MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ - pliki.koweziu.edu.plpliki.koweziu.edu.pl/programy/programy/technik.geodeta_311[10].pdf · NARODOWEJ MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ MODUŁOWY PROGRAM

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK GEODETA 311[10]

Warszawa 2010

311[10]/T-4, SP-2/MEN/2010.


1

Autorzy: mgr inŜ. Julitta Rosa mgr inŜ. Agnieszka Kantor mgr inŜ. Marcin Kantor Recenzenci: dr inŜ. Barbara Gąsowska dr inŜ. Tadeusz Kośka Opracowanie redakcyjne: mgr inŜ. Krystyna ElŜbieta Hejłasz Korekta techniczna: mgr Rafał Auch-Szkoda


2

Spis tre ści

Wprowadzenie 4 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie 6 1. Opis pracy w zawodzie 6 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego 8 II. Plany nauczania 17 III. Moduły kształcenia w zawodzie 19 1. Podstawy geodezji i kartografii 19 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska 22 Posługiwanie się jednostkami miar, skalą oraz

współrzędnymi geodezyjnymi 26 Korzystanie z map stosowanych w geodezji 29 2. Pomiary sytuacyjno-wysoko ściowe 33 Stosowanie instrumentów geodezyjnych 37 Opracowywanie mapy sytuacyjnej 40 Aktualizacja mapy sytuacyjnej 46 Opracowywanie przekrojów podłuŜnych i poprzecznych 50 Wykonywanie mapy warstwicowej 54 Stosowanie rachunku współrzędnych w obliczeniach

geodezyjnych 58 Wykorzystywanie teorii błędów do opracowywania

wyników pomiarów geodezyjnych 61 Projektowanie, pomiar oraz wyrównywanie

szczegółowej osnowy geodezyjnej 64 Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-

-wysokościowych 68 Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysokościowej 72 Stosowanie technologii GPS w pomiarach geodezyjnych 76 3. Geodezja in Ŝynieryjna 80 Projektowanie i wytyczanie osnowy realizacyjnej 83 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budowy i eksploatacji

obiektów budowlanych 87 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budownictwa

drogowego, kolejowego i wodnego 92 Tyczenie i inwentaryzacja obiektów sieci uzbrojenia

terenu 97 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie 100 4. Geodezyjna obsługa nieruchomo ści 104 Stosowanie przepisów prawnych w geodezji 107 Prowadzenie ewidencji gruntów i budynków 111


3

Wykonywanie prac geodezyjnych do celów prawnych 115 Sporządzanie map do celów prawnych 119 5. Fotogrametria 123 Opracowywanie fotogrametrycznych zdjęć lotniczych,

satelitarnych i naziemnych 125 Wykorzystywanie materiałów fotogrametrycznych do

opracowywania map 129 6. Usługi geodezyjne 132 Prowadzenie działalności geodezyjnej 134 Posługiwanie się językiem obcym zawodowym 138 7. Praktyka zawodowa 142 Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 144 Opracowywanie dokumentacji geodezyjnej

i kartograficznej 147 8. Systemy geoinformacyjne 150 Obsługa systemów geoinformacyjnych 152 Wykorzystywanie baz danych do sporządzania

opracowań geodezyjnych i kartograficznych 155


4

Wprowadzenie Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta

do skutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania podstawowej wiedzy i umiejętności, prezentowania właściwych postaw zawodowych oraz kształcenia ustawicznego.

Absolwent szkoły powinien charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a takŜe umiejętnością oceny swoich moŜliwości. Realizacja programu nauczania o modułowym układzie treści kształcenia ułatwia osiągnięcie tych zamierzeń.

Kształcenie według modułowego programu nauczania charakteryzuje się tym, Ŝe: – cele kształcenia i materiał nauczania wynikają z przyszłych zadań

zawodowych, – przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa się głównie

poprzez realizację zadań zbliŜonych do tych, które są wykonywane na stanowisku pracy,

– nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne, – występuje prymat umiejętności praktycznych nad wiedzą teoretyczną, – jednostki modułowe integrują treści kształcenia z róŜnych dyscyplin

wiedzy, – w szerokim zakresie wykorzystuje się zasadę transferu wiedzy

i umiejętności, – proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania, – programy nauczania są elastyczne, poszczególne jednostki moŜna

wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomu wymaganych umiejętności, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku pracy,

– umiejętności opanowane w ramach poszczególnych modułów dają moŜliwość wykonywania określonego zakresu pracy. Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie

przez uczniów umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego.

Modułowy program nauczania składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, umoŜliwiających zdobywanie wiadomości oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu.

Jednostka modułowa stanowi element modułu kształcenia w zawodzie obejmujący logiczny i moŜliwy do wykonania wycinek pracy, o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlega dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja.


5

W strukturze modułowego programu nauczania wyróŜnia się: – załoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, – plany nauczania, – programy modułów i jednostek modułowych.

Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych i literaturę.

Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia.

Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczona w załoŜeniach programowo-organizacyjnych, przedstawia schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom organizację procesu dydaktycznego.

W programie został przyjęty system kodowania modułów i jednostek modułowych zawierający następujące elementy: – symbol cyfrowy zawodu według klasyfikacji zawodów szkolnictwa

zawodowego, – symbol literowy, oznaczający kategorię modułów: O – dla modułu ogólnozawodowego, Z – dla modułów zawodowych, S – dla modułu specjalizacyjnego, – cyfrę arabską oznaczającą kolejny moduł lub jednostkę modułową.

Przykładowy zapis kodowania modułu: 311[10].O1 311[10] – symbol cyfrowy zawodu: technik geodeta O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska

Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 311[10].Z1.02 311[10] – symbol cyfrowy zawodu: technik geodeta Z1 – pierwszy moduł zawodowy: Pomiary sytuacyjno-wysokościowe 02 – druga jednostka modułowa w module Z1: Opracowywanie mapy sytuacyjnej.


6

I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik geodeta moŜe podejmować pracę w: – przedsiębiorstwach geodezyjnych i kartograficznych, – ośrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, – urzędach administracji publicznej. – Absolwent moŜe takŜe prowadzić działalność gospodarczą. Zadania zawodowe

Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik geodeta powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych w zakresie: – projektowanie, pomiar i wyrównywanie szczegółowych i pomiarowych

osnów geodezyjnych, – wykonywanie pomiarów sytuacyjnych, wysokościowych i sytuacyjno-

-wysokościowych, – opracowywanie map wielko- i średnioskalowych w technologii

cyfrowej, – inwentaryzowanie obiektów zagospodarowania przestrzennego

terenu, sieci technicznego uzbrojenia terenu oraz obiektów zabytkowych,

– geodezyjne opracowywanie planów przestrzennego zagospodarowania terenu, projektów technicznych i planów realizacyjnych obiektów budowlanych,

– prowadzenie geodezyjnej obsługi budowy obiektów budowlanych, – wykonywanie geodezyjnych pomiarów przemieszczeń i odkształceń

obiektów budowlanych, – pozyskiwanie i opracowywanie danych do aktualizacji katastru

nieruchomości oraz katastru obiektów uzbrojenia terenu, – wykonywanie rozgraniczeń, podziałów, scaleń i wywłaszczeń

nieruchomości, – pozyskiwanie i przetwarzanie geodanych oraz obsługa systemów

geoinformacyjnych, – prowadzenie obsługi administracyjnej ludności w zakresie geodezji,

kartografii, katastru nieruchomości oraz gospodarki nieruchomościami,

– prowadzenie i aktualizacja danych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.


7

Umiej ętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć:

– rozróŜniać metody i narzędzia do opracowań geodezyjno- -kartograficznych,

– dobierać metody pozyskiwania danych o terenie w zaleŜności od rodzaju wykonywanej pracy,

– posługiwać się optycznymi i elektronicznymi instrumentami, aparaturą pomiarową oraz sprzętem geodezyjnym,

– dobierać instrumenty i metody pomiaru do wymaganej dokładności prac geodezyjnych,

– projektować, zakładać i wyrównywać szczegółowe i pomiarowe osnowy geodezyjne,

– wykonywać pomiary sytuacyjne, wysokościowe i sytuacyjno- -wysokościowe,

– sporządzać opracowania geodezyjne i kartograficzne z wykorzystaniem określonych technik komputerowych,

– przetwarzać dane pomiarowe na dane numeryczne lub graficzne, – wykorzystywać dane o terenie, pozyskiwane róŜnymi metodami,

do sporządzania map oraz innych opracowań geodezyjno- -kartograficznych,

– sporządzać mapy sytuacyjne i sytuacyjno-wysokościowe na podstawie bezpośrednich pomiarów terenowych oraz danych pozyskanych innymi metodami,

– aktualizować mapę zasadniczą oraz sporządzać mapy pochodne, – opracowywać geodezyjne plany realizacyjne obiektów budowlanych, – prowadzić geodezyjną obsługę budowy obiektów budowlanych

oraz kontrolować ich przestrzenne usytuowanie, – dokonywać pomiarów przemieszczeń i odkształceń budynków

oraz budowli, – wykonywać obliczenia geodezyjne, – oceniać dokładność wykonanych pomiarów i uzyskanych wyników

obliczeń, – inwentaryzować stan zagospodarowania terenu, – pozyskiwać i opracowywać dane do prowadzenia i aktualizacji

katastru nieruchomości, – analizować źródłową dokumentację geodezyjną i prawną

oraz wykonywać czynności techniczno-prawne związane z rozgraniczeniem, podziałem, scaleniem i wywłaszczeniem nieruchomości,

– wytyczać i inwentaryzować sieci uzbrojenia terenu oraz obsługiwać kataster obiektów uzbrojenia terenu,

– sporządzać dokumentację wykonanych prac pomiarowych i obliczeniowych oraz innych opracowań,


8

– korzystać z danych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz posługiwać się dokumentacją geodezyjną, kartograficzną i prawną,

– obsługiwać systemy geoinformacyjne, – prowadzić obsługę administracyjną ludności w zakresie geodezji,

kartografii i gospodarki nieruchomościami, – stosować przepisy prawa oraz przepisy techniczne dotyczące

geodezji, kartografii i gospodarki nieruchomościami, a takŜe krajowego systemu informacji o terenie,

– opracowywać oferty na wykonanie prac geodezyjnych i sporządzać wycenę zrealizowanych prac,

– posługiwać się językiem obcym w zakresie wspomagającym wykonywanie zadań zawodowych,

– przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska,

– organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, – stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej, – udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach

przy pracy, – kierować zespołem pracowników podczas wykonywania prac

geodezyjnych, – korzystać z róŜnych źródeł informacji oraz z doradztwa

specjalistycznego, – prowadzić działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Zalecenia dotycz ące organizacji procesu dydaktyczno-

-wychowawczego Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla

zawodu technik geodeta moŜe być realizowany w technikum dla młodzieŜy i dla dorosłych oraz w szkole policealnej, w formie stacjonarnej lub zaocznej.

Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe, zawodowe i specjalizacyjne. Kształcenie ogólnozawodowe umoŜliwia zdobycie umiejętności podstawowych w zawodzie technik geodeta oraz w zawodach pokrewnych. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie.

Treści programowe zawarte są w ośmiu modułach: jednym ogólnozawodowym, sześciu zawodowych oraz jednym specjalizacyjnym.


9

Wybór kierunku specjalizacji uwarunkowany jest zapotrzebowaniem rynku pracy w regionie. Kształcenie specjalizacyjne moŜe odbywać się z wykorzystaniem zamieszczonego w programie modułu specjalizacyjnego lub programów autorskich uwzględniających potrzeby lokalnego rynku pracy. Przy opracowywaniu autorskiego programu specjalizacji na realizację jego treści naleŜy przeznaczyć taką samą liczbę godzin jak w module 311[10].S1.

Moduły uwzględniające zadania zawodowe są podzielone na jednostki modułowe. KaŜda jednostka modułowa zawiera treści stanowiące logicznie wyodrębnioną całość. Realizacja celów kształcenia poszczególnych modułów i jednostek modułowych umoŜliwia opanowanie umiejętności pozwalających na wykonanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym nabywaniu umiejętności zawodowych jest wykonywanie ćwiczeń zaproponowanych w poszczególnych jednostkach modułowych.

Moduł ogólnozawodowy 311[10].O1 Podstawy geodezji i kartografii składa się z trzech jednostek modułowych. Program poszczególnych jednostek obejmuje ogólnozawodowe treści kształcenia, które stanowią podstawę kształcenia w zawodzie. W wyniku realizacji programu uczeń powinien umieć stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska, rozpoznawać zagroŜenia w środowisku pracy i im zapobiegać, udzielać pierwszej pomocy w stanach zagroŜenia zdrowia i Ŝycia, posługiwać się jednostkami miar, współrzędnymi geodezyjnymi oraz mapami.

Moduł 311[10].Z1 Pomiary sytuacyjno-wysokościowe jest pierwszym modułem zawodowym składającym się z jedenastu jednostek modułowych. Obejmuje on zagadnienia związane z obsługą instrumentów geodezyjnych oraz opracowywaniem mapy sytuacyjno- -wysokościowej na podstawie wyników pomiarów wykonanych metodą ortogonalną, biegunową i tachimetryczną. W module tym dwie jednostki 311[10].Z1.03 Aktualizacja mapy sytuacyjnej oraz 311[10].Z1.10 Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysokościowej, naleŜy realizować w ramach ćwiczeń geodezyjnych nieprzerwanie przez 3 i 5 tygodni.

Moduł 311[10].Z2 Geodezja inŜynieryjna składa się z pięciu jednostek modułowych. Zawiera treści dotyczące projektowania i wytyczania osnowy realizacyjnej, geodezyjnej obsługi inwestycji w budownictwie drogowym, kolejowym, wodnym, przemysłowym, mieszkaniowym, urządzeń podziemnych. Program jednostki modułowej 311[10].Z2.05 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie, naleŜy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych w wymiarze 2 tygodni.

Moduł 311[10].Z3 Geodezyjna obsługa nieruchomości składa się z czterech jednostek modułowych, których treści kształcenia dotyczą stosowania przepisów prawnych w geodezji, ze szczególnym uwzględnieniem prowadzenia ewidencji gruntów i budynków oraz wykonywania prac do celów prawnych w geodezji. Program jednostki


10

modułowej 311[10].Z3.04 Sporządzanie map do celów prawnych naleŜy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych w wymiarze 2 tygodni.

Moduł 311[10].Z4 Fotogrametria składa się z dwóch jednostek modułowych, których treści dotyczą zasad opracowywania zdjęć lotniczych, satelitarnych i naziemnych oraz moŜliwości wykorzystywania materiałów fotogrametrycznych podczas opracowywania map.

Moduł 311[10].Z5 Usługi geodezyjne jest to moduł zawierający dwie jednostki modułowe. Zawiera treści dotyczące prowadzenia działalności geodezyjnej oraz posługiwania się językiem obcym zawodowym.

Moduł 311[10].Z6 Praktyka zawodowa składa się z dwóch jednostek modułowych, których treści kształcenia dotyczą wykonywania pomiarów geodezyjnych oraz opracowywania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Praktyka zawodowa powinna odbywać się w przedsiębiorstwach geodezyjnych lub u pracodawców prowadzących usługi geodezyjne i kartograficzne.

Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli.


11

Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol

jednostki modułowej

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Orientacyjna liczba godzin na realizację

Moduł 311[10].O1

Podstawy geodezji i kartografii 165

311[10].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska

20

311[10].O1.02 Posługiwanie się jednostkami miar, skalą oraz współrzędnymi geodezyjnymi

50

311[10].O1.03 Korzystanie z map stosowanych w geodezji 95

Moduł 311[10].Z1 Pomiary sytuacyjno-wysoko ściowe

777

311[10].Z1.01 Stosowanie instrumentów geodezyjnych 68 311[10].Z1.02 Opracowywanie mapy sytuacyjnej 95 311[10].Z1.03 Aktualizacja mapy sytuacyjnej* 90

311[10].Z1.04 Opracowywanie przekrojów podłuŜnych i poprzecznych 50

311[10].Z1.05 Wykonywanie mapy warstwicowej 50

311[10].Z1.06 Stosowanie rachunku współrzędnych w obliczeniach geodezyjnych

50

311[10].Z1.07 Wykorzystywanie teorii błędów do opracowywania wyników pomiarów geodezyjnych

34

311[10].Z1.08 Projektowanie, pomiar oraz wyrównywanie szczegółowej osnowy geodezyjnej

50

311[10].Z1.09 Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokosciowych 90

311[10].Z1.10 Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysokościowej* 150

311[10].Z1.11 Stosowanie technologii GPS w pomiarach geodezyjnych 50

Moduł 311[10].Z2 Geodezja in Ŝynieryjna 345

311[10].Z2.01 Projektowanie i wytyczanie osnowy realizacyjnej

60

311[10].Z2.02 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budowy i eksploatacji obiektów budowlanych

52

311[10].Z2.03 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budownictwa drogowego, kolejowego i wodnego

137

311[10].Z2.04 Tyczenie i inwentaryzacja obiektów sieci uzbrojenia terenu 36

311[10].Z2.05 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie* 60

Moduł 311[10].Z3

Geodezyjna obsługa nieruchomo ści 252

311[10].Z3.01 Stosowanie przepisów prawnych w geodezji 42 311[10].Z3.02 Prowadzenie ewidencji gruntów i budynków 78

311[10].Z3.03 Wykonywanie prac geodezyjnych do celów prawnych

72


12

311[10].Z3.04 Sporządzenie map do celów prawnych* 60

Moduł 311[10].Z4

Fotogrametria 148

311[10].Z4.01 Opracowywanie fotogrametrycznych zdjęć lotniczych, satelitarnych i naziemnych 88

311[10].Z4.02 Wykorzystywanie materiałów fotogrametrycznych do opracowywania map 60

Moduł 311[10].Z5 Usługi geodezyjne 130

311[10].Z5.01 Prowadzenie działalności geodezyjnej 65 311[10].Z5.02 Posługiwanie się językiem obcym zawodowym 65

Moduł 311 [10].Z6

Praktyka zawodowa 140

311[10].Z6.01 Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 70

311[10].Z6.02 Opracowywanie dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej

70

Moduł 311[10].S1

Systemy geoinformacyjne 78

311[10].S1.01 Obsługa systemów geoinformacyjnych 39

311[10].S1.02 Wykorzystywanie baz danych do sporządzania opracowań geodezyjnych i kartograficznych

39

Razem 2035

*Programy jednostek modułowych naleŜy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych

Na podstawie wykazu modułów jednostek modułowych sporządzono dydaktyczną mapę programu.


13

Dydaktyczna mapa programu

311[10].O1

311[10].O1.01

311[10].O1.02

311[10].O1.03

311[10].Z1

311[10].Z1.01

311[10].Z1.02

311[10].Z1.03

311[10].Z1.04

311[10].Z1.05

311[10].Z1.06

311[10].Z1.08

311[10].Z1.09

311[10].Z1.07

311[10].Z2 311[10].Z3

311[10].Z2.01

311[10].Z2.02

311[10].Z2.03

311[10].Z2.04

311[10].Z3.01

311[10].Z3.02

311[10].Z3.03

311[10].Z3.04

311[10].Z1.10

311[10].Z1.11

311[10].Z2.05


14

311[10].Z4

311[10].Z5

311[10].Z4.01

311[10].Z4.02

311[10].Z5.01 311[10].Z5.02

311[10].S1

311[10].S1.01

311[10].S1.02

311[10].Z6

311[10].Z6.02

311[10].Z6.01


15

Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Moduł O1 powinien być realizowany w pierwszej kolejności, gdyŜ wyodrębnione w nim ogólnozawodowe treści kształcenia stanowią podstawę do realizacji modułów zawodowych.

Nauczyciele realizujący modułowy program nauczania powinni posiadać przygotowanie metodologiczne dotyczące kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych.

Nauczyciel kierujący procesem nabywania umiejętności przez uczniów powinien udzielać pomocy w rozwiązywaniu problemów, kształtować umiejętności zawodowe, uwzględniając indywidualne predyspozycje uczniów, ich moŜliwości i doświadczenia. Ponadto powinien rozwijać zainteresowania zawodem, wskazywać na moŜliwości dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiejętności zawodowych. Powinien równieŜ kształtować takie cechy uczniów, jak: dokładność i systematyczność, rzetelność i odpowiedzialność za pracę swoją i zespołu, sprawne komunikowanie się, twórcze rozwiązywanie problemów oraz umiejętność współdziałania w zespole.

Wskazane jest, aby zajęcia edukacyjne były realizowane z wykorzystaniem aktywizujących metod nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda tekstu przewodniego, metoda samokształcenia kierowanego, metoda sytuacyjna, metoda projektów i ćwiczeń. Wskazane jest równieŜ prezentowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek do przedsiębiorstw i instytucji geodezyjnych oraz na targi i wystawy. W procesie realizacji programu naleŜy eksponować samokształcenie i pozyskiwanie informacji z róŜnych źródeł: literatury zawodowej, podręczników, przepisów prawa, instrukcji, poradników, Internetu.

Prowadzenie zajęć aktywizującymi metodami nauczania wymaga przygotowania materiałów dydaktycznych, takich jak: tekst przewodni, instrukcja do metody projektów, przewodniki do samokształcenia, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe.

Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest sprawdzanie i ocenianie edukacyjnych osiągnięć ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumujących.

Badania diagnostyczne mają na celu dokonanie oceny poziomu wiedzy i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia.

Badania kształtujące prowadzone w trakcie realizacji programu mają na celu dostarczanie bieŜących informacji o efektywności procesu nauczania-uczenia się.

Badania sumujące powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programów jednostek modułowych.

Informacje uzyskiwane w wyniku badań umoŜliwiają dokonywanie ewaluacji procesu nauczania.


16

Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdraŜać go do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być realizowane za pomocą sprawdzianów ustnych, pisemnych i praktycznych, testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Podana w tabelach wykazu jednostek modułowych orientacyjna liczba godzin przewidziana na realizację programu moŜe ulegać zmianie w zaleŜności od stosowanych przez nauczyciela metod i środków dydaktycznych.

W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być dostosowane do treści i metod kształcenia.

Zaleca się, aby zajęcia prowadzone były w grupach 15-osobowych. Proponowane formy organizacyjne prowadzenia zajęć, to: praca w zespołach 2-5-osobowych podczas ćwiczeń pomiarowych i terenowych oraz praca indywidualna, szczególnie z wykorzystaniem komputera.

Szkoła podejmująca kształcenie systemem modułowym powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe, a takŜe wyposaŜone w odpowiednie środki dydaktyczne pracownie dydaktyczne: geodezyjną, informatyki geodezyjnej i kartograficznej, kartograficzną, fotogrametryczną oraz laboratorium instrumentów geodezyjnych.

Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się w terenie.

W trosce o jakość kształcenia konieczne są systematyczne działania szkoły polegające na: – pozyskiwaniu nowych środków kształcenia, – opracowaniu obudowy dydaktycznej programu nauczania, – współpracy z zakładami pracy związanymi z kierunkiem kształcenia

celem aktualizacji treści kształcenia zawodowego, odpowiadających wymaganiom technologii, techniki oraz rynku pracy,

– doskonaleniu nauczycieli w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych.


17

II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawód: technik geodeta 311[10] Podbudowa programowa: gimnazjum

Lp. Moduły kształcenia w zawodzie

Dla młodzieŜy Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin w dwuletnim

okresie nauczania

Klasy I – II Semestry I – IV

Forma stacjonarna

Forma zaoczna

1. Podstawy geodezji i kartografii

5 4 63

2. Pomiary sytuacyjno- -wysokościowe*

17 12 214

3. Geodezja inŜynieryjna* 9 6 113

4. Geodezyjna obsługa nieruchomości*

6 4 76

5. Fotogrametria 5 3 63 6. Usługi geodezyjne 5 4 63 7. Systemy geoinformacyjne 3 2 38

Razem 50 35 630 Praktyka zawodowa 2 tygodnie * W modułach występują jednostki modułowe, które naleŜy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych w klasach I – IV, przez 12 tygodni


18

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik geodeta 311[10] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie

Lp. Moduły kształcenia w zawodzie

Dla młodzieŜy Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin w dwuletnim

okresie nauczania

Klasy I – II Semestry I – IV

Forma stacjonarna

Forma zaoczna

1. Podstawy geodezji i kartografii

5 4 68

2. Pomiary sytuacyjno- -wysokościowe*

17 12 232

3. Geodezja inŜynieryjna* 9 7 123

4. Geodezyjna obsługa nieruchomości*

6 4 82

5. Fotogrametria 5 4 68 6. Usługi geodezyjne 5 4 68 7. Systemy geoinformacyjne 3 2 41

Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa 2 tygodnie * W modułach występują jednostki modułowe, które naleŜy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych w klasach I – IV, przez 12 tygodni


19

III. Moduły kształcenia w zawodzie

Moduł 311[10].O1 Podstawy geodezji i kartografii 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska, – przestrzegać przepisów prawa pracy podczas wykonywania prac

geodezyjnych, – organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, – stosować przepisy prawa dotyczące wykonywania zadań

zawodowych, – rozpoznawać zagroŜenia Ŝycia i zdrowia związane z wykonywaną

pracą, – udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, – określać rolę i zadania geodezji oraz kartografii w gospodarce, – posługiwać się jednostkami miar stosowanymi w geodezji, – stosować zasady odwzorowań kartograficznych, – klasyfikować mapy ze względu na przeznaczenie, skalę, treść i formę, – rozróŜniać znaki i symbole kartograficzne, – wykonywać obliczenia geodezyjne i opracowania graficzne

z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych, – opisywać modele Ziemi stosowane w geodezji i związane z nimi

układy współrzędnych, – charakteryzować systemy odniesień przestrzennych, – określać parametry techniczne i warunki stosowania systemu

odniesień przestrzennych, – odczytywać z map informacje dotyczące przestrzennego

rozmieszczenia obiektów terenowych, – korzystać z róŜnych źródeł informacji, – postępować zgodnie z zasadami etyki.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej Nazwa jednostki modułowej


311[10].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska

20

311[10].O1.02 Posługiwanie się jednostkami miar, skalą oraz współrzędnymi geodezyjnymi

50

311[10].O1.03 Korzystanie z map stosowanych w geodezji 95 Razem 165


20

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpoŜarowej oraz wzór instrukcji bezpieczeństwa poŜarowego dla obiektów szkół. MEN, Warszawa 1997 Czarnecki K.: Geodezja współczesna w zarysie. Wydawnictwo Wiedza i śycie, Warszawa 1995 Gaździcki J.: Leksykon geomatyczny. Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej, Warszawa 2001 Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 Jagielski A.: Geodezja I. Wydawnictwo P.W. Stabil, Kraków 2002 Jerzak M.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w budownictwie. PWN, Warszawa 1980 Kraak M., Omerling F.: Kartografia. Wizualizacja danych przestrzennych. PWN, Warszawa 1998 Lazzarini T. i inni: Geodezja. PPWK, Warszawa 1990 Omura G.: AutoCAD 2000. Komputerowa Oficyna Wydawnicza HELP, Michałowice 2000 Pyłka-Gutowska E.: Ekologia z ochroną środowiska. Wydawnictwo Oświatowe, Warszawa 1999 Stępczak K.: Ochrona i kształtowanie środowiska. WSiP, Warszawa 2001 Urniński T.: Ekologia. Środowisko. Przyroda. WSiP, Warszawa 1995

311[10].O1.01 Stosowanie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska

311[10].O1.02 Posługiwanie się jednostkami

miar, skalą oraz współrzędnymi geodezyjnymi

311[10].O1 Podstawy geodezji

i kartografii

311[10].O1.03 Korzystanie z map stosowanych

w geodezji


21

Wróbel J.: Ochrona przyrody w Polsce. Wydawnictwo Ministerstwa Środowiska, Warszawa 2000 Ząbek J.: Geodezja I. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003 Instrukcje geodezyjne Wytyczne geodezyjne Czasopisma specjalistyczne: Przegląd Geodezyjny, Geodeta

Wykaz literatury naleŜy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.


22

Jednostka modułowa 311[10].O1.01 Stosowanie przepisów bezpiecze ństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo Ŝarowej oraz ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – określić prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy dotyczące

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej, – posłuŜyć się przepisami prawa pracy, – określić wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące

pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, – rozpoznać czynniki szkodliwe, uciąŜliwe i niebezpieczne dla zdrowia

podczas wykonywania określonych prac geodezyjnych, – dobrać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy, – udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, – zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas obsługi przyrządów

geodezyjnych, – zabezpieczać sprzęt geodezyjny przed uszkodzeniem i zniszczeniem, – dobrać sprzęt i środki gaśnicze w zaleŜności od rodzaju poŜaru, – zastosować procedury postępowania w przypadku zaistnienia poŜaru, – zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, – zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, – dostrzec zagroŜenia związane z wykonywaną pracą, – ocenić stan zagroŜenia środowiska, – zastosować zasady ochrony środowiska podczas pomiarów

geodezyjnych.

2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpieczeństwa pracy w geodezji. Czynniki szkodliwe, uciąŜliwe i niebezpieczne występujące w procesie pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych warunków pracy podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych. Metody i środki zapobiegania wypadkom i czynnikom szkodliwym. Środki ochrony indywidualnej i grupowej. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługi instrumentów i sprzętu geodezyjnego. Zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Zasady ochrony przeciwpoŜarowej.


23

Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy. Zasady bezpiecznej pracy. Zasady ochrony środowiska. 3. Ćwiczenia • Analizowanie przepisów Kodeksu pracy dotyczących praw oraz

obowiązków pracownika i pracodawcy. • Dobieranie środków ochrony indywidualnej i grupowej do rodzaju

wykonywanej pracy. • Dobieranie sprzętu oraz środków gaśniczych w zaleŜności od rodzaju

poŜaru. • Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia

poŜaru w warunkach symulowanych. • Udzielanie pierwszej pomocy osobie poraŜonej prądem elektrycznym. • Wykonywanie sztucznego oddychania na fantomie, zgodnie

z obowiązującymi procedurami. • Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z przepisami

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii.

4. Środki dydaktyczne Kodeks pracy. Przepisy prawa dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie. Przepisy prawa dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w geodezji. Ustawy i rozporządzenia dotyczące ochrony środowiska. Ilustracje, fotografie, foliogramy i przezrocza, dotyczące zagroŜeń na stanowiskach pracy. Filmy dydaktyczne obrazujące sposoby udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagroŜenia zdrowia i Ŝycia. Filmy dydaktyczne dotyczące: ochrony środowiska, zagroŜeń poŜarowych, zachowania pracowników w przypadku wystąpienia poŜaru. Instrukcje dotyczące przechowywania i zabezpieczania instrumentów oraz sprzętu geodezyjnego. Zestawy do udzielania pierwszej pomocy. Fantom do nauki resuscytacji. Podręczny sprzęt gaśniczy. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące kształtowania bezpiecznych warunków pracy, bezpieczeństwa na stanowisku pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania prac geodezyjnych. Podczas realizacji programu naleŜy zwracać uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy


24

w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej, ochrony przeciwpoŜarowej i ochrony środowiska oraz na nieprawidłowości, które mogą wystąpić podczas wykonywania określonych prac geodezyjnych.

