MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ - pliki.koweziu.edu.plpliki.koweziu.edu.pl/programy/programy/terapeuta.zajeciowy_322[15].pdf · ministerstwo edukacji narodowej ministerstwo edukacji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA

TERAPEUTA ZAJ ĘCIOWY 322[15]

Zatwierdzam

Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2009

322[15]/SP-2/MEN/2009

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 2

Autorzy: mgr Krystyna Lasek mgr Anna Pitura mgr inŜ. Jowita Klusik mgr Mariola Głąb

Recenzenci: mgr Barbara Marciniak mgr Halina PrzyłoŜyńska Opracowanie redakcyjne: mgr Kazimiera Tarłowska Korekta techniczna: mgr Magdalena Mrozkowiak


Spis tre ści

Wprowadzenie 5 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie 8

1. Opis pracy w zawodzie 8 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego 10

II. Plan nauczania 18 III. Moduły kształcenia w zawodzie 19 1. Podstawy działalno ści usługowej 19 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpoŜarowej, ochrony środowiska oraz udzielanie pierwszej pomocy

22

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia 26

Nawiązywanie kontaktów społecznych 30 Prowadzenie działań profilaktycznych i promocji zdrowia 34 Korzystanie z programów komputerowych

wspomagających działania terapeutyczne 37

2. Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 41 Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju

człowieka 44

Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta 48 Analizowanie budowy i funkcji organizmu zdrowego

człowieka 52

Analizowanie procesów patologicznych w obrębie układów i narządów 54

Rozpoznawanie objawów niepełnosprawności 57 3. Podstawy kompleksowej rehabilitacji 60 Dobieranie zabiegów rehabilitacyjnych do moŜliwości

i potrzeb pacjenta 63

Posługiwanie się sprzętem rehabilitacyjnym 67 Stosowanie zabiegów kinezyterapeutycznych

i fizykoterapeutycznych 70

Stosowanie metod usprawniania pacjenta 73 Posługiwanie się językiem obcym zawodowym 76 4. Indywidualna i grupowa terapia zaj ęciowa 79 Planowanie rodzajów działań terapeutycznych 82 Organizowanie pracy w pracowni terapii zajęciowej 85 Wykonywanie prac plastyczno - technicznych 89 Opracowywanie diagnozy terapeutycznej 92


Projektowanie indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej

96

Prowadzenie indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej 100 Ocenianie i dokumentowanie działań terapeutycznych 104 5. Praktyka zawodowa 107 Prowadzenie terapii zajęciowej w placówkach pomocy

społecznej 109

Prowadzenie terapii zajęciowej w placówkach opieki zdrowotnej 113


Wprowadzenie Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do

skutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki rynkowej. Efektywne funkcjonowanie na rynku pracy wymaga przygotowania ogólnego, opanowania podstawowej wiedzy i umiejętności oraz kształcenia ustawicznego. Absolwent szkoły powinien charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego uczenia się i doskonalenia oraz umiejętnością oceny swoich moŜliwości. Wprowadzenie do systemu szkolnego programów modułowych powinno ułatwić osiągnięcie tych zamierzeń.

Kształcenie według modułowego programu nauczania poprzez powiązanie celów i materiału nauczania z procesem pracy i zadaniami zawodowymi umoŜliwia: − przygotowanie ucznia do wykonywania typowych zadań zawodowych

na stanowiskach pracy, − integrację treści kształcenia z róŜnych dyscyplin wiedzy, − stymulowanie aktywności intelektualnej i motorycznej ucznia,

pozwalającej na indywidualizację procesu nauczania. Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, Ŝe:

− preferowane są aktywizujące metody nauczania, które wyzwalają aktywność, kreatywność, zdolność do samooceny uczącego się oraz zmieniają rolę nauczyciela w kierunku doradcy, partnera, projektanta, organizatora i ewaluatora procesu dydaktycznego,

− proces nauczania i uczenia się ukierunkowany jest na osiąganie konkretnych, wymiernych rezultatów w formie ukształtowanych umiejętności intelektualnych i praktycznych, które umoŜliwiają wykonywanie określonego zakresu pracy w zawodzie,

− wykorzystywana jest w szerokim zakresie zasada transferu wiedzy i umiejętności wcześniej uzyskanych przez ucznia w toku nauki formalnej, nieformalnej oraz incydentalnej,

− program nauczania posiada elastyczną strukturę, a znajdujące się w nim moduły i jednostki modułowe moŜna aktualizować, modyfikować, uzupełniać lub wymieniać w zaleŜności od potrzeb edukacyjnych, nie burząc konstrukcji programu,

− w kształceniu modułowym występuje dominacja procesu uczenia się nad procesem nauczania,

− w kształceniu modułowym nie występuje podział na przedmioty teoretyczne i praktyczne. Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia uczniom

opanowanie umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego.


Modułowy program nauczania składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, których realizacja umoŜliwia przyswajanie wiadomości oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu.

Program jednostki modułowej stanowi element modułu kształcenia w zawodzie, obejmujący logiczny i moŜliwy do wykonania wycinek pracy, o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlega dalszym podziałom, a jego rezultatem jest usługa lub istotna decyzja.

W strukturze modułowego programu nauczania wyróŜniono: − załoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, − plany nauczania, − programy modułów, − programy jednostek modułowych.

Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: − cele kształcenia, − wykaz jednostek modułowych, − schemat układu jednostek modułowych, − literaturę.

Program jednostki modułowej zawiera: − szczegółowe cele kształcenia, − materiał nauczania, − ćwiczenia, − środki dydaktyczne, − wskazania metodyczne do realizacji programu nauczania, − propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych

ucznia. Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczona

w załoŜeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie, przedstawia schemat powiązań (korelacji) między modułami, a jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom planowanie i organizowanie procesu dydaktycznego.

W programie przyjęty został system kodowania modułów i jednostek modułowych, który zawiera następujące elementy: −−−− symbol cyfrowy zawodu zgodny z obowiązującą klasyfikacją

zawodów szkolnictwa zawodowego, −−−− symbol literowy, oznaczający grupę modułów:

O - dla modułów ogólnozawodowych, Z - dla modułów zawodowych.

−−−− cyfrę arabską oznaczającą kolejny moduł lub wyodrębnioną w module jednostkę modułową.


