouder

• de voorlichter

• de broederij

• structuur en doelstelling van de vleeskuikenkolom (structuur: meer eieren, meer groei, uitladen

t.b.v. maximaal saldo)

• fokkerij

• veevoederfabrikant

Probleemstelling antibiotica:

• Toename van het totale antibioticumgebruik in de veehouderij in de periode 1999-2007: van 322 ton naar 590 ton actieve stof

• NB: tot 2006 ook toepassing van zgn. “voerbespaarders” (specifieke antibiotica in veevoer): in 1999 nog 250 ton, in 2005 nog 40 ton; m.i.v. 2006 geheel verboden

• NB: eigenlijk in 1999: het totale gebruik van antibiotica (incl. groeibevorderaars) dus meer dan 572 ton…..

Antibioticumgebruik in de veehouderij van 1999 tot en met 2009

Probleemstelling antibiotica:

• Toename van het totale antibioticumgebruik in de veehouderij in de periode 1999-2007: van 322 ton naar 590 ton actieve stof

• NB: tot 2006 ook toepassing van zgn. “voerbespaarders” (specifieke antibiotica in veevoer): in 1999 nog 250 ton, in 2005 nog 40 ton; m.i.v. 2006 geheel verboden

• NB: eigenlijk in 1999: het totale gebruik van antibiotica (incl. groeibevorderaars) dus meer dan 572 ton…..

• Toename van RESISTENTIE: ongevoeligheid van bacteriën tegen bepaalde antibiotica:

o.a.

• Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus (MRSA)

• Extended Spectrum Beta Lactamase-producerende bacteriën (ESBL’s)

• Koppelbehandelingen: meer risico op resistentie dan individuele behandelingen

• Preventieve behandelingen.....

Reductiedoelstelling van de Minister:

•EIND 2011: 20% reductie t.o.v. 2009

•EIND 2013: 50% reductie t.o.v. 2009

Antibioticumreductie: Hoe ????

• Transparantie van antibioticumgebruik (Databases)

* Veterinair Centraal InformatieSysteem (VetCIS)

KNMvD, FIDIN en Dierenartscoöperatie AUV

* Verplichte melding door de dierenarts (IKB-KIP)

• Rapportage aan de overheid

• “benchmarks” voor dierenartsen

• Toezicht door een “Veterinaire Diergeneesmiddelen

Autoriteit” (in oprichting)

Initiatieven in de vleeskuikensector

• Masterplan “Selectief en correct antibioticagebruik in de vleeskuikenhouderij”(onderdeel van CONVENANT Antibioticaresistentie Dierhouderij)

• NOP+NVP+NEPLUVI+PPE stellen een COMMUNICATIEPLAN op om de bewustwording en betrokkenheid te vergroten bij de pluimveehouders

• één op één relatie DIERENARTS-PLUIMVEEHOUDER: beiden ondertekenen de OVEREENKOMST

• opstellen van een bedrijfsgezondheidsplan (Formularium) en bedrijfsbehandelplan op stalniveau:

•overleg aan de keukentafel : pluimveehouder + dierenarts + voorlichter (s)

• TRANSPARANTIE VAN HET ANTIBIOTICUMGEBRUIK : centrale melding in een database

• onderzoek naar ontwikkeling van antibioticumresistentie (indicatorbacteriën)

• KOPPELPASPOORT, o.a. voor eendagskuikens (o.a. met ABG’s)

• Project “Zicht op Gezonde Dieren”

• Innovatieprogramma “Antibioticavrije ketens” (GPS/Broederij Lagerwey)

• Stopzetting van het gebruik van cefalosporines door de kuikenbroederijen

Innovatieprogramma

Antibioticavrije Ketens

• Programma leider Lenie Klein Holkenborg

• Inhoudelijk expert Ineke Eijck

• Opdrachtgever LNV

• Verantwoordelijk Directeur Innovatienetwerk

• CLEAR: streven naar overbodig maken van antibioticumgebruik door innovatieve maatregelen

• Co-Innovatieprogramma

• Landbouwhuisdieren

• En

• Antibiotica

• Resistentie

Doelstelling

Ontwikkelen en implementeren van

een antibioticavrije productiewijze op

varkens en vleeskuikenbedrijven

Onder voorwaarde van:

- Welzijn dieren gewaarborgd

- Economische positie gehandhaafd

- Maatschappelijke acceptatie

Vooraf zoektocht naar ketens

• Aantal verkennende gesprekken

• Insteek: ketens met ambitie nodig

Twee ketens met bovenstaande ambitie gevonden

1. Varkensketen “De Hoeve”

2. Pluimveeketen “GPS/Lagerwey”

Programma in fasen

1. Fase Voorbereiding: 2 maanden

2. Fase Experimenteren: 18 maanden

a: Theoretisch kader (3 maanden)

b: Experimenteren (ca. 15 maanden)3. Fase Demonstreren/verbreden in de keten

(ca. 18 maanden)

==� periode na Innovatieprogramma

1. Ketens schalen zelf op (eigen beleid)

2. Verankeren

Deelnemende pluimveebedrijvengeografisch verspreid over Nederland

• 2 opfokbedrijven (opfokvleeskuikenouderdieren)