Istotną rolę w osiąganiu załoŜonych celów kształcenia ma dobór metod nauczania oraz środków dydaktycznych wspomagających proces kształcenia. Zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, inscenizacji, metody przypadków oraz ćwiczeń praktycznych.

Podczas wykonywania ćwiczeń szczególną uwagę naleŜy zwracać na kształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy osobie poszkodowanej oraz prowadzenia reanimacji w sytuacjach zagroŜenia Ŝycia. KaŜdy uczeń powinien wykonać na fantomie ćwiczenie dotyczące udzielania pierwszej pomocy. Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję, którą nauczyciel moŜe wykorzystać w czasie zajęć lub opracować inne ćwiczenia wspomagające realizację programu jednostki modułowej.

Zajęcia dydaktyczne powinien prowadzić nauczyciel specjalista do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska, w pracowni wyposaŜonej w odpowiednie środki dydaktyczne. Uczniowie powinni pracować w grupach do 15 osób, z podziałem na 2-3-osobowe zespoły. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Sprawdzanie umiejętności praktycznych moŜe odbywać się przez obserwację czynności uczniów podczas wykonywania zadań praktycznych.

Systematyczne sprawdzanie i ocenianie mobilizuje ucznia do nauki, motywuje do zdobywania wiedzy, wpływa na kształtowanie odpowiedzialności za wyniki pracy indywidualnej i pracy grupy.

Do sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów zaleca się stosować: – sprawdziany pisemne i ustne, – testy osiągnięć szkolnych, – obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Oceniając osiągnięcia uczniów naleŜy zwracać uwagę na: – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

ochrony przeciwpoŜarowej, – stosowanie procedur udzielania pierwszej pomocy w stanach

zagroŜenia zdrowia i Ŝycia, – dobieranie środków ochrony indywidualnej, – wykonywanie reanimacji na fantomie.


25

W końcowej ocenie osiągnięć ucznia naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela oraz poziom wykonania ćwiczeń.


26

Jednostka modułowa 311[10].O1.02 Posługiwanie si ę jednostkami miar, skal ą oraz współrz ędnymi geodezyjnymi 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – określić rolę geodezji w gospodarce, – przedstawić rys historyczny geodezji, – scharakteryzować poszczególne działy geodezji, – wyjaśnić pojęcie mapy, – sklasyfikować mapy według określonych kryteriów, – posłuŜyć się jednostkami miar stosowanymi w geodezji, – posłuŜyć się skalą mapy, – scharakteryzować rodzaje azymutów i określić zaleŜności między

nimi, – obliczyć azymut kierunku na podstawie współrzędnych, – obliczyć długość odcinka w układzie współrzędnych, – obliczyć współrzędne punktu na prostej, – obliczyć wartość kąta na podstawie współrzędnych, – określić wartość kąta w róŜnych jednostkach, – odczytać współrzędne punktu na podstawie mapy, – odszukać na mapie punkt o określonych współrzędnych, – posłuŜyć się podziałką poprzeczną, – scharakteryzować graficzne zobrazowanie rzeźby, – obliczyć powierzchnię figur geometrycznych róŜnymi metodami, – wyznaczyć współrzędne punktów geodezyjnych, – wykonać obliczenia geodezyjne z wykorzystaniem techniki

komputerowej, – skontrolować poprawność obliczeń geodezyjnych, – skorzystać z literatury zawodowej oraz innych źródeł informacji. 2. Materiał nauczania Zarys historii geodezji. Podział i zadania geodezji. Pojęcie mapy. Skala mapy. Jednostki miar stosowane w geodezji. Rodzaje azymutów i zaleŜności między nimi. Układy współrzędnych stosowane w geodezji. Geodezyjny układ współrzędnych płaskich. Zorientowanie kierunku prostej. Znaki umowne stosowane w geodezji. Metody obliczania powierzchni.


27

Zasady wyznaczania współrzędnych punktów geodezyjnych. Specjalistyczne programy komputerowe. Źródła informacji zawodowej. 3. Ćwiczenia • Przeliczanie jednostek miar kątowych. • Odczytywanie współrzędnych punktów z mapy. • Odszukiwanie punktu o danych współrzędnych na mapie. • Obliczanie azymutów i długości boków na podstawie współrzędnych. • Określanie długości odcinków i kątów między odcinkami. • Obliczanie współrzędnych punktów wyznaczonych róŜnymi metodami. 4. Środki dydaktyczne Ilustracje, fotografie, foliogramy i przezrocza dotyczące historii geodezji oraz zadań geodezji i kartografii w działalności gospodarczej. Mapy topograficzne sporządzone w róŜnych skalach. Instrukcja zawierająca znaki umowne stosowane na mapach. Dzienniki pomiarów geodezyjnych wykonywanych w terenie. Podziałki poprzeczne. Odmierzacze. Kalkulatory. Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności posługiwania się mapami, przeliczania jednostek miar, obliczania powierzchni figur geometrycznych róŜnymi metodami, wyznaczania współrzędnych punktów geodezyjnych oraz wykonywania obliczeń geodezyjnych z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych. Opanowanie wiadomości i umiejętności z tego zakresu stanowi podstawę do realizacji modułu 311[10].Z1 Pomiary sytuacyjno- -wysokościowe oraz modułu 311[10].Z2 Geodezja inŜynieryjna.

Podczas realizacji programu naleŜy zwracać uwagę na powiązanie geodezji i kartografii z innymi dziedzinami wiedzy, jak: matematyka, fizyka, geografia.

W procesie nauczania-uczenia się zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia praktyczne powinny być realizowane na podstawie

indywidualnych danych dla kaŜdego ucznia. Pozwala to na kształtowanie nawyku samokontroli podczas wykonywania zadań geodezyjnych, stosowanie poprawnych zapisów wyników pomiarów, a takŜe kształtowanie odpowiedzialności za wyniki prac. Nauczyciel powinien zwracać uwagę na skutki błędnych obliczeń geodezyjnych.


28

Ćwiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowią propozycję, którą moŜna wykorzystać w czasie zajęć. Nauczyciel moŜe zaplanować inne ćwiczenia o zróŜnicowanym stopniu trudności, dostosowując ich zakres i poziom do edukacyjnych potrzeb uczniów oraz wyposaŜenia pracowni dydaktycznej.

Podczas realizacji programu nauczania naleŜy wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy, studiowania czasopism i literatury zawodowej oraz korzystania z zasobów Internetu.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni geodezyjnej oraz pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej w grupach do 15 osób, w zespołach 2-3-osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć


systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności zawartych w szczegółowych celach kształcenia. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów pozwala na uzyskiwanie informacji o postępach ucznia w nauce oraz wpływa na kształtowanie dyscypliny, pracowitości, systematyczności.

Osiągnięcia uczniów proponuje się sprawdzać na podstawie: – sprawdzianów ustnych i pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Kontrolę poprawności wykonywania ćwiczenia naleŜy prowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Dokonując kontroli w formie ustnej naleŜy zwracać uwagę na umiejętność operowania zdobytą wiedzą, jakość wypowiedzi, poprawne stosowanie pojęć technicznych oraz wnioskowanie.

Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń naleŜy zwracać uwagę na: – staranność i dokładność wykonywania ćwiczeń, – poprawność zapisu wyników obliczeń, – interpretację otrzymanych wyników.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej naleŜy przeprowadzić test osiągnięć szkolnych z zadaniami wielokrotnego wyboru.

W końcowej ocenie osiągnięć ucznia naleŜy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych oraz poprawność i terminowość wykonanych ćwiczeń.


29

Jednostka modułowa 311[10].O1.03 Korzystanie z map stosowanych w geodezji

1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:

– określić kształt i rozmiary kuli ziemskiej, – scharakteryzować rodzaje odwzorowań kartograficznych stosowanych

w geodezji, – rozróŜnić układy współrzędnych stosowanych w geodezji, – scharakteryzować zasady obrazowania powierzchni na płaszczyźnie, – rozróŜnić rodzaje map, – sklasyfikować mapy ze względu na przeznaczenie, skalę, treść

i formę, – wyjaśnić zasady sporządzania map, – scharakteryzować zasady redagowania map, – wyjaśnić cel generalizacji treści map, – zastosować zasady podziału map na arkusze, – określić godło mapy, – odczytać treść mapy zasadniczej, topograficznej i tematycznej, – posłuŜyć się instrukcją K-1, – wykonać opisy pismem technicznym, – wykreślić znaki kartograficzne, – narysować znaki kartograficzne z wykorzystaniem technik

komputerowych. 2. Materiał nauczania Kształt i rozmiary bryły ziemskiej. Odwzorowania kartograficzne stosowane w geodezji. System odniesień przestrzennych stosowanych w geodezji. Układy współrzędnych stosowane w geodezji. Zasady obrazowania powierzchni na płaszczyźnie. Zasady redagowania map. Generalizacja treści map. Mapy i ich rodzaje. Mapy tematyczne. Mapy topograficzne. Mapa zasadnicza. Godło mapy. Instrukcja K-1. Pismo techniczne – proste i pochyłe. Znaki kartograficzne. Graficzne programy komputerowe wykorzystywane w geodezji.


30

3. Ćwiczenia • Określanie godła arkusza mapy na podstawie współrzędnych. • Kreślenie znaków topograficznych. • Określanie skali mapy na podstawie jej godła. • Odczytywanie treści map tematycznych. • RozróŜnianie układów współrzędnych stosowanych w geodezji. • Pisanie tekstu pismem technicznym prostym i pochyłym. • Opisywanie rysunków pismem technicznym prostym i pochyłym

z zastosowaniem szablonu. • Wykreślanie znaków topograficznych z zastosowaniem technik

komputerowych.

4. Środki dydaktyczne Arkusze mapy zasadniczej, map tematycznych, ewidencyjnych i topograficznych. Wzory, symbole, objaśnienia znaków topograficznych. Znaki umowne stosowane na mapie zasadniczej. Instrukcje geodezyjne. Szablony pisma technicznego. Przybory kreślarskie, materiały rysunkowe. Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem graficznym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Określone w programie cele kształcenia umoŜliwią opanowanie przez uczniów umiejętności posługiwania się skalą, wykreślania znaków topograficznych, posługiwania się instrukcją K-1, stosowania zasad odwzorowania kartograficznego, odczytywania treści map, a takŜe opisywania prostych rysunków pismem technicznym.

W procesie nauczania-uczenia się zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktaŜem, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń praktycznych.

Przykładowe ćwiczenia zamieszczone w programie stanowią propozycję do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres ćwiczeń moŜe być rozszerzony w zaleŜności od potrzeb edukacyjnych oraz moŜliwości szkoły. Podczas wykonywania ćwiczeń naleŜy umoŜliwić uczniom korzystanie z czasopism i literatury zawodowej, zasobów Internetu. Uczniowie korzystając ze specjalistycznych programów graficznych powinni pracować na indywidualnych stanowiskach pracy.

Podczas realizacji programu nauczania jednostki modułowej szczególnie istotne jest kształtowanie umiejętności odczytywania treści mapy topograficznej, zasadniczej i tematycznej, a takŜe kształtowanie odpowiednich postaw zawodowych, takich jak: uczciwość, rzetelność, odpowiedzialność za wyniki wykonanych prac.


31

W procesie dydaktycznym wskazane jest równieŜ zorganizowanie wycieczki do przedsiębiorstwa geodezyjno-kartograficznego oraz prezentowanie filmów dydaktycznych obrazujących etapy opracowywania map.

Zajęcia dydaktyczne powinny odbywać się w pracowni geodezyjnej oraz pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej, w grupach do 15 osób z podziałem na zespoły 2-3-osobowe.



systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. Podczas kontroli i oceny naleŜy sprawdzać umiejętności uczniów w operowaniu zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe posługiwanie się językiem zawodowym.

Ocena osiągnięć szkolnych powinna aktywizować i mobilizować do pracy zarówno ucznia jak i nauczyciela. Proces oceniania powinien obejmować: – diagnozę stanu wiedzy i umiejętności uczniów z uwzględnieniem

załoŜonych celów kształcenia, – identyfikowanie postępów uczniów w toku realizacji programu oraz

rozpoznawanie trudności w osiąganiu załoŜonych celów kształcenia, – sprawdzanie wiedzy i umiejętności ucznia po zrealizowaniu programu

jednostki modułowej. Oceny osiągnięć uczniów naleŜy dokonywać na podstawie:

– ustnych i pisemnych sprawdzianów poziomu wiadomości i umiejętności,

– testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji czynności wykonywanych przez uczniów podczas

wykonywania ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów szczególną uwagę naleŜy zwracać na:

– klasyfikowanie map według róŜnych kryteriów, – stosowanie zasad odwzorowania kartograficznego, – posługiwanie się z instrukcjami geodezyjnymi, – wykreślanie znaków kartograficznych, – odczytywanie treści map, – korzystanie ze specjalistycznych programów komputerowych oraz

róŜnych źródeł informacji. Podczas pracy w grupie naleŜy oceniać zaangaŜowanie

poszczególnych uczniów w wykonywaną pracę, umiejętność prezentowania wyników własnej pracy oraz wyników pracy zespołowej. NaleŜy równieŜ oceniać poprawność, dokładność oraz estetykę wykonanych ćwiczeń praktycznych.


32

W końcowej ocenie osiągnięć edukacyjnych ucznia naleŜy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych oraz poziom wykonania ćwiczeń.


33

Moduł 311[10].Z1 Pomiary sytuacyjno-wysoko ściowe 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – klasyfikować przyrządy i instrumenty geodezyjne według określonych

kryteriów, – charakteryzować budowę i działanie przyrządów i instrumentów

geodezyjnych, – organizować stanowisko do wykonywania pomiarów geodezyjnych, – dokonywać sprawdzania i rektyfikacji instrumentów, – posługiwać się instrumentami i sprzętem geodezyjnym zgodnie

z zasadami ich uŜytkowania, – wykonywać prace geodezyjne zgodnie z obowiązującymi standardami

technicznymi, – rozróŜniać osnowy geodezyjne, – projektować i obliczać pomiarową osnowę geodezyjną, – wykonywać pomiary sytuacyjne metodą ortogonalną, – opracowywać mapy sytuacyjne na podstawie pomiarów sytuacyjnych, – stosować róŜne metody pomiarów wysokościowych, – wykonywać niwelację osnowy pomiarowej, – wykonywać niwelację przekrojów podłuŜnych i poprzecznych, – wykonywać niwelację powierzchniową metodami: punktów

rozproszonych oraz siatki kwadratów, – stosować zasady wykonywania niwelacji powierzchniowej metodą

profili podłuŜnych i poprzecznych, – interpolować i wykreślać warstwice, – obliczać współrzędne punktów posiłkowych, – obliczać współrzędne punktów zamierzonych metodą biegunową, – transformować współrzędne punktów z jednego układu prostokątnego

na drugi układ prostokątny, – wyrównywać obserwacje geodezyjne metodami ścisłymi, – projektować osnowy szczegółowe poziome i wysokościowe, – wyrównywać szczegółową osnowę poziomą, – wyrównywać szczegółową osnowę wysokościową, – wykonywać pomiary szczegółów metodą biegunową, – wykonywać pomiary sytuacyjno-wysokościowe metodą

tachimetryczną, – opracowywać mapy sytuacyjno-wysokościowe na podstawie

pomiarów metodą tachimetryczną, – stosować współrzędne (BLH), – wykorzystywać technologie GPS w pomiarach geodezyjnych,


34

– wyjaśniać zasady funkcjonowania oraz określać moŜliwości

zastosowania globalnego systemu nawigacji satelitarnej GNSS, – przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki


Orientacyjna liczba odzin na realizację

311[10].Z1.01 Stosowanie instrumentów geodezyjnych 68 311[10].Z1.02 Opracowywanie mapy sytuacyjnej 95 311[10].Z1.03 Aktualizacja mapy sytuacyjnej * 90

311[10].Z1.04 Opracowywanie przekrojów podłuŜnych i poprzecznych

50

311[10].Z1.05 Wykonywanie mapy warstwicowej 50

311[10].Z1.06 Stosowanie rachunku współrzędnych w obliczeniach geodezyjnych 50

311[10].Z1.07 Wykorzystywanie teorii błędów do opracowywania wyników pomiarów geodezyjnych

34

311[10].Z1.08 Projektowanie, pomiar oraz wyrównywanie szczegółowej osnowy geodezyjnej 50

311[10].Z1.09 Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokościowych

90

311[10].Z1.10 Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysokościowej * 150

311[10].Z1.11 Stosowanie technologii GPS w pomiarach geodezyjnych

50

Razem 777 * Program jednostek modułowych naleŜy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych


35


311[10].Z1 Pomiary sytuacyjno-

-wysoko ściowe

311[10].Z1.02 Opracowywanie mapy sytuacyjnej

311[10].Z1.03 Aktualizacja mapy sytuacyjnej*

311[10].Z1.04 Opracowywanie przekrojów podłuŜnych i poprzecznych

311[10].Z1.05 Wykonywanie mapy warstwicowej

311[10].Z1.06 Stosowanie rachunku współrzędnych

w obliczeniach geodezyjnych

311[10].Z1.07 Wykorzystywanie teorii błędów do

opracowywania wyników pomiarów geodezyjnych

311[10].Z1.10 Sporządzanie mapy

sytuacyjno-wysokościowej*

311[10].Z1.09 Wykonywanie pomiarów

sytuacyjnych i sytuacyjno- -wysokościowych

311[10].Z1.08 Projektowanie, pomiar

oraz wyrównywanie szczegółowej osnowy geodezyjnej

311[10].Z1.11 Stosowanie technologii GPS w pomiarach geodezyjnych

311[10].Z1.01 Stosowanie instrumentów

geodezyjnych


36

4. Literatura Czarnecki K.: Geodezja współczesna w zarysie. Wydawnictwo Wiedza i śycie, Warszawa 1995 Jagielski A.: Geodezja I. Wydawnictwo P.W. Stabil, Kraków 2002 Jagielski A.: Geodezja II. Wydawnictwo P.W. Stabil, Kraków 2002 Jarzębowski T.: Elementy astronomii. Podręcznik dla technikum geodezyjnego. PPWK, Warszawa 1984 Kamela Cz., Lipiński M.: Geodezja. PPWK, Warszawa 1985 Lazzarini T.: Geodezja. PPWK, Warszawa 1995 Płatek A.: Geodezyjne dalmierze elektromagnetyczne i tachimetry elektroniczne. Cz. 1 i 2. PPWK, Warszawa-Wrocław 2003 Skórczyński A.: Podstawy obliczeń geodezyjnych. PPWK, Warszawa 1983 Ząbek J.: Geodezja. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003 Instrukcje geodezyjne: O-1 Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych O-2 Ogólne zasady opracowania map do celów gospodarczych O-3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej G-1 Pozioma osnowa geodezyjna G-2 Wysokościowa osnowa geodezyjna G-4 Pomiary sytuacyjno-wysokościowe G-5 Ewidencja gruntów i budynków K-1 Mapa zasadnicza z 1984 r., 1995 r. i 1998 r. K-3 Mapy tematyczne Wytyczne techniczne: G-1.5 Szczegółowa osnowa pozioma. Projektowanie, pomiar i opracowanie wyników G-1.9 Katalog znaków geodezyjnych oraz zasady stabilizacji punktów G-2.2 Szczegółowa osnowa wysokościowa. Projektowanie, pomiar i opracowanie wyników K-1.1 Metryka mapy zasadniczej K-1.3 Mapa zasadnicza. Opracowanie pierworysu z pomiarów bezpośrednich K-1.4 Mapa zasadnicza. Opracowanie pierworysu rzeźby terenu Czasopisma specjalistyczne: Przegląd Geodezyjny, Geodeta



37

Jednostka modułowa 311[10].Z1.01

Stosowanie instrumentów geodezyjnych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – sklasyfikować instrumenty geodezyjne, – rozróŜnić przyrządy do pomiarów liniowych, – zorganizować stanowisko do wykonywania pomiarów geodezyjnych

zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska,

– posłuŜyć się przyrządami do pomiaru długości linii geodezyjnej, – wyjaśnić zastosowanie praw optyki w instrumentach geodezyjnych, – wyjaśnić budowę oraz zastosowanie węgielnicy, soczewki, lupy,

mikroskopu, lunety, – posłuŜyć się węgielnicą, – posłuŜyć się dalmierzem optycznym, – dokonać podziału teodolitów ze względu na klasę dokładności, – scharakteryzować rodzaje, budowę i zasadę działania teodolitów, – wyjaśnić zasady obsługi teodolitu optycznego i elektronicznego, – sprawdzić warunki geometryczne teodolitów, – wykonać pomiar kierunku i kąta poziomego w róŜnych systemach

odczytowych, – wykonać pomiar kąta pionowego, – wyjaśnić pojęcie azymutu magnetycznego, – obsłuŜyć instrumenty busolowe, – scharakteryzować rodzaje, budowę i zasadę działania niwelatorów, – sprawdzić warunki geometryczne niwelatorów, – obsłuŜyć niwelator podczas wykonywania pomiarów wysokościowych, – określić sposoby sprawdzania łat niwelacyjnych, – dokonać odczytu z łat niwelacyjnych, – obsłuŜyć instrumenty tachimetryczne, – wykonać pomiary szczegółów terenowych tachimetrem

elektronicznym, – określić zastosowanie rejestratorów polowych, – posłuŜyć się instrukcjami obsługi instrumentów geodezyjnych, – wykonać czynności związane z konserwacją instrumentów

geodezyjnych, – zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska.


38

2. Materiał nauczania Podział instrumentów geodezyjnych. Przyrządy do pomiarów liniowych. Pomiar długości linii geodezyjnej. Prawa odbicia i załamania światła. Węgielnica – budowa, zastosowanie. Soczewki – graficzna konstrukcja obrazów, wady soczewek. Lupa, mikroskop, luneta – budowa, zastosowanie. Cechy charakterystyczne lunety. Dalmierze optyczne. Zasady konstrukcji przyrządów do pomiaru kątów. Budowa teodolitów. Podział teodolitów na klasy dokładnościowe. Układy osiowe teodolitów. Urządzenia do centrowania. Warunki geometryczne, sprawdzenie i rektyfikacja teodolitu. Systemy odczytowe teodolitów. Pomiar kierunku i kąta poziomego. Koło pionowe teodolitu. Błąd indeksu. Pomiar kąta pionowego. Teodolity elektroniczne. Magnetyzm ziemski. Azymut magnetyczny. Busole nasadkowe. Busole połączone z teodolitami. Rodzaje niwelatorów. Budowa niwelatora libelowego. Sprawdzenie i rektyfikacja niwelatora libelowego. Niwelatory automatyczne. Sprawdzenie i rektyfikacja niwelatorów automatycznych. Niwelatory cyfrowe i laserowe. Sprzęt niwelacyjny. Sposoby sprawdzania łat niwelacyjnych. Odczyty z łat niwelacyjnych. Tachimetry elektroniczne. Rejestratory polowe stosowane w pomiarach tachimetrycznych. Instrukcje obsługi instrumentów geodezyjnych. Konserwacja instrumentów geodezyjnych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska.


39

3. Ćwiczenia • Wyznaczanie w terenie kątów prostych oraz rzutowanie punktu na

prostą przy pomocy węgielnicy. • Sprawdzanie warunków geometrycznych teodolitu. • Wyznaczanie błędu indeksu teodolitu. • Wykonywanie w terenie pomiarów kąta poziomego i pionowego. • Sprawdzanie warunków geometrycznych niwelatora automatycznego. • Określanie w terenie róŜnicy wysokości między punktami metodą

niwelacji geometrycznej. • Określanie w terenie połoŜenia i wysokości szczegółów terenowych

tachimetrem elektronicznym. 4. Środki dydaktyczne Zdjęcia, plansze i wizualizacje komputerowe instrumentów geodezyjnych. Sprzęt i instrumenty geodezyjne. Instrukcje obsługi instrumentów. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie umiejętności doboru, przygotowania i obsługi instrumentów geodezyjnych, posługiwania się instrukcjami oraz wytycznymi dotyczącymi wykonywania pomiarów geodezyjnych oraz korzystania z róŜnych źródeł informacji zawodowej. Program naleŜy realizować metodami: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktaŜem oraz ćwiczeń praktycznych.

Zgodnie z zasadą stopniowania trudności uczniowie na początku powinni poznać budowę, zasadę działania i zastosowanie podstawowego sprzętu geodezyjnego, a następnie instrumentów optycznych, elektronicznych i laserowych. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń naleŜy zapoznać uczniów z zasadami organizacji stanowiska pracy oraz obsługi instrumentów geodezyjnych. KaŜdy uczeń powinien mieć moŜliwość obsługi sprzętu geodezyjnego stosowanego podczas wykonywania pomiarów.

Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni geodezyjnej, wyposaŜonej w odpowiednie środki dydaktyczne, oraz w laboratorium instrumentów geodezyjnych. Natomiast ćwiczenia uczniowie powinni wykonywać w terenie, na szkolnym poligonie geodezyjnym.

W trakcie prowadzenia zajęć dydaktycznych naleŜy obserwować pracę uczniów, zwracając uwagę na umiejętność pracy w grupie, samodzielność oraz dokładność i poprawność wykonywanych ćwiczeń.

Uczniowie powinni pracować w grupach do 10 osób, w zespołach do 5 osób. Praca zespołowa pozwala na sprawne wykonywanie pomiarów


40

geodezyjnych oraz pełnienie róŜnych ról w zespole pomiarowym. Ponadto umoŜliwia kształtowanie umiejętności ponadzawodowych, takich jak: komunikowanie się, efektywne współdziałanie w zespole, twórcze rozwiązywanie problemów oraz prezentowanie wykonanych prac.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć ucznia powinno odbywać się przez cały czas

realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów. Podczas realizacji programu jednostki naleŜy oceniać osiągnięcia uczniów w zakresie wyodrębnionych szczegółowych celów kształcenia.

Do pomiaru osiągnięć uczniów naleŜy stosować: – sprawdziany ustne, – sprawdziany pisemne, – testy osiągnięć szkolnych, – obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Osiągnięcia uczniów w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia powinny być oceniane na podstawie wypowiedzi uczniów oraz obserwacji czynności uczniów podczas przygotowywania i obsługi instrumentów geodezyjnych oraz wykonywania pomiarów. Ocenianie wiedzy i umiejętności uczniów powinno odbywać się na podstawie wyników testów osiągnięć szkolnych. Po kaŜdym ćwiczeniu naleŜy sprawdzić postępy uczniów.

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych oraz poziom wykonania ćwiczeń.


41

Jednostka modułowa 311[10].Z1.02 Opracowywanie mapy sytuacyjnej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – określić rodzaj i zakres wykonywanych prac geodezyjnych, – dokonać wyboru instrukcji do rodzaju planowanych prac

geodezyjnych, – posłuŜyć się instrukcjami oraz wytycznymi technicznymi dotyczącymi

zasad wykonywania prac geodezyjnych, – posłuŜyć się instrukcjami technicznymi dotyczącymi zakładania

osnowy pomiarowej i wykonywania pomiarów sytuacyjno- -wysokościowych,

– określić zasady pracy zespołu podczas wykonywania pomiarów sytuacyjnych,

– zorganizować stanowisko do wykonywania pomiarów geodezyjnych w terenie,

– scharakteryzować rodzaje osnów geodezyjnych, – określić zasady projektowania osnów pomiarowych, – dobrać sprzęt do pomiaru osnowy pomiarowej, – zastabilizować i zabezpieczyć przed uszkodzeniem punkty poziomej

osnowy pomiarowej, – sporządzić opis topograficzny punktu osnowy pomiarowej, – dobrać metodę pomiaru długości boków osnowy pomiarowej, – wykonać pomiary długości i kątów w celu określenia połoŜenia

punktów pomiarowej osnowy poziomej, – wypełnić dzienniki pomiarowe, – obliczyć współrzędne punktów ciągów poligonowych, – sklasyfikować szczegóły terenowe, – dobrać sprzęt do pomiaru sytuacyjnego metodą domiarów

prostokątnych oraz metodą biegunową, – opracować szkic polowy, – wykonać pomiar sytuacyjny metodą domiarów prostokątnych

oraz metodą biegunową, – zastosować zasady generalizacji konturów szczegółów terenowych, – sporządzić mapę sytuacyjną na podstawie bezpośredniego pomiaru

w terenie, – skompletować dokumentację pomiarową, – przetworzyć wyniki pomiarów terenowych na dane numeryczne

i graficzne z wykorzystaniem techniki komputerowej, – dobrać przyrządy do kartowania mapy, – sporządzić mapę sytuacyjną zgodnie z instrukcją K-1,


42

– skorzystać z bazy znaków geodezyjnych podczas opracowywania mapy sytuacyjnej techniką komputerową,

– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych.

2. Materiał nauczania Podział prac geodezyjnych. Instrukcje i wytyczne techniczne obowiązujące w geodezji i kartografii. Instrukcje dotyczące zakładania osnowy pomiarowej i pomiarów sytuacyjno-wysokościowych (O-1, G-1, G-4). Organizacja pracy zespołu pomiarowego w trakcie pomiaru sytuacyjnego metodą ortogonalną. Zasady organizacji stanowiska do wykonywania pomiarów terenowych. Podział osnów geodezyjnych. Zagęszczenie osnowy poziomej. Zasady projektowania i zakładania osnowy pomiarowej. Stabilizacja punktów osnowy pomiarowej. Opis topograficzny punktu osnowy poziomej. Metody pomiaru długości boków osnowy pomiarowej. Zasady obliczania poprawek odległości ze względu na: pochylenie terenu, komparację i temperaturę, odwzorowanie. Metody pomiaru kątów poziomych. Współrzędne punktów w ciągu poligonowym. Przedmiot pomiarów sytuacyjnych. Klasyfikacja szczegółów terenowych. Zasady generalizacji konturów szczegółów terenowych podczas pomiaru sytuacyjnego. Szkic polowy. Zasady pomiaru metodą domiarów prostokątnych. Zasady pomiaru metodą biegunową. Zasady komplementowania dokumentacji pomiarowej – operatu technicznego, według instrukcji O-3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Przyrządy do kartowania mapy. Zasady kreślenia map metodą tradycyjną zgodnie z instrukcją K-1. Standaryzacja mapy numerycznej według instrukcji K-1. Metody tworzenia mapy numerycznej. Bazy znaków geodezyjnych do wykorzystania w czasie generowania mapy techniką komputerową. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych.


43

3. Ćwiczenia • Projektowanie osnowy pomiarowej zgodnie z wytycznymi

zamieszczonymi w instrukcji G-4, na podstawie wywiadu terenowego oraz informacji o istniejących punktach osnowy geodezyjnej.

• Wykonywanie opisów topograficznych punktów osnowy pomiarowej. • Wykonywanie opisów topograficznych z wykorzystaniem

oprogramowania geodezyjnego. • Wykonywanie pomiarów kątów w ciągu poligonowym, wykonywanie

obliczeń ich wartości oraz sprawdzanie poprawności i dokładności przeprowadzonych pomiarów.

• Wykonywanie pomiarów szczegółów sytuacyjnych metodą domiarów prostokątnych na poligonie szkolnym oraz sporządzanie szkicu polowego pomiaru sytuacyjnego.

