METALURGIJA- rude, postupci dobijanja metala iz ruda..docx

7/24/2019 METALURGIJA- rude, postupci dobijanja metala iz ruda..docx

1/23

Seminarski radPredmet : Uvod tehnologiju

Tema: Metalurgija rude, postupci dobijanja metala iz ruda

SA!"A#


2/23

$% Sa&etak%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

'% Uvod%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%(

)% *p+a svojstva metalurgije%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

(% *p+e osobine ruda -ruda.a/%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%0

4.1. Obogaivanje ruda................................................................................................................7

4.2. Podjela tehnikih metala.......................................................................................................7

% "eljezo%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%1

0% obivanje &eljeza%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%$'

6.1. Sirovo eljezo.....................................................................................................................1

6.2. !ro"ka.................................................................................................................................16

6.#.$rotleni ga"..........................................................................................................................16

2% obivanje .elika%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%$2

7.1. %lektro &ei.........................................................................................................................22

7.2. 'u&lek" &o"tu&ak................................................................................................................22

1% 3aklju.ak%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%')

4% 5iteratura%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%'(


3/23

1. Saetak

(i"torija ljud"kog roda najdue je &ovezana " razvojem materijala. )&ravo "u razliiti materijali*koji "u &reteno bili u&otrebljavani u &ojedinim e&ohama* obiljeili itave +iviliza+ije. Po njima"u i velika hi"torij"ka razdoblja dobila "voje ime, kameno doba*bakreno doba*bronano doba*

eljezno doba. -eu raznovr"nim "voj"tvima materijala naroito mje"to zauzimaju mehanika"voj"tva. Ona uvjetuju vr"tou*kruto"t* integritet.

) ovom "eminar"kom radu o&i"ana "u dva bitna materijala a to "u, eljezo i elik. /roz ovaj radu&oznat emo va" "a njihovim o"obinama 0kako izikim tako i hemij"kim* &rouit emorazliite naine &roizvodnje. 3 &rije "vega rei emo neto o "amoj metalurgiji i rudama to je io"nova dobivanja ovih materijala.

65#U789 !#97:

metalurgija, ruda,

eljezo,

elik,

visoka pe,

legura...

2. Uvod
http://hr.wikipedia.org/wiki/Materijalhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Civilizacijahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Kameno_dobahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Bakreno_dobahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Bron%C4%8Dano_dobahttp://hr.wikipedia.org/wiki/%C5%BDeljezno_dobahttp://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cvrsto%C4%87ahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Materijalhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Civilizacijahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Kameno_dobahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Bakreno_dobahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Bron%C4%8Dano_dobahttp://hr.wikipedia.org/wiki/%C5%BDeljezno_dobahttp://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cvrsto%C4%87a


4/23

Pro+e" metalurgije je jedan od naj"tarijih &rimijenjenih znano"ti.5jezina hi"torija moe "e &ratitinatrag do 6 god.!renutno "u 6 &oznatih metala.Metali imaju vrlo vanu ulogu u modernom svijetu.Pogledamo li bilo koje podruje ljudske djelatnosti ustanoviti emo da nasmetali svakodnevno prate na razliite naine npr. u obliku automobila, alata,

nakita, posua, cijevi, ice itd.Brojne industrijske grane zasnivaju se na dobivanju i preradi metala pri emupostoji stalna tenja za to boljim i ekonominijim proizvodima. razvijenim zemljama metalurgija je trea ili etvrta privredna grana posvojem znaaju. !obivanje i prilagodba metala ljudskim potrebama glavni jezadatak inenjera moderne metalurgije."ak i povrno upoznavanje s metalima otkriti e nam da su oni iznenaujuekompleksni, te da i# treba prouavati i upoznavati s razliiti# stajalita.

