A R C HIX E K X M I E S I Ę C Z N I K P O Ś W I Ę C O N Y A R C H I T E K T U R Z E ,

B U D O W N I C T W U I P R Z E M Y S Ł O W I A R T Y S T Y C Z N E M U .

K R A K Ó W .

1 9 1 3 .

R E D A K T O R : J E R Z Y W A R C H A Ł O W S K I . K O M I T E T R E D A K C Y J N Y : WŁADYSŁAW BKIELSKI , W A C Ł A W K R Z Y Ż A . N O W S K 1 , F R A N C I S Z E K M Ą C Z Y Ń S K I , T A D E U S Z S T R Y J E Ń S K I , A D O L F S Z Y S Z K O B O H U S Z , L U D W I K W O J T Y C Z K O , K A Z I M I E R Z W Y C Z Y N S K I ,

T A D E U S Z ZIELIŃSKI.

R O K X I V . S T Y C Z E Ń Z E S Z Y T i .

DRUKARNIA UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO POD ZARZĄDEM J. FILIPOWSKIEGO.

tt A R C H I T E K T ' REDAKCYA: Ul. WOLSKA 14, II. p.

ADMINISTPACYA: CZYSTA 14. I.p.

Przedpłatę 1 naieżytości za ogłoszeni* przyjmuje Administracja: Kraków. Czysta 14. I. p. Reklamacye należy wnosić naij w . w c w ciągu miesiąca. — Póznietaze reklama ty r uwzględnień* byc moja. jadyni* za

r iozcniem odnoanei nalcżyto-aci. o ile zapas wystarczy.

W A R U N K I P R Z E D P Ł A T Y : O G Ł O S Z E N I E W I E L K O Ś C I : X " cm-

Rocznie 20 kor. 10 rubli 20 marek 30 rrankcw. jednorazowo 4 kor. 2 rb. 4 marki 6 franków. Zeszyt 2 kor. 1 rubeł 2 marki 3 franki. Rocznic 30 kor. 12 rb. 30 marek 40 franków.

Dawne roczniki, o ile zapas starczy, po 20 koron.

Przedpłata „Architekta" dia członków polskich Towarzystw technicznych zniżona o ao'/». SKŁAD G Ł O W N I

W K R A K O W I E : SPÓŁKA W Y D A W N I C Z A P O L S K A . - - W W A R S Z A W I E : E . W E N D E 1 S-h«. K R A K . P R Z E D H . 9.

WODOCIĄGI dla miast, gmin, folwarków, zakładów kąpielo­wych, fabryk, ogrodów, gmachów publicznych,

domów prywatnych itd. Poszukiwanie i uchwycenie źródeł.

Wiercenie studzien. Ustawianie pomp.

instalacye domowe z klozetami, iazienkami itd.

Centralne Ogrzewanie wszelkich systemów

W E N T Y L A C YE,

łaźnie, Mechaniczne Pralnie, Suszarnie i t . d .

Projektują i wykoanja

LEONARD NITSCH i Ska I n ż y n i e r

KRAKÓW, ulica Kolejowa L. 18. LWÓW, ulica Fredry L 6.

Nr. telefonu 385. Nr. telefonu 1224.

Najlepsze refereneye z dotychczas wykonanych robót. — Kosztorysy bezpłatnie.

R. XIV. STYCZEŃ 1913. ZESZ. 1.

ARCHITEKT C E N T R A L N E O G R Z E W A N I E

W S Z E L K I C H S Y S T E M Ó W ,

W E N T Y L A C Y E , S U S Z A R N I E M E C H A N I C Z N E , P R A L N I E ,

K U C H N I E I Z A K Ł A D Y H Y D R O P A T Y C Z N E

UL. T E L E F O N 2370.

P Ł A S Z O W S K A P A R O W A F A B R Y K A

DACHÓWEK I CEGIEŁ S T O W A R Z . Z A R E J E S T R . Z P O R Ę K Ą O G R A N I C Z O N Ą

BIURO: K R A K Ó W , U L I C A Ś W . G E R T R U D Y „ L . 8.

P O L E C A : D A C H Ó W K Ę C Z E R W O N Ą , C Z A R - » N Ą I D Y M I O N Ą , C E G Ł Y M A S Z Y N O W E , O K Ł A D Z I N O W E : F A S A D O W E , S K L E P I E -N I O W E , K O M I N O W E I P U S T E , P O C E ­

N A C H P R Z Y S T Ę P N Y C H .

C E N N I K I I P R Ó B K I W S Y Ł A B E Z P Ł A T N I E Z A R Z Ą D .

WODOCIĄGI D L A M I A S T , G M I N , F A B R Y K , F O L '

W A R K Ó W , G M A C H Ó W P U B L I C Z ­

N Y C H , Z A K Ł A D Ó W K Ą P I E L O W Y C H ,

D O M Ó W P R Y W A T N Y C H I T . D.

2. T E L E F O N 1040.

„POMONA" K R A K O W S K A S Z K Ó Ł K A D R Z E W .

K R A K Ó W B I U R O : U L I C A Ś W . G E R T R U D Y L . 8.

S Z K Ó Ł K I : T R A K T W A R S Z A W S K I . POLECA WZOROWO HODOWANE: D R Z E W A O W O C O W E P I E N N E : J A B Ł O M E , GRUSZE, SUWY, CZEREŚNIE, W I Ś N I E I T. D. — D R Z E W A O W O C O W E KARŁOWE W E FORMIE PIRAMID, PALMET, KORDONÓW PIONOWYCH I POZIOMYCH I T. D. — K R Z E W Y O W O C O W E W WIELKIM WYBORZE. — R Ó Ż E KRZACZASTE IPIENNE, D R Z E W A I K R Z E W Y O Z D O ­B N E . - PODEJMUJE SIĘ ZAKŁADANIA SADÓW, PARKÓW

I OGRODÓW OZDOBNYCH. BIURO TECHNICZNO-OGRODNICZE WYKONUJE PLANY I KO­

SZTORYSY NA OGRODY WSZELKIEGO RODZAJU. CENNIK BOGATO ILUSTR NA ŻĄDANIE DARMO I OPŁACONY

P R O J E K T U J Ą I W Y K O N U J Ą

D R Z E W I E C K I I JEZIORAŃSKI I N Ż Y N I E R O W I E .

K R A K Ó W L W Ó W S O B I E S K I E G O 6. U L I C A S A P I E H Y

— 1

R O K T R Z Y N A S T Y

WYCHODZI

„PRZEGLĄD CERAMICZNY" POD REDAKCYĄ

D Y R . I N Ż . K A R O L A R O L L E G O W PODGÓRZU,

P R Z Y W S P Ó Ł U D Z I A L E W Y B I T N Y C H F A C H O W C Ó W

PRZEDPŁATA R O C Z N A : 10 K O R . = 5 R U B . = 10 M A R .

B O G A T Y DZIAŁ O G Ł O S Z E N I O W Y .

ADRESOWAĆ WYRAŹNIE: PODGÓRZE (GALICYA), UL. Ś-GO FLORYANA 5.

CZASOPISMO TECHNICZNE O R G A N T O W . P O L I T E C H N I C Z N E G O W E

L W O W I E , Z A Ł O Ż O N Y 1883. R O K U , P O '

Ś W I Ę C O N Y S P R A W O M T E C H N I C Z N Y M .

W Y C H O D Z I 5,15 i 23 K A Ż D E G O M I E S I Ą C A .

Przedpłata roczna: 20 kor. , = 15 marek = 8 1 / , rubla = 22 fr.

Poszczególny numer : i K = i M = 50 kop. = i - 2o fr.

L W Ó W , U L . Z I M O R O W I C Z A L. 9.

Tygodnik dostaw

i» Kraka* '

państwowi

m — Zwracamy uwagę na nawa L I S T Ę O F t - P E N T O W

na ostatniej stronic niniejszev;o numeru

R O C Z N A P R E N U M E R A T A K 12.

N U M E R Y O K A Z O W E D A R M O . B I U R A R E D A K C Y I I A D M I N I S T R A C Y I : L W Ó W , U L . K O P E R N I K A N R . 21. T E L E F . 1260.

P R Z E G L Ą D TECHNICZNY T Y G O D N I K - W Y D A W N I C T W A R O K 37.

A D R E S R E D A K C Y I I A D M I N I S T R A C Y I : W A R S Z A W A , U L . W Ł O D Z I M I E R S K A 3 . - 5 . (GMACH STOWARZYSZENIA TECHNIKÓW)

P R Z E D P Ł A T A : w Warszawie rocznie rb. 10, półrocznie 5 rb. Z przesyłką pocztową rocznie rb. 12, półrocznie 6 rb.

O G Ł O S Z E N I E J E D N O R A Z O W E : Za całą stronę rb. 15, za l/ 2 rb. 8, za '/« rb. 5, za ' 8 rb. 3. Przy powtórzeniu 6—12—26—52 krotnem, opust 10—15—25—35%.

— 2 —

ARCHITEKT MIESIĘCZNIK, POŚWIECONY ARCHITEKTURZE, BU-DOWNICTWU I P R Z E M Y S Ł O W I ARTYSTYCZNEMU.

R. XIV • S T Y C Z E Ń 1913 • Z E S Z Y T 1. A D R E S R E D A K C Y I : U L I C A W O L S K A L. 14.

W K R A K O W I E .

SPRAWOZDANIE KOMITETU WYKONAWCZEGO WY­STAWY ARCHITEKTURY I WNĘTRZ W OTOCZENIU

OGRODOWEM W KRAKOWIE 1912 R.

K o m i t e t w y k o n a w c z y w y s t a w y za­w i ą z a ł s ię 23 l i s t o p a d a 1910 1., zło­

ż o n y z p r z e d s t a w i c i e l i » D e I e g a c y i A r ­c h i t e k t ó w P o l s k i c l m i T o w a r z y s t w a » P o l s k a S z t u k a S t o s o w a n a . , w K r a ­k o w i e * ) .

D l a z a i n t e r e s o w a n i a s p r a w ą s z e r s z y c h kó ł s p o ł e c z e ń s t w a został nadto u t w o ­r z o n y K o m i t e t szerszy , k tóry u k o n s t y ­t u o w a ł s ię 22 w r z e ś n i a 1911 r. * * ) .

D o K o m i t e t u tego w e s z l i p r z e d s t a w i ­c ie le r ó ż n y c h i n s t y t u c y j i sfer spo łe ­c z n y c h , oraz prasy , w l i c z b i e 41 o s ó b , w tern 4 z W a r s z a w y , 3 ze L w o w a , i 1 z P o z n a n i a .

J . Ges . W y s . A r c y k s i ą ż ę K a r o l S t e f a n z Ż y w c a ob ją ł p r o t e k t o r a t w y -

*) Z ramienia Delegacyi weszli do Komitetu pp. prof. W . Ekielski (prezes wystawy), Fr . Mą-czyński (skarbnik wystawy), T . Stryjeński (wice­prezes wystawy) i K. Wyczyński. Z ramienia T o ­warzystwa .Sztuki Stosowanej* p p : J . Bukowski, J . Czajkowski, Dr. St. Goliński i J . Warcliało-wski (sekretarz wystawy). Nadto zaproszono p p : K. Frycza, W . Krzyżanowskiego, B. Małeckiego, A . Szyszko-Bohusza i L . Wojtyczkę. Jako przed­stawiciel Magistratu' wszedł do Komitetu wicepre­zydent miasta radca dworu J . Sare.

**) P o d przewodnictwem radcy dworu J . Horo-szkiewicza; sekretarzem wybrano inż. St. G . Że­leńskiego.

s t a w y , a o t w i e r a j ą c j ą o s o b i ś c i e , da ł je ­d e n d o w ó d w i ę c e j , j a k ż y w o się intere­suje k u l t u r a l n y m r o z w o j e m naszego spo­ł e c z e ń s t w a .

Ś . p. M a r s z a ł e k k r a j u S t a n i s ł a w h r . B a d e n i — przy ją ł g o d n o ś ć p r e z y d e n t a h o n o r o w e g o w y s t a w y . N a tern m i e j s c u n i e c h n a m w o l n o będzie w y r a z i ć g ł ę b o k i żal z p o w o d u c iężk ie j s traty , j a k ą po­niós ł ca ły kra j w osob ie ś. p. M a r s z a ł k a B a d e n i e g o , o raz p r z y p o m n i e ć z w d z i ę ­cznośc ią ż y c z l i w e z a i n t e r e s o w a n i e s ię w y s t a w ą ze s t r o n y ś. p. M a r s z a ł k a p o d ­czas p r z y j ę c i a d e p u t a c y i K o m i t e t u w e L w o w i e j a k i podczas z w i e d z e n i a samej w y s t a w y n a k i l k a d n i p r z e d je j o t w a r ­c i e m ; ż y c z l i w o ś ć ta w y r a z i ł a s ię r ó w n i e ż p o p a r c i e m p o d a n i a o s u b w e n c y ę k r a ­j o w ą oraz h o j n y m d a t k i e m p i e n i ę ż n y m .

* * P r z e w o d n i a m y ś l w y s t a w y »przedsta-

w i e n i a w s p o s ó b p o g l ą d o w y u s i ł o w a ń , na g r u n c i e r o d z i m y m o p a r t y c h , w y t w o ­r z e n i a n o w o c z e s n y c h form z d r o w e g o , p r a k t y c z n e g o i p i ę k n e g o m i e s z k a n i a d l a w s z y s t k i c h w a r s t w l u d n o ś c i « zna leźć mia ła p o d ł u g p r o g r a m u w y r a z w sze­regu d o m ó w w y b u d o w a n y c h w n a t u r z e

i o t o c z o n y c h o g r ó d k a m i oraz w w y s t a ­w i e m o d e l i i p r o j e k t ó w r ó ż n y c h t y p ó w d o m ó w m i e s z k a l n y c h w p a w i l o n i e g łó ­w n y m . D o tego p r o g r a m u d o ł ą c z o n o o s o b n ą w y s t a w ę w y b o r o w y c h materya-ł ó w b u d o w l a n y c h , j a k r ó w n i e ż część z a b a w o w ą z t e a t r e m , r e s t a u r a c y ą , k a ­w i a r n i ą , g o s p o d ą i t. p. P r z y s t ę p u j ą c d o w y k o n a n i a , t rzeba b y ł o w y b r a ć stoso­w n e mie j sce i s t w o r z y ć o g ó l n y p l a n s y t u a c y j n y w y s t a w y . W t y m c e l u r o z p i ­sano w e w n ę t r z n y k o n k u r s m i ę d z y człon­k a m i K o m i t e t u w y k o n a w c z e g o . Z 4-ch n a d e s ł a n y c h p o m y s ł ó w w y b r a n o p o m y s ł p. J ó z e f a C z a j k o w s k i e g o , k tóry zapro­j e k t o w a ł w y s t a w ę na g r u n t a c h pofor-t e c z n y c h p o d p a r k i e m D r a J o r d a n a . P o u z y s k a n i u o b r a n e g o g r u n t u o d g m i n y , p r z y s t ą p i o n o do o p r a c o w a n i a p l a n ó w p o s z c z e g ó l n y c h b u d y n k ó w , które zapro­j e k t o w a l i p p . : J . C z a j k o w s k i , W . E k i e l -s k i , Z . K a l i n o w s k i , W . K r z y ż a n o w s k i , F r . M ą c z y ń s k i , A . S z y s z k o - B o h u s z , T . S t r y j e ń s k i , L . W o j t y c z k o . M e b l e i de-k o r a c y e d o b u d y n k ó w z a p r o j e k t o w a l i p p . : E . B a r t ł o m i e j c z y k , J . B u k o w s k i , J . C z a j k o w s k i , K . F r y c z , Z . K a l i n o w s k i , K . M a s z k o w s k i , F r . M ą c z y ń s k i , A . P r o -c a j ł o w i c z , K . T i c h y , E . T r o j a n o w s k i , H . U z i e m b ł o . W y s t a w ę T o w a r z y s t w a O c h r o n y p i ę k n o ś c i K r a k o w a zapro je ­k t o w a ł p. W . M a ł k o w s k i . S t r o n ę o g r o d n i ­czą w y s t a w y objęl i p p . : J . C z a j k o w s k i i D r . S t . G o l i ń s k i ze w s p ó ł u d z i a ł e m i n s p . B . M a ł e c k i e g o .

N a d m i e n i ć n a l e ż y , że c a ł k o w i t e we­w n ę t r z n e u r z ą d z e n i e d w o r k u o b j ę ł o w y ­łączn ie T o w a r z y s t w o » P o l s k a S z t u ­k a S t o s o w a n a « , p o z o s t a w i a j ą c j e d n ą s a l k ę na g ó r z e T o w a r z y s t w u O c h r o -n y P i ę k n o ś c i K r a k o w a . Z a ś urzą­d z e n i e m i e s z k a n i a i u rządzen ie w a r s z t a ­t o w e w d o m u r ę k o d z i e l n i c z y m o b j ę ł o M u z e u m T e c h n i c z n o - P r z e m y s ł o -w e w K r a k o w i e .

