Miejski Program Wspierania Rodziny dla Miasta Stargard ... Wspierania Rodziny.pdf · Diagnoza rodzin objętych wsparciem Miejskiego Ośrodka Pomocy ... Podstawowe funkcje rodziny

Załącznik do uchwały Nr XL/471/2014

Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim

z dnia 24 czerwca 2014 r.

Prezydent Miasta

Stargard Szczeciński

Miejski Program Wspierania Rodziny

dla Miasta Stargard Szczeciński

na lata 2014 - 2016

Czerwiec, 2014

Miejski Program Wspierania Rodziny dla Miasta Stargard Szczeciński na lata 2014-2016

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 3

2. Zadania gminy w zakresie wspierania rodziny i pieczy zastępczej 5

2.1 Zadania 5

2.2 Słowniczek 6

3. Charakterystyka społeczno-demograficzna miasta Stargard Szczeciński 6

4. Diagnoza rodzin objętych wsparciem Miejskiego Ośrodka Pomocy

Społecznej w Stargardzie Szczecińskim

8

5. Analiza SWOT 12

6. Część programowa 15

6.1 Cele 15

6.2 Zasoby instytucjonalne 17

6.3 Adresaci Programu 18

6.4 Realizacja Programu 18

6.5 Finansowanie Programu 18

6.6 Zakładane efekty realizacji Programu 18

6.7 Monitoring 18

SPIS RYSUNKÓW 19

SPIS TABEL 19

SPIS WYKRESÓW 19


3

1. Wprowadzenie.

Rodzina jest najmniejszą a zarazem najważniejszą cząstką życia społecznego; rozumiana jest jako

grupa społeczna lub instytucja społeczna.

To podstawowa grupa społeczna, na której opiera się całe społeczeństwo.

Podstawowe funkcje rodziny jako grupy społecznej to:

prokreacyjna – mająca na celu podtrzymanie ciągłości rodziny,

ekonomiczna – polegająca na dostarczaniu rodzinie dóbr materialnych niezbędnych do

przeżycia,

opiekuńcza – której celem jest zapewnienie członkom rodziny opieki,

wychowawcza (socjalizacyjna) – polegająca na przygotowaniu nowego pokolenia do życia

społecznego, w tym kulturalnego, religijnego, rekreacyjnego,

stratyfikacyjna – gwarantująca członkom rodziny określony status życiowy, wyznaczająca im

przynależność do określonej klasy czy wartości społecznej.

Przedstawiciele wszystkich nauk społecznych podkreślają, iż do prawidłowego funkcjonowania

rodziny niezbędne jest spełnienie wszystkich funkcji.

Jako najważniejszą określają jednak rolę wychowawczą, której prawidłowe spełnienie decyduje

o tym, że mamy zdrową rodzinę charakteryzującą się tym, że:

jest miejscem gdzie rozwija się poczucie własnego „ja”,

przekazuje wartości, normy i zasady współżycia w społeczeństwie,

zapewnia rozwój i wzrastanie każdego członka, w tym także rodziców,

jest podstawową jednostką socjalizacji i ma decydujące znaczenie dla przetrwania

społeczeństwa.

Skuteczność oddziaływań wychowawczych, która zagwarantuje dziecku prawidłowy rozwój

i wychowanie zależy od czynników tkwiących w środowisku rodzinnym. Do najważniejszych z nich

należą:

świadomość wychowawcza rodziców,

atmosfera w rodzinie, charakteryzująca się poczuciem więzi, umiejętności współżycia

i współdziałania, wzajemnym szacunkiem i zrozumieniem,

umiejętności organizowania procesu wychowania w rodzinie,

umiejętność łączenia wychowania w rodzinie z innymi formami oddziaływania

wychowawczego.

Bardzo ważnym jest zatem aby rodzina jako środowisko wychowawcze funkcjonowała prawidłowo

stanowiąc wzorzec odniesienia dla dziecka. Bowiem dziecko w przyszłości swoje umiejętności

nabyte w domu rodzinnym przeniesie na świat zewnętrzny. Z rodziny dziecko czerpie i kształtuje

swój stosunek do świata, ludzi, pracy, nauki, wartości moralnych.

Dziecko poprzez proces identyfikacji z rodzicami przyjmuje wzorce osobowe, prezentowane przez

nie w dorosłym życiu.

Prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny może zagrażać szereg czynników, wśród których istotną rolę

odgrywają zjawiska patologiczne. Ich oddziaływanie czyni daną rodzinę dysfunkcjonalną, czyli taką,

która nie potrafi sprostać swoim obowiązkom względem dzieci i innych członków rodziny oraz

pomyślnie rozwiązywać swoich problemów i sytuacji kryzysowych.

Miejski Program Wspierania Rodziny jest dokumentem uwarunkowanym prawnie. Obowiązek

opracowania 3-letniego programu wynika wprost z art. 176 pkt 1 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.

o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Ustawa prezentuje nowe rozwiązania w zakresie

funkcjonowania spójnego i skutecznego systemu pomocy dla rodziny przeżywającej trudności

w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz wskazuje priorytety dla wszystkich

podmiotów realizujących zadania z niej wynikające:

dobro dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, środowiska

rodzinnego, atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia,


4

troskę o harmonijny rozwój i przyszłą samodzielność życiową dzieci oraz zapewnienie

ochrony przysługujących im praw i wolności,

dobro rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem

rozwoju i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci,

przekonanie, że skuteczna pomoc dla rodziny przeżywającej trudności w opiekowaniu się

i wychowywaniu dzieci oraz skuteczna ochrona dzieci i pomoc dla nich może być osiągnięta

przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami.

