META KONT QED INFITTEX IL-LITURGIJA TA’ 21 TA’ OTTUBRU FIL-MESSALIN,

INNOTAJT LI L-KOMMEMORAZZJONI TAL-QADDISA SANTA URSOLA KIENET

ASSENJATA LID-DJOCESI TA’ GHAWDEX.

GHALIEX?

GHAMILT FTIT RICKERKA U SIBT DAN LI GEJ……………..

SANT’URSULA PATRUNA TA’ GHAWDEX.

Ta’ kull sena d-djocesi ta’ Ghawdex ticcelebra l-festa ta’ Santa Ursola.

Ghal hafna li ma jafux Santa Ursola hija qaddisa patruna ta’ Ghawdex u

bust tal-qaddisa jinsab fil-Katidral tal-Gzira tat-Tlett Gholjiet. Il-bust

hu rigal lill-Katidral mill-Kavallier Kastiljan Ewgenju Ramires Maldonado

li dak iz-zmien kien Gvernatur tal-Gzira.

Kien l-istess Kavallier li ntroduca l-kult lejn Santa Ursola bejn is-snin

1610 u 1612. Rapporti miktuba mill-isqfijiet waqt iz-zjajjar pastorali

taghhom juru bic-car li wara dik is-sena l-kult lejn din il-qaddisa kien

imferrex sew f’Ghawdex u d-devozzjoni lejha kellha gheruq kbar.

Il-hatra ta’ Santa Ursola bhala patrun tal-gzira ta’ Ghawdex saret mis-

sinodu djocesan fis-sena 1620 skond il-kriterji mitluba mill-ligi

kanonika. Id-digriet sinodali li jiddikjara li Santa Ursola giet maghzula

bhala patruna ta’ Ghawdex gie eventwalment ikkonfermat mill-Papa.

L-istoriku Pawlu Mizzi kiteb kif il-kult ta’ Santa Ursola kiber

f’Ghawdex. Il-bust sabih tal-qaddisa, skolpit fl-injam u li ghandu xi

relikwiji tal-martri hu mizmum f’wahda mill-kappelli tal-katidral u

wiehed mill-artali hu dedikat ghaliha. Sahansitra wahda mill-qniepen tal-

kampnari hija msemmija ghall-qaddisa vergni u martri filwaqt li hemm

triq ukoll imsemmija ghaliha.

Il-kult tas-sbatx-I lseklu lejn din il-qaddisa huwa prattikament limitat

ghall-knisja katidrali ghawdxija li hija dedikata lil Assunta u Santa

Ursola. Din id-devozzjoni kienet espressa permezz ta’ purcissjonijiet li

fihom kienu jingarru r-relikwiji taghha lejn il-bazilka ta’ San Gorg fic-

centru ta’ Victorja u ghall-knisja tal-Kappuccini fit-tarf tal-belt. Il-

qaddisa hija venerata anke f’Malta fejn hemm kongregazzjoni storika

ta’ sorijiet dedikati ghaliha.

HAJJITHA

Ghalkemm qaddisa ta’ fama, ftit li xejn nafu fuqha. Dak li nistghu

nigbru fuqha gej minn leggenda li twieled madwar is-sena 975. Skond it-

tradizzjoni Ursola kienet bint Re kattoliku Ingliz jismu Deonotus.

Xtaqet issir religjuza izda Aetherius, bniedem pagan, talabha li tkun

martu u hedded li jahraq l-art u jimmasakra lin-nies jekk hija ma

taccettax. Kellha vizzjoni fejn anglu habbrilha li kellha tkun martri

ghall-fidi taghha. Ursola accettat basta l-princep isir nisrani u tithalla

tmur lejn Ruma ma’ ghaxar xebbiet vergni u tfajliet ohra

Eventwalment Ursola telqet lejn Ruma fuq pellegrinagg ma’ tfajliet

zaghzagh ohra. Jinghad li l-kumpannija taghha kienet tghodd elufi.

Ghaddiet minn Cologne u Basilea u l-bqija tal-vjagg komplietu bil-mixi.

Meta regghu lura u ghaddew minn Cologne sabu li din il-belt intrebhet

mill-barbari li qatlu, u mmassakraw il-grupp kollu ghax iddefendew il-

fidi taghhom, b’Santa Ursola tkun minfuda bi vlegga. Bis-sagrificcju

taghhom l-belt inhelset mill-ghedewwa taghha u bhala radd il-hajr,

Clematius, senatur tal-belt, bena’ bazilka ad unur taghhom.

Id-devozzjoni lejn din il-

principessa lahqet il-quccata

taghha fiz-zminijiet tan-Nofs.

Hafna talbu lilha ghall-

protezzjoni waqt il-gwerrer,

ohrajn ghall-mewta tajba.

(Litaniae Ursulanae pro felici

morte.) Kienet meqjusa bhala l-

patruna qaddisa ta’ l-ghalliema u

l-merkanti tad-drapp. Is-snin

ta’ bejn it-12 u l-15 il-seklu raw

it-twelid ta’ bosta

konfraternitajiet u

kongregazzjonijiet religjuzi,

b’Santa Ursola mahtura bhala l-

patruna taghhom.

ID-DEVOZZJONI LEJN SANT’URSOLA FIL-GZEJJER TAGHNA

Id-devozzjoni tal-Maltin tmur lura lejn nofs il-hmistax il-seklu. Kien

hemm bosta knejjes u kappellel dedikati lil Santa Ursola, fosthom fi

Gnien ta’ Santa Ursola fl-Imsida, skond kuntratt datat 1646. Hemm

ukoll artal dedikat li din il-qaddisa f’ta’ Giezu il-Belt Valletta.