T a k s z e r o k o z a k r e ś l o n e z a d a n i e , n ie­ł a t w e b y ł o d o s p e ł n i e n i a w n a s z y c h w a r u n k a c h . K o s z t a b u d o w y i u t r z y m a ­

n i a w y s t a w } ' o b l i c z o n o na ć w i e r ć m i ­l i o n a k o r o n i z g ó r y b y ł o w i a d o m e m , że d o c h ó d ze w s t ę p ó w i p r z e d s i ę b i o r s t w w y s t a w o w y c h a n i p o ł o w y w y d a t k ó w nie p o k r y j e . P o d c z a s g d y a r t y ś c i w y ­p r a c o w y w a l i p l a n y , śc i s ł y zarząd K o ­m i t e t u w y k o n a w c z e g o w s p ó l n i e z pre-z y d y u m K o m i t e t u szerszego m u s i a ł szu­k a ć s p o s o b ó w z a p e w n i e n i a p r z e d s i ę w z i ę ­c i u f inansowe j p o d s t a w y . P r ó b o w a n o s t w o r z y ć fundusz g w a r a n c y j n y p r y w a ­tny, p o w s t a ł także p r o j e k t u z y s k a n i a g w a -r a n c y i d l a w y s t a w y ze s t r o n y mias ta l u b k r a j u . A l e o k a z a ł o s ię , że a n i j e d n o a n i d r u g i e n ie m a w i d o k ó w p o w o d z e n i a . P o ­zosta ły s ta ran ia o s u b w e n c y e i d a t k i p r y ­w a t n e . W n i e s i o n o w i e l k ą i lość p o d a ń , po­p a r t y c h o s o b i s t ą i n t e r w e n c y ą i r o z p i s a n o s u b s k r y p c y ę p r y w a t n ą . D o ś ć d ł u g o t rzeba b y ł o c z e k a ć na w y d a t n i e j s z e rezu l ta ty . I tern s ię t ł ó m a c z y późne rozpoczęc ie robót . D o p i e r o z k o ń c e m w r z e ś n i a 1911 r. p r z y s t ą p i o n o d o u r e g u l o w a n i a p l a c u i robót o g r o d n i c z y c h . B u d o w a pier­w s z e g o d o m u , d w o r k u p o d m i e j s k i e g o , zaczę ła s ię w l i s t o p a d z i e tegoż r o k u , a s k o ń c z y ł a na w i o s n ę r. 1912. D o b u d o w y i n n y c h d o m ó w i p a w i l o n ó w p r z y s t ą p i o n o d o p i e r o w m a r c u 1912 r. tak , że poza d w o r k i e m , w ł a ś c i w e ro­b o t y b u d o w l a n e , a r ó w n o l e g l e z n i e m i zasadzenie o g r o d ó w , u p o r z ą d k o w a n i e i o z d o b i e n i e p l a c u i ca łe w o g ó l e w y ­k o ń c z e n i e w y s t a w y t r w a ł o n i e w i e l e po­n a d t r z y m i e s i ą c e , g d y ż 8 c z e r w c a o d ­b y ł o s ię j u ż u r o c z y s t e o t w a r c i e w y s t a w y .

N a k r e ś l o n y p r o g r a m w y s t a w y u d a ł o s ię w y k o n a ć w r z e c z y w i s t o ś c i do naj­d r o b n i e j s z y c h s z c z e g ó ł ó w . S t a n ę ł y na­s t ę p u j ą c e b u d y n k i : p a w i l o n g ł ó w n y z ka­p l icą , pergo la ( w y s t a w a m a t e r y a ł ó w b u ­d o w l a n y c h ) , b u d y n e k teat ru z restau­r a c y ą i k a w i a r n i ą , d w o r e k p o d m i e j s k i , d o m e k d l a 2-ch r o d z i n r o b o t n i c z y c h , d o m e k d la r ę k o d z i e l n i k a z p r a c o w n i ą s t o l a r s k ą , zagroda w ł o ś c i a ń s k a (chata , s t o d o ł a , o b o r a ) , g o s p o d a , s k l e p y , p a w i ­l o n m u z y k i , d w a k i o s k i ; w s z y s t k i e d o -

2

m y m i e s z k a l n e u m e b l o w a n e w e w n ą t r z , n a z e w n ą t r z o t o c z o n e o g r ó d k a m i , p r z y z a g r o d z i e sad . C e l e m p o z y s k a n i a mate-rya łu do p a w i l o n u g ł ó w n e g o r o z p i s a n o z z a p o m o g ą g m i n y m . K r a k o w a k o n ­k u r s na pięć t y p ó w d o m ó w m i e s z k a l ­n y c h . K o n k u r s da ł obf i ty rezu l ta t — 40 m o d e l i . R a z e m z p o z a k o n k u r s o w y m i w y ­s t a w i o n o o k o ł o 60 m o d e l i i w i e l k ą i lość p r o j e k t ó w r y s u n k o w y c h . B l i ż sze szcze­g ó ł y z d o k ł a d n y m o p i s e m w y s t a w y i w y ­m i e n i e n i e m w s z y s t k i c h p r o j e k t o d a w c ó w i w y k o n a w c ó w z n a j d u j ą s ię w k a t a l o g u w y s t a w y .

W s p r a w o z d a n i u o f i c y a l n e m t r u d n o o p i s y w a ć bl iże j w e w n ę t r z n e dzie je w y ­s t a w y : e n t u z y a z m i n i c y a t y w y i o b o j ę ­tność o t a c z a j ą c e j a tmosfery , w a l k ę z ty-s i ą c z n e m i p r z e s z k o d a m i i s t a w i a n i e t y c h przeszkód przez złą w o l ę l u b m a ł o ­s t k o w o ś ć , n i e s t r u d z o n y u p ó r w p r a c y j e d n y c h , c h w i e j n o ś ć i n n y c h , n i e w i a r ę w e w ł a s n e dz ie ło i n i e w i a r ę w o r g a n i ­z a t o r ó w , d e n e r w u j ą c e prze j śc ia o d pe­s y m i z m u do o p t y m i z m u , obf i tość p o m y ­s ł ó w , zab i j a j ącą n ie raz m y ś l p r z e w o d n i ą , a dale j o w e r a d y p r z y j a c i e l s k i e , gorsze o d p r z e s z k ó d , a d r w i n y i b a g a t e l i z o w a n i e s p r a w y , a n i e s k o ń c z o n e w y c z e k i w a n i a na d e c y z y ę c z y n n i k ó w d e c y d u j ą c y c h , w r e s z c i e p r z y m u s o w ą b e z c z y n n o ś ć z po­w o d u b r a k u f u n d u s z ó w , p o t e m sza lone t e m p o g o r ą c z k o w e g o p o ś p i e c h u , w re­z u l t a c i e n i e d o ł ę s t w o w r o b o c i e j e d n y c h , n i e s p o d z i a n ą d z i e l n o ś ć i n n y c h . . . W s p o ­m i n a m y o tern, a b y s t w i e r d z i ć , że tego r o d z a j u p r a c a , g d z i e w k r ó t k i m s tosun­k o w o czas ie t rzeba b y ł o s ię z e t k n ą ć z o g r o m n ą i lośc ią l u d z i i bl iżej zapo­z n a ć ze w s z y s t k i m i m o ż l i w y m i c z y n n i ­k a m i , g d z i e s p r a w y a r t y s t y c z n e , prze­m y s ł o w e i m y ś l s p o ł e c z n a , p r z e n i k a j ą c s ię w z a j e m n i e , t w o r z y ł y d l a j e d n y c h h a r m o n i j n ą pe łn ię z a g a d n i e n i a , d l a i n ­n y c h — chaos n ie d o r o z w i k ł a n i a , g d z i e o r y e n t a c y a w po łożeniu i p o c z u c i e o b y ­w a t e l s k i e szczegó ln ie w y s t a w i o n e b y ł y na p r ó b ę — że t a k a praca o g r o m n i e

w z b o g a c i ł a nasze d o ś w i a d c z e n i e , p o z w o ­li ła o d k r y ć i o c e n i ć n i e z w y k ł e za le ty je­d n y c h , d o j r z e ć w a d y i m a ł o ś ć i n n y c h , w t a j e m n i c z y ł a w s t o s u n k i w i e l u o s ó b i i n s t y t u c y j , — da ła d l a dalszej p racy s p o ł e c z n e j w n a s z y m k r a j u w s k a z ó w k i obfite, n a u k ę c e n n ą .

N i e jest r ó w n i e ż rzeczą K o m i t e t u da­w a ć w s p r a w o z d a n i u k r y t y c z n ą o c e n ę w y ­s t a w y . M o ż e m y jednak s t w i e r d z i ć , że dzie ło nasze s p o t k a ł o s ię w pras ie i spo łe ­c z e ń s t w i e z s ą d e m ż y c z l i w y m , n i e k i e d y z p r a w d z i w y m e n t u z y a z m e m . Z tego w n o s i ć t r z e b a , że m y ś l i w dz ie le tern u p l a s t y c z n i o n e prędze j czy późnie j w y ­dadzą o w o c e , i że p o d o b n i e j a k sama w y s t a w a b y ł a r e z u l t a t e m w y s i ł k u t w ó r ­czego w p e w n y m k i e r u n k u , tak s a m o i je j dz ia łan ie będzie t w ó r c z e , b u d z ą c s p o ł e c z e ń s t w o do t w ó r c z e j i n i c y a t y w y , d o t w ó r c z e j p r a c y .

Dz ie ło t a k i e j a k w y s t a w a , b ą d ź co bądź z a w s z e t e o r e t y c z n e , n ie m o ż e ści­ś le o d p o w i a d a ć w y m a g a n i o m p r a k t y ­c z n y m c h w i l i . Idzie w i e l k i m k r o k i e m n a p r z ó d , w s k a z u j ą c w s z e r o k i c h zary­sach — idea ł , a j ego p r z y s t o s o w a n i e d o ż y c i a — p o z o s t a w i a ż y c i u . D l a tego też b łądzą c i , co s z u k a j ą tu g o t o w y c h w z o r ó w d o n a ś l a d o w n i c t w a b e z w y s i ł k u i g r z e s z ą c o n a j m n i e j b r a k i e m o r y e n t a c y i , g d y g a n i ą rzecz ca łą , n ie z n a j d u j ą c g o t o w e j recepty d l a s i e b i e .

W y s t a w a nasza d a l e j , n ie b y ł a j a k w i e l e i n n y c h , t y l k o z o b r a z o w a n i e m tego, co jest , p r z e d s t a w i e n i e m przec ię tne j pro­d u k c j i . B y ł a s t w o r z o n a , s k o m p o n o w a n a w ca łośc i , b y ł a w y s i ł k i e m o d ś w i ę t n y m , z tern j e d n a k , a b y p o d n i o s ł e m y ś l i ś w i ą ­teczne z a p a n o w a ł y i n a d s z a r y m d n i e m p o w s z e d n i m . T a k ą b y ł a w y s t a w a p o d w z g l ę d e m treśc i , p o d w z g l ę d e m u k r y ­t y c h w nie j i n t e n c y j i z a m i a r ó w . T a k ą też b y ł a i p o d w z g l ę d e m f o r m y . B y ł a d z i e ł e m s z t u k i . Można j e k r y t y k o ­w a ć , a le t rzeba to u z n a ć . W y s z ł a z je­d n o l i t e j myś l i a r t y s t y c z n e j , a przez s z c z ę ś l i w y d o b ó r w s p ó ł p r a c o w n i k ó w ,

3

przez zgran ie s ię a r t y s t ó w , s p r a w i a ć m u s i a ł a n a k a ż d y m w r a ż e n i e h a r m o n i i , p o d p o r z ą d k o w a n i a częśc i s k ł a d o w y c h c a ł o ś c i , a w i ę c z a c h o w a n i a k a r d y n a l ­nego w a r u n k u k a ż d e g o dzie ła s z t u k i . Z e p r z y t o c z y m y z d a n i e p e w n e g o p u b l i ­c y s t y * ) , n ie d l a z a w a r t e j w n i e m po­c h w a ł y , l ecz d l a p i ę k n i e u jęte j m y ś l i : »by ł to k o n c e r t , d a n y przez e n t u z y a z m p i ę k n a w g r a n i c a c h s k r o m n y c h p o l ­s k i c h ś r o d k ó w « . — B ę d ą c dz ie łem s z t u k i , w y s t a w a nie przesta ła b y ć e t a p e m w dz ie ­jach naszego r z e m i o s ł a , p r z e m y s ł u b u ­d o w l a n e g o i o g r o d n i c t w a , n ie przes ta ła b y ć d o k u m e n t e m p r a c y k u l t u r a l n e j w na­s z y m k r a j u , ś w i a d e c t w e m s p o ł e c z n e j po­t r z e b y w y z w o l e n i a naszego d o m u i m i e ­s z k a n i a z c i a s n y c h r a m m i e j s k i e g o s z a b l o n u .

* * •

W y s t a w a , o t w a r t a u r o c z y ś c i e przez p r o t e k t o r a J . C e s . W y s . A r c y k s i ę c i a K a ­r o l a Ste fana w d n i u 8 c z e r w c a , zosta ła z a m k n i ę t a 20 p a ź d z i e r n i k a , t r w a ł a w i ę c o k o ł o 4 y , m i e s i ę c y . W y j ą t k o w a n i e p o ­g o d a tego lata o d b i ł a s ię n iestety n ie­k o r z y s t n i e na f r e k w e n c y i w y s t a w y , m i ­m o to z w i e d z i ł o ją o k o ł o 100 t y s i ę c y o s ó b , a d o c h ó d ze w s t ę p ó w o s i ą g n ą ł cy f rę 55 t y s i ę c y k o r . T e a t r z y k , m u z y k a w o j s k o w a , różne z a b a w y , a w n i e d z i e l e i ś w i ę t a fes tyny ś c i ą g a ł y s p o r o o s ó b . D o c h ó d z tea t ru , k a w i a r n i i res taura-c y i b y ł b a r d z o m a ł y ( r a z e m n i e w i e l e p o n a d l i t y s i ę c y k o r . ) , co p r z y p i s a ć na­leży n ie t y l k o n i e p o g o d z i e , a le i i n n y m p r z y c z y n o m n i e z a l e ż n y m o d K o m i t e t u . N a k o r z y ś ć w y s t a w y u r z ą d z o n a b y ł a l o t e r y a f a n t o w a * * ) , k tóre j l o s o w a n i e o d ­b y ł o s ię l 5 p a ź d z i e r n i k a , a c z y s t y do­c h ó d w y n i ó s ł przesz ło 7 t y s i ę c y k o r .

O ż y w i ł y w y s t a w ę r ó w n i e ż l i c z n e z b i o ­r o w e w y c i e c z k i : w ł o ś c i a n , rzemieś ln i -

*) Artykuł Stosława w »Swiecie<< Nr. 44 (2— XI, 1912).

**) Komisyę loteryjną składali pp. : St. G . Że ­leński, jako przewodniczący, oraz pp. W . Ostro­wski i K. Wyczyński.

k ó w , m ł o d z i e ż y s z k o l n e j , i d w a w i ę k s z e z j a z d y : m i ę d z y n a r o d o w y z jazd esperan-t y s t ó w w s i e r p n i u i V I z jazd t e c h n i ­k ó w p o l s k i c h w e w r z e ś n i u . W sal i tea­t ra lne j o d b y w a ł y s ię o d czasu d o czasu o d c z y t y . P o d c z a s Z j a z d u e s p e r a n t y s t ó w w y g ł o s i ł w j ę z y k u e s p e r a n c k i m o d c z y t 0 m i a s t a c h - o g r o d a c h a n g l i k E b e n e z e r H o w a r d , t w ó r c a r u c h u m i a s t - o g r o d ó w w A n g l i i . P o d c z a s Z j a z d u t e c h n i k ó w w y g ł o s i l i f a c h o w e o d c z y t y inż. M . L u ­t o s ł a w s k i , inż . J . K w i a t k o w s k i , inż. J . R a k o w i c z , o raz o d b y w a ł y s ię o b r a d y s e k c y i a r c h i t e k t o n i c z n e j i p o s i e d z e n i a D e l e g a c y i a r c h i t e k t ó w p o l s k i c h . W i n ­n y m czas ie o d b y ł y s ię j e szcze o d c z y t y : Stefana Ż e r o m s k i e g o — o s p r a w i e M u ­z e u m N a r o d o w e g o w R a p p e r s w y l u i inż. K . K u ł a k o w s k i e g o : mias to -ogród Z ą b k i p o d W a r s z a w ą . B e z p o ś r e d n i o po z a m ­knięc iu w y s t a w y u r z ą d z o n o w p a w i l o ­nie g ł ó w n y m , targ o w o c ó w , a w l i s to ­padz ie — t r z y d n i o w ą w y s t a w ę d r o b i u 1 k r ó l i k ó w .

* * •

K a t a l o g w y s t a w y w y m i e n i a szczegó­ł o w o w s z y s t k i e firmy p r z e m y s ł o w e , rze­m i e ś l n i c z e , i n s t a l a c y j n e , o g r o d n i c z e , któ­re w z i ę ł y udzia ł w w y s t a w i e . J a k k o l w i e k w s z y s t k i e te firmy m i a ł y n i e w ą t p l i w i e w tern s w ó j in teres , to j e d n a k K o m i t e t zdaje sob ie d o k ł a d n i e s p r a w ę , że p o d ­d a w s z y s ię j ego w y m a g a n i o m , w y ś w i a d ­c z y ł y one w y s t a w i e w i e l k ą p r z y s ł u g ę , a w y w i ą z u j ą c s ię z z a d a n i a j a k n a j l e p i e j , z a s ł u ż y ł y tern s a m e m nie t y l k o na m i a n o w y s t a w c ó w , ale i w s p ó ł p r a c o w n i k ó w K o m i t e t u .

Wymienić tu przedewszystkim musimy firmę L. i G . K a d e n , która trzy główne budynki wyprawiła materyałeni kra jowym terrabona, wykonując pozatem posadzki , okładziny, k o m i n k i .

Ważną sprawę efektownego oświetlenia elektrycznego wystawy ujął w sprężyste ręce inżynier E lekt rowni miejskiej p. H e n r y k D u b e l t o w i c z , pod którego k ierunkiem instalacyę wykonano, a przyczyniły się do tego materyałami następujące firmy : E l e k ­t r o w n i a M i e j s k a , G a l i e . S i e m e n s -S c h u c k e r t o w s k a S p ó ł k a , G a l i e . T o w .

