Microsoft Word - 1201€¦ · Web viewАсветнікі зямлі Беларускай: Энцыкл. давед. – Мн., 2001. Атрушкевич М. М., Вишневский

Установа адукацыі «Полацкі дзяржаўны універсітэт»

ЗАЦВЯРДЖАЮРэктарУА «Полацкі дзяржаўны універсітэт»_____________ Д.М. Лазоўскі«___» __________ 20 г.Рэгістрацыйны № УД - ______/р.

ГІСТОРЫЯ ДЗЯРЖАВЫ І ПРАВА БЕЛАРУСІВучэбная праграма для спецыяльнасці:

124 01 02 «Правазнаўства»

Факультэт: юрыдычныКафедра: тэорыі і гісторыі дзяржавы і праваКурс: 1 / 1*/ 3**Семестр: 1 / 1*/5**Лекцыі: 70 / 16*/10**Практычныя (семінарскія) заняткі: 46 / 12*/6**Кантрольная работа: 1*/5**Экзамен: 1 / 1*/5**Усяго аўдыторных гадзін па дысцыпліне: 116 г. /28 г.*/16 г.**Усяго гадзін па дысцыпліне (дзенная форма): 242 г.

Форма навучання дзенная* Форма навучання завочная поўная** Форма навучання завочная скарочанаяСклаў: Шчэрбік Дзмітрый Васілевіч.

20

2

Вучэбная праграма складзена на падмурку адукацыйнага стандарту Рэспублікі Беларусь ОСРБ 1-24 01 02-2008, а таксама Тыпавой вучэбнай праграмы па дысцыпліне «Гісторыя дзяржавы і права Беларусі» па спецыяльнасці «Правазнаўства», зацв. Вучэбна-метад. Аб’яднаннем ВНУ РБ па гуманітар. Адукацыі 17.07.07 г., Рэг. Нумар № ТД-ЕГ.047/тып.

Разгледжана і рэкамендавана да зацвярджэння ў якасці працоўнага варыянта на паседжанні кафедры тэорыі і гісторыі дзяржавы і права УА «ПДУ»

« » 20 годаПратакол №___Загадчык кафедры ___________ А.Н. Пугачоў

Разгледжана і рэкамендавана да зацвярджэння ў якасці рабочага варыянта вучэбнай праграмы метадычнай камісіяй юрыдычнага факультэта УА «ПДУ»

«___» ________ 20 годаПратакол №____Старшыня ___________.І.М. Троцкая

Адобрана і рэкамендавана да зацвярджэння Навукова-метадычным саветам УА «ПДУ»

«___» ________ 20 годаПратакол № ____Старшыня Навукова-метадычнага савета УА «ПДУ»__________________ Булах В.В.

3

1. ТЛУМАЧАЛЬНАЯ ЗАПІСКА

1.1. Мэты і задачы выкладання і вывучэння дысцыпліны

Беларуская дзяржаўнасць, якая прайшла шматвяковы шлях гістарычнага развіцця, у сувязі з заканамернасцямі гістарычнага працэсу і прынцыпам пераемнасці развiваецца ў напрамку пабудовы дэмакратычнай сацыяльнай прававой дзяржавы. Гэтаму працэсу спрыяе вывучэнне гiсторыі дзяржавы i права Беларусі – адной з фундаментальных прававых дысцыплін, прадугледжаных вучэбнымі планамі па спецыяльнастях, якія адносяцца да накірунку адукацыі «Права», прадметам вывучэння якой з’яўляецца сістэма ведаў аб прычынах узнікнення і станаўлення беларускай дзяржаўнасці, характэрных рысах, асаблівасцях і тэндэнцыях на шляху яе паэтапнага развіцця.

Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў якасці гістарычнай навукі ўяўляе сабой частку гісторыі чалавецтва, а ў якасці юрыдычнай – адну з важнейшых галін ведаў, на якіх грунтуюцца дасягненні юрыспрудэнцыі ў цэлым. Гістарычныя трансфармацыі дзяржаўна-прававой сферы патрабуюць, з мэтай прагназіравання перспектыў далейшага развіцця навуковага аналізу папярэдняга хода гістарычнага працэсу і пераасэнсоўвання папярэдніх навуковых падыходаў адносна такіх важнейшых палітычных інстытутаў як права і дзяржава. Як гісторыка-прававая дысцыпліна, гісторыя дзяржавы і права Беларусі мае не толькі пазнавальнае, але метадалагічнае і практычнае значэнне, бо дапамагае выпрацаваць у студэнтаў погляд на дзяржаўнасць як на дынамічны арганізм, які пастаянна развіваецца ва ўзаемасувязі з рэальным грамадска-палітычным становішчам. Без грунтоўнага ведання і яснага разумення сутнасці папярэдніх гiстарычных падзей, характэрных рысаў сацыяльна-эканамічнага, палітыка-культурнага і прававога жыцця народа і тых змяненняў, якія адбываліся ў сувязі з развіццём і ўскладненнем гістарычнага працэсу, немагчыма мець цвёрды светапогляд i бачыць перспектывы будучынi.

Узнікненне, станаўленне, развіццё дзяржавы і правы Беларусі, пачынаючы ад ранніх, простых формаў грамадскіх адносінаў да больш арганізаваных і складаных формаў дзяржаўнасці, адбывалася ў рэчышчы агульнай гісторыі чалавецтва і цесным культурным, эканамічным і палітычным узаемадзеянні з суседнімі народамі. Пройдзены гістарычны шлях беларускага народа сведчыць аб тым, што эвалюцыя дзяржаўнасці Беларусі, змяненне айчыннай дзяржаўна-прававой сферы адбываліся ў кантэксце агульных гістарычных тэндэнцый еўрапейскай гісторыі па складанаму шляху паступальнага і больш прагрэсіўнага развіцця. Пры гэтым трэба мець на ўвазе, што на працягу стагоддзяў змянялася назва беларускага народа, у сувязi з чым яго гiсторыя часам прыпiсвалася iншым народам і адвольна трактавалася, а некаторыя гiстарычныя пытаннi застаюцца яшчэ мала даследаванымі.

У паэтапным развіцці беларускай дзяржаўнасці і эвалюцыі прававой

4

сферы найбольш характэрнымі з’яўляюцца наступныя перыяды: існаванне старажытных дзяржаў-княстваў на Беларусі; перыяд Вялікага княства Літоўскага – дзяржавы, палітыка-эканамічным цэнтрам якой былі беларускія землі; перыяд Рэчы Паспалітай – канфедэратыўнай дзяржавы ў складзе Польшчы і Вялікага княства Літоўскага; знаходжанне беларускіх зямель у складзе Расійскай імперыі, а затым – у складзе РСФСР; перыяд узнаўлення беларускай дзяржаўнасці (абвяшчэнне БНР і БССР); савецкі перыяд (Беларуская ССР у складзе СССР); найноўшы перыяд, які пачаўся з абвяшчэння ў 1990 г. Дэкларацыі аб суверэнітэце БССР і заканадаўчага замацавання у 1991 г. новай назвы беларускай дзяржаўнасці – Рэспубліка Беларусь. Зразумела, што гэта перыядызацыя некалькі ўмоўная. Маючы на ўвазе неаднастайнасць i сваеасаблiвасць гiстарычных перыядаў эвалюцыі дзяржавы і права Беларусі, з мэтай арыентацыі студэнтаў на галоўныя этапы і падзеi грамадска-палітычнага развiцця ў іх храналагiчнай паслядоўнасцi ў праграму ўводзiцца характэрная перыядызацыя гiсторыi дзяржавы i права Беларусi, якая найбольш значна адлюстроўвае асаблiвасцi генезiсу беларускай дзяржаўнасцi. У адпаведнасці з важнейшымі эвалюцыямі прававой сферы ў праграме вылучаецца шэраг спецыяльных тэмаў.

Галоўнай задачай вучэбнай дысцыпліны з’яўляецца забеспячэнне сістэмнага засваення курса і фарміраванне дакладных ўяўленняў аб храналагiчнай паслядоўнасцi і этапах развіцця беларускай дзяржаўнасці, сутнасці самых важных гiстарычных падзей; асаблівасцях у развіцці права і функцыянаванні дзяржаўных органаў улады, судовых устаноў і заканадаўства на аноўных этапах гістарычнага развіцця. Абавязковым для студэнтаў-правазнаўцаў з’яўляецца вывучэнне прававой спадчыны беларускага народа і засваенне катэгарыяльных паняццяў і канцэпцый, распрацаваных гісторыка-прававой навукай, што служыць метадалагічнай базай для паспяховага засваення галіновых і спецыяльных юрыдычных дысцыплін.

На падставе засваення вучэбнага матэрыялу студэнты павінны ведаць: канцэптуальные асновы гісторыі дзяржавы і права Беларусі; асноўныя этапы і храналагічную паслядоўнасць развіцця беларускай

дзяржаўнасці; асноўныя катэгорыі, паняцці і дасягненні, якія характэрызуюць

узровень гістарычнага развіцця прававой культуры Беларусі; прававыя крыніцы, асаблівасці функцыянавання і гістарычнага

развіцця дзяржаўных органаў і заканадаўства; эвалюцыю прававога становішча насельніцтва; характэрныя рысы і асаблівасці гістарычнага развіцця важнейшых

прававых інстытутаў і галін права. У лік задач ўваходзіць таксама развіццё юрыдычнага мыслення студэнтаў,

у тым ліку – прывіццё навыкаў умелай арыентацыі ў прычынах, гістарычных ўмовах і асаблівасцях эвалюцыі беларускай дзяржаўнасці; умення характарызаваць важнейшыя дасягненні прававой культуры беларускага народа, выяўляць аб’ектыўныя заканамернасці эвалюцыі прававых

5

інстытутаў і заканадаўства; тлумачыць праблемныя пытанні гісторыі дзяржавы і права Беларусі і аргументаваць уласныя пазіцыі, а таксама выкарыстоўваць атрыманыя веды для паспяховага засваення галіновых юрыдычных дысцыплін і фарміравання навуковага светапогляду.

Выпрацоўка разумення сутнасці гістарычных працэсаў, навыкаў усведамлення галоўных грамадскіх падзеяў, якія на іх ўплывалі, стане падставай для выяўлення важнейшых тэндэнцый і заканамернасцяў гістарычнага развіцця, асэнсавання адметнасці эвалюцыі нацыянальнай дзяржаўнасці і бачання перспектыў яе будучыні. На падставе сістэмнага вывучэння помнікаў права студэнты змогуць набыць навыкі аналізу гістарычнага нарматыўна-прававога матэрыялу, што дапаможа ім пры засваенні курсаў галіновых юрыдычных дысцыплін вылучаць станоўчыя рысы і добрую вартасць сучаснага заканадаўства, а таксама выяўляць яго недахопы. Такім чынам, усведамленне гісторыі айчыннай прававой сферы мае і практычныя мэты – развіццё ў перспектыве яшчэ больш дасканалага нацыянальнага заканадаўства, найболей адэкватнага сучаснай прававой свядомасці грамадства.

Гісторыя дзяржавы і правы Беларусі, як адна з фундаментальных юрыдычных дысцыплін, дапамагае будучаму юрысту не толькі стаць сапраўдным прафесіяналам у прававой сферы, але і сфарміраваць уласную грамадзянскую пазіцыю па актуальных пытаннях дзяржаўна-прававога развіцця і ўвогуле – стаць інтэлектуальнай асобай і патрыётам сваёй Айчыны.

1.2. Пералік дысцыплін, засваенне якіх студэнтамі неабходна для вывучэння дадзенай дысцыпліны

Вывучэнне «Гісторыі дзяржавы і права Беларусі » засноўваецца на ведах агульнай тэорыі права, гісторыі палітычных і прававых вучэнняў, гісторыі дзяржавы і права замежных краін.

1.3. Структура ўтрымання навучальнай дысцыпліныУ аснове структуравання ўтрымання навучальнай дысцыпліны

пакладзены прынцып, які мяркуе разбіўку тэарэтычнага матэрыялу на самастойныя тэмы. Па кожнай тэме, у адпаведнасці з яе мэтамі і задачамі па фармаванні і развіццю ў студэнтаў пэўных кампетэнцый, выкладчыкам праектуюцца і рэалізуюцца вызначаныя педагагічныя тэхналогіі. У дадзеным выпадку, гэты выклад тэарэтычнага матэрыялу, выступы студэнтаў на семінарах па распрацаваных імі тэмам, дыскусія і абмеркаванне праблемаў гісторыі дзяржавы і права.

1.4. Метады (тэхналогіі) навучанніПры вывучэнні дысцыпліны «Гісторыі дзяржавы і права Беларусі»

ужываюцца наступныя эфектыўныя методыкі і тэхналогіі:" тэхналогія навучальна-даследчай дзейнасці;

6

" камунікатыўныя тэхналогіі (апытанне, дыскусія і іншыя метады актыўнага навучання);

" рэйтынгавыя тэхналогіі;" ВМК;" напісанне навуковых працаў.Матэрыял па курсу «Гісторыя дзяржавы і права Беларусі» падзелены на

шаснаццаць тэмаў, што дазваляе найбольш поўна прадставіць студэнтам інфармацыю аб развіцці гісторыі дзяржаўных і прававых інстытутаў на тэрыторыі Беларусі, і забяспечыць кантроль за атрыманымі ведамі.

Па кожнай тэме дысцыпліны прадугледжваецца выкладанне лекцыі, правядзенне семінарскага занятку, адпаведна ў вучэбна-метадычным комплексе да кожнай тэмы прапанаваны абавязковы блок элементаў: кароткі канспект лекцыі, заданні да семінарскіх заняткаў, а таксама кантрольны блок, які прадугледжвае напісанне 3 рэфератаў і выніковага эсэ.

Заданні да семінарскіх заняткаў уяўляюць сабой пытанні, якія студэнты павінны падрыхтаваць, абапіраючыся на лекцыйны матэрыял, а таксама на матэрыялы, атрыманыя самастойна з указаных вучэбных крыніцаў і дадатковай літаратуры.

Рэфераты прадугледжваюць паглыбленае пісьмовае даследаванне па тэме семінарскага занятку.

Курс «Гісторыя дзяржавы і права Беларусі» прадугледжвае правядзенне іспыту ў першым семестры навучання. Мэта іспыту - вызначыць ступень засваення матэрыялу курсу і здольнасць студэнта да выражэння ў лагічнай паслядоўнасці атрыманых падчас навучання ведаў. Студэнт павінен паказаць на іспыце здольнасць да аналітычнага мыслення і паказаць веды аб развіцці дзяржаўнасці і права Беларусі.

6. Дыягностыка кампетэнцый студэнтаўЯкасныя паказчыкі падрыхтоўкі студэнтаў вызначаюцца стандартам

ОСРБ 1-24 01 02-2008. Агульныя патрабаванні да кантролю якасці адукацыі і сродкам дыягностыкі вынікаў адукацыі ўсталяваны ў адпаведнасці з нарматыўнымі дакументамі Міністэрства адукацыі.

Дыягнастычны інструментар. Для маніторынгу якасці вывучэння дысцыпліны і дыягностыкі кампетэнцый студэнтаў выкарыстоўваецца наступны дыягнастычны інструментар: вусновае апытанне і дыскусіі падчас заняткаў, дзелавыя гульні, рэфераты і даклады па асобных частках дысцыпліны, эсэ, экзамен.

7

2. ЗМЕСТ ВУЧЭБНАГА МАТЭРЫЯЛУ

Тэма 1. Прадмет гісторыі дзяржавы і права Беларусі і яго асаблівасці

Прадмет і задачы гiсторыi дзяржавы i права Беларусi.Характэрныя рысы, асаблівасці і тэндэнцыі ў развіцці навукi гiсторыi

дзяржавы i права Беларусi. Паходжанне назвы «Беларусь».Перыядызацыя гiсторыi дзяржавы i права Беларусi.Гiстарыяграфiя навукi гiсторыi дзяржавы i права Беларусi.

Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра прадмет і метад дысцыпліны, узнікненне і развіцце назвы Беларусь, аб перыядызацыі і гісторыяграфіі навукі.

Тэма 2. Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў перыяд усталявання дзяржаўнасці ўсходніх славян (IХ ст. – першая палова ХIII ст.)

Зараджэнне дзяржаўнасці ў усходніх славян. Пытанне аб узнікненні беларускай дзяржаўнасці. Канцэпцыі паходжання дзяржаўнасці.

Старажытныя беларускiя дзяржавы-княствы на Беларусі (Полацкае, Турава-Пінскае, Берасцейскае, Гарадзенскае, Менскае, Смаленскае і інш.).

Асноўныя рысы і асаблівасці грамадскага ладу. Фарміраванне класаў і сацыяльных груп насельніцтва.

Дзяржаўна-палітычны лад. Сістэма органаў ўлады і кіравання. Князь і княжацкая ўлада. Службовыя асобы. Веча.

Суд і судаводства.Хрысціянізацыя насельніцтва. Дзяржава і царква.Старажытнае права на беларускіх землях. Крыніцы права ў IХ–ХIII ст.

Звычаёвае права: сутнасць, асноўныя рысы. Кананічнае права. Першыя пісаныя помнікі права: Руская Праўда, княжацкія статуты, міждзяржаўныя дагаворы (дагавор 1229 г. з Рыгай i Гоцкiм берагам і інш.).

Злачынства і пакаранне.Станаўленне асноўных інстытутаў грамадзянскага права. Шлюбна-

сямейныя адносіны і іх рэгуляванне.Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне

тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці на Беларусі ў IХ ст. – першая палова ХIII ст., развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 3 . Беларускія землі ў складзе Вялiкага княства Лiтоўскага. Грамадскі лад дзяржавы

Асноўныя канцэпцыі паходжання Вялікага княства Літоўскага.Знешнія і унутранныя, сацыяльна-эканамічныя і палітычныя прычыны і

перадумовы ўтварэння Вялікага княства Літоўскага.Працэс фарміравання тэрыторыі дзяржавы з цэнтрам у Навагародку.

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Вялікага княства Літоўскага ў ХIV–

8

ХV ст. Васальная залежнасць мясцовых (удзельных) князёў ад вялікага князя.Структура феадальнага грамадства. Падзел на класы і саслоўі.

Фарміраванне саслоўя шляхты. Прававое становішча шляхты ў ХV–ХVI ст. Служылая шляхта і ўбогая шляхта, іх правы і абавязкі.

Сацыяльнае і прававое становішча сялян (гаспадарскіх, панскіх, царкоўных). Прававы статус асобных катэгорый сялян: баяр путных і панцырных, даннікаў, сялян-слуг, цяглых і асадных сялян, агароднікаў, халупнікаў і інш.

Працэс запрыгоньвання сялян і яго адлюстраванне ў заканадаўстве.Гарадское насельніцтва і яго структурны падзел. Катэгорыя «людзей

люзных». Афармленне прававога становішча гараджан (месцічаў). Правы і

абавязкі гараджан вялікакняжацкіх (дзяржаўных) гарадоў і прыватна-ўласніцкіх гарадоў. Статус гараджан у гарадах з магдэбургскім правам.

Утварэнне цэхаў і братстваў. Барацьба гараджан за сацыяльныя і палітычныя правы.

Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці на Беларусі ў перыяд ВКЛ, развіцце сацыяльных групаў насельніцтва.

Тэма 4. Дзяржаўна-палітычны лад Вялікага княства Літоўскага. Уніі з Польшчай

Форма дзяржаўнага ўладкавання і форма кіравання Вялікага княства Літоўскага. Сістэма органаў дзяржаўнай улады.

Прававое становішча Вялікага князя (гаспадара) дзяржавы. Вялікія князі Вялікага княства Літоўскага (Віцень, Гедзімін, Яўнуцій, Альгерд, Ягайла, Кейстут, Скіргайла, Вітаўт, Свідрыгайла, Жыгімонт, Андрэй Казімір, Аляксандр, Жыгімонт І Стары, Жыгімонт II Аўгуст, Генрых Валуа, Стафан Баторый, Жыгiмонт III Ваза) і іх уклад у працэс фарміравання і развіцця дзяржавы.

Рада Вялiкага княства Лiтоўскага. Яе склад i кампетэнцыя. Змены ў прававым становiшчы рады ў ХV–ХVI ст.

Вышэйшыя службовыя асобы Вялiкага княства Лiтоўскага (земскія і дворныя): маршалак земскi, канцлер, гетман земскi, падскарбi земскi, іншыя службовыя асобы дзяржавы. Iх прававое становiшча і дзейнасць.

Дзяржаўная канцылярыя. Службовыя асобы канцылярыі (пісары, сакратары, дзякі і інш.).

Сойм Вялiкага княства Лiтоўскага. Працэс станаўлення, склад i парадак дзейнасцi. Кампетэнцыя сойма. Заканадаўчая дзейнасць сойма.