W rodzinach, które nie realizują prawidłowo zadań opiekuńczych, wychowawczych, socjalizacyjnych

i ekonomicznych występują trudności, które mogą być spowodowane czynnikami:

zewnętrznymi, np. bezrobociem, chorobą, niepełnosprawnością,

tkwiącymi w samej rodzinie, np. uzależnieniami, przemocą, przestępczością,

zaniedbywaniem obowiązków, brakiem umiejętności opiekuńczo-wychowawczych.

Rodzina szczególnie oddziałuje na osobowość dziecka, przekazuje mu swój system wartości, tradycji,

ukierunkowując jego aktywność i postępowanie na całe życie. Może skutecznie przeciwdziałać

niekorzystnym zjawiskom zarówno w okresie dzieciństwa, jak i w okresie dojrzewania młodzieży.

Dzieci dorastające w dysfunkcyjnych rodzinach nabywają nieprawidłowe wzorce funkcjonowania, co

odzwierciedla się negatywnie na całym społeczeństwie.

Niniejszy Program wyznacza zespół planowanych działań mających na celu wspieranie rodzin

przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, w procesie

przywracania zdolności tych rodzin do prawidłowego funkcjonowania, w szczególności poprzez

pracę z rodziną oraz zapewnienie pomocy w opiece i wychowywaniu dzieci. Realizowane w ramach

Programu zadania koncentrować się będą na rodzinach, również w sytuacjach, gdy dziecko

umieszczone zostanie poza rodziną biologiczną, w celu odzyskania przez nią funkcji opiekuńczej.

Przedkładany Miejski Program Wspierania Rodziny na lata 2014-2016 dla miasta Stargard

Szczeciński jest spójny z przepisami dotyczącymi ochrony dziecka i rodziny, w szczególności z:

1) Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.,

2) Konwencją o Prawach Dziecka przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych

dnia 20 listopada 1989 r.,

3) Ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 594 z późn.

zm.),

4) Ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U.

z 2013 r., poz.135 z późn. zm.),

5) Ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn.

zm.),

6) Ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz. U. z 2005 r.

Nr 180 poz. 1493 z późn. zm.),

7) Ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (t.j. Dz.

U. z 2010 r. Nr 234 poz. 1536 z późn. zm.),

8) Ustawą z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 1356 z późn. zm.),

9) Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Stargard Szczeciński na lata 2014-

2020 (Uchwała Nr XXXV/405/2013 Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dnia 17

grudnia 2013 r.),

10) Lokalnym Programem Powiatu Stargardzkiego w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną na

lata 2009-2015 (Uchwała Nr XXXVI/415/2009 Rady Powiatu Stargardzkiego z dnia

18 czerwca 2009 r.),

11) Powiatowym Programem Rozwoju Pieczy Zastępczej w Powiecie Stargardzkim na lata 2012-

2014 (Uchwała Nr XX/288/12 Rady Powiatu Stargardzkiego z dnia 27 czerwca 2012 r.),

12) Programem budowania lokalnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną – „Szkoła, Rodzina,

Środowisko” (Uchwała Nr XV/182/2012 Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dnia

28 lutego 2012 r.).


5

2. Zadania gminy w zakresie wspierania rodziny i pieczy zastępczej.

2.1. Zadania.

Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która weszła w życie

z dniem 1 stycznia 2012 r. określa, że do zadań własnych gminy (art. 176) należy:

1) opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny,

2) tworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny,

3) tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dzieckiem, w tym placówek wsparcia dziennego

oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-

wychowawczych przez:

a) zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz

dostępu do specjalistycznego poradnictwa,

Rysunek 1. Przebieg procesu przyznania wsparcia asystenta rodziny.

b) organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających,

c) prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsca dla

dzieci,

4) finansowanie:

a) kosztów szkoleń dla rodzin wspierających,

b) podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny,

c) kosztów związanych z udzielaniem pomocy, ponoszonych przez rodziny wspierające

w zakresie prowadzenia gospodarstwa domowego,

5) współfinansowanie pobytu dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej po dniu 31 grudnia

2011 r. odpowiednio:

a) 10 % w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy,

b) 30 % w drugim roku pobytu dziecka,

c) 50 % w trzecim i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej,

6) sporządzanie sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny oraz

przekazywanie ich właściwemu wojewodzie w wersji elektronicznej, z zastosowaniem

systemu teleinformatycznego,

7) prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub

przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, zamieszkałego

na terenie gminy.

Oprócz ww. zadań własnych gmina realizuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej

wynikające z rządowych programów z zakresu wspierania rodziny, zgodnie z wytycznymi

przekazywanymi przez wojewodę (art.177 ustawy).


6

2.2. Słowniczek.

Rodzina Wspierająca – to taka, która przy współpracy asystenta rodziny, pomaga rodzinie

przeżywającej trudności w:

a) opiece i wychowaniu,

b) prowadzeniu gospodarstwa domowego,

c) kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych.

Rodzina Dysfunkcyjna (dysfunkcjonalna) – to taka, która nie spełnia swoich funkcji. Poprzez

zaburzone relacje, zasady, role czy komunikację, nie zapewnia swoim członkom możliwości

zdrowego i pełnego funkcjonowania.

System pieczy zastępczej – to zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie

czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadku niemożności sprawowania opieki

i wychowania przez rodziców a obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności

w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz organizacji pieczy zastępczej, w zakresie

ustalonym ustawą, spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji

rządowej.

Rodzina zastępcza – to rodzina, która tymczasowo bądź na stałe opiekuje się i wychowuje dzieci

osierocone lub których rodzice nie są w stanie zapewnić opieki i wychowania. Rodzina ta pełni

funkcję rodziców zastępczych bez zrywania więzi z rodziną biologiczną dziecka.