Przykładowy zapis kodowania modułu: 322[15].O1 322[15] - symbol cyfrowy dla zawodu: terapeuta zajęciowy O1 - pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy działalności

usługowej Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 322[15].O1.02 322[15] - symbol cyfrowy dla zawodu - terapeuta zajęciowy O1 - pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy działalności

usługowej 02 - druga jednostka modułowa wyodrębniona w module O1:

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia


I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie Typowe stanowiska pracy

Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie terapeuta zajęciowy moŜe podejmować pracę w: − oddziałach szpitalnych rehabilitacji leczniczej: ortopedycznych,

neurologicznych, geriatrycznych, dziecięcych, psychiatrycznych, − psychiatrycznych oddziałach dziennych, − sanatoriach, − warsztatach terapii zajęciowej, − stacjonarnych domach pomocy społecznej, − dziennych domach pomocy społecznej, − klubach seniora, − środowiskowych domach pomocy społecznej, − świetlicach terapeutycznych, − hospicjach, − zakładach opiekuńczo-leczniczych, − zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, − szkołach specjalnych. Zadania zawodowe

Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie terapeuta zajęciowy powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: − planowania indywidualnego i grupowego programu terapii

dostosowanej do stanu zdrowia, potrzeb i zainteresowań pacjenta, − prowadzenia terapii zajęciowej wśród osób chorych

i niepełnosprawnych, − wykorzystywania w pracy z podopiecznym róŜnych metod terapii

zajęciowej, − organizowania zajęć terapeutycznych w celu poprawy sprawności,

zwiększenia zakresu ruchów, siły mięśni oraz kondycji psychicznej pacjentów,

− prowadzenia działań zmierzających do integracji społecznej i zawodowej podopiecznego,

− monitorowania przebiegu terapii zajęciowej, − komunikowania się z pacjentem, jego rodziną i członkami zespołu

terapeutycznego.


Umiej ętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

− komunikować się z pacjentem i jego rodziną, − oceniać sytuację społeczną chorych, − określać wpływ środowiska społecznego na osoby niepełnosprawne, − wyjaśniać budowę i czynności układów oraz narządów organizmu

człowieka, − charakteryzować procesy patologiczne, − oceniać sytuację zdrowotną pacjenta, − określać procesy chorobowe prowadzące do chorób przewlekłych, − planować i prowadzić pracę indywidualną i grupową, − motywować osoby niepełnosprawne do udziału w leczeniu

i rehabilitacji, − rozwiązywać trudne sytuacje społeczne, − projektować, organizować i prowadzić pracownię terapii zajęciowej, − wykorzystywać w pracy z podopiecznymi metody i formy terapii

zajęciowej, − organizować w ramach terapii imprezy towarzyskie, zajęcia sportowe,

wycieczki, turnusy rehabilitacyjne, − uczyć w ramach terapii krawiectwa, dziewiarstwa, tkactwa i innych

rzemiosł oraz prowadzenia gospodarstwa domowego, − uczyć podopiecznych wykonywania prostych i złoŜonych czynności Ŝycia codziennego,

− motywować podopiecznych do udziału w terapii indywidualnej i grupowej,

− tworzyć klimat i atmosferę do pracy twórczej w grupie podopiecznych, − dobierać pracę według wieku, stanu zdrowia, potrzeb

i zainteresowań pacjentów, − projektować i modyfikować środowisko materialne do rodzaju

niepełnosprawności i potrzeb niepełnosprawnego lub pacjenta, − promować zdrowy styl Ŝycia, − prowadzić dokumentację terapeutyczną, − współpracować z członkami zespołu terapeutycznego

i rehabilitacyjnego w zakresie planowania i realizacji terapii zajęciowej,

− korelować działania terapeutyczne z działaniami leczniczo-rehabilitacyjnymi,

− udzielać pierwszej pomocy, − nadzorować pracę w pracowni i w warsztatach terapii zajęciowej, − przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska,


10

− organizować stanowiska pracy terapeuty zajęciowego zgodnie z wymaganiami ergonomii,

− gospodarować racjonalnie materiałami i sprzętem uŜywanym w terapii zajęciowej,

− korzystać z róŜnych źródeł informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych,

− postępować zgodnie z zasadami etyki, − stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań

zawodowych, − stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej. 2. Zalecenia dotycz ące organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego Podstawowym celem kształcenia w zawodzie terapeuta zajęciowy,

jest przygotowanie absolwenta do prowadzenia terapii zajęciowej z osobami niepełnosprawnymi i chorymi w róŜnym wieku.

Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla zawodu terapeuta zajęciowy moŜe być realizowany w szkole policealnej, przeznaczonej wyłącznie dla młodzieŜy.

Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe oraz zawodowe. Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia orientację w zawodzie oraz umoŜliwia ewentualną zmianę zawodu na pokrewny.

Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta do wykonywania zadań zawodowych na typowych dla zawodu stanowiskach pracy.

Treści programowe modułów i jednostek modułowych opracowano zgodnie z obowiązującą metodologią konstruowania modułowego programu nauczania. Moduły zostały wyodrębnione na podstawie logicznych związków i zaleŜności między zadaniami i umiejętnościami zawodowymi. W modułach kształcenia w zawodzie wyodrębniono jednostki modułowe. Realizacja celów kształcenia modułów i jednostek modułowych zapewnia opanowanie umiejętności umoŜliwiających wykonywanie określonego zakresu pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie terapeuta zajęciowy. Czynnikiem sprzyjającym nabywaniu umiejętności zawodowych jest wykonywanie ćwiczeń określonych w programach jednostek modułowych. Ich tematyka moŜe być poszerzona przez nauczyciela realizującego program.

Treści programowe zawarte są w pięciu modułach: dwóch ogólnozawodowych i trzech zawodowych.

Programy nauczania modułów ogólnozawodowych powinny być realizowane w pierwszej kolejności.


11

Moduł 322[15].O1 - Podstawy działalności usługowej - składa się z pięciu jednostek modułowych. Ogólnozawodowe treści programowe jednostek obejmują tematykę dotyczącą: stosowania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, stosowania przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia, nawiązywania kontaktów społecznych, prowadzenia działań profilaktycznych i promocji zdrowia, korzystania z programów komputerowych wspomagających działania terapeutyczne.

Moduł 322[15].O2 - Rozwój osobowy i biologiczny człowieka -składa się z pięciu jednostek modułowych obejmujących tematykę dotyczącą: psychospołecznych aspektów rozwoju człowieka, diagnozowania problemów i potrzeb pacjenta, analizowania funkcji organizmu zdrowego człowieka, analizowania procesów patologicznych występujących w obrębie układów i narządów, rozpoznawania objawów niepełnosprawności podopiecznego.

