46
“ODTÜ - Deniz Bilimleri Enstitüsünde deniz atıkları/mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik “Denizimi Tanıyorum Koruyorum Eğitimi” Prof Ahmet Erkan KIDEYŞ Deniz Bilimleri Enstitüsü 5. PLAJ MAVİ BAYRAK TEMSİLCİSİ EĞİTİMİ PROGRAMI, 6-7 Nisan 2017, Antalya

mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

  • Upload
    ledat

  • View
    232

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

“ODTÜ - Deniz Bilimleri Enstitüsünde deniz

atıkları/mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime

yönelik “Denizimi Tanıyorum Koruyorum Eğitimi”

Prof Ahmet Erkan KIDEYŞ

Deniz Bilimleri Enstitüsü

5. PLAJ MAVİ BAYRAK TEMSİLCİSİ EĞİTİMİ PROGRAMI, 6-7 Nisan 2017, Antalya

Page 2: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsünde deniz atıkları

araştırmaları ve ilköğretime yönelik çevre eğitimi

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ)

Erdemli

Deniz Bilimleri Enstitüsü (DBE)

Kampüsü

Page 3: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

ODTÜ-DBE

Kuruluş: 1974-1975, Faaliyet: 1977

Yerleşim: ODTÜ Erdemli Yerleşkesi

Gemiler: RV Bilim (41 m, 433 gross ton). Lamas (16 m, 20 gros ton)

Erdemli (16 m, 20 gros ton)

Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) + ODTÜ-Merkez kütüphanesi Yüksek lisans ve doktora programı

Erdemli

Lamas

Bilim II

Page 4: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen
Page 5: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

EMSEA 2014 5

ODTÜ-DBE, üç anabilim dalından oluşmaktadır.

- Oşinografi,

- Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği

- Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık.

• Türkiye’yi çevreleyen denizlerin tümünde, bu konularda araştırmalar yapmaktadır.

AKADEMİK OLARAK

Page 6: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

ODTÜ DBE Araştırma Bölgeleri

Akdeniz, Karadeniz, Hazar Denizi, Baltık

Denizi, Kuzey Denizi, Kuzey Atlas Okyanusu,

Hint Okyanusu’ndan Güney Kutup

Okyanusu’na uzanmaktadır.

Page 7: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

ODTÜ DBE Araştırma konuları

- Kirlilik (suda ve canlılarda - besin tuzları, zirai ilaçlar, ağır metaller, çöpler),

- Birincil ve ikincil denizel üretim; bitkisel- hayvansal plankton

- Balık stoklarının tespiti (akustik+klasik); Balık yumurta ve larvaları,

- Yayılımcı yabancı türler,

- Soyu tehdit ve tehlikedeki türler (fok; kaplumbağa)

- Deniz tabanı altı yapısı; Sığ sismik, haritalama

- Denizde akıntılar Denizlerimizin ekolojik durumunun belirlenmesi

- İklimsel değişimlerin ekosistemlere etkileri ve ekosistem modellemesi,

- Okullara ve halka yönelik bilinçlendirme çalışmaları

Page 8: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

Yürütülmekte olan Çevre Koruma projeleri

1) Kıyı ve deniz koruma

2) Akdeniz foku

3) Kaplumbağa

4) Denizde çöp (mikroskobik olanlar dahil) ve canlılara etkileri

5) Çocuklara ve halka yönelik çevre bilinci çalışmaları

Page 9: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsünde deniz atıkları

araştırmaları ve ilköğretime yönelik çevre eğitimi

ODTÜ-DBE Sahili Korunmaya Değer

Page 10: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

DENİZLERİN ÖNEMİ HAKKINDA GELECEK

NESİLLERİMİZİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

Enstitü arazisini yapılaşmaya karşı koruma önlemleri: 1) Bölge halkını ve bilhassa çocuklarına çevre eğitimi, 2) Yerel kurumlarla işbirliği, 3) Sahilde bilimsel araştırmalar yürütme (flora ve fauna araştırmaları, kum sıcaklığındaki değişimler, kumul hareketleri, sahil karakterizasyonu vs), 4) Koruma statüsü kazandırma faaliyetleri 5)…

Page 11: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

Deniz çöpü araştırma projelerimiz 1) Mikroplastik1(TÜBITAK desteğiyle)

2) Mikroplastik2 (TÜBITAK desteğiyle)