Rodziny zastępcze dzielimy na:

a) spokrewnione – tworzone przez małżonków lub osoby, niepozostające w związku małżeńskim,

u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej, będące

wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,

b) niezawodowe – tworzone przez małżonków lub osoby, niepozostające w związku małżeńskim,

u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej, niebędącymi

wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,

c) zawodowe, w tym zawodowe pełniące funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowe

specjalistyczne – tworzone przez małżonków lub osoby, niepozostające w związku

małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej,

niebędącymi wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.

Asystent rodziny – to osoba, która przez pewien czas wspiera rodzinę, aby w przyszłości

samodzielnie potrafiła pokonywać trudności życiowe, zwłaszcza dotyczące opieki i wychowania

dzieci. Termin ten został wprowadzony od słowa „asysta”, które jest określeniem osoby

towarzyszącej komuś, współobecnej, pomagającej, będącej w pogotowiu. Asystent rodziny

towarzyszy rodzicom w wprowadzaniu zmian w swoim myśleniu, zachowaniu oraz otoczeniu,

koniecznych do tego, aby środowisko rodzinne sprzyjało bezpieczeństwu i prawidłowemu rozwojowi

dzieci.

Rodzinny Dom Dziecka – ośrodek wychowawczy dla osieroconych lub pozbawionych opieki

rodzicielskiej dzieci oraz młodzieży do 18 roku życia, który jest zorganizowany w naturalnych

rodzinach zastępczych, w przystosowanych domach rodzinnych.

3. Charakterystyka społeczno-demograficzna miasta Stargard Szczeciński.

Stargard Szczeciński jest gminą miejską położoną w południowo-zachodniej części województwa

zachodniopomorskiego.

Na obszarze 48 km2 powierzchni według stanu na 31 grudnia 2013 r. zamieszkiwało 66.177 osób,

w tym 34.596 kobiet i 31.581 mężczyzn.


7

Wykres 1. Liczba ludności w latach 2011-2013.

Liczba ludności Stargardu Szczecińskiego w 2013 r. w stosunku do 2012 r. zmniejszyła się o 3.547

osób.

Ta niekorzystna tendencja jest wynikiem mniejszej liczby urodzeń, większej liczby zgonów oraz

migracji ludności do okolicznych miejscowości (budownictwo indywidualne).

Jak wynika z poniższego wykresu, w analogicznym okresie, osób w wieku 0-17 lat było mniej o 955,

osób w wieku poprodukcyjnym mniej o 262, a osób w wieku produkcyjnym mniej o 2.372 osoby.

Wykres 2. Struktura wiekowa mieszkańców.


8

Tabela 1. Liczba mieszkańców według płci.

ROK 2011 2012 2013

0 – 17 12.019 11.946 10.991

w tym:

kobiety 5.867 5.812 5.297

mężczyźni 6.152 6.134 5.694

Wiek produkcyjny 46.168 45.874 43.502

w tym:

kobiety (18 – 59) 22.059 21.863 20.968

mężczyźni (18 – 64) 24.109 24.011 22.534

Wiek poprodukcyjny 11.584 11.946 11.684

w tym:

kobiety (60 i więcej) 8.235 8.468 8.331

Mężczyźni (64 i więcej) 3.349 3.478 3.353

Opracowano w oparciu o dane Urzędu Miejskiego w Stargardzie Szczecińskim.

Analiza powyższych danych wskazuje, że zmniejsza się systematycznie liczba osób w wieku

przedprodukcyjnym i produkcyjnym.

Kobiety w wieku poprodukcyjnym w 2013 r. w odniesieniu do pozostałych kobiet (wiek

przedprodukcyjny i produkcyjny) stanowiły 32 %. W przypadku mężczyzn występuje zdecydowany

spadek liczby mężczyzn w wieku poprodukcyjnym i stanowi 12 %.

Tabela 2. Liczba bezrobotnych mieszkańców miasta zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy.

Rok 2011 2012 2013

Bezrobotni ogółem 3.863 3.700 3.620

Bezrobotni długotrwale ogółem 1.867 1.726 1.803

Bezrobotni ogółem z prawem

do zasiłku 800 873 644

Opracowano w oparciu o dane PUP.

W latach 2011 – 2013 wskaźnik bezrobocia wynosił 8 %. Pomimo, że w kolejnych latach liczba osób

bezrobotnych systematycznie zmniejszała się, to również zmniejszała się liczba osób w wieku

produkcyjnym. Liczba osób długotrwale bezrobotnych w stosunku do ogólnej liczby osób

bezrobotnych w 2013 r. stanowiła 49,8 % (w 2012 r. - 46,6 %), natomiast osoby bezrobotne

z prawem do zasiłku stanowiły 17 % (w 2012 – 23,5 %).

4. Diagnoza rodzin objętych wsparciem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej

w Stargardzie Szczecińskim.

Rodzina jest przedmiotem wielu dyscyplin naukowych, dlatego też w zależności od potrzeby

i kontekstu rozważań różnie się ją charakteryzuje.

Rodzina w ujęciu socjologicznym definiowana jest jako najważniejsza i podstawowa grupa

społeczna, powiązana ze sobą więzią małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji.

W systemie pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione i niespokrewnione,

pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.


9

Punktem wyjścia do określenia celów Miejskiego Programu Wspierania Rodziny jest analiza danych

o rodzinach objętych wsparciem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Stargardzie

Szczecińskim oraz danych zawartych w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta

Stargard Szczeciński na lata 2014 - 2020.

Tabela nr 3. Karta diagnostyczna.