I

e l e k t r y c z n e A . E . G . U n i o n , A k c . T o w , e l e k t r . S o k o l n i c k i i W i ś n i e w s k i , F a -b r y k a l a m p e k V e r t e x ( W e s t i n g h o u s e ) .

Oświet len ie g a z o w e l a m p a m i i n t e n z y -w n e m i o n i s k i e m ciśnieniu urządziła G a ­z o w n i a M i e j s k a , ( roboty prowadz i ł inż. J ó z e f K o n o p k a ) . W o d ę d o b u d y n k ó w d o ­prowadz i ł o M i e j s k i e B i u r o w o d o c i ą g o ­w e ( robo ty prowadz i ł inż . J a c e k R a m z a ) .

F i r m a b u d o w l a n a K a r o l K o r n , w e w z o r o -w e m w y k o n a n i u w s z e l k i c h robót wystawiła w s z y s t k i e b u d y n k i z a g r o d y włośc iańsk ie j .

K r a k . Z a k ł a d W i t r a ż ó w S . G . Ż e l e ń ­s k i e g o dostarczył w i e l k i e j ilości l a m p , w i ­traży, m o z a i k i .

F i r m a inż. L e o n a r d a N i t s c h a i S p. wykonała i n s t a l a c y e w o d o c i ą g o w e , łazienkę i t oa l e ty .

T o w a r z y s t w o » F e r r o c e m e n t« ( inż. M a -r y a n L u t o s ł a w s k i ) w y k o n a ł o m o s t e k że-l a z o - b e t o n o w y , p rowadzący na w y s t a w ę .

I n ż y n i e r o w i e R i m 1 e r i T r o c z y ń -s k i w y s t a w i l i s łupy że lazo -be tonowe do l a m p e l e k t r y c z n y c h .

K a r o l H e c h t e r — k i o s k i z że lazobe-t o n u .

F a b r y k a J ó z e f a G o r e c k i e g o wykonała żelazną balustradę do m o s t k u , żelaza do l a m p ł u k o w y c h , dostarczyła żelaznych sto­ł ó w i s t o łków i s i a t k i .

F i r m a Z y g m u n t S z ó n b e r g wyłożyła m a r m u r e m fontannę.

F i r m a K I . P o k o r n y i S p . w C h y r o ­w i e dostarczyła p u s t y c h k a m i e n i be tono ­w y c h do d o m k u r o b o t n i c z e g o .

B u d y n k i k r y t e były r o z m a i c i e : dachówką , łupkiem a s b e s t o w y m , papą. D a c h ó w k ę d o ­s tarczy ły : G a l i c y j s k a S p ó ł k a p r z e m y ­s ł o w a i b u d o w l a n a z f a b r y k i w D r o ­h o b y c z u , f a b r y k a w P ł a s z o w i e , f a b r y k a K I . P o k o r n e g o i S p . w C h y r o w i e (da­c h ó w k a c e m e n t o w a ) , f a b r y k a W ł . h r . M i ­c h a ł o w s k i e g o w D o b r z e c h o w i e (da­c h ó w k a g l a z u r o w a n a ) . Papę — E m i l K u z-n i t z k y , E m i l S i l b e r b a c h , A n d r z e j G u z i k o w s k i , H a a s i S i l b e r b e r g . L u ­pek a s b e s t o w y — f a b r y k a » A s b i t « . ,, Ł a w k i , stoły i stołki o g r o d o w e — T a r t a k

p a r o w y J ó z e f a S t y p u ł y w T a r n a w i e i f a b r y k a D r a F r a n c i s z k a i R o z a l i i L u ­b i e ń s k i c h w S t r y s z o w i e . Stołki g i ę t e — la b r y k a M i c h a ł a A d e r a w J a z o w s k u . Ławki ż e l a z n e — f a b r y k a M . P e t e r s e i m a na Grzegórzkach . M e b l e k o s z y k a r s k i e — S z k o ł a w R u d n i k u .

Z n a c z n e zasługi p r z y urządzeniu w y ­s t a w y położyl i S t e f a n I g l i c k i ( d e k o -r a c y a i i n n e r o b o t y t a p i c e r s k i e ) i K a z i ­m i e r z Z i e l i ń s k i (z precyzyją w y k o n a n e l e k k i e r o b o t y c i e s i e l s k i e ) .

Z e s z czegó lnym nakładem p r a c y wystą­piły zakłady s t o l a r s k i e , w y k o n a w s z y pod ług d o s t a r c z o n y c h r y s u n k ó w ca łkowite u m e b l o ­w a n i a p o k o j ó w w d w o r k u i i n n y c h d o m ­

k a c h , m i a n o w i c i e : A n d r z e j A d a m s k i , W o j c i e c h B o b e r , A m b r o ż y C h r o b a k , J ó z e f C z e r s k i , S t e f a n I g l i c k i , J ó , z e f K o b o s , M i c h a ł A l a r c h e w c z y k , N i e m c z y n o w s k i i S p . , J ó z e f S p e r ­l i n g , F r a n c i s z e k S t a w o w i a k , J o a ­c h i m S t e i n b e r g , J ó z e f Z a b ż a .

Ważną rolę odegrały d e k o r a c y e m a l a r ­s k i e , w y k o n a n e przez zak łady : K . M i k u l ­s k i e g o , K . O r l e c k i e g o , K . W ę g r z y ­n a , i J . W o ł o w s k i e g o . T u w s p o m n i e ć należy o k i l k u u c z n i a c h S z k o ł y p r z e m y ­s ł o w e j , którzy d z i e l n i e d o p o m o g l i w w y ­k o n a n i u d e k o r a c y i m a l a r s k i e j , p o d k i e r u n ­k i e m p p . : K . F r y c z a i pro f . A . Proca j ł o -w i c z a .

W y b i t n y udział w w y s t a w i e wzięły f i r m y o g r o d n i c z e , przyczyniając się do wype łn ie ­n i a j ednego z najważnie jszych p u n k t ó w p r o g r a m u , a m i a n o w i c i e do s t w o r z e n i a o to czen ia o g r o d o w e g o i d e k o r a c y i k w i a t o w e j i roś l innej . O t o i c h w y k a z :

Z a k ł a d Św. J ó z e f a d l a o s i e r o c o ­n y c h c h ł o p c ó w .

S z k ó ł k a d r z e w i k r z e w ó w w Z a s-s o w i e h r . T a d . Łub ieńsk iego .

» P o m o n a « , k r a k . S z k ó ł k a d r z e w . Z w i ą z e k H o d o w c ó w n a s i o n , O g r o d y

p r o f . S . Z i o b r o w s k i e g o , p o d k i e r u n ­k i e m W ł a d y s ł a w a M a l a w s k i e g o .

O g r ó d m i e j s k i p o d z a r z ą d e m i n s p . B o l e s ł a w a M a ł e c k i e g o .

S y n d y k a t R o l n i c z y w K r a k o w i e . Z a k ł a d L u b o m i r s k i c h . L u d w i k W i ę c k o w s k i . E m i l F r e e g e . K a r o l i n a M i c h a l s k a . K r a k o w s k i e T o w a r z y s t w o O g r o ­

d n i c z e , z a k ł a d » G l i n k a « . » P i a s t « , s z k ó ł k i R a d y p o w . w W i e ­

l i c z c e . Z a k ł a d H e l c l ó w ( k i e r o w n i k A n ­

d r z e j G a l i i ) . K r a j . S z k o ł a r o l n i c z a w C z e r n i c h o-

w i e . S z k o ł a 4-k 1. w D ą b i u ( D y r . S t . S z a ­

r e k ) . J a k ó b G a r g u l . S z k o ł a l u d o w a w W o ł o w i c a c h . P . S k i r l i ń s k i , w ł a ś c i c i e l K r i s p i -

n o w a . Z a r z ą d d o m i n i u m W o l a J u s t o w -

s k a . P l a c w y s t a w y w y s y p a n y był g r i s e m por ­

f i r o w y m , który d o s t a r c z y l i : H . K u l k a i S p . w Miękini i S t a n i s ł a w M o r a w i e c k i w R e g u l i c a c h .

M a s z t y do l a m p ł u k o w y c h dostarczyła A d m i n i s t r a c y a d ó b r h r . P o t o c k i c h w K r z e ­s z o w i c a c h . M a s z t y do s łupów e l e k t r y c z n y c h P i e r w s z a g a l i c y j s k a f a b r y k a i m p r e g n o w a ­n i a d r z e w a h r . E d w a r d a M y c i e l s k i e g o i S p . w T r z e b i n i .

Różne r o b o t y w y k o n a l i : R o b o t y c i e s i e l -

s k i e — A l e k s a n d e r K a r w a t , K o n s t a n ­t y S m o l i ń s k i , K a z i m i e r z Z i e l i ń s k i , W y p r a w y — S t a n i s ł a w W a l z, K a r o l K o r n . R o b o t y s t o l a r s k i e — R o m a n M u -r a n y i , M i c h a ł P i e l a . R o b o t y t a p i c e r s k i e — S t e f a n I g 1 i c k i , da le j N i e m c z y n o w s k i i S p . , J ó z e f S p e r l i n g , J . W a w r z e c k i . R o b o t y ślusarskie — L u d w i k G ó r k a . R o b o t y poz łotnicze — L e o n W i a d r o w s k i . Rzeźby — L . D o b e s z . Brązy — P . S e i p . R o b o t y b l a c h a r s k i e — J a n B u t e l s k i i J a n T o k a r . R o b o t y s z k l a r s k i e C z e s ł a w P i e n i ą ż e k , M . F o r n e r .

Różne okazy dostarczyli i wystawili: Ołtarz z brązu — M. J a n - a . Organy — K a z i m i e r z Ż e b r o w s k i . Konfesyonał — St. B u r z y ń s k i . Kil imy — Stow. - K i l i m w Zakopanem, A n t o ­n i n a S i k o r s k a w Czernichowie, M a r y a F e ­r e n s o w a, J a d w i g a B o d n a r ó w n a w K r a ko-wie. Majoliki : Z o f i a S z y d ł o w s k a . Piece ka­flowe: N i e d ź w i e c k i i S p. K o m i n k i : L. i G . K a d e n , J a n G o d z i ć k i . Piece kuchenne: W . ł ł a l s k i . Urządzenia elektryczne kuchenne G a-1 i c - S i e m e n s - S c h u c k e r t o w s k a S p ó ł k a . Lustra — G r u n w a l d a K. S y n o w i e . Szkło i porcelanę L. T o m a s z e w s k i , R ó ż e c k i i J a n k o w s k i . Sukno — L a n k o s z i Z a j ą ­c z e k . Wannę, umywalnię w domku rękodz. A . & K. L i t w i n o w i e : i W y I e ż y ń s k i. J a d w i g a K e r n b a u m o w n a (firankę haft.), J ó z e f a G r a ­b o w s k a (abażur), S t a n i s ł a w R e d l e r (lampkę i latarkę), B r a c i a Ł o p i e ń s c y (świecznik), A . P Tu­s z y ń s k i (portjery drukowane). Maszyny stolar­skie — G e o r g R o y.Motor ropny — L. Z i e l e ­n i e w s k i . Warsztat ręczny stolarski — A d o l f M e n ś i k . Maty drewniane (bacula) — J a n G o -d z i c k i . Narzędzia rolnicze — firma»Pług« Ste­fana Konopki . Przybory do straży pożarnej — K. R e z a ć i S p .

W y s t a w a prób m a t e r y a ł ó w b u d o w l a ­n y c h mieściła się w p e r g o l i , g romadząc o k a ­z y ki lkudziesięciu w y s t a w c ó w (patrz ka ta l og ) . R o b o t y c i e s i e l s k i e p e r g o l i w y k o n a ł K a z i ­m i e r z Z i e l i ń s k i , posadzkę kl inkerową — f a b r y k a w y r o b ó w k a m i o n k o w y c h w S k a w i n i e , poszczegó lne p o l a w y ł o ż y ł y posadzką : S . M o r a w i e c k i i S p . , H . K u l k a i S p . , F r . Z u l i a n i (także s t o p n i e ze s z t u ­c z n e g o k a m i e n i a ) i f a b r y k a i m p r e g n o w a n i a d r z e w a E . h r . M y c i e l s k i e g o . D o b u d o w y p e r g o l i użyto 12-tu p a r k o l u m i e n k a m i e n ­n y c h , które nadesłali właścic ie le ł o m ó w , a m i a n o w i c i e 1. J o z e f K u l e s z a , W ł a d y ­s ł a w M a r k i e w i c z i b r . T r e m b e c c y z ł o m u w T a r g o s z y n i e , 2. J a n L i c k z ł o ­m u w M a k o w i e , J ó z e f S t y p u ł a z ł o m u w S k a w c a c h , 3. K a r o l K o r n z ł o m u w S t r a c o n c e , 4. A n d r z e j Z a m o y s k i z ł o m u w Drużbakach (Spiż ) , 5. L e o n L e ­w a ń s k i z ł o m u w Z a g a j a c h (Kró l . P o l . ) , 6—7. E d w a r d A n g i e w i c z z ł omu w S z y -d ł ó w k u (Król . P o l . ) , 8. M i a s t o T r e m b o ­w l a z ł o m ó w własnych , 9. G r z e g o r z K l i m k o w s k i z ł o m u w P o l a n i e , , 10. A n ­t o n i R z e s z o w s k i z ł o m u w S m i ł o w i e (Kró l . P o l . ) , 11. H . K u l k a i S p . z ł o m u

w C h r z a n o w i e , 12. K a z i m i e r z B z o w s k i z ł omu w D r o g i n i .

O p r ó c z w y s t a w c ó w , w y m i e n i o n y c h w c a -łem p o w y ż s z e m z e s t a w i e n i u , z których w i e l u należy uważać za o f i a r o d a w c ó w , gdyż n i e ­j e d n o k r o t n i e d o s t a r c z y l i materyału i r o b o t y b e z i n t e r e s o w n i e l u b w z n a c z n i e większe j i lości , niż by tego s a m a r e k l a m a w y m a g a ł a , należy j e sz cze w y m i e n i ć s zereg f i r m , które b e z i n t e r e s o w n i e dostarczyły materyału do b u d o w y , j a k w a p n a , c e m e n t u , ceg ły , żela­z a , spó ły . miału, p i a s k u i t. d . , a m i a n o w i ­c i e : c e g i e l n i a B a n k u h i p o t e c z n e g o , T o w . A k c . d l a w y r o b ó w z_ g l i n y i p i a s k u R a d z i w i ł ł , W i m m e r i Ż e l e ń s c y , ce ­g i e l n i a J u l j u s z a L i b a n a w B o r k u F a -ł ę c k i m , f a b r y k a c e m e n t u B e r n a r d L i b a n i S k a w P o d g ó r z u , L i b a n i E h r e n p r e i s , w a p i e n n i k w P o d g ó r z u , p a r o w a f a b r y k a g i ­p s u w D o b r a c h S k o t n i c k i c h , w a p i e n ­n i k B e r n a r d L e w k o w i c z , M . F u s s m a n w K o b i e r z y n i e , h a n d e l żelaza F r e y l i c h & K a r m e l , Inż . M i e c z y s ł a w Mą k o s z e w -s k i ; składy d r z e w a : A d o l f W e i n g r i i n , E l i a s z S i l b e r b e r g , N a t a n P r a e g e r . Zakład T . J a b ł o ń s k i e g o w y k o n a ł bez ­i n t e r e s o w n i e k l i s z e do p r o s p e k t ó w w y s t a ­w y . L i t o g r a f i a A . P r u s z y ń s k i e g o — k a r t k i * ) .

W s z y s t k i m w y s t a w c o m i o f i a r o d a ­w c o m m a t e r y a ł ó w s k ł a d a K o m i t e t s e r ­d e c z n e p o d z i ę k o w a n i e .

K o m i t e t p o c z u w a s i ę r ó w n i e ż d o o b o ­w i ą z k u s z c z e r e j w d z i ę c z n o ś c i i w z g l ę ­d e m t y c h w s z y s t k i c h w ł a d z , i n s t y t u c y j i o s ó b p r y w a t n y c h , k t ó r e p o m o c ą m a -t e r y a l n ą , u s ł u g ą l u b o k a z a n ą ż y c z l i w o ­śc ią u ł a t w i ł y m u s p e ł n i e n i e z a d a n i a .

P r z e d e w s z y s t k i e m G m i n a m i a s t a K r a k o w a . W y s t a w a n i e b y ł a b y p r z y ­sz ła d o s k u t k u , g d y b y n i e s i l n e p o p a r ­c i e g m i n y . W i e l k a ż y c z l i w o ś ć z e s t r o n y P r e z y d e n t a m i a s t a D r a J u l i u s z a L e o , s e r d e c z n a n i e s t r u d z o n a p o m o c w w i e l u k w e s t y a c h t e c h n i c z n y c h i g o s p o d a r c z y c h z e s t r o n y W i c e p r e z y d e n t a r a d c y d w o r u

*) Roboty drukarskie dla wystawy wykonane były głównie w D r u k a r n i U n i w e r s y t e t u J a ­g i e l l o ń s k i e g o , gdzie również wydrukowano duży kolorowy afisz. Część druków wykonali : Z a ­kład reprodukcyi graficznej W a c ł a w a K r z e p o -w s k i e g o w Dębnikach, Zakład światłodruków T r y b a l s k i e g o , Litografia A . P r u s z y ń s k i e g o , Drukarnia D r a K. i E. K o z i a ń s k i c h . Drukar­nia N a r o d o w a . Klisze — Zakład T . J a b ł o ń ­s k i e g o . Zdjęcia fotograficzne z wystawy wyko­nał A . P a w l i k o w s k i .