3. Opa svojstva metalurgije


5/23

$penito, metalurgiju moemo de%nirati kao znanost o dobivanju iprilagodbi metala ljudskim potrebama.&ako u 'emljinoj kori postoji obilna koliina metala, velika veina nji# se nenalazi u obliku pogodnom za ljudsku upotrebu. $ni se, naime, nalazekombinirani s atomima nemetala u razliitim spojevima kao to su sul%di,

oksidi, karbonati....

Prvi korak u dobivanju metala u upotrebljivom obliku je oslobaanje metala iznjegovi# spojeva. (im podrujem bavi se ekstraktivna metalurgija. )li aki nakon taljenja, ra%nacije i legiranja metal je samo djelomino podesan zakonanu upotrebu. Metali, koje svakodnevno koristimo, kao npr. grlo sijalice,oprugu, svrdlo itd. imaju speci%an oblik. (im podrujem * oblikovanjemmetala * bavi se mehanika metalurgija. Pritom, za nji#ovo oblikovanjeona koristi brojne procese kao to su valjanje, kovanje, izvlaenje itd.Ponekad ogromni strojevi, teki i vie tona, daju metalnim predmetima, kaonpr. eljeznikim tranicama, cijevima i limovima konaan oblik.

Manje spektakularna, ali ne i manje znaajna je fzika metalurgija, koja sebavi kontrolom procesa uz pomo razliiti# metoda i testova. $na istraujevane teorijske i praktine principe ponaanja metala kod razliiti# uvjetaupotrebom metoda %zike, kemije, termodinamike itd. (ime se ujedno postiui optimalni proizvodni parametri za eljenu kvalitetu i oblik. +izikametalurgija ispituje takoer unutarnju strukturu vrsti# metala, koja umnogome odreuje me#anika i druga svojstva, te otvara mogunostnji#ovog predvianja i planiranja. &strauje i objanjava ravnotene ineravnotene dijagrame stanja metala, te principe legiranja koji uz teorijskoznaenje nalaze i direktnu primjenu u praksi.

8ndu"trij"ka grana koja "e bavi dobivanjem metala iz rude zove "e metalurgija.

9azlikujemo +rnu i obojenu metalurgiju te laku i teku metalurgiju.
http://sh.wikipedia.org/wiki/Metalurgijahttp://sh.wikipedia.org/wiki/Metalurgija


6/23

4. Ope osobine ruda (rudaa!uda je "mje"a "tijena* koje "adre razliite kom&onente ili minerale* a to ih ini dovoljnovrijednim za njihovu ek"&loata+iju iz zemlje.Svaka ruda mora "adravati minerale koji "u,

vrijedni*

u kon+entra+ijama u kojim e njeno vaenje* tran"&ort* &rerade i &ro+e"uiranje biti&roitabilno*

u moguno"ti da "e ek"trahuju iz ot&adnih "tijena &utem tehnika za&reradu minerala.

9ude na"taju &omou raznih geolokih&ro+e"a.

9ude"e obogauju na vie naina, runim odabiranjem* &ro"ijavanjem* taloenjem* magnetnommetodom* lota+ijom i izluivanjem.

/ada je ruda obogaena &relazi "e dobijanju metala iz nje. :a to "e kori"ti vie metoda./oji e "e metod &rimijeniti ovi"i o tome da li je ruda ok"idna* "ulidna*karbonatna ili je "o nekeki"eline.Stoga "e &rimjenjuju &o"tu&+i, reduk+ije* ok"ida+ije " naknadnom eduk+ijom i &o"tu&akelektrolize. ;eljezo "e dobija metodom reduk+ije.

Podjela ruda mo&e se vr;iti po vi;e kriterija kao ;to je ,

1.