Moduł 322[15].Z1 - Podstawy kompleksowej rehabilitacji - składa się z pięciu jednostek modułowych obejmujących treści dotyczące, dobierania zabiegów rehabilitacyjnych do moŜliwości i potrzeb pacjenta, posługiwania się sprzętem rehabilitacyjnym, stosowania zabiegów kinezyterapeutycznych i fizykoterapeutycznych, usprawniania pacjenta oraz posługiwania się językiem obcym zawodowym.

Moduł 322[15].Z2 - Indywidualna i grupowa terapia zajęciowa - składa się z siedmiu jednostek modułowych, które zawierają treści dotyczące: rodzajów działalności terapeutycznej, organizowania pracy w pracowni terapii zajęciowej, wykonywania prac plastyczno-technicznych, opracowywania diagnozy terapeutycznej, projektowania indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej, prowadzenia indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej, oceniania i dokumentowania działań terapeutycznych.

Moduł 322[15].Z3 - Praktyka zawodowa - składa się z dwóch jednostek modułowych obejmujących treści dotyczące prowadzenia terapii indywidualnej i grupowej w placówkach pomocy społecznej i prowadzenia terapii zajęciowej indywidualnej i grupowej w placówkach ochrony zdrowia. W wyniku realizacji programu uczeń powinien umieć samodzielnie projektować i realizować działania terapeutyczne oraz oceniać ich wpływ na efekty terapii.

Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli, w której określono czas przewidziany na ich realizację.


12

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej Wykaz modułów i jednostek modułowych

Orientacyjna liczba godzin na realizację

Moduł 322[15].O1 - Podstawy działalno ści usługowej 288

322[15].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej, ochrony środowiska oraz udzielanie pierwszej pomocy

72

322[15].O1.02 Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia

54

322[15].O1.03 Nawiązywanie kontaktów społecznych 76

322[15].O1.04 Prowadzenie działań profilaktycznych i promocji zdrowia 36

322[15].O1.05 Korzystanie z programów komputerowych wspomagających działania terapeutyczne 40

Moduł 322[15].O2 - Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 324

322[15].O2.01 Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju człowieka

50

322[15].O2.02 Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta 50

322[15].O2.03 Analizowanie budowy i funkcji organizmu zdrowego człowieka 100

322[15].O2.04 Analizowanie procesów patologicznych w obrębie układów i narządów

70

322[15].O2.05 Rozpoznawanie objawów niepełnosprawności 54 Moduł 322[15]. Z1 - Podstawy kompleksowej rehabilitacji 352

322[15].Z1.01 Dobieranie zabiegów rehabilitacyjnych do moŜliwości i potrzeb pacjenta 52

322[15]. Z1.02 Posługiwanie się sprzętem rehabilitacyjnym 40

322[15]. Z1.03 Stosowanie zabiegów kinezyterapeutycznych i fizykoterapeutycznych

88

322[15]. Z1.04 Stosowanie metod usprawniania pacjenta 100 322[15]. Z1.05 Posługiwanie się językiem obcym zawodowym 72 Moduł 322[15]. Z2 - Indywid ualna i grupowa terapia zaj ęciowa 736 322[15].Z2.01 Planowania rodzajów działalności terapeutycznej 44 322[15].Z2.02 Organizowanie pracy w pracowni terapii zajęciowej 100 322[15].Z2.03 Wykonywanie prac plastyczno - technicznych 210 322[15].Z2.04 Opracowywanie diagnozy terapeutycznej 62

322[15].Z2.05 Projektowanie indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej

110

322[15].Z2.06 Prowadzenie indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej

174

322[15].Z2.07 Ocenianie i dokumentowanie działań terapeutycznych 36

Moduł 322[15].Z3 - Praktyka zawodowa 140

322[15].Z3.01 Prowadzenie terapii zajęciowej w placówkach pomocy społecznej

70


13

322[15].Z3.02 Prowadzenie terapii zajęciowej w placówkach opieki zdrowotnej

70

Razem 1840

Na podstawie wykazu i układu jednostek modułowych w poszczególnych modułach opracowano dydaktyczną mapę programu.


14

Dydaktyczna mapa programu

322[15].O2

322[15].O2.01 322[15].O2.02 322[15].O1.01

322[15].O1

322[15].O1.02 322[15].O1.03

322[15].O2.03

322[15].O2.04

322[15].O2.05

322[15].Z1.01 322[15]. Z1.02

322[15]. Z1

322[15].Z2

322[15]. Z1.03

322[15]. Z1.04

322[15].Z2.03

322[15].Z2.02 322[15].Z2.01

322[15].Z2.04

322[15].Z2.05

322[15].Z2.07

322[15].Z3.01 322[15].Z3

322[15].Z2.06

322[15].Z1.05

322[15].Z3.02

322[15].O1.04 322[15].O1.05


15

Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Na podstawie mapy uczeń moŜe wybrać ścieŜkę kształcenia w zaleŜności od własnych predyspozycji, posiadanego doświadczenia oraz dowodów potwierdzających opanowanie określonej wiedzy i umiejętności. Moduły ogólnozawodowe powinny być realizowane w pierwszej kolejności, poniewaŜ treści w nich zawarte stanowią podstawę merytoryczną dla pozostałych modułów.

Realizacja programu nauczania moŜe odbywać się w kolejności zgodnej z numeracją modułów i jednostek modułowych. Zmiana kolejności realizacji programu modułów lub jednostek modułowych powinna być poprzedzona szczegółową analizą dydaktycznej mapy programu nauczania oraz treści jednostek modułowych, przy czym naleŜy pamiętać o zachowaniu korelacji treści kształcenia.

Nauczyciele realizujący modułowy program nauczania powinni posiadać przygotowanie w zakresie metodologii kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych.

Nauczyciel kierujący procesem kształcenia powinien udzielać uczniom pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, sterować tempem pracy uczniów z uwzględnieniem ich moŜliwości i umiejętności. Powinien równieŜ rozwijać zainteresowanie zawodem, wskazywać moŜliwości dalszego kształcenia i doskonalenia umiejętności zawodowych oraz kształtować poŜądane w zawodzie cechy osobowości uczniów, takie jak: odpowiedzialność, obowiązkowość, Ŝyczliwość i opiekuńczość, poszanowanie godności osobistej drugiego człowieka, uczciwość, samodzielność, odporność na stres, twórcze rozwiązywanie problemów oraz współdziałanie w zespole.

Podczas realizacji programu zaleca się stosowanie aktywizujących metod nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda inscenizacji, metoda tekstu przewodniego, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, metoda projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Wskazane jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych, organizowanie wycieczek do zakładów opieki zdrowotnej oraz warsztatów terapii zajęciowej. W procesie realizacji programu naleŜy eksponować samokształcenie i korzystanie z róŜnych źródeł informacji: literatury zawodowej, podręczników, przepisów prawnych, poradników, Internetu.