Rok 2011 2012 2013

Liczba mieszkańców Stargardu

Szczecińskiego 69.771 69.766 66.177

Liczba osób bezrobotnych 3.863 3.700 3.620

Osoby wykonujące prace społecznie

użyteczne 196 244 215

Liczba rodzin korzystających z pomocy

społecznej 2.379 2.308 2.336

Liczba pracowników socjalnych 38 39 38

Liczba rodzin, na rzecz których świadczona

była praca socjalna 1.826 1.719 1.752

Liczba zawartych kontraktów 1.095 1.384 997

Liczba rodzin objętych poradnictwem

specjalistycznym 957 2.068 1.630

Liczba asystentów rodziny 2 3 3

Liczba rodzin otrzymujących zasiłek

rodzinny wraz z dodatkami 1.876 1.656 1.360

Liczba rodzin otrzymujących zasiłek

pielęgnacyjny dla niepełnosprawnego

dziecka

444 499 501

Liczba rodzin korzystających z Funduszu

Alimentacyjnego 622 568 559

Liczba rodzin korzystających z dodatku

mieszkaniowego 2.366 2.411 2.278

Liczba dzieci/młodzieży zamieszkującej na

terenie Stargardu Szczecińskiego w wieku

0 -17 roku życia

5.867 5.812 5.297

Liczba uczniów otrzymujących stypendia

i zasiłki szkolne 1.187 1.358 838

Liczba dzieci/młodzieży z terenu Stargardu

Szczecińskiego pozostających w pieczy

zastępczej

164 154 180


10

Tabela nr 4. Typy rodzin objętych pomocą społeczną.

Rok 2011 2012 2013

Rodziny ogółem, w tym: 2.379 2.308 2.336

o liczbie osób: 1 1.324 1.388 1.384

2 363 285 282

3 313 267 315

4 312 267 315

5 102 87 84

6 i więcej 77 74 69

Tendencje malejące wykazuje grupa rodzin 2-osobowych oraz rodzin o liczbie 5 i więcej osób

w rodzinie.

Tabela nr 5. Powody przyznania pomocy społecznej.

Rok 2011 2012 2013

Rodziny ogółem, w tym: 2.379 2.308 2.336

Ubóstwo 1.641 1.581 1.689

Sieroctwo 4 6 6

Bezdomność 146 161 182

Potrzeba ochrony macierzyństwa 95 94 88

Bezrobocie 1.138 1.092 1.153

Niepełnosprawność 1.018 988 972

Długotrwała lub ciężka choroba 1.104 1.124 1.099

Bezradność w sprawach opiekuńczo-

wychowawczych i prowadzeniu

gospodarstwa domowego

620 528 530

rodziny niepełne 511 434 444

rodziny wielodzietne 134 126 114

Przemoc w rodzinie 32 26 35

Alkoholizm 115 120 101

Narkomania 7 11 9

Trudności w przystosowaniu do życia

po opuszczeniu zakładu karnego 55 51 48

Zdarzenia losowe 8 4 5

Sytuacje kryzysowe 2 2 1

Dominującymi problemami w rodzinach korzystających ze wsparcia pomocy społecznej jest ubóstwo

(próg dochodowy poniżej 456 zł na osobę w rodzinie) a w następnej kolejności: bezrobocie,

długotrwała lub ciężka choroba, niepełnosprawność i bezradność w sprawach opiekuńczo-

wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego.

Rok 2012 był pierwszym rokiem, w którym Gmina Miasto Stargard Szczeciński poniosła 10 %

wydatków na opiekę i wychowanie w pieczy zastępczej w związku z wejściem w życie ustawy

o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Poniższa tabela obrazuje poniesione koszty oraz liczbę dzieci przebywających w pieczy zastępczej.


11

Tabela 6. Dzieci umieszczone w pieczy zastępczej.

Rok 2011 2012 2013

Liczba rodzin 114 112 125

Liczba umieszczonych dzieci, w tym: 164 154 180

w placówkach opiekuńczo-

wychowawczych 48 43 52

w rodzinach zastępczych 116 111 128

Liczba dzieci usamodzielnionych po

ukończeniu 18 roku życia 11 5 15

Dzieci adoptowane 4 2 2

Dzieci, które powróciły do rodziny 8 6 3

Opłata gminy za pobyt dzieci w pieczy

zastępczej, w tym: _ 15 39

w placówkach opiekuńczo-

wychowawczych _ 5 17

koszt _ 8.408 77.796

w rodzinach zastępczych _ 10 22

koszt _ 7.833 47.459

W 2013 r. koszt wydatków znacząco wzrósł z uwagi na pobyt w pieczy zastępczej większej ilości

dzieci, jak również z uwagi na fakt, że za pobyt części z nich współfinansowane były koszty w 30 %

(drugi rok pobytu dziecka w pieczy zastępczej).

Tabela nr 7. Rodziny objęte wsparciem przez asystenta rodziny.

Rok 2012 2013

Liczba asystentów rodziny 3 3

Liczba rodzin, w tym

objętych wsparciem: 28 34

do 3 miesięcy 5 5

p. 3 m-cy do 12 miesięcy 11 15

powyżej 1 roku 12 14

Zakończona współpraca z rodzinami,

w tym z powodu: 10 11

osiągnięcia celów 5 3

brak efektów 1 2

zaprzestanie współpracy przez

rodziny, w tym: 4 6

- kontynuowanie monitoringu 5 4

Przeciętny czas pracy z rodziną

w miesiącach 5 5

Część rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny wykazywała zaburzenia psychiczne,

w szczególności upośledzenie umysłowe. Praca z tego typu rodzinami musi być w pewnych

przypadkach wielomiesięczna lub kilkuletnia.