7/23

:a dobijanje metala iz ruda dana" "e &rimjenjuju,< Pirometaruluki< (idrometaruluki< %lektrometaruluki &ro+e"i 0elektroliza ra"to&a i elektroliza ra"tvora "oli

) &irometaruluke &ro+e"e ubrajaju "e i metalometrij"ki &o"tu&+i. Pro+e" najee obuhvata

reduk+iju metalnog ok"ida " tim to "e "ulidne rude &rethodno &re. Pro+e" "e izvodi na&ovienim tem&eraturama* a metali "e dobivaju u tenom "tanju ili u obliku &are. 5ajeeu&otrebljavano reduk+iono "red"tvo i gorivo je kok".(idrometaruluki &ro+e"i "e rjee &rimjenjuju. 9uda "e ra"tvara u nekom &ogodnom ra"tvarau&a "e iz ra"tvora metal dobiva bilo elektrolitiki* bilo reduk+ijom &omou nekog &lina*i"ti"kivanjem &omou jon"kih izmjenjivaa* ek"trak+ijom ili taloenjem* a zatim &reradom umetal.%lektrometaruluki &ro+e"i obuhvataju elektrolizu ra"tvora neke "oli* ili elektrolizu nekog"to&ljenog jedinjenja.-etali "e dobivaju iz ruda 0hemij"ki "&ojevi " nemetalima metalurkim &o"tu&+ima.) &ravilu "e dobivanje metala iz ruda odvija u kora+ima,

4.1. Obogaivanje ruda

!ri "u o"novne metode obogaivanja,

1. masena separacija (odvajanje)= ruda "e od jalovine odvaja na temelju razliite brzinetaloenja u odreenom mediju = tekuini*2. magnetska separacija= "amo "e >e "e&arira*#.flotacija= Odvija "e u velikim "trojevima ili bazenima* &o"udama koje "u na&unjene vodom irudom. Pri dnu &o"ude* &od tlakom "e u&uhuje zrak koji "e mehaniki razbija u mjehurie.-jehurii na&reduju &rema &ovrini* a kako je ruda hidroobna 0ne u&ija vodu* mjehurii "elije&e za rudu i no"e je &rema &ovrini* a jalovina je kvaljiva 0u&ija vodu i taloi "e na dnu


8/23

&o"ude. 5a taj nain "e vri odvajanje rude od jalovine. -oe biti kolektivna i "elektivna. /odkolektivne "e izdvajaju "ve kori"ne kom&onente iz rude* a kod "elektivne "amo jedna ili dvije.

4.2. Podjela tehnikih metala

!ehniki metali "e mogu &odijeliti u dvije velike gru&e,

1. ;eljezo* elik i ero


9/23

;eljezo0>e* je tehniki najvaniji metal. 5o"i u &eriodnom "i"temu elemenata "imbol >e*atom"ki0redni broj mu je 26* a atom"ka ma"amu izno"i *4.

) zemljenoj kori ma"eni mu je udio oko C. Pojavljuje "e uglavnom u ok"idnim* karbonatnim*"ilikatnim i "ulidnim rudama. -eutim za dobijanje eljeza dana" "e najee kori"te ok"idne i

karbonatne rude.

Poznato je od &radavnih vremena* a dana" "igurno najvaniji tehniki metal koji "e u&otrebljavana mnogo naina. 5ajvanije je od "vih metala i uglavnom "e kori"ti kao elik* u kojem imaugljika0do 2*6C. ;eljezo hrana vlanom zrakui ota&a "e u razrijeenimki"elinama. ;eljezoje &rijelazni metal . "ku&ine &eriodnog "i"tema elemenata.

;eljezo u vezanom "tanju

;eljezo u &rirodi najee dolazi kao mineral magnetit. /ri"talizira u obliku +rnih kubinihkri"tala. Simbol >e dolazi odferrum* latin"kognaziva za eljezo.!eratje naziv za eljezo u

anion"kom kom&lek"u. "elursko eljezo je naziv za elementarno eljezo* koje je na"talo u:emljinoj kori.