6

J ó z e f a S a r eg o, przychylność Wice­prezydenta D r a H e n r y k a S z a r s k i e -go, Magistratu, Komisyj Rady miejskiej, wreszcie wielu radców miejskich, spra­wiły, że wystawa powstała i odbyła się niejako pod bezpośrednią opieką Mia­sta. Udzielenie gruntu, dość znaczna subwencya (23.000 K.) i cały szereg świadczeń w naturze są tego wymo­wnym dowodem.

P o m o c K r a j u również jest wyda­tna. Do budżetu krajowego na r. 1913 wstawiono kwotę 20.000 K., na pokry­cie niedoboru wystawy, a to wskutek polecenia Komisyi budżetowej zeszło­rocznego Sejmu na wniosek prezydenta D r a J u l i u s z a L e o . W tej sprawie pomoc prawdziwą okazali nam posło­wie: W ł a d . L e o p o l d J a w o r s k i i E k s c e l e n c y a A n t o n i hr . W o ­d z i c k i , któremu pozatem zawdzięcza­my wiele starań i wiele cennych rad dotyczących wystawy. Nadto, dzięki staraniom Wiceprezydenta Miasta D r a H e n r y k a S z a r s k i e g o , na skutek polecenia krajowej Komisyi dla spraw przemysłowych, Wydział Krajowy udzie­lił Komitetowi subwencyi w kwocie 1.800 K.

S u b w e n c y a r z ą d u, jak dotąd, ogra­niczyła się do subwencyi Ministerstwa ro­bót publicznych i Ministerstwa O ś w i a t y , w których to Ministerstwach znalazła deputacya Komitetu nader życzliwe przy­jęcie, a rezultatem było uchwalenie na cele wystawy 23.000 K. W sprawie wy­jednania tej subwencyi okazali nam po­moc: Ekscelencya Minister D ł u g o s z , prezes Koła polskiego D r . J u l i u s z L e o , Szefowie Sekcyi D r . T w a r d o ­w s k i , von F e s c h , radcy ministeryalni F ó r s t e r - S t r e f f l e u r i C z i c h l a r z oraz poseł E d m u n d Z i e l e n i e w s k i .

Za pośrednictwem Muzeum Austrya-ckiego w Wiedniu otrzymała wysta­wa s u b w e n c y ę 10.000 kor. z f u n d u ­s z u d w o r s k i e g o t a k s (Hoftiteltax-fond).

Znana z ofiarności na cele społeczne, kulturalne i narodowe K a s a o s z c z ę ­d n o ś c i m. K r a k o w a i tym razem okazała s w ą hojność dla sprawy spo­łecznej, przyznając Komitetowi 4.000 kor. zasiłku. Zawdzięczamy to szcze­gólnie odczuciu idei wystawy i stara­niom dyrektora Dra W a l e n t e g o S t a ­n i s z e w s k i e g o i życzliwości dyrektora Z y g m u n t a K o w a l s k i e g o .

K r a k o w s k a I z b a h a n d l o w a i prze­m y s ł o w a subwencya 5.000 kor. za­świadczyła, że ocenia znaczenie wy­stawy dla naszego przemysłu i ręko­dzieła. Rzeczników naszej sprawy mie­liśmy w Izbie szczególnie w osobach: bł. p. prezesa M a u r y c e g o D a t t n e r a , szefa Biura Dra A r t u r a B e n i s a i człon­ków Izby pp.: G u s t a w a B a z e s a , J a -k ó b a J u d k i e w i c z a , J a n a P e r o -s i a.

Bar. J a n G ó t z O k o c i m s k i przy­szedł z pomocą Komitetowi ofiarowując 4.5oo kor. na budowę gospody.

M u z e u m T e c h n i c z n o - p r z e m y ­ś l o w e w Krakowie s u b w e n c y o n o w a ł o budowę domku rękodzielniczego kwotą 4.000 kor. i wyjednało na ten cel do­datkowy zasiłek Wydziału Krajowego i Ministerstwa robót publicznych.

T o w a r z y s t w a T e c h n i c z n e i K o ­ł a A r c h i t e k t ó w w Krakowie, Lwo-wiei Warszawie, orazTowarzystwo " P o l ­s k a S z t u k a S t o s o w a na« w miarę możności przyczyniły się do wspomo­żenia funduszów wystawy.

I z b a b u d o w n i c z y c h w K r a k o-w i e zajęła się rozsyłką list subskryp­cyjnych wśród budowniczych i poparła w tym kierunku akcyę Komitetu.

K r a k o w s k i e T o w a r z y s t w o R o l ­n i c z e i T o w a r z y s t w o G o s p o d a r ­s k i e w e L w o w i e ofiarowały na za­grodą włościańską po 1.000 kor.

Wszystkim innym instytucyom, jak i osobom prywatnym, za pomoc pie­niężną, jak i tym którzy podjęli się zbie­rania funduszu na listy subskrypcyjne

7

składamy serdeczne podziękowanie, za­łączając szczegółowy wykaz datków. Szczególnie zobowiązani jesteśmy pod tym względem paniom: Izie Ż e l e ń s k i e j w Krakowie i E u g i e n j i K r y ń s k i e j w Warszawie, za pełną poświęcenia i uwieńczoną pięknym rezultatem dzia­łalność.

Osobne podziękowanie należy się Dyrekcyom kolei w Galicyi , Inspektoratowi kolei północnej i Naczelnictwu stacyi w Krakowie oraz Dyrekcyi tramwajów w Krakowie i Lwowie za ułatwienie reklamy afiszowej.

Składamy również podziękowanie: Członkom sądu k o n k u r s o w e g o na typy do­

mów mieszkalnych i c z ł o n k o m j u r y prac wy­stawowych.

Drowi E u g e n i u s z o w i N i t s c h o w i — za po­radę prawną i Drowi K a z i m i e r z o w i O s t r o w ­s k i e m u — za poradę przy staraniach o loteryę.

Inspektorowi hodowli w Krak. Towarzystwie Kolniczem p. J u l i a n o w i O s k a r o w i F u c l i ­s ó w i — za poradę przy urządzaniu zagrody wło­ściańskiej.

Pp inżynierom W ł a d y s ł a w o w i H o l l i n g e -r o w i i J u l i u s z o w i O l e s i o w i — za okazaną pomoc.

P. S t a n i s ł a w o w i B i e r o w s k i e m u — za wzo­rowo prowadzoną buchalteryę, p. S t a n i s ł a w i e M ą c z y ń s k i e j — z a pomoc wprowadzeniu kasy, i p. B r o n i s ł a w o w i S t a n k i e w i c z o w i — za pomoc w prowadzeniu biura.

Kraków, 20 grudnia 1912 1.

Kończąc tę treść sprawozdania Ko­mitet wykonawczy poczuwa się do mi­łego obowiązku serdecznego podzięko­wania prezesowi Komitetu szerszego ra­dcy dworu J ó z e f o w i H o r o s z k i e w i -c z o w i za trudy reprezentacyi i starania 0 fundusze wystawy. R ó w n i e ż należy się szczere podziękowanie sekretarzowi Komitetu szerszego p. Inż. S t a n i s ł a ­w o w i Ż e l e ń s k i e m u za agitacyę na korzyść wystawy i zajęcie się urządze­niem festynów i loteryi; a za życzliwą pomoc — członkom Komitetu szerszego pp.: Dyrektorowi Drowi W a l e n t e m u S t a n i s z e w s k i e m u , prof. J e r z e m u h r. M y c i e l s k i e mu, J a k ó b o w i J u d -k i e w i c z o w i, M a r j a n o w i L u t o s ł a ­w s k i e m u , H e n r y k o w i S ti f e 1 m a-n o w i , K a z i m i e r z o w i U l a t o w s k i e -11111 i W i t o l d wi O s t r o w s k i e m u , z poza Komitetu pp.: Z d z i s ł a w o w i K a l i n o w s k i e m u , J u 1 j a n o w i H e r -s z t a l o w i , H e n r y k o w i W a c h t l o w i

1 T a d e u s z o w i Z i e l i ń s k i e m u.

Za Komitet wykonawczy:

Władysław Ekielski prezes.

Tadeusz Stryjeński Jerzy Warchałowski wiceprezes. sekretarz.

Franciszek Mączyński skarbnik.

8

S t a n c z y n n y R A C H U N E K B I L A N S U Z D N I E M 3 1 P A Ź D Z I E R N I K A 1 9 1 2 .

Stan b i e r n y

Kasa Subwencye i datki, je.s7.cze nie wypłacone:

Subwencja krajowa K 20.000'— Ministerstwo robót publicznych . . . . » 8 000' Izba handlowa » 3.000 — Inne lnstytucye » 3.200' — Osoby prywatne » 1*200' —

Inni dłużnicy » 7-825'7l

Majątek wystawy po zburzeniu budynków: A. Koszt budynków i placu wystawy K 190.790-48

Amortyzacya 170.790-48 20.000 B. Koszta mebli K io.3o3-42

Amortyzacya » !>.3o3-42 5.000 C. Koszt pergoli (wystawa mater. bud.) K 6.144-18

Amortyzacya 3 144-18 1.000 Saldo strata

K

u.782 85

43.225 7

26'000' — 44.787-44 125.796-

Dług firmom za dostarczone roboty i materyały . . Kaucye Pożyczka wekslowa Dubiosa Fundusz rezerwowy na : świadczenia firmom, repera-

cye, administracyc, procenty wekslowe etc. na następny rok

Saldo strata 44.78744

S t r a t y R A C H U N E K Z Y S K Ó W I S T R A T .

Urządzenie placu wystawy i ogrodów Amortyzacya budynków

» mebli » pergoli (wystawa materyałów budowl.)

Urządzenie wystawy architektury w pawilonie główn. Nagrody konkursowe na 5 typów domów mieszkalnych Koszta administracyi wystawy (kance-

larya, personal, służba, utrzymanie ogrodów ect.) K

Reklamy, afisze, festyny, inseraty, mun­dury służby »

Druki , albumy, kartki » Prąd elektryczny » Asekuracya budynków i od wypadków » Stemple od kwitów i °/ 0 od weksli . . » Policya » Straż pożarna » Muzyka • » Dubiosa Fundusz rezerwowy n a : świadczenia firmom, repera-

cye, administracyc, procenty wekslowe etc. na na­stępny rok

11.174-72

8.79603 3.71766 1.71558 2.87957 1.29068

26960 2.651 -8.327-70

K

23.009' — 147.78148

5.3o3'42 5.144-18 1.32346 7.5oo-

40.822-56 3.ooo- -

23.O00' -

256.884 10

S u b w e n c y e :

Subwencya krajowa K 20.000 — Ministerstwo oświaty » 10.000' —

» robót publicznych . . . . » t3.000'— Miasta Krakowa » 23.000 —

» Lwowa » 2.000' -Fundusz dworski taks (Hoftiteltaxfond) » 10.000' — Izba handlowa » 5.000'— Muzeum techniczno przem. w Krakowie » 4.000' Wydział kraj. (za pośredn. Muzeum przem.

na domek rękodzielniczy) » 500' — Kasa oszczędności miasta Krakowa . . » 4000'— Inne Banki i lnstytucye finansowe . > 3.75o' — Towarzystwo gospodarskie we Lwowie . » I .OO0' — Związek turystyczny » i.ooo'— Tow. gospodarskie, oddział w Rohatynie » 200' — Liga pomocy przemysłowej > 5oo' — Rady powiatowe i mniejsze miasta . » 520'— Przemysłowcy, architekci, inżynierowie,

Stowarzyszenia techniczne i Koła ar­chitektów » 9.246 12

Osoby prywatne » l3.35l'67

D o c h o d y W y s t a w y :

Wstępy . • K 55.35o'52 Kartki , katalogi, fotografie etc » 3.846 56 Czynsze za sklepy etc » i.Sgo' — Inseraty w katalogu » 2.73903 Wystawa materyałów budowlanych . > 8.g63'59 Loterya » 7.163— Restauracya, kawiarnia, gospoda, teatr,

różne zabawy » 11.376' 17 Saldo strata

Z y s k i

K

121 06779

91 02887

44-787-44 256.884-io|

Kraków, dnia i3 listopada 1912 r.

Stanisław Bierozuski m . Buchalter.

Franciszek Mączyński m . p . Skarbnik Komitetu wykonawczego.

Tadeusz Stryjeński m . p . Wiceprezes Komitetuj wykonawczego.

Zgodność z książkami i stanem kasy stwierdza

Jan Krzyżanowski m . p. Dyrektor miejskiej Izby obrachunkowej.

K O M I S Y A K O N T R O L U J Ą C A :

Wiktor Gablenz m . p. Naczelnik buchalteryi Tow. wzajem, ubezp.

Dr. Karol Krzetuski m . p . Prokurent fiili Banku hipotecznego.

W Y N I K B I L A N S U I R A C H U N K U . S P O S O B Y P O K R Y C I A D E F I C Y T U .

A ) K o s / . t a w y s t a w y wynios ły K . 2.56.884*10

N a p o k r y c i e t y c h k o s z t ó w , podług r a c h u n k u z 3 l / X 1912, składają się: a) s u b w e n c y e i d a t k i K . 121.06779 b) d o c h ó d z przedsiębiorstwa w y s t a w y » 91.028*87 » 212.096.66

B r a k u j ą c a k w o t a s t a n o w i def icyt w y s t a w y K . 44.787*44

B . S t a n f a k t y c z n y z d n i a 3 l / X 1912:

K o m i t e t p o z o s t a w a ł w i n i e n : a) z a r a c h u n k i f i r m o m K . 47.796*00 b) z w r o t k a u c y j > i .ooo'oo c) za d ług w e k s l o w y 51.000'00 K . 99.796*00

K o m i t e t m i a ł : a) za różne należytości w y s t a w o w e K . 7.825*71 b) resztę n i e w y p ł a c o n y c h s u b w e n c y j i d a t k ó w . . » 35.400*00 c) w k a s i e g o t ó w k ą > 11.782*85 » 55.008*56

R ó ż n i c a s t a n u b i e r n e g o i c z y n n e g o s t a n o w i de f i cyt K . 44.787*44

R a c h u n k i w y s t a w y zostały przed łożone do s p r a w d z e n i a K o m i s y i kontro lu jące j , z ło ­żonej z p. J a n a K r z y ż a n o w s k i e g o d y r e k t o r a I zby o b r a c h u n k o w e j m i e j s k i e j , z r a m i e n i a m i a s t a o r a z z a p r o s z o n y c h p r z e z p r e z y d y u m K o m i t e t u s zerszego p p . W i k t o r a G a b l e n z a n a c z e l n i k a b u c h a l t e r y i T o w a r z y s t w a W z a ­j e m n y c h Ubezpieczeń i D r a K a r o l a K r z e -t u s k i e g o p r o k u r e n t a f i l i i B a n k u h i p o t e c z n e ­go . K o m i s y a stwierdzi ła zupełną z g o d n o ś ć r a c h u n k ó w z książkami i s t a n e m k a s y . K o ­mite t w y k o n a w c z y p o z w a l a sob ie na tern m i e j s c u z łożyć K o m i s y i kontro lu jące j za jej pracę se rdeczne p o d z i ę k o w a n i e .

Niektóre p o z y c y e w b i l a n s i e w y s t a w y w y ­magają o b j a ś n i e n i a : w s tan ie c z y n n y m — 26.000 K . — wartość materyału b u d o w l a ­nego i m e b l i ; w s t a n i e b i e r n y m — 3oooK.— d u b i o s a i 23.000 K . f u n d u s z r e z e r w o w y .

K w o t a 26.OOO K . s t a n o w i przypuszczalną sumę , którą w raz ie z b u r z e n i a b u d y n k ó w i sprzedaży materyału ( d r z e w a ) , o r a z m e ­b l i można będzie uzyskać .

K w o t a 3o00. K . ( d o c h o d y wątp l iwe) zo ­stała w s t a w i o n a w p r z y p u s z c z e n i u , że n i e ­które pozostałe należytości w y s t a w o w e n ie dopiszą.

K w o t a 23.000 K . s t a n o w i konieczną r e ­zerwę na w y p a d e k z a t r z y m a n i a w y s t a w y i e x p l o a t a c y i n a następny r o k . F u n d u s z ten p o t r z e b n y : na w y n a g r o d z e n i e niektórych f i r m , które dostarczyły różnych urządzeń i materya łów z a d a r m o , a n ie zechcą je n a ­d a l b e z i n t e r e s o w n i e p o z o s t a w i ć ; da le j n a r e p e r a c y e i u t r z y m a n i e b u d y n k ó w i p l a c u ; na opłatę p r o c e n t ó w od w e k s l i , w r e s z c i e na k o s z t a a d m i n i s t r a c y i . K w o t a ta , pod ług osobnego k o s z t o r y s u , o b l i c z o n a została z r o ­zmys łem dość w y s o k o . K o s z t a e w e n t u a l n e g o przysz łego przeds iębiorstwa w sezon ie le ­t n i m 191.3 n ie są tu l i c z o n e i w e j ś ć muszą w budżet tego przeds ięb iorstwa.

O d zamknięc ia r a c h u n k ó w i sporządze­n i a p i e r w s z e g o b i l a n s u p o c z y n i o n o w y d a t k i : na z a b e z p i e c z e n i e b u d y n k ó w , k o n i e c z n e r o ­boty w o g r o d z i e , urządzenie ś l izgawki , na asekuracyę i na administracyę . N a d t o upfcr c o n o część długu w e k s l o w e g o i część r a ­c h u n k ó w . Z d r u g i e j s t r o n y — wpłynę ły n i e ­które zaległe s u b w e n c y e i d a t k i i i n n e d r o ­bne d o c h o d y ; u z y s k a n o n o w e s u b w e n c y e ; w r e s z c i e zaciągnięto nową p o ż y c z k ę . Zaszły z a t e m p e w n e z m i a n y , które j e d n a k pozo ­stały bez w p ł y w u na cyfrę d e f i c y t u , g d y ż s u m a n o w y c h d o c h o d ó w m n i e j w ię ce j r ó w ­n o w a ż y się z sumą n o w y c h w y d a t k ó w .