Мясцовыя органы дзяржаўнай улады ў перыяд цэнтралiзацыi дзяржавы. Змены ў адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльным падзеле. Працэс утварэння

ваяводстваў i паветаў. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа ХVI ст.Службовыя асобы мясцовай адмiнiстрацыi. Ваяводы. Старасты.

Дзяржаўцы. Павятовыя маршалкi. Харужыя. Старцы. Соцкiя. Іншыя

9

службовыя асобы.Ваяводскія і павятовыя соймікі: узнікненне і дзейнасць.Органы ўлады і кiравання ў гарадах. Станаўленне самакіравання ў гарадах

з магдэбургскім правам. Прававое становішча войта. Гарадская рада. Бурмiстры. Статус лаўнiкаў.

Мiжнародныя адносіны Вялiкага княства Лiтоўскага. Мiжнародныя сувязi з Лiвонiяй, Маскоўскай, Цверскай, Пскоўскай, Наўгародскай і іншымі дзяржавамi. Васальна залежныя ад Вялiкага княства Лiтоўскага Адаеўскае, Навасiльскае, Казельскае і інш. княствы. Міжнародныя пагадненні, саюзы, дагаворы.

Унii з Польшчай. Крэўская ўнія 1385 г. і Гарадзельская ўнія 1413 г. Унii ў перыяд княжання Казiмiра, Аляксандра, Жыгiмонта І Старога.

Дагаворныя адносіны з Лiвонii і працэс яе далучэння да Вялiкага княства Лiтоўскага.

Люблiнская унiя 1569 г.: прычыны, працэс заключэння, сутнасць, наступствы. Берасцейская царкоўная унiя 1596 г. і яе наступствы.

Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці на Беларусі ў перыяд ВКЛ, развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 5. Судовая сістэма Вялікага княства Літоўскага. Судаводства

Судовыя органы Вялікага княства Літоўскага ў ХIV – першай палове ХVI ст.

Вышэйшыя (цэнтральныя) суды дзяржавы. Гаспадарскi (Вялiкакняжацкi) суд, яго склад, кампетэнцыя і парадак дзейнасцi. Суд паноў-рады. Камісарскі суд. Соймавы суд. Падсуднасць спраў. Судовая рэформа ХVI ст. Новыя прынцыпы судовага ладу і судаводства.

Утварэнне інстытута адвакатуры. Узнікненне інстытута следчых і судовых выканаўцаў. Возныя і інстыгатары.

Галоўны суд (Трыбунал): узнікненне, парадак фармiравання i дзейнасць. Кампетэнцыя суда. Заканадаўчая рэгламентацыя яго дзейнасці (у законе аб утварэнні суда – «Способ прав трыбунальских» 1581 г., у Статуце 1588 г.)

Мясцовыя суды: замкавы (гродскi), земскi, падкаморскi, каптуровы, копны, войтаўска-лаўнiцкі. Перыяд утварэння, склад, парадак фарміравання i дзейнасцi. Падсуднасць спраў.

Сялянскія суды. Вотчынны суд феадала над залежнымі людзьмi.Судова-працэсуальнае права. Змены ў судаводстве ў ХVI ст. Судовыя

пастановы і судовыя кнігі.Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне

тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці на Беларусі ў перыяд ВКЛ, развіцце судовай сістымы дзяржавы.

10

Тэма 6. Прававая сістэма Вялікага княства Літоўскага

Агульная характарыстыка і асноўныя этапы развіцця прававой сістэмы. Асноўныя крынiцы права ў перыяд фарміравання Вялікага княства

Літоўскага. Звычаёвае права і абмежаванне яго дзейнасці.Граматы (прывілеі) – важнейшыя крыніцы права ХV – пачатку ХVI ст.Агульназемскiя прывiлеi: Ягайлы, Гарадзельскiя, Гродзенскія, Казiмiра,

Аляксандра і інш. Соймавыя пастановы. Пастановы павятовых соймікаў.

Абласныя прывiлеi (граматы). Агульная характарыстыка абласных грамат: Вiцебскiх 1503, 1509, 1561 гг.; Полацкiх 1511, 1547, 1580 гг.; Смаленскай 1505 г.; Бельскiх 1501, 1547 гг.; Драгiчынскiх 1511, 1547 гг.; Мсцiслаўскай 1551 г. і інш. Правы і абавязкі насельніцтва па граматах.

Валасныя граматы. Характарыстыка Магілеўскай 1536 г., Свіслацкай 1534 г., Бабруйскіх 1532, 1553 гг., Чачэрскіх 1547, 1554, 1560, 1561 гг., Маркаўскай 1530 г. і іншых валасных грамат. Рэгламентацыя ў граматах правоў і абавязкаў сялян.

Гарадскiя граматы на магдэбургскае права. Правы і абавязкі гараджан адпаведна гарадскіх грамат: Брэсту 1390 г., Гродне 1391 г., Полацку 1498 г., Менску 1499 г., Навагрудку 1511 г. і інш.

Спробы кадыфікацыі заканадаўства ў Вялікім княстве Літоўскім. Судзебнік Казіміра 1468 г.Прычыны і падставы правядзення першай агульнай кадыфікацыі

заканадаўства ў Вялікім княстве Літоўскім. Статут 1529 г.Рэформа грамадска-палітычнага ладу ў XVI ст. у Вялікім княстве

Літоўскім і адлюстраванне яе ў Статуце 1566 г. Асноўныя палажэнні Статута 1566 г.

Агульная характарыстыка Статута 1588 г. Змены ў канстытуцыйным, грамадзянскім, крымінальным, працэсуальным і іншых галінах права.

Зямельная рэформа XVI ст. Устава на валокi 1557 г.Воінскія ўставы. Фарміраванне воінскага права.Праблема выкарыстання субсідыярных крыніц права: рымскага,

нямецкага, кананічнага і інш.Міжнародныя дагаворы – важныя крыніцы права Вялікага княства

Літоўскага XV–XVIII ст.Працэс фарміравання важнейшых інстытутаў і галінаў феадальнага права

ў XIV–XVI ст.Асноўныя палажэннi галiновага права (канстытуцыйнага, грамадзянскага,

адмiнiстрацыйнага, вайсковага, зямельнага, крымiнальнага, судова-працэсуальнага i iнш.).

Станаўленне канстытуцыйнага заканадаўства ў XVI ст.Злачынства і пакаранне. Змены ў крымінальным і крымінальна-

працэсуальным праве ў XV–XVI ст.Развіццё асноўных інстытутаў грамадзянскага права ў XV–XVI ст.Характэрныя асаблівасці і тэндэнцыі ў развіцці апякунскага, шлюбна-

11

сямейнага, залогавага, прыродаахоўчага права ў XVI ст. Палітыка-прававая думка.Палiтычныя, прававыя i царкоўна-рэфармацыйныя iдэi ў XVI–XVII ст.

Феадальная iдэалогiя (М. Радзiвiл. А. Валовiч. Л. Сапега і інш.). Царкоўная iдэалогiя (праваслаўная, каталiцкая, пратэстанцкая).Прагрэсiўныя iдэi дробнай шляхты i гараджан (Ф. Скарына. М. Гусоўскi,

М. Лiтвiн С. Будны. А. Волан. В. Цяпiнскi і інш.).Прававая культура Беларусі XIV–XVI ст. Юрыдычная адукацыя.

Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці на Беларусі ў перыяд ВКЛ, развіцце прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 7. Грамадска-палітычны лад і права Беларусі ў складзе Рэчы Паспалітай абодвух народаў (ХVII–ХVIII ст.)

Дзяржаўна-прававое становiшча Вялiкага княства Лiтоўскага ў складзе Рэчы Паспалiтай.

Форма дзяржаўнага ўладкавання Рэчы Паспалiтай ў XVII–XVIII ст. Вышэйшыя органы дзяржаўнай улады.

Кароль Рэчы Паспалітай, яго прававое становішча і паўнамоцтвы. «Генрыкавы артыкулы» і «Пакта канвента».

Сойм Рэчы Паспалiтай. Яго склад i парадак дзейнасцi. Сенат Рэчы Паспалiтай. Пасольская ізба.

Соймавыя пастановы. Павятовыя соймiкi, іх дзейнасць і пастановы.Спробы правядзення рэформаў дзяржаўнага ладу ў сярэдзiне ХVIII ст.

Змены ў дзейнасці сойма і павятовых соймікаў. Утварэнне скарбавай і вайсковай камісій. Заснаванне адукацыйнай камісіі.

Пастаянная Рада і яе дэпартаменты.Слуцкая i Барская канфедэрацыi. Прыняцце закона аб ўраўнаванні ў

правах праваслаўных і пратэстантаў з католікамі. Першы падзел Рэчы Паспалiтай. Заканадаўчая дзейнасць Чатырохгадовага сойма Рэчы Паспалiтай. Новыя

тэндэнцыі ў развіцці права. Канстытуцыя («Закон аб урадзе») Рэчы Паспалiтай 1791 г. Змены ў

дзяржаўным ладзе i ў сістэме вышэйшых органаў улады. Утварэнне і склад «Аховы законаў» Рэчы Паспалiтай. Вялікія камісіі: паліцыі, войска, скарбу, адукацыі.

Таргавiцкая канфедэрацыя i замежная iнтэрвенцыя. Другi падзел Рэчы Паспалiтай. Гродзенскi сойм i яго канстытуцыя. Паўстанне 1794 г. пад кiраўнiцтвам А. Т. Касцюшкi. Органы паўстання. Паланецкі ўніверсал.

Трэцi падзел Рэчы Паспалiтай. Далучэнне Беларусi да Расiйскай iмперыi.

12

Крынiцы права Рэчы Паспалітай абодвух народаў. Новыя выданнi Статута 1588 г. Кардынальныя правы 1768, 1775, 1791 гг. Заканадаўства чатырохгадовага сойма.

Volumina legum. Праекты новых законаў.Развiццё гарадскога права.Міжнародныя дагаворы Рэчы Паспалітай з Швецыяй, Турцыяй, Расіяй і

інш.Змены ў судовым ладзе Вялікага княства Літоўскага ў ХVII–ХVIII ст.Развіццё грамадска-палiтычных i прававых iдэй на Беларусі ў ХVII–

ХVIII ст. Палітыка-прававыя погляды Т. Астроўскага, А. Алiзароўскага, А.Т. Касцюшкі, I. Капiевiча, Г. Калантая, К. Нарбута, А. Нарушэвiча, I. Страйноўскага, I. Храптовiча i iнш.

Юрыдычная адукацыя. Юрыдычны факультэт Вiленскай акадэмii.Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне

тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці на Беларусі ў складзе Рэчы Паспалітай, развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 8. Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў складзе Расійскай імперыі

Адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусi ў першай палавiне ХIХ ст. Тыльзіцкі мірны дагавор 1807 г. і далучэнне Беластоцкай акругi да Расiйскай iмперыi.

Праекты аднаўлення Вялiкага княства Лiтоўскага (1811 г. і інш.).Грамадска-палiтычны лад. Змены ў сацыяльнай структуры насельніцтва.Органы расійскага мясцовага кiравання на тэрыторыi Беларусi. Генерал-

губернатар, яго паўнамоцтвы. Губернатар i губернскае праўленне. Казённая палата i iншыя губернскiя ўстановы. Павятовыя органы дзяржаўнага кiравання.

Губернскiя i павятовыя дваранскiя (шляхецкiя) сходы як органы саслоўнага самакiравання.

Судовыя ўстановы ў беларускіх губернях i паветах.Полацкi царкоўны сабор i лiквiдацыя унiяцкай царквы на Беларусi.Палiтычныя i прававыя iдэi на Беларусі ў XIX ст. Віленскі ўніверсітэт.

Фiламаты i фiларэты. Палітыка-прававыя погляды Я. Чачота, I. Данiловiча, I. Лялевеля, А.

Мiцкевiча, Я. Баршчэўскага, Т. Нарбута, В. Дунiна-Марцiнкевiча і інш.Права. Кадыфiкацыя мясцовага права. Праект зводу законаў заходнiх

губерняў. Увядзенне ў дзеянне законаў Расiйскай імперыi. Адмена дзеяння Статута 1588 г.

Сацыяльна-эканамiчная і палітычная сiтуацыя на Беларусi ў сярэдзiне XIX ст. Скасаванне прыгоннага права. Манiфест ад 19 лютага 1861 г. Агульнае Палажэнне аб сялянах, якiя выйшлi з прыгоннай залежнасцi. Палажэнне аб губернскiх i павятовых установах па сялянскiх справах.

13

Мясцовыя палажэннi. Асаблiвасцi сялянскай рэформы на Беларусi. Прававое становiшча сялян пасля рэформы.

Рэформа мясцовых органаў. Мiравыя пасрэднiкi. Сялянскiя сходы. Валасное праўленне. Валасны суд.

Судовая рэформа 1864 г. і яе асаблівасці на Беларусі. Мiравыя суды. Агульныя суды: акруговыя суды, судовыя палаты. Сенат. Інстытут прысяжных павераных.

Рэарганiзацыя гарадскiх органаў кiравання ў 1870 г. i 1892 г. Земская рэформа і асаблівасці яе правядзення на Беларусi. Земскiя сходы i

iх управы.Ваенная і іншыя рэформы. Контррэформы.Рэвалюцыйны i нацыянальна-вызваленчы рух на Беларусi ў пачатку

ХХ ст. Царскi Манiфест ад 6 жніўня 1905 г. аб утварэннi Дзяржаўнай Думы Расіі. Іншыя законы. Манiфест ад 17 кастрычнiка 1905 г. «Аб удасканаленнi дзяржаўнага парадку». Канстытуцыйны характар «Звода асноўных дзяржаўных законаў» (красавік 1906 г.). Дзяржаўны Савет і яго дзейнасць.

Сталыпiнская аграрная рэформа. Беларусь падчас першай сусветнай вайны. Дзейнасць земстваў на

Беларусі. Развіццё права ў канцы ХIХ – пачатку ХХ ст. Змены ў цывiльным,

крымiнальным i працэсуальным праве. Крымiнальнае Ўлажэнне 1903 г.Актывізацыя нацыянальна-вызваленчага руху ў пачатку ХХ ст. Палiтыка-

прававыя погляды Я. Коласа, Я. Купалы, Iвана i Антона Луцкевiчаў, В. Ластоўскага і інш.

Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці на Беларусі ў перыяд уваходжання ў склад Расійскай імперыі, развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 9 . Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў перыяд рэвалюцыйных перамен і адраджэння беларускай дзяржаўнасці (1917–

1920 гг.)

Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. у Расii. Актывізацыя нацыянальна-вызваленчага руху. Троеўладдзе на Беларусi. З’езд беларускiх нацыянальных арганiзацый 25–27 сакавiка 1917 г. у Мiнску.

Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. у Расii. Усталяванне Савецкай улады на неакупiраванай тэрыторыi Беларусi. Абласны выканаўчы камiтэт Заходняй вобласцi i фронта, яго Прэзiдыум i Савет Народных Камiсараў.

Усебеларускi з’езд (кангрэс) у Мiнску ў снежнi 1917 г. Рада Усебела-рускага з’езда i яе выканаўчы камiтэт. Народны Сакратарыят Беларусi.

Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублiкi. Устаўныя граматы. Першы ўрад Беларускай Народнай Рэспублiкi, яго дзейнасць.

14

Брэсцкi (Брэст-Літоўскі) мiрны дагавор і яго гісторыка-прававая характарыстыка.

Першы з’езд Кампартыi Беларусi ў снежні 1918 г. у Смаленску i яго рашэннi. Працэдура фармiравання і склад першага Часовага рабоча-сялянскага урада Беларускай ССР. Яго кампетэнцыя і дзейнасць.

Манiфест Часовага рабоча-сялянскага ўраду Беларусi аб утварэннi Беларускай ССР ад 1 студзеня 1919 г.

Тэрыторыя Беларускай ССР, адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльны падзел.Першы з’езд Саветаў Беларусi 2–3 лютага 1919 г. i яго рашэннi.

Змяншэнне тэрыторыі БССР. Дэкларацыі з’езда Саветаў.Першая Канстытуцыя Беларускай ССР 1919 г.Утварэнне Лiтоўска-Беларускай савецкай рэспублiкi і яе дзейнасць.Аднаўленне Беларускай ССР. Дэкларацыя аб абвяшчэннi незалежнасці ад

31 ліпеня 1920 г., яе важнейшыя палажэнні і значэнне.Ваенна-рэвалюцыйны камiтэт БССР і яго дзейнасць.Другi з’езд Саветаў Беларускай ССР (снежань 1920 г.). Прыняцце

Дапаўненняў да Канстытуцыi БССР 1919 г. Утварэнне СНК БССР.Рыжскi мiрны дагавор 1921 г. паміж Расiяй і Польшчай. Падзел тэрыторыі

Беларусi.Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне

тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці на Беларусі ў перыяд рэвалюцыйных перамен і адраджэння беларускай дзяржаўнасці (1917–1920 гг.), развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 10. Асаблівасці дзяржаўна-прававога развіцця Беларускай ССР у 20–30-я гг. ХХ ст.

Сацыяльна-эканамічнае і палітычнае становішча Беларускай ССР пасля заканчэння грамадзянскай вайны. Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел.

Станаўленне сістэмы савецкіх органаў улады ў Беларускай ССР. З’езды Саветаў БССР. Заканадаўчая дзейнасць ЦВК і СНК БССР. Мясцовыя Саветы і іх выканкамы.

Пераход да новай эканамiчнай палiтыкi і яго нарматыўнае рэгуляванне. Дзейнасць вышэйшых i мясцовых органаў савецкай улады БССР у 20-я гг.Узаемаадносiны БССР з РСФСР да 1923 г. Саюзны рабоча-сялянскi

дагавор 1921 г.Уваходжанне БССР у склад Саюза ССР. Саюзны дагавор 1922 г.

Канстытуцыя СССР 1924 г.Вяртанне ў склад БССР усходнiх раёнаў Беларусi ў 1924, 1926 гг.

Увядзенне новага (акруговага) адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу.Палітыка нацыянальна-дзяржаўнага будаўніцтва ў БССР, яе асноўныя

накiрункi і вынікі. Судовы лад БССР. Пракуратура. Народны камісарыят унутраных спраў

15

БССР.Тэндэцыі і асаблівасці ў развiцці заканадаўства Беларускай ССР.

Увядзенне ў дзеянне кодэксаў і іншых нарматыўных актаў РСФСР. Уласная кадыфікацыя заканадаўства.

Канстытуцыя Беларускай ССР 1927 г.Станаўленне адміністрацыйна-каманднай сістэмы кіравання. Вышэйшыя i

мясцовыя органы савецкай улады ў БССР у 30-я гг. Падпарадкаванне дзейнасці дзяржаўнага апарата партыйным камiтэтам Камуністычнай партыі.

Калектывiзацыя сельскай гаспадаркі і яе вынікі. Дырэктывы ХV з’езда УКП(б). Машынна-трактарныя станцыi i iх палiтаддзелы як органы кiравання калгасамi.Рэарганiзацыя кiраўніцтва прамысловасцю. Пяцiгадовыя планы развiцця

эканомiкi.Фарміраванне рэпрэсіўнага дзяржаўнага апарата ў СССР. Парушэнне

законнасцi і палітычныя рэпрэсii на Беларусi. Канстытуцыя СССР 1936 г. i Канстытуцыя БССР 1937 г. Змены ў сістэме

савецкіх органаў улады і кіравання. Утварэнне Вярхоўнага Савета БССР і яго Прэзідыума.

Увядзенне абласнога адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу.Судовая сiстэма БССР і змены ў ёй. Народныя суды. Акруговыя суды.