Dużym problemem współistniejącym w tych rodzinach jest nadużywanie przez rodziców lub jednego

z nich alkoholu lub innych środków odurzających. Z dotychczasowych doświadczeń asystentów

rodziny w pracy z rodzinami wynika, że wskazanym byłoby zatrudnienie terapeuty zajęciowego, co

umożliwiałoby długoterminową pracę z osobami wykazującymi deficyty umysłowe.


12

Reasumując, rodziny objęte wsparciem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Stargardzie

Szczecińskim mają możliwość korzystania w sytuacjach tego wymagających m.in. z następujących

form pomocy realizowanych przez pracowników MOPS:

pomoc społeczna:

świadczenia pieniężne (zasiłki stałe, okresowe, celowe i specjalne celowe),

świadczenia niepieniężne (posiłek, schronienie, ubranie, potwierdzenie prawa do

świadczeń opieki zdrowotnej, praca socjalna, usługi opiekuńcze, pomoc osobom

zagrożonym eksmisją, udział w programach z zakresu integracji społecznej),

wykonywanie prac społecznie użytecznych,

pomoc osobom uzależnionym od alkoholu (działalność Miejskiej Komisji Rozwiązywania

Problemów Alkoholowych),

pomoc ofiarom i sprawcom przemocy (działalność Zespołu Interdyscyplinarnego d.s.

Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie),

poradnictwo specjalistyczne (prawne, psychologiczne),

„Szkoła dla rodziców”,

pomoc asystenta rodziny,

świadczenia rodzinne (zasiłki rodzinne, świadczenia pielęgnacyjne, specjalne zasiłki

opiekuńcze, jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka),

fundusz alimentacyjny,

stypendia i zasiłki szkolne.

Część ww. zadań, np. zagadnienia uzależnień, przemocy, pomocy psychologicznej jest realizowana

poprzez interdyscyplinarną współpracę instytucji i organizacji społecznych działających w danym

obszarze, m.in. szkoły podstawowe i gimnazja, Policję, Straż Miejską, kuratorów sądowych,

Powiatowy Urząd Pracy, organizacje pozarządowe.

Ponadto w Stargardzie Szczecińskim realizowane są interdyscyplinarne programy, których celem jest

wsparcie dziecka i rodziny, służące zapobieganiu sytuacjom kryzysowym:

Miejski program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałania

narkomanii i przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie,

Miejski program działań na rzecz osób niepełnosprawnych,

Program „Szkoła, Rodzina, Środowisko”,

Program i zasady pomocy osobom zagrożonym eksmisją,

Program „Potrzebny dom”,

Program ochrony zdrowia psychicznego,

Program osłonowy z zakresu pomocy osobom zagrożonym zachorowalnością na wybrane

typy chorób.

Praca interdyscyplinarna osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodziną na terenie

Stargardu Szczecińskiego spełnia wymogi ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

dotyczące funkcjonowania spójnego i skutecznego systemu pomocy dla rodzin przeżywających

trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Ponadto w oparciu o ww. programy

realizowane są również działania profilaktyczne o charakterze zapobiegającym powstawaniu trudnych

sytuacji życiowych.

5. Analiza SWOT

Analiza SWOT to jedna z najpopularniejszych technik analitycznych, służąca do porządkowania

informacji. Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego jako uniwersalne

narzędzie etapu analizy strategicznej. Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu

posiadanych informacji o danej sprawie na cztery grupy:


13

MOCNE STRONY:

Obowiązujące akty prawne, strategie i programy, np. dotyczące: szczepień, przeciwdziałania

eksmisjom, Program „Szkoła, Rodzina, Środowisko”, „Szkoła dla Rodziców”, programy edukacyjne

i terapeutyczne dla ofiar i sprawców przemocy.

Dobrze działające instytucje w obszarze pomocy społecznej .

Współpraca instytucji działających na rzecz rodziny np. Szkolne Grupy Konsultacyjne, Zespół

Interdyscyplinarny i grupy robocze ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Działalność Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Szeroka oferta wsparcia psychologicznego, terapeutycznego i prawnego kierowanego do rodzin

przeżywających sytuacje kryzysowe (np. z powodu problemów wychowawczych, przemocy,

uzależnień).

Kształcenie kadry pomocy społecznej w zakresie umiejętności działania na rzecz dziecka i rodziny.

Bogata oferta zajęć pozalekcyjnych dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w okresie roku

szkolnego.

Oferta programowa MDK-u, SCK-u, i klubów sportowych skierowana do dzieci i młodzieży.

Dobre zaplecze edukacyjne i sportowe.

Ulgi w opłatach za pobyt dzieci w żłobkach i przedszkolach prowadzonych przez Miasto.

Dotacje dla niepublicznych żłobków i przedszkoli oraz klubów dziecięcych.

Dostępność usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych świadczonych rodzinom.

Zabezpieczenie w budżecie miasta niezbędnych środków na realizację zadań z zakresu wspierania

rodziny i pieczę zastępczą.

Wspieranie rodzin przez asystenta rodziny.

Mieszkania wspomagane dla osób opuszczających system pieczy zastępczej wraz z możliwością

otrzymania dodatku mieszkaniowego i obniżki czynszu.

SŁABE STRONY:

Zjawisko marginalizacji społecznej, w szczególności dzieci i młodzieży, która wynika z wielu

problemów społecznych, m.in. trudnych warunków mieszkaniowych, uzależnień, bezrobocia,

niepełnosprawności, długotrwałej choroby.

Niewystarczające zasoby mieszkaniowe dla rodzin ubiegających się o lokal komunalny.

Ograniczona oferta ulg dla rodzin wielodzietnych.