Powstaje pytanie, w jaki sposób po­kryć deficyt? — Ponieważ wystawa była przedsięwzięciem, stworzonem bezinte­resowną pracą społeczną, przeto liczyć może i na dalszą pomoc społeczeństwa, miasta, kraju i rządu, wobec czego dal-

sze starania o subwencye są zupełnie usprawiedliwione.

Z drugiej strony, plac i budynki po-wystawowe przedstawiają nader wdzię­czne pole do dalszej eksploatacyi w ce­lach kulturalnych i zabawowych, co ró-

wnieżprzynieść powinno dochód. W prze­widywaniu tego Komitet postarał się o przedłużenie dzierżawy terenu wy­stawy na dalszy rok, na co uzyskał ze­zwolenie gminy.

Tak w i ę c : starania o dalsze subwen-cye i wyzyskanie placu powystawowego w sezonie letnim — wydają się najpe­wniejszymi środkami pokrycia deficytu. W normalnych czasach byłoby to na­wet łatwem, w obecnej jednak niepe­wnej sutuacyi gospodarczej, w y m a g a ć będzie ze strony Komitetu dalszej wy­tężonej pracy.

Byłby jeszcze jeden sposób zakończe­nia sprawy: likwidacya kompletna, zbu­rzenie b u d y n k ó w i sprzedaż materyału (drzewa) oraz inwentarza (mebli). Zwol­niłoby to Komitet zupełnie od obo­wiązku wynagradzania firm za wypo­życzone urządzenia i materyały, ale po­nieważ rozwiązanie takie nastąpić by mogło dopiero z wiosną, więc koszta administracyi, asekuracyi, pewne już poczynione wydatki na zabezpieczenie budynków i ogrodów, wreszcie procenty wekslowe, uszczupliłyby znacznie fun­dusz rezerwowy. Wobec tego i wobec po­zostania w dalszym ciągu pozycyi 3ooo K. (dubiosa), gdyby nawet udało się uzy­skać ze sprzedaży spodziewaną kwotę 26.000 K., deficyt wystawy zmniejszył by się najwyżej o jakie l 5 tysięcy, czyli wyraził by się w cyfrze około 3o.ooo K.

Kraków, 20. grudnia 1912 r.

Ponieważ niema wielkiej nadziei, aby cała ta suma została pokryta drogą dal­szych subwencyj, a niepodobieństwem jest, aby członkowie Komitetu braku­jącą sumę zapłacili z własnych fundu­szów, zdaje się, że chcąc nie chcąc bę­dzie musiał Komitet zająć się prowadze­niem przedsiębiorstwa w sezonie le­tnim.

Ale jeśli jest tak, jak zewsząd sły­szymy, że wystawa nie tylko była uda­na, ale pod wieloma względami prze­szła oczekiwania, w ó w c z a s powstaje jeszcze szereg pytań: czy społeczeństwo nasze, miasto i kraj, poza okazaną po­mocą, nie poczuwają się już do żadnego obowiązku wobec Komitetu? Czy jest w interesie ogółu, abv organizatorowie wystawy, którzy przez dwa lata praco­wali, ożywieni ideą społeczną i artysty­czną dla stworzenia dzieła kultury, i na­dal mieli tracić czas i energię i to już tylko dla ratowania finansów i dla wy­pełnienia pozostałych jeszcze zobowią­zań? Czy przez to nie pozostaną od­łogiem inne dziedziny pracy i nie ucier­pią wciąż powstające nowe sprawy i zadania, do których ci sami ludzie są powołani? Czy zatem nie leży w in­teresie społecznym zwolnić tych ludzi od dalszych wysi łków nad rozwikłaniem trudności finansowych wystawy i dać im pole do d a l s z e j p r a c y t w ó r c z e j ? . . . przyszłość najbliższa pokaże.

Za Komitet wykonawczy:

Władysław Ekiclski prezes

Tadeusz Stryjeński Jerzy Warchałozi>ski wiceprezes sekretarz

Franciszek Mączyński skarbnik.

O D Z N A C Z E N I A W Y S T A W C Ó W .

W D Z I A L E O G R O D N I C Z Y M I R O L N Y M .

C z ł o n k o w i e j u r y na p o s i e d z e n i u o d b y t e m d . 25 października 1912 r . p p . : pro f . U n i w . D r . K a z i m i e r z R o g ó y s k i , pro f . Szko ły o g r o ­d n i c z e j w T a r n o w i e A n t o n i K u r o w s k i , wła­ściciel zakładu o g r o d n i c z e g o W ł a d y s ł a w de P r e v a l p r z y u d z i a l e z. r a m i e n i a Komitetu w y s t a w y k r a j . i n s t r u k t o r a o g r o d n i c t w a D r a Stanisława Go l ińsk iego , z a p r o p o n o w a l i n a ­stępujące o d z n a c z e n i a :

D y p l o m y h o n o r o w e .

1. Zakład Ś w . Józefa d l a o s i e r o c o n y c h c h ł o p c ó w .

2. Szkółki d r z e w i k r z e w ó w w Z a s s o w i e pod Czarną l i r . T a d . Lub ieńsk iego .

3. »Pomor ia« k r a k o w s k a Szkó łka d r z e w z o g r a n . p o r .

4. Związek H o d o w c ó w n a s i o n w K r a k o ­w i e . O g r o d y P r o f . S . Z i o b r o w s k i e g o .

5. O g r ó d m i e j s k i pod zarządem i n s p . B o ­lesława Małeckiego .

(i. S y n d y k a t R o l n i c z y w K r a k o w i e . 7. Zakład L u b o m i r s k i c h .

D y p l o m z a s ł u g i .

1. L u d w i k W i ę c k o w s k i , o g r o d n i k w y ­s t a w y .

M e d a l e s r e b r n e .

1. Zakład ś w . Józefa d l a o s i e r o c o n y c h c h ł o p c ó w .

2. Szkółki d r z e w i k r z e w ó w w Z a s s o w i e p o d Czarną h r . T a d . Łub ieńsk iego .

3. " P o m o n a " k r a k o w s k a Szkó łka d r z e w z o g r a n . p o r .

4. Związek H o d o w c ó w n a s i o n . O g r o d y P r o f . S t . Z i o b r o w s k i e g o .

5. F i r m a E m i l F r e e g e w K r a k o w i e . 6. K a r o l i n a M i c h a l s k a . 7. K r a k o w s k i e Towarzystwo O g r o d n i c z e ,

(zakład " G l i n k a " ) 8. Zakład L u b o m i r s k i c h . 9. " P i a s t " , Szkółki R a d y p o w . w W i e ­

l i c z c e . 10. L u d w i k W i ę c k o w s k i , o g r o d n i k w y ­

s t a w y . 11. F i r m a » P ł u g " S t e f a n a K o n o p k i . 12. I gnacy Kłus. M e d a l s r e b r n y k r a k o w ­

s k i e g o T o w a r z y s t w a R o l n i c z e g o .

M e d a l e b r ą z ó w e.

1. Zakład He l c l ów w K r a k o w i e . 2. K r a k o w s k i e T o w a r z y s t w o o g r o d n i c z e ,

(zakład »Gl inka« ) 3. Szkoła 4 - k l . w Dąbiu ( D y r . Stanisław

S z a r e k ) . 4. K r a j o w a średnia Szkoła r o l n i c z a w C z e r ­

n i c h o w i e . M e d a l K r a k o w s k i e g o T o w a r z y ­s t w a R o l n i c z e g o .

L i s t y p o c h w a l n e .

1. . lakób G a r g u l , o g r o d n i k . 2. Szko ła l u d o w a w W o ł o w i c a c h . 3. P . Skirliński z K r y s p i n o w a . 4. Zarząd D o m i n i u m W o l a J u s t o w s k a .

W D Z I A L E M A T E R Y A Ł Ó W B U D O W L A ­N Y C H .

K o m i s y a sędz iów, d l a o c e n y o k a z ó w na w y s t a w i e materya łów b u d o w l a n y c h , z łożona z p p . : prof . Władys ława E k i e l s k i e g o , A r t u r a R o m a n o w s k i e g o , K a r o l a R o l l e g o , K a z i m i e ­r z a W y c z y ń s k i e g o , z r a m i e n i a K o m i t e t u w y s t a w y a r c h i t e k t o n i c z n e j , o r a z p . inż . E d w a r d a U d e r s k i e g o z r a m i e n i a I z b y h a n ­d l o w e j i p r zemys ł owe j w K r a k o w i e , w d n i u 12 października 1912 r . uchwali ła p r z e d s t a ­w i ć do nagród następujące f i r m y :

D y p l o m y h o n o r o w e r z ą d o w e . 1. H . K u l k a i S p k a — O p a w a - K r a k ó w . 2. W ł a d y s ł a w lir. Michałowski — D o b r z e -

c h ó w . 3. Józe f G ó r e c k i — P o d g ó r z e - K r a k ó w . 4. I . T a r n o w s k a c e g i e l n i a i t a r t a k p a r o w y

E . k s . S a n g u s z k i — Tarnów. 5. R . M u r a n y i — K r a k ó w . 6. Radziwi ł ł , W i m m e r , Że leńscy — K r a ­

k ó w . 7. S . G . Żeleński — K r a k ó w . 8. W i t k o w i c k i e h u t n i c z o - g ó r n i c z e G w a ­

r e c t w o — W i t k o w i c e . 9. Inż. L . N i t s c h i S p k a — K r a k ó w .

10. M a r c i n J a r r a — K r a k ó w .

S r e b r n e m e d a l e r z ą d o w e .

1. E m i l K u z n i t z k y — O ś w i ę c i m . 2. A n d r z e j Z a m o y s k i — L u b o w l a . 3. A . J . Walczok — B i e l s k o . 4. L . & G . K a d e n — K r a k ó w . 5. M a g i s t r a t Kró l . w o l . m . T r e m b o w l i , (i. Józe f Stypuła — T a r n a w a . 7. F r a n c i s z e k Z u l i a n i — K r a k ó w .

12

8. L i b a n & E h r e n p r e i s — P o d g ó r z e . 9. S t o w . p r z e m . dla w y r o b u tow. żela­

z n y c h i d r u c i a n y c h — B o r e k Fałęcki . 10. B e r n a r d L i b a n i S p k a — B o n a r k a . 11. I . g a l . f a b r y k a w y r o b ó w k a m i o n k o ­

w y c h i s z a m o t o w y c h — S k a w i n a . 12. L . B a r a n o w s k i — K r a k ó w . 13. M . G r i i n b e r g — K r a k ó w . 14. J u l i a n G o l d s t e i n — K r a k ó w . 15. Stanisław M o r a w i e c k i i S k a — K r a k ó w . 16. J . W a ł k o w i ń s k i — Kraków. 17. F a b r y k a d a c h ó w e k — D r o h o b y c z . 18. .1. Niedźwiecki i S k a — K r a k ó w - D ę ­

b n i k i . 19. I -sza P łaszowska f a b r y k a d a c h ó w e k —

P ł a s z ó w .

B r ą z o w e m e d a l e r z ą d o w e .

1. K a r o l K o r n — K r a k ó w - B i e l s k o . 2. G r z e g o r z K l i m k o w s k i — L w ó w . 3. J . L i c k i J . Stypuła — S u c h a - S k a w c e . 4. I -sza K r a j o w a f a b r y k a s z t u c z n y c h k a ­

m i e n i — K r a k ó w . 5. I-sza G a l i c y j s k a f a b r y k a i m p r e g n o w a ­

n i a d r z e w a E . h r . M y c i e l s k i e g o i S p . — " T r z e b i n i a .

6. D r . F . N i e m c z e w s k i i S k a — K r a k ó w . 7. »Asbit« — K r a k ó w . 9. Inż, H . K o w a r z y k — K r a k ó w . 10. K I . P o k o r n y i S p . — C h y r ó w .

D y p l o m y h o n o r o w e K o m . w y s t a w y .

1. Inż. L . Lewański — K i e l c e . 2. A . R z e s z o w s k i — S m i ł ó w - S z y d ł o w i e c . 3. E . A n g i e w i c z — S z y d ł ó w e k - S z y d ł o w i e c . 4. L . & G. K a d e n — K r a k ó w . 5. K l i n k e r — P r z y s i e k a . 6. K o r w i n ó w — C z ę s t o c h o w a - W a r s z a w a . 7. Inż . M . Lutos ławski — W a r s z a w a . 8. K . H e c h t e r — K r a k ó w . 9. R i m l e r i Troczyńsk i — K r a k ó w . 10. Z . S c h o e n b e r g — K r a k ó w . 11. Jan G o d z i c k i — K r a k ó w . 12. Z o f i a Szyd łowska — K r a k ó w .

J l 3 . Józef Góreck i — P o d g ó r z e - K r a k ó w .

L i s t y p o c h w a l n e K o m i t e t u .

1. K a z i m i e r z B z o w s k i — D r o g i n i a . 2. B r a c i a T r e m b e c c y — K r a k ó w . 3. R . M u r a n y i — K r a k ó w . 4. Inż. W . D r z y m u c h o w s k i — K r a k ó w . 5. A d m i n i s t r a c y a d ó b r K r z e s z o w i c e , (i. .1. S c h n e i d e r — L w ó w . 7. O . B u j w i d — K r a k ó w 8. T o w . »Górka« — S i e r s z a . 9. T e k l a S z u j s k a — L w ó w . 10. D . K u r / . m a n n — K r a k ó w . i\. Stanisław M o r a w i e c k i — K r a k ó w .

W D Z I A L E S T O L A R S K I M .

K o m i s y a sędz iów d l a o ceny w y k o n a n i a robót s t o l a r s k i c h , z łożona z p p . s t o l a r z y : W i k t o r a Igl ińskiego i A n d r z e j a S y d o r a z r a ­m i e n i a C e c h u s t o l a r z y w K r a k o w i e i p . L u ­d w i k a W o j t y c z k o z r a m i e n i a K o m i t e t u w y ­s t a w y a r c h i t e k t o n i c z n e j , w d n i u 20 paździer­n i k a 1912, uchwali ła przedstawić do nagród następujące f i r m y :

O d z n a c z e n i a :

I. Józe f C z e r s k i I I . W o j c i e c h B o b e r I I I . Józe f Zabża .

D a l s z e u z n a n i a :

N i e m c z y n o w s k i i S p . S t e f a n I g l i c k i Józef S p e r l i n g F r a n c i s z e k S t a w o w i a k Michał M a r c h e w c z y k A n t o n i C h r o b a k A n d r z e j A d a m s k i J o a c h i m S t e i n b e r g Józef K o b o s .

W D Z I A L E T A P I C E R S K I M .

K o m i s y a s ę d z i ó w , z łożona z p p . t a p i c e ­r ó w : F r . Karl ińskiego i K a j e t a n a D u d z i a k a z r a m i e n i a S t o w a r z y s z e n i a tap i cerów, o r a z cz łonka K o m i t e t u w y s t a w y p . Ludwika W o j ­t y c z k o , w d n i u 20 października 1912 u c h w a ­liła przedstawić do nagród następujące f i r m y :

O d z n a c z e n i a :

I. S t e f a n I g l i c k i I I . N i e m c z y n o w s k i i S p .

I I I . A l f o n s W a w r z e c k i .

W D Z I A L E M A L A R S K I M .

K o m i s y a sędz iów , z łożona z p p . J a n a B u ­k o w s k i e g o i pro f . A . Proca j ł owicza u c h w a ­liła polec ić K o m i t e t o w i o d z n a c z e n i e r ó w n o ­rzędnymi d y p l o m a m i u z n a n i a f i r m y m a l a r ­s k i e :

K . M i k u l s k i K . O r l e c k i K . W ę g r z y n J . W o ł o w s k i .

N a p o d s t a w i e t y c h o p i n i i K o m i t e t p r z y z n a o d p o w i e d n i e d y p l o m y .

l3

W Y K A Z S U B W E N C Y J I D A T K Ó W .

S U B W E N C Y E . kor. k

R Z Ą D .

Ministerstwo Oświaty 10.000*— Ministerstwo robót publicznych 10.000 Ministerstwo robót publicznych

na domek robotniczy . . . 3.000 Ministerstwo robót publicznych

(za pośr. Muz. Techn. -Przem. na dom rękodzielniczy) . . 800 l3.8oo* —

Fundusz dworski taks. Hoftiteltaxfond . lo.ooo* — Razem . . 33.8oo*—

K R A J .

Subwencya krajowa . . . . 20.000 Wydział krajowy na polecenie

kraj. komisyi dla spraw przem. 1.800 Wydział krajowy na domek rę­

kodzielniczy (za pośr. Muzeum Techn. -Przem. w Krakowie) 5oo 22.3oo- —

M I A S T A .

Kraków 10.000 Kraków (na ogród) 8.000 Kraków (na konkurs) . . . . 5.000 23.000' — Lwów 2.000' — Tarnów 200' — Podgórze 100' — Wieliczka 3o"—

Razem . . 25.33o'—

R A D Y P O W I A T O W E (na zagrodę włościańską).

Rada powiatowa W Limanowej . . . 100' > w Tarnopolu . . . 5o-» » w Wadowicach . . 5o-» 1 w Nowym Sączu . 25' 1 D w Ropczycach . . . 20* > » w Grybowie . . . . 20' » » w Tarnobrzegu . . . 20' > t w Dąbrowie . . . .

Razem . .

5-

290'

I N S T Y T U C Y E P R Z E M Y S Ł O W E , G O S P O ­D A R C Z E I INNE.