Вярхоўны суд. Iншыя судовыя ўстановы. Пазасудовыя рэпрэсiўныя органы. Палажэнне аб судовым ладзе СССР, саюзных i аўтаномных рэспублiк ад

16 жнiўня 1938 г.Негатыўныя тэндэнцыі ў развіцці савецкага права. Змены ў крымінальным

і крымінальна-працэсуальным заканадаўстве.Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне

тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці Беларускай ССР у 20–30-я гг. ХХ ст.., развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 11. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з Беларускай ССР у пачатку другой сусветнай вайны

Заходняя Беларусі ў складзе Польскай дзяржавы (II-й Рэчы Паспалітай). Польскі дзяржаўны палiцэйска-бюракратычны рэжым на тэрыторыі Заходняй Беларусі (1920–1939 гг.). Дзейнасць вышэйшых i мясцовых орга-наў дзяржаўнай улады Польшчы адносна Заходняй Беларусi. Права II-й Рэчы Паспалітай. Канстытуцыі Рэчы Паспалітай 1921, 1935 гг. Тэндэнцыі ў развіцці заканадаўства (крымінальнага, грамадзянскага і інш.). Прававое становiшча насельніцтва Заходняй Беларусi. Нацыянальна-

вызваленчая барацьба беларускага народа ў Заходняй Беларусi ў 20–30-я гг.Савецка-германскія пагадненні ў канцы 30-х гг. Дагавор памiж СССР i

Германiяй 1939 года.Гiтлераўская агрэсiя супраць Польшчы i пачатак другой сусветнай вайны

ў верасні 1939 г. Уступленне Чырвонай Армii на тэрыторыю Заходняй

16

Беларусi.Адарванне ад Беларусi Вiленскага краю i перадача яго Лiтоўскай

рэспублiцы ў 1939 г. Утварэнне часовых органаў улады ў Заходняй Беларусi. Iх склад i

дзейнасць. Народны (Нацыянальны) сход Заходняй Беларусi i яго рашэнні. Дэкларацыі Народнага (Нацыянальнага) сходу.

Прыняцце Заходняй Беларусi ў 1939 г. у склад СССР i БССР.Утварэнне абласцей, раёнаў i сельсаветаў на тэрыторыі Заходняй

Беларусi. Фарміраванне органаў савецкай улады ў заходнiх абласцях Беларускай ССР.

Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці на Беларусі ў перыяд уз’яднання Усходняй і Заходняй Беларусі, развіце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 12. Беларуская ССР у перыяд Вялікай Айчыннай вайны

Вераломны напад гiтлераўскай Германii на Савецкi Саюз. Прычыны няўдач Чырвонай Армii ў першыя месяцы вайны.

Утварэнне Дзяржаўнага Камiтэта Абароны СССР і іншых надзвычайных савецкіх органаў на перыяд вайны.

Асаблівасці ў праве ваеннага перыяду. Змены ў крымiнальным, крымiнальна-працэсуальным, працоўным, грамадзянскім, шлюбна-сямейным заканадаўстве.

Дзяржаўныя органы БССР і іх дзейнасць у перыяд вайны.Нямецкі акупацыйны рэжым на тэрыторыi Беларусi. Усенародная партызанская барацьба беларускага народа супраць

нямецкiх акупантаў. Партызанскія і партыйныя органы на Беларусі: іх функцыі, паўнамоцтвы і дзейнасць.

Пачатак вызвалення Беларусi ад гiтлераўскiх акупантаў. Асаблівасці аднаўлення і дзейнасці савецкіх органаў дзяржаўнай улады, партыйных органаў ў вызваленых раёнах Беларусi.

Аднаўленне народнай гаспадаркi рэспублiкi і яго нарматыўнае рэгуляванне.

Тэрытарыяльныя страты Беларускай ССР.Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне

тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці на Беларусі у перыяд Вялікай Айчыннай вайны, развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 13. Асаблівасці дзяржаўна-прававога развіцця БССР у пасляваенны перыяд (40-я – першая палова 50-х гг.)

17

Змены ў мiжнароднай дзейнасці савецкіх рэспублік. Утварэнне Арганізацыі Аб’яднаных Нацый. Удзел Беларускай ССР ў ААН.

Дзейнасць органаў дзяржаўнай улады БССР у першыя пасляваенныя гады. Вярхоўны Савет БССР i Прэзідыум Вярхоўнага Савета.

Пераўтварэнне Савета Народных Камiсараў ў Савет Мiнiстраў рэспублiкi. Кампетэнцыя і накірункі дзейнасці урада БССР.

Асаблівасці ўзнаўлення і дзейнасці мясцовых органаў дзяржаўнай улады і кіравання ў пасляваенны перыяд.

Адбудова народнай гаспадаркi БССР. Першая пасляваенная пяцігодка развіцця народнай гаспадаркі.

Адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльны падзел рэспублiкi.Калектывiзацыя сялянскiх гаспадарак у заходнiх абласцях Беларускай

ССР.Партыйныя камiтэты УКП(б)–КПСС i iх роля ў дзяржаўным кiраваннi. Дзейнасць органаў мiлiцыi, пракуратуры i суда.Тэндэнцыі ў савецкім праве. Абмежаванне кампетэнцыi рэспублiкi ў

праватворчасцi. Змены ў заканадаўстве СССР і БССР.

Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці БССР у пасляваенны перыяд (40-я – першая палова 50-х гг.), развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 14. Дзяржава і права Беларускай ССР у другой палове 50-х – першай палове 80-х гг. ХХ ст.

Дзейнасць вышэйшых органаў дзяржаўнай улады і кіравання ў СССР і БССР у другой палове 50-х – першай палове 60-х гг. Змены ў структуры і кампетэнцыі. Адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльны падзел БССР і змены ў ім.ХХ з’езд КПСС 1956 г. i яго рашэнні. Спробы правядзення дзяржаўных

рэформаў і пашырэння кампетэнцыі савецкіх рэспублік.Змены ў кiраваннi сельскай гаспадаркай i прамысловасцю. Утварэнне

саўнаргаса БССР у 1957 г.Новыя тэндэнцыі ў праве. Актывiзацыя праватворчай дзейнасцi

рэспублiкi. Новая кадыфікацыя заканадаўства. Прыняцце першых новых кодэксаў:

КК і КПК 1960 г., ГК і ГПК 1964 г.Актывізацыя міжнароднай дзейнасці і пашырэнне міжнародных сувязяў

Беларускай ССР.Змены ў дзейнасці суда, пракуратуры, праваахоўчых органаў БССР.

Вышэйшыя і мясцовыя органы дзяржаўнай улады i кiравання БССР у другой палове 60-х – першай палове 80-х гг. Вярхоўны Савет БССР i яго Прэзiдыум. Савет Мiнiстраў БССР. Мiнiстэрствы i камiтэты.

18

Новыя палажэннi аб мясцовых Саветах i iх выканкамах.Застойныя з’явы ў грамадска-палітычным жыцці савецкіх рэспублік.Прыняцце Канстытуцыі СССР 1977 г. Канстытуцыя Беларускай ССР

1978 г.Асаблівасці ў развiцці права. Змены ў заканадаўстве БССР.Кадыфікацыя заканадаўства Беларускай ССР. Шлюбна-сямейны кодэкс

БССР 1969 г. Зямельны кодэкс БССР 1970 г. Водны кодэкс і Кодэкс законаў аб працы БССР 1972 г. Лясны кодэкс БССР 1979 г. Жыллёвы кодэкс БССР 1983 г. Кодэкс аб адмiнiстрацыйных правапарушэннях БССР 1984 г.

Судовая сістэма БССР. Пракуратура БССР. Праваахоўчыя органы БССР.Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне

тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці Беларускай ССР у другой палове 50-х – першай палове 80-х гг. ХХ ст., развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 15. Дзяржава і права Беларускай ССР на пачатку кардынальных рэформаў у СССР. Абвяшчэнне незалежнасці рэспублікі (другая палова 80 - х

– пачатак 90 - х гг.)

Дзейнасць вышэйшых органаў улады СССР і БССР ў 1985–1990 гг. Вярхоўны Савет БССР. Яго камісii. Прэзідыум Вярхоўнага Савета БССР. Савет Мінiстраў БССР.

Пачатак рэфармавання і дэмакратызацыі грамадскіх адносін у СССР. Змены ў заканадаўстве СССР i БССР. Змены ў Канстытуцыi БССР 1978 г.

Абвяшчэнне незалежнасцi Беларускай ССР. Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнiтэце Беларускай ССР 1990 г. і яе значэнне. Усеагульная дэкларацыя правоў чалавека і Беларусь. Змены ў сістэме органаў улады Беларусі і заканадаўстве.

Праект новага Саюзнага дагавору. Актывізацыя працэсу дэмакратызацыі грамадскіх адносін і пераходу да

рынкавых адносін.Новыя тэндэнцыі ў праве. Распад Саюза Савецкiх Сацыялiстычных рэспублiк. Утварэнне

Садружнасцi Незалежных Дзяржаў.Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне

тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці Беларускай ССР на пачатку кардынальных рэформаў у СССР., станаўленне незалежнай Рэспублкі Беларусь., развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

Тэма 16. Дзяржава і права Рэспублікі Беларусь у канцы ХХ – пачатку ХХI ст.

Станаўленне новай сістэмы органаў дзяржаўнай улады і мясцовага

19

самакіравання ў Рэспубліцы Беларусь.Новыя тэндэнцыі ў міжнародных адносінах. Пашырэнне мiжнародных

сувязяў Рэспублiкi Беларусь. Міжнародныя пагадненні.Развіццё права. Актывізацыя грамадска-палітычнай і тэарэтыка-прававой

думкi. Узнікненне новых палітычных партый у Рэспубліцы Беларусь. Канстытуцыя Рэспублiкi Беларусь 1994 года. Змены ў сістэме органаў

улады. Развіццё заканадаўства.Змяненнi i дапаўненнi да Канстытуцыi, прынятыя 24 лістапада 1996 г. Прэзiдэнт Рэспублiкi Беларусь і яго паўнамоцтвы. Нацыянальны сход Рэспублiкi Беларусь.Канстытуцыйны суд: стварэнне і дзейнасць.Рэспубліканскія рэферэндумы.Саюз Беларусi i Расii. Статут Саюза Расіі і Беларусі 1997 г. Дагавор аб

стварэнні Саюзнай дзяржавы Расіі і Беларусі ад 8 снежня 1999 г.Судовы лад. Судова-прававая рэформа ў Рэспублiцы Беларусь.Пракуратура Рэспублікі Беларусь.Асаблівасці ў развiцці галіновага заканадаўства: канстытуцыйнага,

грамадзянскага, экалагічнага, працоўнага, крымiнальнага i iнш. Кадыфікацыя заканадаўства. Прыняцце новых кодэксаў Рэспублікі Беларусь.

Тэндэнцыі ў развіцці юрыдычнай навукі і юрыдычнай адукацыі.Мэты і задачы вывучэння дадзенай тэмы - фарміраванне

тэарэтычных ведаў і ўяўленняў пра развіцце дзяржаўнасці Рэспублікі Беларусь у канцы ХХ – пачатку ХХI ст., развіцце дзяржаўных і прававых інстытутаў, іх абумоўленасці эканамічнымі і палітычнымі прычынамі.

3. ВУЧЭБНА-МЕТАДЫЧНАЯ КАРТА ДЫСЦЫПЛІНЫ

Нум

ар т

эмы

, зан

ятка

Назва раздзела, тэмы, занятка; спіс пытанняў для вывучэння

Колькасць аўдыторных гадзін

Мат

эры

яльн

ае за

бесп

ячэн

не

заня

ткаў

(мет

ады

чны

я па

собі

я і і

нш.)

Літ

арат

ура

Форма кантролю ведаў

Лек

цыі

Пра

кты

чны

я (

семі

нарс

кія)

за

нятк

іЛ

абор

атор

ныя

заня

ткі

Кір

уема

я са

маст

ойна

я пр

аца

1 2 3 4 5 6 7 8 91. Тэма 1. Прадмет гісторыі дзяржавы і права Беларусі

і яго асаблівасціПрадмет і задачы гiсторыi дзяржавы i права

Беларусi.Характэрныя рысы, асаблівасці і тэндэнцыі ў

развіцці навукi гiсторыi дзяржавы i права Беларусi. Паходжанне назвы «Беларусь».

Перыядызацыя гiсторыi дзяржавы i права Беларусi.Гiстарыяграфiя навукi гiсторыi дзяржавы i права

Беларусi.

2 2 ВМК Да 1 тэмы - апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

2. Тэма 2. Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў перыяд усталявання дзяржаўнасці ўсходніх славян (IХ ст. – першая палова ХIII ст.)

Зараджэнне дзяржаўнасці ў усходніх славян. Пытанне аб узнікненні беларускай дзяржаўнасці. Канцэпцыі паходжання дзяржаўнасці.

Старажытныя беларускiя дзяржавы-княствы на Беларусі (Полацкае, Турава-Пінскае, Берасцейскае, Гарадзенскае, Менскае, Смаленскае і інш.).

Асноўныя рысы і асаблівасці грамадскага ладу. Фарміраванне класаў і сацыяльных груп насельніцтва.

Дзяржаўна-палітычны лад. Сістэма органаў ўлады і кіравання. Князь і княжацкая ўлада. Службовыя асобы. Веча.

Суд і судаводства.Хрысціянізацыя насельніцтва. Дзяржава і царква.Старажытнае права на беларускіх землях. Крыніцы

права ў IХ–ХIII ст. Звычаёвае права: сутнасць, асноўныя рысы. Кананічнае права. Першыя пісаныя помнікі права: Руская Праўда, княжацкія статуты, міждзяржаўныя дагаворы (дагавор 1229 г. з Рыгай i Гоцкiм берагам і інш.).

Злачынства і пакаранне.Станаўленне асноўных інстытутаў грамадзянскага

права. Шлюбна-сямейныя адносіны і іх рэгуляванне.


3. Тэма 3 . Беларускія землі ў складзе Вялiкага княства Лiтоўскага. Грамадскі лад дзяржавы

Асноўныя канцэпцыі паходжання Вялікага княства Літоўскага.

Знешнія і унутранныя, сацыяльна-эканамічныя і палітычныя прычыны і перадумовы ўтварэння Вялікага княства Літоўскага.

6 4 ВМК Да 3тэмы - апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных

Працэс фарміравання тэрыторыі дзяржавы з цэнтрам у Навагародку. Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Вялікага княства Літоўскага ў ХIV–ХV ст. Васальная залежнасць мясцовых (удзельных) князёў ад вялікага князя.

Структура феадальнага грамадства. Падзел на класы і саслоўі. Фарміраванне саслоўя шляхты. Прававое становішча шляхты ў ХV–ХVI ст. Служылая шляхта і ўбогая шляхта, іх правы і абавязкі.

Сацыяльнае і прававое становішча сялян (гаспадарскіх, панскіх, царкоўных). Прававы статус асобных катэгорый сялян: баяр путных і панцырных, даннікаў, сялян-слуг, цяглых і асадных сялян, агароднікаў, халупнікаў і інш.

Працэс запрыгоньвання сялян і яго адлюстраванне ў заканадаўстве.

Гарадское насельніцтва і яго структурны падзел. Катэгорыя «людзей люзных».

Афармленне прававога становішча гараджан (месцічаў). Правы і абавязкі гараджан вялікакняжацкіх (дзяржаўных) гарадоў і прыватна-ўласніцкіх гарадоў. Статус гараджан у гарадах з магдэбургскім правам.

Утварэнне цэхаў і братстваў. Барацьба гараджан за сацыяльныя і палітычныя правы.

працаў па заданню выкладчыка.

4. Тэма 4. Дзяржаўна-палітычны лад Вялікага княства Літоўскага. Уніі з Польшчай

Форма дзяржаўнага ўладкавання і форма кіравання Вялікага княства Літоўскага. Сістэма органаў дзяржаўнай улады.

Прававое становішча Вялікага князя (гаспадара) дзяржавы. Вялікія князі Вялікага княства Літоўскага

4 4 ВМК Да 4 тэмы - апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных

(Віцень, Гедзімін, Яўнуцій, Альгерд, Ягайла, Кейстут, Скіргайла, Вітаўт, Свідрыгайла, Жыгімонт, Андрэй Казімір, Аляксандр, Жыгімонт І Стары, Жыгімонт II Аўгуст, Генрых Валуа, Стафан Баторый, Жыгiмонт III Ваза) і іх уклад у працэс фарміравання і развіцця дзяржавы.

Рада Вялiкага княства Лiтоўскага. Яе склад i кампетэнцыя. Змены ў прававым становiшчы рады ў ХV–ХVI ст.

Вышэйшыя службовыя асобы Вялiкага княства Лiтоўскага (земскія і дворныя): маршалак земскi, канцлер, гетман земскi, падскарбi земскi, іншыя службовыя асобы дзяржавы. Iх прававое становiшча і дзейнасць.

Дзяржаўная канцылярыя. Службовыя асобы канцылярыі (пісары, сакратары, дзякі і інш.).

Сойм Вялiкага княства Лiтоўскага. Працэс станаўлення, склад i парадак дзейнасцi. Кампетэнцыя сойма. Заканадаўчая дзейнасць сойма.

Мясцовыя органы дзяржаўнай улады ў перыяд цэнтралiзацыi дзяржавы.

Змены ў адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльным падзеле. Працэс утварэння ваяводстваў i паветаў. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа ХVI ст.

Службовыя асобы мясцовай адмiнiстрацыi. Ваяводы. Старасты. Дзяржаўцы. Павятовыя маршалкi. Харужыя. Старцы. Соцкiя. Іншыя службовыя асобы.

Ваяводскія і павятовыя соймікі: узнікненне і дзейнасць.

Органы ўлады і кiравання ў гарадах. Станаўленне самакіравання ў гарадах з магдэбургскім правам. Прававое становішча войта. Гарадская рада. Бурмiстры. Статус лаўнiкаў.

працаў па заданню выкладчыка.

Мiжнародныя адносіны Вялiкага княства Лiтоўскага. Мiжнародныя сувязi з Лiвонiяй, Маскоўскай, Цверскай, Пскоўскай, Наўгародскай і іншымі дзяржавамi. Васальна залежныя ад Вялiкага княства Лiтоўскага Адаеўскае, Навасiльскае, Казельскае і інш. княствы. Міжнародныя пагадненні, саюзы, дагаворы.

Унii з Польшчай. Крэўская ўнія 1385 г. і Гарадзельская ўнія 1413 г. Унii ў перыяд княжання Казiмiра, Аляксандра, Жыгiмонта І Старога.

Дагаворныя адносіны з Лiвонii і працэс яе далучэння да Вялiкага княства Лiтоўскага.

Люблiнская унiя 1569 г.: прычыны, працэс заключэння, сутнасць, наступствы. Берасцейская царкоўная унiя 1596 г. і яе наступствы.

5. Тэма 5. Судовая сістэма Вялікага княства Літоўскага. Судаводства

Судовыя органы Вялікага княства Літоўскага ў ХIV – першай палове ХVI ст.

Вышэйшыя (цэнтральныя) суды дзяржавы. Гаспадарскi (Вялiкакняжацкi) суд, яго склад, кампетэнцыя і парадак дзейнасцi. Суд паноў-рады. Камісарскі суд. Соймавы суд. Падсуднасць спраў. Судовая рэформа ХVI ст. Новыя прынцыпы

судовага ладу і судаводства. Утварэнне інстытута адвакатуры. Узнікненне інстытута следчых і судовых выканаўцаў. Возныя і інстыгатары.

Галоўны суд (Трыбунал): узнікненне, парадак фармiравання i дзейнасць. Кампетэнцыя суда. Заканадаўчая рэгламентацыя яго дзейнасці (у законе аб утварэнні суда – «Способ прав трыбунальских» 1581 г., у Статуце 1588 г.)

Мясцовыя суды: замкавы (гродскi), земскi, падкаморскi, каптуровы, копны, войтаўска-лаўнiцкі. Перыяд утварэння, склад, парадак фарміравання i дзейнасцi. Падсуднасць спраў.

Сялянскія суды. Вотчынны суд феадала над залежнымі людзьмi.

Судова-працэсуальнае права. Змены ў судаводстве ў ХVI ст. Судовыя пастановы і судовыя кнігі.


6. Тэма 6. Прававая сістэма Вялікага княства Літоўскага

Агульная характарыстыка і асноўныя этапы развіцця прававой сістэмы.

Асноўныя крынiцы права ў перыяд фарміравання Вялікага княства Літоўскага. Звычаёвае права і абмежаванне яго дзейнасці.


Граматы (прывілеі) – важнейшыя крыніцы права ХV – пачатку ХVI ст.

Агульназемскiя прывiлеi: Ягайлы, Гарадзельскiя, Гродзенскія, Казiмiра, Аляксандра і інш.

Соймавыя пастановы. Пастановы павятовых соймікаў.Абласныя прывiлеi (граматы). Агульная

характарыстыка абласных грамат: Вiцебскiх 1503, 1509, 1561 гг.; Полацкiх 1511, 1547, 1580 гг.; Смаленскай 1505 г.; Бельскiх 1501, 1547 гг.; Драгiчынскiх 1511, 1547 гг.; Мсцiслаўскай 1551 г. і інш. Правы і абавязкі насельніцтва па граматах.

Валасныя граматы. Характарыстыка Магілеўскай 1536 г., Свіслацкай 1534 г., Бабруйскіх 1532, 1553 гг., Чачэрскіх 1547, 1554, 1560, 1561 гг., Маркаўскай 1530 г. і іншых валасных грамат. Рэгламентацыя ў граматах правоў і абавязкаў сялян.