3) Ulusal İzleme (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı desteğiyle)

4) Batıkların Çevresel Etkilerinin Değerlendirilmesi (Çevre ve

Şehircilik Bakanlığı desteğiyle)

5) Mersin Plajları Kirlilik İzleme (Mersin Büyükşehir Belediyesi

desteğiyle)

6) MERMAID (AB-TÜBİTAK desteğiyle)

7) I-CLEANMED (Yeni başvuru, AB-Ufuk2020 Projesi)

Page 12: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

Page 13: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

Mikroplastik projeleri

1) “Turkiye Akdeniz Sahillerinde Mikro-plastik Kompozisyonu Ve Miktarinin Belirlenmesi Mikroplastiklerin Deniz Urunlerinde Olasi Biyolojik Birikimi” (TÜBİTAK CAYDAG 114Y244) • Kuzeydoğu Akdeniz’de denizlerinden deniz yüzeyi, su kolonu, sediman ve balık midelerinde mikroplastik çalışmaları • Laboratuar ortamında mikroplastiklerin Çipura yavrularına etkisi

2) “Mikroplastik Partiküllerin Ve Plastik Katkısı Olan Bisfenol A Organik Bileşiğinin Mersin Körfezi’nde Dağılım Gösteren Bazı Zooplankton Türleri Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi”

(TÜBİTAK CAYDAG 115Y627) • Plankton biomasının ne kadarı mikroplastik? • Mikroplastik ve Bisfenol-A (BPA) kirliliğinin alansal ve zamansal değişimi • Mikroplastiğin zooplankton üzerine etkisinin laboratuvar ortamında araştırılması • Laboratuvar ortamında kladoser türlerine BPA’nın genotoksik etkisi

3) 2016 yılı İzleme Projesi (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı desteğiyle)

• Tüm Türkiye denizlerinden deniz yüzeyi, su kolonu, sediman ve balık midelerinde mikroplastik çalışmaları

Page 14: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

Fitoplankton

Zooplankton

Balık yavruları ve/veya hamsi gibi küçük balık türleri

Karadeniz’de Basitleştirilmiş Besin Zinciri ve Plankton

Büyük predatörler

www.acfishing.com/fishid/bonito.html

Güneş ışığı

Besin tuzları

(Fosfat ve nitrat)

+

Page 15: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

TASSW1

GRESW1

KKSW1

ERDSWR TOMSW1

EUTMR4

EUTMR6

KRDSW1 SEYSW1

SEYSW2 SEYSW3

OWSW1

KARSW1

CEYSWR

YUMSW1 BTCSW1 DORSW1

ISKSW1

18 istasyonda deniz suyu ve sediman örneklemeleri (Su yüzeyi - Su Kolonu - Sediman)

gerçekleştirilmiştir

Page 16: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

Kullanılan Metotlar JRC 2013, Guidance on Monitoring of Marine Litter in European Seas. MSFD ML-WG.

Deniz suyu örnekleri

Su Yüzeyi / Su Kolonu

(333 µm) / (200 µm)

Filtreleme

Organik maddenin çözünmesi (H2O2

34.5-36.5%)

Mikroplastiklerin görsel olarak ayrıştırılması

(Stereo mikroskop)

• Tespit edilen tüm mikroplastikler, görsel olarak kayıt altına alınmış ve

gerçekleştirilecek polimer analizleri için saklanmaktadır.

Sediman örnekleri

Yoğunluk Farkına Göre Ayırma (1.2 g

cm−3 NaCI)

Filtreleme

Organik maddenin çözünmesi (H2O2

34.5 - 36.5%)

Mikroplastiklerin görsel olarak ayrıştırılması

(Stereo mikroskop)

Van Veen Grab

Sampler (0.1 m2)

Page 17: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

Örneklemeler kapsamında tespit edilen mikroplastik parçacıklar

SEYSW3-Yüzey

ERDSWR-Sediman

TASSW1-Sediman

YUMSW1-Kolon

Page 18: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

Mikroplastiklerin fiziksel özelliklerine göre sınıflandırılması Fiber Naylon Sert Plastik Polistiren Pelet Kauçuk Diğer

Kod Açıklama Kod Açıklama Kod Açıklama Kod Açıklama Kod Açıklama Kod Açıklama Kod Açıklama