• Obliczanie współrzędnych punktów osnowy pomiarowej oraz szczegółów sytuacyjnych z wykorzystaniem geodezyjnych programów obliczeniowych.

• Rysowanie znaków umownych z wykorzystaniem komputerowych programów graficznych.

4. Środki dydaktyczne Sprzęt geodezyjny (taśmy, ruletki, szpilki, tyczki, szkicowniki, węgielnica, teodolity ze statywami). Dzienniki pomiarowe, formularze szkiców i opisów topograficznych. Instrukcje techniczne. Dokumentacje opracowań geodezyjno-kartograficznych. Arkusze mapy zasadniczej. Kalkulatory elektroniczne. Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym i graficznym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program jednostki obejmuje treści dotyczące zasad wykonywania pomiarów liniowych i kątowych, pomiarów sytuacyjnych metodą ortogonalną oraz sporządzania na ich podstawie mapy sytuacyjnej.

Realizacja programu jednostki modułowej wymaga stosowania róŜnych metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z instruktaŜem z wykorzystaniem opracowanych algorytmów postępowania oraz obowiązujących standardów zawodowych, a takŜe ćwiczeń praktycznych. Szczególnie polecana jest metoda projektów, poniewaŜ daje moŜliwość zastosowania wcześniej zdobytej wiedzy w praktyce, pozwala na efektywne wykorzystanie czasu, planowanie działań, korzystanie z róŜnych źródeł informacji zawodowej oraz prezentację wykonanych projektów. Wskazane jest, aby uczniowie


44

opracowali projekty map sytuacyjnych na podstawie pomiarów szczegółów wykonanych metodą ortogonalną.

Zajęcia edukacyjne naleŜy prowadzić w pracowni geodezyjnej wyposaŜonej w odpowiednie środki dydaktyczne. Ćwiczenia praktyczne uczniowie powinni wykonywać w warunkach rzeczywistych w terenie (na poligonie geodezyjnym) w pięcioosobowych zespołach pomiarowych. KaŜdy uczeń powinien mieć moŜliwość obsługi sprzętu geodezyjnego stosowanego podczas wykonywania pomiarów terenowych.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń naleŜy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi podczas wykonywania pomiarów terenowych, zwracać uwagę na właściwy dobór sprzętu pomiarowego, umiejętność posługiwania się sprzętem oraz dokładność wykonywania pomiarów. Po wykonaniu kaŜdego ćwiczenia uczniowie powinni samodzielnie sprawdzić i ocenić prawidłowość wykonania pomiarów oraz wpisów w dziennikach pomiarów. Zgodnie z zasadą stopniowania trudności, kolejne zadania powinny być na coraz wyŜszym stopniu trudności. Ćwiczenia dotyczące wykonywania obliczeń geodezyjnych,

sporządzania map oraz wykonywania innych opracowań geodezyjnych naleŜy prowadzić w grupach 10-15-osobowych w pracowni geodezyjnej oraz pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej. Ćwiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowią

propozycję, którą moŜna wykorzystać w czasie zajęć. Nauczyciel moŜe zaplanować inne ćwiczenia o zróŜnicowanym stopniu trudności, dostosowując ich zakres i poziom do potrzeb edukacyjnych oraz wyposaŜenia pracowni w sprzęt geodezyjny.

W procesie nauczania – uczenia się naleŜy wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej oraz do korzystania z map, dokumentacji geodezyjnej, planów zagospodarowania przestrzennego terenu, instrukcji technicznych, poradników oraz specjalistycznych programów komputerowych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć


przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów.

Systematyczne sprawdzanie i ocenianie motywuje ucznia do nauki, wpływa na kształtowanie dyscypliny, pracowitości oraz odpowiedzialności za wyniki pracy.


45

Proces oceniania powinien obejmować: – diagnozę poziomu wiedzy ucznia przed przystąpieniem do realizacji

programu, – sprawdzanie postępów uczniów w trakcie realizacji programu oraz

rozpoznawanie trudności w osiąganiu celów kształcenia, – sprawdzanie wiadomości i umiejętności po zrealizowaniu programu.

Kryteria oceniania w odniesieniu do wyodrębnionych w programie celów kształcenia powinny obejmować sprawdzenie następujących umiejętności: – posługiwania się przyrządami pomiarowymi, – wykonywania pomiarów długości odcinków oraz kątów, – wykonywania szkiców polowych pomiaru sytuacyjnego, – wykonywania obliczeń geodezyjnych, – opracowywania mapy sytuacyjnej z wykorzystaniem techniki

komputerowej. Osiągnięcia uczniów w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia

powinny być oceniane na podstawie ustnych i pisemnych sprawdzianów oraz obserwacji pracy uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczas oceny dokonywanej na podstawie wypowiedzi naleŜy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, poprawność merytoryczną wypowiedzi oraz posługiwanie się terminologią zawodową.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela, wykonanie i prezentację projektu oraz poziom wykonania ćwiczeń.


46

Jednostka modułowa 311[10].Z1.03 Aktualizacja mapy sytuacyjnej* 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – zaplanować wykonanie prac terenowych w zespołach pomiarowych

zgodnie z obowiązującymi procedurami, – dobrać sprzęt i instrumenty do wykonania określonych zadań

geodezyjnych, – zorganizować stanowisko do wykonywania pomiarów terenowych

zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska,

– posłuŜyć się sprzętem geodezyjnym zgodnie z zasadami uŜytkowania,

– zabezpieczyć sprzęt pomiarowy po zakończeniu pomiarów, – wykonać geodezyjne prace pomiarowe, obliczeniowe i graficzne

zgodnie z obowiązującymi instrukcjami oraz wytycznymi technicznymi,

– przeprowadzić wywiad terenowy, – opracować projekt geodezyjnej osnowy pomiarowej nawiązanej

do istniejącej w terenie osnowy szczegółowej, – dokonać stabilizacji punktów zaprojektowanej osnowy pomiarowej, – sporządzić szkic zaprojektowanej osnowy pomiarowej, – sporządzić opis topograficzny punktów zaprojektowanej osnowy, – dobrać metody pomiarów długości boków oraz kątów poziomych

zaprojektowanej osnowy, – wykonać pomiary szczegółów terenowych metodą domiarów

prostokątnych, – przetworzyć dane pomiarowe na dane numeryczne lub graficzne, – zaktualizować mapę sytuacyjną, – sporządzić dokumentację techniczną wykonanych prac pomiarowych

i obliczeniowych, – wykonać pomiary geodezyjne zgodnie z przepisami prawa

geodezyjnego i kartograficznego, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska.

2. Materiał nauczania Zasady pracy w zespołach pomiarowych. Zasady organizacji stanowiska do wykonywania pomiarów terenowych. Zasady obsługi sprzętu i instrumentów geodezyjnych do wykonywania pomiarów terenowych. Zasady wykonania geodezyjnych prac pomiarowych, obliczeniowych i graficznych.


47

Wywiad terenowy. Projekt geodezyjnej osnowy pomiarowej. Utrwalenie punktów zaprojektowanej osnowy pomiarowej. Szkic zaprojektowanej osnowy pomiarowej. Opisy topograficzne punktów zaprojektowanej osnowy. Metody pomiaru długości boków zaprojektowanej osnowy. Metody pomiaru kątów poziomych zaprojektowanej osnowy. Współrzędne punktów zaprojektowanej osnowy pomiarowej. Metody pomiaru szczegółów sytuacyjnych: domiarów prostokątnych, biegunowa, przedłuŜeń i wcięć liniowych, kątowych i kątowo-liniowych. Zasady generowania map. Dokumentacja geodezyjna ćwiczeń terenowych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas realizacji geodezyjnych ćwiczeń terenowych. 3. Ćwiczenia • Wykonywanie pomiarów szczegółów sytuacyjnych metodą

ortogonalną oraz aktualizowanie mapy w skali 1:500. 4. Środki dydaktyczne Taśmy geodezyjne ze szpilkami. Ruletki geodezyjne. Tyczki ze stojakami. Szkicowniki. Węgielnice. Piony sznurkowe. Statywy geodezyjne. Teodolity. Kalkulatory elektroniczne. Poglądowe arkusze mapy. Dzienniki pomiarowe, formularze szkiców i opisów topograficznych. Instrukcje i wytyczne techniczne dotyczące zasad wykonywania prac geodezyjnych. Instrukcje obsługi przyrządów i instrumentów. Stanowiska komputerowe z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym i graficznym.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki Program jednostki naleŜy realizować w ramach ćwiczeń terenowych.

Celem realizacji programu jednostki jest kształtowanie umiejętności praktycznych w warunkach rzeczywistych, dotyczących aktualizacji mapy sytuacyjnej w skali 1:500 na podstawie bezpośredniego pomiaru szczegółów metodą ortogonalną. Ćwiczenia terenowe naleŜy realizować


48

po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej 311[10].Z1.02 przez okres 3 tygodni.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien wyjaśnić zasady wykonywania geodezyjnych prac pomiarowych, organizacji pracy w zespołach pomiarowych, zasady obsługi sprzętu i instrumentów geodezyjnych oraz rejestrowania wyników w dziennikach pomiarowych. Istotne jest równieŜ zwracanie uwagi na wpływ warunków atmosferycznych na wyniki pomiarów. Ćwiczenia terenowe uczniowie powinni wykonywać w zespołach

pięcioosobowych pod kierunkiem nauczyciela. NaleŜy tak zorganizować pracę uczniom, aby kaŜdy z nich mógł wziąć udział we wszystkich pracach geodezyjnych. Nauczyciel nadzorujący pracę uczniów w terenie moŜe mieć pod opieką nie więcej niŜ dwa zespoły uczniowskie.

W trakcie ćwiczeń nauczyciel powinien obserwować pracę uczniów, korygować popełniane błędy oraz naprowadzać na właściwy tok pracy. Szczególnie istotne jest zwracanie uwagi na prawidłowe przygotowanie i zabezpieczenie instrumentów geodezyjnych oraz poprawne wykonanie pomiarów geodezyjnych. Na podstawie wykonanych pomiarów sytuacyjnych uczniowie powinni dokonać aktualizacji mapy w skali 1:500 oraz sporządzić dokumentację geodezyjną zgodnie z instrukcją O-3.

W procesie nauczania-uczenia się naleŜy rozwijać poczucie odpowiedzialności za jakość wykonanej pracy, kształtować nawyki korzystania z instrukcji obsługi przyrządów i instrumentów geodezyjnych, instrukcji i wytycznych technicznych dotyczących wykonywania prac geodezyjnych, przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska. NaleŜy równieŜ zwracać uwagę na kształtowanie cech istotnych w zawodzie, takich jak: uczciwość, dbałość o sprzęt geodezyjny oraz poszanowanie mienia społecznego i prywatnego. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. Ocenianie powinno uświadomić uczniom poziom ich osiągnięć w odniesieniu do wymagań edukacyjnych, motywować do samodzielnej pracy i samooceny.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń naleŜy sprawdzić, za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych, poziom wiedzy i umiejętności uczniów niezbędnych do realizacji określonych prac geodezyjnych. Umiejętności praktyczne naleŜy oceniać na podstawie obserwacji pracy ucznia podczas wykonywanych ćwiczeń, prowadzonej dokumentacji pomiarów terenowych oraz sporządzonej mapy.


49

Dokonując oceny osiągnięć uczniów naleŜy zwracać uwagę na: – organizację pracy w zespole, – dobór sprzętu i instrumentów geodezyjnych do rodzaju

wykonywanych pomiarów, – korzystanie z instrukcji technicznych, – wykonywanie pomiarów zgodnie z obowiązującymi standardami

technicznymi, – dbałość o wysoką jakość wykonywanych prac geodezyjnych, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, – umiejętność pracy w zespole.

Ocenę poprawności wykonania zadania praktycznego naleŜy przeprowadzić w trakcie i po zakończeniu jego realizacji. Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny powinno być poprawne wykonanie mapy sytuacyjnej w skali 1:500 oraz sporządzenie dokumentacji geodezyjnej zgodnie z instrukcją O-3.


50

Jednostka modułowa 311[10].Z1.04 Opracowywanie przekrojów podłu Ŝnych i poprzecznych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – scharakteryzować poziomy odniesienia, – sklasyfikować metody niwelacji w zaleŜności od celu wykonywania

pomiaru wysokościowego, warunków terenowych oraz rodzaju stosowanego sprzętu,

– wykonać niwelację geometryczną oraz obliczyć wysokości punktów, – zdefiniować wysokościową osnowę geodezyjną, – określić zasady projektowania wysokościowych osnów geodezyjnych, – dokonać stabilizacji znaków wysokościowych, – wykonać opis topograficzny punktu osnowy wysokościowej, – wykonać niwelację osnowy pomiarowej i obliczyć wysokości punktów

osnowy, – określić wpływ krzywizny Ziemi oraz refrakcji na pomiary róŜnic

wysokości, – wyjaśnić pojęcie ciągu niwelacyjnego, – określić cel i zasadę niwelacji przekrojów, – wykonać pomiary niwelacji profili podłuŜnych i przekrojów

poprzecznych, – zapisać i zinterpretować wyniki pomiarów, – sporządzić podłuŜne i poprzeczne przekroje terenu, – sprawdzić poprawność wykonania niwelacji trasy, – zastosować specjalistyczne programy komputerowe do wykonywania

obliczeń oraz sporządzania profilów terenu, – wykonać pomiary geodezyjne zgodnie z przepisami prawa

geodezyjnego i kartograficznego, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska.

2. Materiał nauczania Poziomy odniesienia dla pomiarów wysokościowych. Niwelacja, jej cel, zasady i zadania. Metody pomiarów wysokościowych. Niwelacja geometryczna. Sposoby niwelacji geometrycznej. Znaki wysokościowe i ich opisy topograficzne. Wpływ krzywizny Ziemi i refrakcji na pomiary róŜnic wysokości. Ciągi niwelacyjne. Pomiar ciągu, dziennik niwelacyjny. Cele i zasady niwelacji przekrojów.


51

Punkty linii profilu podłuŜnego. Punkty linii przekrojów poprzecznych. Niwelacja trasy, sprawdzanie poprawności wykonania profilu podłuŜnego oraz przekroju poprzecznego. Przepisy prawa geodezyjnego i kartograficznego. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych. 3. Ćwiczenia • Wykonywanie niwelacji reperów w ciągu zamkniętym oraz obliczanie

wysokości reperów. • Wykonywanie niwelacji reperów ciągu dwustronnie nawiązanego oraz

obliczanie wysokości reperów. • Wykonywanie niwelacji podłuŜnej i poprzecznej odcinka drogi

w terenie. • Sporządzanie profilów terenu z wykorzystaniem komputerowych

programów obliczeniowych i graficznych. 4. Środki dydaktyczne Instrumenty niwelacyjne – optyczne niwelatory techniczne. Sprzęt niwelacyjny – łaty, Ŝabki. Dzienniki pomiarowe, formularze szkiców i opisów topograficznych. Instrukcje i wytyczne techniczne. Dokumentacje opracowań geodezyjnych. Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym i graficznym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności wykonywania pomiarów wysokościowych metodą niwelacji geometrycznej oraz sporządzania dokumentacji na podstawie wyników pomiarów.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególną uwagę naleŜy zwracać na kształtowanie umiejętności: – planowania pracy, – organizacji stanowiska pracy, – doboru sprzętu i instrumentów niwelacyjnych, – wykonywania pomiarów wysokościowych, – prowadzenia dokumentacji pomiarowej.

Program jednostki naleŜy realizować metodą wykładu konwersatoryjnego, pokazu z instruktaŜem oraz ćwiczeń praktycznych w terenie. Wskazane jest, aby nauczyciel objaśnił i zaprezentował uczniom algorytm postępowania wykonywanych czynności pomiarowych.


52

Ćwiczenia geodezyjne uczniowie powinni wykonywać w warunkach rzeczywistych w terenie w czteroosobowych zespołach pomiarowych. KaŜde ćwiczenie pomiarowe powinno być poprzedzone instruktaŜem dotyczącym zasad przygotowania oraz obsługi instrumentów niwelacyjnych, wykonywania czynności pomiarowych, prowadzenia dzienników pomiarowych, sporządzania szkiców i opisów topograficznych. Ćwiczenia obliczeniowe oraz ćwiczenia związane z opracowywaniem

dokumentacji geodezyjnej naleŜy prowadzić w grupach 10-15-osobowych w pracowni geodezyjnej wyposaŜonej w stanowiska komputerowe z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym i graficznym, instrukcje obsługi instrumentów geodezyjnych, instrukcje i wytyczne techniczne dotyczące wykonywania prac geodezyjnych, mapy, przykładowe dokumentacje opracowań geodezyjnych.

W procesie nauczania-uczenia się wskazane jest równieŜ kształtowanie postaw niezbędnych w zawodzie, takich jak: uczciwość, odpowiedzialność za wyniki pomiarów i obliczeń, poprawność prowadzenia dokumentacji oraz umiejętność pracy w zespole.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceny powinny dotyczyć stopnia i zakresu opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających z zaplanowanych celów kształcenia.

Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi informacji o efektach jego pracy, o postępach ucznia w nauce oraz ułatwia planowanie procesu kształcenia.

Sprawdzanie osiągnięć uczniów moŜe odbywać się na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji bezpośredniej pracy uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczas oceny dokonywanej na podstawie wypowiedzi ustnych

naleŜy zwracać uwagę na ich poprawność merytoryczną oraz posługiwanie się właściwą terminologią zawodową.

Kryteria oceniania w odniesieniu do wyodrębnionych w programie celów kształcenia powinny obejmować sprawdzanie następujących umiejętności: – stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce, – dobór sprzętu niwelacyjnego, – przygotowywanie oraz obsługę niwelatora,


53

– wykonywanie pomiarów wysokościowych, – obliczanie wysokości punktów w ciągu niwelacyjnym, – wykonywanie niwelacji podłuŜnej i poprzecznej trasy, – sporządzanie profili podłuŜnych i przekrojów poprzecznych terenu.

Oceniając zadanie praktyczne naleŜy zwracać uwagę na: – prawidłowe zorganizowanie pracy zespołu pomiarowego, – terminowość wykonania ćwiczenia, – prawidłowość i dokładność wykonania pomiarów zgodnie

z obowiązującymi standardami, – poprawność wykonania profili.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.


54

Jednostka modułowa 311[10].Z1.05 Wykonywanie mapy warstwicowej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – scharakteryzować rodzaje niwelacji powierzchniowej oraz określić jej

zastosowanie, – określić zasady wykonywania niwelacji powierzchniowej metodą siatki

kwadratów, – dobrać instrumenty niwelacyjne oraz sprzęt niwelacyjny, – zorganizować stanowisko do wykonywania pomiarów geodezyjnych

zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, – załoŜyć osnowę pomiarową i wykonać jej pomiar, – przygotować niwelator do pomiaru wysokości terenu, – sporządzić szkic polowy siatki kwadratów, – ponumerować wierzchołki kwadratów – węzłów siatki, – wykonać niwelację powierzchniową metodą siatki kwadratów, – obliczyć wysokość węzłów siatki kwadratów, – określić wysokość wierzchołków figur zapełniających, – wykonać niwelację powierzchniową metodą punktów rozproszonych, – opracować szkic polowy niwelacji powierzchniowej metodą punktów

rozproszonych, – wykonać interpolację warstwic, – wykreślić warstwice, – wygenerować warstwice przy zastosowaniu geodezyjnych programów

komputerowych, – sporządzić mapę wysokościową, – posłuŜyć się instrukcjami i wytycznymi technicznymi oraz

dokumentacją geodezyjną, – skorzystać z przepisów prawa geodezyjnego oraz innych źródeł

informacji zawodowej.

2. Materiał nauczania Zastosowanie niwelacji powierzchniowej. Niwelacja powierzchniowa metodą siatki kwadratów. Zasady zakładania i pomiaru osnowy pomiarowej. Organizacja stanowiska pomiarowego. Nawiązania sytuacyjno-wysokościowe wierzchołków figur podstawowych. Zasady ustawiania niwelatora wewnątrz siatki kwadratów. Szkic polowy siatki kwadratów. Numeracja wierzchołków kwadratów – węzłów siatki. Niwelacja siatki.


55

Wysokość wierzchołków figur zapełniających. Niwelacja powierzchniowa metodą punktów rozproszonych. Szkice polowe niwelacji powierzchniowej. Zasady interpolacji warstwic. Interpolacja rachunkowa. Sposoby interpolacji graficznej. Metody wykreślania warstwic. Mapa warstwicowa. Instrukcje i wytyczne techniczne, dokumentacja geodezyjna. Przepisy prawa geodezyjnego. 3. Ćwiczenia • Wykonywanie niwelacji powierzchniowej metodą punktów

rozproszonych oraz obliczanie wysokości pikiet. • Sporządzanie mapy warstwicowej w skali 1:1000 na podstawie

danych z dziennika niwelacji powierzchniowej oraz szkiców polowych. • Określanie wysokości dowolnego punktu, spadku dowolnego odcinka

oraz wyznaczanie kierunku spadku na podstawie pomiarów geodezyjnych oraz mapy wysokościowej.

• Wykreślanie linii o jednakowym nachyleniu oraz profilu terenu na podstawie mapy warstwicowej.

4. Środki dydaktyczne Instrumenty niwelacyjne, sprzęt niwelacyjny. Dzienniki pomiarowe. Instrukcje i wytyczne techniczne. Przykładowe dokumentacje opracowań geodezyjnych pomiarów wysokościowych. Geodezyjne programy komputerowe – obliczeniowe i graficzne. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności wykonywania pomiarów wysokościowych oraz sporządzania map warstwicowych.

Podczas realizacji programu naleŜy zwracać szczególną uwagę na przestrzeganie zasad prawidłowej obsługi instrumentów geodezyjnych, stosowanie standardów zawodowych dotyczących niwelacji powierzchniowej zawartych w instrukcji G-4. Nauczyciel powinien równieŜ wyjaśnić zasady sporządzania szkiców polowych, metody interpolacji warstwic oraz zasady ich wykreślania.

Do osiągnięcia zamierzonych celów kształcenia proponuje się stosować metody nauczania: wykładu konwersatoryjnego, pokazu z objaśnieniem, tekstu przewodniego, przypadków, projektów, ćwiczeń praktycznych. Szczególnie zalecana jest metoda projektów, która


56

pozwala na kształtowanie umiejętności planowania, korzystania z róŜnych źródeł informacji, stosowania nabytej wiedzy w praktyce, rozwiązywania problemów oraz podejmowania decyzji. Wskazane jest, aby uczniowie samodzielnie opracowali mapę warstwicową w skali 1:1000 na podstawie pomiarów niwelacji powierzchniowej wykonanej metodą punktów rozproszonych i szkiców polowych. Ćwiczenia terenowe powinny być wykonane w warunkach

rzeczywistych w pięcioosobowych zespołach pomiarowych pod kierunkiem doświadczonego nauczyciela. Nauczyciel nadzorując pracę uczniów w terenie nie moŜe mieć pod opieką więcej niŜ dwa zespoły.

Realizacja kaŜdego zadania praktycznego powinna być poprzedzona pokazem techniki wykonania określonych czynności geodezyjnych. Nauczyciel powinien równieŜ przewidzieć czas na powtórzenie ćwiczeń trudniejszych do wykonania. Ćwiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowią

propozycję, którą moŜna wykorzystać w procesie kształcenia. Nauczyciel moŜe zaplanować inne ćwiczenia o zróŜnicowanym stopniu trudności, dostosowując ich zakres i poziom do potrzeb edukacyjnych oraz wyposaŜenia pracowni dydaktycznej.

Zajęcia edukacyjne naleŜy realizować w pracowni geodezyjnej oraz w laboratorium instrumentów geodezyjnych w grupach 10-15-osobowych, natomiast dokumentację geodezyjną uczniowie powinni opracowywać z wykorzystaniem obliczeniowych i graficznych programów komputerowych na indywidualnych stanowiskach w pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej.



przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi informacji o efektach jego pracy, o postępach ucznia w nauce oraz ułatwia planowanie procesu kształcenia.

Kryteria oceniania w odniesieniu do wyodrębnionych w programie celów kształcenia powinny obejmować sprawdzenie umiejętności wykonywania pomiarów wysokościowych, stosowania róŜnych metod pomiaru rzeźby terenu oraz opracowywania wyników pomiarów w formie obliczeniowej i graficznej.

Osiągnięcia edukacyjne powinny być oceniane na podstawie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

W procesie oceniania naleŜy zwracać uwagę na: – planowanie prac pomiarowych, – dobór sprzętu i instrumentów niwelacyjnych,


57

– organizację pracy zespołu pomiarowego, – posługiwanie się instrukcjami technicznymi oraz wytycznymi, – obsługę przyrządów pomiarowych, – dokładność wykonanych pomiarów, – prowadzenie dziennika pomiarowego, – prawidłowość wykonanych obliczeń, – poprawność wykonania mapy warstwicowej.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych. W końcowej ocenie osiągnięć ucznia po zrealizowaniu programu jednostki modułowej naleŜy uwzględnić wyniki sprawdzianów, poziom wykonania ćwiczeń oraz wykonanie oraz prezentację projektu.


58

Jednostka modułowa 311[10].Z1.06 Stosowanie rachunku współrz ędnych w obliczeniach geodezyjnych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – określić podstawowe związki w układzie współrzędnych

prostokątnych, – wyznaczyć współrzędne punktu leŜącego na linii pomiarowej, – obliczyć współrzędne punktu nie leŜącego na prostej, – zastosować zasady rzutowania punktów o znanych współrzędnych na

prostą, – obliczyć wartość kąta na podstawie współrzędnych, – obliczyć współrzędne punktów wyznaczonych wcięciem liniowym,

wcięciem kątowym w przód, wcięciem kątowym wstecz, – obliczyć współrzędne punktu zamierzonego metodą biegunową, – obliczyć współrzędne punktu przecięcia się linii pomiarowej z ramką

sekcyjną arkusza mapy, – obliczyć pole powierzchni na podstawie współrzędnych punktów

obwodnicy, – obliczyć współrzędne punktów przecięcia się boku osnowy z ramką

sekcyjną arkusza mapy, – obliczyć współrzędne punktu przecięcia się dwóch prostych, – zastosować metodę Hansena w obliczeniach geodezyjnych, – zastosować zasady transformacji współrzędnych punktów z jednego

układu odniesienia do drugiego układu, – wykonać obliczenia geodezyjne z wykorzystaniem specjalistycznych

programów komputerowych.

2. Materiał nauczania Podstawowe związki w układzie współrzędnych prostokątnych. Obliczanie współrzędnych punktu leŜącego na znanej linii prostej. Obliczanie współrzędnych punktu nie leŜącego na prostej: na przedłuŜeniu prostej, na prostej prostopadłej. Rzutowanie punktu na prostą. Obliczanie wartości kąta na podstawie współrzędnych. Obliczanie współrzędnych punktów wyznaczonych wcięciem liniowym, wcięciem kątowym w przód, wcięciem kątowym wstecz. Obliczanie współrzędnych punktów zamierzonych metodą biegunową. Obliczanie współrzędnych punktów przecięcia się linii pomiarowej z ramką sekcyjną arkusza mapy. Obliczanie współrzędnych punktu przecięcia się dwóch prostych. Metoda Hansena. Rodzaje transformacji.


59

Transformacja współrzędnych punktów z jednego układu odniesienia do drugiego układu. Geodezyjne komputerowe programy obliczeniowe. 3. Ćwiczenia • Obliczanie długości odcinka i jego azymutu na podstawie

współrzędnych. • Wykonywanie obliczeń współrzędnych punktów wyznaczonych

wcięciem liniowym, wcięciem kątowym w przód oraz wcięciem kątowym wstecz z zastosowaniem kalkulatora i programów komputerowych.

• Obliczanie współrzędnych punktów terenowych wyznaczonych metodą domiarów prostokątnych oraz metodą biegunową.

• Przeliczanie współrzędnych punktów z układu biegunowego na prostokątny oraz prostokątnego na biegunowy.

4. Środki dydaktyczne Instrukcje do wykonywania ćwiczeń. Normy, przepisy prawa geodezyjnego i kartograficznego. Wyniki pomiarów geodezyjnych. Algorytmy obliczeń geodezyjnych. Kalkulatory. Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności wykonywania obliczeń geodezyjnych z zastosowaniem rachunku współrzędnych oraz wyznaczania połoŜenia punktów terenowych względem punktów osnowy geodezyjnej.

Skuteczność nauczania w duŜym stopniu zaleŜy od właściwego doboru treści i metod nauczania. Dokonując wyboru metod naleŜy preferować takie, które zapewniają: – wdroŜenie ucznia do samodzielnego i logicznego myślenia, – aktywny udział w rozwiązywaniu zadań i problemów, – stosowanie zdobytej przez ucznia wiedzy w praktyce, – kształtowanie u uczniów określonych umiejętności i nawyków.

Wskazane jest, aby program nauczania realizować metodami: wykładu konwersatoryjnego, przypadków, projektów, ćwiczeń praktycznych. Nauczyciel powinien przygotować materiały potrzebne do wykonania ćwiczeń, takie jak: instrukcje do wykonywania ćwiczeń, dane pomiarowe, tablice, normy, przepisy prawa geodezyjnego i kartograficznego, poradniki.

Podczas realizacji programu naleŜy odwoływać się do wiedzy uczniów z zakresu geodezji ogólnej oraz matematyki. W trakcie wykonywania


60

obliczeń geodezyjnych nauczyciel powinien obserwować pracę uczniów, udzielać im wskazówek oraz analizować i na bieŜąco korygować popełniane błędy. Powinien równieŜ wskazać przyczyny błędnych obliczeń oraz określać ich wpływ na ostateczne wyniki prac geodezyjnych.

Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję, którą nauczyciel moŜe wykorzystać w czasie zajęć lub opracować inne ćwiczenia wspomagające realizację programu jednostki modułowej.

Zajęcia dydaktyczne naleŜy realizować w grupach liczących do 15 osób w pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej wyposaŜonej w stanowiska komputerowe. Podczas wykonywania obliczeń geodezyjnych oraz sporządzania opracowań graficznych z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych uczniowie powinni pracować na indywidualnych stanowiskach pracy.


edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć ucznia powinno odbywać się przez cały czas

realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów. Podczas realizacji programu jednostki naleŜy oceniać osiągnięcia uczniów w zakresie wyodrębnionych szczegółowych celów kształcenia.

Do pomiaru osiągnięć uczniów naleŜy stosować: – sprawdziany ustne, – sprawdziany pisemne, – testy osiągnięć szkolnych, – obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Kryteria oceniania w odniesieniu do wyodrębnionych w programie celów kształcenia powinny obejmować sprawdzenie umiejętności doboru algorytmów obliczeniowych do opracowania wyników pomiarów oraz umiejętności posługiwania się narzędziami obliczeniowymi.

Osiągnięcia uczniów dotyczące wykonania obliczeń współrzędnych punktów powinny być oceniane na podstawie opracowanych przez nauczyciela zadań problemowych. Po kaŜdym ćwiczeniu naleŜy sprawdzić postępy uczniów.