Гарадскiя граматы на магдэбургскае права. Правы і абавязкі гараджан адпаведна гарадскіх грамат: Брэсту 1390 г., Гродне 1391 г., Полацку 1498 г., Менску 1499 г., Навагрудку 1511 г. і інш.

Спробы кадыфікацыі заканадаўства ў Вялікім княстве Літоўскім.

Судзебнік Казіміра 1468 г.Прычыны і падставы правядзення першай агульнай

кадыфікацыі заканадаўства ў Вялікім княстве Літоўскім. Статут 1529 г.

Рэформа грамадска-палітычнага ладу ў XVI ст. у Вялікім княстве Літоўскім і адлюстраванне яе ў Статуце 1566 г. Асноўныя палажэнні Статута 1566 г.

Агульная характарыстыка Статута 1588 г. Змены ў канстытуцыйным, грамадзянскім, крымінальным, працэсуальным і іншых галінах права.

працаў па заданню выкладчыка

Зямельная рэформа XVI ст. Устава на валокi 1557 г.Воінскія ўставы. Фарміраванне воінскага права.Праблема выкарыстання субсідыярных крыніц

права: рымскага, нямецкага, кананічнага і інш.Міжнародныя дагаворы – важныя крыніцы права

Вялікага княства Літоўскага XV–XVIII ст.Працэс фарміравання важнейшых інстытутаў і

галінаў феадальнага права ў XIV–XVI ст.Асноўныя палажэннi галiновага права

(канстытуцыйнага, грамадзянскага, адмiнiстрацыйнага, вайсковага, зямельнага, крымiнальнага, судова-працэсуальнага i iнш.).

Станаўленне канстытуцыйнага заканадаўства ў XVI ст.

Злачынства і пакаранне. Змены ў крымінальным і крымінальна-працэсуальным праве ў XV–XVI ст.

Развіццё асноўных інстытутаў грамадзянскага права ў XV–XVI ст.

Характэрныя асаблівасці і тэндэнцыі ў развіцці апякунскага, шлюбна-сямейнага, залогавага, прыродаахоўчага права ў XVI ст.

Палітыка-прававая думка.Палiтычныя, прававыя i царкоўна-рэфармацыйныя

iдэi ў XVI–XVII ст. Феадальная iдэалогiя (М. Радзiвiл. А. Валовiч. Л. Сапега і інш.).

Царкоўная iдэалогiя (праваслаўная, каталiцкая, пратэстанцкая).

Прагрэсiўныя iдэi дробнай шляхты i гараджан (Ф. Скарына. М. Гусоўскi, М. Лiтвiн С. Будны. А. Волан. В. Цяпiнскi і інш.).

Прававая культура Беларусі XIV–XVI ст. Юрыдычная адукацыя.

7. Тэма 7. Грамадска-палітычны лад і права Беларусі ў складзе Рэчы Паспалітай абодвух народаў (ХVII–ХVIII ст.)

Дзяржаўна-прававое становiшча Вялiкага княства Лiтоўскага ў складзе Рэчы Паспалiтай.

Форма дзяржаўнага ўладкавання Рэчы Паспалiтай ў XVII–XVIII ст. Вышэйшыя органы дзяржаўнай улады.

Кароль Рэчы Паспалітай, яго прававое становішча і паўнамоцтвы. «Генрыкавы артыкулы» і «Пакта канвента».

Сойм Рэчы Паспалiтай. Яго склад i парадак дзейнасцi. Сенат Рэчы Паспалiтай. Пасольская ізба.

Соймавыя пастановы. Павятовыя соймiкi, іх дзейнасць і пастановы.Спробы правядзення рэформаў дзяржаўнага ладу ў

сярэдзiне ХVIII ст. Змены ў дзейнасці сойма і павятовых соймікаў. Утварэнне скарбавай і вайсковай камісій. Заснаванне адукацыйнай камісіі.

Пастаянная Рада і яе дэпартаменты.Слуцкая i Барская канфедэрацыi. Прыняцце закона

аб ўраўнаванні ў правах праваслаўных і пратэстантаў з католікамі.

Першы падзел Рэчы Паспалiтай. Заканадаўчая дзейнасць Чатырохгадовага сойма

Рэчы Паспалiтай. Новыя тэндэнцыі ў развіцці права. Канстытуцыя («Закон аб урадзе») Рэчы Паспалiтай

1791 г. Змены ў дзяржаўным ладзе i ў сістэме вышэйшых органаў улады. Утварэнне і склад «Аховы законаў» Рэчы Паспалiтай. Вялікія камісіі: паліцыі, войска, скарбу, адукацыі.

Таргавiцкая канфедэрацыя i замежная iнтэрвенцыя. Другi падзел Рэчы Паспалiтай. Гродзенскi сойм i яго канстытуцыя. Паўстанне 1794 г. пад кiраўнiцтвам


А. Т. Касцюшкi. Органы паўстання. Паланецкі ўніверсал.

Трэцi падзел Рэчы Паспалiтай. Далучэнне Беларусi да Расiйскай iмперыi.

Крынiцы права Рэчы Паспалітай абодвух народаў. Новыя выданнi Статута 1588 г. Кардынальныя правы 1768, 1775, 1791 гг. Заканадаўства чатырохгадовага сойма.

Volumina legum. Праекты новых законаў.Развiццё гарадскога права.Міжнародныя дагаворы Рэчы Паспалітай з

Швецыяй, Турцыяй, Расіяй і інш.Змены ў судовым ладзе Вялікага княства Літоўскага

ў ХVII–ХVIII ст.Развіццё грамадска-палiтычных i прававых iдэй на

Беларусі ў ХVII–ХVIII ст. Палітыка-прававыя погляды Т. Астроўскага, А. Алiзароўскага, А.Т. Касцюшкі, I. Капiевiча, Г. Калантая, К. Нарбута, А. Нарушэвiча, I. Страйноўскага, I. Храптовiча i iнш.

Юрыдычная адукацыя. Юрыдычны факультэт Вiленскай акадэмii.

8. Тэма 8. Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў складзе Расійскай імперыіАдмiнiстрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусi ў

першай палавiне ХIХ ст. Тыльзіцкі мірны дагавор 1807 г. і далучэнне Беластоцкай акругi да Расiйскай iмперыi.

Праекты аднаўлення Вялiкага княства Лiтоўскага (1811 г. і інш.).

Грамадска-палiтычны лад. Змены ў сацыяльнай структуры насельніцтва.

Органы расійскага мясцовага кiравання на тэрыторыi Беларусi. Генерал-губернатар, яго паўнамоцтвы. Губернатар i губернскае праўленне. Казённая палата i iншыя губернскiя ўстановы. Павятовыя органы дзяржаўнага кiравання.

Губернскiя i павятовыя дваранскiя (шляхецкiя) сходы як органы саслоўнага самакiравання.

Судовыя ўстановы ў беларускіх губернях i паветах.Полацкi царкоўны сабор i лiквiдацыя унiяцкай

царквы на Беларусi.Палiтычныя i прававыя iдэi на Беларусі ў XIX ст.

Віленскі ўніверсітэт. Фiламаты i фiларэты. Палітыка-прававыя погляды Я. Чачота, I. Данiловiча,

I. Лялевеля, А. Мiцкевiча, Я. Баршчэўскага, Т. Нарбута, В. Дунiна-Марцiнкевiча і інш.

Права. Кадыфiкацыя мясцовага права. Праект зводу законаў заходнiх губерняў. Увядзенне ў дзеянне законаў Расiйскай імперыi. Адмена дзеяння Статута 1588 г.

Сацыяльна-эканамiчная і палітычная сiтуацыя на Беларусi ў сярэдзiне XIX ст. Скасаванне прыгоннага права. Манiфест ад 19 лютага 1861 г. Агульнае Палажэнне аб сялянах, якiя выйшлi з прыгоннай залежнасцi. Палажэнне аб губернскiх i павятовых


установах па сялянскiх справах. Мясцовыя палажэннi. Асаблiвасцi сялянскай рэформы на Беларусi. Прававое становiшча сялян пасля рэформы.

Рэформа мясцовых органаў. Мiравыя пасрэднiкi. Сялянскiя сходы. Валасное праўленне. Валасны суд.

Судовая рэформа 1864 г. і яе асаблівасці на Беларусі. Мiравыя суды. Агульныя суды: акруговыя суды, судовыя палаты. Сенат. Інстытут прысяжных павераных.

Рэарганiзацыя гарадскiх органаў кiравання ў 1870 г. i 1892 г.

Земская рэформа і асаблівасці яе правядзення на Беларусi. Земскiя сходы i iх управы.

Ваенная і іншыя рэформы. Контррэформы.Рэвалюцыйны i нацыянальна-вызваленчы рух на

Беларусi ў пачатку ХХ ст. Царскi Манiфест ад 6 жніўня 1905 г. аб утварэннi Дзяржаўнай Думы Расіі. Іншыя законы. Манiфест ад 17 кастрычнiка 1905 г. «Аб удасканаленнi дзяржаўнага парадку». Канстытуцыйны характар «Звода асноўных дзяржаўных законаў» (красавік 1906 г.). Дзяржаўны Савет і яго дзейнасць.

Сталыпiнская аграрная рэформа. Беларусь падчас першай сусветнай вайны.

Дзейнасць земстваў на Беларусі. Развіццё права ў канцы ХIХ – пачатку ХХ ст. Змены

ў цывiльным, крымiнальным i працэсуальным праве. Крымiнальнае Ўлажэнне 1903 г.

Актывізацыя нацыянальна-вызваленчага руху ў пачатку ХХ ст. Палiтыка-прававыя погляды Я. Коласа, Я. Купалы, Iвана i Антона Луцкевiчаў, В. Ластоўскага і інш.

9. Тэма 9 . Грамадска-палітычны лад і права на 6 4 ВМК Да 9 тэмы - апытанне;

Беларусі ў перыяд рэвалюцыйных перамен і адраджэння беларускай дзяржаўнасці (1917–1920 гг.)

Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. у Расii. Актывізацыя нацыянальна-вызваленчага руху. Троеўладдзе на Беларусi. З’езд беларускiх нацыянальных арганiзацый 25–27 сакавiка 1917 г. у Мiнску.

Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. у Расii. Усталяванне Савецкай улады на неакупiраванай тэрыторыi Беларусi. Абласны выканаўчы камiтэт Заходняй вобласцi i фронта, яго Прэзiдыум i Савет Народных Камiсараў.

Усебеларускi з’езд (кангрэс) у Мiнску ў снежнi 1917 г. Рада Усебеларускага з’езда i яе выканаўчы камiтэт. Народны Сакратарыят Беларусi.

Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублiкi. Устаўныя граматы. Першы ўрад Беларускай Народнай Рэспублiкi, яго дзейнасць.

Брэсцкi (Брэст-Літоўскі) мiрны дагавор і яго гісторыка-прававая характарыстыка.

Першы з’езд Кампартыi Беларусi ў снежні 1918 г. у Смаленску i яго рашэннi. Працэдура фармiравання і склад першага Часовага рабоча-сялянскага урада Беларускай ССР. Яго кампетэнцыя і дзейнасць.

Манiфест Часовага рабоча-сялянскага ўраду Беларусi аб утварэннi Беларускай ССР ад 1 студзеня 1919 г.

Тэрыторыя Беларускай ССР, адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльны падзел.

Першы з’езд Саветаў Беларусi 2–3 лютага 1919 г. i яго рашэннi. Змяншэнне тэрыторыі БССР. Дэкларацыі з’езда Саветаў.

Першая Канстытуцыя Беларускай ССР 1919 г.Утварэнне Лiтоўска-Беларускай савецкай рэспублiкi

- дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

і яе дзейнасць.Аднаўленне Беларускай ССР. Дэкларацыя аб

абвяшчэннi незалежнасці ад 31 ліпеня 1920 г., яе важнейшыя палажэнні і значэнне.

Ваенна-рэвалюцыйны камiтэт БССР і яго дзейнасць.Другi з’езд Саветаў Беларускай ССР (снежань

1920 г.). Прыняцце Дапаўненняў да Канстытуцыi БССР 1919 г. Утварэнне СНК БССР.

Рыжскi мiрны дагавор 1921 г. паміж Расiяй і Польшчай. Падзел тэрыторыі Беларусi.

10. Тэма 10. Асаблівасці дзяржаўна-прававога развіцця Беларускай ССР у 20–30-я гг. ХХ ст.

Сацыяльна-эканамічнае і палітычнае становішча Беларускай ССР пасля заканчэння грамадзянскай вайны. Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел.

Станаўленне сістэмы савецкіх органаў улады ў Беларускай ССР. З’езды Саветаў БССР. Заканадаўчая дзейнасць ЦВК і СНК БССР. Мясцовыя Саветы і іх выканкамы.

Пераход да новай эканамiчнай палiтыкi і яго нарматыўнае рэгуляванне. Дзейнасць вышэйшых i мясцовых органаў савецкай улады БССР у 20-я гг.Узаемаадносiны БССР з РСФСР да 1923 г. Саюзны

рабоча-сялянскi дагавор 1921 г.Уваходжанне БССР у склад Саюза ССР. Саюзны

дагавор 1922 г. Канстытуцыя СССР 1924 г.Вяртанне ў склад БССР усходнiх раёнаў Беларусi ў

1924, 1926 гг. Увядзенне новага (акруговага) адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу.

Палітыка нацыянальна-дзяржаўнага будаўніцтва ў БССР, яе асноўныя накiрункi і вынікі.

Судовы лад БССР. Пракуратура. Народны


камісарыят унутраных спраў БССР.Тэндэцыі і асаблівасці ў развiцці заканадаўства

Беларускай ССР. Увядзенне ў дзеянне кодэксаў і іншых нарматыўных актаў РСФСР. Уласная кадыфікацыя заканадаўства.

Канстытуцыя Беларускай ССР 1927 г.Станаўленне адміністрацыйна-каманднай сістэмы

кіравання. Вышэйшыя i мясцовыя органы савецкай улады ў БССР у 30-я гг. Падпарадкаванне дзейнасці дзяржаўнага апарата партыйным камiтэтам Камуністычнай партыі.

Калектывiзацыя сельскай гаспадаркі і яе вынікі. Дырэктывы ХV з’езда УКП(б). Машынна-трактарныя станцыi i iх палiтаддзелы як органы кiравання калгасамi.Рэарганiзацыя кiраўніцтва прамысловасцю.

Пяцiгадовыя планы развiцця эканомiкi.Фарміраванне рэпрэсіўнага дзяржаўнага апарата ў

СССР. Парушэнне законнасцi і палітычныя рэпрэсii на Беларусi.

Канстытуцыя СССР 1936 г. i Канстытуцыя БССР 1937 г. Змены ў сістэме савецкіх органаў улады і кіравання. Утварэнне Вярхоўнага Савета БССР і яго Прэзідыума.

Увядзенне абласнога адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу.

Судовая сiстэма БССР і змены ў ёй. Народныя суды. Акруговыя суды. Вярхоўны суд. Iншыя судовыя ўстановы. Пазасудовыя рэпрэсiўныя органы.

Палажэнне аб судовым ладзе СССР, саюзных i аўтаномных рэспублiк ад 16 жнiўня 1938 г.

Негатыўныя тэндэнцыі ў развіцці савецкага права. Змены ў крымінальным і крымінальна-працэсуальным

заканадаўстве.

11. Тэма 11. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з Беларускай ССР у пачатку другой сусветнай вайны

Заходняя Беларусі ў складзе Польскай дзяржавы (II-й Рэчы Паспалітай). Польскі дзяржаўны палiцэйска-бюракратычны рэжым на тэрыторыі За-ходняй Беларусі (1920–1939 гг.). Дзейнасць вышэйшых i мясцовых органаў дзяржаўнай улады Польшчы адносна Заходняй Беларусi. Права II-й Рэчы Паспалітай. Канстытуцыі Рэчы Паспалітай 1921, 1935 гг. Тэндэнцыі ў развіцці заканадаўства (крымінальнага, грамадзянскага і інш.). Прававое становiшча насельніцтва Заходняй

Беларусi. Нацыянальна-вызваленчая барацьба беларускага народа ў Заходняй Беларусi ў 20–30-я гг.

Савецка-германскія пагадненні ў канцы 30-х гг. Дагавор памiж СССР i Германiяй 1939 года.

Гiтлераўская агрэсiя супраць Польшчы i пачатак другой сусветнай вайны ў верасні 1939 г. Уступленне Чырвонай Армii на тэрыторыю Заходняй Беларусi.

Адарванне ад Беларусi Вiленскага краю i перадача яго Лiтоўскай рэспублiцы ў 1939 г.

Утварэнне часовых органаў улады ў Заходняй Беларусi. Iх склад i дзейнасць. Народны (Нацыянальны) сход Заходняй Беларусi i яго рашэнні. Дэкларацыі Народнага (Нацыянальнага) сходу.

Прыняцце Заходняй Беларусi ў 1939 г. у склад СССР i БССР.

Утварэнне абласцей, раёнаў i сельсаветаў на тэрыторыі Заходняй Беларусi. Фарміраванне органаў савецкай улады ў заходнiх абласцях Беларускай ССР.


12. Тэма 12. Беларуская ССР у перыяд Вялікай Айчыннай вайны

Вераломны напад гiтлераўскай Германii на Савецкi Саюз. Прычыны няўдач Чырвонай Армii ў першыя месяцы вайны.

Утварэнне Дзяржаўнага Камiтэта Абароны СССР і іншых надзвычайных савецкіх органаў на перыяд вайны.

Асаблівасці ў праве ваеннага перыяду. Змены ў крымiнальным, крымiнальна-працэсуальным, працоўным, грамадзянскім, шлюбна-сямейным заканадаўстве.

Дзяржаўныя органы БССР і іх дзейнасць у перыяд вайны.

Нямецкі акупацыйны рэжым на тэрыторыi Беларусi. Усенародная партызанская барацьба беларускага

народа супраць нямецкiх акупантаў. Партызанскія і партыйныя органы на Беларусі: іх функцыі, паўнамоцтвы і дзейнасць.

Пачатак вызвалення Беларусi ад гiтлераўскiх акупантаў. Асаблівасці аднаўлення і дзейнасці савецкіх органаў дзяржаўнай улады, партыйных органаў ў вызваленых раёнах Беларусi.

Аднаўленне народнай гаспадаркi рэспублiкi і яго нарматыўнае рэгуляванне.

Тэрытарыяльныя страты Беларускай ССР.


13. Тэма 13. Асаблівасці дзяржаўна-прававога развіцця БССР у пасляваенны перыяд (40-я – першая палова 50-х гг.)

Змены ў мiжнароднай дзейнасці савецкіх рэспублік. Утварэнне Арганізацыі Аб’яднаных Нацый. Удзел Беларускай ССР ў ААН.

Дзейнасць органаў дзяржаўнай улады БССР у


першыя пасляваенныя гады. Вярхоўны Савет БССР i Прэзідыум Вярхоўнага Савета.

Пераўтварэнне Савета Народных Камiсараў ў Савет Мiнiстраў рэспублiкi. Кампетэнцыя і накірункі дзейнасці урада БССР.

Асаблівасці ўзнаўлення і дзейнасці мясцовых органаў дзяржаўнай улады і кіравання ў пасляваенны перыяд.

Адбудова народнай гаспадаркi БССР. Першая пасляваенная пяцігодка развіцця народнай гаспадаркі.

Адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльны падзел рэспублiкi.Калектывiзацыя сялянскiх гаспадарак у заходнiх

абласцях Беларускай ССР.Партыйныя камiтэты УКП(б)–КПСС i iх роля ў

дзяржаўным кiраваннi. Дзейнасць органаў мiлiцыi, пракуратуры i суда.Тэндэнцыі ў савецкім праве. Абмежаванне

кампетэнцыi рэспублiкi ў праватворчасцi. Змены ў заканадаўстве СССР і БССР.

працаў па заданню выкладчыка

14 Тэма 14. Дзяржава і права Беларускай ССР у другой палове 50-х – першай палове 80-х гг. ХХ ст.

Дзейнасць вышэйшых органаў дзяржаўнай улады і кіравання ў СССР і БССР у другой палове 50-х – першай палове 60-х гг. Змены ў структуры і кампетэнцыі. Адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльны падзел БССР і

змены ў ім.ХХ з’езд КПСС 1956 г. i яго рашэнні. Спробы

правядзення дзяржаўных рэформаў і пашырэння кампетэнцыі савецкіх рэспублік.

Змены ў кiраваннi сельскай гаспадаркай i

4 2 ВМК ВМК Да 14 тэмы - апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

прамысловасцю. Утварэнне саўнаргаса БССР у 1957 г.Новыя тэндэнцыі ў праве. Актывiзацыя

праватворчай дзейнасцi рэспублiкi. Новая кадыфікацыя заканадаўства. Прыняцце

першых новых кодэксаў: КК і КПК 1960 г., ГК і ГПК 1964 г.