F1 Kırmızı N1 Beyaz H1 Beyaz P1 Beyaz PL1 Siyah R1 Siyah OT1 Beyaz

F2 Sarı N2 Kristal H2 Gri P2 Siyah PL2 Mavi R2 Kahverengi OT2 Kahverengi

F3 Yeşil N3 Mavi H3 Kırmızı P3 Mavi PL3 Kahverengi

(Renklenme) R3 Yeşil OT3 Siyah

F4 Mavi N4 Şeffaf H4 Kahverengi

(Renklenme) P4 Yeşil PL4 Yeşil R4 Beyaz OT4 Mavi

F5 Mor N5 Kahverengi H5 Kristal P5 Kırmızı PL5 Kristal / Şeffaf OT5 Sarı

F6 Siyah N6 Gri H6 Mavi PL6 Gri OT6 Yeşil

F7 Kahverengi N7 Kırmızı H7 Mor PL7 Mor OT7 Kırmızı

F8 Şeffaf N8 Siyah H8 Sarı PL8 Kırmızı

F9 Beyaz N9 Yeşil H9 Şeffaf

(Mineral) PL9 Beyaz

N10 Mor H10 Şeffaf

(Tabaka) PL10 Sarı

N11 Sarı H11 Şeffaf

H12 Sarı

H13 Yeşil

H14 Yeşil

(Renklenme)

H15 Kahverengi

Page 19: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

22.44% 28.51%

0,33%

5,41%

0,20%

43,10%

Diğer

Fiber

Kauçuk

Naylon

Polistiren

Sert Plastik

Deniz suyu ve Sediman örneklerinde, toplamda 1515 adet

mikroplastik parçacığı tespit edilmiştir

Tespit Edilen Tüm Mikroplastik Materyallerinin Oranları

23.84%

12,58%

0,40%

7,55%

0,40%

55,23%

Mikroplastiklerin Su Yüzeyi

Örneklerindeki Oranı

Toplam 755 adet mikroplastik

parçacığı

37,26%

24,29%

0,47%

4,25%

33,73%

Toplam 425 adet mikroplastik

parçacığı

70,36%

2,10%

27,54%

Mikroplastiklerin Sediman

Örneklerindeki Oranı

Toplam 335 adet mikroplastik

parçacığı

Mikroplastiklerin Su kolonu

Örneklerindeki Oranı

Page 20: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

Mikroplastik 1 • Kuzeydoğu Akdeniz’de denizlerinden deniz yüzeyi, su kolonu, sediman ve balık midelerinde mikroplastik çalışmaları • Laboratuar ortamında mikroplastiklerin Çipra yavrularına etkisi

Page 21: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

Mikroplastik projeleri

3) 2016 yılı İzleme Projesi (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı desteğiyle)

• Tüm Türkiye denizlerinden deniz yüzeyi, su kolonu, sediman ve balık midelerinde mikroplastik çalışmaları

Page 22: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

9 istasyonda 3’er replikatlı olarak deniz suyu ve sediman örneklemeleri (Su yüzeyi - Su Kolonu -

Sediman) gerçekleştirilmiştir.

Su Yüzeyi

Su Kolonu

Sediman

Sediman

Su Yüzeyi

Su Kolonu

Sediman

Su Yüzeyi

Su Kolonu

Sediman

Page 23: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

Trachurus mediterraneus

Mullus barbatus

Pagellus erythrinus

Merluccius merluccius

Tripsopterus minutus

Pagellus sp.

Merlangius merlangus

Trachurus trachurus

Trol Örnekleri

Balık boy ve ağırlık ölçümü

Balık mide ve bağırsaklarının

çıkartılması

Filtreleme

Organik maddenin çözünmesi (H2O2

34.5 - 36.5%)

Mikroplastiklerin görsel olarak ayrıştırılması

(Stereo mikroskop)

• Tespit edilen tüm mikroplastikler, görsel olarak kayıt altına alınmış ve

gerçekleştirilecek polimer analizleri için saklanmaktadır.