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, indywidualnych i zespołowych projektów oraz poziom wykonania ćwiczeń.


61

Jednostka modułowa 311[10].Z1.07 Wykorzystywanie teorii bł ędów do opracowywania wyników pomiarów geodezyjnych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – rozróŜnić źródła błędów obserwacji geodezyjnych oraz dokonać ich

podziału, – scharakteryzować rodzaje błędów występujących w pomiarach

geodezyjnych, – określić zastosowanie rachunku wyrównawczego w geodezji, – posłuŜyć się podstawową wiedzą z zakresu rachunku

wyrównawczego, – określić miary charakteryzujące dokładność pomiarów, – scharakteryzować własności średniej arytmetycznej oraz błędów

pozornych, – zastosować prawo przenoszenia się błędów średnich Gaussa, – wyrównać spostrzeŜenia bezpośrednie jednakowo dokładne, – wyrównać spostrzeŜenia bezpośrednie niejednakowo dokładne, – wyrównać pary spostrzeŜeń, – obliczyć średnie błędy spostrzeŜeń, – zastosować metodę pośredniczącą do wyrównywania obserwacji, – wyrównać spostrzeŜenia pośredniczące, – zastosować metodę warunkową, – wyrównać spostrzeŜenia zawarunkowane, – wyrównać spostrzeŜenia metodami ścisłymi z wykorzystaniem

komputerowych programów obliczeniowych, – skorzystać z róŜnych źródeł informacji. 2. Materiał nauczania Źródła błędów obserwacji geodezyjnych. Rodzaje błędów. Zadania rachunku wyrównawczego. Podstawy rachunku wyrównawczego. Miary dokładności obserwacji. Własności średniej arytmetycznej i błędów pozornych. Prawo przenoszenia się błędów. SpostrzeŜenia bezpośrednie: jednakowo dokładne, niejednakowo dokładne, pary spostrzeŜeń. Średnie błędy spostrzeŜeń. Ogólne zasady wyrównania metodą pośredniczącą. Równania poprawek i równania normalne. Metoda pośrednicząca.


62

Metoda zawarunkowana. Równania warunkowe. Zastosowanie metody warunkowej. Programy obliczeniowe do wyrównywania spostrzeŜeń metodami ścisłymi. 3. Ćwiczenia • Porównywanie dokładności pomiarów długości odcinków

wykonywanych w róŜnych warunkach. • Wyrównywanie spostrzeŜeń bezpośrednich. • Obliczanie błędu średniego wielokrotnych obserwacji jednakowo

dokładnych. • Obliczanie średniego błędu typowego spostrzeŜenia. • Obliczanie średniego błędu wyrównanej wartości mierzonej. • Wyrównywanie sieci kątowej w postaci czworoboku geodezyjnego. • Wyrównywanie sieci geodezyjnych kątowych, kątowo-liniowych

i niwelacyjnych. 4. Środki dydaktyczne Wyniki pomiarów geodezyjnych podlegających wyrównaniu. Przykłady sieci kątowych, kątowo-liniowych, niwelacyjnych. Kalkulatory elektroniczne. Komputery z geodezyjnymi programami obliczeniowymi. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotyczące wyrównywania spostrzeŜeń bezpośrednich, pośredniczących i zawarunkowanych, określania wartości liczbowych miar oraz dokładności pomiarów i wielkości wyrównanych.

Program naleŜy realizować za pomocą wykładu konwersatoryjnego, metody projektów oraz ćwiczeń praktycznych.

Szczególnie zalecana jest metoda przypadków. Na podstawie analizy wykonanych pomiarów geodezyjnych uczniowie określają rodzaje błędów obserwacji oraz poszukują przyczyn ich powstania. Porównują równieŜ wyniki pomiarów wykonanych za pomocą róŜnych instrumentów geodezyjnych, a takŜe badają wpływ warunków atmosferycznych na wyniki pomiarów. Podczas pracy tą metodą uczniowie korzystają z róŜnych źródeł informacji oraz geodezyjnych programów obliczeniowych.

W procesie nauczania - uczenia się naleŜy odwoływać się do wiedzy uczniów z zakresu matematyki, szczególnie podczas wykonywania róŜnego rodzaju obliczeń kształtujących umiejętność rozwiązywania zadań geodezyjnych. NaleŜy równieŜ zachęcać uczniów do analizy i interpretacji otrzymanych danych, przygotowania danych


63

do wyrównania mierzonych wartości oraz uzasadnienia wyboru metody wyrównania.

Zajęcia powinny być realizowane w pracowni geodezyjnej w grupach 10-15-osobowych. Podczas opracowywania wyników pomiarów uczniowie powinni korzystać ze specjalistycznych programów geodezyjnych, stanowiących wyposaŜenie pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni pracować na indywidualnych stanowiskach pracy.



systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów.

Proces oceniania powinien obejmować diagnozę stanu wiedzy i umiejętności uczniów w odniesieniu do celów kształcenia, rejestrowanie postępów w toku realizacji programu oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu załoŜonych celów kształcenia. W trakcie oceniania naleŜy informować uczniów o poziomie ich osiągnięć w stosunku do wymagań programowych.

Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych moŜe odbywać się na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji pracy uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Ogólne kryteria oceniania w odniesieniu do wyodrębnionych w programie celów kształcenia obejmować powinny w szczególności sprawdzenie umiejętności wykonywania obliczeń geodezyjnych oraz oceny dokładności wyników pomiarów geodezyjnych.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.


64

Jednostka modułowa 311[10].Z1.08 Projektowanie, pomiar oraz wyrównywanie szczegółowej osnowy geodezyjnej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – dokonać charakterystyki szczegółowej osnowy poziomej, – zaprojektować poziomą osnowę szczegółową klasy II, – dokonać stabilizacji punktów osnowy szczegółowej klasy II, – opracować opis topograficzny punktu osnowy II klasy, – dobrać sprzęt do pomiaru osnowy szczegółowej, – wyjaśnić zasady nawiązania osnowy szczegółowej do osnowy I klasy, – zorganizować stanowisko do wykonywania pomiarów geodezyjnych

zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, – dokonać pomiaru sieci kątowo-liniowej, – wyrównać sieć II klasy metodą pośredniczącą, – zaprojektować szczegółową osnowę poziomą klasy III, – dokonać stabilizacji punktów osnowy szczegółowej klasy III, – sporządzić opis topograficzny punktu osnowy klasy III, – wyrównać sieć III klasy, – dokonać charakterystyki szczegółowej osnowy wysokościowej, – opracować projekt sieci niwelacyjnej III i IV klasy, – dokonać stabilizacji znaków wysokościowych, – sporządzić opis topograficzny punktu osnowy wysokościowej klasy III

i IV, – sporządzić opisy topograficzne reperów, – wykonać pomiar sieci niwelacyjnej III i IV klasy, – obliczyć poprawkę na rzeczywistą średnią długość metra kompletu łat, – obliczyć wysokości reperów węzłowych metodą wyrównania

spostrzeŜeń bezpośrednich, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych.

2. Materiał nauczania Szczegółowa osnowa pozioma, podział i dokładność. Projektowanie poziomej osnowy II klasy zgodnie z instrukcją G-1: załoŜenia projektu technicznego, wywiad terenowy, projekt techniczny. Stabilizacja punktów szczegółowej osnowy poziomej. Opis topograficzny punktu osnowy II klasy. Metody doboru sprzętu pomiarowego w celu uzyskania wymaganych dokładności pomiaru. Nawiązanie osnowy szczegółowej do punktów I klasy.


65

Zasady organizacji stanowiska do wykonywania pomiarów geodezyjnych. Pomiar sieci kątowo-liniowej. Wyrównanie sieci metodą pośredniczącą. Projekt osnowy poziomej III klasy. Metody wyznaczania punktów III klasy metodą aerotriangulacji, metodą poligonizacji, metodą wcięć. Wyrównanie sieci poligonowych. Sieć poligonowa nawiązana z jednym punktem węzłowym. Sieć poligonowa nawiązana z dwoma punktami węzłowymi. Sieć poligonowa nawiązana z kilkoma punktami węzłowymi. Szczegółowa osnowa wysokościowa III i IV klasy, podział i dokładność. Projekt osnowy wysokościowej III i IV klasy. Opisy topograficzne reperów. Metody pomiaru szczegółowej sieci wysokościowej III i IV klasy. Poprawka na rzeczywistą średnią długość metra kompletu łat. Wyrównanie sieci niwelacyjnej. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych. 3. Ćwiczenia • Obliczanie sieci poligonowej nawiązanej z jednym punktem

węzłowym. • Obliczanie sieci poligonowej nawiązanej z dwoma punktami

węzłowymi. • Wyrównywanie wielowęzłowej sieci punktów osnowy szczegółowej

z zastosowaniem komputerowych programów obliczeniowych. 4. Środki dydaktyczne Instrumenty i sprzęt geodezyjny. Instrukcje i wytyczne techniczne. Dzienniki pomiarowe, formularze szkiców i opisów topograficznych. Projekty sieci poligonowych i wysokościowych. Dokumentacje opracowań geodezyjno-kartograficznych. Kalkulatory elektroniczne. Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym i graficznym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności projektowania sieci poligonowych i niwelacyjnych, ich wyrównywania metodami ścisłymi oraz obliczania błędów wielkości wyrównanych.


66

Skuteczność nauczania w duŜym stopniu zaleŜy od właściwego doboru treści i metod nauczania. Dokonując wyboru metod naleŜy preferować takie metody, które zapewniają: – wdroŜenie ucznia do samodzielnego i logicznego myślenia, – aktywny udział w rozwiązywaniu zadań i problemów, – stosowanie zdobytej przez ucznia wiedzy w praktyce, – kształtowanie u uczniów określonych umiejętności i nawyków.

W procesie kształcenia zaleca się stosować następujące metody nauczania: wykładu problemowego, pokazu z objaśnieniem, przypadków, projektów, ćwiczeń praktycznych.

Szczególnie zalecana jest metoda projektów, która pozwala na kształtowanie umiejętności planowania prac geodezyjnych, korzystania z róŜnych źródeł informacji, stosowania nabytej wiedzy w praktyce, rozwiązywania problemów oraz podejmowania decyzji. Wskazane jest, aby uczniowie indywidualnie lub w kilkuosobowych zespołach opracowali nieskomplikowane projekty sieci poligonowych.

Podczas opracowywania projektów naleŜy umoŜliwić uczniom korzystanie z dokumentacji geodezyjnej, instrukcji technicznych oraz przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego. Zaleca się równieŜ korzystanie z literatury, czasopism zawodowych oraz zasobów Internetu.

W procesie nauczania-uczenia się znaczną część czasu naleŜy poświęcić na rozwiązywanie przykładowych zadań odnoszących się do typowych sieci geodezyjnych oraz na korzystanie z komputerowych programów obliczeniowych. Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na prawidłowy dobór metod wyrównywania i obliczania szczegółowych sieci geodezyjnych, zasady ich wyrównywania, a przede wszystkim na szczegółową analizę danych otrzymanych z pomiarów, w celu prawidłowego przygotowania szkicu sieci z danymi do wyrównania.

Realizując program jednostki naleŜy uczyć aktywnego i twórczego myślenia stosując róŜne metody i formy pracy z uczniami. Zajęcia dydaktyczne naleŜy prowadzić w grupach 10-15osobowych, w pracowni geodezyjnej oraz pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej.

Podczas realizacji programu naleŜy wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy i odpowiedzialności za wyniki pomiarów i obliczeń.



przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. Ocenianie powinno uświadomić uczniom poziom ich osiągnięć w odniesieniu do wymagań edukacyjnych, motywować do samodzielnej pracy i samooceny.

Osiągnięcia uczniów moŜna oceniać na podstawie:


67

– sprawdzianów ustnych i pisemnych, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń, – opracowanych wyników pomiarów geodezyjnych.

Podczas kontroli i oceny osiągnięć uczniów naleŜy zwracać uwagę na umiejętność projektowania, wykonywania pomiarów oraz wyrównywania szczegółowej osnowy pomiarowej.

Kryteria oceniania w odniesieniu do wyodrębnionych w programie celów kształcenia powinny obejmować sprawdzenie umiejętności: – korzystania z instrukcji technicznych dotyczących osnów

geodezyjnych, – analizowania danych otrzymanych z ośrodka dokumentacji

geodezyjnej i kartograficznej (ODGiK) potrzebnych do projektowania osnów poziomych i wysokościowych,

– projektowania oraz wyrównywania szczegółowej osnowy geodezyjnej. Osiągnięcia szkolne uczniów w zakresie wyodrębnionych celów

kształcenia powinny być oceniane na podstawie poziomu wiadomości i umiejętności oraz ukierunkowanej obserwacji czynności uczniów podczas opracowywania projektów osnów szczegółowych, wykonywania obliczeń oraz wyrównywania sieci.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.


68

Jednostka modułowa 311[10].Z1.09 Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno- -wysoko ściowych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – obliczyć współrzędne biegunowe punktu, – przeliczyć współrzędne biegunowe na prostokątne, – określić wymagania dotyczące dokładności pomiaru szczegółów, – dobrać metody pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokościowych, – zorganizować stanowisko pracy do wykonywania pomiarów

sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokościowych, – dobrać sprzęt do pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-

-wysokościowych, – dokonać pomiaru szczegółów metodą biegunową, – wprowadzić do dziennika polowego wyniki pomiarów wykonanych

metodą biegunową, – opracować szkic polowy na podstawie pomiaru szczegółów

terenowych metodą biegunową, – scharakteryzować tachimetryczną metodę pomiarów sytuacyjno-

-wysokościowych, – wykonać pomiar sytuacyjno-wysokościowy terenu metodą

tachimetryczną, – wprowadzić do dziennika polowego wyniki pomiarów wykonanych

metodą tachimetryczną, – opracować szkic polowy na podstawie pomiaru szczegółów

terenowych metodą tachimetryczną, – opracować mapę sytuacyjno-wysokościową w formie numerycznej, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych.

2. Materiał nauczania Układ współrzędnych biegunowych. ZaleŜności między współrzędnymi biegunowymi i prostokątnymi. Pomiar sytuacyjny metodą biegunową. Czynności wykonywane na stanowisku pomiarowym. Prowadzenie dziennika polowego. Prowadzenie szkicu polowego. Istota pomiaru tachimetrycznego. Wysokość i połoŜenie punktu terenowego określonego metodą tachimetryczną.


69

Zasady prowadzenia pomiarów tachimetrycznych: nawiązanie sytuacyjne i wysokościowe, przebieg pomiaru na stanowisku, szkic tachimetryczny. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych. 3. Ćwiczenia • Wykonywanie pomiaru sytuacyjnego metodą biegunową. • Opracowywanie mapy sytuacyjnej na podstawie danych z pomiaru

sytuacyjnego metodą biegunową. • Wykonywanie pomiarów rzeźby terenu tachimetrem elektronicznym

z automatyczną rejestracją danych. • Opracowywanie mapy wysokościowej z wykorzystaniem technologii

numerycznej. 4. Środki dydaktyczne Sprzęt i instrumenty geodezyjne. Dzienniki pomiarowe, formularze szkiców. Instrukcje techniczne. Dokumentacja opracowań geodezyjno-kartograficznych. Arkusze mapy zasadniczej. Kalkulatory elektroniczne. Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym i graficznym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program jednostki obejmuje treści dotyczące zasad wykonywania pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokościowych oraz sporządzania na ich podstawie mapy sytuacyjnej.

Realizacja programu jednostki modułowej wymaga stosowania róŜnych metod nauczania, jak: pokazu z instruktaŜem, metod problemowych, ćwiczeń praktycznych. Szczególnie zalecana jest metoda projektów oraz metoda tekstu przewodniego.

Przed rozpoczęciem ćwiczeń nauczyciel powinien zademonstrować sposób ich wykonania oraz udzielić instruktaŜu wstępnego dotyczącego organizacji stanowiska pomiarowego, doboru instrumentów geodezyjnych, wykonywania odczytów, zapisywania wyników pomiarów, sporządzania szkiców dokumentacyjnych oraz zabezpieczania i przechowywania instrumentów po zakończeniu prac geodezyjnych.

Podczas realizacji programu naleŜy zapoznać uczniów z zagroŜeniami występującymi w środowisku pracy oraz zwrócić uwagę na prawidłową organizację pracy w terenie, bezpieczeństwo podczas wykonywania pomiarów oraz wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy i odpowiedzialności za wyniki pomiarów i obliczeń.


70

Ćwiczenia praktyczne dotyczące pomiarów terenowych naleŜy prowadzić w zespołach 5-osobowych, na poligonie szkolnym lub w innym terenie w pobliŜu szkoły, gdzie istnieje moŜliwość wykonania ćwiczeń geodezyjnych.

Podczas zajęć dydaktycznych uczniowie powinni mieć moŜliwość korzystania z róŜnych źródeł informacji, takich jak: instrukcje techniczne, dzienniki pomiarowe, dokumentacja opracowań geodezyjno-kartograficznych.

Ze względu na postęp techniczny i technologiczny w geodezji wskazane jest równieŜ, aby nauczyciele aktualizowali treści kształcenia poprzez organizowanie wycieczek dydaktycznych na targi i wystawy sprzętu geodezyjnego, a takŜe zapraszali specjalistów do prowadzenia pokazów i prelekcji z zakresu nowoczesnych technologii pomiarów i opracowań geodezyjno-kartograficznych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć


przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów.

Proces oceniania powinien obejmować: – diagnozę poziomu wiedzy uczniów przed przystąpieniem do realizacji

programu, – sprawdzanie postępów uczniów w trakcie realizacji programu oraz

rozpoznawanie trudności w osiąganiu celów kształcenia, – sprawdzanie wiadomości i umiejętności po zrealizowaniu programu

jednostki. Osiągnięcia uczniów w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia,

dotyczących wykonania mapy sytuacyjnej i sytuacyjno-wysokościowej na podstawie pomiaru metodą biegunową i tachimetryczną, powinny być oceniane na podstawie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz poprzez obserwację pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

W trakcie oceny dokonywanej na podstawie wypowiedzi ustnych naleŜy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, poprawność merytoryczną wypowiedzi, posługiwanie się terminologią zawodową.

Kryteria oceniania w odniesieniu do wyodrębnionych w programie celów kształcenia powinny obejmować sprawdzenie umiejętności: – posługiwania się teodolitem oraz tachimetrem elektronicznym, – prowadzenia dziennika polowego, – sporządzania szkicu pomiarowego, – wykonywania mapy sytuacyjnej i wysokościowej.


71

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz poziom wykonania ćwiczeń.


72

Jednostka modułowa 311[10].Z1.10 Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysoko ściowej* 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – określić zadania ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej

po otrzymaniu zgłoszenia pracy geodezyjnej, – zaplanować prace przygotowawcze poprzedzające wykonanie

pomiarów, – dokonać analizy istniejących materiałów geodezyjno-kartograficznych, – przeprowadzić wywiad terenowy oraz opracować mapę wywiadu, – określić warunki techniczne wykonania pomiarów sytuacyjno-

-wysokościowych, – zaprojektować geodezyjną osnowę pomiarową z punktem węzłowym,

nawiązaną do osnowy szczegółowej, – dobrać odpowiedni sprzęt, – zorganizować pracę zespołu pomiarowego, – sporządzić szkic topograficzny zastabilizowanych punktów osnowy

pomiarowej, – dobrać metodę pomiaru boków i kątów zaprojektowanej osnowy

pomiarowej, – określić wysokości punktów osnowy pomiarowej, – wyjaśnić zasady pomiaru szczegółów sytuacyjnych metodą

tachimetryczną, – wykonać czynności geodezyjne na stanowisku pomiarowym, – zarejestrować wyniki pomiarów tachimetrycznych, – wykonać pomiar sytuacyjno-wysokościowy metodą tachimetryczną, – przetworzyć dane pomiarowe na dane numeryczne lub graficzne, – sporządzić mapę sytuacyjno-wysokościową z wykorzystaniem

programów geodezyjnych, – sporządzić dokumentację geodezyjną wykonanych prac pomiarowych

i obliczeniowych, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas realizacji geodezyjnych ćwiczeń terenowych.

2. Materiał nauczania Zadania ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Materiały geodezyjno-kartograficzne. Wywiad terenowy, mapa wywiadu. Warunki techniczne wykonania prac geodezyjnych. Projekt geodezyjnej osnowy pomiarowej z punktami węzłowymi, nawiązanej do punktów istniejącej w terenie osnowy szczegółowej. Stabilizacja punktów zaprojektowanej osnowy pomiarowej.


73

Szkic zaprojektowanej osnowy pomiarowej. Opisy topograficzne punktów projektowanej osnowy pomiarowej. Metody pomiaru boków zaprojektowanej osnowy pomiarowej. Metody pomiaru kątów zaprojektowanej osnowy pomiarowej. Niwelacja punktów zaprojektowanej osnowy pomiarowej. Zasady pomiaru szczegółów sytuacyjnych metodą tachimetryczną. Organizacja pracy zespołu pomiarowego. Czynności wykonywane na stanowisku pomiarowym. Dzienniki obliczeniowe. Szkice polowe pomiaru tachimetrycznego. Współrzędne i wysokości punktów zaprojektowanej osnowy pomiarowej, szczegółów sytuacyjnych i pikiet. Mapa sytuacyjno-wysokościowa opracowana z wykorzystaniem programów geodezyjnych. Dokumentacja geodezyjna. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas realizacji geodezyjnych ćwiczeń terenowych. 3. Ćwiczenia • Wykonywanie mapy sytuacyjno-wysokościowej w skali 1:1000

z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych.

4. Środki dydaktyczne Tyczki. Szkicowniki. Piony optyczne. Statywy. Teodolity. Niwelatory. Łaty. Tachimetry elektroniczne. Lustra geodezyjne. Instrukcje i wytyczne techniczne dotyczące wykonywania prac geodezyjnych. Instrukcje obsługi przyrządów. Poglądowe arkusze mapy. Dzienniki pomiarowe, formularze szkiców i opisów topograficznych. Kalkulatory elektroniczne. Stanowiska komputerowe z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym i graficznym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program jednostki naleŜy realizować w ramach ćwiczeń terenowych. Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie


74

umiejętności praktycznych podczas realizacji zadania polegającego na opracowywaniu mapy sytuacyjno-wysokościowej w skali 1:1000 na podstawie bezpośredniego pomiaru metodą tachimetryczną. Ćwiczenie geodezyjne naleŜy realizować przez 5 tygodni, po

zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej 311[10].Z1.09. Uczniowie powinni pracować w 5-osobowych zespołach pomiarowych pod kierunkiem nauczyciela. Nauczyciel powinien zorganizować pracę w taki sposób, aby kaŜdy uczeń brał udział we wszystkich pracach terenowych i kameralnych.

Nauczyciel nadzorujący pracę uczniów w terenie moŜe mieć pod opieką tylko dwa zespoły.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien zapoznać uczniów z programem i organizacją ćwiczeń oraz udzielić instruktaŜu w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas wykonywania prac pomiarowych w terenie. W czasie wykonywania ćwiczeń nauczyciel powinien wdraŜać uczniów do: – przestrzegania regulaminu i dyscypliny pracy, – poszanowania mienia społecznego i prywatnego, – dbałości o sprzęt geodezyjny, – rzetelności wykonywania zadań geodezyjnych i kartograficznych, – dbałości o zachowanie, wymaganej standardami technicznymi,

dokładności pomiarów, – współdziałania z zespołem, – odpowiedzialności indywidualnej i zbiorowej za wykonaną pracę, – przestrzegania zasad etyki zawodowej.

KaŜdy zespół pomiarowy powinien być wyposaŜony w komplet sprzętu geodezyjnego potrzebnego do wykonania zadania. NaleŜy równieŜ umoŜliwić uczniom korzystanie ze specjalistycznych programów komputerowych podczas wykonywania obliczeń geodezyjnych oraz sporządzania opracowań graficznych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać

się systematycznie, przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie określonych kryteriów. Sprawdzanie osiągnięć powinno dostarczyć informacji nauczycielowi i uczniowi o zakresie i poziomie opanowania umiejętności określonych w celach kształcenia.

Do sprawdzania i oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów moŜna stosować: sprawdziany pisemne i ustne, sprawdziany praktyczne, testy osiągnięć szkolnych.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać przez obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas realizacji ćwiczeń.


75

Oceniając osiągnięcia uczniów naleŜy zwracać uwagę na: – projektowanie osnowy pomiarowej z jednym węzłem, – posługiwanie się tachimetrem, – wykonywanie szkiców polowych na podstawie pomiaru

tachimetrycznego, – wykonywanie obliczeń geodezyjnych, – opracowywanie mapy sytuacyjno-wysokościowej z wykorzystaniem

obliczeniowych i graficznych programów komputerowych. Umiejętności praktyczne naleŜy oceniać na podstawie obserwacji

pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń, dokumentacji pomiarów terenowych oraz wykonanej mapy sytuacyjno-wysokościowej. NaleŜy takŜe zwracać uwagę na organizację i podział pracy w zespole, wykonywanie pomiarów zgodnie z obowiązującymi zasadami oraz przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ocenę poprawności wykonania zadania praktycznego naleŜy przeprowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Podstawą do uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny powinno być terminowe i poprawne wykonanie mapy sytuacyjno-wysokościowej w skali 1:1000 oraz sporządzenie dokumentacji geodezyjnej zgodnie z instrukcją O-3.


76

Jednostka modułowa 311[10].Z1.11 Stosowanie technologii GPS w pomiarach geodezyjnych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – scharakteryzować wielkość i kształt Ziemi, – posłuŜyć się pojęciami z zakresu astronomii geodezyjnej, – scharakteryzować układy współrzędnych stosowane w astronomii, – wyjaśnić zasady transformacji współrzędnych, – zastosować współrzędne BLH, – scharakteryzować układy odniesienia obowiązujące w Polsce, – wyjaśnić strukturę i zasady funkcjonowania globalnych systemów

satelitarnego pozycjonowania i nawigacji, – scharakteryzować strukturę i zasadę działania systemu GPS, – scharakteryzować geodezyjne odbiorniki satelitarne, – scharakteryzować metody pomiaru pozycji z wykorzystaniem systemu

GPS, – określić wpływ czynników zewnętrznych na wyniki pomiaru GPS, – wyjaśnić procedury postępowania podczas wykonywania pomiarów

techniką GPS, – scharakteryzować systemy wysokości, – wykorzystać technologie GPS do realizacji zadań geodezyjnych, – scharakteryzować elipsoidy układu GRS’80/WGS-84, – wyjaśnić pojęcie niwelacji satelitarnej, – scharakteryzować Globalny Nawigacyjny System Satelitarny

GLONASS, – scharakteryzować europejski system nawigacji satelitarnej Galileo, – dokonać charakterystyki róŜnicowych systemów satelitarnych DGPS, – wyjaśnić zastosowanie nawigacji satelitarnej, – skorzystać z róŜnych źródeł informacji.

2. Materiał nauczania Kształt i wymiary Ziemi. Powierzchnia ekwipotencjalna, geoida, elipsoida, sferoida. Układy współrzędnych stosowane w astronomii. Trygonometria sferyczna. Czas słoneczny, gwiazdowy, czasy strefowe. Współrzędne geograficzne astronomiczne, współrzędne geograficzne geodezyjne. Systemy odniesienia WGS-84, GRS’80. Europejski układ odniesienia EUREF (EUREF-POL).


77

Charakterystyka systemu GPS – Globalny System Pozycjonowania (Global Positioning System). Geodezyjne odbiorniki satelitarne. Metody pomiaru pozycji w systemie GPS. Wpływ czynników zewnętrznych na wyniki pomiaru GPS. Procedury pomiarowe techniką GPS. Systemy wysokości. Elipsoida układu GRS’80/WGS-84 jako przybliŜenie geoidy. Niwelacja satelitarna. Charakterystyka i budowa systemu GLONASS. Charakterystyka i budowa systemu Galileo. Porównanie istniejących systemów pozycjonowania a GNSS. Systemy satelitarnych pomiarów róŜnicowych DGPS (LAAS, WAAS, EGNOS). Zastosowanie nawigacji satelitarnej. Literatura zawodowa oraz inne źródła informacji dotyczące globalnych systemów nawigacji satelitarnej. 3. Ćwiczenia • Określanie współrzędnych punktów osnowy poziomej III klasy

z wykorzystaniem technologii satelitarnej. • Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych z wykorzystaniem technologii

RTK. • Opracowywanie mapy na podstawie pomiarów sytuacyjnych

z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych. • Porównywanie parametrów róŜnych systemów nawigacji satelitarnej. 4. Środki dydaktyczne Plansze poglądowe. Filmy dydaktyczne dotyczące globalnych systemów nawigacji satelitarnej. Prospekty, foldery reklamowe, instrukcje obsługi aparatury pomiarowej. Odbiorniki GPS jedno- i dwufazowe. Odbiorniki GPS / GLONASS. Odbiorniki GPS / GLONASS / Galileo. Zestaw RTK. Programy i urządzenia komputerowe do atestacji odbiorników satelitarnych. Programy komputerowe do opracowania pomiarów metodą post- -procesing.


78

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie

umiejętności posługiwania się sprzętem stosowanym w pomiarach geodezyjnych do satelitarnego pozycjonowania i nawigacji.

Skuteczność nauczania w znacznym stopniu zaleŜy od właściwego doboru treści i metod nauczania. NaleŜy preferować te metody, które zapewniają: – wdraŜanie uczniów do samodzielnego i logicznego myślenia, – aktywny udział w rozwiązywaniu zadań i problemów, – stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce, – kształtowanie określonych umiejętności i nawyków uczniów.

Do realizacji programu zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktaŜem, metody projektów, ćwiczeń praktycznych.

Wykonywanie ćwiczeń ma na celu utrwalanie umiejętności praktycznych oraz kształtowanie umiejętności samokształcenia, radzenia sobie w sytuacjach problemowych, współdziałania w zespole, organizowania i oceniania własnej pracy. Ćwiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowią propozycję, którą moŜna wykorzystać w procesie kształcenia. Nauczyciel moŜe zaplanować inne ćwiczenia o zróŜnicowanym stopniu trudności, dostosowując ich zakres i poziom do potrzeb edukacyjnych oraz wyposaŜenia pracowni dydaktycznej.

Ze względu na dynamiczny rozwój technologii satelitarnych wskazane jest, aby uczniowie pogłębiali i aktualizowali wiedzę z tego zakresu oraz analizowali moŜliwości zastosowania systemów nawigacji satelitarnej w geodezji oraz innych dziedzinach gospodarki. W tym celu zaleca się studiowanie literatury i czasopism zawodowych, korzystanie z zasobów Internetu oraz innych źródeł informacji.

Zajęcia edukacyjne powinny być realizowane w pracowni geodezyjnej wyposaŜonej w odpowiednie środki dydaktyczne. Specyfika zajęć dydaktycznych oraz tematyka ćwiczeń wymagają dokonania podziału klasy na grupy 10-osobowe.

Wskazane jest równieŜ kształtowanie postaw przydatnych w zawodzie, takich jak: uczciwość, odpowiedzialność za wyniki pomiarów i obliczeń, poprawność sporządzania dokumentacji, dbałość o wysoką jakość wykonywanych prac geodezyjnych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć


przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów.