Актывізацыя міжнароднай дзейнасці і пашырэнне міжнародных сувязяў Беларускай ССР.

Змены ў дзейнасці суда, пракуратуры, праваахоўчых органаў БССР.

Вышэйшыя і мясцовыя органы дзяржаўнай улады i кiравання БССР у другой палове 60-х – першай палове 80-х гг. Вярхоўны Савет БССР i яго Прэзiдыум. Савет Мiнiстраў БССР. Мiнiстэрствы i камiтэты.Новыя палажэннi аб мясцовых Саветах i iх

выканкамах.Застойныя з’явы ў грамадска-палітычным жыцці

савецкіх рэспублік.Прыняцце Канстытуцыі СССР 1977 г. Канстытуцыя

Беларускай ССР 1978 г.Асаблівасці ў развiцці права. Змены ў заканадаўстве

БССР.Кадыфікацыя заканадаўства Беларускай ССР.

Шлюбна-сямейны кодэкс БССР 1969 г. Зямельны кодэкс БССР 1970 г. Водны кодэкс і Кодэкс законаў аб працы БССР 1972 г. Лясны кодэкс БССР 1979 г. Жыллёвы кодэкс БССР 1983 г. Кодэкс аб адмiнiстрацыйных правапарушэннях БССР 1984 г.

Судовая сістэма БССР. Пракуратура БССР. Праваахоўчыя органы БССР.

15 Тэма 15. Дзяржава і права Беларускай ССР на 4 2 ВМК ВМК Да 15 тэмы - апытанне;

пачатку кардынальных рэформаў у СССР. Абвяшчэнне незалежнасці рэспублікі (другая палова 80 - х – пачатак 90 - х гг.)

Дзейнасць вышэйшых органаў улады СССР і БССР ў 1985–1990 гг. Вярхоўны Савет БССР. Яго камісii. Прэзідыум Вярхоўнага Савета БССР. Савет Мінiстраў БССР.

Пачатак рэфармавання і дэмакратызацыі грамадскіх адносін у СССР. Змены ў заканадаўстве СССР i БССР. Змены ў Канстытуцыi БССР 1978 г.

Абвяшчэнне незалежнасцi Беларускай ССР. Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнiтэце Беларускай ССР 1990 г. і яе значэнне. Усеагульная дэкларацыя правоў чалавека і Беларусь. Змены ў сістэме органаў улады Беларусі і заканадаўстве.

Праект новага Саюзнага дагавору. Актывізацыя працэсу дэмакратызацыі грамадскіх

адносін і пераходу да рынкавых адносін.Новыя тэндэнцыі ў праве. Распад Саюза Савецкiх Сацыялiстычных рэспублiк.

Утварэнне Садружнасцi Незалежных Дзяржаў.

- дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

16 Тэма 16. Дзяржава і права Рэспублікі Беларусь у канцы ХХ – пачатку ХХI ст.

Станаўленне новай сістэмы органаў дзяржаўнай улады і мясцовага самакіравання ў Рэспубліцы Беларусь.

Новыя тэндэнцыі ў міжнародных адносінах. Пашырэнне мiжнародных сувязяў Рэспублiкi Беларусь. Міжнародныя пагадненні.Развіццё права. Актывізацыя грамадска-палітычнай і

тэарэтыка-прававой думкi. Узнікненне новых палітычных партый у Рэспубліцы

Беларусь.

4 2 ВМК ВМК Да 16 тэмы - апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

Канстытуцыя Рэспублiкi Беларусь 1994 года. Змены ў сістэме органаў улады. Развіццё заканадаўства.

Змяненнi i дапаўненнi да Канстытуцыi, прынятыя 24 лістапада 1996 г.

Прэзiдэнт Рэспублiкi Беларусь і яго паўнамоцтвы. Нацыянальны сход Рэспублiкi Беларусь.Канстытуцыйны суд: стварэнне і дзейнасць.Рэспубліканскія рэферэндумы.Саюз Беларусi i Расii. Статут Саюза Расіі і Беларусі

1997 г. Дагавор аб стварэнні Саюзнай дзяржавы Расіі і Беларусі ад 8 снежня 1999 г.

Судовы лад. Судова-прававая рэформа ў Рэспублiцы Беларусь.

Пракуратура Рэспублікі Беларусь.Асаблівасці ў развiцці галіновага заканадаўства:

канстытуцыйнага, грамадзянскага, экалагічнага, працоўнага, крымiнальнага i iнш. Кадыфікацыя заканадаўства. Прыняцце новых кодэксаў Рэспублікі Беларусь.

Тэндэнцыі ў развіцці юрыдычнай навукі і юрыдычнай адукацыі.

Всего: 70 46

4. ІНФАРМАЦЫЙНА-МЕТАДЫЧНАЯ ЧАСТКА4.1. ВУЧЭБНА-МЕТАДЫЧНЫЯ МАТЭРЫЯЛЫ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ

Вучэбная і спецыяльная літаратура да ўсяго курсаАбрамовіч А. М. Правовой статус советского гражданина. – Мн., 1988.Абрамовіч А., Доўнар Т., Сатолін У., Юхо Я. Дагаворы і граматы як

крыніцы беларускага права. – Мн., 2000.Адамушка У. Палiтычныя рэпрэсii 1920–1950-х гг. на Беларусi. – Мн.,

1994.Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией: В 39-ти т. –

Вильно, 1864–1915.Анiшчанка Я. Iнкарпарацыя Беларусi ў Расейскую iмперыю за

Кацярынаю II // Спадчына. 1996. № 3. С. 34–70.Анішчанка, Я. К. Палітычная гісторыя часоў падзелу Рэчы Паспалітай.

Доктарская дысертацыя / Я. К. Анішчанка. – Мн.: Выдавец Хурсік, 2006. – 256 с.

Архівы БНР. Т. 1. Ч. 1–2. – Мн., 1999. Асветнікі зямлі Беларускай: Энцыкл. давед. – Мн., 2001.Атрушкевич М. М., Вишневский А. Ф. Законодательные акты о городах

(особенности реализации в беларуси второй половины ХVIII – первой половины ХIХ вв.). – Мн.: Академия МВД Республики Беларусь 2002.

Бардах Ю., Леснодорский Б., Пиетрчак М. История государства и права Польши. – М., 1980.

Беларусізацыя. 1920-я гады: Дакументы і матэрыялы / Пад агульнай рэд. Р. П. Платонава і У. К. Коршука. – Мн., 2001.

Беларускія летапісы. – Мн., 1998.Белоруссия в эпоху феодализма: Сб. док. и материалов: В 3-х т. – Мн.,

1959–1961.Бирало А. А. Философская и общественная мысль в Белоруссии и Литве в

конце ХVII – середине ХVIII вв. – Мн., 1971.Бровка Ю. П. Белорусская ССР – суверенный участник международного

общения. – Мн., 1974.Бровка Ю. П. Международная правосубъектность БССР. – Мн., 1967.Бригадин П. И. Эсеры в Беларуси (конец ХIХ в.– февраль 1917 г.). – Мн.,

1994. Брянцев П. Д. История Литовского государства с древнейших времен. –

Вильна, 1889.Васілевіч Р. А., Доўнар Т. І., Юхо І. А. Гісторыя канстытуцыйнага права

Беларусі. – Мн., 2001.Верховный Совет Республики Беларусь: история и современность (1923–

1998). – Мн., 1998.Виленский Б. В. Судебная реформа и контрреформа в России. – Саратов,

1969.Вішнеўская І. У. Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі:

Дапамож. – Мн., 2004.

Вішнеўская І. У. Палітыка-прававая думка Беларусі на мяжы еўрапейскіх цывілізацый (IХ – пачатак ХХI ст.). – Мн.: Тэсей, 2008.

Вішнеўскі А. Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі (1917–1996). – Мн., 2000.

Вішнеўскі А. Ф. Палітыка-прававы рэжым савецкай дзяржавы (1917–1953 гг.). – Мн., 2002.

Вішнеўскі А. Ф. Асаблівасці палітыка-прававога рэжыму савецкай дзяржавы і яго вытокі (1917–1953 гг.). – Мн., 2006.

Вішнеўскі А. Ф., Юхо Я. А. Гiсторыя дзяржавы i права Беларусi ў дакументах i матэрыялах. – Мн., 1998, 2003.

Вишневский А. Ф. Организация и деятельность милиции Беларуси. 1917–1940 гг.: Историко-правовые аспекты. – Мн., 2000.

Вишневский А. Ф., Довнар Т. И. История государства и права Беларуси. – Мн., 1996.

Владимирский-Буданов М. Ф. Немецкое право в Польше и Литве. – СПб., 1868.

Владимирский-Буданов М. Ф. Очерки из истории литовско-русского права. – Киев, 1893.

Владимирский-Буданов М. Ф. Обзор истории русского права. – Киев, 1915.Вялікае княства Літоўскае: гісторыя вывучэння ў 1991-2003 гг.:

матэрыялы міжнар. круглага стала. Гродна (16-18 мая 2003 г.). – Мн.: Медисонт, 2006.

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т.1. – Мн.: БелЭн, 2005.Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т.2. – Мн.: БелЭн, 2006.Государственная Дума в России в документах и материалах. – М., 1957.Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах (IХ–ХVIII ст ст.). Т.I. – Мн.,

1936.Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі ХVI–ХVIII ст:

Хрэстаматыя / Аўт.-склад. Т. І. Доўнар, Ю. П. Доўнар, Л. Л. Голубева. – Мн.: БДУ, 2004.

Грицкевич А. П. Частновладельческие города Белоруссии в ХVI–ХVIII вв.: Социально-экономическое исследование истории городов. – Мн., 1975.

Гудавичюс Э. С. История Литвы /Э. Гудавичюс. – Т. 1: История Литвы с древнейших времен до 1569 г. / Пер. на рус. яз. И. Г. Ефремова. – М.: Фонд имени И. Д. Сытина, – ВАLTRUS, 2005.

Грыцкевiч А. Гiсторыя геапалiтыкi Беларусi // Спадчына. 1994. № 1. С. 85–92.

Дварчанiн I. С. Ф. Скарына як культурны дзеяч i гуманiст на беларускай нiве. – Мн., 1991.

Декреты Советской власти: В 13-ти т. – М., 1957–1968.Дзербіна Г. Права і сям’я ў Беларусі эпохі Рэнесансу. – Мн., 1997.Довнар Т. И. Краткий очерк истории государства и права Республики

Беларусь (послеоктябрьский период). – Мн., 1997.Довнар Т. И., Шелкопляс В. А. Государство и право Беларуси в ХIV–ХVI

вв. – Мн., 1993.

Довнар Т. И., Шелкопляс В. А. Уголовное право феодальной Беларуси (ХV–ХVI вв.). – Мн., 1995.

Довнар-Запольский М. В. Государственное хозяйство Великого княжества Литовского при Ягеллонах. – Киев, 1901.

Довнар-Запольский М. В. Очерки по организации западно-русского крестьянства в ХVI в. – Киев, 1902.

Довнар Т. И., Юрашевич Н. М. История государства и права Беларуси: учеб. пособие. – Мн.: Акад. упр. при Президенте Республики Беларусь. 2005.

Доўнар Т. I. Грамадзянскае права феадальнай Беларусi ХV–ХVI стст. – Мн., 1997.

Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб.-метад. комплекс для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.1. – Мн., 2002.

Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн.: Амалфея. 2007.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб.-метад. комплекс

для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.2. – Мн., 2005.Доўнар Т. І. Канстытуцыйнае права Беларусі феадальнага перыяду (па

Статутах Вялікага княства Літоўскага 1529, 1566, 1588 гг.). – Мн., 2001.Доўнар Т. І. Помнікі права Беларусі феадальнага перыяду. – Мн., 2001.Доўнар Т. I. Праблемы гісторыка-прававой навукі Беларусі // Проблемы

совершенствования политической системы Беларуси на рубеже ХХ–ХХI вв.: Материалы науч.-практ. конф. 6–7 июня 2001 г. – Брест: изд-во БГТУ, 2001. С. 87–90.

Доўнар Т. I. Развіццё асноўных інстытутаў грамадзянскага і крымінальнага права Беларусі ў ХV–ХVI стст. – Мн., 2000.

Доўнар Т. І. Узнікненне і развіццё прававой навукі на Беларусі // Юстыцыя Беларусі. 2004. № 9.

Доўнар-Запольскi М. В. Гiсторыя Беларусi. – Мн., 1994.Доўнар Ю.П. Судовая рэформа ХVI стагоддзя ў Вялікім княстве Літоўскім

/ Аўтарэф. дыс. …канд. юрыд. нав.: 12.00.01. – Мн., БДУ. 2004.Доўнар Ю.П. Судовая рэформа ХVI стагоддзя ў Вялікім княстве

Літоўскім. – Мн., БДУ. 2007.Дружчыц В. Войты i iх улада ў беларускiх гаспадарчых местах з

Майдэборскiм правам // Iнбелкульт. Запiскi аддзелу гуманiтарных навук. Працы клясы гiсторыi. 1929. Кн.8. Т.3.– С. 241–298.

Ермаловіч М. Беларуская дзяржава – Вялікае княства Літоўскае. – Мн., 2000.

Ермаловiч М. I. Старажытная Беларусь: Полацкi i Новагародскi перыяды. – Мн., 1990.

Ермаловiч М. I. Старажытная Беларусь: Вiленскi перыяд. – Мн., 1994.Загоскин Н. П. История права русского народа. Т.1. – Казань, 1899. Запруднiк Я. Беларусь на скрыжаваннях гiсторыi. – Мн., 1997.З гiсторыi унiяцтва ў Беларусi (да 400-годдзя Брэсцкай унii). – Мн., 1996.Iгнатоўскi У. М. Кароткi нарыс гiсторыi Беларусi. – Мн., 1992.Избранные произведения прогрессивных польских мыслителей: В 3-х т.

Т. 1. – М., 1956.

Иловайский Д. Гродненский сейм 1793 года. – М., 1870.Идеи гуманизма в общественно-политической и философской мысли

Белоруссии / Редкол. К. П. Буслов и др. – Мн., 1977.Из истории установления советской власти в Белоруссии и образования

БССР. Т. 4. – Мн., 1954.Из истории философской и общественно-политической мысли

Белоруссии. – Мн., 1962.История Советской Конституции (1917–1956) / Под ред. С.С.

Студеникина. – М., 1957.История Советского государства и права: В 3-х кн. – М., 1968–1985.История Польши: В 3-х т. – М., 1954. Т. I. История государства и права СССР: В 2-х ч. Ч. 1. – М., 1967. История государства и права Белорусской ССР: В 2-х т. Т.1, 2. – Мн.,

1970, 1976.Калубовiч А. Крокi гiсторыi. – Беласток; Вiльня; – Мн., 1993.Канчер Е. Белорусский вопрос. – Пг., 1919.Каліноўскі К. За нашую вольнасць: Творы, дакум. – Мн., 1999.Касцюк М. Бальшавіцкая сістэма ўлады на Беларусі. – Мн., 2000.Кiпель В. Беларуская дзяржаўнасць: Хрэстаматыя i бiблiяграфiя. – Нью-

Йорк, 1988.Копысский З. Ю. Социально-политическое развитие городов Белоруссии в

ХVI–первой половине ХVII вв. – Мн., 1975.Коялович М.О. Лекции по истории Западной России. – М., 1864.Коялович М.О. Чтения по истории Западной России. 4-е изд. – СПб., 1884.Краткая история Польши: С древнейших времен до наших дней. – М.,

1993.Крестьянская реформа в России 1861 г.: Сб. законодат. актов. – М., 1954.Круталевич В. А. Рождение Белорусской Советской Республики. – Мн.,

1979.Круталевiч В. А., Юхо Я. А. Гiсторыя дзяржавы i права Беларусi. – Мн.,

1998.Круталевіч В. А., Юхо Я. А. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі (1917–

1945 гг.). – Мн., 2000.Круталевич В. А. История Беларуси: становление национальной

державности (1917–1922 гг.). – Мн., 1999.Кузнецов И. Н., Шелкопляс В. А. История государства и права Беларуси. –

Мн., 2004.Ладысеў У. Ф., Брыгадзін П. І. На пераломе эпох: станаўленне Беларускай

дзяржаўнасці (1917–1920 гг.). – Мн., 1999.Лаппо И. И. Великое княжество Литовское за время от заключения

Люблинской унии до смерти Стефана Батория. – СПб. Т.1. 1901.Лаппо И.И. Гродский суд в Великом княжестве Литовском в XVI

столетии // ЖМНП, 1908. Ч.13, янв. – С. 51–113.Лаппо И. И. Земский суд в Великом княжестве Литовском в конце ХVI в.

– СПб, 1897.

Лаппо И. И. Литовский Статут 1588 года: В 3-х кн. Т. 1. Ч. 1. – Каунас, 1934.; Т. 1. Ч. 2. – Каунас, 1936.; Т. 2. – Каунас, 1938.

Лаппо И.И. Подкоморский суд в Великом княжестве Литовском в конце XVI– начале XVII века // Журнал министерства народного просвещения. 1899. №8. – С.341–403.

Латкин В.Н. Лекции по внешней истории русского права. – СПб, 1890.Леонтович Ф.И. Очерки истории литовско-русского права: Образование

территории Литовского государства // ЖМНП. – СПб, 1893. № 12.Леонтович Ф.И. Суд господарей и их советников в Великом княжестве

Литовском до и после Люблинской Унии // Журнал Министерства юстиции. 1910. №2. – С. 30–52.

Ливанцев К.Е. Сословно-представительная монархия в Польше, её сущность и особенности (2-я половина ХІV –конец ХVІ в.). – Л., 1968.

Литвин Михалон. О нравах татар, литовцев и москвитян: Десять отрывков // Архив историко-юридических сведений, относящихся до России, издаваемый Н.Калачовым. – М., 1854. Кн.2. Ч.2.

Любавский М. К. Литовско-русский сейм: Опыт по истории учреждения в связи с внутренним строем и внешнею жизнью государства. – М., 1900.

Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-русского государства ко времени издания первого Литовского Статута: Ист. oчерки // Чтения в Императорском обществе истории и древностей Российских при Московском университете». – М., 1892.

Любавский М. К. Очерк истории Литовско-Русского государства до Люблинской унии включительно. – М., 1915.

Магдэбургскае права на Беларусі: матэрыялы навук. канф., прысвечанай 500-годдзю выдачы г. Мінску граматы на магдэбургскае права. – Мінск: Права і эканоміка, 1999.

Максимейко Н.А. Сеймы Литовско-Русского государства до Люблинской унии 1569г. – Харьков, 1902.

Максимейко Н.А. Источники уголовных законов Литовского Статута. – Киев, 1894.

Малиновский И.А. Рада Великого княжества Литовского в связи с Боярской думой Древней России. Ч.II. Рада Великого княжества Литовского. Вып.1. – Томск, 1904.

Малышев К. Курс гражданского судопроизводства. Т.1. – М., 1876.Маргунский С. П. Создание и упрочение белорусской государственности.

– Мн., 1958.Мартенс Ф. Собрание трактатов и конвенций, заключенных Россией с

иностранными державами. Т. 2. – СПб., 1875. Міндаў, кароль Літовіі у дакументах і сьведчаньнях = Mindowe, rex

Lithowiae, in litteris et testimonies/ НАН Беларусі, ін-т гісторыі; уклад., пер. На бел. Мову, камэнт. Алеся Жлуткі. – Менск: Тэхналёгія, 2005.

Місаревич Н.В. Магдэбургскае права на Беларусі. – Гродна, 2003.Литовская Метрыка (1528–1547 гг.). 6-я книга судных дел. – Вильнюс.

1995.

Литовская метрика (1499–1514 гг.). Книга записей. 8. – Вильнюс, 1995.Литовская метрика (1518–1522 гг.). Книга 10. – Вильнюс. 1996. Мыслiцелi i асветнiкi Беларусi ХХ–IХ стст. Энцыклапед. давед. – Мн.,

1995.Народное (Национальное) Собрание Западной Белоруссии (28–30 октября

1939 г.): Стеногр. отчет. – Мн., 1946.Нарысы гiсторыi Беларусi: У 2-х ч. – Ч.1,2. – Мн., 1994–1995.Насевiч В. Л. Пачаткi Вялiкага княства Лiтоўскага: падзеi i асобы. – Мн.,

1993.Нольде А. Очерки по истории кодификации местных гражданских законов

при графе Сперанском. Попытка кодификации литовско-польского права. Вып. 1. – СПб., 1906.