Page 24: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

0

20

40

60

80

100

120

F1 F4 F5 F6 F7 H12 H6 F2 F3 H11 H13 H2 N1 N11 OT6 N3 R1 OT4

Türlerin Bağırsaklarında Tespit Edilen Mikroplastik Türleri

Merlangıusmerlangus Merluccıusmerluccıus Mullusbarbatus Pagelluserythrınus

Pagellussp. Trachurusmedıterraneus Trachurustrachurus Tripsopterusmınutus

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

F1 F4 F5 F6 F7 H12 H6 F2 F3 H11 H13 H2 N1 N11 OT6 N3 R1 OT4

Türlerin Midelerinde Tespit Edilen Mikroplastik Türleri

Merlangıusmerlangus Merluccıusmerluccıus Mullusbarbatus Pagelluserythrınus

Pagellussp. Trachurusmedıterraneus Trachurustrachurus Tripsopterusmınutus

Page 25: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

51%

15%

5%

14%

15% 0%

0%

Tespit Edilen Tüm Mikroplastik Materyallerinin Oranları

Fiber

Sert Plastik

Metal

Diğer

Naylon

Polistiren

Kauçuk

Deniz suyu ve Sediman örneklerinde, toplamda 3448 adet mikroplastik parçacığı tespit edilmiştir

37%

21% 7%

12%

22% 1% 0%

Mikroplastiklerin Su Yüzeyi Örneklerindeki Oranı

55%

9% 4%

24%

8% 0%

0%

Mikroplastiklerin Su kolonu Örneklerindeki Oranı

84%

9%

0%

1%

6% 0%

0%

Mikroplastiklerin Sediman Örneklerindeki Oranı

Toplam 1889 adet mikroplastik parçacığı Toplam 992 adet mikroplastik parçacığı Toplam 557 adet mikroplastik parçacığı

Page 26: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

Deniz çöpü araştırma projelerimiz

1) Mikroplastik1(TÜBITAK desteğiyle)

2) Mikroplastik2 (TÜBITAK desteğiyle)

3) Ulusal İzleme (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı desteğiyle)

4) Batıkların Çevresel Etkilerinin Değerlendirilmesi (Çevre ve

Şehircilik Bakanlığı desteğiyle)

5) Mersin Plajları Kirlilik İzleme (Mersin Büyükşehir Belediyesi

desteğiyle)

6) MERMAID (AB-TÜBİTAK desteğiyle)

7) I-CLEANMED (Yeni başvuru, AB-Ufuk2020 Projesi)

Page 27: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

Deniz çöpü araştırma projelerimiz

4) Batıkların Çevresel Etkilerinin Değerlendirilmesi (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı desteğiyle)

Page 28: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

3) Mersin Plajları Kirlilik İzleme (Mersin Büyükşehir Belediyesi desteğiyle)

19

Şekil3-2MersinKörfezindeçalışmaalanıveörneklemebölgeleri

Denizelatıklar,tespitedilmişolandokuzplajbölgesinde100'ermetresahilçizgisiboyuncatoplanmıştır.

Plajlarınkarakteristiközelliklerinintespitiamacıileörneklemeöncesigerekliölçümler-işaretlemeler,GPS

noktakayıtlarıvebölgedekimuhtemelkirleticikaynaklarınıngözlemi-kaydıyapılmıştır(Tablo3-7Plaj

bölgesikarakteristiğinintespitineyönelikdeğerlendirmetablosu).Vejetasyonvarlığı,plajlarınkarasal

alandakisonnoktasıkabuledilmiştir.Plajiçerisindeyalnızca10m'likbirkısımsayısalolarakçokfazlaolan

sigaraizmaritlerininvarlığınıntespitineyönelikdeğerlendirmeyealınacaktır.Plajlardabulunan2.5cm

boydandahabüyüktümatıklartoplanmışve"MSFDDenizelAtıklarDeğerlendirmeÇalışmaGrubu"

tarafındanoluşturulmuşatıksınıflandırasisteminegöremateryalegöre(Plastik,Kauçuk,Ahşap,Metal,

CamveSeramik)sınıflandırılmıştırGalganivediğ.(2013).Sınıflandırmasonrasındaatıklarkullanım

alanlarına göre aşağıda belirtilen 12 fonksiyonel grup altında dağıtılıp istatistiksel analizler

gerçekleştirilmiştir.Eldeedilenverilerinanaliziesnasındakarasalkullanım,noktakirleticikaynaklarına

mesafevebölgedebulunanpotansiyel kirleticiunsurlar gözönündebulundurulacaktır.Çalışma

kapsamındaorganikatıklardeğerlendirmedışındabırakılmıştır.Atıklarıngruplandırılmasındakullanılan

fonksiyonelkullanımgruplarışunlardır:

a) Tarımsalkullanımaaitatıklar

b) Balıkçılıkfaaliyetlerineaitatıklar

c) Sigaravesigarakullanımınaaitatıklar

d) Evselatıklar

e) İnşaatatıkları

f) Genelpaketlememalzemelerininatıkları

g) Günlükkullanımatıkları

h) Tıbbivekişiselhijyeneyönelikmalzemelerinatıkları

i) Endüstriyeatıkları

j) Kişiselkullanımadairatıklar

k) Plajkullanımaaitatıklar

9 Kasım 2015,

28 Nisan ve 31

Ağustos 2016

da, 9 plajdan

çöp analizi

Page 29: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Mersin Büyükşehir Belediyesinin Desteğiyle