Słaba oferta spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież w okresie wakacji.

Niski poziom wykształcenia osób korzystających z pomocy społecznej.

Niski poziom aktywności klientów pomocy społecznej w zakresie wykorzystania własnych zasobów

i możliwości w przezwyciężeniu sytuacji kryzysowych.

Niewystarczająca świadomość i gotowość rodzin w zakresie organizacji grup wsparcia

i samopomocowych.

Mała świadomość i gotowość społeczna w zakresie wspierania rodziny i pieczy zastępczej.

Brak nawyków korzystania z poradnictwa rodzinnego.

Niski poziom świadomego rodzicielstwa.

Wyuczona bezradność i roszczeniowość.

Bierna postawa rodziców wobec problemów występujących w rodzinie.

Niedostateczna wiedza mieszkańców na temat form wsparcia i instytucji działających na rzecz

pomocy dziecku i rodzinie.

Brak rodzin wspierających.

Brak czasu na pogłębioną pracę socjalną w wyniku obciążenia pracowników socjalnych zadaniami

wynikającymi z różnych przepisów.

Brak sprawnego systemu informacji i komunikacji pomiędzy instytucjami działającymi na rzecz

dziecka i rodziny.

Słabe zaangażowanie się służby zdrowia i wymiaru sprawiedliwości w interdyscyplinarną

pomoc rodzinom.


14

SZANSE:

Kształtowanie ogólnokrajowej polityki prorodzinnej.

Wykorzystanie potencjału i zasobów organizacji pozarządowych.

Możliwości zawierania partnerstw i realizacja lokalnych inicjatyw.

Możliwość pozyskiwania środków finansowych na realizację programów w ramach ogłaszanych

konkursów.

Rozwój wolontariatu.

Współpraca rodzin dysfunkcyjnych z rodzinami wspierającymi oraz asystentem rodziny.

Wzrost zaangażowania społeczności lokalnej na rzecz dziecka i rodziny.

Aktywny udział rodzin w działających na terenie miasta grupach wsparcia.

Nowa forma pracy z rodziną dysfunkcyjną – współpraca z terapeutą zajęciowym (dotyczy

rodzin z zaburzeniami psychicznymi).

Wzrost świadomości rodzicielskiej w zakresie świadomego rodzicielstwa, uzależnień, przemocy

domowej.

ZAGROŻENIA:

Występowanie zjawiska osłabienia autorytetu rodziny i więzi międzypokoleniowych.

Ubożenie społeczeństwa i osłabianie się funkcji opiekuńczej rodziny.

Syndrom „dziedziczenia biedy”.

Rozszerzenie zjawisk patologicznych, np. agresja, przemoc, wandalizm, uzależnienia.

Wzrost kosztów utrzymania rodziny.

Wzrost liczby osób długotrwale korzystających z pomocy społecznej.

Uzależnienie świadczeniobiorców pomocy społecznej od otrzymywanej pomocy.

Przerzucanie odpowiedzialności za wychowanie dziecka na inne instytucje.

Brak świadomości na temat grożących dziecku niebezpieczeństw.

Brak zainteresowania rodziców problemami dziecka i spędzaniem przez niego wolnego czasu.

Brak kształcenia adekwatnego do późniejszych możliwości zatrudnienia.

Brak umiejętności szukania pomocy w sytuacjach kryzysowych.

Brak spójnego systemu pomocy społecznej.

Skomplikowane i niespójne przepisy prawa, biurokratyzacja.

Cedowanie nowych zadań na samorządy gminne bez zapewnienia kosztów ich realizacji.

Niewystarczające środki finansowe na realizację zadań w zakresie wspierania rodziny i pieczy

zastępczej oraz pomoc społeczną.

Brak możliwości zaspokojenia uzasadnionych potrzeb mieszkaniowych rodzin.

Niska skuteczność w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych na realizację programów

w zakresie wspierania rodziny.

Analiza SWOT została przeprowadzona przez pracowników MOPS w Stargardzie Szczecińskim

w maju 2014 r. i opiera się na wiedzy i doświadczeniu osób zajmujących się pomocą rodzinie.

Podsumowując powyższą analizę można stwierdzić, że dominują zarówno mocne, jak i słabe strony

związane z pomocą dziecku i rodzinie. Wiele jest również zagrożeń. Jednakże korzystając z szans

można wiele zmienić w tej dziedzinie.

Cały Program opiera się na ścisłej współpracy i współdziałaniu służb z osobami, rodzinami dla

których został stworzony. Nie można jednak przewidzieć jak brak współdziałania osób i rodzin

wpłynie na realizację Programu. Należy wziąć pod uwagę fakt, iż Program dotyczy pracy z ludźmi,

których działania trudno przewidzieć . Zatem mimo, iż z analizy SWOT wynika, że przewidziane

działania w oparciu o posiadane zasoby, powinny stanowić podstawę do skutecznych działań, to

jednak nieprzewidywalność czynnika ludzkiego może całkowicie zmienić prognozy.


15

6. Cześć programowa.

6.1 Cele

Rysunek 2. Cel główny i cele szczegółowe. CEL GŁÓWNY

CELE SZCZEGÓŁOWE

Tabela nr 8.

Cel szczegółowy 1: Prowadzenie działalności profilaktycznej sprzyjającej umacnianiu rodziny i

wypełnianiu przez nią roli opiekuńczo-wychowawczej.