Очерки истории государства и права БССР. Вып. 2. – Мн., 1969. Очерки истории философской и социологической мысли Белоруссии. –

Мн., 1973.Очерки по истории государства и права БССР. Вып. 1. – Мн., 1958. Павинский А.И. О немецком праве в Польше и Литве. – СПб, 1871.Павлов Я. С. Советско-германские договоры 1939–1941 гг.: трагедия

тайных сделок. – М., 1996.Павлова Л. В. Органы власти и управления БССР в период Великой

Отечественной войны // Правоведение. 1979. № 1.Падокшын С. А. Фiласофская думка эпохi Адраджэння ў Беларусi. – Мн.,

1990.Пашуто Т. В. Образование Литовского государства. – М., 1959.1 января 1919 года: Временное рабоче-крестьянское советское

правительство Белоруссии: док. и материалы / сост. В.Д. Селеменов и др.; науч. ред. М.Ф.Шумейко. – Мн., 2005.

Пичета В. И. Аграрная реформа Сигизмунда-Августа в Литовско-Русском государстве. – М., 1958.

Пичета В. И. Белоруссия и Литва ХV–ХVI вв. – М., 1961.Послания Гедимина. – Вильнюс, 1966.Пресняков А. Е. Западная Русь и Литовско-русское государство // Лекции

по русской истории. Т.2. Вып.I. – М., 1939. Полное собрание русских летописей. Т. 32 т. М., 1975; т. 35. – М., 1980.Похилевич Д.Л. Крестьяне Белорусии и Литвы в ХVI – ХVIII вв. – Львов,

1957.Пташицкий С.Л. Описание книг и актов Литовской Метрики. – СПб,

1887.Пташицкий С.Л. К вопросу об исзданиях и комментариях Литовскаго

Статута. – СПб, 1893.Радаман Андрэй. Кіраванне соймікавамі пасяджэннямі ў Вялікім Княстве

Літоўскім, Рускім і Жамойцкім у другой палове ХVI – пачатку ХVII ст. // Весці Беларускага дзяржаўнага педагагічнага універсітэта імя Максіма Танка. – 2002. – № 2 (32).

Радаман Андрэй. Элекцыйныя лісты як крыніцы вывучэння дзейнасці

соймікаў Вялікага Княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага другой паловы ХVI – пачатку ХVII ст. // Архіварыус: Зб. Навук. паведамл. і арт. Вып. 2 / Рэдкал.: А. К. Галубовіч (старш.) і інш. – Мн.: БелНДІДАС, 2004. – С.99–104.

Радаман А. А. Справа аб парушэнні ваўкавыскім старостай Крыштафам Монвідам Дарагастайскім парадку ўступлення на пасаду і прынцыпаў прызначэння ўраднікаў гродскага суда і яе адлюстраванне ў дакументах Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі // Архіварыус: Зб. Навук. паведамл. і арт. Вып. 2 / Рэдкал.: А. К. Галубовіч (старш.) і інш. – Мн.: БелНДІДАС, 2004. – С. 104–114.

Радаман А. Земскія ўраднікі Віцебскага ваяводства ў другой палове ХVI – першай палове ХVII ст. ст. / А. Радаман, Д. Вілімас. В. Галубовіч // Сommentarii polocenses historici =Полацкія гістарычныя запіскі. – Том ІІ. – Полацак, 2005. – С. 51–61.

Земскія ўраднікі Полацкага ваяводства (другая палова ХVI – першая палова ХVII ст.ст) / Падрыхтавалі А. Радаман, Д. Вілімас, В. Галубовіч // Сommentarii polocenses historici =Полацкія гістарычныя запісі. – Том І. – Полацак, 2004.

Решения Главного Литовского Трибунала (1583–1655)., – Вильнюс, 1988.Российское законодательство Х–ХХ вв.: В 9-ти т. – М., 1987–1991.Рэлігія і царква на Беларусі: Энцыкл. Давед. / Рэдкал.: Г.П.Пашкоў і інш.

– Мн., 2001.Сагановiч Г. М. Войска Вялiкага княства Лiтоўскага ў ХVI–ХVII стст. –

Мн., 1994.Самбук С. М. Общественно-политическая мысль Белоруссии во второй

половине ХIХ в. – Мн., 1976.Сільчанка М., Басюк І. Беларуская дзяржаўнасць. – Гродна. 1997.Сільчанка М., Басюк І. Асноўныя этапы беларускай дзяржаўнасці. –

Гродна. 1996; Гродна. 1997.Сільчанка М., Місарэвіч Н.В. Гісторыя мясцовага самакіравання на

Беларусі: Тэксты лекцый. – Гродна, 2000.Свод местных законов Западных губерний (проект). – СПб., 1910.Сергиевич В. Лекции и исследования по истории русского права. – СПб.,

1883.Слобожанин В. П. Земское самоуправление в Беларуси (1905–1917 гг.). –

Мн., 1994.Сокол С. Ф. Политическая и правовая мысль в Белоруссии ХVI–первой

половине ХVII вв. – Мн., 1984.Спиридонов М.Ф. Закрепощение крестьянства Беларуси (ХV – ХVI вв.). –

Мн., 1993.Способ прав трибунальских // Временник Императорского Московского

Общества истории и древностей Российских. – М., 1857. Т.ХХV. Старажытная беларуская лiтаратура. – Мн., 1990.Старонкi гiсторыi Беларусi / Калект. аўт. – Мн., 1992.Старостина И. П. Судебный иммунитет в законах Казимира 1468 г. //

Общество и государство феодальной России. – М., 1975. С. 262–271.

Статут Великого княжества Литовского 1529 года. – Мн., 1960.Статут Великого князьства Литовського 1566 г. и поправы статутовые

1678 г. // Временник Моск. о-ва ист. и древн. рос., 1855. – Кн.25. С.1–242.Статут Вялікага княства Літоўскага 1566 г. / Т.І.Доўнар, У.М.Сатолін,

Я.А.Юхо. – Мн., 2003.Статут Вялiкага княства Лiтоўскага 1588 г: Тэксты. Давед. Камент. – Мн.,

1989. Судебная реформа: В 2-х т. Т. 1–2. – М., 1915. Сыны i пасынкi Беларусi / Уклад. С. В. Барыс. – Мн., 1996.Татищев В.Н. История Российская: В 7-ми т. Т. 1. – М.; Л., 1962. Турук Ф. Белорусское движение. Очерк истории национального и

революционного движения белорусов. – М., 1921.Улащик Н. Н. Очерки по археографии и источниковедению истории

Белоруссии феодального периода. – М., 1973.Улащик Н. Н. Предпосылки крестьянской реформы 1861г. в Литве и

Западной Белоруссии. – М., 1965. Филевич И. П. Борьба Польши и Литвы-Руси за Галицко-Волынское

наследие. – СПб., 1890.Философская и общественно-политическая мысль Белоруссии и Литвы. –

Мн., 1987.Францыск Скарына i яго час: Энцыкл. давед. – Мн., 1988.Фридман М. Б. Отмена крепостного права в Белоруссии. – Мн., 1958.Хрестоматия по истории БССР (1917–1971). – Мн., 1972.Хрестоматия по истории южных и западных славян. – Мн., 1987.Цвикевич А. Краткий очерк возникновения Белорусской Народной

Республики. – Киев, 1919.Чыгрынаў П. Грамадская думка ў Беларусі: палітыка-гістрарычны аспект

(Х – пач. ХХ стст.). – Мн., 1966.Чудаков М.Ф. Конституционный процесс в Беларуси (1447 – 1996гг.). –

Мн. 2004.Шалькевіч В.Ф. Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі. – Мн.,

1999.Шелкопляс В. А. Местные органы государственного управления в

Белоруссии в конце ХVIII – начале ХIХ вв. – Мн., 1972.Шелкопляс В. А. Судебные органы в Беларуси (конец ХVIII–первая

половина XIX вв.). – Мн., 1997.Широков А. Т. ЦИК Белорусской ССР в 1919–1936 гг. – Мн., 1979.

Энцыклапедыя гiсторыi Беларусi: У 6-ці т. – Мн., 1993–2003.Юшков С. В. Общественно-политический строй и право Киевского

государства. – М., 1949.Юхо І. А., Сокал Л.К. Гісторыя дзяржавы і права Рэспублікі Беларусь:

Паслякастрычніцкі перыяд: Вучэб. дапам. – Мн., 2004.Юхо Я. А. Гістарыяграфія гісторыі дзяржавы і права феадальнай Беларусі:

У 2-х ч. Ч.1, 2. – Мн. 1999, 2003.Юхо Я. А. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн., 2000.

Юхо Я.А. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі. – Мн., 1992.Юхо И. А. Правовое положение населения Белоруссии в ХVI в. – Мн.,

1978.Якубовский И.В. Земские привилеи Великого княжества Литовского //

ЖМНП. 1903. № 6.Ясинский М. Н. Материалы для истории судоустройства и

судопроизводства в Литовско-Русском государстве. Акты о копных и панских судах. – Киев, 1897. Т.1.

Ясинский М. Очерки по истории судоустройства в Литовско-Русском государстве. Главный Литовский Трибунал. Происхождение Главного Литовского Трибунала. – Киев, 1901.

Ясинский М. Н. Уставные земские грамоты Литовско-Русского государства. – Киев, 1889.

Літаратура да асобных тэмаўДа тэмаў 1–2

Алексеев Л.В. Полоцкая земля в ХI–ХIII вв. Очерки истории Северной Белоруссии. – М., 1966.

Белоруссия в эпоху феодализма: Сб. док. и материалов: В 3 т.Т. 1. 1959. Беларускія летапісы. – Мн., 1998.Вішнеўскі А. Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн., 2000.Вiшнеўскi А. Ф., Юхо Я. А. Гiсторыя дзяржавы i права Беларусi ў

дакументах i матэрыялах. – Мн., 1998.Геродот. История в девяти книгах. – Л., 1972.Дагаворы і граматы як крыніцы беларускага права / Склад.: Я. Юхо,

А. Абрамовіч, Т. Доўнар, У. Сатолін. – Мн., 2000.Джаксон Т. Н. Исландские королевские саги о Восточной Европе. – М.,

1993–1994. Довнар Т. И., Юрашевич Н.М. История государства и права Беларуси:

учеб.пособие. – Мн.: Акад. упр. при Президенте Республики Беларусь. 2005.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн.: Амалфея, 2007.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб.-метад. комплекс

для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.2. – Мн., 2005.Доўнар Т. I. Узнікненне і развіццё прававой навукі на Беларусі //

Юстыцыя Беларусі. 2004. № 9. Доўнар-Запольскі М. В. Асновы дзяржаўнасці Беларусі. – Мн., 1994. Доўнар-Запольскі М. В. Гісторыя Беларусі. – Мн., 1994.Джаксон Т.Н. Четыре норвежских конунга на Руси: Из истории русско-

норвежских политических отношений последней трети Х – первой пол. ХI в. – М., 2000.

Ермаловіч М. І. Старажытная Беларусь. – Мн., 1991.Ермаловіч М. І. Па слядах аднаго міфа. – Мн., 1991. Імя твае Белая Русь / Уклад Г. Сагановіча. – Мн., 1991.Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. – Мн., 1994.Пичета В. И. Разработка истории литовско-белорусского права ХV–

ХVI вв. в историографии // Белоруссия и Литва ХV–ХVI вв. – М., 1961.Полное собрание русских летописей. Т. 32 т. – М., 1975; т. 35. – М., 1980.Полоцкие грамоты ХIII – начала ХVI в.: В 5 ч. – М., 1977–1985. Ч.1, 4–5.Рыдзевская Е.А. Древняя Русь и Скандинавия IХ–ХIV вв. – М., 1978.Свердлов М.Б. Генезис и структура феодального общества в Древней

Руси. – Л., 1983.Сільчанка М.У. Паходжанне дзяржавы і права. – Мн., 2005.Сергиевич В.И. Русские юридические древности: В 2 т. – СПб., 1890–1893.Смоленские грамоты ХIII–ХV вв. – М., 1963.Татищев В. Н. История Российская: В 7 т. Т.1. – М.- Л., 1962. с. 108; 355.Толочко П.П. Древняя Русь. Очерки социально-политической истории. –

Киев, 1987.Франклин С., Шепард Дж. Начало Руси. 750–1200. – СПб, 2000.Францыск Скарына і яго час: Энцыклапед. давед. – Мн., 2002.Фроянов И.Я. Киевская Русь: Очерки социально-политической истории. –

Л., 1980.Ширяев Е. Е. Русь Белая, Русь Чёрная и Литва в картах. – Мн., 1991.Юхо Я. А. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн., 2000.Юхо Я. А. Гісторыяграфія гісторыі дзяржавы і права феадальнай Беларусі.

– Мн., 1999.Юхо Я. А. Паходжанне дзяржавы на Беларусi // Спадчына. № 4. Юхо Я. Пра назву «Беларусь» // Полымя. 1972. № 1.

Да тэмаў 3–5Акты Виленской археографической комиссии: В 39 т. – Вильна, 1865–

1915.Акты, относящиеся к истории Западной России: В 5 т. – СПб., 1846–1853.

Т. 1–5.Алексютовiч М. А. Скарына, яго дзейнасць i светапогляд. – Мн., 1954. Бершадский С.А. Литовские евреи: История их юридического и

общественного положения в Литве от Витовта до Люблинской унии. 1388–1569. – СПб, 1883.

Вішнеўская І.У. Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі: Дапамож. – Мн., 2004.

Вішнеўскі А. Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн. 2000.Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі ХVI–ХVIII ст:

Хрэстаматыя / Аўт.-склад. Т.І.Доўнар, Ю.П.Доўнар, Л.Л.Голубева. – Мн.: БДУ, 2004.

Греков И. Б. Очерки истории международных отношений восточной Европы XIV–XVI вв. – М., 1963.

Груша А.І. Канцылярыя Вялікага княства Літоўскага 40-х гадоў ХV – першай паловы ХVI ст.: Аўтарэф. дыс…канд. гіст. нав.: 07.00.02 / НАНБ Ін-т гісторыі. – Мн., 2001.

Гудавичюс Э. Процесс закрепощения крестьянства Литвы и его отражение в 1 Литовском Статуте (1529 г.): Автореф дис. … канд. ист. наук. – Вильнюс.

1971.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн.: Амалфея, 2007.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб.-метад. комплекс

для студэнтаў юрыд. фак. У 2 ч. Ч. 1. – Мн., 2002; Ч.2. – Мн., 2005.Доўнар Т. I. Сойм Вялікага княства Літоўскага // Конституционный

процесс и развитие политической системы общества: Материалы междунар. науч.-практ. конф. – Мн.: ФУСТ БГУ, 2002. С. 211–214.

Доўнар Т. I. Суды феадальнай Беларусi // Судовы веснiк. № 1. 1992. Доўнар Т.І. «Судов і справ своих отступили и выреклись…» // Судовы

веснiк. 1992. № 2.Доўнар Т. I. Зараджэнне асноў парламентарызму на Беларусі ў ХV–ХVI

стагоддзях // Формирование основ конституционного государства в Республике Беларусь. Сборник научных трудов. – Новополоцк: ПГУ, 2001. С. 248–256.

Доўнар Т.І. Вытокі беларускага парламентарызму // Право и демократия: Сб. науч. тр. Вып. 15 / Редкол.: В.Н.Бибило (гл. ред.) и др. – Мн.: БГУ, 2004. – С. 3–13.

Доўнар Т. I. Развіццё асноўных інстытутаў грамадзянскага і крымінальнага права Беларусі ў ХV–ХVI стст. – Мн., 2000.

Доўнар Т.І. Рэфармацыйны рух на Беларусі і Статут 1566 года // Рэфармацыя і залаты век Беларусі: Матэрыялы навук.-практ. канф., Мінск, 1 чэрв. 2002 г. / Укл. С. Акінчыц. Рэдкал.: А.Мальдзіс і інш. – Мн.: «Беларускі кнігазбор», 2002. – С. 48–58.

Довнар Ю.П. Процесс по гражданским делам в судах первой инстанции Беларуси по законодательству ХVI века // Юрист. 2002. № 2.

Довнар Ю.П. Судебная реформа XVI века в Беларуси // Вести Института Современных Знаний. 2002. № 1.

Доўнар Ю.П. Рэфармаванне гродскіх судоў у Вялікім княстве Літоўскім // Научные труды молодых ученых, аспирантов, студентов. В 3 ч. Ч. 2. – Мн.: БДУ, 2001. С.108–111.

Доўнар Ю.П. Зараджэнне інстытута прафесійнай адвакатуры ў Вялікім княстве Літоўскім // Веснік БДУ. 2003. №1.

Доўнар Ю.П. Судовая рэформа XVI стагоддзя ў Вялікім княстве Літоўскім. – Мн.: БДУ, 2007.

Доўнар Ю.П., Доўнар Т. I. Утварэнне Галоўнага суда (Трыбунала) Вялікага княства Літоўскага – завяршальны этап судовай рэформы ХVI ст. // Юстыцыя Беларусі. 2004. № 7 (34).

Доўнар-Запольскі М. В. Гісторыя Беларусі. – Мн., 1994.Довнар-Запольский М. В. Очерки по организации западно-русского

крестьянства в ХVI в. – Киев, 1902.Дружчыц В. Палажэнне Літоўска-Беларускай дзяоржавы пасля

Люблінскай уніі // Працы БДУ. 1925. № 6–7.Ермаловіч М. Беларуская дзяржава–Вялікае княства Літоўскае. – Мн.,

2000.Краўцэвiч А. К. Стварэнне Вялiкага княства Лiтоўскага. – Мн., 1998.

Лазутка С.А. Литовский Статут – феодальный кодекс Великого княжества Литовского. – Вильнюс, 1973.

Лаппо И. И. Земский суд в Великом княжестве Литовском в конце ХVI в. // Журнал. Мин. нар. просв. 1897 г. № 6.

Лаппо И. И. Гродский суд в Великом княжестве Литовском в ХVI ст. // Журн. Мин-ва нар. просв. 1908. № 1.

Леонтович Ф. И. Областные суды в Великом княжестве Литовском // Журн. Мин-ва юстиции. № 10, 11. – СПб., 1910.

Леонтович Ф. И. Правосопособность литовско-русской шляхты // ЖМНП. 1908 № 6.

Леонтович Ф. И. Суд господарей и их советников в Великом княжестве Литовском до и после Люблинской унии // Журн. Мин. юстиции. – СПб. № 6. 1909.

Лойка П.А. Шляхта беларускіх зямель у грамадска-палітычным жыцці Рэчы Паспалітай другой паловы ХVІ – першай трэці ХVІІ ст. – Мн., 2002.

Місаревич Н.В. Магдэбургскае права на Беларусі. – Гродна, 2003.Мысліцелі і асветнікі Беларусі Х–ХІХ ст. Энцыклапед. давед. – Мн., 1995.Насевіч В.Л. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: падзеі і асобы. – Мн.,

1993.Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Мн., 1994.Падокшын С. А. Унiя. Дзяржаўнасць. Культура (фiласофска-гiстарычны

аналiз). – Мн., 1998.Радаман А. А. Інструкцыя сойміка Навагародскага павета паслам на

элекцыйны сойм 1587 г. // Беларускі гістрачны агляд. Том 10. – Сшыткі 1–2 (18–19). – Снежань 2003. – С.163–174.

Радаман А. А. Шляхецкія з’езды і соймікі Новагародскага павета і праблемы ўзнікнення каптуровых судоў ў Вялікім Княстве Літоўскім, Рускім і Жамойцкім у час бескаралеўяў другой паловы ХVI ст. // Веснік акадэміі МВД Республікі Беларусь. – 2004. – №1 (7).

Радаман А. А. Ухвалы соймікаў і шляхецкія з’ездаў Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага ў сістэме нарматыўнага рэгулявання фінансавання соймавых паслоў у другой палове ХVI – пачатку ХVII ст. / А. Радаман // Весці Беларускага дзяржаўнага педагагічнага універсітэта імя Максіма Танка. Сер. 2. – 2005. №4 (46). С. 16–21.

Радаман А. Сойм // ЭГБ: У 6 т. Т.6. Кн.1., Мн., 2001. С.375–380; яго ж: Соймік // ЭГБ: У 6 т. Т.6. Кн.1. – Мн., 2001. С. 383–385.

Сільчанка М., Місарэвіч Н. Гісторыя мясцовага самакіравання на Беларусі. – Гродна. 2000.

Статут Великого княжества Литовского 1529 года. – Мн., 1960.Статут Вялiкага княства Лiтоўскага 1588 года: Тэксты. Давед. Камент. –

Мн., 1989.Статут Вялiкага княства Лiтоўскага 1566 года. – Мн., 2003. Способ прав Трибунальских // Временник Императорского Московского

Общества истории и древностей Российских. – М., 1857. Т.ХХУ.Уния в документах. – Мн., 1997.