L-Ghawdxin minn naha l-ohra jiftahru li bhala patruna tal-gzira zghira

taghhom ghandhom lil Sant Ursola flimkien mal-patrun San Gorg. Id-

devozzjoni tmur lura lejn is-sena 1614. Il-21 ta’ Ottubru, il-jum

dedikat lil din il-qaddisa kien meqjus bhala jum ta’ festa . Id-devozzjoni

lejn din il-qaddisa jidher anke f’doni mhollija f’giehha fit-testmenti ;

Dianora Vella halliet bhala donazzjoni terha ghal artal ta’ Sant’Ursola.

Saret weghda mal-qaddisa li bhala radd ta’ hajr meta l-gzira nhelset

mit-tragedji tat-terremot tas-sena 1693, l-Ghawdxin zammew

purcissjoni ad unur taghha.

GHALIEX IL-FESTA TAL-QADDISA MA GHADIEX TKUN

ICCELEBRATA FIL-KNISJA UNIVERSALI ?

Il-knisja tghid li ma ghandniex prova storika qawwija ta’ dak li ghamlet

il-qaddisa u ghalhekk il-festa taghha tnehhiet mill-kalendarju. Pero’

fejn hemm knejjes li fihom hemm devozzjoni lejn din il-qaddisa jistghu

jibqghu jikkommemorawha u devozzjoni lejha ma hiex ikkundannata. Il-

leggenda tal-dawk l-eluf ta’ vergni li kienu jakkumpanjawha ma hux

episodju storiku, imma b’daqshekk ma jfissirx li hija ma kienitx tezisti.

XI DETTALJI OHRA…………

Dettalji ta’ l-istorja ta’ dawn il-martri jinsabu fis-“ Sermo in Natali SS.

Virginum XI Millium,’ li jgibu d-dati ta’ bejn is-snin 751 u 839 u

jiddikjaraw xi whud mill-ismijiet ta’ dawn il-martri u li dawn kienu gejjin

mill-Ingilterra minhabba l-persekuzzjoni ta’ Dioklezjanu u Maximian.

Isem Sant’ Usola johrog bi prominenza kbira minhabba grajja li sehhet

fit-tnax-il seklu. Jekk xi whud kellhom id-dubbji fuq il-leggenda ta’

martri ta’ eluf ta’ xebbiet li kienu ma’ Santa’ Ursola, dawn kellhom

joqoghdu lura milli jkomplu jsostnu l-ideat taghhom. Numru ta’ sejbiet

fil-bidu tas-sena 1106 kienu juru ammont kbir ta’ ghadam uman fil-

postijiet li kienu qed jigu skavati minhabba l-htiega li jimbnew hitan

godda ghall-belt. Dawn l-ghadam tqiesu bhala r-relikwiji tal-vergni

martri u l-lokalita’ baqghet maghrufa bhala l-Ghalqa ta’ Ursola. L-

abbati ta’ Deutz, Gerlach, gie malajr biex jinvestiga u sab gisem

immarkat “Ursula Regina”

Xi kittieba kitbu stejjer fuq Sant’ Ursola, fosthom Goffredu ta’

Monmouth li zewwaq l-leggenda b’hafna tizjin letterarju u dettalji

immaginattivi hekk li kien kapaci jbiegh leggenda purament lokali

f’wahda universali. Sa tmiem is-seklu 12 il-qaddisa saret wahda mill

aktar meqjuma fl-Ewropa. Imbniet knisja fuq is-sit fejn instabu l-

ghadam gewwa Cologne. Il-knisja ghad ghandha l-qabar ta’ qaddisa u

kollezzjoni ta’ relikwiji. Tqassmu bosta fdalijiet tal-qaddisa bejn

knejjes dedikati lilha sakemm il-Papa Bonifacju IX ipprojbixxa li dan

ikompli isir. Kien hemm knejjes dedikati lil Sant Ursola fin-naha ta’ fuq

fil-Germanja, fl-italja, l-Ungerija, Spanja u l-Ingilterra. Kien jharsu

lejha bhala l-patruna tax-xebbiet; ghaqdiet u fratellanza twaqqfu taht

il-patrunanza taghha. Il-kult lejn Santa Usola qatt ma kien imxerred

daqshekk fil-hmistax-il seklu meta bosta pitturi Germanizi u Taljani

kienu jaghzlu bhala suggett taghhom lil Santa Ursola. Devozzjoni

specjali wrew il-Giziwiti meta fis-sena 1588 organizzaw it-translazzjoni

tar-relikwiji tal-qaddisa lejn Lisbona.

IL-MEMORJAL TA’ SANT-URSOLA U R-RELIKWIJI TAGHHA

KNISJA KATTOLIKA TA’ SAN MIKIEL.

SANT’URSOLA U X-XEBBIET KUMPANNI TAGHHA.

VICTOR CARPACIO

ALTAR TA’ SANT’URSOLA FIL-BAZILKA OTTOBEUREN

SANT’URSOLA MA’ HBIEBHA L-VERGNI

KATIDRAL SAINT-MACLOU DE PONTOISE. IL-MASSAKRU TA’

SANT’URSOLA U L-11,000 VERGNI (XVII SEKLU)

SANT’URSOLA MA’ SITT IHBIEB TAGHHA FLIMKIEN MAL-PAPA

SIRICIUS U SANTA KATERINA MINN ALESSADRIA

BARTOLOMEO CAVAROZZI

IL-MARTIRJU TA’ SANT’URSOLA U L-11,000 VERGNI HBIEB

TAGHHA - JUAN TINOCO

SANTA ANTIKA TAL-QADDISA SANTA URSOLA