Lp. Zadanie Podmiot realizujący Wskaźnik/Miernik

1. Realizacja programów

mających na celu podnoszenie

kompetencji opiekuńczo-

wychowawczych rodziców

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

(Szkoła dla Rodziców) Liczba osób

Samodzielny Publiczny

Wielospecjalistyczny Zakład Opieki

Zdrowotnej (Szkoła Rodzenia)

Liczba osób

2. Wspieranie rodziców w

wychowaniu i edukacji dzieci

oraz zagospodarowaniu czasu

wolnego dzieci i młodzieży

Instytucje i zakłady opiekuńczo-

wychowawcze (żłobki miejskie,

przedszkola)

Liczba dzieci


(zajęcia prowadzone w ramach

reintegracji społecznej)

Liczba dzieci

uczestniczących

w zajęciach

Placówki kulturalno-oświatowo-

sportowe (Młodzieżowy Dom Kultury,

Stargardzkie Centrum Kultury,

Młodzieżowy Ośrodek Sportowy)

Liczba Dzieci

uczestniczących

w zajęciach

pozalekcyjnych

Szkoły (zajęcia prowadzone w ramach

Programu „Szkoła, Rodzina,

Środowisko”)

Organizacje pozarządowe

Liczba dzieci

uczestniczących w

zajęciach „Promyk”.

Liczba rodzin/dzieci

korzystających z oferty

3. Rozwijanie systemu ulg

skierowanych do rodzin

wielodzietnych i promocja modelu

rodziny wielodzietnej

Urząd Miejski, miejskie spółki oraz

jednostki organizacyjne, podmioty

niepubliczne

Liczba rodzajów ulg

Skuteczne wspieranie rodziców w wypełnianiu ich funkcji opiekuńczo-

wychowawczych

Prowadzenie działalności profilaktycznej sprzyjającej

umacnianiu rodziny i wypełnianiu przez nią roli opiekuńczo-

wychowawczej

Zapewnienie rodzinom z dysfunkcjami pomocy w ich

przezwyciężeniu

Podejmowanie działań na rzecz powrotu dziecka do rodziny

naturalnej


16

Tabela nr 9.

Cel szczegółowy 2: Zapewnienie rodzinom z dysfunkcjami pomocy w ich przezwyciężaniu.

Lp.

Zadanie Podmiot realizujący Wskaźnik/Miernik

1. Zabezpieczenie rodzinom

pomocy socjalnej

(świadczenia pieniężne i

niepieniężne) oraz

zatrudnienia

wspomaganego (prace

społecznie użyteczne, CIS)

Miejski Ośrodek Pomocy

Społecznej

Liczba rodzin korzystających z

pomocy społecznej, świadczeń

rodzinnych i alimentacyjnych,

dodatków mieszkaniowych,

stypendium szkolnego

Liczba rodzin korzystających z

zatrudnienia wspomaganego

Liczba monitorowanych rodzin

dysfunkcyjnych

Szkoły (dożywianie w ramach

zajęć w świetlicach ”Promyk”)

Liczba dzieci objętych

dożywianiem

Organizacje pozarządowe (np.

PKPS, Centrum Socjalne

Caritas)

Liczba świadczeniobiorców

2. Zabezpieczenie pomocy

specjalistycznej w różnych

obszarach (uzależnienia,

przemoc w rodzinie,

niepełnosprawność)


społecznej (Zespół ds.

przemocy i pomocy

psychologiczno-terapeutycznej)

Liczba osób dorosłych objętych

terapią.

Liczba dzieci objętych terapią.

Liczba porad:

- psychologicznych

- prawnych

- socjalnych

Poradnia Zdrowia Psychicznego

dla Dorosłych Dzieci i

Młodzieży

Liczba osób dorosłych, dzieci i

młodzieży objętych terapią

Przychodnia Terapii

Uzależnienia od Alkoholu i

Współuzależnienia

Liczba osób objętych terapią

Miejska Komisja

Rozwiązywania Problemów

Alkoholowych

Liczba osób objętych

postępowaniem

Organizacje pozarządowe Liczba osób korzystających z

proponowanej oferty pomocy

3.

Stworzenie możliwości

szybszego dostępu do lokali

komunalnych niezbędnych

dla rodzin zagrożonych

umieszczeniem dziecka w

pieczy zastępczej

STBS

Liczba rodzin, które otrzymały lub

zamieniły lokal komunalny w

związku z zagrożeniem

umieszczenia dziecka w pieczy

zastępczej

4.

Zapewnienie pomocy

rodzinom w formie pracy z

asystentem rodziny i

obejmowanie pomocą

rodziny wspierającej.


Społecznej

Liczb rodzin objętych pomocą

asystenta rodziny

Liczba rodzin wspierających

Liczba rodzin objętych wsparciem

rodziny wspierającej

5.

Prowadzenie monitoringu

sytuacji dziecka z rodziny

dysfunkcyjnej po

zakończeniu współpracy z

asystentem rodziny


Społecznej

Liczba rodzin objętych

monitoringiem


17

6.

Rozwijanie

interdyscyplinarnego

podejścia do

rozwiązywania problemów

rodzin

Zespół Interdyscyplinarny d.s.

Przeciwdziałania Przemocy w

Rodzinie

Liczba rodzin objętych procedurą

Niebieska Karta

Szkolne Grupy Konsultacyjne

działające w ramach Programu

„Szkoła Rodzina, Środowisko”

Liczba rodzin objętych pracą Grup

Tabela nr 10.

Cel szczegółowy 3: Podejmowanie działań na rzecz powrotu dziecka do rodziny naturalnej.

Lp. Zadanie Podmiot realizujący Wskaźnik/Miernik

1. Współpraca z koordynatorem

rodzinnej pieczy zastępczej


Powiatowe Centrum Pomocy

Rodzinie

Liczba wspólnie

sporządzonych

planów pracy

z rodziną

2.

Udział w Zespołach ds.