Prowadzenie zajęć aktywizującymi metodami nauczania wymaga przygotowania materiałów dydaktycznych, takich jak: tekst przewodni, instrukcje do metody projektów, przewodniki do samokształcenia, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe.


16

W procesie realizacji programu naleŜy korzystać z urządzeń elektronicznych i informatycznych oraz oprogramowania wspomagającego realizację zadań terapeutycznych.

Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się na odpowiednio wyposaŜonych stanowiskach, w warunkach rzeczywistych i symulowanych.

Treści programowe jednostek modułowych zawierają ćwiczenia, których wykonywanie ma na celu kształtowanie umiejętności zawodowych i doskonalenie umiejętności ponadzawodowych, takich jak: − wyszukiwanie i przetwarzanie informacji, − integrowanie róŜnych zakresów wiedzy, − rozwiązywanie problemów i uzasadnianie decyzji, − prezentowanie wniosków i wyników badań.

Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów. Proces sprawdzania i oceniania powinien obejmować zarówno diagnozę poziomu umiejętności uczniów, jak i rozpoznawanie trudności w realizacji celów kształcenia.

Zaleca się prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumujących.

Badania diagnostyczne mają na celu dokonanie oceny zakresu wiedzy i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia.

Badania kształtujące prowadzone w trakcie realizacji programu mają na celu dostarczanie bieŜących informacji o efektywności nauczania-uczenia się. Informacje uzyskane w wyniku badań pozwalają na dokonanie niezbędnych korekt w procesie kształcenia.

Badania sumujące prowadzane są na zakończenie realizacji programów jednostek modułowych i informują o poziomie przyswojenia wiedzy i umiejętności przez uczniów.

Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, motywować do systematycznej pracy oraz wdraŜać do samooceny i samokontroli. Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być realizowane przy pomocy sprawdzianów ustnych, pisemnych, praktycznych, testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Prowadzenie pomiaru dydaktycznego wymaga określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć szkolnych ucznia, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów.

W procesie sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów naleŜy stosować obowiązującą skalę ocen.


17

Kształcenie w zawodzie terapeuta zajęciowy wymaga zapewnienia odpowiednich warunków technicznych i dydaktycznych do realizacji programu nauczania.

Zajęcia powinny być realizowane w następujących pomieszczeniach dydaktycznych: − pracowni umiejętności społecznych, − pracowni higieny osobistej i gospodarstwa domowego, − pracowni kroju i szycia, − pracowni rękodzieła, − pracowni kulinarnej, − pracowni organizacji czasu wolnego, − pracowni artterapii, − pracowni komputerowej.

Szkoła moŜe posiadać równieŜ pracownie zajęć fakultatywnych, w szczególności: introligatorską, wyrobów z drewna, wyrobów z metalu oraz ze skóry, wikliniarską, ceramiczną.

Zaleca się, aby zajęcia odbywały się w grupach do 15 osób, z podziałem na zespoły 3-4 osobowe. Formy organizacyjne pracy uczniów wynikają z doboru materiału i metod nauczania.

W trosce o jakość kształcenia konieczne są systematyczne działania szkoły polegające na: − organizowaniu zaplecza technicznego, umoŜliwiającego wykonanie

obudowy dydaktycznej programu, − doskonaleniu nauczycieli w zakresie metodologii kształcenia

modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych. Kształcenie zawodowe powinno odbywać się we współpracy

z zakładami opieki zdrowotnej, placówkami pomocy społecznej oraz warsztatami terapii zajęciowej posiadającymi nowoczesne wyposaŜenie i moŜliwość stosowania róŜnych metod i technik terapii zajęciowej.


18

II. Plan nauczania

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: terapeuta zajęciowy 322[15] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp.

Obowiązkowe zajęcia edukacyjne

Dla młodzieŜy

Liczba godzin tygodniowo

w dwuletnim okresie nauczania

Semestry I - IV

1. Podstawy działalności usługowej 8 2. Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 9 3. Podstawy kompleksowej rehabilitacji 10 4. Indywidualna i grupowa terapia zajęciowa 23

Razem 50

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie w semestrze IV


19

III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 322[15].O1 Podstawy działalno ści usługowej 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej i ochrony środowiska, − przewidywać i zapobiegać zagroŜeniom w środowisku pracy, − analizować przepisy prawa dotyczące pracy z pacjentem i pracy

terapeuty zajęciowego, − stosować metody komunikowania się z pacjentami, − promować zdrowy styl Ŝycia w kontaktach z klientami, − stosować zasady profilaktyki w środowisku pracy, − udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, − wykorzystywać specjalistyczne programy komputerowe podczas

wykonywania zadań zawodowych, − korzystać z wyników badań naukowych i upowszechniać je w ramach

działalności zawodowej.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej Nazwa jednostki modułowej


322[15].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej, ochrony środowiska oraz udzielanie pierwszej pomocy

72

322[15].O1.02 Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia 54

322[15].O1.03 Nawiązywanie kontaktów społecznych 76

322[15].O1.04 Prowadzenie działań profilaktycznych i promocji zdrowia

36

322[15].O1.05 Korzystanie z programów komputerowych wspomagających działania terapeutyczne 40

Razem 288


20

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura Aronson E., Wilson T. D., Alert R. M.: Psychologia społeczna, Serce i umysł. Zysk i Ska, Poznań 1997 Bishop G. D.: Psychologia zdrowia pod red. J. Karskiego. Promocja zdrowia. SANMEDIA, Warszawa 2000 Boratyński J., Dudek B., G. Morkis.: Obsługa klienta. Prawo pracy. Higiena pracy. WSiP, Warszawa 2003 Borecka J.: Biblioterapia - skrypt dla studentów. WyŜsza Szkoła Zawodowa w Wałbrzychu, Wałbrzych 2001 Chwierut S., Kulis M., Wójcik D.: Elementy zarządzania finansowego w ochronie zdrowia. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Kraków 2000 Getzen T.: Ekonomika zdrowia. PWN, Warszawa 2000 Guide, Practical Medical English, PZWL, Warszawa 2002 Jasińska B.,Jaślan J., Woytowicz-Neyman M.: Język angielski. Repetytorium gramatyki z ćwiczeniami. PWN, Warszawa 1994 Kadusan H., Schaefer Ch.: Techniki terapeutyczne, Zabawa w psychoterapii, GWP, Gdańsk 2002 Kenrick D.T., Neuberg S.L., Cialdini L.B.: Psychologia społeczna. GWP, Gdańsk 2002 Konieczna E. J.: Arteterapia w teorii i praktyce. Impuls, Kraków, 2003