79

Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom wiadomości oraz zakres opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.

Osiągnięcia uczniów moŜna oceniać na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas oceny osiągnięć uczniów naleŜy zwracać uwagę na poprawne posługiwanie się terminologią techniczną, merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych, umiejętność korzystania z dostępnych źródeł informacji, umiejętność posługiwania się sprzętem do pozycjonowania satelitarnego.

Osiągnięcia uczniów w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia dotyczących wykorzystania technologii GPS w geodezji powinny być oceniane w formie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz poprzez obserwację czynności uczniów podczas wykonywania pomiarów.

Ocena osiągnięć edukacyjnych powinna motywować i aktywizować ucznia do nauki oraz wpływać na kształtowanie dyscypliny, pracowitości i odpowiedzialności za wykonaną pracę.

W ocenie końcowej naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania osiągnięć uczniów stosowanych przez nauczyciela.


80

Moduł 311[10].Z2 Geodezja in Ŝynieryjna 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – dobierać metody pomiarów realizacyjnych, – dobierać instrumenty oraz sprzęt w zaleŜności od rodzaju prac

dotyczących geodezyjnej obsługi inwestycji, – obsługiwać instrumenty i sprzęt geodezyjny, – stosować nowoczesne technologie pomiarów realizacyjnych oraz

opracowań geodezyjno-kartograficznych, – opracowywać geodezyjnie plany realizacyjne obiektów budownictwa

przemysłowego, mieszkaniowego, wodnego, komunikacyjnego, – stosować programy komputerowe do opracowania geodezyjnego

planów realizacyjnych obiektów budownictwa przemysłowego, mieszkaniowego, wodnego, komunikacyjnego,

– projektować i wytyczać w terenie osnowy realizacyjne, – wykonywać pomiary realizacyjne, – wyznaczać przemieszczenia i odkształcenia obiektów budowlanych, – wykonywać pomiary inwentaryzacyjne, – wytyczać oraz dokonywać inwentaryzacji sieci uzbrojenia terenu, – stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas

wykonywania prac geodezyjnych. 2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki



311[10].Z2.01 Projektowanie i wytyczanie osnowy realizacyjnej 60

311[10].Z2.02 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budowy i eksploatacji obiektów budowlanych 52

311[10].Z2.03 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budownictwa drogowego, kolejowego i wodnego

137

311[10].Z2.04 Tyczenie i inwentaryzacja obiektów sieci uzbrojenia terenu

36

311[10].Z2.05 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie*

60

Razem 345 * Program jednostki modułowej naleŜy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych


81

3. Schemat układu jednostek modułowych 4. Literatura Bryś H., Przewłocki S.: Geodezyjne metody pomiarów przemieszczeń budowli. PWN, Warszawa 1998 Gałda M., Kujawski E., Przewłocki S.: Geodezja i miernictwo budowlane. PPWK, Warszawa 1994 Gałda M., Przewłocki S.: Geodezja w budownictwie i inŜynierii. PWN, Warszawa 2002 Gocał J.: Geodezja inŜynieryjno-przemysłowa. Cz. 1 i 2. AGH, Kraków 2005 Grodzicki S.: Geometria tras. Algorytmy obliczeń i komputerowo wspomagane projektowanie. WKiŁ, Warszawa 1987 Jasiak A., Leonkiewicz H., Wójcik M., Wyczałek I.: Pomiary inŜynierskie. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 1999 śurowski A.: Pomiary geodezyjne w budowie dróg, lotnisk i mostów. WKiŁ, Warszawa 1984

311[10].Z2 Geodezja in Ŝynieryjna

311[10].Z2.01 Projektowanie i wytyczanie

osnowy realizacyjnej

311[10].Z2.02 Prowadzenie geodezyjnej obsługi

budowy i eksploatacji obiektów budowlanych

311[10].Z2.03 Prowadzenie geodezyjnej obsługi

budownictwa drogowego, kolejowego i wodnego

311[10].Z2.04 Tyczenie i inwentaryzacja

obiektów sieci uzbrojenia terenu

311[10].Z2.05 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie*


82

Praca zbiorowa: Ćwiczenia terenowe z geodezji inŜynieryjnej i miejskiej. Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003 Praca zbiorowa: Geodezja inŜynieryjna tom I, II i III. PPWK, Warszawa 1995 Czasopisma specjalistyczne: Przegląd Geodezyjny, Geodeta, GPS World



83


Projektowanie i wytyczanie osnowy realizacyjnej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – wyjaśnić cele i zadania geodezji inŜynieryjnej, – scharakteryzować techniki pomiarowe stosowane w geodezji

inŜynieryjnej, – wyjaśnić pojęcie planowania przestrzennego, – posłuŜyć się planami zagospodarowania przestrzennego, – zastosować przepisy prawa budowlanego, geodezyjnego

i kartograficznego w geodezji inŜynieryjnej, – posłuŜyć się projektem inwestycji, – sklasyfikować geodezyjne osnowy realizacyjne, – zaprojektować osnowę realizacyjną, – dobrać sprzęt geodezyjny do pomiaru zaprojektowanej osnowy

realizacyjnej, – zorganizować stanowisko do wykonywania pomiarów zgodnie

z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska,

– dokonać pomiaru osnowy realizacyjnej, – wyrównać osnowę realizacyjną, – wytyczyć osnowę realizacyjną, – opracować geodezyjny plan realizacyjny inwestycji, – sporządzić szkice dokumentacyjne, – sporządzić szkice tyczenia, – ustalić dokładność tyczenia, – wytyczyć punkty projektu róŜnymi metodami, – wykonać pomiary kontrolne, – odłoŜyć projektowaną odległość, – odłoŜyć projektowaną wartość kąta, – wytyczyć punkty linii równoległej do danej, – wyznaczyć punkt o projektowanej wysokości, – wytyczyć punkty linii o jednakowym spadku, – zastosować geodezyjne programy komputerowe do wykonania

obliczeń oraz opracowań graficznych. 2. Materiał nauczania Przedmiot i zadania geodezji inŜynieryjnej. Techniki pomiarowe stosowane w geodezji inŜynieryjnej. Planowanie przestrzenne. Plany zagospodarowania przestrzennego. Przepisy prawa budowlanego.


84

Przepisy prawa geodezyjnego oraz instrukcje i wytyczne techniczne dotyczące obsługi inwestycji. Podział osnów realizacyjnych. Osnowy realizacyjne: projektowanie, pomiar, wyrównanie, wytyczenie. Specyfika pomiarów realizacyjnych. Opracowanie geodezyjne planu realizacyjnego inwestycji. Szkic dokumentacyjny. Szkic tyczenia. Metody tyczenia lokalizującego. Zasady ustalania dokładności tyczenia. Tyczenie jedno- i dwuetapowe. Pomiary kontrolne. Tyczenie projektowanej odległości. Tyczenie kąta o projektowanej wartości. Tyczenie punktu o określonej wysokości. Tyczenie linii o określonym spadku. Przenoszenie wysokości na róŜne poziomy. 3. Ćwiczenia • Projektowanie osnowy realizacyjnej dla określonej inwestycji

na podstawie jej projektu. • Zakładanie w terenie osnowy realizacyjnej. • Opracowywanie szkicu dokumentacyjnego przy pomocy

geodezyjnych programów komputerowych. • Tyczenie prostej o określonym spadku. • Tyczenie punktu o danych współrzędnych metodą domiarów

prostokątnych. • Tyczenie punktu o danych współrzędnych metodą biegunową. • Wykonywanie pomiarów wysokościowych w terenie przy pomocy

niwelatora. • Wykonywanie pomiarów kątów w terenie zabudowanym.

4. Środki dydaktyczne Przepisy prawa budowlanego. Instrukcje i wytyczne techniczne dotyczące obsługi inwestycji. Plany zagospodarowania terenu. Projekty inwestycji. Osnowy realizacyjne. Szkice dokumentacyjne. Szkice tyczenia. Geodezyjne programy komputerowe: obliczeniowe i graficzne. Teodolity i dalmierze elektroniczne. Tachimetry elektroniczne. Pionowniki optyczne.


85

Niwelatory techniczne i precyzyjne. Odbiorniki GPS. Statywy geodezyjne. Lustra do instrumentów geodezyjnych. Ruletki geodezyjne. Tyczki geodezyjne ze stojakami. Szkicowniki. Węgielnice. Piony optyczne. śabki i kliny niwelacyjne. Łaty do niwelacji technicznej i precyzyjnej. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności projektowania oraz wytyczania osnowy realizacyjnej.

Podczas realizacji programu naleŜy zwracać uwagę na specyfikę pomiarów realizacyjnych oraz odwoływać się do wiedzy uczniów zdobytej podczas realizacji programów modułów: Podstawy geodezji i kartografii, Pomiary sytuacyjno-wysokościowe.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej naleŜy zwracać szczególną uwagę na zasady korzystania z projektów inwestycji, dobór metod i technik geodezyjnych w zaleŜności od rodzaju prac związanych z geodezyjną obsługą inwestycji.

W procesie nauczania-uczenia się zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, przypadków, projektów, pokazu z objaśnieniem, ćwiczeń praktycznych. Metoda projektów zasługuje na szczególną uwagę, poniewaŜ daje moŜliwość zastosowania wcześniej zdobytej wiedzy, pozwala na efektywne wykorzystanie czasu, planowanie działań, korzystanie z róŜnych źródeł informacji oraz prezentację wykonanych projektów.

Podczas ćwiczeń praktycznych naleŜy zwracać uwagę na aktywny udział uczniów w wykonywaniu zadań projektowych, umiejętność pracy w zespole oraz odpowiedzialność za wyniki pomiarów i obliczeń poprzez samokontrolę wykonywanych czynności. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni mieć moŜliwość korzystania z instrukcji, katalogów, poradników, przykładowej dokumentacji projektowej oraz materiałów źródłowych. Ćwiczenia zamieszczone w programie stanowią propozycję

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres ćwiczeń moŜe być rozszerzony w zaleŜności od potrzeb edukacyjnych i moŜliwości szkoły.

W procesie dydaktycznym zaleca się równieŜ zorganizowanie wycieczki dydaktycznej do przedsiębiorstw zajmujących się geodezyjną obsługą inwestycji, a takŜe do biura planowania, aby uczniowie mogli


86

zapoznać się z etapami opracowywana planu przestrzennego zagospodarowania terenu.

Zajęcia dydaktyczne naleŜy prowadzić w pracowni geodezyjnej oraz pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej w grupach liczących do 15 osób. Prace związane z opracowywaniem dokumentacji projektowej uczniowie powinni wykonywać na indywidualnych stanowiskach komputerowych, natomiast ćwiczenia praktyczne w 5-osobowych zespołach pomiarowych.


edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie uczniów powinno się odbywać przez cały

czas realizacji programu na podstawie określonych kryteriów. Do sprawdzania osiągnięć pracy ucznia naleŜy stosować:

– sprawdziany ustne i pisemne, – testy osiągnięć szkolnych, – obserwację pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Proponuje się, aby po wykonaniu ćwiczenia uczeń samodzielnie sprawdził wyniki swojej pracy, według przygotowanej przez nauczyciela karty obserwacji. W przypadku czynności, które nie zostały poprawnie wykonane przez ucznia, naleŜy umoŜliwić ponowne ich wykonanie.

W procesie sprawdzania i oceniania osiągnięć ucznia szczególną uwagę naleŜy zwracać na: – organizowanie stanowiska pomiarowego, – dobór metod pracy, – dobór instrumentów geodezyjnych, – wykonywanie pomiarów, – dokumentowanie wyników pomiarów, – wykonywanie obliczeń, – umiejętność pracy w zespole, – prezentację wykonanych prac.

W ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki testu praktycznego oraz poziom wykonania ćwiczeń.


87

Jednostka modułowa 311[10].Z2.02 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budowy i eksploatacji obiektów budowlanych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – określić charakterystyczne cechy budownictwa mieszkaniowego

i przemysłowego, – określić zakres prac związanych z geodezyjną obsługą budownictwa

mieszkaniowego i przemysłowego, – wykonać geodezyjne opracowanie projektu obiektu przemysłowego, – ustalić dokładność tyczenia w zaleŜności od rodzaju projektowanego

obiektu przemysłowego, – wyjaśnić zasady geodezyjnej obsługi budowy obiektu przemysłowego, – wyjaśnić zasady geodezyjnej obsługi realizacji budowli wieŜowych

oraz hal przemysłowych, – określić zasady wykonywania pomiarów kontrolnych w trakcie

realizacji budowli wieŜowej oraz hali przemysłowej, – ustalić dokładność tyczenia podczas geodezyjnej obsługi budowy

obiektów budowlanych, – wykonać geodezyjne opracowanie projektu obiektu budowlanego, – wytyczyć obiekty budownictwa mieszkaniowego, – wykonać prace związane z geodezyjną obsługą budowy budynków

mieszkalnych, – wykonać pomiary kontrolne w trakcie budowy budynków

mieszkalnych, – wykonać geodezyjną inwentaryzację powykonawczą obiektów

budowlanych, – określić przyczyny powstawania przemieszczeń i odkształceń, – dobrać metodę pomiaru przemieszczeń do określonej sytuacji, – opracować wyniki pomiarów przemieszczeń, – opracować dokumentację geodezyjną na podstawie pomiarów

przemieszczeń. 2. Materiał nauczania Budownictwo mieszkaniowe i przemysłowe. Zakres geodezyjnej obsługi budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego. Projekt obiektu przemysłowego, opracowanie geodezyjne. Zasady ustalania dokładności tyczenia w zaleŜności od projektowanego obiektu. Obsługa geodezyjna realizacji hal przemysłowych. Pomiary kontrolne realizacji hali przemysłowej.


88

Obsługa geodezyjna realizacji budowli wieŜowych. Pomiary kontrolne realizacji budowli wieŜowych. Zasady ustalania dokładności tyczenia budynków. Projekt obiektu budowlanego, opracowanie geodezyjne. Tyczenie lokalizujące w budownictwie mieszkaniowym. Tyczenie szczegółów w budownictwie mieszkaniowym. Obsługa geodezyjna realizacji budynku mieszkalnego. Pomiary kontrolne realizacji budynku mieszkalnego. Geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza. Przemieszczenia i odkształcenia budowli. Metody pomiarów przemieszczeń. Komputerowe opracowanie wyników pomiarów przemieszczeń. Dokumentacja geodezyjna pomiaru przemieszczeń. 3. Ćwiczenia • Sprawdzanie pionowości budowli wieŜowej. • Opracowywanie geodezyjne projektu określonego obiektu

budowlanego. • Wytyczanie punktów głównych budynku mieszkalnego. • Opracowywanie wyników pomiarów przemieszczeń i odkształceń

z wykorzystaniem komputerowych programów obliczeniowych i graficznych.

4. Środki dydaktyczne Przepisy prawa budowlanego. Instrukcje i wytyczne techniczne dotyczące obsługi inwestycji. Przezrocza oraz filmy ilustrujące budownictwo przemysłowe i mieszkaniowe. Projekty obiektów przemysłowych. Projekty budowli wieŜowych. Projekty dotyczące budownictwa mieszkaniowego. Opracowania geodezyjne związane z projektowaniem i realizacją obiektów przemysłowych. Opracowania geodezyjne związane z projektowaniem i realizacją budynków mieszkalnych. Przykładowe wyniki pomiarów przemieszczeń. Opracowania wyników pomiaru przemieszczeń. Geodezyjne programy komputerowe: obliczeniowe i graficzne. Teodolity techniczne optyczne lub elektroniczne. Tachimetry elektroniczne. Pionowniki optyczne. Niwelatory techniczne i precyzyjne. Statywy geodezyjne. Lustra do instrumentów geodezyjnych.


89

Ruletki geodezyjne. Tyczki geodezyjne ze stojakami. Szkicowniki. Węgielnice. Piony optyczne. śabki i kliny niwelacyjne. Tarcze sygnałowe. Instrukcje obsługi i eksploatacji instrumentów. Kamizelki ostrzegawcze. Łaty do niwelacji technicznej i precyzyjnej. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące zasad wykonywania pomiarów związanych z geodezyjną obsługą obiektów budowlanych. Szczególną uwagę naleŜy zwracać na zasady wykonywania pomiarów w trakcie budowy oraz uŜytkowania obiektów budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego, a takŜe na wykonywanie pomiarów kontrolnych i inwentaryzacyjnych, wykonywanie pomiarów przemieszczeń i odkształceń oraz na zasady opracowywania dokumentacji geodezyjnej.

Realizując program naleŜy odwoływać się do wiedzy uczniów nabytej podczas realizacji programów jednostek modułowych: Projektowanie, pomiar i wyrównywanie szczegółowej osnowy geodezyjnej, Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokościowych oraz Projektowanie i wytyczanie osnowy realizacyjnej.

W pracy nauczyciela powinny znaleźć zastosowanie następujące metody nauczania: wykład problemowy, dyskusja dydaktyczna, pokaz z instruktaŜem, metoda tekstu przewodniego, metoda projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Szczególnie zalecana jest metoda pokazu z instruktaŜem, która moŜna być wspomagana filmem dydaktycznym, przedstawiającym specyfikę pomiarów realizacyjnych w budownictwie przemysłowym i mieszkaniowym.

Nauczyciel powinien zapoznać uczniów z etapami prac wykonywanych w trakcie geodezyjnej obsługi inwestycji, zasadami doboru i obsługi sprzętu pomiarowego, a takŜe przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązującymi podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych. Po wykonaniu kaŜdego ćwiczenia uczniowie powinni samodzielnie sprawdzić i ocenić prawidłowość wykonania pomiarów oraz dokonać wpisów do dziennika pomiarów.

Program jednostki modułowej naleŜy realizować w grupach liczących do 15 osób, natomiast ćwiczenia praktyczne w terenie naleŜy prowadzić w zespołach 5-osobowych. KaŜdy uczeń powinien mieć moŜliwość samodzielnego wykonywania pomiarów. Wskazane jest, aby ćwiczenia


90

praktyczne wykonywane były w warunkach rzeczywistych, na terenie budowy lub na poligonie szkolnym.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń naleŜy przeprowadzić instruktaŜ wstępny dotyczący zasad sprawdzania i rektyfikacji instrumentów geodezyjnych, wykonywania pomiarów oraz zapisywania wyników w dziennikach pomiarowych. NaleŜy takŜe informować uczniów o zasadach pracy w zespołach pomiarowych oraz zwracać uwagę na konieczność przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas wykonywania ćwiczeń.

Zajęcia naleŜy prowadzić w pracowni geodezji wyposaŜonej w sprzęt i przyrządy pomiarowe, mapy sytuacyjno-wysokościowe, normy, katalogi, instrukcje oraz dokumentację geodezyjno-kartograficzną. Natomiast opracowania geodezyjne projektów określonych obiektów budowlanych uczniowie powinni przygotowywać w pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej, z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych.

Wskazane jest równieŜ zorganizowanie wycieczki dydaktycznej do przedsiębiorstwa geodezyjnego w celu zapoznania uczniów z etapami realizacji prac związanych z geodezyjną obsługą budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie uczniów powinno odbywać się przez cały

czas realizacji programu. Do sprawdzania osiągnięć pracy ucznia moŜna stosować:

– sprawdziany ustne i pisemne, – testy osiągnięć szkolnych, – obserwację pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów szczególną uwagę naleŜy zwracać na: – organizację stanowiska pomiarowego, – dobór metod pracy, – dobór instrumentów, – wykonywanie pomiarów, – dokumentowanie wyników pomiaru, – wykonywanie obliczeń geodezyjnych, – umiejętność pracy w zespole, – prezentację wykonanych prac.

Podczas ćwiczeń praktycznych zaleca się stosować kartę obserwacji ucznia. Kontrolę poprawności wykonania ćwiczeń naleŜy prowadzić w trakcie realizacji i po jego zakończeniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza oceny postępów. Nauczyciel dokonuje kontroli


91

i oceny poprawności, jakości, dokładności i staranności wykonania zadania według tego samego arkusza.

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów po zrealizowaniu programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów oraz poziom wykonania ćwiczeń.


92

Jednostka modułowa 311[10].Z2.03 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budownictwa drogowego, kolejowego i wodnego 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – wyjaśnić zasady tyczenia tras drogowych, kolejowych i wodnych, – opracować geodezyjnie odcinek projektowanej trasy, – posłuŜyć się instrukcjami oraz wytycznymi technicznymi dotyczącymi

obsługi inwestycji, – obliczyć elementy łuków kołowych, koszowych, odwrotnych, krzywych

przejściowych, łuków kołowych z krzywymi przejściowymi, łuków pionowych,

– obliczyć współrzędne punktów leŜących na odcinkach krzywoliniowych trasy,

– obliczyć i wykreślić elementy geometryczne tras przy pomocy geodezyjnych programów komputerowych,

– obliczyć elementy niwelety oraz wykreślić oś trasy w płaszczyźnie pionowej przy pomocy geodezyjnych programów komputerowych,

– dobrać metodę tyczenia projektowanych punktów trasy, – dobrać sprzęt do pomiarów geodezyjnych, – wytyczyć prostoliniowe odcinki trasy, – wytyczyć krzywoliniowe odcinki trasy, – wytyczyć linie przekrojów poprzecznych trasy, – obliczyć objętość mas ziemnych przy pomocy geodezyjnych

programów komputerowych, – opracować geodezyjnie projekt stacji i linii kolejowej, – wytyczyć rozjazdy i skrzyŜowania torów, – określić zasady regulacji osi torów, – scharakteryzować metody przenoszenia wysokości przez duŜe

powierzchnie wodne, – scharakteryzować metody opracowywania poprzecznych przekrojów

cieków wodnych, – opracować geodezyjnie projekty rowów melioracyjnych, kanałów,

budowli regulacyjnych, – dobrać metodę tyczenia rowu melioracyjnego, kanału, budowli

regulacyjnej, – wytyczyć linię zalewową zbiornika wodnego, – rozpoznać podstawowe elementy mostów i wiaduktów, – opracować geodezyjnie projekt mostu i wiaduktu, – określić zasady geodezyjnej obsługi budowy mostu i wiaduktu, – wykonać geodezyjną inwentaryzację powykonawczą,


93

– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów terenowych.

2. Materiał nauczania Definicja trasy. Trasy drogowe, kolejowe, wodne. Instrukcje oraz wytyczne techniczne dotyczące obsługi inwestycji. Krzywoliniowe odcinki tras: łuki kołowe, koszowe, odwrotne, krzywe przejściowe, łuki kołowe z krzywymi przejściowymi. Łuki pionowe. Prace geodezyjne związane z opracowaniem geodezyjnym dowolnego odcinka trasy. Zasady projektowania geometrii tras na mapach sytuacyjno- -wysokościowych. Zasady projektowania osi trasy w płaszczyźnie pionowej. Zasady tyczenia tras. Metody tyczenia odcinków prostoliniowych. Metody tyczenia krzywoliniowych odcinków tras. Metody tyczenia przekrojów poprzecznych. Metody obliczania objętości robót ziemnych. Projekt stacji i linii kolejowej, opracowanie geodezyjne. Metody tyczenia rozjazdów i skrzyŜowań torów. Zasady regulacji osi torów kolejowych. Metody przenoszenia wysokości przez duŜe powierzchnie wodne. Przekroje poprzeczne cieków wodnych. Projekty rowów melioracyjnych, kanałów, budowli regulacyjnych, opracowanie geodezyjne. Metody tyczenia rowów melioracyjnych, kanałów, budowli regulacyjnych. Tyczenie linii zalewowej zbiornika wodnego. Podstawowe wiadomości o mostach i wiaduktach. Projekty mostu i wiaduktu, opracowanie geodezyjne. Geodezyjna obsługa budowy mostu i wiaduktu. Geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas obsługi geodezyjnej budownictwa drogowego, kolejowego i wodnego. 3. Ćwiczenia • Tyczenie punktów głównych łuku kołowego przy dostępnym

i niedostępnym punkcie wierzchołkowym. • Tyczenie punktów pośrednich łuku kołowego. • Obliczanie współrzędnych układu symetrycznego: łuku kołowego,

krzywych przejściowych oraz klotoidy.


94

• Obliczanie objętości mas ziemnych przy pomocy geodezyjnych programów komputerowych.

• Tyczenie punktów głównych rozjazdu kolejowego. • Opracowywanie geodezyjne projektu regulacji cieku wodnego. 4. Środki dydaktyczne Przepisy prawa budowlanego. Instrukcje i wytyczne techniczne dotyczące obsługi inwestycji. Przezrocza i filmy ilustrujące trasy drogowe, kolejowe i wodne. Przezrocza i filmy ilustrujące budowle wodne, stacje kolejowe, rozjazdy, mosty i wiadukty. Mapy sytuacyjno-wysokościowe. Projekty tras drogowych, kolejowych i wodnych. Projekty stacji, rozjazdów, linii kolejowych. Projekty budowli wodnych. Projekt mostu i wiaduktu. Opracowania geodezyjne zawiązane z projektowaniem i realizacją tras drogowych, kolejowych i wodnych. Geodezyjne programy komputerowe: obliczeniowe i graficzne. Teodolity techniczne optyczne lub elektroniczne. Tachimetry elektroniczne. Pionowniki optyczne. Niwelatory techniczne i precyzyjne. Odbiornik GPS. Statywy geodezyjne. Lustra do instrumentów geodezyjnych. Ruletki geodezyjne. Tyczki geodezyjne ze stojakami. Szkicowniki. Węgielnice. Piony optyczne. śabki niwelacyjne. Tarcze sygnałowe. Instrukcje obsługi i eksploatacji instrumentów. Kamizelki ostrzegawcze. Łaty do niwelacji technicznej i precyzyjnej. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące wykonywania pomiarów terenowych związanych z geodezyjną obsługą budownictwa drogowego, kolejowego i wodnego.

Podczas realizacji programu jednostki naleŜy odwoływać się do wiedzy uczniów dotyczącej wykonywania pomiarów sytuacyjno- -wysokościowych oraz projektowania i wytyczania osnowy realizacyjnej.


95

W pracy nauczyciela powinny znaleźć zastosowanie następujące metody nauczania: wykład problemowy, pokaz z instruktaŜem, metoda projektów, metoda przypadków oraz ćwiczeń praktycznych.

Podczas realizacji programu naleŜy zwracać uwagę na specyfikę pomiarów realizacyjnych, czytanie projektów pod kątem geodezyjnej obsługi inwestycji, dobór technik pomiarowych oraz metod sporządzania opracowań geodezyjnych w zaleŜności od rodzaju inwestycji. Istotne jest równieŜ zwrócenie uwagi na konieczność przestrzegania przepisów prawa geodezyjnego i budowlanego oraz korzystania z instrukcji technicznej G-3 Geodezyjna obsługa inwestycji.

Wskazane jest, aby uczniowie indywidualnie lub w kilkuosobowych zespołach opracowali projekty dotyczące geodezyjnej obsługi odcinka projektowanej trasy. W trakcie wykonywania projektów uczniowie powinni korzystać z instrukcji, poradników, dokumentacji projektowej, norm oraz map sytuacyjno-wysokościowych. Podczas opracowywania wyników pomiarów uczniowie powinni posługiwać się obliczeniowymi i graficznymi programami komputerowymi.

Zajęcia dydaktyczne naleŜy prowadzić w pracowni geodezji oraz informatyki geodezyjnej i kartograficznej w grupach liczących do 15 osób, natomiast ćwiczenia praktyczne uczniowie powinni wykonywać w 5-osobowych zespołach. Podczas opracowywania projektów z wykorzystaniem specjalistycznych programów uczniowie powinni pracować na indywidualnych stanowiskach komputerowych.

Zaleca się równieŜ organizowanie wycieczek dydaktycznych do biur projektowych zajmujących się geodezyjną obsługą inwestycji w celu poznania etapów projektowania i realizacji inwestycji w budownictwie drogowym, kolejowym i wodnym.

W trakcie realizacji programu naleŜy kształtować postawy zawodowe oraz umiejętności komunikowania się, zespołowego podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów oraz prezentacji wykonanych prac.


edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie uczniów powinno się odbywać przez cały

czas realizacji programu. Do sprawdzania osiągnięć ucznia moŜna stosować sprawdziany

ustne i pisemne. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji zadań praktycznych mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas realizacji ćwiczeń oraz stosowanie sprawdzianów praktycznych .

Podczas sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów w trakcie ćwiczeń praktycznych szczególną uwagę naleŜy zwracać na: – organizację stanowiska pomiarowego,


96

– dobór metod pracy, – dobór narzędzi i sprzętu do wykonania prac pomiarowych, – posługiwanie się sprzętem pomiarowym, – interpretację informacji zawartych w opracowaniach projektowych

inwestycji, – wykonywanie pomiarów w terenie, – dokumentowanie wyników pomiaru, – wykonywanie niezbędnych obliczeń geodezyjnych, – umiejętność pracy w zespole, – prezentację wykonanych prac.

Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje się zwracać uwagę na: – trafność koncepcji projektu, – dobór materiałów źródłowych, – plan projektu, – podział zadań oraz stopień zaangaŜowania się uczestników

w realizację projektu, – stopień realizacji zamierzonych celów, – wykonanie projektu, – prezentację projektu.

W ocenie końcowej naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich, stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.


97

Jednostka modułowa 311[10].Z2.04 Tyczenie i inwentaryzacja obiektów sieci uzbrojenia terenu 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – scharakteryzować sieci uzbrojenia terenu, – wyjaśnić zasady i tryb zakładania i prowadzenia geodezyjnej

ewidencji sieci uzbrojenia terenu, – odczytać z mapy dane dotyczące określonych sieci uzbrojenia terenu, – określić dane ewidencyjne przewodu na podstawie mapy zasadniczej, – wyjaśnić zasady sporządzania operatu geodezyjnej ewidencji sieci

uzbrojenia terenu, – zastosować zasady rozmieszczania przewodów podziemnych

w pasie ulicy, – wyjaśnić zasady projektowania sieci o określonych funkcjach

i parametrach technicznych stanowiących uzbrojenie terenu, – opracować geodezyjnie projekt sieci uzbrojenia terenu, – wytyczyć punkty projektu sieci uzbrojenia terenu, – dobrać sprzęt do tyczenia i inwentaryzacji obiektów sieci uzbrojenia

terenu, – wykonać pomiary realizacyjne związane z geodezyjną obsługą

budowy sieci i urządzeń podziemnych, – wykonać inwentaryzację bezpośrednią przewodu podziemnego, – wykonać inwentaryzację przewodu podziemnego za pomocą

lokalizatora elektromagnetycznego, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska. 2. Materiał nauczania Uzbrojenie terenu. Zasady i tryb zakładania i prowadzenia geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu. Sieć uzbrojenia terenu na mapie zasadniczej i mapach branŜowych. Operat geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu. Dane ewidencyjne przewodu podziemnego. Ewidencja geodezyjna przewodów podziemnych. Zasady rozmieszczenia przewodów podziemnych w pasie ulicy. Zasady projektowania sieci uzbrojenia terenu. Geodezyjne opracowanie projektu sieci uzbrojenia terenu. Budowa i zasada działania lokalizatora elektromagnetycznego. Geodezyjna obsługa budowy przewodów i urządzeń podziemnego uzbrojenia terenu.