Okresowej Oceny Sytuacji

dziecka


Centrum Obsługi Placówek

Opiekuńczo-Wychowawczych

Powiatowe Centrum Pomocy

Rodzinie

Liczba spotkań

zespołów

3.

Interdyscyplinarne działania

uwzględniające przyczyny

umieszczania dziecka w pieczy

zastępczej, w tym pomoc:

socjalna

specjalistyczne poradnictwo

dostęp do mieszkań

komunalnych


Instytucje i organizacje działające na

rzecz rodziny

Liczba dzieci, które

powróciły do rodziny

6.2 Zasoby instytucjonalne.

Cele i zadania Programu Wspierania Rodziny winny realizować instytucje o zasięgu gminnym

i powiatowym, do których zadań należy praca z rodziną i dzieckiem oraz organizacje pozarządowe

i inne podmioty, w szczególności realizujące zadania na zlecenia Miasta Stargard Szczeciński.

Podmioty oferujące wsparcie i pomoc rodzinom z dziećmi na terenie Stargardu Szczecińskiego to w

szczególności:

Urząd Miejski,

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej,

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie,

Powiatowy Urząd Pracy,

STBS, Spółka z o.o.

Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

Zespół Interdyscyplinarny do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie,

Sąd Rejonowy,

Komenda Powiatowa Policji,

Młodzieżowy Dom Kultury,

Stargardzkie Centrum Kultury,

Młodzieżowy Ośrodek Sportowy,

szkoły podstawowe i gimnazja,

przedszkola i żłobki,

organizacje pozarządowe,


18

placówki prowadzące działalność leczniczą,

placówki opiekuńczo-wychowawcze.

6.3 Adresaci Programu.

Adresatami Programu są dzieci oraz ich rodzice zamieszkujący na terenie miasta Stargard

Szczeciński, w szczególności rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-

wychowawczych oraz zagrożone umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej a także rodziny, którym

została odebrana lub ograniczona władza rodzicielska.

6.4 Realizacja Programu.

Koordynowanie, organizowanie i inicjowanie działań w ramach Programu, należy do zadań

Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Stargardzie Szczecińskim. Program ma charakter otwarty

i może być aktualizowany w miarę pojawiających się potrzeb. W lokalnym systemie działań

w zakresie rozwiązywania problemów rodziny uwzględniono uczestnictwo różnych podmiotów

i instytucji działających na terenie Miasta.

6.5 Finansowanie Programu.

Źródłem finansowania zadań określonym w Miejskim Programie Wspierania Rodziny na lata 2014 –

2016 dla Miasta Stargard Szczeciński są środki finansowe poszczególnych podmiotów realizujących

zadania na rzecz dziecka i rodziny (budżet gminy i powiatu), a także środki uzyskane z dotacji

z budżetu państwa, dotacji unijnych oraz środki organizacji pozarządowych.

6.6 Zakładane efekty realizacji Programu.

Dzięki współpracy instytucji i organizacji zostaną stworzone odpowiednie warunki i możliwości dla

wszechstronnej i skutecznej pomocy rodzinie:

rozwój profesjonalnych form pomocy rodzinie,

poprawa funkcjonowania rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, wymagających

wsparcia,

reintegracja rodzin naturalnych poprzez powrót dziecka do naturalnego środowiska.

6.7 Monitoring.

Miejski Program Wspierania Rodziny na lata 2014 - 2016 dla Miasta Stargard Szczeciński stanowi

dokument wyznaczający cele i zadania, w związku z tym wymaga oceny i weryfikacji efektywności

podejmowanych zadań. Monitoring Programu będzie polegał na bieżącym gromadzeniu

i analizowaniu informacji o stanie jego realizacji. Zebrane w jego toku dane pozwolą na kontrolę

postępu realizacji poszczególnych zadań oraz podjęcie działań korygujących. Głównymi obszarami

monitorowania Programu będą wyznaczone zadania, zgodnie z przyjętymi celami. Informacje

z realizacji Programu wraz ze wskazaniem potrzeb będą zawierane w kompleksowej informacji

z działalności MOPS za dany rok.


19

SPIS RYSUNKÓW

Rysunek 1 Przebieg procesu przyznania wsparcia asystenta rodziny. 4

Rysunek 2 Cel główny i cele szczegółowe. 14

SPIS TABEL

Tabela 1 Liczba mieszkańców według płci. 7

Tabela 2 Liczba bezrobotnych mieszkańców miasta zarejestrowanych

w Powiatowym Urzędzie Pracy.

7

Tabela 3 Karta diagnostyczna. 8

Tabela 4 Typy rodzin objętych pomocą społeczną. 9

Tabela 5 Powody przyznania pomocy społecznej. 9

Tabela 6 Dzieci umieszczone w pieczy zastępczej. 10

Tabela 7 Rodziny objęte wsparciem przez asystenta rodziny. 10

Tabela 8 Cel szczegółowy 1: Prowadzenie działalności profilaktycznej sprzyjającej

umacnianiu rodziny i wypełnianiu przez nią roli opiekuńczo-wychowawczej.

14

Tabela 9 Cel szczegółowy 2: Zapewnienie rodzinom z dysfunkcjami pomocy w ich

przezwyciężaniu.

15

Tabela 10 Cel szczegółowy 3: Podejmowanie działań na rzecz powrotu dziecka do rodziny

naturalnej.

16

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1 Liczba ludności w latach 2011-2013. 6

Wykres 2 Struktura wiekowa mieszkańców. 6

Documents

Miejski Program Wspierania Rodziny dla Miasta Stargard ... Wspierania Rodziny.pdf · Diagnoza rodzin objętych wsparciem Miejskiego Ośrodka Pomocy ... Podstawowe funkcje rodziny