) elementarnom "tanju i"to je eljezo, "rebrno bijeli* razmjerno mekan* kovan 0kovak metal*hemij"ki do"ta ot&oran. !akoer* ono je i eromagnetino* to znai da zadrava magnet"ka"voj"tva i &re"tankom djelovanja magnet"kog &olja. ;eljezo je hemij"ki vrlo reaktivno i kaone&lemeniti metal ota&a "e u neok"idirajuim ki"elinama. 5a zrakuje vrlo ne"tabilno i relativnobrzo ok"idira 0korozija. ) ok"idirajuim ki"elinama 0kon+entriranoj "um&ornoj i azotnojki"elini &ovrina eljeza "e ne ota&a* nego &a"ivizira "tvaranjem zatitnog "loja. /ri"talna mu "e"truktura mijenja " &romjenom tem&erature.

Di"to elementarno eljezo 0>eE ima # kri"talne orme 0alotro&"ke modiika+ije,

ala


10/23

gama eljezo< "tabilno iznad 14#EH " volumno +entriranom kubinom kri"talnom"trukturom.

;eljezo u elementarnom "tanju

(ematit 0to je eljezov ok"idni mineral* hemij"ke ormule Fe2O#* naj"tabilniji je inajra"&ro"tranjeniji od "vih eljezovih ok"ida

-agnetit0 hemij"ka ormula >e#O4* je +rni erimagnetiki eljezov ok"id
http://hr.wikipedia.org/wiki/Mineralihttp://hr.wikipedia.org/wiki/Minerali


11/23

Jimonit

Pirit

Siderit

;eljezo je najkoriteniji od "vih metala i njegova &roizvodnja ini GC 0ma"eno od uku&ne

"vjet"ke &roizvodnje metala. 9azlog tome je kombina+ija ni"ke +ijene i &ogodnih izikih"voj"tava* zbog ega je eljezo neizo"tavni materijal u automobil"koj indu"triji*brodogradnji igraditelj"tvu.
http://hr.wikipedia.org/wiki/Automobilhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Brodogradnjahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Gra%C4%91evinarstvohttp://hr.wikipedia.org/wiki/Automobilhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Brodogradnjahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Gra%C4%91evinarstvo


12/23

(ra eljeza

$. %obivanje elje#a:a dobivanje eljeza dana" "e uglavnom kori"te ok"idne* a rjee karbonatne rude.

8z ok"idnih ruda eljezo "e dobiva reduk+ijom ruda kok"om* odno"no ugljikovim088 ok"idom0ugljikov monok"id u vi"okim &eima. 8z ruda koje "u "iromane eljezom 0n&r. limonita*eljezo "e dobiva tzv. ki"elim taljenjem i /ru&&ovim &o"tu&kom.


13/23

5a oko 1m iznad otvora za eljezo nalazi "e jedan ili dva otvora za &ovremeno izljevanje zgure.;eljezo "e izljeva 4 "ata *a zgura ee.

Bi"oka &e

/roz gornji otvor vi"oke &ei 0grotlo* &e "e naizmjenino &uni "lojevima kok"a i rude "talionikim doda+ima. O"im ok"ida eljeza ruda "adri i jalovinu* najee alumo"ilikate koji "euklanjaju u obliku tro"ke "a dodat+ima bazinog karaktera 0va&nena+.

Ovi"no o rudi* talioniki dodatak jeva&nena+ili dolomit0ako "u rude ki"ele* jer jalovine "adre"ilikatei aluminijevok"id ili kvar+ni&ije"ak0ako "u rude alkaline* jer jalovine "adre kal+ijevok"id.