98

Inwentaryzacja przewodów i urządzeń podziemnych: bezpośrednia i pośrednia. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska podczas tyczenia i inwentaryzacji obiektów sieci uzbrojenia terenu. 3. Ćwiczenia • Odczytywanie z mapy zasadniczej danych o przewodach

i urządzeniach podziemnych. • Określanie danych ewidencyjnych przewodu podziemnego

na podstawie mapy zasadniczej. • Sporządzanie szkicu inwentaryzacyjnego przewodu podziemnego. 4. Środki dydaktyczne Przepisy prawa budowlanego. Instrukcje i wytyczne techniczne dotyczące obsługi inwestycji. Przezrocza i filmy ilustrujące obiekty i urządzenia podziemne. Projekty sieci uzbrojenia terenu. Mapa zasadnicza. Projekty sieci uzbrojenia terenu. Szkice inwentaryzacyjne sieci uzbrojenia terenu. Lokalizator elektromagnetyczny. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu przygotowanie uczniów do wykonywania prac związanych z geodezyjną ewidencją sieci uzbrojenia terenu. Podczas realizacji programu zaleca się korzystać z wiedzy uczniów nabytej podczas realizacji programów jednostek modułowych: Prowadzenie geodezyjnej obsługi budowy i eksploatacji obiektów budowlanych, Prowadzenie geodezyjnej obsługi budownictwa drogowego, kolejowego i wodnego.

Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga stosowania róŜnych metod i form pracy z uczniami oraz właściwego doboru środków dydaktycznych. Wskazane jest, aby program nauczania był realizowany metodami: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, projektów oraz ćwiczeń praktycznych.

Przed rozpoczęciem ćwiczeń nauczyciel powinien wyjaśnić zasady organizacji stanowiska pomiarowego, doboru sprzętu do tyczenia i inwentaryzacji sieci uzbrojenia terenu, wykonywania pomiarów realizacyjnych, zapisywania wyników pomiarów oraz sporządzania szkiców dokumentacyjnych. NaleŜy równieŜ zapoznać uczniów z przepisami prawa budowlanego, przepisami prawa dotyczącymi obsługi geodezyjnej przewodów i urządzeń podziemnych, a takŜe ochrony środowiska i ochrony pracy.


99

Ćwiczenia praktyczne związane z wykonywaniem pomiarów terenowych naleŜy prowadzić w zespołach 5-osobowych, na poligonie szkolnym lub na innym terenie w pobliŜu szkoły, gdzie istnieje moŜliwość wykonania ćwiczeń geodezyjnych. Ćwiczenia dotyczące wykonywania obliczeń, sporządzania map i opracowywania dokumentacji geodezyjnej naleŜy prowadzić w pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej, w grupach liczących do 15 osób, z wykorzystaniem specjalistycznych programów obliczeniowych i graficznych stosowanych w geodezji i kartografii.

Wskazane jest równieŜ zorganizowanie wycieczki dydaktycznej do Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, aby zapoznać uczniów z dokumentacją projektową sieci uzbrojenia terenu oraz z rodzajem i zakresem prac Zespołu Uzgadniania Dokumentacji Projektowej.



przez cały czas realizacji programu, na podstawie określonych kryteriów. Osiągnięcia uczniów moŜna oceniać na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń, – opracowanych wyników pomiarów geodezyjnych.

Podczas kontroli i oceny osiągnięć uczniów dokonywanej na podstawie wypowiedzi ustnych, naleŜy zwracać uwagę na posługiwanie się terminologią zawodową, merytoryczną poprawność wypowiedzi oraz umiejętność wnioskowania. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności wykonywanych przez uczniów w trakcie ćwiczeń.

Oceniając osiągnięcia uczniów, szczególną uwagę naleŜy zwracać na: – organizowanie stanowiska pomiarowego, – posługiwanie się dokumentacją geodezyjno-kartograficzną, – dobór instrumentów i sprzętu geodezyjnego, – wykonywanie pomiarów, – dokumentowanie wyników pomiarów, – wykonywanie obliczeń geodezyjnych, – sporządzanie dokumentacji inwentaryzacyjnej sieci uzbrojenia terenu, – umiejętność pracy w zespole podczas wykonywania pomiarów, – prezentację wykonanych prac geodezyjnych.

W ocenie końcowej naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich, stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.


100

Jednostka modułowa 311[10].Z2.05 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie* 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – zaplanować wykonanie prac terenowych w zespołach pomiarowych, – dobrać sprzęt i instrumenty geodezyjne do wykonania pomiarów

realizacyjnych, – opracować geodezyjnie plan realizacyjny trasy drogowej

z wykorzystaniem geodezyjnych programów komputerowych, – zaprojektować i zrealizować w terenie osnowę do obsługi trasy

drogowej, – opracować szkice dokumentacyjne oraz szkice tyczenia

z wykorzystaniem geodezyjnych programów komputerowych, – wytyczyć punkty osi trasy drogowej zawierającej łuk kołowy

z krzywymi przejściowymi, – wytyczyć przekrój poprzeczny trasy drogowej na odcinku

prostoliniowym i krzywoliniowym, – obliczyć objętość mas ziemnych na podstawie wykonanych pomiarów, – wykonać pomiary inwentaryzacyjne przewodów oraz urządzeń

podziemnych za pomocą lokalizatora elekromagnetycznego, – wykonać inwentaryzację przewodu urządzenia podziemnego przed

zasypaniem, – wyznaczyć odchylenie od pionu krawędzi wysokiego budynku

na podstawie przeprowadzonych pomiarów, – opracować dokumentację geodezyjną wykonanych prac pomiarowych

i obliczeniowych, – zastosować przepisy bezpieczeństwa higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów realizacyjnych.

2. Materiał nauczania Zasady organizacji pracy zespołów pomiarowych. Zasady doboru sprzętu i instrumentów geodezyjnych do wykonania pomiarów realizacyjnych. Opracowanie geodezyjne projektu trasy drogowej. Osnowa realizacyjna trasy drogowej. Szkice dokumentacyjne, szkice tyczenia. Układ symetryczny: klotoida, łuk kołowy, klotoida. Metody tyczenia lokalizującego i tyczenia szczegółów. Przekroje poprzeczne trasy drogowej. Roboty ziemne. Inwentaryzacja przewodów i urządzeń podziemnych.


101

Obsługa geodezyjna budowy budynku mieszkalnego. Metody sprawdzania pionowości budowli wieŜowych. Przepisy bezpieczeństwa higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów realizacyjnych. 3. Ćwiczenia • Opracowywanie geodezyjne planu realizacyjnego trasy drogowej

z wykorzystaniem programów komputerowych. • Projektowanie osnowy realizacyjnej trasy drogowej. • Wytyczanie fragmentu trasy drogowej z uwzględnieniem układu

symetrycznego: klotoida, łuk kołowy, klotoida. • Wytyczanie przekrojów poprzecznych trasy drogowej. • Obliczanie objętości mas ziemnych na podstawie wykonanych

pomiarów geodezyjnych trasy drogowej oraz dokumentacji technicznej.

• Wykonywanie szkicu inwentaryzacyjnego przewodu podziemnego. • Wytyczanie naroŜy budynku o zadanych współrzędnych. 4. Środki dydaktyczne Przepisy prawa budowlanego. Instrukcje i wytyczne techniczne dotyczące obsługi inwestycji. Projekty sieci uzbrojenia terenu. Mapa zasadnicza. Mapy branŜowe. Projekt realizacji trasy drogowej. Lokalizator elektromagnetyczny. Geodezyjne programy komputerowe: obliczeniowe i graficzne. Teodolity techniczne optyczne lub elektroniczne. Tachimetry elektroniczne. Pionowniki optyczne. Niwelatory. Odbiornik GPS. Statywy geodezyjne. Lustra do instrumentów geodezyjnych. Ruletki geodezyjne. Tyczki geodezyjne ze stojakami. Szkicowniki. Węgielnice. Piony optyczne. śabki niwelacyjne. Tarcze sygnałowe.


102

Instrukcje obsługi i eksploatacji instrumentów. Kamizelki ostrzegawcze. Łaty do niwelacji technicznej. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie umiejętności praktycznych bezpośrednio w terenie poprzez realizację pełnego zadania geodezyjnego polegającego na opracowaniu projektu inwestycji, wykonaniu prac związanych z tyczeniem lokalizującym, tyczeniem punktów głównych, tyczeniem szczegółów oraz wykonaniem pomiarów eksploatacyjnych. Ćwiczenie terenowe naleŜy realizować nieprzerwanie przez 2 tygodnie po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej Tyczenie i inwentaryzacja obiektów sieci uzbrojenia terenu.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien przedstawić organizację ćwiczeń, udzielić instruktaŜu w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania prac pomiarowych w terenie. Ćwiczenia naleŜy wykonywać w zespołach 5-osobowych pod kierunkiem nauczyciela. Nauczyciel powinien zorganizować pracę w taki sposób, aby kaŜdy uczeń brał udział we wszystkich pracach geodezyjnych. Nauczyciel nadzorujący pracę uczniów w terenie nie moŜe mieć pod opieką więcej niŜ dwa zespoły pomiarowe.

W czasie wykonywania ćwiczeń, oprócz umiejętności zawodowych naleŜy kształtować cechy osobowości niezbędne w zawodzie, takie jak: – przestrzeganie regulaminu i dyscypliny pracy, – rzetelność wykonywania prac geodezyjnych, – współdziałanie w zespole, – dbałość o sprzęt geodezyjny, – odpowiedzialność indywidualna i zespołowa, – poszanowanie mienia społecznego i prywatnego, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów realizacyjnych w terenie.


edukacyjnych ucznia Umiejętności praktyczne naleŜy oceniać na podstawie obserwacji

pracy ucznia podczas wykonywanych ćwiczeń, prowadzonej dokumentacji, pomiarów terenowych, efektów pracy grupy.

Oceniając jakość wykonania ćwiczeń szczególną uwagę naleŜy zwracać na: – organizację pracy w zespole, – dobór sprzętu do wykonania zadania,


103

– posługiwanie się sprzętem pomiarowym, – korzystanie z instrukcji technicznych, – wykonanie pomiarów zgodnie z obowiązującymi zasadami

i wymaganymi dokładnościami, – dbałość o wysoką jakość wykonywanych prac geodezyjnych, – estetykę opracowania dokumentacji geodezyjnej, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, – umiejętność pracy w zespole.

Ocenę poprawności wykonania zadania praktycznego naleŜy przeprowadzić w trakcie i po jego zakończeniu.


104

Moduł 311[10].Z3 Geodezyjna obsługa nieruchomo ści 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – stosować przepisy prawa cywilnego, prawa rzeczowego i prawa

administracyjnego, – posługiwać się pojęciami z zakresu planowania przestrzennego

i budownictwa, gleboznawstwa, rolnictwa i leśnictwa, – wyjaśniać zasady zakładania oraz prowadzenia ewidencji gruntów

i budynków, – korzystać z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, – stosować w pracach geodezyjnych i kartograficznych obowiązujące

normy, standardy techniczne oraz przepisy prawne, – stosować znaki i symbole kartograficzne, – wykorzystywać istniejące mapy oraz źródłowe opracowania

geodezyjne i kartograficzne do sporządzania nowych dokumentacji, – aktualizować kataster nieruchomości i prowadzić jego obsługę, – sprawdzać stan prawny nieruchomości w księgach wieczystych, – dokonywać rozgraniczenia, podziału, scalenia i wywłaszczenia

nieruchomości, – opracowywać dokumentację geodezyjną do celów prawnych, – wykonywać obliczenia i opracowania graficzne z wykorzystaniem

programów komputerowych. 2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki modułowej

Nazwa jednostki modułowej Orientacyjna liczba godzin na realizację

311[10].Z3.01 Stosowanie przepisów prawnych w geodezji 42 311[10].Z3.02 Prowadzenie ewidencji gruntów i budynków 78

311[10].Z3.03 Wykonywanie prac geodezyjnych do celów prawnych

72

311[10].Z3.04 Sporządzanie map do celów prawnych* 60 Razem 252

* Program jednostki modułowej naleŜy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych


105

3. Schemat układu jednostek modułowych 4. Literatura Dmowski St., Rudnicki St.: Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna. Wydawnictwo Prawnicze Sp. z o.o., Warszawa 1998 Gajda J., Kołtuniak Cz.: Dysponowanie nieruchomościami nierolnymi. Zachodnie Centrum Wydawnicze, Warszawa-Zielona Góra 1995 Gaździcki J.: Systemy katastralne. PPWK, Warszawa 1995 Grzechnik B., Marzec Z.: Mapy do celów prawnych i rozgraniczenie nieruchomości. Agencja Geodezyjno-Prawna GRUNT, Warszawa 2000 Hopfer A., Urban M.: Geodezyjne urządzenie terenów rolnych. PWN, Warszawa 1995 Stawecki T., Winczorek P.: Wstęp do prawoznawstwa. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003 Kodeks cywilny Kodeks postępowania administracyjnego Ustawa o księgach wieczystych i hipotece Ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne Ustawa prawo wodne Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych Ustawa prawo budowlane Ustawa o gospodarce nieruchomościami

311[10].Z3 Geodezyjna obsługa

nieruchomo ści

311[10].Z3.01 Stosowanie przepisów prawnych w geodezji

311[10].Z3.02 Prowadzenie ewidencji gruntów

i budynków

311[10].Z3.03 Wykonywanie prac geodezyjnych

do celów prawnych

311[10].Z3.04 Sporządzanie map do celów

prawnych


106

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Rozporządzenia wykonawcze do wymienionych ustaw Instrukcja techniczna G-5 Ewidencja gruntów i budynków



107

Jednostka modułowa 311[10].Z3.01 Stosowanie przepisów prawnych w geodezji 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – posłuŜyć się podstawowymi pojęciami z prawoznawstwa, – posłuŜyć się aktami normatywnymi, – zastosować przepisy prawa cywilnego, rzeczowego

i administracyjnego, – określić zakres obowiązków organów SłuŜby Geodezyjnej

i Kartograficznej, – określić zasady prowadzenia i przechowywania państwowego zasobu

geodezyjnego i kartograficznego, – skorzystać z danych państwowego zasobu geodezyjnego

i kartograficznego, – scharakteryzować zasady ewidencjonowania lokalnych systemów

informacji o terenie, – skorzystać z zasobów krajowego systemu informacji o terenie, – zastosować obowiązujące normy, standardy techniczne oraz przepisy

prawne, – wyjaśnić zasady prowadzenia ksiąg wieczystych, – wykonać badania hipoteczne ksiąg wieczystych, – sprawdzić stan prawny nieruchomości w księdze wieczystej, – zastosować przepisy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz

o ochronie środowiska, – skorzystać z norm, geodezyjnych instrukcji i wytycznych technicznych

oraz innych źródeł informacji zawodowej. 2. Materiał nauczania Podstawowe pojęcia z zakresu prawa. Elementy prawa cywilnego, rzeczowego i administracyjnego. Podstawowe akty prawne obowiązujące w geodezji i kartografii. SłuŜba Geodezyjna i Kartograficzna Państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny. Cel i zasady prowadzenia ksiąg wieczystych. Budowa księgi wieczystej. Zasady przygotowania dokumentacji do wpisu w księgach wieczystych. 3. Ćwiczenia • Wyszukiwanie w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim przepisów

prawnych obowiązujących w geodezji. • Charakteryzowanie podstawowych elementów aktów normatywnych.


108

• Analiza dokumentów dotyczących postępowania administracyjnego: postanowień, decyzji, ugody, zaŜaleń, odwołań.

• Analiza treści zapisów w poszczególnych działach księgi wieczystej. • Wykonywanie badań hipotecznych ksiąg wieczystych. 4. Środki dydaktyczne Przepisy prawa. Dzienniki Ustaw. Monitory Polskie. Kodeks cywilny. Kodeks postępowania administracyjnego. Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne. Ustawa prawo wodne. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Ustawa prawo budowlane. Rozporządzenia wykonawcze do wymienionych ustaw. Instrukcje i wytyczne techniczne. Zbiór PN i BN obowiązujących w geodezji. Wzory pism, postanowień i decyzji administracyjnych. Wzór księgi wieczystej. Druki protokołów badania ksiąg wieczystych. Schemat organizacyjny administracji geodezyjnej. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące przepisów prawa cywilnego, prawa rzeczowego i prawa administracyjnego, zasad prowadzenia i przechowywania państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, ewidencjonowania danych o terenie oraz zasad prowadzenia ksiąg wieczystych. Opanowanie wiadomości i umiejętności z tego zakresu stanowi podstawę do realizacji programu jednostki modułowej Prowadzenie ewidencji gruntów i budynków, Wykonywanie prac geodezyjnych do celów prawnych.

Podczas realizacji programu naleŜy zwracać szczególną uwagę na właściwą interpretację przepisów prawa obowiązujących w geodezji. Wiedza z zakresu prawa stosowanego w gospodarce nieruchomościami jest niezbędna podczas zakładania oraz w trakcie prowadzenia ewidencji gruntów i budynków, stanowi podstawę do obliczania wymiaru obciąŜeń cywilno-prawnych związanych z gruntami i nieruchomościami, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, zagospodarowania przestrzennego terenu, obrotu i wywłaszczania nieruchomości.

Osiągnięcie określonych w jednostce celów kształcenia wymaga stosowania następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych.

Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję, którą moŜna wykorzystywać w czasie prowadzenia zajęć dydaktycznych.


109

Nauczyciel moŜe przygotować własne ćwiczenia o róŜnym stopniu trudności, moŜliwe do realizacji w warunkach szkoły.

Podczas realizacji programu naleŜy zapoznać uczniów z zasadami wypełniania druków i formularzy stosowanych w geodezji, wdraŜać do samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej i czasopism, analizy przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego, do korzystania z informacji zawodowych zamieszczanych w Internecie. NaleŜy takŜe zwracać uwagę na kształtowanie cech niezbędnych w zawodzie, takich jak: uczciwość, odpowiedzialność, dbałość o jakość świadczonych usług oraz umiejętność pracy w zespole. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów naleŜy przeprowadzać

systematycznie przez cały czas realizacji programu na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu oraz zakresu opanowania przez ucznia wiadomości i umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

Ocenianie powinno uświadomić uczniom poziom ich osiągnięć w odniesieniu do wymagań edukacyjnych, motywować do samodzielnej pracy i samooceny.

Proces oceniania powinien obejmować: – diagnozę stanu wiedzy i umiejętności pod kątem załoŜonych celów

kształcenia, – identyfikację postępów uczniów w toku realizacji treści kształcenia

oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu załoŜonych celów kształcenia,

– sprawdzanie wiedzy i umiejętności uczniów po zrealizowaniu programu jednostki modułowej. Podczas kontroli i oceny osiągnięć uczniów w formie sprawdzianów

ustnych naleŜy oceniać umiejętności operowania zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie terminologii zawodowej oraz poprawność wnioskowania.

Wiadomości i umiejętności niezbędne do realizacji zadań mogą być oceniane na podstawie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać podczas obserwacji czynności wykonywanych przez uczniów w trakcie ćwiczeń.

Dokonując oceny osiągnięć uczniów naleŜy zwracać uwagę na: – posługiwanie się terminologią prawną, – interpretację przepisów prawa z zakresu geodezji, – korzystanie z danych państwowego zasobu geodezyjnego

i kartograficznego,


110

– stosowanie w pracach geodezyjnych i kartograficznych, obowiązujących norm, standardów technicznych oraz przepisów prawna,

– wykonanie badań hipotecznych, – korzystanie z róŜnych źródeł informacji zawodowej.

Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu osiągnięć uczniów proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych obejmującego cały zakres programu jednostki modułowej.


111

Jednostka modułowa 311[10].Z3.02 Prowadzenie ewidencji gruntów i budynków 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – posłuŜyć się podstawowymi pojęciami z zakresu gleboznawstwa, – dokonać klasyfikacji gruntów według określonych kryteriów, – odczytać treść mapy ewidencji gruntów, – operować podstawowymi pojęciami z zakresu gospodarki

nieruchomościami, – posłuŜyć się dokumentacją geodezyjną, kartograficzną i prawną

podczas sporządzenia operatu ewidencji gruntów i budynków, – scharakteryzować zasady podziału kraju na obszary ewidencyjne, – scharakteryzować metody obliczania pól powierzchni oraz określić ich

przydatność do określonych celów, – obliczyć pole powierzchni nieruchomości róŜnymi metodami, – wyrównać pole powierzchni, – pozyskać i opracować dane do prowadzenia i aktualizacji katastru

nieruchomości, – sporządzić protokoły z badania ksiąg wieczystych, – sporządzić rejestr gruntów, budynków i lokali, – sporządzić wyrys z mapy ewidencyjnej oraz wypis z rejestru gruntów

i budynków, – sporządzić wykaz zmian gruntowych oraz kartotekę budynków

i lokali, – zaplanować czynności związane z kontrolą prowadzenia ewidencji

gruntów i budynków, – sporządzić operat ewidencji gruntów i budynków, – opracować mapę ewidencji gruntów i budynków techniką

komputerową, – zastosować zasady i formy przechowywania danych ewidencyjnych

gruntów i budynków, – skorzystać z róŜnych źródeł informacji zawodowej. 2. Materiał nauczania Podstawy gleboznawstwa. Klasyfikacja gruntów. Gospodarka nieruchomościami, podstawowe pojęcia: obiekt powierzchniowy, granice obiektów powierzchniowych, struktury terenowe, formy rozporządzania i korzystania z gruntów. Badanie ksiąg wieczystych. Zasady sporządzenia operatu ewidencji gruntów i budynków.


112

Podział kraju na obszary ewidencyjne: jednostka ewidencyjna, obręb, działka. Metody obliczania pól powierzchni i ich przydatność do określonych celów. Zasady wyrównania pól powierzchni. ZałoŜenie ewidencji gruntów i budynków. Modernizacja ewidencji gruntów i budynków. Kontrola ewidencji gruntów i budynków. Wprowadzanie zmian do dokumentacji ewidencyjnej gruntów i budynków. Zasady opracowywania mapy ewidencji gruntów i budynków techniką komputerową.

3. Ćwiczenia • Obliczanie pól powierzchni figur geometrycznych. • Rysowanie na mapach granic obiektów powierzchniowych. • Odczytywanie treści gleboznawczej mapy klasyfikacyjnej. • Sporządzanie rejestru gruntów, budynków i lokali. • Sporządzanie wyrysów z mapy ewidencyjnej oraz wypisów z rejestru

gruntów i budynków. • Sporządzanie wykazu zmian gruntowych oraz kartoteki budynków

i lokali. • Wprowadzanie zmian dotyczących praw podmiotowych

i przedmiotowych w dokumentacji ewidencji gruntów i budynków. • Zakładanie ewidencji gruntów i budynków dla danego obrębu

z wykorzystaniem techniki komputerowej. • Aktualizowanie operatu ewidencji gruntów i budynków. • Sporządzanie dokumentacji ewidencji gruntów i budynków. 4. Środki dydaktyczne Ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne. Rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Druki i formularze: rejestry, wykazy, wyrysy, wyciągi, kartoteki, protokoły badania ksiąg wieczystych. Stanowiska komputerowe z graficznym i opisowym oprogramowaniem geodezyjnym. Mapy gleboznawczej klasyfikacji gruntów. Mapy glebowo-rolnicze. Mapy ewidencji gruntów i budynków. Operaty ewidencji gruntów i budynków.


113

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki Podstawowym celem realizacji programu jednostki modułowej jest

kształtowanie umiejętności zakładania oraz prowadzenia ewidencji gruntów i budynków.

Podczas realizacji programu naleŜy zwracać uwagę na celowość, sposób oraz formę prowadzenia ewidencji gruntów i budynków, a takŜe na rodzaj danych dotyczących: – gruntów, ich połoŜenia, granic, powierzchni, rodzajów uŜytków

gruntowych, klas gleboznawczych, – budynków, ich połoŜenia, przeznaczenia, funkcji uŜytkowych,

ogólnych danych technicznych, – właściciela, we władaniu którego znajdują się grunty i budynki oraz

wpisu do rejestru zabytków. W procesie dydaktycznym zaleca się stosowanie metod nauczania:

wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, tekstu przewodniego, przypadków, projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Szczególnie zalecana jest metoda projektów, która pozwala na kształtowanie umiejętności planowania, korzystania z róŜnych źródeł informacji, stosowania nabytej wiedzy w praktyce, rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji. Tematyka projektów moŜe dotyczyć opracowania map ewidencji gruntów i budynków dla określonych jednostek ewidencyjnych z wykorzystaniem geodezyjnych programów komputerowych.

W trakcie realizacji programu naleŜy wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej oraz korzystania z przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego. Zajęcia naleŜy prowadzić w pracowni geodezji oraz informatyki geodezyjnej i kartograficznej, w grupach liczących do 15 osób, na indywidualnych stanowiskach pracy. Ćwiczenia zamieszczone w programie stanowią propozycję, którą

moŜna wykorzystywać w czasie prowadzenia zajęć dydaktycznych. Nauczyciel moŜe przygotować własne ćwiczenia o róŜnym stopniu trudności, moŜliwe do zrealizowania w warunkach szkoły. Podczas wykonywania ćwiczeń szczególną uwagę naleŜy zwracać na kształtowanie umiejętności wypełniania druków i formularzy, sporządzania mapy ewidencji gruntów i budynków oraz odczytywania treści map dotyczących określonego terenu.

W procesie nauczania naleŜy zwracać szczególną uwagę na kształtowanie cech osobowości niezbędnych w pracy zawodowej, takich jak: staranność, dokładność, odpowiedzialność, umiejętność pracy w zespole.


114

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych powinno odbywać się

systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów.

Osiągnięcia uczniów proponuje się sprawdzać na podstawie: – sprawdzianów ustnych i pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Ocena osiągnięć szkolnych powinna aktywizować i mobilizować do pracy zarówno ucznia jak i nauczyciela. Proces oceniania powinien obejmować: – diagnozę stanu wiedzy i umiejętności pod kątem załoŜonych celów

kształcenia, – identyfikację postępów uczniów w trakcie realizacji treści kształcenia

oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu załoŜonych celów kształcenia,

– sprawdzanie wiedzy i umiejętności ucznia po zrealizowaniu programu jednostki modułowej.

– Dokonując oceny osiągnięć uczniów naleŜy zwracać uwagę na: – posługiwanie się terminologią prawną, – stosowanie przepisów dotyczących geodezji, – staranność i poprawność wykonanych prac.

Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje się zwracać uwagę na: – plan projektu, – dobór materiałów źródłowych, – stopień zaangaŜowania się uczestników w realizację projektu, – stopień realizacji zamierzonych celów, – wykonanie projektu, – prezentację projektu.

Prace projektowe powinny być oceniane na etapie planowania, realizacji i prezentacji.

Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu osiągnięć uczniów proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych z całego zakresu programu jednostki modułowej.

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów naleŜy uwzględnić wyniki sprawdzianów, testów dydaktycznych oraz poziom wykonania ćwiczenia.


115

Jednostka modułowa 311[10].Z3.03 Wykonywanie prac geodezyjnych do celów prawnych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – posłuŜyć się planem zagospodarowania przestrzennego, – wyjaśnić zasady rozgraniczenia oraz podziału nieruchomości, – określić zasady scalenia i wymiany gruntów, – określić zasady wywłaszczenia, – zaplanować czynności techniczno-prawne związane

z rozgraniczeniem, scaleniem i wywłaszczeniem, – dobrać sprzęt do wykonania czynności związanych z pracami

geodezyjnymi, – wykonać czynności techniczno-prawne związane z podziałem

nieruchomości, – opracować dokumentację geodezyjną do celów prawnych, – sporządzić dokumentację dotyczącą podziału, rozgraniczenia,

scalenia i wywłaszczenia nieruchomości, – opracować mapę do celów prawnych, – zaprojektować geodezyjnie granice działek, – opracować mapę do celów projektowych, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska. 2. Materiał nauczania Plan zagospodarowania przestrzennego. Rozgraniczenie nieruchomości. Podziały nieruchomości. Scalenie i wymiana gruntów. Wywłaszczenie nieruchomości. Czynności techniczno-prawne związane z rozgraniczeniem, scaleniem i wywłaszczeniem. Projektowanie granic nieruchomości. Mapy do celów prawnych. Mapy do celów projektowych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania prac geodezyjnych.


116

3. Ćwiczenia • Analiza miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. • Badanie warunków zagospodarowania przestrzennego działki

budowlanej. • Sporządzanie mapy do celów projektowych. • Opracowywanie geodezyjne projektu podziału nieruchomości. • Planowanie prac związanych z rozgraniczeniem nieruchomości. • Opracowywanie projektu scalenia gruntów w obrębie. • Kompletowanie dokumentacji geodezyjnej do celów prawnych. • Wykonywanie szkicu granicznego. 4. Środki dydaktyczne Ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne. Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Druki i formularze: protokół graniczny, wniosek o rozgraniczenie, ugoda, postanowienie i decyzja w sprawie rozgraniczenia, szkic graniczny, wyciąg z wykazu zmian gruntowych. Stanowiska komputerowe z oprogramowaniem geodezyjnym. Mapy do celów projektowych. Mapy do celów prawnych. Operaty podziału działki, rozgraniczenia, scalenia i podziału, wywłaszczenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie umiejętności posługiwania się planami zagospodarowania przestrzennego, stosowania zasad rozgraniczenia i podziału nieruchomości, scalenia i wymiany gruntów, wywłaszczenia, oraz opracowywania dokumentacji geodezyjnej do celów prawnych.

Realizacja określonych w programie celów kształcenia umoŜliwi opanowanie przez uczniów umiejętności wypełniania druków i formularzy, sporządzania map do celów projektowych techniką komputerową oraz poprawnego kompletowania dokumentacji zgodnie z instrukcją techniczną O-3.

Zaleca się stosowanie metod nauczania: pokazu z objaśnieniem, projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Preferować naleŜy te metody, które umoŜliwią kształtowanie umiejętności planowania, stosowania zdobytej wiedzy w praktyce oraz korzystania z róŜnych źródeł informacji. Szczególnie zalecana jest metoda projektów, którą moŜna zastosować podczas realizacji treści dotyczących sporządzania map do celów projektowych, podziału nieruchomości, scalenia gruntów oraz kompletowania dokumentacji geodezyjnej do celów prawnych.


117

Realizacja ćwiczeń zamieszczonych w programie jednostki modułowej pozwoli na indywidualizację procesu nauczania, efektywniejsze wykorzystanie pomocy dydaktycznych oraz ułatwi zrozumienie realizowanych treści kształcenia. Nauczyciel powinien przygotować materiały potrzebne do wykonywania ćwiczeń, jak: instrukcje do ćwiczeń, wzory protokołów granicznych, wnioski o rozgraniczenie, postanowienia i decyzje w sprawie rozgraniczenia, szkice graniczne, wyciągi z wykazu zmian gruntowych, mapy do celów projektowych i prawnych. Uczniowie w trakcie wykonywania ćwiczeń powinni korzystać z obowiązujących w geodezji przepisów prawa.