Францыск Скарына і яго час: Энцыкл. давед. – Мн. 1988.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. – Мн., 1993–2003.Юхо Я. А. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн., 2000.

Да тэмы 6Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией: В 39 т. –

Вильно. 1864–1915.Андрюлис В.И. Правовое регулирование семейных отношений по

литовскому Статуту 1588 г.: Автореф. дис. … канд. юрид. наук: 12.00.01 / Вильн. гос. ун-т. – Вильнюс, 1975.

Белоруссия в эпоху феодализма: Сб. док. и материалов: В 3 т. – Мн., Т. 1. 1959.

Васілевіч Р. А., Доўнар Т. І., Юхо Я. А. Гісторыя канстытуцыйнага права Беларусі. – Мн., 2001.

Вішнеўская І. У. Віды залога маёмасці ў статутным заканадаўстве Вялікага княства Літоўскага // Вестник Академии МВД Республики Беларусь. 2005. №2 (10).

Вiшнеўскi А. Ф., Юхо Я. А. Гiсторыя дзяржавы i права Беларусi ў дакументах i матэрыялах. – Мн.,1998.

Вішнеўскі А. Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн., 2000.Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі ХVI–ХVIII ст:


Голубева Л.Л. Наследование имущества по законодательству Великого княжества Литовского: Автореф. дис. … канд. юрид. наук: 12.00.01. – Мн.: БГУ, 2000.

Голубева Л.Л. Наследственное право феодальной Беларуси (по законодательству Великого княжества Литовского): Учеб. пособие. – Мн.: ФУСТ БГУ, 2002.

Дзербіна Г. Права і сям’я ў Беларусі эпохі Рэнесансу. – Мн., 1997.Довнар Т. И. Обязательства и способы их обеспечения в законодательстве

Беларуси в ХУ1 столетии // Юрист, 2001. № 1.Довнар Т. И., Шелкопляс В. А. Уголовное право феодальной Беларуси.Довнар Т. И., Юрашевич Н.М. История государства и права Беларуси:


для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.2. – Мн., 2005.Доўнар Т. I. Закон продкаў нашых / Судовы веснiк. 1992. № 3.Доўнар Т. I. Грамадзянскае права феадальнай Беларусi ХV – ХVI стст. –

Мн., 1997.Доўнар Т. I. Інстытут пакарання ў ХVI стагоддзі на Беларусі: закон і

рэчаіснасць: У кн.: Предупреждение пыток и бесчеловечного или унижающего достоинство обращения: Европейские стандарты в Республике Беларусь / Отв. ред. В.В.Филипов. – Мн., 2004. С. 153–180.

Доўнар Т. I. Прагрэсіўныя тэндэнцыі у развіцці старажытнага права Беларусі // Юридический журнал. 2005. № 2.

Доўнар Т. I. Пераемнасць у развіцці беларускага канстытуцыяналізму // 210 год Канстытуцыі Рэчы Паспалітай: Гісторыя. Права. Традыцці: Матэрыялы міжнар. навук. канф. Мінск, 27 кастрычніка 2001 г. – Мн., 2002. с.66-80.

Довнар Т. И., Шелкопляс В. А. Уголовное право феодальной Беларуси (ХV–ХVI вв.). – Мн., 1995.

Доўнар–Запольскі М. В. Гісторыя Беларусі. – Мн., 1994.Доўнар Т. І. Канстытуцыйнае права Беларусі феадальнага перыяду (па

статутах Вялікага княства Літоўскага 1529, 1566, 1588 гадоў). – Мн., 2001.Дубровский В. В. Казимир Нарбут. – Мн., 1979.Из истории философской и общественно-политической мысли

Белоруссии. – Мн., 1962.История государства и права СССР: В 2 ч. – М., 1985. Ч. 1. С. 238–254.Копысский З. Ю. Магдебургское право в городах Белоруссии // Сов.

славяноведение. 1972. № 5. С. 26–41.Лаппо И. И. Литовский Статут 1588 года: В 2 т. – Ковно, 1934–1938.Магдебургскае права на Беларусі: матэрыялы навуковай канферэнцыі,

прысвечанай 500-годдзю выдачы гораду Мінску граматы на магдэбургскае права. – Мн., 1999.

Метрыка Вялікага Княства Літоўскага (кнігі судовых спраў).Мысліцелі і асветнікі Беларусі (Х–ХІХ ст.). Энцыклапед. давед. – Мн.,

1995.Падокшын С. А. Фiласофская думка эпохi Адраджэння ў Беларусi. – Мн.,

1990.Пташицкий С.Л. К истории русского права после III Статута // ЖМНП.

1893. № 10.Саверчанка I. Астафей Валовiч. – Мн., 1992.Сокол С. Ф. Политическая и правовая мысль в Белоруссии ХVI – первой

половине ХVII в. – Мн., 1984. Статут Великого княжества Литовского 1529 года. – Мн., 1960.Статут Вялiкага княства Лiтоўскага 1588 года: Тэксты. Давед. Камент. –

Мн., 1989.Статут Вялiкага княства Лiтоўскага 1566 года. – Мн., 2003. Сыны i пасынкi Беларусi / Уклад. С. В. Барыс. – Мн., 1996.Уланов В.Я. Волочная помера и устава и ее значение в истории литовско-

русского государства / В. Уланов; Под ред. Е Анищенко. – Мн., 2005.Устава на валокі // Спадчына. 1993. № 4.

Филевич И. П. Борьба Польши и Литвы-Руси за Галицко-Волынское наследие. –СПб., 1890.

Францыск Скарына i яго час: Энцыкл.давед. – Мн., 1988.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. – Мн., 1993 – 2003.Юхо Я. А. Крынiцы беларуска-лiтоўскага права. – Мн., 1991.Юхо Я. А. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн., 2000.

Да тэмы 7Анішчанка Я.К. Інкарапрацыя: Літоўская правінцыя ў падзелах Рэчы

Паспалітай. – Мн., 2003.Бардах Ю., Леснодорский Б., Пиетрчак М. История государства и права

Польши. – М., 1980.Bardach Ju., Lesnodorski B., Pietrzak M. Historia ustroju i prawa Polskіego.

Warsawа, 2001, 2005.Белоруссия в эпоху феодализма: Сб. док. и материалов: В 3 т. 1960. Т. 2.

№ 212, 217, 242.210 год Канстытуцыі Рэчы Паспалітай. Гісторыя. Права. Традыцыі. – Мн.,

2002.Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т.1. – Мн., 2005.Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах (IХ–ХVIII ст.). Т.1 (ІХ–

ХVІІІ стст.). – Мн., 1936.Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі ХVI–ХVIII ст:


Довнар Т. И., Юрашевич Н.М. История государства и права Беларуси: учеб.пособие. – Мн.: Акад. упр. при Президенте Республики Беларусь. 2005.

Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн.: Амалфея, 2007.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб.-метад. Комплекс

для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.2. – Мн., 2005.Избранные произведения прогрессивных польских мыслителей: В 3

т.М., 1956.Т.1. Иловайский Д. Гродненский сейм 1793 года. – М., 1870.История Польши: В 3 т. – М., 1954. Т. I. С. 316 – 356.Краткая история Польши: с древнейших времен до наших дней. – М.,

1993.Ливанцев К.Е. Сословно-представительная монархия в Польше, её

сущность и особенности (2-я половина ХІV –конец ХVІ в.). – Л., 1968.Лойка П.А. Шляхта беларускіх зямель у грамадска-палітычным жыцці

Рэчы Паспалітай другой паловы ХVІ – першай трэці ХVІІ ст. – Мн.. 2002.Мартенс Ф. Собрание трактатов и конвенций, заключенных Россией с

иностранными державами. – СПб., 1875. Т. 2.Нарысы гiсторыi Беларусi: У 2 Ч. – Мн., 1994 – 1995. Т. 1.Хрестоматия по истории южных и западных славян. – Мн., 1987.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі ў 6 тамах. Т.1–6. – Мн., 1993 – 2003.Юхо Я. А. Крынiцы беларуска-лiтоўскага права. – Мн., 1991.Юхо Я. А. За вольнасць нашу i вашу. – Мн., 1990.

Да тэмы 8Белоруссия в эпоху капитализма. – Мн., 1983 – 1990. Т. 1, 2.Белоруссия в эпоху феодализма: В 3 т. – Мн., 1961. Т. 3.Вішнеўская І.У. Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі: Дапамож.

– Мн., 2004.Виленский Б. В. Судебная реформа и контрреформа в России. – Саратов,

1969.Государственная Дума в России в документах и материалах. – М., 1957.Довнар Т. И., Юрашевич Н.М. История государства и права Беларуси:


для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.2. – Мн., 2005.Каліноўскі К. За нашую вольнасць: Творы, дакум. – Мн., 1999.Кодан С.В. Юридическая политика Российского государства в первой

половине ХIХ века: детерминанты, направления, институты // Правоведение, 1999, № 4.

Крестьянская реформа в России 1861 года: Сб. законодат. актов. – М., 1954.

Латышонак А. Народзiны белорускай нацыянальнай iдэi // Спадчына. 1992. № 1.

Мартенс Ф. Собрание трактатов и конвенций, заключенных Россиею с иностранными державами. – СПб., 1875. Т. 2.

Марыскин А.В. Судебная реформа 1864 года и особенности ее проведения на территории Белоруссии: Автореф. дис…. канд. юрид. наук: 12.00.01. – Мн., БГУ. 1985.

Набоков В. Работы по составлению судебных уставов. Общая характеристика судебной реформы // Судебная реформа. – М., 1915. Т. 1.

Полное собрание законов Российской империи. – СПб, 1830–1916.Российское законодательство Х–ХХ вв. В 9 т. – М., 1987–1991 (т. 5–9).Самбук С. М. Общественно-политическая мысль в Белоруссии во второй

половине ХIХ века. – Мн., 1976.Свод местных законов западных губерний (проект). – СПб., 1910.Слобожанин В. П. Земское самоуправление в Белоруссии (1905–1917 г.).

– Мн., 1994.Собрание узаконений и распоряжений правительства, издаваемые при

Правительствующем Сенате. – СПб. 1863–1917.Судебная реформа. Т. 1–2. – М., 1915. Улащик Н. Н. Предпосылки крестьянской реформы 1861 г. в Литве и

Западной Белоруссии. – М., 1965.Фридман М. Б. Отмена крепостного права в Белоруссии. – Мн., 1958.Шелкопляс В. А. Карательный аппарат России во второй половине ХIХ

века. – Мн.: АМ МВД РБ, 1994.Шелкопляс В. А. Судебные органы в Беларуси (конец ХVIII – первая пол.

XIX веков). – Мн., 1997.

Да тэмы 9Архівы БНР. – Мн., 1999. Т. 1. Ч. 1–2. Борьба за Советскую власть в Белоруссии (1918–1920): В 2 т. – Мн., 1968–

1971.Васілевіч Р. А., Доўнар Т. І., Юхо Я.А. Гісторыя канстытуцыйнага права

Беларусі. – Мн., 2001.Вішнеўская І.У. Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі: Дапамож.

– Мн., 2004.Вишневский А. Ф., Довнар Т. И. История государства и права Беларуси

(1917–1996). – Мн., 1996.Декреты Советской власти. – М., 1957. Т. 1.Довнар Т. И. Краткий очерк истории государства и права Беларуси

(послеоктябрьский период). – Мн., 1997.Довнар Т. И., Юрашевич Н.М. История государства и права Беларуси:

учеб. пособие. – Мн.: Акад. упр. при Президенте Республики Беларусь. 2005.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн.: Амалфея, 2007.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб.-метад. комплекс

для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.2. – Мн., 2005.Ігнатоўскі У. М. Гісторыя Беларусі ў ХIХ і ў пачатку ХХ стагоддзя. –

Мн., 1923.История государства и права Белорусской ССР: В 2 т. – Мн., 1970. Т.1.История Советского государства и права: В 3 кн. – М., 1968–1985.История Советской Конституции (1917–1956). /Под ред. С. С.

Студеникина. – М., 1957.Из истории установления Советской власти в Белоруссии и образования

БССР. Т. 4. – Мн., 1954.Калубовiч А. Крокi гiсторыi. Беласток; Вiльня. – Мн., 1993.Канчер Е. Белорусский вопрос. – Пг., 1919.Круталевич В. А. История Беларуси: становление национальной

державности (1917–1922). – Мн., 1999.Круталевич В. А. Рождение Белорусской Советской Республики. – М.,

1975.Круталевіч В. А., Юхо І. А. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі (1917–

1945 гг.). – Мн., 2000.Круталевич В. А. История Беларуси: становление национальной

державности (1917–1922 гг.). – Мн., 1999.Ладысеў У. Ф., Брыгадзін П. І. На пераломе эпох: станаўленне Беларускай

дзяржаўнасці (1917–1920). – Мн., 1999.Маргунский С. П. Создание и упрочение белорусской государственности.

– Мн., 1958.Нарысы гісторыі Беларусі. У 2 ч. Ч. 2. – Мн., 1995.Октябрь 1917 и судьбы политической оппозиции: Материалы и док. В 3 ч.

– Гомель, 1993. Ч. 2.1 января 1919 года: Временное рабоче-крестьянское советское

правительство Белоруссии: док. и материалы / сост. В.Д. Селеменов и др.; науч. ред. М.Ф.Шумейко. – Мн., 2005.Пратакол з’езду беларускiх нацыянальных арганiзацый у Мiнску 25–27

марта 1917 г. // Спадчына. 1990. № 4.

Смiрноў Ю., Сташкевiч М. Цана iсцiны // Спадчына. 1989. № 2.Турук Ф. Белорусское движение. Очерк истории национального и

революционного движения белорусов. М., 1921; – Мн., 1993.Хоміч С. Асноўныя этапы фарміравання тэрыторыі БССР (1918–1926) //

БГА. 2000. Т.7. Сш. 2 (13).Цвикевич А. Краткий очерк возникновения Белорусской Народной

Республики. – Киев, 1919; Мн., 1992.Широков А. Т. ЦИК Белорусской ССР в 1919–1936 гг. – Мн., 1979.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 Т. – Мн., 1993–2003.Юхо Я. А. Беларускія ўрады у 1918–1921 гг. і іх паўнамоцтвы // Беларускі

гістарычны часопіс. 1993. № 4.Юхо Я. А. Фарміраванне тэрыторыі беларусаў // Спадчына. 1991. № 6.

Да тэмаў 10–11Адамушка У. Палiтычныя рэпрэсii 1920–1950-х г.г. на Беларусi. – Мн.,

1994.Bergman А. Sprawy bialoruskie w II Rzeczypospolitej. – W., 1984.Васілевіч Р. А., Доўнар Т. І., Юхо І. А. Гісторыя канстытуцыйнага права

Беларусі. – Мн., 2001. Декреты Советской власти: В 13 т. Т. 1–4. – М., 1957–1968.Довнар Т. И. Краткий очерк истории государства и права Беларуси.

(послектябрьский период). – Мн., 1997.Довнар Т. И., Юрашевич Н.М. История государства и права Беларуси:

учеб. пособие. – Мн.: Акад. упр. при Президенте Республики Беларусь, 2005.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн.: Амалфея, 2007.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб.-метад. комплекс

для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.2. – Мн., 2005.Вишневский А. Ф. Довнар Т. И. История государства и права Беларуси

(1917–1996). – Мн., 1996.Заерко А. Тюрьмы Беларуси (1929–1935). – Мн., 2001.История государства и права Белорусской ССР: В 2 т. Т.1. – Мн., 1970.История Советской Конституции (1917–1956 гг.) / Под ред. С. С.

Студеникина. – М., 1957.Касцюк М. Бальшавіцкая сістэма ўлады на Беларусі. – Мн., 2000.Круталевіч В. А., Юхо І. А. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. (1917–

1945 гг.). – Мн., 2000.Калубовiч А. «Айцы» БССР i iхнi лёс // Спадчына. 1990. № 3.Маргунский С. П. Государственное строительство БССР в годы

восстановления народного хозяйства (1921–1925). – Мн., 1966.Мартинович И. И. История суда в БССР. – Мн., 1958.

1 января 1919 года: Временное рабоче-крестьянское советское правительство Белоруссии: док. и материалы /сост. В.Д. Селеменов и др.; науч. ред. М.Ф.Шумейко. – Мн., 2005.Платонаў Р. Палiтыкi. Iдэi. Лёсы: грамадзянскiя пазiцыi ва ўмовах

нарастання iдэолага-палiчнага дыктату ў Беларусi 20–30 гадоў. – Мн., 1996.

Сборник законов Белорусской ССР.1938–1967. – Мн., 1968–1969. Т.1–2.Сборник законов и указов Президиума Верховного Совета СССР (1939–

1958). – М., 1959.Широков А. Т. ЦИК Белоруской ССР в 1919–1936 г. г. – Мн., 1979.

Энцыклапедыя гiсторыi Беларусi: У 6 т. – Мн., 1993–2003.

Да тэмы 12Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне. 1941–1945: Энцыкл. – Мн.: БелСЭ,

1990.Бергман А. Слова пра Бранiслава Тарашкевiча. – Мн., 1996.Бровка Ю. П. Белорусская ССР – суверенный участник международного

общения. – Мн., 1974. Великая Отечественная война Советского Союза: Краткая история. – М.,

1970.Гiсторыя Беларусi: Вучэбны дапаможнiк. – Мн., 1994.Довнар Т. И., Юрашевич Н.М. История государства и права Беларуси:


для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.2. – Мн., 2005.История государства и права Белоруской ССР: В 2 т. Т.2. – Мн., 1976.Круталевич В. А., Юхо I. А. Гiсторыя дзяржавы i права Беларусi. – Мн.,

1998.Круталевіч В. А., Юхо Я. А. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі (1917–

1945 гг.). – Мн., 2000.Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч. 2. – Мн., 1995.Народное (Национальное) Собрание Западной Белоруссии (28–30 октября

1939 года): Стеногр. отчет. – Мн., 1946.Очерки истории государства и права БССР. – Мн., 1969. Вып. 2.Павлов Я. С. Советско-германские договоры 1939–1941 годов: трагедия

тайных сделок. – М., 1996.Павлова Л. В. Органы власти и управления БССР в период Великой

Отечественной войны // Правоведение. 1979. № 1.Полуян В., Полуян И. Революционное и национально–освободительное

движение в Западной Белоруссии. – Мн., 1962.Палуян У. А. Беларуская сялянска-рабочая грамада. – Мн., 1967.Туронак Ю. Беларусь пад нямецкай акупацыяй. – Мн., 1993.Сборник документов и материалов по истории СССР. (1917–1958). – М.,

1959.Сборник законов и указов Президиума Верховного Совета СССР (1939–

1958). – М., 1959.Сборник законов Белорусской ССР. 1938–1967. – Мн., 1968–1969. Т. 1–2.Энцыклапедыя гiсторыi Беларусi: У 6 т. – Мн., 1993–2003.

Да тэмаў 13–14Бровка Ю. П. Белорусская ССР – суверенный участник международного

общения. – Мн., 1974.Бровка Ю. П. Международная правосубъектность БССР. – Мн., 1967.Ведомости Верховного Совета Белорусской ССР за 1990–1991 гг.Вишневский А. Ф., Довнар Т. И. История государства и права Беларуси. –

Мн., 1996.Вішнеўскі А.Ф. Гісторыя дзяржавы и права Беларусі: Вучэб. дапамож. –

Мн., 2000.Довнар Т. И., Юрашевич Н.М. История государства и права Беларуси:

учеб. пособие. – Мн.: Акад. упр. при Президенте Республики Беларусь, 2005.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн.: Амалфея, 2007.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб.-метад. комплекс

для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.2. – Мн., 2005.История государства и права Белорусской ССС. В 2 т. Т. 2. – Мн., 1976.Круталевич В. А., Юхо I. А. Гiсторыя дзяржавы i права Беларусi. Ч.2. –

Мн., 1998.Круталевіч В. А., Юхо Я. А. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі (1917–

1945 гг.). – Мн., 2000.Мартинович И.И. История суда в БССР. – Мн., 1961.На пути к правовому государству: совершенствование правовой сферы.

Коллект. монография. – Мн.: Право и экономика, 2004.Нарысы гісторыі Беларусі: У 6 т. Ч. 2. – Мн., 1995.Очерки истории государства и права БССР. – Мн., 1969. Вып. 2.Сборник документов и материалов по истории СССР (1917–1958). – М.,

1959.Сборник законов Белорусской ССР. 1938–1967. – Мн., 1968–1969. Т. 1–2.Сборник законов и указов Президиума Верховного Совета СССР (1939–

1958). – М., 1959.Сборник законов Белорусской ССР, указов Президиума Верховного

Совета Белорусской ССР, постановлений Совета Министров Белорусской ССР. – Мн., 1970–1990.