5ajdonji "loj kok"a "e za&ali* a dovodi mu "e vru zrak 0do EH obogaen ki"ikom. Pri tomkok" izgara dajui naj&rije HO2* a zatim &rola"kom kroz "ljedei "loj kok"a &relazi u HO,

' ? @ *' ' ?*CO2(g) + C(S) -> 2 CO(g)

5a"tali ugljikov088 ok"id 0ugljikov monok"id glavno je reduk+ij"ko "red"tvo koje &o"tu&no*ovi"no o tem&eraturi &ojedinih zona &ei.Pri vrhu &ei reduk+ija vjerovatno ide do >e#O4.
http://hr.wikipedia.org/wiki/Visoka_pe%C4%87http://hr.wikipedia.org/wiki/Vapnenachttp://hr.wikipedia.org/wiki/Dolomithttp://hr.wikipedia.org/wiki/Silikatihttp://hr.wikipedia.org/wiki/Aluminijhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Kvarchttp://hr.wikipedia.org/wiki/Pijesakhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Kalcijhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Kisikhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikov(IV)_oksidhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikov(IV)_oksidhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikov(II)_oksidhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikov(II)_oksidhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Visoka_pe%C4%87http://hr.wikipedia.org/wiki/Vapnenachttp://hr.wikipedia.org/wiki/Dolomithttp://hr.wikipedia.org/wiki/Silikatihttp://hr.wikipedia.org/wiki/Aluminijhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Kvarchttp://hr.wikipedia.org/wiki/Pijesakhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Kalcijhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Kisikhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikov(IV)_oksidhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikov(II)_oksidhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikov(II)_oksid


14/23

)>e'*)-s/ @ ?* -g/ '>e)*(-s/ @ ?*'-g

) niim "lojevima reduk+ija ide do >eO,

>e)*(-s/ @ ?* )>e* -s/ @ ?*'-g/

'a bi u jo niim "&ojevima dobili "&uva"to eljezo,

>e* -s/ @ ?*-g/ >e-s/ @ ?*'-g/

Sve te reak+ije dogaeju "e na gornjem dijelu &ei na tem&eraturi izmeu # i oH.Sve reak+ije "e "umarno mogu "ve"ti na,

>e'*)@ ) ?* ' >e @ ) ?*'9eak+ijama o"loboeni HO2 0koji na"taje ra"&adom karbonata reagira " ugrijanim kok"omdajui &onovo HO* koji "e u manje vruim dijelovima &ei ra"&ada na HO2 i ino di"&ergirani

ugljik* koji "e ota&a u "&uva"tom eljezu. )gljik tako "nizuje taliteredu+iranog eljeza na 11< 12 EH. 9a"taljeno eljezo "e* zbog vee gu"toe* "lijeva &olagano u donji dio &ei i "ku&lja "ena dnu odakle "e i"&uta u kalu&e ili vagonete kojima "e odvozi na daljnju &reradu. !ekua ilaka tro"ka&liva na ra"taljenom eljezu i i"&uta "e kroz neto vie "mjeten i"&u"t.
http://hr.wikipedia.org/wiki/Karbonatihttp://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Tali%C5%A1tehttp://hr.wikipedia.org/wiki/Troskahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Karbonatihttp://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Tali%C5%A1tehttp://hr.wikipedia.org/wiki/Troska


15/23

ijelovi visoke pe+i

1. eljezna ruda L va&nena+2. kok"#. mehanizam za &rijevoz za"i&a

4. drijelo &ei. "loj kok"a6. "loj eljezne rude i va&nen+a7. &uhali+a zraka za vi"oku &e 0oko 12 EH. i"&u"t za tro"kuG. i"&u"t za "irovo eljezo1. &rijevoz tro"ke11. &rijevoz "irovog eljeza12. &roiavanje &raine iz &lina vi"oke &ei1#. zagrijai zraka 0kau&eri14. dimnjak

1, &redgrijai zraka16. do"tava ugljena17. &e za kok"1. kok"1G. za"i&ni toranj " dovodom grotlenog &lina.

Proizvodi koji na"taju u vi"okoj &ei "u,


16/23

Sirovo eljezo. Polaganim hlaenjem dobiva "e "ivo "irovo eljezo iz kojeg "e izluiograit. 5aglim hlaenjem dobiva "e bijelo "irovo eljezo iz kojeg "e grait nije "tigaoizluiti. -eutim* "irovo eljezo obino "e ne hladi nego odmah &rerauje uelike.