Izba handlowa i przemysłowa w K r a ­kowie 5.000 •

Muzeum Techniczno - Przemysłowe w Krakowie (na domek rękodzielniczy) 4.000

C. k. Towarzystwo Rolnicze w Krakowie 1.000 C. k. Towarzystwo Gospodarskie we

Lwowie 1.000 Krajowy Związek Turystyczny w K r a ­

kowie 1.000 Liga Pomocy Przemysłowej . . . . 5oo Oddział c. k. Tow. Gospodarskiego w Ro­

hatynie . . . 200' Centr. Związek Galie. Przem. fabr. we

Lwowie 100

Razem . . 12.800'

S T O W A R Z Y S Z E N I A T E C H N I C Z N E .

Koło Architektów w Krakowie . . . 600 Towarzystwo Politechniczne we Lwowie 5oo Stowarzyszenie Techników w Warszawie 5oo Koło Architektów we Lwowie . . . . 5oo Tow. > Polska Sztuka Stosowana« . . 5oo

Koło Architektów w Warszawie . . . 375 Towarzystwo Techniczne w Krakowie 100

Razem

I N S T Y T U C Y E F I N A N S O W E .

Kasa Oszczędności m. Krakowa . . . Zivnostenska Banka Bank Przemysłowy Spółka fakturowa w Krakowie . . Towarzystwo Zaliczkowe w Krakowie Powszechny Zakład Kredytowy w K r a ­

kowie Bank dla kredytu hipot. i osobistego Tow. Wzajemnych Ubezpieczeń w K r a ­

kowie Ustredni Banka w Krakowie . . . . Bank hipoteczny w Krakowie . . . . Zalozni Uverni Ustaw w Krakowie . . Galie. Bank dla handlu i przemysłu

w Krakowie Filia Wiedeńskiego Banku Związkowego

w Krakowie

Razem . .

3.075

4.000 1.000

600 5oo 3oo

3oo 3oo

3oo 25o 200 200

200

8.25o

Z A S I Ł K I I D A T K I .

A) B U D O W N I C Z O W I E , A R C H I T E K C I I N Ż Y N I E R O W I E I P R Z E M Y S Ł O W C Y

Fabryki cementu w Szczakowej i G o ­leszowie 400*

H. Kulka i Sp 346 A d o l f Szyszko-Bohusz na pokrycie papą

domku rękodz 3oo

Składka na zebraniu arch. w Warszawie 256

' 1

kor. K. Szulc i Ska 100 rb. = 25Ą — B. Rogóyski, br. Horn , J . R u -

piewicz 100 rb. = 254'— Herman Guttman 25o'— Karol Szpondrowski 210 — Prof. Władysław Ekielski 200" — Firma Drzewiecki i Jeziorański . . . 200' — Józef Pakies 200'— Artur Romanowski 110"— Ferdynand Liebling 1101— Zdzisław Kalinowski . . . . 40 rb. = tor36 Sobczak-Sobczyński 40 rb. = 101'36 Firma F^alter i Dattner 100' — Ludwik Ramułt 100'— Wincenty Rawski 100"— Zygmunt Hendel 100'— J a n Zawiejski 100'— Władysław Klimczak ioo'— H. Guttman ioo'— Prof. J a n Lewiński 100'— Kazimierz Wiśniewski 100" — Henryk Lamensdorf 100'— Kazimierz Hroboni 100'— Z funduszu zebranego przez T . Stry-

jeńskiego na cele architektoniczne 100" — Kazimierz Brzeziński 60'— Kazimierz Piotrowski 55' — Leon Krobicki 5o" — Prof. Józef Pokutyński 5 o — Józef Bereta 5o"— J a n Burzyński 5o'— A d a m Czunko ' . . . . 5o' — Juliusz Nachtlicht 50'— Piotr Kozłowski 50'— Apolinary Pezdański . . . . . . . 5o' — Ludwik Daniek 3 r — Wilhelm Apter 3 o — Antoni Dostał 3o' — Ludwik i Karol Holzer 3o— Antoni Pawlicki 32' — Karol Richtman 3 o — Józef Taborski 3o -— Fabryka dachówek E . H . Friedman w Wie­

liczce 25' — Leon Kurkiewicz 25'— Zdzisław Mączeński 10 rb. = 25'40 Witold Minkiewicz 25'— Karol Rybiński . . : 25 — Eugeniusz Wesołowski 25.— Edmund Zieleniewski 20— Rudolf rland 20 — Kamieniołom H Kulka i Sp 20' — Michał Guzikowski 20'— Ignacy Miarczyński 20* — Piotr Emilewicz 20' — Joachim Steinberg 20' — Roman Ingarden r. dw 20"—

kor. Frankę r. dw 20'— T . Prauss 20— Augustyn Tarkowski 20'— Ignacy Oberleder 20"— Stanisław Krzyżanowski 20' — Józef Weinberger 20'— Daniel Rothirsch 20— Władysław Kleinberger l 5 — Emanuel Rost i 5 ' — J a n Hojarczyk l 5 ' — Pętkowski — Zbigniew Bjochwicz-Lewiński . . . . 10'— W . Miarczyński 10'— Ignacy Ehrenpreis 10'— Jakób Rothirsch 10 — Artur Lorie 10'— Henryk Fraenkel 1 ° ' — J a n Godzicki 10— Emanuel Jarymowicz 10'— Eustachy Smiałowski . . . . . . . 10' — Józef Chmielewski '0'— Kazimierz Zieliński 10"— Andrzej Sitko 1 ° '— J a n Wentzl 1« — Michał Meglicz ł 0 ' — Henryk Czernichowski 10'— W . Paruń 10— J . Freilich i Karmel 1 ° '— Aleksander Karwat , 0 ' — Roman Bandurski 1 ° ' — Ludwik Holzer 1 ° '— Wiktor Miarczyński l°" Rudolf Peterseim 10 — Firma Rudolf Popper 10' — Salomon Brenstein 1 ° ' Adol f Weingriin 10— Ehrenpreis 10— Emil Silberbach 1 ° ' — Rozwadowski 1 ° Kuczyński . . . Benjamin Torbę Stanisław Oszacki Izaak Tislovitz . . Stefan Bieniaszewski Bronisław Krause • Leon Szwanenfeld Aleksy Kowalski Handel żelaza Izraela Laxa 10— Majer Wimer 10' — Skład farb Efr. Goldsteina 10— M . Kapellner 5" — Bernard Lewkowicz 5'— J . Zarzecki 5'— Władysław Burkiewicz 5— Franciszek Zuliani 5' — Tobiasz Beim 5" — J . Jaśkiewicz 5'—

15

kor. kor 5 - 10 rb. 25-40-5 — Zygmunt Witkowski . . . 10 rb. 25-40 5 ' - Hr. A . Bniński 20 mk. 2340 5 - . 20 mk. 23-40 5 — = 23-40 5 - 20-5 — 20 -5 — 20- -5 - Edward Leszczyński (naddatek za karty) 20' — 5 - Prof. Uniw. Stefan Horoszkiewicz 20* — 5 — 20 —

9 7 - 20-20 —

B) O S O B Y P R Y W A T N E : = 16 5> B) O S O B Y P R Y W A T N E : 6 rb. = i5'2 4

J a n bar. Gótz Okocimski (na budowę Zygmunt Wasiutyński . . . 6 rb. i5'24 11-70

- 11*70 Dr. Wacław Przybylski . . 10' —

1 000' — no - — Leonowie Papiescy 200 rb. = 5o86o 10 — Dr. Ludwik Dydyński . . . 200 rb. - 58-6oo Franciszek Biesiadecki 8 -Zebrane przez Włodzimierza Kryńskiego 3 rb. 7-62

= 5o8 — Franciszek Hirszberg . . . 3 rb. = 762 Eksc. Marszałek Stanisław hr. Badeni . 5oo.— 3 rb. = 762 Eksc. Minister Władysław Długosz . 5oo'— 3 rb. = 762 Eksc. Antoni hr. Wodzicki 5oo-— = 7 -oi

5oo -— = 585 3oiio 588

Ordynat Maurycy hr. Zamoyski 100 rb. = 254 — = 5-85 = 254 - Józef Świętopełk Zawadzki . 2 rb. = 5-o&

200.— Dr. Leopold Starzewski (naddatek za 200' — 5 -

= 117- Ks. Julski = 351 100- — Ks. Likowski = 35i

Wiceprez; dent Józef Sare 100-— = 351 100 — = 3'5i 100 — Mieczysław Hulanicki . . . 1 rb. 25 4

Eustachy Jaxa Chronowski 100 — 1 rb. = 2-54

100- — = 2.14 100' — 1 rb. 25 4

Franciszkowie Jaroszyńscy . . 5o rb. = 635o Fr. Kryt . . . . . . . . . . . 1 rb. 2-54 Włodzimierz Kryński . . . . 5o rb. = 635o 1 rb. - 2-54

= 5o'8o 1 rb. — 2-54 5 o - - 2 5 +

5o — = 2-54 5 o - 1 rb. 25Ą 5 o - K. Arkuszewski 1 rb. 2-54 5o — 1 rb. - 2-54

Hr. Władysław Potulicki (naddatek za 1 rb. = 2-54

5o'— 5o k. = 127 3 o - 4378

Wykaz powyższy sporządzony 20 Grudnia 1912 (po pierwszem zamknięciu rachunków z 3i Października).

L i s t a s k ł a d e k o t w a r t a .

16

W Y S T A W A P R Z E D M I O T Ó W S Z T U K I Z A K U P I O N Y C H P R Z E Z M U Z E U M N A R O D O W E W K R A K O W I E I M U Z E U M

P R Z E M Y S Ł O W E W E L W O W I E , (w czasie licytacyi zbiorów Giełdzińskiego w listopadzie 1912 w Berlinie).

w i e l k i e m z a i n t e r e s o w a n i e m o g l ą d a ł K r a k ó w w y s t a w ę z a k u p i o n y c h m e ­

b l i d z i ę k i o f i a r n o ś c i g m i n m . K r a k o w a i L w o w a . N i e b e z p e w n y c h o b a w s ł y ­s z e l i ś m y o p o s t a n o w i o n y c h z a k u p a c h n a l i c y t a c y i G i e ł d z i ń s k i e g o , o b a w u s p r a ­w i e d l i w i o n y c h z u p e ł n i e n i e d a w n ą p r z e ­s z ł o ś c i ą L w o w a a t a k ż e i K r a k o w a , g d z i e w o s t a t n i c h c z a s a c h g o r ą c z k a z a ­k u p y w a n i a z a c z y n a p r z y b i e r a ć r o z m i a r y n i e b e z p i e c z n e d l a p r z y s z ł e g o c h a r a k t e r u M u z e u m N a r o d o w e g o .

W o s o b n o w y d a n y m k a t a l o g u *) w y ­s t a w y c z y t a m y :

» Z a r z ą d o w i M u z e u m N a r o d o w e g o w K r a k o w i e chodz i ł o p r z e d e w s z y s t -k i e m o n a b y c i e k i l k u z a b y t k ó w m e b l i gdańskich , których ono dotąd n ie po ­s iadało . M e b l e t a k i e p o t r z e b n e będą w t e d y , k i e d y urządzać p r z y j d z i e w n ę ­t r z a s t y l o w e w e d ł u g e p o k w g m a c h u p o s z p i t a l n y m na W a w e l u « .

»Zarząd M u z e u m przemysł , w e L w o ­w i e pragnął z d o b y ć d o s w o i c h z b i o r ó w h i s t o r y c z n y c h r z e c z y p iękne i w y b o ­r o w e , któreby s łużyć mog ły na w z ó r d l a r ękodz i e ln ików , a z a r a z e m p u b l i ­cznośc i dawały po jęc ie o r o z w o j u s t y ­l o w y m a r t y s t y c z n e g o p r z e m y s ł u " .

W o b e c s ł u s z n e g o z u p e ł n i e n a c i s k u n a m e b l e g d a ń s k i e z w r a c a m y s i ę p r z e d e -w s z y s t k i e m d o d w ó c h s z a f , s t a n o w i ą c y c h c l o u w y s t a w y . C z y t a m y z n o w u w k a ­t a l o g u :

»Szafa gdańska n a w y s o k i m pode ­ście , o węg łach śc iętych, występują­c y c h , z k o l u m i e n k a m i kręconemi , o k a ­p i t e l a c h k o r y n c k i c h . A r c h i t e k t u r a efe­k t o w n a , uwydatniającą się g ł ó w n i e z p r o f i l u . Rzeźby o z d o b n e , c z ę ś c i o w o ze s t i u k u , g z y m s p r o f i l o w a n y z tarczą, n a której h e r b L e i i w a z r . 1696. R o ­bota p o l s k a (?). P o c h o d z i , j a k się zda je , z T o r u n i a « .

*) Katalogu, zredagowanym dość dziwnie: co znaczy "zakupionych w czasieo licytacyi zbiorów Giełdzińskiego — brzmi to tak, jakgdyby ta je-dnoczesność wpłynąć miała na wartość zakupio­nych rzeczy.

C y t u j e m y d o s ł o w n i e d z i w n y t e n o p i s . S p o g l ą d a m y n a s z a f ę i o g a r n i a n a s z d u m i e n i e . S z a f a z r o b i o n a p r z e w a ż n i e z m i ę k k i e g o d r z e w a . " O z d o b n e r z e ­ź b y * o k a z u j ą s i ę o d c i s k a m i z m a s y g i p s o w e j **) z e p o k i t r z e c i e g o C e s a r s t w a , w s z y s t k o r a z e m p o m a l o w a n e o l e j n o , n a k o l o r d ę b o w o - c z e k o l a d o w y . W ą t p l i w o ś c i c o d o r o b o t y p o l s k i e j , p o c h o d z e n i a s z a f y z T o r u n i a , w y r a ż o n e w k a t a l o g u , tracą n a z n a c z e n i u . Z u p e ł n i e w s z y s t k o j e d n o , g d z i e t a s z a f a b y ł a z r o b i o n a i p r z e z k o g o , s z k o d a t y l k o , ż e s i ę zna laz ła w K r a k o ­w i e . P o w i n n a j a k n a j p r ę d z e j z n i k n ą ć , a ż e ­b y n i e k o m p r o m i t o w a ć n a s z e g o M u z e u m N a r o d o w e g o .

D r u g a z s z a f g d a ń s k i c h , o r z e c h o w a ( w k a t a l o g u p o d a n a j a k o l i p o w a ) , p r z e d ­s t a w i a ł a b y w i ę k s z ą w a r t o ś ć , g d y b y n i e r z e ź b y w y r a ź n i e d o r o b i o n e , w ą t p l i w e j w a r t o ś c i i p o c h o d z e n i a i w s k u t e k t e g o n i e b y ł o p o w o d u n a b y w a n i a j e j d o z b i o ­r ó w M u z e u m , g d z i e p o w i n n y z n a j d o w a ć s i ę o k a z y p i e r w s z o r z ę d n e j w a r t o ś c i .

Z w r a c a j e s z c z e u w a g ę w k a t a l o g u N r . 6.

" S z a f k a przyśc ienna, b a j c o w a n a c ie ­m n o , z d o b n a w o k u c i a mosiężne (ko ­r o n a kró lewska) , r obo ta gdańska X V I I w . p o d w p ł y w e m ho lendersk im« .

W r z e c z y w i s t o ś c i j e s t t o z w y c z a j n a s k r z y n k a , j a k i e j u ż y w a j ą r z e m i e ś l n i c y n a n a r z ę d z i a , k t ó r e j n a w e t u w a ż a ć n i e m o ż n a j a k o w y r o b u s z t u k i s t o l a r s k i e j , o z d o b i o n a w s p o s ó b , j a k i m d r u c i a r z e o z d a b i a j ą s w o j e p a s k i , t . j . p r z y p a d k o w o z n a l e z i o n y m i g u z i k a m i , g w o ź d z i k a m i i t . p . ś w i e c i d e ł k a m i . Z r e s z t ą r z e c z b y ­ł a b y n a w e t n i e w a r t a u w a g i , g d y b y n i e z a s z c z y t n e a n i e z a s ł u ż o n e l o s y , w j a ­k i c h s i ę z n a l a z ł a .

**) »Stiuk« oznacza co innego; może być użyty tylko na murze.

'7

Z p r a w d z i w ą p r z y j e m n o ś c i ą o g l ą d a m y z a t o s z a f ę , o z n a c z o n ą w k a t a l o g u (3 ) j a k o r o b o t a g d a ń s k a X V I I I w . , k t ó r a p r z y n i e ś ć m o ż e z a s z c z y t k a ż d y m z b i o ­r o m i s ł u ż y ć j a k o p r z y k ł a d p i ę k n e j e p o k i ( r a c z e j zresztą h o l e n d e r s k i e j n i ż g d a ń ­s k i e j ) .

C o d o r e s z t y n a b y t y c h p r z e d m i o t ó w , 2 -ch s z a f e k , z a m k ó w , l u s t r a i t . d . , n i e są t o r z e c z y a n i t a k p i ę k n e , a n i d l a n a s c i e k a w e , a ż e b y s z c z e g ó l n i e j s z ą d o n i c h p r z y w i ą z y w a ć w a g ę , c o zresztą m o ż n a p o w i e d z i e ć i o r z e c z a c h z a k u p i o n y c h p r z e z L w ó w , g d z i e z w r a c a j ą u w a g ę w y ­s o k i e c e n y ( n a n a s z e s t o s u n k i ) z a r z e ­c z y s t o s u n k o w o ś r e d n i e a c z a s e m z u ­p e ł n i e l i c h e ( s z a f a N r . 27), a j u ż w p r o s t j es t r zeczą n i e p o j ę t ą , j a k m ó g ł z n a l e ź ć s i ę w M u z e u m t a k n a z w a n y w k a t a l o g u " R e f l e k t o r d r e w n i a n y /. e p o k i L u ­d w i k a X V I « , j e s t t o b o w i e m t y p o w y p r z y ­k ł a d n a j g o r s z e j w s p ó ł c z e s n e j t a n d e t y .