Gerçekleştirilen Faaliyetler

55

Şekil4-22Tümörneklemedönemlerindeplajbölgelerindetespitedilenatıklarınyoğunlukları.A–adet/m2,B-gram/m2

Mersin’e

yakınlaştıkça

çöp artıyor

19

Şekil3-2MersinKörfezindeçalışmaalanıveörneklemebölgeleri

Denizelatıklar,tespitedilmişolandokuzplajbölgesinde100'ermetresahilçizgisiboyuncatoplanmıştır.

Plajlarınkarakteristiközelliklerinintespitiamacıileörneklemeöncesigerekliölçümler-işaretlemeler,GPS

noktakayıtlarıvebölgedekimuhtemelkirleticikaynaklarınıngözlemi-kaydıyapılmıştır(Tablo3-7Plaj

bölgesikarakteristiğinintespitineyönelikdeğerlendirmetablosu).Vejetasyonvarlığı,plajlarınkarasal

alandakisonnoktasıkabuledilmiştir.Plajiçerisindeyalnızca10m'likbirkısımsayısalolarakçokfazlaolan

sigaraizmaritlerininvarlığınıntespitineyönelikdeğerlendirmeyealınacaktır.Plajlardabulunan2.5cm

boydandahabüyüktümatıklartoplanmışve"MSFDDenizelAtıklarDeğerlendirmeÇalışmaGrubu"

tarafındanoluşturulmuşatıksınıflandırasisteminegöremateryalegöre(Plastik,Kauçuk,Ahşap,Metal,

CamveSeramik)sınıflandırılmıştırGalganivediğ.(2013).Sınıflandırmasonrasındaatıklarkullanım

alanlarına göre aşağıda belirtilen 12 fonksiyonel grup altında dağıtılıp istatistiksel analizler

gerçekleştirilmiştir.Eldeedilenverilerinanaliziesnasındakarasalkullanım,noktakirleticikaynaklarına

mesafevebölgedebulunanpotansiyel kirleticiunsurlar gözönündebulundurulacaktır.Çalışma

kapsamındaorganikatıklardeğerlendirmedışındabırakılmıştır.Atıklarıngruplandırılmasındakullanılan

fonksiyonelkullanımgruplarışunlardır:

a) Tarımsalkullanımaaitatıklar

b) Balıkçılıkfaaliyetlerineaitatıklar

c) Sigaravesigarakullanımınaaitatıklar

d) Evselatıklar

e) İnşaatatıkları

f) Genelpaketlememalzemelerininatıkları

g) Günlükkullanımatıkları

h) Tıbbivekişiselhijyeneyönelikmalzemelerinatıkları

i) Endüstriyeatıkları

j) Kişiselkullanımadairatıklar

k) Plajkullanımaaitatıklar

3) Mersin Plajları Kirlilik İzleme (Mersin Büyükşehir Belediyesi desteğiyle)

Page 30: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Mersin Büyükşehir Belediyesinin Desteğiyle

Gerçekleştirilen Faaliyetler

• Plastikler, tüm atıkların

%79-98’ini oluşturuyor

(plastik kullanımına

sınırlama düşünülmeli)

• Plastikler içinde de en

fazla pet şişe ve kapağına

rastlanıyor

(pet şişe yerine su içimi için

uygun çeşmeler

yaygınlaştırılmalı)

3) Mersin Plajları Kirlilik İzleme (Mersin Büyükşehir Belediyesi desteğiyle)

Page 31: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

1) MERMAID projesi (AB-TÜBİTAK destekli) Bölgesel Yönetim Planlarinin Akdeniz’e Özgü Gelistirilecek Göstergeler Ile Denizel Çevre Hedeflerinin Belirlenmesi (MERMAID - SeasERA / (TUBITAK 112Y394) (2013 - 2016)