!ro"ka ili zgura* koja je uglavnom kal+ijev alumo"ilikat* u&otrebljava "e za &roizvodnju

+ementai kaoizola+ij"ki materijal.

$rotleni &lin na"taje kao &roizvod navedenih &ro+e"a gorenja* a "a"toji "e od azota*ugljikovog diok"ida* ugljikovog monok"ida* vodikai metana. /ori"ti "e za zagrijavanjezraka koji "e u&uhuje u &e.

6.1. Sirovo eljezoSirovo eljezo "e dobiva u vi"okim &eima*ali je zbog veeg "adraja nei"toa i ugljika*jakokrhko i ne&ode"no za obradu ili &rimjenu. Sirovo eljezo ima uglavnom "adraj ugljika od #* do

4*C. -oe "e kori"titi "amo za lijevanjenajgrubljih ma"ivnih &redmeta 0n&r. &o"tolja* koji ni"umehaniki ili to&lin"ki o&tereeni. 'a bi "e dobilo kvalitetnije eljezoili elik*"irovo "e eljezo&rerauje u elianama.Delikom "e "matraleguraeljeza od * do 2*6C ugljika.Sa"tav "irovog eljeza ovi"i o kvalitetu u&otrebljene rude* vr"ti goriva i reimu radne &ei.Pa "e &rema tome dobivaju razliite vr"te "irovog eljeza.)obiajna je &odjela "irovog eljeza na "ivo "irovo eljezo i bijelo "irovo eljezo. Ovi"no obrzini hlaenja&ri "kruivanju taline iz vi"oke &ei i o ma"enom udjelu "ili+ijai manganana"tajebijelo ili "ivo "irovo eljezo. Polaganim hlaenjem dobiva "e "ivo "irovo eljezo. Sivo "irovoeljezo "adri do"ta "ili+ija 0vie od 2C i vrlo malo mangana 0manje od 1. C. Pretaljivanjem"ivog "irovog eljeza "a "tarim eljezom dobiva "e lijevano eljezo. Mijelo "irovo eljezo "adrimalo "ili+ija 0manje od 1*C i do"ta mangana 0vie od 2C. 5aglim hlaenjem dobiva "e bijelo

"irovo eljezo.

Sirovo eljezo

6.2. !ro"kaSa"tav tro"ke takoer moe biti vrlo raznolik.

!abela 1.Sa"tav tro"ke,

!var SiO2 3l2O# HaO -gO -nO S >e-a"eni #2C 22C #6C 7C 1C 1C 1C
http://hr.wikipedia.org/wiki/Sirovo_%C5%BEeljezohttp://hr.wikipedia.org/wiki/Grafithttp://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Celikhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Troskahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Cementhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Toplinska_izolacijahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Gorenjehttp://hr.wikipedia.org/wiki/Vodikhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Metanhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Visoka_pe%C4%87http://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Lijevanjehttp://hr.wikipedia.org/wiki/%C5%BDeljezohttp://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Celikhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%8Celi%C4%8Dana&action=edit&redlink=1http://hr.wikipedia.org/wiki/Legurahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Hla%C4%91enjehttp://hr.wikipedia.org/wiki/Silicijhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Manganhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Sirovo_%C5%BEeljezohttp://hr.wikipedia.org/wiki/Grafithttp://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Celikhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Troskahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Cementhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Toplinska_izolacijahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Gorenjehttp://hr.wikipedia.org/wiki/Vodikhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Metanhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Visoka_pe%C4%87http://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljikhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Lijevanjehttp://hr.wikipedia.org/wiki/%C5%BDeljezohttp://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Celikhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%8Celi%C4%8Dana&action=edit&redlink=1http://hr.wikipedia.org/wiki/Legurahttp://hr.wikipedia.org/wiki/Hla%C4%91enjehttp://hr.wikipedia.org/wiki/Silicijhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Mangan


17/23

udjeli

6.#.$rotleni ga"Sa"toji "e najveim dijelom od azota.