322[15].O1.04 Prowadzenie działań

profilaktycznych i promocji zdrowia

322[15].O1.05 Korzystanie z programów

komputerowych wspomagających działania

terapeutyczne

322[15].O1.01 Stosowanie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej, ochrony środowiska oraz udzielanie

pierwszej pomocy

322[15].O1 Podstawy działalno ści usługowej

322[15].O1.02 Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie

zdrowia

322[15].O1.03 Nawiązywanie kontaktów

społecznych


21

Kozaczuk L.: Terapia zajęciowa w Domu Pomocy Społecznej, Śląsk Spółka z oo, Katowice 1999 Krotochwil S.: Psychoterapia, PWN, Warszawa 1985 Mierzejewska-Majcherek J.: Podstawy ekonomii. Centrum Doradztwa i Informacji. Difin, Warszawa 2003 Mika S.: Psychologia społeczna, PWN, Warszawa 1987 Milanowska K.: Techniki terapii zajęciowej. PZWL, Warszawa 1987 Oster G.P., Goud D.: Rysunek w psychoterapii. GWP, Gdańsk 2002 Sawicka K.: Socjoterapia. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 1998 Podręczny słownik medyczny angielsko-polski i polsko-angielski, PZWL, Warszawa 2002 Sobiecki R.: red.: Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach. Centrum Doradztwa i Informacji. Difin, Warszawa 2003 Trocki M.: red: Nowoczesne zarządzanie w opiece zdrowotnej. Instytut Przedsiębiorczości i Samorządności, Warszawa 2002 Titkow A.: Zachowania i postawy wobec zdrowia i choroby. PWN, Warszawa, 1983 Warner T.: Umiejętności w komunikowaniu się. Astrum, Warszawa 1983 Kodeks cywilny. Kodeks pracy. Wykaz literatury naleŜy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.


22

Jednostka modułowa 322[15].O1.01 Stosowanie przepisów bezpiecze ństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo Ŝarowej, ochrony środowiska oraz udzielanie pierwszej pomocy 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska, − zanalizować przepisy prawa dotyczące obowiązków pracodawcy

i pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, − zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − rozpoznać zagroŜenia dla zdrowia i Ŝycia występujące w środowisku

pracy, − przewidzieć zagroŜenia, jakie mogą wystąpić w czasie prowadzenia

terapii zajęciowej i przeciwdziałać im, − określić skutki działania czynników szkodliwych w środowisku pracy, − dobrać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy, − zapewnić porządek i estetykę w miejscu pracy, − usunąć czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy, − zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie

z przepisami ochrony przeciwpoŜarowej, − postąpić zgodnie z instrukcją przeciwpoŜarową w sytuacji zagroŜenia

poŜarowego lub wystąpienia poŜaru, − ocenić stopień zagroŜenia Ŝycia osoby poszkodowanej w wypadku, − ustalić sposób udzielania pierwszej pomocy, − wykonać zabiegi resuscytacyjne zgodnie z procedurą udzielania

pierwszej pomocy, − udzielić pierwszej pomocy w przypadkach nagłych, urazowych

i nieurazowych, zagraŜających Ŝyciu poszkodowanego. 2. Materiał nauczania Bezpieczeństwo i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz Ochrony środowiska w placówkach ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Wymagania ergonomii na stanowisku pracy. Prawna ochrona pracy oraz środowiska. ZagroŜenia w środowisku pracy, klasyfikacja czynników szkodliwych. ZagroŜenia Ŝycia i zdrowia pracownika. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.


23

Metody i środki zapobiegające szkodliwym czynnikom w miejscu pracy. Środki ochrony indywidualnej. Profilaktyczna opieka lekarska. Ocena stanu zagroŜenia Ŝycia. Organizacja pierwszej pomocy. Metody postępowanie w razie wypadku, zagroŜenia poŜarowego i poŜaru. Standardy postępowania podczas udzielania pierwszej pomocy w nagłych stanach, urazowych i nieurazowych. 3. Ćwiczenia • Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii. • Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej

pracy. • Opracowywanie planu i przeprowadzanie kontroli zagroŜeń w miejscu

pracy. • Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia

ogniska poŜaru. • Ocenianie stanu osoby poszkodowanej w wypadku. • Nakładanie opatrunku na róŜne części ciała. • Tamowanie krwotoków z rany i z nosa. • Unieruchamianie złamań w obrębie kończyny górnej i kończyny

dolnej. • Udzielanie pierwszej pomocy w urazach kręgosłupa. • Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku omdlenia. • Układanie osoby poszkodowanej w pozycji ustalonej. • UdraŜnianie dróg oddechowych. • Wykonywanie sztucznego oddychania oraz pośredniego masaŜu

serca na fantomie osoby dorosłej i dziecka. • Kompletowanie wyposaŜenia apteczki pierwszej pomocy. 4. Środki dydaktyczne Tablice poglądowe. Instrukcje i regulaminy: obsługi sprzętu, bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpoŜarowej, przydziału odzieŜy i środków ochrony indywidualnej, ewakuacji w zakładzie pracy. Plan ewakuacji w zakładzie pracy. Wykaz obowiązków pracodawcy i pracowników dotyczących higieny pracy i bezpieczeństwa przeciwpoŜarowego. Kodeks pracy.


24

Instrukcja postępowania w czasie poŜaru oraz w razie ewakuacji zakładu. Algorytm postępowania w razie wypadku. Filmy instruktaŜowe: „Sprzęt i środki gaśnicze”, „Na ratunek”. Środki ochrony indywidualnej. Sprzęt gaśniczy. Apteczka pierwszej pomocy. Teksty przewodnie do ćwiczeń. Albumy, zdjęcia, ryciny. Foliogramy dotyczące procedur udzielania pierwszej pomocy. Prezentacja multimedialna ”Zabiegi ratujące Ŝycie”. Fantom człowieka do ćwiczeń z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu nauczania jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności w zakresie: przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej i ochrony środowiska, rozpoznawania źródeł i czynników zagraŜających bezpieczeństwu i zdrowiu w miejscu pracy, reagowania w sytuacjach zagroŜenia Ŝycia i zdrowia, dobierania środków ochrony indywidualnej, przestrzegania procedur w sytuacjach zagroŜenia Ŝycia i udzielania pierwszej pomocy, prezentowania gotowości do udzielania pomocy oraz przyjęcia odpowiedzialności za bezpieczeństwo własne i podopiecznych w miejscu pracy i w czasie udzielania pomocy.