Doğu Akdeniz’de karasal kaynakların

sahillerdeki çöp komposizyonuna etkisi

Page 32: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

6) I-CLEANMED (Yeni başvuru, AB-Ufuk2020 Projesi) : Akdeniz’in sürdürülebilir temizliği için buluşlar (sunuldu)

20 ortak

İP1: Atıkların tanımlanması İP2: Deniz çevresinden giderilmesi İP3: Deniz çevresini koruma için önlemler İP4: Akvakültür sektörünü korumak için önlemler İP5: Deniz atıklarını kaynağa dönüştürmek için yenilikçi teknolji ve yaklaşımlar İP6: Akdeniz çevresel durumunun değerlendirilmesi ve modellenmesi İP7: Sonuçların duyurulması, çöp politikaları geliştirilmesi

Page 33: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

Denizimi Tanıyorum ve Koruyorum -

İlköğretime Yönelik Eğitim Projesi

33

Amaç

ODTÜ DBE’nin ve diğer hassas kıyı alanlarının korunması

için çevre duyarlığını artırmak

Yöntem

Orta öğretim öğrencilerine kaliteli, zevkli ve gözleme

dayalı günübirlik bir çevre eğitimi

Ek kazanımlar

ODTÜ-DBE’nin daha da tanınması ve benimsenmesi

ODTÜ-DBE’nin diğer kurumlarla işbirliği olanaklarını

artırması

Page 34: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

EMSEA 2014 34

2012’de Denizimi Tanıyorum ve Koruyorum eğitim odasının hazırlanması

Yunanistan’dan meslektaşlar Mr Tahsin Ceylan, sualtı fotoğrafçısı

Deniz biyoçeşitliliğinin önemi

Page 35: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

DENİZLERİN ÖNEMİ HAKKINDA GELECEK

NESİLLERİMİZİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

“Denizimi Tanıyorum ve Koruyorum” Programı

Denizimi Tanıyorum (sabah)

•“Deniz Bilim nedir – Biyoçeşitliliğin önemi”

•“Deniz Ekosistemi – Besin Zinciri Oyunu”

• “Denizde Araştırma Nasıl Yapılır?”

•“Fitoplankton, Zooplankton ve Balık Araştırmaları”

Denizimi Koruyorum (öğleden sonra)

•“DBE sahilinde Kaplumbağaların Üremesi ve Tehditler”

•”Çöpün Deniz Canlıları Üzerine Etkisi”

•“Yol ve Diğer binaların Sahil Biyoçeşitliliğine ve Koruma Altındaki Türlere Olumsuz Etkileri”

•Değerlendirme ve Geri Bildirim

Page 36: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

DENİZLERİN ÖNEMİ HAKKINDA GELECEK

NESİLLERİMİZİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

Denizler neden önemli ?

Page 37: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

DENİZLERİN ÖNEMİ HAKKINDA GELECEK

NESİLLERİMİZİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

“Deniz Ekosistemi – Besin Zinciri Oyunu”

Page 38: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

EMSEA 2014 38

“Çöpün Deniz Canlıları Üzerine Etkisi”

ACABA HANGİSİ DENİZ ANASI ?

DENİZLERİMİZİ KORUYALIM

WHICH ONE JELLYFISH?

Page 39: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

Çalışma bölgesinde, 2013yuvalama

sezonu öncesinde karaya vuran beş ölü

bireyin ikisinin gerçekleştirilen otopsisi

sonucunda sindirim sistemlerinde

bulunan plastik atıklar nedeni ile öldükleri

tespit edilmiştir.