P r z e c z u w a n e o b a w y n i e s t e t y w p r z e ­w a ż n e j c z ę ś c i n i e z a w i o d ł y . B u d z ą s i ę z n o w u r e f l e k s y e i w ą t p l i w o ś c i . N i e b e z ­p i e c z e ń s t w o k o l e k c y o n e r s t w a , t k w i ą c e z a s a d n i c z o w k a ż d e m m u z e u m , d z i ś j u ż s p o t y k a s i ę w E u r o p i e z s i lną k r y t y k ą i o s t r z e ż e n i a m i n a p r z y s z ł o ś ć . K o l e k c y o -n e r s t w o t o s t w o r z y ł o i m i t a c y ę a n t y ­k ó w , d o p r o w a d z o n ą d z i ś d o n i e b y w a ­

ł y c h r o z m i a r ó w w c a ł y m ś w i e c i e . P o ­t r z e b a d u ż e j k u l t u r y , d o k ł a d n e j z n a j o m o ś c i s t y l ó w w s z y s t k i c h e p o k i w s z e l ­k i c h o d c i e n i , o b y c i a s i ę o g r o m n e g o w r z e c z a c h s z t u k i i s p e c y a l n e g o t a l e n t u , a ż e b y z o r y e n t o w a ć s ię n a t y m z d r a d l i ­w y m r y n k u , i n i e b y ć o s z u k a n y m , c z e ­g o l i c z n e p r z y k ł a d y s m u t n e j ś w i a t o w e j s ł a w y z n a m y w s z y s c y .

U b o g a j e s t i b y ł a r z e c z y w i ś c i e P o l ­s k a w s z t u k ę i j e j z a b y t k i , b y ł o b y j e ­d n a k ż e s z a l e ń s t w e m d z i ś s z t u c z n i e t e b r a ­k i s t a r a ć s i ę w y p e ł n i a ć i d o r ó w n y w a ć m u z e o m e u r o p e j s k i m . N i e m a j ą c m i l i a r ­d ó w a m e r y k a ń s k i c h , m o ż e m y t y l k o z b i e ­rać n ę d z n e o k r u c h y p o ś w i e c i e , k t ó r e p o d w ó j n i e n a s k o m p r o m i t o w a ć b ę d ą w o c z a c h p o t o m n o ś c i .

Z w r ó ć m y r a c z e j w y t ę ż o n ą u w a g ę n a t o , c o j e s z c z e w P o l s c e z o s t a ł o , c o m a n i e z a p r z e c z o n y i j e d y n y p o l s k i c h a r a ­k t e r , c o t o p n i e j e z d n i a n a d z i e ń , c o g i n i e m a r n i e w n a s z y c h o c z a c h b e z p o ­w r o t n i e , b e z k o r z y ś c i d l a n i k o g o , l u b c o s p r z e d a n e w y c h o d z i z a g r a n i c ę c u ­d z e z d o b i ć m u z e a , a p r z y s ł u ż y m y s i ę n i e w ą t p l i w i e w i ę c e j p r z y s z ł o ś c i w m y ś l t r a g i c z n i e p i ę k n y c h s ł ó w , w y r y t y c h n a f a s a d z i e m u z e u m ś. p . H r . C z a p s k i e g o :

» i \ l o n u m e n t i s p a t r i a e n a u f r a g i o e r e -p t i s « . j . c .

K R O N I K A .

R E T R O S P E K T Y W N E M U Z E U M R Z E Ź B Y W K R A K O W I E . T y l o k r o t n i e p r z e z U n i w e r ­sytet , A k a d e m i ę S z t u k P i ę k n y c h , r o z m a i t e T o w a r z y s t w a k u l t u r a l n o - a r t y s t y c y n e i n a u ­k o w e Kongresy p o r u s z a n a s p r a w a u t w o ­r z e n i a w K r a k o w i e M u z e u m o d l e w ó w r z e ­źby i przemys łu a r t y s t y c z n e g o była p o d n i e ­sioną n a p o s i e d z e n i u K o m i s y i do b a d a n i a h i s t o r y i s z t u k i w P o l s c e , w A k a d e m i i U m i e ­jętności . P r z e w o d n i c z ą c y D r Stanisław T o m ­kowie? , odczyta ł o d n o ś n y m e m o r y a ł P r o f . D r a P i o t r a Bieńkowskiego, p o c z e m j e d n o ­g łośn ie na l i c z n e m z g r o m a d z e n i u u z n a n o don ios ł ość s p r a w y ; bez d y s k u s y i p o s t a n o ­w i o n o żądaniu dać m o r a l n e p o p a r c i e . Isto­t n i e będzie to c h y b a j e d y n y s p o s ó b p o s u ­nięcia r z e c z y naprzód , g d y , j a k to u z a ­

sadnił w n i o s k o d a w c a , c z te ry bezpośredn io w założeniu t a k i e g o M u z e u m i n t e r e s o w a n e l n s t y t u c y e , t . j . U n i w e r s y t e t , A k a d e m i a S z t u k P i ęknych , M u z e u m t e c h n i c z n o - p r z e -m y s ł o w e i W y ż s z a Szkoła P r z e m y s ł o w a , p o r o z u m i a w s z y się w tej s p r a w i e , z j e d n o ­czą s w o j e s t a r a n i a w c e l u u z y s k a n i a od rządu, m i a s t a i k r a j u o d p o w i e d n i e g o g m a ­c h u i ś r o d k ó w , które by zapewni ły byt i r o ­z w ó j p r o j e k t o w a n e m u M u z e u m . Z e wzg lę ­d ó w p r a k t y c z n y c h by ł oby n a j w ł a ś c i w s z e m , a b y Uniwersytet, j a k o na jwiększy ze w s p o ­m n i a n y c h zakład n a u k o w y i d y d a k t y c z n y , dał tej a k c y i f irmę, p o w a g ę i o p i e k ę .

St. Tomkowicz Przewodniczący Komisyi do badania historyi sztuki

zv Polsce xv Akademii Umiejętności.

18

K O M I T E T T O W A R Z Y S T W A Z A C H Ę T Y S Z T U K P I Ę K N Y C H W W A R S Z A W I E p T z y p o m i n a , że s t o s o w n i e do og łoszenia o s t y p e n d y u m i m i e n i a ś. p . W ł a d y s ł a w a Frączkiewicza d l a m ł o d y c h a r c h i t e k t ó w p o l s k i c h , w k w o c i e r b . 1250, ubiegający się o to s t y p e n d y u m w i n n i nadesłać p r z e d t M a j a r . i<)i3 p o d a n i e p o d a d r e s e m K o -

w p r o j e k t a c h bądź w n a t u r z e . O c e n y p r a c , ce­l e m w y b o r u s t y p e n d y s t y , d o k o n a K o m i t e t To ­w a r z y s t w a z d o p r o s z o n y m i r z e c z o z n a w c a m i : ze s t r o n y o f i a rodawców p. Czes ławem P r z y ­b y l s k i m , i ze s t r o n y K o m i t e t u p p . J ó z e ­f em Dz iekońsk im i J a n e m H e u r i c h e m , a r ­c h i t e k t a m i . S z c z e g ó ł o w e w a r u n k i prze jrzeć można w K a n c e l a r y i T o w a r z y s t w a .

Władysław Klimczak. — Dom dla 4-ch rodzin robotniczych. Patrz tablica 2.

m i t e t u T o w a r z y s t w a z do łączen iem: a) m e ­t r y k i u r o d z e n i a , b) d o w o d ó w dotyczących s tudyów a r c h i t e k t o n i c z n y c h w j e d n y m z i n ­stytutów k r a j o w y c h l u b z a g r a n i c z n y c h , c ) c u -r i c u l u m v i tae ze w s k a z a n i e m o s o b i s t y c h p r a c i z świadec twami arch i tektów, p o d których k i e r u n k i e m k a n d y d a t p r a c o w a ł po o p u s z c z e n i u i n s t y t u t u , d) r y s u n k ó w , e w e n ­t u a l n i e fotograf i j p r a c w y k o n a n y c h bądź

Z A K A D E M I I U M I E J Ę T N O Ś C I W K R A ­K O W I E . P o s i e d z e n i e K o m i s y i do b a d a n i a h i s t o r y i s z t u k i w P o l s c e o d b y ł o się d n i a 5 g r u d n i a 1912 r o k u pod p r z e w o d n i c t w e m D r a Stanisława T o m k o w i c z a .

Przewodniczący, poświęciwszy na wstępie go­rące wspomnienie pamięci zmarłej w b. r. K o n ­stancji Stępowskiej, wysoce uzdolnionej i pełnej zapału pracowniczki na polu historyi polskiej

'9

sztuki, przedstawił memoryał nadesłany przez Prof. Dra P. Bieńkowskiegp w sprawie zabiegów około uzyskania od rządu i miasta odpowiednio uposa­żonego gmachu, dla pomieszczenia zgromadzonych w jedną całość dotychczasowych zbiorów odlewów gipsowych Gabinetów historyi sztuki i archeologii Uniw. Jagiell. , Akademii Sztuk Pięknych, Muzeum techniczno-przemysłowego i Wyższej Szkoły prze­mysłowej i około zapewnienia na przyszłość ro­zwoju i organizacyi tego nowego muzeum. Myśl utworzenia w Krakowie instytucyi, której istnie­nie przyczyniło by się do podniesienia ogólnego poziomu naszej kultury i sztuki, obecni jedno­głośnie przyjęli z najżywszem uznaniem, postana­wiając użyczać jej wszelkiego moralnego poparcia.

Dr. Maryan Morelowski przedłożył pracę o go­belinie kościoła św. Katarzyny w Krakowie. Ten

chunkach tegoż dworu znajdujemy dowód, że w r. 1462 (w zupełności odpowiadającym przypu­szczalnej dacie powstania naszego gobelinu) Filip Dobry istotnie nabył od swego głównego dosta­wcy, sławnego Pasquier Grenier'a z Tournai , trzy gobeliny ze scenami z Lohengrina. Zdaje się nie ulegać wątpliwości, że we wspomnianych rachun­kach mamy do czynienia właśnie z naszym gobe­linem, a to tern bardziej, gdy i stylistyczne cechy rysunku i pikardzki dyalekt znajdujących się na gobelinie napisów potwierdzają jego pochodzenie z Tournai . Ze względu na pokrewieństwo styli­styczne krakowski zabytek ściśle łączy się z gru­pą kilku innych najsławniejszych gobelinów jak: Passion Somzee z Bruxelli, Esther z Nancy i J e -phte z Saragossy; wszystkie one wyszły z praco­wni Pasquier Grenier'a, zaś twórcą kartonów do

Stefan Wąs i Marcin Weinfeld. Plan sytuacyjny kolonii robotniczej. Do projektu konkursowego Nr. 23 i 24. Patrz tablica 2.

wysokiej wartości zabytek, którego druga część, mniejsza,znajduje się w Wiedniu (Museum f. Kunst u. Gewerbe), przedstawia sceny ze starofrancu­skiego poematu o Rycerzu z łabędziem (Lohen-grin). Kostyumy postaci ściśle odpowiadają stro­jom burgundzkiego dworu z połowy X V wieku; główna postać rysami twarzy a nawet szatami żywo przypomina znane portrety Filipa Dobrego burgundzkiego, jak wiadomo, wielkiego mecenasa sztuki i literatury. Referent wykazał na podstawie źródłowych poszukiwań, że Filip Dobry i jego naj­bliżsi krewni według heraldyki średniowiecznej byli następcami a nawet potomkami Rycerza z łabędziem i że podczas uroczystości dworskich (jak np. sławnego Bankietu ślubowań krucyato-wych w r. 1454) występowali sami w rolach bo­haterów z tego poematu w widowiskach nawpół scenicznych. Katalogi książnic burgundzkich świa­dczą o szczególnem zainteresowaniu się tym poe­matem, należącym do cyklu krucyatowego; w ra-

naszego mógł być Jean de Tavernier. Gobelin, który do Polski dostał się prawdopodobnie z H i ­szpanii w epoce napoleońskiej, jest dla historyi sztuki i kultury zabytkiem pierwszorzędnego zna­czenia.

Dr . St. Turczyński odczytał komunikat śp. K o n -stancyi Stępowskiej o trzech zachowanych na miejscu swego pierwotnego przeznaczenia zaby­tkach, będących ważnym materyałem do dziejów krakowskiego malarstwa cechowego W Lipnicy murowanej znajduje się szafiasty ołtarz ze scena­mi illustrującemi życie św. Leonarda. Obrazy po­święcone czci tego świętego należą do rzadkości, zaś na ziemach polskich tryptyk ten, idący wier­nie za Złotą Legendą, jest ikonograficznym uni­katem. Tryptyk z kościółka w Dębnie pod Nowym Targiem, dochowany z całkowitem uwieńczeniem, fialami i maswerkiem, przedstawia w głównym obrazie Madonnę, trzymającą na rękach Dziecię Jezus, w otoczeniu Archanioła Michała i św. K a -

20

tarzyny. W układzie obrazu pomimo więzów sty­lowych daje się zauważyć bystra obserwacya na­tury, a delikatny modelunek nadaje zwłaszcza głowom dużą plastykę. Trzeci tryptyk, w kościele w Prżydonicy, w środkowym obrazie przedstawia Zaślubiny św. Katarzyny i Św. Mikołaja, w skrzy­dłach bocznych cztery sceny z życia św. Katarzyny. Kompozycya środkowego obrazu, nieco od obra­zów skrzydeł bocznych wcześniejszego, pozostaje pod wyraźnym wpływem niemieckiego malarstwa połowy X V I w., a postać Madonny jest niemal ko­pią z miedziorytu Durera. Pierwszy z tryptyków, lipnicki, jest rzemieślniczym, przeciętnym przykła­dem malarstwa cechowego końca X V stulecia; drugi — jednym z najbardziej artystycznych przy­

kładów tegoż malarstwa z pierwszej ćwierci w. X V I , trzeci wreszcie pokazuje, w jaki sposób przejmo­wało ono renesansowe wpływy i przeradzało się w ślepe naśladownictwo.

Dr. St Turczyński przedstawił fotografie skle­pienia t. zw. »włoskiej kaplicyii kościoła O O . Fran­ciszkanów w Krakowie. Sklepienie o barokowym podziale częściowo wypełniają piękne stiuki, przed­stawiające główki aniołków i gałązki i palmy. Wykonawcą stiuków był Baltazar Fontana, pozo­stający w czasie swego pobytu w Polsce w sto­sunkach z włoską Konfraternią, do której nale­żała wspomniana kaplica.

Przewodniczącym na rok 1913 wybrano Dra Stanisława Tomkowicza.

P I Ś M I E N N I C T W O .

P r z e g l ą d t e c h n i c z n y . W a r s z a w a . N r . 4 9 . T e c h n i k a i w y n a l a z k i . .1. L a n g e : O n a d b u -W . C h r z a n o w s k i : C h a r a k t e r y s t y c z n e cechy d o w i e z b i o r n i k a g a z u w o d d z i a l e w o l s k i m

Tadeusz. Kaszycki. Przekrój domu robotniczego dla 4-ch Antoni Dreszcz. Przekrój domu robotniczego dla 4-ch rodzin. Patrz tablica 3. rodzin. Patrz tablica 3.

r o z w o j u s i ln ików c i e p l i k o w y c h w X X w i e k u S . K o s s u t h : Z a w o d y t e c h n i c z n e . A r c h i t e ­k t u r a . B u d o w l e na w y s p i e P h i l a e . R u c h b u d o w l a n y i Rozmaitośc i . K o n k u r s y . — N r . 5o. Z . C i e c h a n o w s k i : K o m p r e s o r y d l a l abora to ryów . S . K o s s u t h : Z a w o d y t e c h n i ­c z n e . A r c h i t e k t u r a . A . W o l m a n : O r n a ­m e n t . B i b l i o g r a l i a . R u c h b u d o w l a n y i R o ­zmaitośc i . — N r . 5 i . S . A n c z y c : O l e k k i c h s t o p a c h m e t a l i . S . K o s s u t h : Z a w o d y t e c h n i ­c z n e . A r c h i t e k t u r a . N o w y g m a c h B i b l i o ­t e k i p u b l i c z n e j W N o w y m - Y o r k u . R u c h b u ­d o w l a n y i Rozmaitośc i . K o n k u r s y . Że lazo -b e t o n . J . W o s i a ń s k i : M o s t » d e l R i s o r g i -mento« p r z e z T y b r w R z y m i e . M . T h u l l i e : Doświadczen ia B a c h a z b e l k a m i że lazno -be -t o n o w e m i . — N r . 52. S . K o s s u t h : Z a w o d y t e c h n i c z n e (dok . ) . A r c h i t e k t u r a . N o w y g m a c h B i b l i o t e k i p u b l i c z n e j w N o w y m -Y o r k u . ( d o k . ) . R u c h b u d o w l a n y i R o z m a i t o ­ści . — R o k 191.L N r . 1. F . K u c h a r z e w s k i :

G a z o w n i W a r s z a w s k i c h . .1. Z a y k o w s k i : Z a ­s t o s o w a n i e t a n t a l u w przemyśle i h a n d l u . A r c h i t e k t u r a . I. D r e x l e r : O zakładaniu u l i c m i e j s k i c h . R u c h b u d o w l a n y i R o z m a i t o ­ści. K o n k u r s y . — N r . 2. F . G e r t y c h : O w y ­c h o w a n i u t e rminatorów w f a b r y k a c h m a ­s z y n . H . M i e r z e j e w s k i : W a r s z t a t o w e s u ­m a k i r a c h u n k o w e . A r c h i t e k t u r a . I . D r e -x l e r : O zakładaniu u l i c m i e j s k i c h . R u c h b u d o w l a n y i Rozmai toś c i . — N r . 3. F . K u ­c h a r z e w s k i : T e c h n i k a i w y n a l a z k i . M e t o d y o d l e w n i c z e i f o r m i e r k i B o m i l l a i n - R o n c e -r a y a . A r c h i t e k t u r a . I . D r e x l e r : O z a ­kładaniu u l i c m i e j s k i c h . R u c h b u d o w l a n y i Rozmaitośc i . K o n k u r s y .