!abela 2. Sa"tav grotlenog ga"a,

ga" HO HO2 52 (2Bolumni udjeli 12C 24C 6C 4C

;eljezo "e &rema &rimjeni "irovog eljeza dijeli na,

1. Sirovo eljezo za lijevanje 0"ivokoje "e dijeli na hematitno eljezo "a i"&od *1C o"orai eljeza za livni+e "a vie od *1C o"ora*

2. Sirovo eljezo za Me"merov &ro+e" *koji je "iromaan "a o"orom 0manji *1 C*

#. Sirovo eljezo za &udlovanje0bijelo*

4. Sirovo eljezo za !oma"ov &o"tu&ak 0bijelo "a veim "adrajem o"ora 01*6


18/23

Brlo je teko u"kladiti vremen"ki ka&a+itet vi"oke &ei "a ka&a+itetom &o"trojenja zadobivanje elika*

Obje &otekoe mogu "e rijeiti izgradnjom velikih mjeaa u kojima "e dre dovoljno velikekoliine ra"taljenog "irova eljeza.

Ok"ida+ija nei"toa "irova eljeza &rilikom &rerade u elik &rovode "e na dva maina,

a 5e&o"rednim u&uhivanjem zraka kroz ra"taljeno eljezo. !o "e radi u konverterima.

b Po"rednom ok"ida+ijom < Ona "e &rovodi u Simen" -artinovim &eima.

) metalurgiji elika naj&rije "e kori"tio &o"tu&ak &o Bessemeru C Birneu01.

Preiavanje "irovog eljeza dovodom zraka &od &riti"kom u ki"elo ozidanomkonverteru.Pro+e" "e izvodi u konverteru gdje "e to&lota dobiva iz reak+ije "agorjevanja&rimje"a.9eak+iona to&lota je dovoljna da "e elik zagrije na &otrebnu tem&eraturu.Me"merovkonvertor je kruka"tog oblika*vi"ok oko


19/23

Proizvodnja elika &o Me""meru

Proizvodnja zahtijeva "irovo eljezo iz Nved"ke "iromano o"orom.

Me""emerov konverter u radu


20/23

Siemen"


21/23

Otvoren izljev Siemen"


22/23

Slian je &o"tu&ku u Me""emerovim &eima* ali je konverter bazian* a trokovni je materijalva&nena+. S obzirom da je !oma"ova zgura u&otrebljiva kao ubrivo* e"to "e &o"tavlja i dojnjagrani+a za "adraj o"ora da bi "e dobilo ubrivo "tandardnog "a"tava.Pri !oma"ovom &o"tu&ku glavna koliina to&lote dobiva "e "agorijevanjem o"ora to "e deava&red kraj &ro+e"a*&oto glavni dio drugih &rimje"a ve "agori,

'P @ ', *'D P'*

Jinz = 'onaitz &o"tu&ak 01G

Proiavanje &uhanjem tehniki i"tog ki"ika na tekue "irovo eljezo 0kod tem&erature 2EH. Ok"igen"ki konvertor"ki &o"tu&+i *koji "e &rimjenjuju u nekoliko varijanti0razliito &onainu u&uhivanja zraka *tehnoloko ekonom"ki "u "avreniji ne "amo &rema kla"inimkonverktor"kim &o"tu&+ima nego i &rema S


23/23

8maju ogranienu &rimjena zbog "ku&e &roizvodnje. Primjenjuje "e za dobivanje legiranih elika*gdje je &otrebna velika vr"toa i tano"t &roizvodnje.

7.2. 'u&lek" &o"tu&ak

/ombina+ija dva &ro+e"a &roizvodnje elika naziva "e du&lek"ni &o"tu&ak. !ako* na &rimjer*kombina+ija Me""emer i Siemen"

Documents

METALURGIJA- rude, postupci dobijanja metala iz ruda..docx