• 4 vermeerderingsbedrijven

• Broederij Lagerwey

• 8 vleeskuikenbedrijven

• Gecombineerde Pluimvee Slachterijen

Expertteam t.b.v. pluimveehouders

• Praktijkspecialisten/wetenschappers:– Dick Duindam Klimaat

– Joost Sparla Voeding

– Harry Vahl Ziekte en Voeding

– Ingrid de Jong Welzijn

– Arjan Stegeman Epidemiologie

– Maria Groot Kruiden

– Jaap Wagenaar Microbioloog

• Expertcoaches (gezondheid)– Jeroen Leus

– Goossen van den Bosch

– André Steentjes

Uitgangspunten in aanpak

1. Tijd voor goede voorbereiding

2. Overeenkomsten met bedrijven: afspraken vastleggen

3. Ketens aan het werk: - zelf monitoren- aanleveren voor bespreking in expertteam

4. Deskundigen in rol van coach en adviseur (expertteam)

Items in knelpuntanalyse

1. Diergeneesmiddelengebruik

2. Bedrijfshygiëne

3. Strooisel

4. Uitgangsmateriaal

5. Voer en drinkwater

6. Dierwelzijn

7. Technische resultaten

Nulmeting en monitoring in schema

Monitoring op hoofdlijnenDoel van monitoring

Meten & Informatie verzamelen/inzicht

verkrijgen over:

1. Koppel gezondheid

2. Resistentieontwikkeling

3. Effect van andere aanpak

dan antibiotica

4. Economische gevolgen van

een andere aanpak

5. Gevolgen voor dierwelzijn

Wat wordt er gemonitord ?

Nulmeting

1. Uitgangssituatie

(bedrijfsbeschrijving,

historie, knelpuntanalyse)

Monitoring

1. Antibioticagebruik

2. Technische kengetallen

3. Resistentie

4. Dierwelzijn

5. Kosten-baten van

maatregelen

En wat kunnen we nu in de praktijk doen

???????????????????

De pluimveesector

Vleeskuikens

Fok broederij

GPS

Opfok vermeerdering

Vermeerderingsbedrijven

Vleeskuiken broederij

Opfok-GPS

Top

fok

Opfok leg bedrijven

Leg bedrijven

Leg broederijen

Leg vermeerdering

Opfok legvermeer.

Fok broederij

Top

fok

Invloed van de voorschakel OPFOK:• Hygiëne !!!

• Kwaliteit eendagskuikens (!!!)

• Voorkom ziekte-insleep, m.n.op jonge leeftijd !

• Start: warmte, verse lucht (klimaat !!!), droog strooisel

• Bezetting, voerbaklengte

• Drinkwaterhygiëne !!

• Doordacht en juiste uitvoering van het vaccinatie-programma: – Mede gericht op het vermeerderingsbedrijf !!!

• Coccidiose-vaccin (dosis !!)

• IB-situatie (IB-varianten)

• O.R. ??

• o.a. stalspecifiek vaccin, w.o. E. coli

• In de toekomst Enterococcen ???

• Klimaat in de stal !!

Invloed van de voorschakel VB-bedrijf:

• Hygiëne !!!

• Klimaat in de stal !!

• Vleeskuikenouderdiervoer (genexpressie)

• Vaccinatie van de ouderdieren (maternale

immuniteit, o.a. IB, E. coli, Or,

Enterococcen ?)

Anatomie van de kip en het ei

Invloed van de voorschakel VB-bedrijf:

• Hygiëne !!!

• Klimaat in de stal !!

• Vleeskuikenouderdiervoer (genexpressie)

• Vaccinatie van de ouderdieren (maternale immuniteit, o.a. IB, E. coli, Or, Enterococcen ?)

Invloed op het vleeskuikenbedrijf ??

• Analyse van GD (50% van de Nl vleeskuikenhouders):

• Reden van behandelen (kuikens opgezet in 2008):

– Spijsverteringsproblemen 58,5%

– Ademhalingsproblemen 32,9%

– Bewegingsstoornissen 17,5%

– Problemen 1e levensweek 5,1%

– Overige 4,7%

• Dagdoseringen per dierjaar (dd/dj) in 2008: gem. 26,6

Bron: GD Pluimvee (juli 2010)

Reductie

Invloed op het vleeskuikenbedrijf !!• Hygiëne: in de leegstand, maar ook tijdens de ronde !!!

• Overwogen BEZETTING….. (VERSCHIL zomer/winter)– Europese Vleeskuikenrichtlijn

• Ontvangst van de eendagskuikens– Gericht naar het KOPPELPASPOORT (wel/niet behandelen met antibiotica)

– Indien behandeld wordt: ALTIJD controle d.m.v. BO/ABG !!!!!

• Vaccinatieschema– Doseringen ?... Entreacties….

– Uitvoering ? …. Entreacties….

• Klimaat !!! – CO2-meting in de eerste levensdagen

– M.n. in de winterperiode: afkeuring door E. coli en O.r.

• Strooisel….. (voetzoollaesies, hakdermatitis….)

• DRINGEND ADVIES: sturen in de groei…. !!! >>>>>>

Antibiotica niet gebruiken als doping voor

snelle groei

Invloed op het vleeskuikenbedrijf !!!

• Kritisch zijn t.o.v. correct en selectief gebruik ?

– Behandeling na entreacties (geluid op de koppel) ?

– Behandeling bij nat strooisel/”natte mest” ?

– Behandeling vanwege afkeuring bij “uitladen” ?

• Bereken de dosering in mg/kg lichaamsgewicht ?

• Gebruik uit “eigen voorraad” ?

• Is er een diagnose ?

– een geïsoleerde ziektekiem: een bacterie ?

– een gevoeligheidstest ?

• Sinds medio 2004: behandeling met Quinolonen (enrofloxacine, difloxacine,

flumequine) altijd op basis van ABG (afspraak KNMvD met LNV) !!!

We hebben samen een probleem

(op te lossen) !!

Antibiotica: gebruik ze goed,

en alleen als het moet !

Met minder antibiotica

“door de pluimveeschakels heen” kan !

NEE: MOET !

Vleeskuikensymposium Coppens diervoeding

Vleeskuikens antibioticavrij kan !?dinsdag 21 september 2010