Zajęcia powinny być prowadzone aktywizującymi metodami nauczania, takimi jak: wykład konwersatoryjny, dyskusja dydaktyczna, metoda inscenizacji, metoda sytuacyjna, metoda przypadków, przewodniego tekstu, pokaz z objaśnieniem i ćwiczenia praktyczne. Ćwiczenia powinny odbywać się w grupach do 15 osób. KaŜdy uczeń

powinien wykonać samodzielnie ćwiczenia związane ze stosowaniem podręcznego sprzętu gaśniczego oraz dobieraniem środków ochrony indywidualnej. Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na samodzielne wykonywanie ćwiczeń z zakresu udzielania pierwszej pomocy oraz prowadzenia resuscytacji w sytuacjach zagroŜenia Ŝycia.

Bardzo waŜne jest równieŜ kształtowanie postawy odpowiedzialności, sumienności i współdziałania w grupie w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Zaleca się stosowanie róŜnych środków dydaktycznych, jak: tablice, modele, fantomy, zestawy przeźroczy, filmy dydaktyczne, których zastosowanie w trakcie zajęć wpływa na rozwój samodzielnego myślenia i efektywnego działania.


25

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzenie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno

odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać zaplanowane w programie cele kształcenia.

W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych zaleca się stosowanie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji naleŜy zwrócić uwagę na: − stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska, − rozpoznawanie źródeł i czynników zagraŜających bezpieczeństwu

i zdrowiu w miejscu pracy, − dobieranie środków ochrony indywidualnej, − skuteczne reagowanie w sytuacjach zagroŜenia Ŝycia i zdrowia

człowieka, − udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagroŜenia Ŝycia.

W ocenie końcowej naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania osiągnięć ucznia stosowanych przez nauczyciela.


26

Jednostka modułowa 322[15].O1.02 Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − rozróŜnić normy prawne i przepisy prawa, − zinterpretować przepisy prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego

oraz prawa pracy i prawa o ubezpieczeniach społecznych, − posłuŜyć się ustawą o pomocy społecznej, o ochronie zdrowia

psychicznego, o rehabilitacji i zatrudnieniu osób niepełnosprawnych oraz o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym,

− zastosować przepisy ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, − poinformować pacjenta o podstawach prawnych ubezpieczeń

społecznych i pomocy społecznej, − zastosować przepisy o prawach człowieka, − wyjaśnić zasady funkcjonowania mechanizmu rynkowego we

współczesnej gospodarce, − scharakteryzować system organizacyjny ochrony zdrowia, − wskazać źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych, − określić zakres świadczeń w ramach powszechnego ubezpieczenia

zdrowotnego, − wyjaśnić specyfikę rynku świadczeń zdrowotnych, − wskazać czynniki wpływające na popyt i podaŜ świadczeń

zdrowotnych, − ocenić jakość świadczonych usług medycznych, − rozróŜnić rodzaje kontraktów na świadczenie usług medycznych, − sklasyfikować koszty świadczenia usług zdrowotnych, − zastosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej, − zastosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej.

2. Materiał nauczania Przedmiot i źródła prawa. Normy prawne i przepisy prawa. Prawo i inne systemy normatywne. Odpowiedzialność cywilna i karna. Podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i płatnika. Organizacja i zakres ubezpieczeń społecznych. Finansowanie świadczeń zdrowotnych. System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce.


27

Pacjent jako podmiot prawa. Rynek świadczeń zdrowotnych. Cechy rynku usług medycznych. Czynniki kształtujące popyt na świadczenia zdrowotne. Zapewnienie jakości w usługach medycznych. Rodzaje kontraktów na usługi medyczne. Koszty w zakładach opieki zdrowotnej. Wybrane zagadnienia prawa gospodarczego. Przepisy o zamówieniach publicznych. Przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej. 3. Ćwiczenia • Interpretowanie norm i przepisów prawa dotyczących świadczeń

zdrowotnych. • Analizowanie aktów prawnych dotyczących rehabilitacji i zatrudnienia

osób niepełnosprawnych, zdrowia psychicznego i praw człowieka. • Rozwiązywanie symulowanych problemów z wykorzystaniem

przepisów prawa. • Dobieranie podstawy prawnej do rozwiązania określonej sytuacji

prawnej lub problemu. • Analizowanie praw i obowiązków pracownika i pracodawcy na

podstawie Kodeksu pracy. • Prowadzenie analizy systemu finansowania ochrony zdrowia

i pomocy społecznej w Polsce. • Określanie cech rynku usług medycznych. • Interpretowanie przepisów prawa gospodarczego. • Określanie czynników kształtujących podaŜ i popyt na usługi

medyczne. • Opracowywanie oferty na usługi medyczne i opiekuńcze. 4. Środki dydaktyczne Kodeks pracy. Kodeks postępowania administracyjnego. Teksty ustaw o pomocy społecznej, o rehabilitacji i zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, o ochronie zdrowia psychicznego, o zakładach opieki zdrowotnej, o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, o ochronie danych osobowych. Rocznik statystyczny. Pisma urzędowe, umowy cywilnoprawne. Baza informacji prawnej: płyty CD-ROM, Internet, serwis prawo i zdrowie. Opisy przypadków. Foliogramy na temat systemu organizacyjnego ochrony zdrowia.


28

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki Program nauczania jednostki modułowej obejmuje zintegrowane

treści z zakresu ekonomii, ekonomiki, finansów i prawa, niezbędne do zrozumienia zasad funkcjonowania ochrony zdrowia w wymiarze organizacyjnym i ekonomicznym.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej, naleŜy zwracać uwagę na kształtowanie umiejętności analizowania i interpretowania norm i przepisów prawa dotyczących spraw pacjenta oraz pracy terapeuty zajęciowego. Wiedza z zakresu prawa jest niezbędna do uczestnictwa w Ŝyciu społecznym, wykonywania obowiązków zawodowych i korzystania z praw człowieka i obywatela.

Realizując program naleŜy zwrócić uwagę na staranny dobór treści kształcenia pod względem ich uŜyteczności i praktycznego zastosowania w pracy zawodowej.

Osiągnięcie zaplanowanych celów, wymaga stosowania następujących metod nauczania - uczenia się: dyskusji dydaktycznej, metody sytuacyjnej, metody przypadków, metody projektów, wykładu informacyjnego oraz ćwiczeń.