Otopsi ve Kirlilik Çalışmaları

Page 40: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

DENİZLERİN ÖNEMİ HAKKINDA GELECEK

NESİLLERİMİZİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

Diplomaların Takdimi

Page 41: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

DENİZLERİN ÖNEMİ HAKKINDA GELECEK

NESİLLERİMİZİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

Gün Sonunda Öğrenciler

• Bilim yapmanın önemi ve zevkini

• Biyoçeşitliliğin ne kadar önemli olduğunu,

• Çöpün deniz canlıları üzerine olumsuz

etkisi olduğunu kavrıyor

Page 42: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

DENİZLERİN ÖNEMİ HAKKINDA GELECEK

NESİLLERİMİZİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

TRABZON - SUMAE 20-24 EKIM 2014

DENİZİMİ TANIYORUM KORUYORUM

ETKİNLİĞİ KATILIMCI YORUMLARI

70. Deniz ve deniz canlıları hakkında bilgi öğrendim. Balıkları

inceleyerek nasıl olduklarını gördüm. Denizdeki besin piramidinin

nasıl olduğunu öğrendim ve hepinizi çok sevdim J B. A., Mehmet

Akif Ersoy Ortaokulu 8/A

89. Denizi korumalıyız. Ve denizin çok önemli olduğunu bilmeliyiz.

Bu dünya hepimizin! İSİMSİZ

93. Bugün dünyadaki en güzel 3. günümdü. Aşağıya indik, kalkan

balıklarını inceledik. Sonrasında sahilde kalkan balıklarını suya

bıraktık. İSİMSİZ

Page 43: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Mersin Büyükşehir Belediyesinin Desteğiyle

Gerçekleştirilen Faaliyetler

MERSİN KIYILARINDA İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİNVE BUNUN DENİZ

KAPLUMBAĞALARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İZLENMESİ VE ELDE

EDİLEN BİLGİLERİN ORTA EĞİTİM ÇOCUKLARINA AKTARILMASI PROJESİ

Page 44: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

DENİZLERİN ÖNEMİ HAKKINDA GELECEK

NESİLLERİMİZİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

• Mersindeki toplu eğitimler deki onbinlerce katılımcının

yanısıra, Erdemli’deki kampüsümüzde 5 bine yakın

ilköğretim öğrencisine bu özel ve güzel eğitimi verdik.

• DTK programı ile ilgili fotograf ve bazı yorumlar

https://www.facebook.com/denizimitaniyorum

• Sahildeki diğer şehirlere de yayılmasını istiyoruz ve

buradaki üniversite, enstitü veya STK’lar ile işbirliğine

hazırız

Page 45: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

DENİZLERİN ÖNEMİ HAKKINDA GELECEK

NESİLLERİMİZİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

Denizimi Tanıyorum Koruyorum:

“Hemen hemen tüm ODTÜ-Deniz Bilimleri Enstitüsü personel ve

öğrencilerinin gönüllü katkı verdiği bir proje” Zahit Uysal, Ali Cemal Gücü, Barış Salihoğlu, Koray Özhan, Korhan Özkan, Ekin Akoğlu, Valeria Ibello, Arife Yılmaz, Yeşim Ak Örek, Olgaç Güven, Arzu Karahan, Ayşe Gazihan, Meltem Ok, Gizem Akkuş, Anıl Akpınar, İsmail Akçay, Ceren Güraslan, Batuhan Çağrı Yapan, Tahsin Ceylan, Şahika Ercümen, Serdar Sakınan, Nebil Yücel, Ersin Tutsak, Özge Tutar, Ezgi Şahin, İlayda Destan Öztürk, Gülce Kurtay, Sümeyra Yaşar, Mehmet Salih Kaptan, Mehmet Beklen, Mertkan Tüer, Koray Özhan, Yeşim Örek, Sinem Cihan, Selin Küçükavşar, Münevver Nehir,, Leona Sculze, Nusret Sevinç, Saba Baskır, Kerem Gökdağ, Esra Ermiş, Merve Kurt, Fatima Nur Oğul, Umay Onuk, ve daha bir çok kişi……

Page 46: mikroplastik araştırmaları ve ilköğretime yönelik ... Prof_ Dr_ Ahmet Kıdeyş.pdf · Kütüphane: Yerel (4000 kitap, 14 basılı jurnal) ... (Stereo mikroskop) • Tespit edilen

•Çöp Çalışmaları

Teşekkür Davet için TÜRÇEV Genel Md. Sn Murat YİĞİTOL’a, Mavi Bayrak Programı Ulusal Koordinatörü Sn Almıla KINDAN CEBBARİ’ye, ve dinlediğiniz için tüm katılımcılara teşekkür ederiz. Bu çalışma CAYDAG 114Y244 (“Estimating the quantity and composition of micro- plastics in the Mediterranean coast of Turkey; the potential for bioaccumulation in seafood”) ve CAYDAG 115Y627 (“Impacts of Microplastic Particles and Bisphenol A as a Chemical Additive in Zooplankton Species of Mersin Bay”) projeleri kapsamında TÜBİTAK tarafından desteklenmektedir.