Энцыклапедыя гiсторыi Беларусi: У 6 т. – Мн., 1993–2003.

Да тэмаў 15–16Абрамович А.М. Состояние и направления совершенствования

нормотворческой деятельности в Республике Беларусь // Юстиция Беларуси. 2004. № 3.

Белоруссия и Россия: общество и государство. – М., 1997.Василевич Г. А. Верховный Совет Республики Беларусь. – Мн., 1993.Василевич Г. А. Конституционное правосудие на защите прав и свобод

человека. – Мн., 2003.Василевич Г.А. Конституционная реформа в Беларуси в 1989 году //

Вестник Конституционного Суда Республики Беларусь. – № 1. – 2006.

Васілевіч Р. А., Доўнар Т. І., Юхо І. А. Гісторыя канстытуцыйнага права Беларусі. – Мн., 2001.

Ведамасцi Вярхоўнага Савета Рэспублiкi Беларусь за 1991–1996 гг.Ведамасцi Нацыянальнага Сходу Рэспублiкi Беларусь за 1997–2006 гг. Верховный Совет Республики Беларусь: история и современность (1923–

1998). – Мн., 1998.Вестник Конституционного Суда Республики Беларусь за 1991–2006 гг.Ветютнев Ю.Ю. и др. Правовая культура в России на рубеже столетий

(Обзор Всероссийской научно-теоретической конференции) // Право и политика. 2001. № 6; Государство и право. 2001. № 10.

Вішнеўская І.У. Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі: Дапамож. – Мн., 2004.

Вішнеўскі А.Ф. Гісторыя дзяржавы и права Беларусі: Вучэб. дапамож. – Мн., 2000.

Демидов А.И. и др. Политическая и правовая жизнь модернизирующегося общества. – Пенза-Саратов, 2002.

Довнар Т. И. Краткий очерк истории государства и права Республики Беларусь (послеоктябрьский период). – Мн., 1997.

Довнар Т. И., Юрашевич Н.М. История государства и права Беларуси: учеб. пособие. – Мн.: Акад. упр. при Президенте Республики Беларусь. 2005.

Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі. – Мн.: Амалфея, 2007.Доўнар Т. I. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб.-метад. комплекс

для студэнтаў 1 курса юрыд. фак. У 2 ч. Ч.2. – Мн., 2005.Забелов С.М. Правовое регулирование государственного управления. –

Мн., 2004.Збор пастаноў Урада Беларускай ССР (з 1991 Урада Рэспублікі Беларусь). Збор указаў Прэзідэнта і пастаноў Кабінета Міністраў Рэспублікі

Беларусь. 1994–1996.Канстытуцыя Рэспублiкi Беларусь. – Мн., 1994.Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь (са змяненнямі і дапаўненнямі). – Мн.,

1996.Коршук В. К., Платонов Р. П., Романовский И. Ф. Государственность

Беларуси: Проблемы формирования в программах политических партий. – Мн., 1999.

Круталевич В. А., Юхо I. А. Гiсторыя дзяржавы i права Беларусi. Ч.2. – Мн., 1998.

Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч. 2. – Мн., 1995.Крымінальнае права Беларусі (закон, злачынства, адказнасць). – Мн.,

1997.Мартинович И.И., Пастухов М.И. Судебно-правовая реформа в

Республике Беларусь. – Мн., 1995.Новгородцев П.И. Право на достойное человеческое существование //

Соч. / Сост., вступ., ст., примеч. М.Я.Колерова, Н.С.Плотникова. – М., 1995.Национальный реестр правовых актов Республики Беларусь. 1999–2006.

(Закон Республики Беларусь «О нормативных правовых актах Республики

Беларусь» от 10 января 2000 г. и др.).Семитко А.П. Развитие правовой культуры как правовой прогресс. –

Екатеринбург, 1996.Чудаков М.Ф. Конституционный процесс в Беларуси (1447–1996). – Мн.,

2004. Юхо Я.А. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Дапаможнік: У 2 ч. Ч.2. –

Мн.:РІВШ БДУ, 2003.

4.3. ЛЕКЦЫЙНЫ КУРСЛекцыйны курс па дысцыпліне «Гісторыя дзяржавы і права Беларусі» мае

наступную структуру

Назвы тэмаў лекцый

Колькасць гадзінаўД З ЗС

1 курс 1 семестр

1 курс1 семестр


Прадмет гісторыі дзяржавы і права Беларусі і яго асаблівасці

2 1 1

Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў перыяд усталявання дзяржаўнасці ўсходніх славян (IХ – першая палова ХIII ст.)

4 1 1

Беларускія землі ў складзе Вялiкага княства Лiтоўскага. Грамадскі лад дзяржавы

6 1 1

Дзяржаўна-палітычны лад Вялікага княства Літоўскага. Уніі з Польшчай

4 1 1

Судовая сістэма Вялікага княства Літоўскага. Судаводства

4 1 1

Прававая сістэма Вялікага княства Літоўскага 8 1 1Грамадска-палiтычны лад i права Беларусi ў складзе Рэчы Паспалiтай абодвух народаў (ХVII–ХVIII ст.)

4 1 -

Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў складзе Расійскай імперыі

4 1 -

Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў перыяд рэвалюцыйных перамен і адраджэння беларускай дзяржаўнасці (1917–1920 гг.).

6 1 -

Асаблівасці дзяржаўна-прававога развіцця Беларускай ССР ў 20–30-я гг. ХХ ст.

1 1

Уз’яднанне Заходняй Беларусi з Беларускай ССР у пачатку другой сусветнай вайны

2 1 1

Беларуская ССР у перыяд Вялікай Айчыннай вайны 6 1 1Асаблівасці дзяржаўна-прававога развіцця БССР у пасляваенны перыяд (40-я – першая палова 50-х гг.)

2 1

Дзяржава і права Беларускай ССР у другой палове 50-х – першай палове 80-х гг. ХХ ст.

4 1

Дзяржава i права Беларускай ССР на пачатку кардынальных рэформаў у СССР. Абвяшчэнне незалежнасцi рэспублiкi (другая палова 80-х – пачатак 90-х гг.).

4 1

Дзяржава і права Рэспублiкi Беларусь ў канцы ХХ – пачатку ХХI ст.

4 1

Усяго 70 16 10

4.4. СПІС ПРАКТЫЧНЫХ ЗАНЯТКАЎДля практычнага навучання студэнтаў па дысцыпліне «Гісторыя

дзяржавы і права Беларусі» распрацаваны пытанні для абмеркавання і паўтарэння, а таксама заданні для самастойнай падрыхтоўкі.

Назвы тэмаў практычных заняткаў і іх змест

Колькасць гадзінаўД З ЗС




Прадмет гісторыі дзяржавы і права Беларусі і яго асаблівасці- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

2 1 1

Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў перыяд усталявання дзяржаўнасці ўсходніх славян (IХ – першая палова ХIII ст.)- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

2 1 1

Беларускія землі ў складзе Вялiкага княства Лiтоўскага. Грамадскі лад дзяржавы- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

4 1 1

Дзяржаўна-палітычны лад Вялікага княства Літоўскага. Уніі з Польшчай- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

4 1 1

Судовая сістэма Вялікага княства Літоўскага. Судаводства- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

2 -

Прававая сістэма Вялікага княства Літоўскага- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню

6 -

выкладчыкаГрамадска-палiтычны лад i права Беларусi ў складзе Рэчы Паспалiтай абодвух народаў (ХVII–ХVIII ст.)- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

2 1 -

Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў складзе Расійскай імперыі- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

2 1 -

Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў перыяд рэвалюцыйных перамен і адраджэння беларускай дзяржаўнасці (1917–1920 гг.).- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

4 1 -

Асаблівасці дзяржаўна-прававога развіцця Беларускай ССР ў 20–30-я гг. ХХ ст.- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

4 1 -

Уз’яднанне Заходняй Беларусi з Беларускай ССР у пачатку другой сусветнай вайны- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

2 -

Беларуская ССР у перыяд Вялікай Айчыннай вайны- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

4 -

Асаблівасці дзяржаўна-прававога развіцця БССР у пасляваенны перыяд (40-я – першая палова 50-х гг.)- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

2 1 1

Дзяржава і права Беларускай ССР у другой палове 50-х – першай палове 80-х гг. ХХ ст.

2 1

- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыкаДзяржава i права Беларускай ССР на пачатку кардынальных рэформаў у СССР. Абвяшчэнне незалежнасцi рэспублiкi (другая палова 80-х – пачатак 90-х гг.).- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

2 1

Дзяржава і права Рэспублiкi Беларусь ў канцы ХХ – пачатку ХХI ст.- апытанне; - дыскусія;- выступ з дакладам;- разгляд пісьмовых самастойных працаў па заданню выкладчыка

2 1 1

Усяго 46 12 6

5. ПРАТАКОЛ УЗГАДНЕННЯ ВУЧЭБНАЙ ПРАГРАМЫ ПА ВЫВУЧАЕМАЙ ВУЧЭБНАЙ ДЫСЦЫПЛІНЫ З ІНШЫМІ ДЫСЦЫПІНАМІ СПЕЦЫЯЛЬНСЦІ

Назва дысцыпліны, вывучэнне якой звязана з дысцыплінай рабочай праграмы

Назва кафедры Прапановы кафедры аб змяненнях у змесце вучэбнай праграмы па вывучаемай вучэбнай дысцыпліне

Рашэнне, якое было прынятае кафедрай, якая распрацавала рабочую вучэбную праграму (з указаннем даты і нумара пратакола)

Агульная тэорыя права

Кафедра тэорыі і гісторыі дзяржавы і права

Прапаноў не паступіла

Гісторыя дзяржавы і права замежных краін

Теории и истории государства и права


Гісторыя палітычных і прававых вучэнняў

Кафедра тэорыі і гісторыі дзяржавы і права


Вучэбня праграма зацверджана на паседжанні кафедры тэорыі і гісторыі дзяржавы і права

(пратакол №____ от _____ 20__г.)

Загадчык кафедры тэорыі і гісторыі дзяржавы і права ______________А.М. Пугачоў

ЗАЦВЯРДЖАЮДэкан юрыдычнага факультэта _________________А.У. Егораў

6. ПЫТАННІ ДА ІСПЫТУ ПА КУРСЕ"ГІСТОРЫЯ ДЗЯРЖАВЫ І ПРАВЫ БЕЛАРУСІ"

1. Прадмет і задачы Гісторыя дзяржавы і правы Беларусі".2. Паходжанне тэрміна "Беларусь".3. Станаўленне дзяржаўнасці ва ва ўсходніх славян.4. Грамадскі лад Беларусі ў 1Х-Х11 стст.5. Палітычны лад Беларусі ў 1Х-Х11 стст.6. Асноўныя рысы старажытнага права Беларусі ў 1Х-Х11 стст.7. Адукацыя ВКЛ.8. Грамадскі лад ВКЛ у Х1V-ХV стст.9. Дзяржаўны лад ВКЛ у Х1V-ХV стст.10. Крэўская Ўнія 1385 гады.11. Гарадзельская Ўнія 1413 гады.12. Грамадскі лад Беларусі ў перыяд узнікнення саслоўна-прадстаўнічых органаў улады (другая палова ХV-ХV11 стст.)13. Цэнтральныя органы ўлады на Беларусі ў перыяд узнікнення саслоўна-прадстаўнічых органаў улады (другая палова ХV-ХV11 стст.)14. Мясцовыя органы дзяржаўных улад на Беларусі ў перыяд узнікнення саслоўна-прадстаўнічых органаў улады (другая палова ХV-ХV11 стст.)15. Суды і працэсуальнае права Беларусі (другая палова ХV-ХV11 стст.)16. Люблінская Ўнія 1569г. Адукацыя Гаворкі Паспалітай (РП).17. Звычайнае права як крыніца Беларускага феадальнага права.18. Агульнадзяржаўныя прывіилеі як крыніца беларускага феадальнага права.19. Гарадскія граматы, прывілеі як крыніцы беларускага феадальнага права.20. Судзебнік Казіміра 1468 гады.21. Статут 1529 гады.22. Статут 1566 гады.23. Статут 1588 гады. Агульная характарыстыка.24. Дзяржаўнае права Беларусі ХV-ХV11 стст.25. Ваеннае права Беларусі ў ХV-ХV11 стст.26. Грамадзянскае права Беларусі ў ХV-ХV11 стст.27. Спадчыннае права Беларусі ў ХV-ХV111 стст.28. Сямейнае права Беларусі ў ХV-ХV111 стст.29. Крымінальнае права Беларусі ў ХV-ХV111 стст.30. Дзяржаўны лад РП у ХV-ХV111 стст.31. Канстытуцыя Рэчы паспалітыя 3 траўня 1791 гады.32. Паўстанне 1794 гады пад кіраўніцтвам Т.Касцюшка.33. Права Беларусі ХV11-ХV111 стст.34. Грамадскі лад Беларусі ў перыяд раскладання прыгону і развіцці капіталістычных адносін (першая палова Х1Х стагоддзі)

35. Дзяржаўны лад Беларусі ў перыяд раскладання прыгону і развіцці капіталістычных адносін (першая палова Х1Х у.)36. Беларусь у вайне 1812 гады.37. Судовыя ўстановы і правы на Беларусі ў першай палове Х1Х у.38. Рэформа 1861г. на Беларусі.39. Мясцовыя органы дзяржаўнага кіравання пасля рэформы 1861 г.40. Земская рэформа на Беларусі 1864 гады.41. Судовая рэформа 1864 гады.42. Грамадска-палітычны лад і права Беларусі напачатку ХХ ст.43. Грамадска-палітычны лад і права Беларусі ў дні лютаўскай рэвалюцыі.44. Адукацыя Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР).45. Статутныя граматы БНР. Органы ўлады і кіраванні БНР.46. Адукацыя БССР.47. Станаўленне і развіццё права БССР у 1921-1930 гг.48. Прававая база і органы ажыццяўлення палітыкі беларусізацыі 1920-1930 гг.49. Гісторыя Беларускага Канстытуцыяналізму.50. Асноўныя рысы Беларускай Канстытуцыі 1919 гады.51. Асноўныя рысы Канстытуцыі БССР 1927 гады.52. Асноўныя рысы Канстытуцыі БССР 1937 гады.53. Асаблівасці судовага працэсу ў гады вялікай айчыннай вайны 1941-1945 гг.54. БССР на міжнароднай арэне ў паваенныя гады.55. Канстытуцыя БССР 1978 гады.56. Заканадаўчыя рэформы на Беларусі ў 50-80-х гадах ХХ ст.57. Перадумовы прыняцця Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь 1994 гады.58. Асноўныя адрозненні становішчаў Канстытуцый 1978 г. і Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь 1994 гады.59. Асноўныя кірункі прававой рэформы на Беларусі пасля здабыцця дзяржаўнай незалежнасці.60. Досвед, праблемы і перспектывы пабудовы прававой дзяржавы ў Рэспублікі Беларусь.

7. ТЭМЫ КАНТРОЛЬНЫХ РАБОТпа дысцыпліне «Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі»

для студэнтаў-завочнікаў юрыдычнага факультэта

Варыянт 1 1. Станаўленне дзяржаўнасці ва ўсходніх славян.2. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь ад 15 сакавіка 1994г. і яе характарыстыка.

Варыянт 21. Адукацыя Вялікага Княства Літоўскага.2. Абвяшчэнне незалежнасці БССР. Дэкларацыя пра дзяржаўны суверэнітэт.

Варыянт 3 1. Крэўская ўнія 1385 г. Гарадзельская ўнія 1413г.2. Адукацыя БССР. Канстытуцыя БССР 1919г.

Варыянт 4 1. Люблінская Ўнія 1569г. Адукацыя Рэчы паспалітыя.2. Канстытуцыя БССР 1927г.

Варыянт 5 1. Судзебнік Казіміра 1968г. Агульная характарыстыка.2. Перадумовы прыняцця Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь 1994г.

Варыянт 6 1. Статут ВКЛ 1529г. Агульная характарыстыка.2. Канстытуцыя БССР 1937г.

Варыянт 7 1. Статут ВКЛ 1566г. Агульная характарыстыка.2. Канстытуцыя БССР 1978г.

Варыянт 8 1. Статут 1588г. Агульная характарыстыка.2. 2. Палітыка беларусізавання ў 1920-1930 гадах.

Варыянт 9 1. Канстытуцыя Рэчы паспалітыя 3 траўня 1791г.2. Паўстанне Т. Касцюшка 1794г.

Варыянт 10 1. Аб'ява Беларускай Народнай Рэспублікі.2. Паўстанне 1863-1864 гг. пад кіраўніцтвам К. Каліноўскага

8. Рэйтынгавая сістэма кантролю ведаў па дысцыпліне

Рэйтынгавая сістэма кантролю ведаў студэнтаў па дысцыпліне «Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі» распрацавана ў адпаведнасці з «Палажэннем аб рэйтынгавай сістэме кантролю паспяховасці навучання студэнтаў у Полацкім дзяржаўным універсітэце», ухваленым Саветам універсітэта 25 сакавіка 2005 г. і зацверджаным загадам № 123 ад 3 траўня 2005 г.

Сістэма кантролю ведаў студэнтаў уключае наступныя кірункі адзнакі паспяховасці навучання:

1-ы кірунак - адзнака стаўлення студэнта да выканання сваіх абавязкаў на этапе вывучэння дысцыпліны;

2-і кірунак - выніковы кантроль паспяховасці этапу вывучэння дысцыпліны;

3-і кірунак - адзнака актыўнасці і творчага стаўлення студэнта да авалодання дысцыпліны.

1-ы накірунак

58 пар лекцый × 1 балы 58 балыза 100 % наведванне лекцыйу семестры

35 пар семінарскіх заняткаў × 1 балы 35 балаў

за 100 % наведванне семінарскіх заняткаў у семестры

Разам: 93 балаў2-і накірунак

Добрая падрыхтоўка студэнта да семінарскіх заняткаў, удзел у абмеркаванні пытанняў семінару (35 пар)

35×5 балаў

Вусны іспыт па дысцыпліне 365 балаўРазам: 540 балаў

3-і накірунакПадрыхтоўка 3 рэфератаў 3×30 балаў

Разам: 90 балаўДадаткова:Удзел ва ўніверсітэцкіх студэнцкіх навуковых канферэнцыях

50 балаў

Удзел у вонкавых (рэспубліканскіх і міжнародных) студэнцкіх навуковых канферэнцыях, з іх:

за дыплом I ступені за дыплом II ступені за дыплом III ступені

60 балаў

90 балаў80 балаў70 балаў

За публікацыі ў навуковых зборніках і часопісах 50 балаў

Для адзнакі паспяховасці вывучэння студэнтам дысцыпліны «Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі» і вызначэння рэйтынгу студэнта прапаноўваецца кіравацца наступнымі крытэрамі:

Узровень (рэйтынг) Колькасць балаўмінімальны 490сярэдні 630добры 720высокі 840выдатны ад 900

Калі пасля вывучэння дысцыпліны ў семестры рэйтынг студэнта R < 55 % (або меней 490 балаў), то лічыцца, што студэнт не выканаў вучэбны план па дадзенай дысцыпліне, і ён не дапускаецца да здачы іспыту.

Для допуску да іспыту студэнту неабходна набраць балы, якіх не хапае (напрыклад, па прычыне пропуску заняткаў). Гэта можа быць напісанне рэферату або эсэ, то бок студэнт павінен выканаць на «здавальняюча» неабходны мінімум вучэбнай працы, які не быў выкананы ў семестры.

Калі 55 % ≤ R< 70 % (або 490 балаў ≤ R < 630 балаў), то гэта адпавядае мінімальнаму ўзроўню, лічыцца, што студэнт выканаў вучэбны план па дысцыпліне «Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі» і атрымлівае па ёй допуск да іспыту. Аднак дадзены ўзровень паказвае, што ў студэнта нізкі рэйтынг па дысцыпліне.

Калі 70 % ≤ R < 80 % (або 630 балаў ≤ R < 720 балаў), то гэта адпавядае сярэдняму ўзроўню.

Калі 80 % ≤ R < 93 % (або 720 балаў ≤ R < 840 балаў), то гэта добры рэзультат.

Калі 93 % ≤ R < 100 % (або 840 балаў ≤ R < 900 балаў), то гэткій рэйтынг называецца высокім.

Нарэшце, дасягненне студэнтам 900 балаў сведчыць аб выдатным рэйтынгу.

Documents

Microsoft Word - 1201€¦ · Web viewАсветнікі зямлі Беларускай: Энцыкл. давед. – Мн., 2001. Атрушкевич М. М., Вишневский