Zajęcia naleŜy prowadzić w grupach liczących do 15 osób, z podziałem na zespoły 4-5-osobowe zespoły.

W procesie nauczania naleŜy zwracać uwagę na kształtowanie cech niezbędnych w zawodzie, takich jak: staranność, dokładność, uczciwość, dbałość o jakość świadczonych usług, odpowiedzialność, przestrzeganie przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno odbywać się

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów.

Podczas kontroli i oceny naleŜy sprawdzać umiejętności uczniów w operowaniu zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych, poprawność wnioskowania.

Ocena osiągnięć szkolnych powinna aktywizować i mobilizować do pracy zarówno ucznia jak i nauczyciela.

Osiągnięcia uczniów proponuje się sprawdzać na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych – sporządzonych operatów.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń naleŜy sprawdzić poziom wiedzy i umiejętności uczniów, niezbędnych do realizacji określonych zadań. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas ćwiczeń.

Obserwując czynności ucznia oraz dokonując oceny jego pracy szczególną uwagę naleŜy zwracać na: – posługiwanie się terminologią prawną, – posługiwanie się przepisami prawa dotyczącymi geodezji, – opracowywanie dokumentacji geodezyjnej.


118

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów, po zrealizowaniu programu jednostki modułowej naleŜy uwzględnić wyniki stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.


119

Jednostka modułowa 311[10].Z3.04 Sporządzanie map do celów prawnych* 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – dokonać analizy źródłowej dokumentacji geodezyjnej i prawnej, – przeprowadzić inwentaryzację stanu zagospodarowania terenu, – zaplanować i zorganizować wykonanie prac terenowych w zespołach

pomiarowych, – dobrać sprzęt do rodzaju zaplanowanych pomiarów, – posłuŜyć się instrukcjami oraz wytycznymi technicznymi, – sporządzić wstępny projekt podziału zadań, – zaprojektować nowe granice działek, – wykonać pomiary granic działki, – sporządzić szkic polowy, – sporządzić operat podziału działki, – sporządzić mapę do celów prawnych, – zastosować przepisy prawa oraz przepisy techniczne dotyczące

geodezji, kartografii i gospodarki nieruchomościami, – posłuŜyć się przepisami prawa dotyczącymi ewidencji gruntów

i budynków, planowania przestrzennego oraz obrotu nieruchomościami,

– zastosować zasady prowadzenia ewidencji gruntów i budynków, – zastosować przepisy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz

o ochronie środowiska, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas realizacji geodezyjnych ćwiczeń terenowych.

2. Materiał nauczania Dokumentacja geodezyjna i prawna terenu. Inwentaryzacja stanu zagospodarowania terenu. Stanowisko do wykonywania pomiarów geodezyjnych. Instrukcje i wytyczne techniczne. Podziały nieruchomości. Scalenia i podziały gruntów. Operat podziału działki. Zasady opracowywania mapy do celów prawnych. Gospodarka nieruchomościami. Przepisy prawa dotyczące ewidencji gruntów i budynków, planowania przestrzennego oraz obrotu nieruchomościami.


120

Przepisy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz ochronie środowiska. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas realizacji geodezyjnych ćwiczeń terenowych. 3. Ćwiczenia • Wykonywanie pomiarów granic działki. • Obliczanie współrzędnych punktów granicznych. • Sporządzanie szkicu polowego. • Wykreślanie mapy do celów prawnych. • Kompletowanie operatu podziału działki. 4. Środki dydaktyczne Ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne. Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Druki i formularze: protokół graniczny, szkic graniczny, protokół okazania granic, wyciąg z wykazu zmian gruntowych. Stanowiska komputerowe z oprogramowaniem. Mapy do celów prawnych. Operaty podziału działki, scalenia i podziału. Teodolity i dalmierze elektroniczne. Ruletki geodezyjne. Szkicowniki. Węgielnice. Tachimetry elektroniczne. Tyczki geodezyjne ze stojakami. Statywy geodezyjne. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności wykonywania map do celów prawnych wraz z projektem podziału działki. Umiejętności praktyczne naleŜy doskonalić poprzez realizację ćwiczeń terenowych w wymiarze 2 tygodni.

W procesie dydaktycznym zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktaŜem, projektów oraz ćwiczeń praktycznych.

Wykonywanie ćwiczeń ma na celu kształtowanie umiejętności skutecznego komunikowania się, efektywnego współdziałania w zespole, radzenia sobie w sytuacjach problemowych, a takŜe organizowania i oceniania własnej pracy.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń nauczyciel powinien zapoznać uczniów z organizacją zajęć, udzielić instruktaŜu w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania pomiarów terenowych oraz zwracać uwagę na dobór i posługiwanie się sprzętem


121

pomiarowym oraz dokładność wykonywania pomiarów. Po wykonaniu kaŜdego ćwiczenia uczniowie powinni samodzielnie sprawdzić i ocenić prawidłowość wykonania pomiarów oraz wpisów w dziennikach pomiarów.

W trakcie realizacji programu nauczania naleŜy wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej. NaleŜy równieŜ umoŜliwić uczniom korzystanie z map, planów zagospodarowania przestrzennego terenu, dokumentacji budowlanej, przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz przepisów dotyczących gospodarki nieruchomościami. Ćwiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowią

propozycję, którą moŜna wykorzystać w czasie zajęć. Nauczyciel moŜe zaplanować inne ćwiczenia o zróŜnicowanym stopniu trudności, dostosowując ich zakres i poziom do potrzeb edukacyjnych uczniów oraz wyposaŜenia szkoły w sprzęt geodezyjny. Ćwiczenia terenowe naleŜy wykonywać w grupach 4-5-osobowych.

Natomiast ćwiczenia dotyczące sporządzania operatów podziału działki oraz opracowywania map do celów prawnych, realizowane z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych uczniowie powinni wykonywać w pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej oraz w pracowni kartograficznej.

W trakcie wykonywania ćwiczeń terenowych naleŜy obserwować pracę uczniów, zwracać uwagę na umiejętność pracy w grupie, samodzielność i spostrzegawczość, dokładność wykonywania pomiarów, sposób opracowywania i interpretacji wyników pomiarów.

Podczas wykonywania ćwiczeń naleŜy zwracać uwagę na: – przestrzeganie regulaminu i dyscypliny pracy, – zachowanie wymaganej dokładności pomiarów, – współdziałanie w grupach, – odpowiedzialność indywidualną i zespołową, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

ochrony środowiska podczas realizacji geodezyjnych ćwiczeń terenowych.


edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych powinno odbywać się przez

cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi informacji o efektach jego pracy, o postępach ucznia w nauce oraz ułatwia planowanie procesu kształcenia.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń naleŜy sprawdzić poziom wiedzy i umiejętności uczniów, niezbędnych do realizacji


122

określonych zadań. Umiejętności praktyczne powinno się oceniać na podstawie obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Dokonując oceny pracy uczniów naleŜy zwracać uwagę na: – organizację stanowiska pomiarowego, – dobór metod oraz technik wykonywania prac geodezyjnych, – podział prac w zespole, – posługiwanie się sprzętem i instrumentami geodezyjnymi zgodnie

z obowiązującymi instrukcjami i zasadami uŜytkowania, – wykonywanie pomiarów geodezyjnych, – dbałość o wysoką jakość wykonanych prac geodezyjnych.

Ocenę poprawności wykonania zadania praktycznego naleŜy przeprowadzić w trakcie i po jego wykonaniu.


123

Moduł 311[10].Z4 Fotogrametria 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – wyjaśniać znaczenie fotografii i fotogrametrii w geodezji, – charakteryzować technologie opracowywania fotomapy, ortofotomapy

i innych opracowań fotogrametrycznych, – dobierać sprzęt do wykonania zdjęć fotogrametrycznych, – wykonywać obliczenia i opracowanie NMT z wykorzystaniem

programów komputerowych, – wykorzystywać materiały fotogrametryczne do opracowania mapy

zasadniczej, – wykorzystywać materiały fotogrametryczne do opracowania mapy

topograficznej oraz mapy ewidencji gruntów i budynków, – wykonywać zdjęcia fotogrametryczne, – sporządzać dokumentację wykonywanych prac fotogrametrycznych,

obliczeniowych oraz innych opracowań, – obsługiwać systemy geoinformacyjne, – określać moŜliwości wykorzystania fotogrametrii i teledetekcji

w róŜnych dziedzinach gospodarki, nauki i techniki. 2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki modułowej

Nazwa jednostki modułowej Orientacyjna liczba godzin na realizację

311[10].Z4.01 Opracowywanie fotogrametrycznych zdjęć lotniczych, satelitarnych i naziemnych 88

311[10].Z4.02 Wykorzystywanie materiałów fotogrametrycznych do opracowywania map 60

Razem 148


124

3. Schemat układu jednostek modułowych 4. Literatura Brześcińska W.: Fotogrametria 1. WSiP, Warszawa 1998 Brześcińska W.: Fotogrametria 3. Teledetekcja lotnicza i satelitarna. WSiP, Warszawa 1999 Ciołkosz A., Kęsik A.: Teledetekcja satelitarna. PWN, Warszawa 1989 Ciołkosz A., Miszalski J., Olędzki J.: Interpretacja zdjęć lotniczych. PWN, Warszawa 1999 Linsenbarth A.: Fotogrametria naziemna i specjalna. PPWK, Warszawa 1974 Linsenbarth A.: Satelitarne systemy teledetekcyjne. PWN, Warszawa 1987 Sitek Z.: Fotogrametria ogólna i inŜynierska. PPWK, Wrocław 2000 Wójcik S.: Zdjęcia lotnicze. PPWK, Warszawa 1989


311[10].Z4 Fotogrametria

311[10].Z4.01 Opracowywanie

fotogrametrycznych zdjęć lotniczych, satelitarnych

i naziemnych

311[10].Z4.02 Wykorzystywanie materiałów

fotogrametrycznych do opracowywania map


125

Jednostka modułowa 311[10].Z4.01 Opracowywanie fotogrametrycznych zdj ęć lotniczych, satelitarnych i naziemnych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – okreslić znaczenie fotografii w geodezji, – scharakteryzować rodzaje aparatów fotograficznych, – wyjaśnić budowę i zasady działania aparatu fotograficznego

klasycznego i cyfrowego oraz matrycy CCD, – scharakteryzować rodzaje oraz parametry obiektywów

fotograficznych, – wyjaśnić pojęcie rzutu środkowego, – scharakteryzować zasady wykonywania fotografii stereoskopowych, – rozróŜnić rodzaje zdjęć fotogrametrycznych, – scharakteryzować zasady wykonywania zdjęć lotniczych,

satelitarnych i naziemnych, – okreslić właściwości pomiarowe zdjęć, – posłuŜyć się instrukcjami i wytycznymi technicznymi obowiązującymi

w pracach fotogrametrycznych, – dobrać sprzęt do wykonania zdjęć fotogrametrycznych, – wykonać zdjęcie fotogrametryczne aparatem klasycznym i cyfrowym, – dokonać pomiaru współrzędnych tłowych i paralaks, – opracować projekt realizacji zdjęć naziemnych, lotniczych

i satelitarnych, – dobrać przyrządy do opracowania zdjęć pomiarowych, – przygotować zdjęcia do obserwacji stereoskopowej, – dokonać fotogrametrycznej interpretacji treści zdjęć lotniczych, – określić zasady opracowywania fotomap i ortofotomap, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas

wykonywania zdjęć oraz sporządzania dokumentacji fotogrametrycznej.

2. Materiał nauczania Znaczenie fotografii w geodezji. Rodzaje aparatów fotograficznych. Budowa i zasada działania aparatu fotograficznego klasycznego i cyfrowego. Matryca CCD. Charakterystyka obiektywu: zdolność rozdzielcza obiektywu, błędy obrazu tworzonego przez układy optyczne, sposoby ich kompensowania. Materiały fotograficzne i ich właściwości.


126

Geometria rzutu środkowego. Podstawy stereoskopii. Rodzaje zdjęć naziemnych. Właściwości pomiarowe zdjęć. Metody opracowywania zdjęć naziemnych. Rodzaje zdjęć lotniczych. Pomiary na zdjęciach lotniczych. Przyrządy do opracowywania zdjęć. Technika wykonania fotomap i ortofotomap. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące podczas wykonywania zdjęć oraz sporządzania dokumentacji fotogrametrycznej. 3. Ćwiczenia • Wykonywanie aparatem fotograficznym zdjęć tworzących stereogram. • Przekształcanie figur w rzucie środkowym. • Opracowywanie zdjęć naziemnych. • Określanie współrzędnych geodezyjnych punktów na podstawie

pomiaru modelu stereoskopowego. • Opracowywanie projektu nalotu fotogrametrycznego. • Obliczanie wysokości obiektów na podstawie pojedynczego zdjęcia

lotniczego i modelu stereoskopowego. 4. Środki dydaktyczne Zestawy negatywów stereogramów zdjęć naziemnych. Zestawy diapozytywów stereogramów zdjęć lotniczych. Instrukcje i wytyczne techniczne obowiązujące w pracach fotogrametrycznych. Sprzęt fotogrametryczny: fotograficzny aparat cyfrowy, fotograficzny aparat klasyczny, stereokomparator, autograf. Fotomapy, ortofotomapy. Zdjęcia lotnicze. Zdjęcia satelitarne. Zdjęcia naziemne. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia związane z opracowywaniem fotogrametrycznych zdjęć lotniczych, satelitarnych i naziemnych. Realizując program jednostki modułowej naleŜy wykorzystywać wiedzę uczniów z zakresu geografii, informatyki, fizyki i chemii.

Zajęcia edukacyjne powinny być realizowane metodami: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, metodą projektów, a przede wszystkim ćwiczeń praktycznych.


127

Na szczególną uwagę zasługuje metoda projektów, poniewaŜ daje moŜliwość zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce, pozwala na efektywne wykorzystanie czasu, planowanie działań, podejmowanie decyzji, korzystanie z róŜnych źródeł informacji oraz prezentację wykonanych projektów.

Wskazane jest, aby uczniowie samodzielnie opracowali projekt dokumentacji geodezyjnej dla określonego regionu Polski, na podstawie zdjęć fotograficznych. Podczas opracowywania projektu naleŜy zwracać uwagę na tok prowadzonych prac: opracowanie koncepcji projektu, posługiwanie się sprzętem fotograficznym, interpretowanie fotogrametrycznych zdjęć lotniczych, naziemnych i satelitarnych, korzystanie z instrukcji i wytycznych technicznych obowiązujących w pracach fotogrametrycznych oraz innych źródeł informacji.

Realizacja zamieszczonych w programie ćwiczeń wymaga systematycznego nabywania przez uczniów umiejętności w zakresie załoŜonych celów kształcenia. W czasie wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni korzystać z norm, instrukcji, poradników oraz programów komputerowych.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń nauczyciel powinien zapoznać uczniów z regulaminem obowiązującym w pracowni, przeprowadzić instruktaŜ wstępny w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz uŜytkowania sprzętu fotograficznego i materiałów fotograficznych.

W procesie dydaktycznym naleŜy stosować zarówno indywidualną, jak i grupową formę pracy uczniów. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni fotogrametrycznej. Uczniowie powinni pracować w grupach liczących do 15 osób podzielonych na zespoły 5- osobowe. Wszystkie ćwiczenia powinny być opracowane przez uczniów w formie sprawozdań.

Podczas zajęć dydaktycznych naleŜy umoŜliwić uczniom samodzielne wykonywanie ćwiczeń pod kontrolą nauczyciela oraz kształtować nawyki i postawy niezbędne do wykonywania zawodu, takie jak: dokładność, odpowiedzialność za wykonywaną pracę, dbałość o sprzęt i materiały, współpraca z zespołem. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie postępów ucznia powinno odbywać się w trakcie

realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu i zakresu realizacji szczegółowych celów kształcenia. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów umoŜliwia korygowanie stosowanych metod nauczania oraz form organizacyjnych pracy uczniów.

Proces kontroli i oceniania powinien obejmować:


128

– diagnozę poziomu wiedzy i umiejętności uczniów przed przystąpieniem do realizacji programu,

– identyfikację postępów uczniów w trakcie realizacji treści programowych oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu załoŜonych celów,

– sprawdzanie wiedzy i umiejętności uczniów po zrealizowaniu treści kształcenia. Proces sprawdzania osiągnięć edukacyjnych moŜe być realizowany

za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych, sprawdzianów praktycznych, testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń praktycznych.

Podczas oceniania naleŜy zwracać uwagę na: – posługiwanie się sprzętem fotograficznym, – wykonywanie zobrazowań stereogrametrycznych, – interpretowanie fotogrametrycznych zdjęć lotniczych, naziemnych

i satelitarnych. Kontrolę poprawności wykonania ćwiczenia naleŜy przeprowadzać

w trakcie i po jego wykonaniu. W ocenie osiągnięć ucznia, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej naleŜy uwzględnić wyniki sprawdzianów pisemnych i ustnych, testów osiągnięć szkolnych, jakość wykonania ćwiczeń oraz poprawność wykonania i prezentacji projektu.


129


Wykorzystywanie materiałów fotogrametrycznych do opracowywania map

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – wyjaśnić pojęcie fotogrametrii, – scharakteryzować rodzaje fotogrametrii, – określić moŜliwości wykorzystania fotogrametrii i teledetekcji

w róŜnych dziedzinach gospodarki, nauki i techniki, – wykorzystać wyniki prac polowych do opracowań kameralnych, – wyjaśnić zasady opracowywania stereogramu naziemnego, – wyjaśnić zasady projektowania lotu fotogrametrycznego, – wyjaśnić zasady sporządzania kreskowych map sytuacyjnych

i sytuacyjno-wysokościowych na podstawie zdjęć fotogrametrycznych, – scharakteryzować aktywne i pasywne metody teledetekcji, – posłuŜyć się instrukcjami i wytycznymi technicznymi obowiązującymi

w pracach fotogrametrycznych, – zinterpretować zobrazowania satelitarne, – dokonać fotointerpretacji zdjęć lotniczych, – opracować mapę sytuacyjno-wysokościową na podstawie zdjęć

fotogrametrycznych, – skorzystać z róŜnych źródeł informacji. 2. Materiał nauczania Rodzaje fotogrametrii. Fotogrametria naziemna. Prace polowe i kameralne dotyczące opracowania stereogramu naziemnego. Elementy projektu lotu fotogrametrycznego. ZaleŜności występujące w projektowaniu lotu fotogrametrycznego. Zastosowanie fotogrametrii i teledetekcji w róŜnych dziedzinach gospodarki, nauki i techniki. Fotogrametryczne metody opracowywania zdjęć. Teledetekcja satelitarna. Fotointerpretacja zdjęć lotniczych. Dokumentacja geodezyjna opracowana na podstawie zdjęć fotogrametrycznych. 3. Ćwiczenia • Analiza i interpretacja zdjęcia lotniczego. • Analiza i interpretacja zobrazowań satelitarnych.


130

• Opracowywanie mapy sytuacyjno-wysokościowej na podstawie materiału fotogrametrycznego.

4. Środki dydaktyczne Zestawy negatywów stereogramów zdjęć naziemnych. Zestawy diapozytywów stereogramów zdjęć lotniczych. Instrukcje i wytyczne techniczne obowiązujące w pracach fotogrametrycznych. Stanowisko komputerowe ze stacją fotogrametryczną. Zdjęcia cyfrowe. Zdjęcia satelitarne. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności opracowywania map z wykorzystaniem zdjęć lotniczych, satelitarnych i naziemnych oraz innych materiałów fotogrametrycznych.

Podczas realizacji programu naleŜy łączyć teorię z praktyką poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń, wykorzystywanie wiadomości i umiejętności uczniów z innych obszarów tematycznych oraz rozwijać umiejętność samokształcenia i korzystania z innych niŜ podręcznikowe źródeł informacji.

Zajęcia edukacyjne powinny być realizowane metodami: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, projektów, a przede wszystkim ćwiczeń praktycznych. Szczególnie polecana jest metoda projektów, która pozwala na kształtowanie szeregu umiejętności, jak: planowanie pracy, wyszukiwanie i selekcjonowanie informacji, rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji oraz wykorzystywanie zdobytej wiedzy w praktyce.

Zajęcia naleŜy prowadzić w pracowni fotogrametrycznej wyposaŜonej w zestawy negatywów stereogramów zdjęć naziemnych, zestawy diapozytywów stereogramów zdjęć lotniczych, zdjęcia cyfrowe, zdjęcia satelitarne, instrukcje i wytyczne techniczne obowiązujące w pracach fotogrametrycznych, plany zagospodarowania przestrzennego, dokumentację techniczną, poradniki, literaturę zawodową.

W czasie zajęć uczniowie powinni pracować w grupach liczących do 15 osób, podzielonych na zespoły 5-osobowe. Podczas zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych, uczniowie powinni pracować na indywidualnych stanowiskach pracy. Wszystkie ćwiczenia powinny być opracowane przez uczniów w formie sprawozdań.

W ramach ćwiczeń uczniowie mogą równieŜ opracowywać projekty na podstawie zgromadzonych przez siebie materiałów fotogrametrycznych lub materiałów przygotowanych przez nauczyciela.


131

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie postępów ucznia powinno odbywać się w trakcie

realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów.

Proces sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów moŜe być realizowany za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych, sprawdzianów praktycznych, testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń praktycznych.

Podczas oceniania naleŜy zwracać uwagę na: – interpretację fotomap i ortofotomap, – opracowywanie map sytuacyjno-wysokościowych, – współpracę w zespole, – jakość wykonywanych prac.

Kontrolę poprawności wykonania ćwiczenia naleŜy przeprowadzać w trakcie i po jego wykonaniu.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleŜy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych, poprawność wnioskowania.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.


132

Moduł 311[10].Z5 Usługi geodezyjne 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – określać rolę i zadania geodezji i kartografii w działalności

gospodarczej, – opracowywać oferty na wykonanie prac geodezyjnych, – sporządzać wycenę realizowanych prac, – posługiwać się językiem obcym w zakresie wspomagającym

wykonywanie zadań zawodowych, – organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, – stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej, – kierować zespołem pracowników podczas wykonywania prac

geodezyjnych, – korzystać z róŜnych źródeł informacji oraz z doradztwa

specjalistycznego, – prowadzić działalność gospodarczą. 2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki



311[10]. Z5.01 Prowadzenie działalności geodezyjnej 65 311[10]. Z5.02 Posługiwanie się językiem obcym zawodowym 65

Razem 130 3. Schemat układu jednostek modułowych

311[10].Z5 Usługi geodezyjne

311[10]. Z5.01 Prowadzenie działalności

geodezyjnej

311[10].Z5.02 Posługiwanie się językiem obcym

zawodowym


133

4. Literatura Downarowicz J., Leśniok H.: Polsko-angielski słownik dla specjalistów pomiarów geodezyjnych, map, planów i nieruchomości. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1997 Duraj J.: Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa. PWE, Warszawa 2004 Kay J.: Podstawy sukcesu firmy. PWE, Warszawa 1996 Kramer T.: Podstawy marketingu. PWE, Warszawa 2003 PWE, Warszawa 2004 Nęcki Z.: Negocjacje w biznesie. Wydawnictwo PSB, Kraków 2000 Rządca R., Wujek P.: Negocjacje. PWE, Warszawa 2001 Kodeks pracy Praca zbiorowa: Małe i średnie przedsiębiorstwa w gospodarce regionu



134

Jednostka modułowa 311[10].Z5.01 Prowadzenie działalno ści geodezyjnej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – określić procedurę postępowania dotyczącą rejestracji

przedsiębiorstwa geodezyjnego i kartograficznego, – sporządzić dokumenty związane z podejmowaniem i prowadzeniem

działalności gospodarczej w dziedzinie geodezji i kartografii, – określić majątek przedsiębiorstwa geodezyjnego i kartograficznego, – sporządzić analizę ekonomiczną przedsiębiorstwa geodezyjnego, – opracować strategię marketingową przedsiębiorstwa geodezyjnego, – sporządzić biznesplan przedsiębiorstwa geodezyjnego, – przygotować oferty na wykonanie prac geodezyjnych

i kartograficznych, – opracować schemat organizacyjny przedsiębiorstwa geodezyjnego

i kartograficznego, – zorganizować pracę zgodnie z wymaganiami ergonomii, przepisami

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska, – zastosować zasady prawidłowego kierowania wspólpracownikami

podczas wykonywania prac geodezyjnych, – wykorzystać zasady skutecznego porozumiewania się podczas

realizacji zadań zawodowych, – zastosować zasady negocjacji w prowadzeniu działalności

zawodowej, – zaplanować własne doskonalenie zawodowe w dziedzinie geodezji

i kartografii, – skorzystać z Kodeksu pracy i innych obowiązujących przepisów

dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej w dziedzinie geodezji i kartografii,

– określić sposoby pozyskiwania informacji o pracodawcach, – scharakteryzować metody aktywnego poszukiwaniu pracy. 2. Materiał nauczania Procedura postępowania przy uruchamianiu działalności gospodarczej. Dokumenty dotyczące zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej w dziedzinie geodezji i kartografii. Majątek przedsiębiorstwa geodezyjnego i kartograficznego. Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa geodezyjnego. Strategia marketingowa przedsiębiorstwa geodezyjnego. Biznesplan przedsiębiorstwa geodezyjnego. Zasady sporządzania ofert na wykonanie prac geodezyjnych i kartograficznych oraz ich kalkulacja.


135

Schemat organizacyjny przedsiębiorstwa geodezyjnego i kartograficznego. Zasady organizacji stanowiska pracy. Zasady etycznego postępowania w biznesie. Konflikty i problemy zawodowe oraz sposoby ich rozwiązywania. Style i zasady negocjacji. Czynniki kształtujące efektywność pracy. Formy doskonalenia zawodowego w dziedzinie geodezji i kartografii. Kodeks pracy i inne obowiązujące przepisy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie geodezji i kartografii. Lokalny rynek pracy w zakresie geodezji i kartografii. Sposoby kontaktowania się z pracodawcami. Metody aktywnego poszukiwania pracy.

3. Ćwiczenia • Przygotowywanie dokumentów związanych z zakładaniem

przedsiębiorstwa geodezyjnego i kartograficznego. • Sporządzanie analizy finansowej przedsiębiorstwa geodezyjnego

i kartograficznego. • Opracowywanie strategii marketingowej przedsiębiorstwa

geodezyjnego i kartograficznego. • Sporządzanie biznesplanu przedsiębiorstwa geodezyjnego. • Sporządzanie dokumentów związanych z aktywnym poszukiwaniem

pracy. 4. Środki dydaktyczne Zestaw obowiązujących przepisów prawnych niezbędnych przy zakładaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej związanej z geodezją i kartografią. Zestaw wzorów dokumentów niezbędnych do załoŜenia i prowadzenia działalności gospodarczej. Roczniki statystyczne. Filmy dydaktyczne dotyczące zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej związanej z geodezją i kartografią. Zestaw foliogramów dotyczących organizowania własnej działalności zawodowej w dziedzinie geodezji i kartografii. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie umiejętności niezbędnych do wykonywania zawodu oraz przygotowanie ucznia do samodzielnego podejmowania i prowadzenia działalności geodezyjnej.

W procesie nauczania-uczenia się naleŜy odwoływać się do wiedzy uczniów zdobytej podczas realizacji programu przedmiotu Podstawy


136

przedsiębiorczości. Zaleca się stosować metody aktywizujące, takie jak: dyskusja dydaktyczna, debata, inscenizacja, analiza SWOT, metoda projektów.

Realizując program naleŜy zapoznać uczniów z zasadami i specyfiką funkcjonowania gospodarki rynkowej oraz warunkami podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Konieczne jest równieŜ kształtowanie podstawowych umiejętności dotyczących rachunkowości przedsiębiorstwa geodezyjnego, podstaw marketingu, organizacji i kierowania przedsiębiorstwem oraz umiejętności praktycznych dotyczących zakładania przedsiębiorstw, prowadzenia zapisów księgowych, rozliczania się z pracownikami oraz instytucjami. Nabyte umiejętności pozwolą uczniom w przyszłości skutecznie poszukiwać miejsca pracy, efektywnie prowadzić własną działalność gospodarczą oraz osiągać odpowiednie wyniki finansowe.

Do realizacji ćwiczeń praktycznych proponuje się wykorzystanie programów komputerowych, przy pomocy których uczeń będzie mógł przygotować dokumenty niezbędne do zatrudnienia się, poznać metody aktywnego poszukiwania pracy oraz podejmować określone decyzje związane z prowadzeniem działalności zawodowej. Ćwiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowią

propozycję, którą nauczyciel moŜe wykorzystać w czasie zajęć. Wskazane jest, aby nauczyciel przygotował równieŜ inne ćwiczenia, które moŜe realizować w warunkach swojej szkoły.

Zajęcia powinny odbywać się w grupie liczącej do 15 uczniów w pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej. Wskazane jest, aby uczniowie podczas wykonywania ćwiczeń pracowali w zespołach 3-4-osobowych.



systematycznie, przez cały czas realizacji jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów.

Osiągnięcia uczniów naleŜy oceniać na podstawie ustnych i pisemnych sprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Stosowanie metod aktywizujących daje moŜliwość oceniania ucznia w działaniu, na przykład na podstawie prowadzonych arkuszy obserwacji.

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawie obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczas obserwacji naleŜy zwracać uwagę na: – planowanie czynności związanych z zakładaniem i prowadzaniem

działalności gospodarczej,


137

– opracowywanie strategii marketingowej usług geodezyjnych i kartograficznych,

– przygotowywanie dokumentów niezbędnych do zarejestrowania oraz prowadzenia działalności gospodarczej,

– podejmowanie działań związanych z aktywnym poszukiwaniem pracy, – sporządzanie dokumentów związanych z poszukiwaniem pracy

i zatrudnieniem, – jakość i staranność wykonywanych prac, – twórcze rozwiązywanie problemów, – pracę w zespole.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki proponuje się zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru.

W ocenie osiągnięć ucznia, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.


138

Jednostka modułowa 311[10]. Z5.02 Posługiwanie si ę językiem obcym zawodowym 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – porozumieć się z uczestnikami procesu pracy wykorzystując

słownictwo ogólne, techniczne i zawodowe, – posłuŜyć się językiem obcym w zakresie wspomagającym

wykonywane zadań zawodowych, – wydać polecenia w języku obcym dotyczące realizacji prac

geodezyjnych, – skorzystać z dwujęzycznych słowników: ogólnego, technicznego oraz

z obcojęzycznych słowników specjalistycznych, – przeczytać i przetłumaczyć obcojęzyczną korespondencję, literaturę

i prasę z zakresu geodezji i kartografii, – przeczytać i przetłumaczyć obcojęzyczne instrukcje dotyczące zasad

obsługi instrumentów geodezyjnych, – przekazać w języku obcym informacje dotyczące wykonywanych prac

geodezyjnych i kartograficznych, – zredagować notatkę w języku obcym z tekstu zawodowego

słuchanego i czytanego, – skorzystać z obcojęzycznych zasobów Internetu związanych

z tematyką zawodową, – przeczytać i przetłumaczyć korespondencję otrzymywaną za pomocą

poczty elektronicznej, – przetłumaczyć na język obcy z zachowaniem podstawowych zasad

gramatyki i ortografii, teksty zawodowe napisane w języku polskim, – posłuŜyć się szkicami pomiarowymi, mapami, danymi ewidencyjnymi,

materiałami fotogrametrycznymi oraz inną dokumentacją geodezyjno-kartograficzną opracowaną w języku obcym,

– skorzystać z danych pochodzących z obcojęzycznych systemów informacji geograficznej,

– skorzystać z obcojęzycznej dokumentacji technicznej, norm, instrukcji technicznych, katalogów i poradników,

– dokonać autoprezentacji w języku obcym podczas poszukiwania pracy,

– posłuŜyć się obcojęzycznym słownictwem dotyczącym prowadzenia działalności gospodarczej.