Z w y k ł e r u b r y k i : W i a d o m o ś c i t e c h n i c z n e i p r z e m y s ł o w e . K r y t y k a i b i b l i o g r a f i a . Z T o ­w a r z y s t w t e c h n i c z n y c h . K r o n i k a bieżąca.

C z a s o p i s m o t e c h n i c z n e . L w ó w . N r . 33. D r . K a r o l W ą t o r e k : W s p r a w i e b e t o n ó w m a z i o w y c h . W ł a d y s ł a w S i k o r s k i : C z y jest

21

d o p u s z c z a l n e z m n i e j s z e n i e p r o f i l u p o p r z e ­c z n e g o k a n a ł ó w g a l i c y j s k i c h ? A . W . K r u ­g e r : O r g a n i z a c y a działu u t r z y m a n i a i b u ­d o w y d r o g i p r z y k o l e j a c h . W ł a d y s ł a w Ła-s iński : Śc inanie i c iągnienie g ł ó w n e w m o ­s t o w y c h b e l k a c h ż e l b e t o w y c h . N r . .I4. K . P o m i a n o w s k i : W s p r a w i e kanału Wis ła -D n i e s t r . D r . M a r c e l i M a r c i c h o w s k i : U b e ­z p i e c z e n i e b r z e g ó w b e t o n e m na X I I K o n ­g r e s i e d l a żeglugi w F i l a d e l f i i . W ł a d y s ł a w Łas iński : Śc inanie i c iągnienie g ł ó w n e w m o ­s t o w y c h b e l k a c h że lbe towych . B r . P a w l e -w s k i : Przemys ł żywi czny — N r . 33. M a r ­c e l i M a r c i n o w s k i : R a m y w b u d o w n i c t w i e b e t o n o w e m . J a n Ł o p u s z a ń s k i : O n o w e j m e t o d z i e o z n a c z e n i a r o z s t a w u d r e n ó w ssą­c y c h . A r t u r K i i h n e l : K u r s d l a t e chn ików m i e j s k i c h w Dreźnie . — R o k 191.3. N r . 1. H e n r y L e C h a t e l i e r i W i t o l d B r o n i e w s k i : O a u t o m a t y c z n i e regestrującym a p a r a c i e (z tablicą). M . M a t a k i e w i c z : Kanał P a n a m -s k i . Z y g m u n t F u c h s : P e r p e t u t i m m o b i l e w świet le n a u k i .

Z w y k ł e r u b r y k i : W i a d o m o ś c i /. l i t e r a t u r y t e c h n i c z n e j . Rozmaitośc i . S p r a w y bieżące. P o l s k i e p i śmienn i c two t e c h n i c z n e . S p r a w y T o w a r z y s t w .

B u d o w n i c t w o , t o m i. M u l a r s t w o . inż. J . F u r n h j e l m i K . G ó r s k i .

W o b e c b r a k u dzieł odnoszących się do b u d o w n i c t w a w j ęzyku p o l s k i m — d o t y c h ­c z a s o w e j a k H e u r i c h a , H e i l p e r n a ( n i e d o k o ń ­czone ) w y c z e r p a n e , i n n e jak B i s a n z a t y l k o w l i t o g r a f i a c h — p o j a w i e n i e się n o w e g o dziełka p o w i t a ć należy z u z n a n i e m i życzl i ­wośc ią . Ś w i e ż o w y d a n y p i e r w s z y t o m " B u ­d o w n i c t w a " o p r a c o w a n y jest p r z e z a u t o r ó w w e d ł u g D r . f i l . i D r . inż . A . S c h m i t t a , a 391 r y s u n k ó w w tekście mają go uzupełn iać .

W l i t e r a t u r z e , odnoszące j się do b u d o w n i ­c t w a , rozróżn iamy dzieła w y c z e r p u j ą c e p r z e d ­m i o t zupełnie i podręczniki s łużyć mające p o w i e r z c h o w n e m u z a p o z n a n i u się z p r z e d ­m i o t e m , w r e s z c i e podręczniki b i u r o w e s t r e ­szczające p r z e d m i o t j e s z c z e d a l e j , z a w i e r a ­jące n a t o m i a s t p o t r z e b n e n o r m y i t a b l i c e . W r z e c z y s a m e j , n a j t r u d n i e j p r a w i e u łożyć podręczn ik n i e r o z l e g ł y , a j e d n a k dający p e w n e o p r z e d m i o c i e w y o b r a ż e n i e , o n to m a s łużyć s a m o u c z e n i u się, o i le ono jest w o g ó l e m o ż l i w e m , o n to m a s łużyć n ie b u ­d o w n i c z y m , lecz t e c h n i k o m i n n y c h z a w o ­d ó w , o i l e zetknąć się będą m u s i e l i z b u ­dową ; najłatwiej u łożyć podręczn ik b i u r o ­w y , który j e d n a k najczęście j zastępują t. z, K a l e n d a r z e ( t a k i m podręczn ik i em jest " T e ­c h n i k " t o m II B u d o w n i c t w o ) . W g r u n c i e

r z e c z y podręczniki t a k i e są z w y k l e n i e d o ­s tateczne d l a g r u n t o w n e j , a za rozległe d l a p o w i e r z c h o w n e j n a u k i b u d o w n i c t w a i j a k o r o z s a d n i k i p o w i e r z c h o w n o ś c i w łaśc iwie n i e p o w i n n y istnieć: b u d o w n i c t w a g r u n t o w n i e można się nauczyć w s z k o l e , g d z i e wyk ład p o p a r t y jest z a r a z w y k o n a n i e m r y s u n k u , p r z y c z e m roz l eg l e za łożone dzie ło będzie uzupełnieniem w y k ł a d u : — d o p i e r o j e d n a k p o d p a r c i e t e o r e t y c z n y c h s t u d y ó w praktyką na b u d o w i e s t a n o w i o zupe łnem o p a n o w a ­n i u p r z e d m i o t u . Dzie ło odnoszące się do b u d o w n i c t w a p o w i n n o być j a k n a j g r u n t o -w n i e j s z e , o p a t r z o n e jak największą ilością i j a k na jdokładnie jszych r y s u n k ó w , z czego j e d n a k w y p a d a k o n i e c z n i e jego roz leg łość : — lecz na to n ie m a "dobrej r a d y . W i e l k a i lość k o n s t r u k c y j b u d o w l a n y c h p o w o d u j e z w y k l e potrzebę rozłożenia i c h w dziełach s t o s o w n i e do t w o r z y w a i rzemiosła , a w ięc na m u l a r ­s t w o , k a m i e n i a r s t w o , c i e s i e l s t w o i t d . , c h o ć one często w s ieb ie wkraczają i w z a j e m n i e sobie posługi czynią.

" M u l a r s t w o " p o w y ż e j w y m i e n i o n y c h a u ­t o r ó w o b e j m u j e k o n s t r u k c y e t y p o w e w k a ­m i e n i u n a t u r a l n y m i s z t u c z n y m , n a d t o f u n ­d a m e n t o w a n i a ( m o ż e n a j l e p s z a część ksią­żki) i odzież ścian, w których to k o n s t r u -k c y a c h już i i n n e t w o r z y w a wchodzą w uży­c ie . O t o rozdziały dz ie łka : 1) m u r y 2) p o d ­p o r y k a m i e n n e 3) o t w o r y w m u r a c h 4) po ­sady 5) s k l e p i e n i a 6) p o s a d z k i 7 )schody ( k a ­m i e n n e i s u r o g a t o w e ) 8) w y p r a w y 9) odz ież ścian 10) g z y m s y . J e s t to podręczn ik , któ ­rego użyteczność m o ż n a b y w następujący s p o s ó b s c h a r a k t e r y z o w a ć : n i e jest dz ie łem w y c z e r p u j ą c e m rzecz zupełnie , n i e jest d o ś ć z w i ę z ł e m , b y t y l k o o g ó l n y d a w a ć pogląd, z a j m u j e w i ę c m i e j s c e pośredn ie . A s łużyć m o ż e u c z n i o w i szkoły z a w o d o w e j b u d o w n i -czej a l b o m u l a r s k i e j ( już n ie k a m i e n i a r ­s k i e j ) j a k o p r z y p o m n i e n i e w y k ł a d u — u z a ­s a d n i e n i e k o n s t r u k c y j m a o t r zymać w s z k o l e l u b w roz leg łem d z i e l e — a da le j w b i u r a c h b u d o w n i c z y c h j a k o p r z y p o m n i e n i e p e w n y c h s z c z e g ó ł ó w b u d o w y , zwłaszcza r z a d z i e j uży­w a n y c h . Z g o d n i e z t y m c h a r a k t e r e m r y ­s u n k i p o m i e s z c z o n e w tekście są d r o b n e , z n i c h korzystać m o ż e t y l k o d o ś w i a d c z o n y b u d o w n i c z y , a l b o uczeń , który daną k o n ­s t r u k c y e p r z e r y s o w a ł był w s k a l i z n a c z n i e w i ę k s z e j : pochodzą one p r a w d o p o d o b n i e z n i e m i e c k i e g o t e k s t u D r a S c h m i t t a , s z k o ­d a , że w s k u t e k tego z b y t j u ż z n i s z c z o n e : ten o s t a t n i szczegó ł obniża z n a c z n i e war tość dziełka - zresztą w p e w n y c h r a z a c h uży­tecznego . W. KKIELSKI.

Treść zeszytu I: Sprawozdanie Komitetu wykonawczego wystawy architektonicznej w Krakowie. J. C. : Wystawa przedmiotów sztuki zakupionych prze/. Muzeum Narodowe w Krakowie i Muzeum Przemysłowe we Lwowie podczas licytacyi zbiorów (iiełdzińskiego w Berlinie. Kronika. Piśmiennictwo. Na tablicach — Projekty (modele) konkursowe na dom dla 4-ch rodzin w kolonii robotniczej: tabl. 1. — Karol i Tadeusz Stryjeńscy, Marcin Muszyński; tabl. 2. —

Stefan Wąs, Marcin Weinfeld, Władysław Klimczak; tabl. 3. — Tadeusz Kaszycki, Antoni Droszcz.

Nakładem Towarzystwa Technicznego w Krakowie. — Odbito w drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

22

K A R O L I T A D E U S Z S T R Y J E Ń S C Y . I. NAGRODA.

Z K O N K U R S U NA T Y P Y DOMÓW W KOLONII ROBOTNICZEJ. ( M O D E L E NA W Y S T A W I E A R C H I T E K T U R Y W KRAKOWIE).

XIV. 1. 2

T A D E U S Z KASZYCKI. III. Z A S Z C Z Y T N A WZMIANKA.

Z K O N K U R S U NA T Y P Y DOMÓW W KOLONII ROBOTNICZEJ. ( M O D E L E NA W Y S T A W I E ARCHITEKTONICZNEJ).

XIV. 1. 3

MEDALE ZŁOTE NA W Y S T A W A C H H Y G I E N I C Z N Y C H

50% OSZCZĘDNOŚCI OPAŁU, P a t e n t . M U L T i P L l K A T O R O G R Z E W A N I A d o p i e c ó w

U S U W A W I L G O Ć .

P a t e n t . P I E C E Ż E L A Z N E M U L T 1 P L I K A T O R O W E . Patent. DRZWICZKI HERMETYCZNE nierozgrzewające się.

P a t e n t . S Z Y B K O N A G R Z E W A C Z E w o d y d o k ą p i e l i .

Dr. W. P. KŁOBUKOWSKI P A T E N T P R Z Y R Z Ą D Y O G R Z E W A L N E .

W A R S Z A W A . A L E J E J E R O Z O L I M S K I E 71. T E L E F O N 1502. T E L E F O N 1502.

S T A N I S Ł A W B U R Z Y Ń S K I

E L E K T R Y C Z N A F A B R Y K A S T O L A R S K A

W K R A K O W I E , UL. D Ł U G A 46—48. T E L E F O N 2136.

W Y K O N U J E R O B O T Y B U D O W L A N E

i I M E B L O W E . I

S P E C Y A L N O Ś Ć : UKZĄDZENIE BIUR I S K L E P Ó W .

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O

MALARSKO = L A K I E R N I C Z E

KAZ. MIKULSKIEGO, ODZNACZONEGO DYPLOMEM I MEDALEM W Z U R Y C H U .

KRAKÓW", ULICA Ś = GO K R Z Y Ż A L. 23.

KANCELARYA MIESZKANIE

T E L E F O N 2322. T E L E F O N 2001 V I I I .

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O

R O B Ó T Ż E L A Z N O * B E T O N O W Y C H

W A C Ł A W P A V L I K B U D O W N I C Z Y

K R A K Ó W , XII. Z W I E R Z Y N I E C .

T E L E F O N 2147.

J U Z W Y S Z E D Ł ! J U Ż W Y S Z E D Ł !

PROF. KAROLA STADMULLERA

SŁOWNIK TECHNICZNY NIEMIECKO-POLSKI

CENA Z PRZESYŁKĄ POCZTOWĄ 30 KORON.

D L A C Z Ł O N K Ó W P O L S K I C H T O W A R Z Y S T W T E C H N I C Z N Y C H 25 K O R .

— 3 —

^ f • W S Z E L K I C H S Y S T E M Ó W ŁAŹNIE, M E -

Centralne ogrzewanie C H A N I C Z N E P R A L N I E , SUSZARNIE. C Y R K U L A C Y E W O D Y G O R Ą C E J . K U C H N I E W Ę G L O W E , G A Z O W E I P A R O W E . "WodOCiaSl d l a m i a s t ' S m i n ' folwarków, gmachów publicznych. Ujęcia źródeł, wiercenie

c Q j u b kopanie studzien. Instalacye wodociągowe w domach prywatnych . K loze ty , łazienki od najprostszych do najwykwintnie jszych. Odpływy , kanalizacye i t. p. Instalacye gazu. P R O J E K T U J Ą I W Y K O N U J Ą

A. & K. LITWINOWICZ I WYLEŹYŃSKI, INŻYNIEROWIE,

L W Ó W , L E O N A S A P I E H Y 3., T E L . 1254. K R A K Ó W , Z A C I S Z E 7., T E L . 2110.

M A T E R Y A Ł D O B O R O W Y . W Y K O N A N I E S Z Y B K I E I W Z O R O W E . C E N Y U M I A R K O W A N E .

F A B R Y K A W Y R O B Ó W B E T O N O W Y C H , ORAZ SKŁAD WSZELKICH MATERYAŁÓW B U D O '

W L A N Y C H

A. G U Z I K O W S K I E G O W Y Ł Ą C Z N E Z A S T Ę P S T W O WYROBÓW SZAMOTO­WYCH FABRYKI LEDERER & NESSENYI (Florisdorf)

POLECA

NAJLEPSZĄ C E G L E S Z A M O T O W Ą (ognio^ trwałą), P Ł Y T Y PIEKARSKIE, oraz W S Z E L -

KIE W Y R O B Y S Z A M O T O W E .

BIURO: K R A K Ó W , R Y N E K K L E P A R S K I 8. T E L E F O N 264.

P A T E N T A U S T R . 41756. P A T E N T A U S T R . 41756.

W Y R Ó B K R A K O W S K I ! D O S K O N A Ł E P O K R Y C I E D A C H Ó W LEKKIE, PIĘKNE, N I E W Y M A G A J Ą C E NIGDY R E P E -RACYI. N A J W Y Ż S Z Y STOPiEŃ OGNIOTRWAŁOŚCI.

ASBIT Ł U P E K A S B E S T O W Y , O D P O R N Y N A W I A T R Y I Z M I A N Y P O W I E T R Z A .

FABRYKA ŁUPKU A S B E S T O W E G O „ A S B I T " SPÓI.KA Z OGRANICZONĄ POKĘKĄ.

K R A K Ó W F A B R Y K A : UL. S T A R O W I Ś L N A 89.

BIURO C E N T R . : UL. D I E T L O W S K A 103.

T E L E F . 305. P A T H E F O N T E L E F . 305.

Tylko P a t h e f o n gra szafirem bez zmiany igły i nie niszczy płyt. Tylko z P a-t h e f o n u usłyszeć można wszystkie instrumenty w naturalnej sile i brzmieniu i tylko P a t h e f o n daje zupełnie żywy obraz głosu ludzkiego w śpiewie i mowie. Jak miedzy pojazdami a u t o m o b i l , tak wśród maszyn mówiących P a t h e f o n

stoi na szczycie postępu.

Doskonałe bez zarzutu funkcyonujące aparaty z tubami od K . 45. 5 nowych modeli pathćfonów bez tub od K. 65 z koncertową alumniową membraną).

Płyty P a t h e zdejmowane według najnowszych metod. Płyty dwustronne 29 cm., po K. 4'5°-

N O W O Ś Ć ! Płyty 35 c m . po 6 K . — wzbudzają ogólny zachwyt. N O W O Ś Ć ! Całkowita opera „C a r m e n " na 27 płytach. 35 cm., w obsadzie opery paryskiej! Katalogi darmo i opłatnie. Naprawy we własnym warsztacie. Do każdego gramofonu można użyć płyt P a t h e zastosowawszy membranę ze szafirem za K. 10.

S. GRUDZIŃSKI I T B E R G E R , K R A K Ó W , S Z E W S K A 22.

— 4