139

2. Materiał nauczania Sposoby określania miary, wagi, ilości oraz innych danych liczbowych. Zasady pisowni i wymowy liczebników głównych i porządkowych. Terminologia zawodowa. Słownictwo związane z wykonywaniem zadań zawodowych, szczególnie dotyczące planowania pracy, obsługi instrumentów geodezyjnych. Obcojęzyczna prasa specjalistyczna. Podręczniki zawodowe. Normy, katalogi, poradniki. Instrukcje i wytyczne techniczne. Organizacja stanowiska pracy. Zasady wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych. Pozyskiwanie informacji z wykorzystaniem Internetu. Komunikacja interpersonalna. Autoprezentacja w języku obcym. Korespondencja zawodowa. Oferty na wykonywanie prac geodezyjnych i kartograficznych. 3. Ćwiczenia • Wykonywanie ćwiczeń gramatycznych. • Wykonywanie ćwiczeń weryfikujących rozumienie tekstu ze słuchu. • Wydawanie poleceń w języku obcym, dotyczących wykonywania

zadań zawodowych. • Wysyłanie i odbieranie informacji w języku obcym, pocztą

elektroniczną. • Tłumaczenie tekstów zawodowych z języka polskiego na język obcy. • Sporządzanie notatki z tekstu słuchanego i czytanego. • Wyjaśnianie zasad obsługi instrumentów geodezyjnych w języku

obcym. • Wyszukiwanie określonych informacji zawodowych w słuchanej

wypowiedzi w języku obcym. • Relacjonowanie wypowiedzi innych osób. • Prowadzenie konwersacji telefonicznej w języku obcym. • Sporządzanie dokumentów związanych z zatrudnieniem. • Prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej o przyjęcie do pracy. • Prowadzenie korespondencji zawodowej. 4. Środki dydaktyczne Słowniki ogólne, techniczne oraz specjalistyczne. Instrukcje techniczne w języku obcym. Czasopisma obcojęzyczne dotyczące geodezji i kartografii. Obcojęzyczna literatura zawodowa.


140

Korespondencja zawodowa. Wzory dokumentów. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie umiejętności posługiwania się językiem obcym zawodowym w zakresie mówienia, rozumienia ze słuchu, czytania ze zrozumieniem, pisania, redagowania wypowiedzi i pism oraz korzystania z obcojęzycznej literatury zawodowej. Nauka języka obcego zawodowego powinna być kontynuowana na bazie wiadomości i umiejętności uczniów nabytych w poprzednich etapach nauki. Warunkiem przystąpienia do nauki wybranego języka obcego jest jego znajomość przynajmniej w stopniu podstawowym. Mając na uwadze zróŜnicowany poziom kompetencji językowych uczniów, zaleca się wykonanie testu diagnozującego w celu rozpoznania umiejętności poszczególnych uczniów oraz powtórzenie i poszerzenie wiadomości nabytych przez uczniów na poprzednich etapach kształcenia.

W procesie nauczania-uczenia się oprócz utrwalenia nabytych umiejętności, szczególny nacisk naleŜy połoŜyć na rozwój sprawności porozumiewania się w języku obcym podczas wykonywania prac geodezyjnych, a takŜe na umiejętność opracowania dokumentów w języku obcym, związanych z poszukiwaniem pracy.

Do osiągnięcia zamierzonych celów kształcenia zaleca się stosowanie metod i technik pracy wyzwalających aktywność uczniów, takich jak: dyskusja dydaktyczna, inscenizacja, odgrywanie ról w róŜnych kontekstach komunikacyjnych, symulacja róŜnych sytuacji, gry dydaktyczne. Do kształtowania umiejętności praktycznych w zakresie czytania, mówienia, tłumaczenia tekstów oraz konwersacji zaleca się stosowanie pracy w parach lub większych grupach, szczególnie w przypadku ćwiczeń polegających na układaniu dialogów sytuacyjnych.

Na początku kaŜdych zajęć nauczyciel powinien przedstawić uczniom zaplanowane cele kształcenia. Poszczególne elementy zajęć oraz ćwiczeń powinny być zawsze podsumowane przez nauczyciela.

W trakcie realizacji programu jednostki modułowej naleŜy zachęcać uczniów do aktywnego uczestnictwa w procesie dydaktycznym oraz spontanicznego wypowiadania się w języku obcym.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni językowej wyposaŜonej w sprzęt audiowizualny, podręczniki, słowniki, filmy oraz w pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej. Uczniowie powinni pracować w grupach liczących do 15 osób.


141

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie określonych kryteriów.

Przed przystąpieniem do realizacji programu naleŜy przeprowadzić badania diagnostyczne mające na celu sprawdzenie poziomu oraz stopnia opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności nabytych na poprzednich etapach nauki.

Umiejętności uczniów moŜna ocenić na podstawie krótkich sprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych, tłumaczeń na język obcy, wypowiedzi ustnych.

W sprawdzianach pisemnych naleŜy oceniać poprawność leksykalną i gramatyczną, styl, zgodność wypowiedzi z tematem oraz ortografię.

Umiejętności komunikowania się moŜna sprawdzać w czasie dialogu ucznia z innymi uczniami lub z nauczycielem. W wypowiedziach ustnych naleŜy oceniać poprawność leksykalną i gramatyczną oraz płynność wypowiedzi.

Podczas oceniania umiejętności językowych naleŜy uwzględniać: – rozumienie ze słuchu, – biegłość mówienia, – swobodę wypowiedzi, – zasób słownictwa, – poprawność fonetyczną i akcentową, – poprawność gramatyczną i ortograficzną.

WaŜne jest, aby nauczyciel premiował kaŜdą samodzielną pracę ucznia, jego inicjatywę w poszerzaniu wiedzy oraz posługiwanie się obcojęzycznym słownictwem zawodowym..

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.


142

Moduł 311[10].Z6 Praktyka zawodowa 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – charakteryzować strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa

geodezyjnego, – określać cel prowadzenia prac geodezyjnych: terenowych,

obliczeniowych, graficznych, – organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami procesu

technologicznego, – organizować wykonanie zadań geodezyjnych, – stosować instrumenty i aparaturę pomiarową: niwelatory, tachimetry,

teodolity i dalmierze elektroniczne oraz odbiorniki GPS, – obsługiwać systemy informacji przestrzennej, – sporządzać opracowania geodezyjne zgodnie z instrukcjami

i wytycznymi technicznymi, – stosować przepisy prawa obowiązujące w działalności państwowej

słuŜby geodezyjnej, – stosować technikę komputerową do wykonywania róŜnych prac

geodezyjnych, – analizować oferty na wykonanie prac geodezyjnych oraz sporządzać

wycenę realizowanych zadań, – wykonywać prace geodezyjne zgodnie z przepisami bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska, – udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach

przy pracy.


143

2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki



311[10].Z6.01 Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 70


70

Razem 140 3. Schemat układu jednostek modułowych

311[10].Z6 Praktyka zawodowa

311[10].Z6.01 Wykonywanie pomiarów

geodezyjnych



144

Jednostka modułowa 311[10].Z6.01 Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – scharakteryzować strukturę organizacyjną zakładu pracy, – wyjaśnić cel prowadzenia róŜnych prac geodezyjnych, – zaplanować wykonanie geodezyjnych prac terenowych,

obliczeniowych i graficznych, – zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami procesu

technologicznego, – dobrać instrumenty i sprzęt geodezyjny do rodzaju prowadzonych

pomiarów geodezyjnych, – posłuŜyć się instrukcjami i wytycznymi technicznymi, – obsłuŜyć instrumenty i aparaturę pomiarową: niwelatory, tachimetry,

teodolity i dalmierze elektroniczne oraz odbiorniki GPS w pracach pomiarowych,

– wykonać pomiary geodezyjne zgodnie z obowiązującymi przepisami, – ocenić jakość wykonywanych pomiarów w zakresie dokładności

pomiaru, szczegółowości oraz poprawności wykonania, – zastosować przepisy prawa geodezyjnego i kartograficznego

obowiązujące w działalności państwowej słuŜby geodezyjnej, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska.

2. Materiał nauczania Zapoznanie ze strukturą przedsiębiorstwa, organizacją pracy, regulaminami wewnętrznymi oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązującymi w przedsiębiorstwie geodezyjnym. Organizacja i prowadzenie prac geodezyjnych: terenowych, obliczeniowych i graficznych. Wykonywanie pomiarów geodezyjnych. Korzystanie z instrukcji i wytycznych technicznych. Obsługa niwelatorów, tachimetrów, teodolitów i dalmierzy elektronicznych oraz odbiorników GPS. Opracowywanie wyników prac pomiarowych. Ocena jakości wykonywanych pomiarów w zakresie dokładności pomiaru, szczegółowości oraz poprawności wykonania. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujących podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych.


145

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki Program jednostki modułowej powinien być realizowany

w przedsiębiorstwie geodezyjnym. W trakcie odbywania praktyki uczniowie powinni poznać strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa, specyfikę pracy poszczególnych działów, pracowni i zespołów pomiarowych, wymagania, jakie powinni spełnić wykonawcy prac, sposoby realizacji zadań oraz zasady prowadzenia dokumentacji geodezyjnej.

Przewidziana programem praktyka zawodowa powinna odbywać się na stanowiskach, na których w przyszłości moŜe pracować technik geodeta. Program i organizację zajęć naleŜy dostosować do specyfiki przedsiębiorstwa, mając na uwadze realizację załoŜonych w programie celów kształcenia.

Przed przystąpieniem do wykonywania zadań naleŜy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi na danym stanowisku pracy, wyjaśnić zasady funkcjonowania przedsiębiorstwa geodezyjnego oraz zasady obsługi sprzętu i instrumentów geodezyjnych.

W trakcie odbywania praktyki uczniowie powinni mieć moŜliwość zapoznania się z rodzajem wykonywanych w przedsiębiorstwie usług geodezyjnych, nowoczesnymi technologiami pomiarów oraz stosowanym sprzętem i instrumentami, rodzajem pomiarów wykonywanych w terenie, pracą zespołów pomiarowych, a takŜe z obowiązującymi normami technicznymi oraz kryteriami jakościowymi wykonywanej pracy w zakresie dokładności pomiaru, szczegółowości i poprawności wykonania. Istotne jest równieŜ, aby uczniowie poznali zasady organizacji prac geodezyjnych oraz moŜliwości praktycznego zastosowania geodezji w róŜnych dziedzinach gospodarki.

Podczas praktyki zawodowej uczniowie powinni mieć moŜliwość kształtowania umiejętności praktycznych poprzez realizację zadań na róŜnych stanowiskach pracy oraz umiejętności kierowania pracą innych, współpracy z zespołem, a takŜe poczucia odpowiedzialności za jakość wykonywanej pracy.

Wskazane jest, aby uczniowie pracowali na indywidualnych stanowiskach pracy celem poznania rzeczywistych warunków pracy. KaŜde zadanie praktyczne powierzone uczniowi do wykonania powinno być poprzedzone instruktaŜem połączonym z pokazem. W czasie wykonywania pomiarów geodezyjnych uczniowie powinni uczestniczyć w pracach zespołu pomiarowego. Opiekun praktyki powinien obserwować pracę uczniów podczas wykonywania określonych czynności geodezyjnych, udzielać wskazówek, korygować popełniane błędy.

W trakcie praktyki uczniowie powinni prowadzić dzienniczki, dokumentując w nich przebieg praktyki zawodowej w formie zapisów


146

dotyczących stanowiska pracy, zakresu wykonywanych czynności, ilości godzin pracy, wniosków i spostrzeŜeń. Zapis czynności powinien potwierdzić opiekun praktyki. 4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia z zakresu programu jednostki

modułowej dokonuje opiekun praktyki zawodowej na podstawie obserwacji czynności wykonywanych przez ucznia podczas realizacji zadań oraz prowadzonych dzienniczków praktyki zawodowej.

Umiejętności uczniów naleŜy sprawdzać obserwując ich pracę w czasie wykonywania pomiarów geodezyjnych. Szczególną uwagę naleŜy zwracać na: – stosowanie bezpiecznych metod pracy i właściwą organizację

stanowiska pracy, – posługiwanie się dokumentacją geodezyjną, – korzystanie z instrukcji i wytycznych technicznych, – prawidłową organizację pracy, – wykonywanie pomiarów geodezyjnych w terenie zgodnie

z obowiązującymi procedurami, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ponadto, podczas obserwacji pracy uczniów naleŜy zwracać uwagę na: – punktualność, zdyscyplinowanie, pracowitość, dokładność, rzetelność, – zainteresowanie wykonywaną pracą, – kulturę osobistą i zawodową, – współpracę z zespołem podczas wykonywania określonych zadań.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej opiekun praktyki zawodowej powinien wpisać w dzienniczku praktyki opinię o pracy i postępach ucznia oraz ocenę końcową.


147

Jednostka modułowa 311[10].Z6.02 Opracowywanie dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami procesu

technologicznego oraz wymaganiami ergonomii, – skorzystać z materiałów źródłowych niezbędnych do opracowania

dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, – dokonać analizy wyników pomiarów sytuacyjno-wysokościowych, – posłuŜyć się instrukcjami i wytycznymi technicznymi dotyczącymi

opracowań geodezyjnych, – zaplanować oraz zorganizować wykonanie prac kameralnych, – opracowywać dokumentację geodezyjną i kartograficzną za pomocą

obliczeniowych i graficznych programów komputerowych, – zastosować obowiązujące przepisy techniczne dotyczące opracowań

geodezyjnych, – zastosować przepisy dotyczące sporządzania opracowań

geodezyjnych, – zastosować przepisy prawa obowiązujące w działalności państwowej

słuŜby geodezyjnej, w tym prawa o ochronie danych osobowych, – zastosować technikę komputerową do wykonywania róŜnych prac

geodezyjnych, – opracować oferty na wykonanie prac geodezyjnych oraz sporządzać

wycenę zrealizowanych zadań, – wykonać prace geodezyjne zgodnie z przepisami bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska, – skorzystać z róŜnych źródeł informacji zawodowej oraz z doradztwa

specjalistycznego, – udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach

przy pracy. 2. Materiał nauczania Zapoznanie z organizacją pracy, regulaminami wewnętrznymi oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi na stanowiskach kameralnych w przedsiębiorstwie geodezyjnym. Analizowanie przepisów prawa dotyczących działalności państwowej słuŜby geodezyjnej. Gromadzenie materiałów źródłowych niezbędnych do opracowywania dokumentacji geodezyjnej. Korzystanie z instrukcji i wytycznych technicznych. Planowanie oraz wykonywanie prac kameralnych.


148

Opracowywanie dokumentacji geodezyjnej. Stosowanie obliczeniowych i graficznych programów komputerowych. Sporządzanie ofert na wykonanie prac geodezyjnych. Przygotowywanie wyceny prac geodezyjnych. Ocena jakości wykonywanej dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Korzystanie z róŜnych źródeł informacji zawodowej oraz z doradztwa specjalistycznego. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących podczas wykonywania prac kameralnych. 3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu przygotowanie ucznia do samodzielnego planowania i wykonywania zadań zawodowych, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Praktyka zawodowa powinna odbywać się pod kontrolą opiekuna, w przedsiębiorstwie geodezyjnym, które specjalizuje się w opracowywaniu dokumentacji geodezyjnej i kameralnej.

Praktyka zawodowa powinna być tak zorganizowana, aby umoŜliwić uczniom zastosowanie i pogłębianie zdobytej wiedzy i umiejętności zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy. Przewidziana programem praktyka zawodowa powinna odbywać się na stanowiskach, na których w przyszłości będzie pracował technik geodeta. Program i organizację zajęć naleŜy dostosować do specyfiki przedsiębiorstwa, mając na uwadze realizację załoŜonych w programie celów kształcenia. Opiekun praktyki powinien ustalić szczegółowy harmonogram praktyki.

Przed rozpoczęciem zajęć naleŜy zapoznać uczniów z programem praktyki, zwrócić uwagę na obowiązek przestrzegania regulaminu obowiązującego w przedsiębiorstwie, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej.

W trakcie odbywania praktyki uczniowie powinni mieć moŜliwość zapoznania się z: – zadaniami realizowanymi w przedsiębiorstwie geodezyjnym – wymaganiami stawianymi wykonawcy kameralnych prac

geodezyjnych, – nowoczesnymi programami komputerowymi stosowanymi

w przedsiębiorstwie geodezyjnym, – obowiązującymi procedurami, – kryteriami jakościowymi dotyczącymi wykonywanej pracy w zakresie

opracowywania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. KaŜde zadanie praktyczne powierzone uczniowi do wykonania

powinno być poprzedzone instruktaŜem połączonym z pokazem.


149

Wskazane jest wdraŜanie uczniów do samodzielnego prowadzenia dokumentacji geodezyjnej oraz dokonywania oceny jakości pracy.

W czasie wykonywania zadań naleŜy obserwować pracę uczniów, udzielać wskazówek oraz korygować popełniane błędy.

Uczniowie zobowiązani są do prowadzenia dzienniczka praktyki, w którym dokonują zapisów dotyczących stanowiska pracy, zakresu

wykonywanych czynności, ilości godzin pracy, zapisują równieŜ własne wnioski i spostrzeŜenia. Zapis czynności potwierdza opiekun praktyki.

W procesie realizacji programu praktyki i przygotowania uczniów do przyszłej pracy zawodowej naleŜy kształtować umiejętności niezbędne do realizacji zadań zawodowych, a takŜe współpracy z zespołem i kierowania pracą innych. NaleŜy takŜe kształtować poczucie odpowiedzialności za jakość wykonywanej pracy oraz cechy istotne w zawodzie jak: obowiązkowość, zdyscyplinowanie, umiejętność podejmowania decyzji i przewidywania ich skutków. 4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć


przez cały czas realizacji programu praktyki, na podstawie określonych kryteriów.

Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu oraz zakresu opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.

Dokonując oceny pracy uczniów naleŜy uwzględniać: – przestrzeganie dyscypliny pracy, – organizację pracy, – samodzielność podczas wykonywania pracy, – jakość wykonywanej pracy, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, – postawę zawodową, – prowadzenie dzienniczka praktyki.

Oceny osiągnięć ucznia dokonuje opiekun praktyki na podstawie obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania przydzielonych zadań zawodowych oraz opinii innych pracowników, pod kierunkiem których uczeń wykonywał zadania, a takŜe zapisów w dzienniczku praktyki.

Na zakończenie praktyki zawodowej opiekun powinien przedstawić uczniowi opinię o jego pracy oraz zapoznać go z oceną końcową.


150

Moduł 311[10].S1 Systemy geoinformacyjne 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – charakteryzować Systemy Informacji o Terenie, – pozyskiwać i przetwarzać geodane, – analizować dane przestrzenne i opisowe, – obsługiwać systemy geoinformacyjne, – wprowadzać dane do systemów informacji przestrzennej, – aktualizować bazy danych Systemów Informacji o Terenie, – korzystać z baz danych Systemów Informacji o Terenie, – sporządzać opracowania geodezyjne i kartograficzne

z wykorzystaniem baz danych. 2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki



311[10]. S1.01 Obsługa systemów geoinformacyjnych 39

311[10]. S1.02 Wykorzystywanie baz danych do sporządzania opracowań geodezyjnych i kartograficznych 39

Razem 78


311[10].S1 Systemy geoinformacyjne

311[10].S1.01 Obsługa systemów geoinformacyjnych

311[10].S1.02 Wykorzystywanie baz danych do sporządzania opracowań

geodezyjnych i kartograficznych


151

4. Literatura Gaździcki J.: Systemy informacji przestrzennej. PPWK, Warszawa 1990 Gaździcki J.: Systemy katastralne. PPWK, Warszawa 1995 Gaździcki J.: Leksykon geomatyczny. Polskie towarzystwo Informacji Przestrzennej, Warszawa 2003 Helt P.: AutoCad. Komputerowa Oficyna Wydawnicza HELP, Warszawa 2001 Kraak M., Omerling F.: Kartografia. Wizualizacja danych przestrzennych. PWN, Warszawa 1998 Praca zbiorowa: Technologia informacyjna. WSiP, Warszawa 2002



152

Jednostka modułowa 311[10].S1.01 Obsługa systemów geoinformacyjnych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – dokonać charakterystyki systemów informacji przestrzennej, – wyjaśnić pojęcia: geomatyka, geoinformacja, system geoinformacyjny, – określić zastosowanie systemów informacji przestrzennej, – skorzystać z Regionalnego Systemu Informacji o Terenie, – skorzystać z krajowego Systemu Informacji o Terenie, – określić funkcje SIP, – scharakteryzować systemy SIG i SIP, – scharakteryzować postacie i strukturę danych geograficznych, – pozyskać dane o terenie z róŜnych źródeł, – dokonać analizy danych przestrzennych i opisowych, – scharakteryzować rodzaje i budowę baz danych, – obsłuŜyć systemy geoinformacyjne, – wprowadzić dane do baz, określonych systemów geoinformacyjnych, – złoŜyć zamówienie o udostępnienie materiałów z zasobu

geodezyjnego i kartograficznego, – pobrać rastry i wykonać ich edycję, – skorzystać z róŜnych źródeł informacji. 2. Materiał nauczania Ogólne informacje o systemach informacji przestrzennej. Pojęcia: geomatyka, geoinformacja, system geoinformacyjny. System Informacji o Terenie. Funkcje SIP. Systemy SIG i SIP. Postacie i struktury danych. Przestrzenne i opisowe dane dotyczące lokalizacji obiektów geograficznych. Numeryczny model terenu, zasady i metody tworzenia. Źródła i metody pozyskiwania danych do Systemów Informacji o Terenie. Oprogramowanie systemów informacji przestrzennej. 3. Ćwiczenia • Wykonanie wektoryzacji fragmentu mapy sytuacyjno-wysokościowej

na podstawie pobranych rastrów z RSIT. • Drukowanie wybranych dokumentów z bazy danych SIT prowadzonej

w Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej.


153

• Przygotowanie zamówienia pocztą elektroniczną o udostępnienie opisów topograficznych i współrzędnych punktów osnowy poziomej lub rzędnych wysokości i opisów topograficznych osnowy wysokościowej.

• Analiza informacji przestrzennych oraz treści map topograficznych opracowanych w róŜnych skalach.

• Pobieranie informacji z bazy opisowej ewidencji gruntów i budynków o działce, właścicielu i o budynku.

4. Środki dydaktyczne Komputery połączone w sieć. Drukarki. Plotery. Skaner. Oprogramowanie sieciowe. Oprogramowanie geodezyjne, wykorzystywane w przedsiębiorstwach geodezyjnych i w ośrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej: WinKalk, MikroMap, C-Geo, EWMAPA, GeoMAP, GeoInfo. Dokumentacja programów geodezyjnych i programów uŜytkowych. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności obsługi systemów informacji przestrzennej oraz korzystania z baz danych.

Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia wymaga stosowania problemowych metod nauczania oraz ćwiczeń praktycznych. Szczególnie zaleca się stosować metodę pokazu z objaśnieniem oraz metoda projektów.

W trakcie realizacji programu naleŜy łączyć teorię z praktyką poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń i metod nauczania oraz wykorzystywanie wiadomości i umiejętności uczniów z zakresu geografii oraz informatyki.

Realizując program nauczania naleŜy wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej oraz korzystania ze specjalistycznych programów komputerowych. wykorzystywanych w pracach geodezyjnych i kartograficznych. Z uwagi na duŜy postęp w dziedzinie informatyki naleŜy do programu nauczania wprowadzać aktualne treści geodezyjne i kartograficzne wynikające z rozwoju nauki i techniki.

W procesie nauczania-uczenia się naleŜy zwracać uwagę na funkcje i zastosowanie w róŜnych dziedzinach gospodarki systemów informacji przestrzennej, a takŜe rozwijać poczucie odpowiedzialności za jakość wykonanej pracy oraz kształtować nawyki korzystania z instrukcji i wytycznych geodezyjnych.


154

Umiejętności praktyczne naleŜy kształtować poprzez wykonywanie ćwiczeń praktycznych oraz realizację projektów. Proponuje się, aby tematyka projektów dotyczyła obsługi systemów informacji przestrzennej w zakresie zarządzania zasobami przestrzennymi oraz gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych (SIT i GIS).

Zajęcia edukacyjne naleŜy prowadzić w pracowni wyposaŜonej w stanowiska komputerowe z odpowiednim oprogramowaniem i dostępem do Internetu, w grupach liczących do 15 osób. Uczniowie powinni pracować na indywidualnych stanowiskach pracy. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych powinno odbywać się przez

cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów.

Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu wiadomości oraz zakresu opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Ocena powinna stymulować aktywność ucznia oraz zapewniać mu poczucie satysfakcji na kaŜdym etapie kształcenia.

Ocena osiągnięć szkolnych powinna aktywizować i mobilizować do pracy zarówno ucznia jak i nauczyciela.

Wiadomości i umiejętności niezbędne do realizacji zadań mogą być oceniane na podstawie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać podczas obserwacji czynności uczniów wykonywanych w trakcie ćwiczeń. Podczas oceniania naleŜy zwracać uwagę na: – posługiwanie się terminologią zawodową, – pozyskiwanie danych dotyczących lokalizacji obiektów

geograficznych, – obsługę systemów geoinformacyjnych, – korzystanie z geodezyjnych programów komputerowych, – wykorzystywanie wiedzy z innych dziedzin nauki.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela oraz jakość wykonania i prezentacji projektu.


155

Jednostka modułowa 311[10].S1.02 Wykorzystywanie baz danych do opracowa ń geodezyjnych i kartograficznych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – posłuŜyć się programami narzędziowymi: edytorem tekstów,

arkuszem kalkulacyjnym, – wykonać podstawowe zadania geodezyjne z wykorzystaniem

programów uŜytkowych, – przetworzyć dane pomiarowe na dane numeryczne i graficzne, – posortować dane w bazie danych według określonego kryterium, – wykonać czynności związane z filtrowaniem danych oraz dokonać ich

podsumowania, – utworzyć zapytania do bazy danych, – zaprojektować relacyjną bazę danych, – zaprojektować zapytania i transakcje, – zastosować instrukcje języka SQL, – zaplanować i wydrukować raporty z baz danych, – utworzyć makropolecenia do automatyzacji pracy z bazą, – skorzystać z róŜnych źródeł informacji. 2. Materiał nauczania Edytor tekstu. Arkusze kalkulacyjne. Zasady sporządzania wykresów. Makropolecenia w automatyzacji pracy z arkuszem. Wymiana danych między programami, technika ODBC. Relacyjne bazy danych. Zapytania i transakcje. Systemy zarządzania bazą danych. Wybrane instrukcje języka SQL. Raporty z baz danych. Kwerendy danych, ich zastosowanie. 3. Ćwiczenia • Tworzenie poleceń SQL do bazy danych. • Tworzenie wybierającej i podsumowującej kwerendy danych. • Analiza informacji pobranych bazy danych dotyczących ewidencji

gruntów i budynków. • Opracowywanie i prezentacja danych w formie graficznej. • Tworzenie bazy danych z wykorzystaniem kreatora.


156

4. Środki dydaktyczne Komputery z systemem operacyjnym WINDOWS. Pakiet oprogramowania biurowego: edytor tekstów, program do tworzenia prezentacji, arkusz kalkulacyjny, baza danych. Oprogramowanie geodezyjne, wykorzystywane w przedsiębiorstwach geodezyjnych i w ośrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej: WinKalk, MikroMap, C-Geo, EWMAPA, GeoMAP, GeoInfo. Dokumentacja programów geodezyjnych i programów uŜytkowych. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie umiejętności tworzenia baz danych oraz ich wykorzystania do sporządzania opracowań geodezyjno-kartograficznych. W procesie nauczania-uczenia się naleŜy odwoływać się do wiedzy uczniów zdobytej na zajęciach dydaktycznych z informatyki.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególną uwagę naleŜy zwracać na zasady tworzenia baz danych, przygotowywania prezentacji oraz korzystania z typowych programów geodezyjnych stosowanych w Ośrodkach Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej.

Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia wymaga stosowania problemowych metod nauczania. Szczególnie zaleca się stosowanie metod: pokazu z objaśnieniem, projektów, ćwiczeń praktycznych.

Umiejętności praktyczne naleŜy kształtować poprzez wykonywanie indywidualnych ćwiczeń praktycznych na komputerze. Wykonywanie ćwiczeń ma na celu kształtowanie umiejętności skutecznego komunikowania się, efektywnego współdziałania z zespołem, radzenia sobie w sytuacjach problemowych, a takŜe organizowania i oceniania własnej pracy.

Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję, którą nauczyciel moŜe wykorzystać w czasie zajęć lub opracować inne ćwiczenia wspomagające realizację programu jednostki modułowej.

Zajęcia edukacyjne naleŜy prowadzić w pracowni wyposaŜonej w stanowiska komputerowe z odpowiednim oprogramowaniem i dostępem do Internetu, w grupach do 15 osób. KaŜdy uczeń powinien pracować na indywidualnym stanowisku komputerowym.

Realizując program nauczania naleŜy wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej oraz korzystania z róŜnych źródeł informacji zawodowej. W procesie nauczania-uczenia się naleŜy rozwijać poczucie odpowiedzialności za jakość wykonanej pracy, kształtować nawyki korzystania z instrukcji oraz wytycznych technicznych.


157

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi informacji o efektach jego pracy, o postępach ucznia w nauce oraz ułatwia planowanie procesu kształcenia.

Ocenianie powinno uświadomić uczniom poziom ich osiągnięć w odniesieniu do wymagań edukacyjnych, motywować do samodzielnej pracy i samooceny.

Proces sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów moŜe być realizowany za pomocą: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – sprawdzianów praktycznych wykonywanych na stanowisku

komputerowym, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje się zwracać uwagę na: – trafność koncepcji projektu, – dobór materiałów źródłowych, – plan projektu, – podział zadań oraz stopień zaangaŜowania się uczestników

w realizację projektu, – stopień realizacji zamierzonych celów, – wykonanie projektu, – prezentację projektu.

Prace projektowe powinny być oceniane na etapie planowania, realizacji i prezentacji.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela oraz jakość wykonania i prezentację projektu.

Documents

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ - pliki.koweziu.edu.plpliki.koweziu.edu.pl/programy/programy/technik.geodeta_311[10].pdf · NARODOWEJ MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ MODUŁOWY PROGRAM