Zajęcia edukacyjne naleŜy prowadzić w formie pracy zespołowej i w grupach do 15 osób. Powinny odbywać się w pracowni wyposaŜonej w nowoczesne środki dydaktyczne oraz pracowni komputerowej. NaleŜy zapewnić uczniom korzystanie z podręcznej biblioteczki wyposaŜonej w pozycje literatury z zakresu prawa, akty prawne, specjalistyczną prasę.

Wskazane jest równieŜ organizowanie wycieczek do sądów i organów administracji publicznej oraz zakładów opieki zdrowotnej.

W procesie nauczania naleŜy rozwijać motywację do samokształcenia oraz kształtować cechy osobowości, takie jak: staranność, dociekliwość, odpowiedzialność, systematyczność. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia naleŜy prowadzić

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów i zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

W czasie kontroli i oceny naleŜy sprawdzać umiejętności uczniów w operowaniu zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć, poprawność wnioskowania.

W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych naleŜy szczególnie zwrócić uwagę na: − posługiwanie się terminologią z zakresu prawa i ekonomii, − interpretowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki obowiązujących

w działalności zawodowej,


29

− umiejętność logicznego myślenia, − samodzielność i poprawność wykonania ćwiczeń, − aktywność w czasie zajęć.

W procesie sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów zaleca się stosowanie: − sprawdzianów pisemnych, − sprawdzianów ustnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.



30

Jednostka modułowa 322[15].O1.03 Nawiązywanie kontaktów społecznych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu psychologii ogólnej, − scharakteryzować procesy psychiczne, emocjonalne i motywacyjne, − określić rolę procesów psychicznych w poznawaniu rzeczywistości, − określić znaczenie komunikacji w relacjach międzyludzkich, − wyjaśnić istotę komunikacji werbalnej i niewerbalnej, − ocenić moŜliwości komunikowania się osób w podeszłym wieku, − scharakteryzować style porozumiewania się, − określić sposoby wyraŜania komunikatów niewerbalnych, − zastosować zasady skutecznego komunikowania się, − zastosować techniki aktywnego słuchania, − określić czynniki wpływające na proces komunikowania się, − zachować się asertywnie w relacjach z innymi ludźmi, − rozpoznać czynniki powodujące konflikt, − rozwiązać konflikty interpersonalne, − określić zasady i warunki skutecznego negocjowania, − poradzić sobie w trudnych sytuacjach zawodowych, − rozpoznać potrzeby pacjenta, − przewidzieć oczekiwania pacjenta, − porozumieć się skutecznie z pacjentem, − rozpoznać przyczyny trudności w komunikowaniu się z pacjentem, − zastosować społecznie przyjęte normy etyczne, − opracować projekt powinności terapeuty zajęciowego. 2. Materiał nauczania Podstawowe pojęcia w psychologii. Procesy psychiczne, emocjonalne i motywacyjne. Rola procesów poznawczych w poznawaniu rzeczywistości. Klasyfikacja potrzeb. Komunikacja interpersonalna. Techniki komunikacji werbalnej, niewerbalnej. Style i język komunikowania się. Aktywne słuchanie. Informacje zwrotne. Bariery w komunikowaniu się. Zachowania asertywne. Sytuacje trudne.


31

Istota konfliktu, sposoby rozwiązywania konfliktu. Negocjacje. Zasady etyki. 3. Ćwiczenia • Analizowanie własnych potrzeb w zakresie stosowania i doskonalenia

umiejętności komunikowania się. • Obserwowanie i interpretowanie komunikatów werbalnych

i niewerbalnych w warunkach symulowanych. • Prowadzenie rozmowy z zastosowaniem technik aktywnego

słuchania, takich jak: parafrazowanie, odzwierciedlanie, uogólnianie, wyjaśnianie.

• Analizowanie zachowań asertywnych na podstawie obejrzanego filmu.

• Prowadzenie rozmowy z pacjentem w sytuacji symulowanej. • WyraŜanie uczuć i emocji w trakcie rozmowy z pacjentem w sytuacji

symulowanej. • Rozpoznawanie stanu emocjonalnego obserwowanych osób. • Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych, na podstawie opisu

przypadków. 4. Środki dydaktyczne Opisy przypadków - komunikacji w relacji dorosły-dorosły, dorosły-dziecko, komunikacja z osobą niesłyszącą, niewidomą, głuchoniemą, opis konfliktów. Literatura - ksiąŜki czasopisma. Filmy dydaktyczne - język migowy. Foliogramy na temat hierarchii potrzeb. Nagrania audio i video dotyczące zasad komunikowania się. Techniczne środki kształcenia: radiomagnetofon, magnetowid, telewizor, kasety audio i wideo, słuchawki, głośniki, projektor, kamera. Tablice i materiały biurowe. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności nawiązywania kontaktów społecznych, rozpoznawania indywidualnych róŜnic między ludźmi, ze szczególnym uwzględnieniem osób niesłyszących, niewidomych, głuchoniemych, rozpoznawania i rozwiązywania konfliktów społecznych, rozpoznawania sytuacji społecznych mających wpływ na procesy psychiczne człowieka i jego zachowanie oraz funkcjonowanie w środowisku pracy.


32

Podczas realizacji programu naleŜy zwrócić uwagę na rozwijanie zainteresowań zawodowych oraz kształtowanie cech osobowości szczególnie przydatnych w wykonywaniu zawodu, takich jak: otwartość, wraŜliwość, tolerancyjność, dokładność, odpowiedzialność i Ŝyczliwość.

Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia umoŜliwi stosowanie aktywizujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przypadków i sytuacyjnej, inscenizacji, gier dydaktycznych oraz ćwiczeń.

Zajęcia powinny być prowadzone w atmosferze zaufania, otwartości i partnerstwa. Uczenie się umiejętności interpersonalnych następuje poprzez uczestniczenie, przeŜywanie i odgrywanie róŜnych ról w kontaktach z innymi ludźmi. Dlatego dominującą metodą nauczania powinny być ćwiczenia prowadzone w grupach do 15 osób, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły. Praca w małych zespołach prowadzi do wzajemnej akceptacji, empatii, redukcji uprzedzeń oraz odpowiedzialności za wyniki uczenia się.

Nauczyciel moŜe wykorzystać ćwiczenia zawarte w programie, moŜe równieŜ przygotować własne ćwiczenia lub zaproponowane przez uczniów. Uczniowie powinni mieć moŜliwość korzystania z opisów sytuacji opracowanych przez nauczyciela, zaczerpniętych z literatury lub teŜ z wybranych fragmentów filmu. NaleŜy zaplanować ćwiczenia stwarzające uczniom moŜliwość nabywania umiejętności: wzajemnego poznawania się, rozpoznawania potrzeb drugiego człowieka, budowania zaufania, formułowania komunikatów werbalnych i niewerbalnych, wyraŜania i przyjmowania krytyki oraz prowadzenia negocjacji i prezentowania swoich poglądów.

Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni umiejętności społecznych, w której istnieje moŜliwość dowolnego ustawienia stolików oraz zastosowania odpowiednich środków dydaktycznych. Nauczyciel powinien przestrzegać etycznych zasad pracy z grupą z zachowaniem tajemnicy zawodowej. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać zaplanowane w programie

szczegółowe cele kształcenia. Oceniając umiejętności intelektualne i praktyczne ucznia naleŜy

uwzględniać aktywność uczniów, kulturę osobistą i zawodową, odpowiedzialność za podjęte decyzje, punktualność, dokładność, rzetelność, zainteresowanie wykonywaną pracą, pracowitość, współpracę w zespole.


33

Oceny osiągnięć ucznia dokonuje się na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji zachowania ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji szczególną uwagę naleŜy zwracać na: − przygotowanie uczniów do zajęć, − umiejętność wyraŜania opinii i inscenizowania określonych sytuacji, − stosowanie technik skutecznego komunikowania się, − stosowanie technik aktywnego słuchania, − stosowanie technik zachowań asertywnych, − umiejętność prowadzenia negocjacji, − rozwiązywanie sytuacji konfliktowych.

W końcowej ocenie osiągnięć edukacyjnych ucznia naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.


34

Jednostka modułowa 322[15].O1.04 Prowadzenie działa ń profilaktycznych i promocji zdrowia 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − określić znaczenie zdrowia dla jednostki, grupy społecznej

i społeczeństwa, − określić czynniki warunkujące utrzymanie zdrowia, − zidentyfikować czynniki zagraŜające zdrowiu, − dostrzec związek między stylem Ŝycia człowieka a jego zdrowiem, − określić rolę zachowań prozdrowotnych, − scharakteryzować cele, zadania i kierunki działań profilaktycznych, − określić poziomy działań profilaktycznych, − przygotować program edukacji zdrowotnej dla rodziny, − zaprezentować program zdrowego stylu Ŝycia, − przeciwdziałać zagroŜeniom zdrowotnym, − zaprezentować właściwą postawę wobec własnego zdrowia i zdrowia

innych ludzi. 2. Materiał nauczania Holistyczna koncepcja człowieka. Podstawowe pojęcia: zdrowie, potrzeby zdrowotne, zachowania zdrowotne, czynniki warunkujące zdrowie i zagraŜające zdrowiu. Modele zdrowia. Środowisko a zdrowie człowieka. Cele, zadania i kierunki działalności profilaktycznej. Elementy promocji zdrowia. Metody edukacji zdrowotnej. Zdrowy styl Ŝycia.

3. Ćwiczenia • Rozpoznawanie czynników warunkujących zdrowie i zagraŜających

zdrowiu. • Rozpoznawanie nieprawidłowości w zakresie własnego stylu Ŝycia. • Opracowywanie programów edukacyjnych promujących zdrowie. • Opracowywanie scenariusza zajęć na temat zdrowego stylu Ŝycia. • Prowadzenie zajęć edukacyjnych na temat zdrowego stylu Ŝycia. • Projektowanie działań dotyczących profilaktyki uzaleŜnień.


35

4. Środki dydaktyczne Tablice anatomiczne i atlasy anatomiczne. Modele narządów. Filmy dydaktyczne dotyczące profilaktyki uzaleŜnień. Prezentacje multimedialne CD/DVD. Przeźrocza, foliogramy dotyczące programów profilaktycznych. Materiały dydaktyczne: poradniki, przewodniki, ulotki, plakaty, broszury, informatory. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program nauczania jednostki modułowej zawiera treści dotyczące promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej, profilaktyki oraz potrzeb zdrowotnych człowieka.

Realizacja programu ma na celu zapoznanie uczniów z czynnikami warunkującymi utrzymanie zdrowia i szkodliwymi dla zdrowia oraz kształtowanie przekonań prozdrowotnych.

Wiedza o zdrowiu i przekonania prozdrowotne ucznia stanowią podstawę do udzielania wsparcia i pomocy osobie niepełnosprawnej, w jej dąŜeniu do uzyskania lepszej sprawności i samodzielności Ŝyciowej.

Program powinien być realizowany w korelacji z programami jednostek modułowych 322[15].O1.01 i 03.

W procesie nauczania naleŜy dobierać metody i środki dydaktyczne do zaplanowanych celów kształcenia. RóŜnorodność treści programowych wymaga stosowania metody wykładu, dyskusji dydaktycznej, inscenizacji, metody przypadków oraz ćwiczeń.

Zaproponowane w programie ćwiczenia praktyczne moŜna modyfikować lub uzupełniać w zaleŜności od potrzeb edukacyjnych. Zajęcia powinny być prowadzone w 15 osobowych grupach, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły w warunkach symulowanych, w pracowni dydaktycznej wyposaŜonej w nowoczesne środki dydaktyczne.

Uczniowie powinni samodzielnie przygotować i przeprowadzić zaproponowane w programie jednostki modułowej ćwiczenia pod kierunkiem nauczyciela. Wskazane jest zorganizowanie i przeprowadzenie zajęć z zakresu edukacji zdrowotnej w placówkach ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów naleŜy prowadzić

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Systematyczna


36

kontrola i ocena postępów ucznia umoŜliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy oraz środków dydaktycznych do moŜliwości poznawczych uczniów.

Osiągnięcia uczniów moŜna oceniać przy pomocy: − sprawdzianów pisemnych i ustnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej naleŜy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi i posługiwanie się terminologią z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki.

Podczas obserwacji zachowania uczniów podczas wykonywania ćwiczeń naleŜy zwrócić uwagę na: − aktywność ucznia na zajęciach, − przestrzeganie procedur obowiązujących w grupie, − nawiązanie kontaktu z podopiecznym, − przygotowanie i zaprezentowanie scenariusza zajęć promujących

zdrowie, − umiejętność samooceny.

Obserwacje powinny być prowadzone przy pomocy arkusza obserwacji przygotowanego przez nauczyciela. Podstawą do uzyskania pozytywnej oceny powinno być poprawne i samodzielne wykonanie ćwiczeń.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej, proponuje się przeprowadzenie testu osiągnięć szkolnych.

W ocenie końcowej naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania osiągnięć uczniów stosowanych przez nauczyciela.


37

Jednostka modułowa 322[15].O1.05 Korzystanie z programów komputerowych wspomagaj ących działania terapeutyczne 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − skorzystać z przeglądarek internetowych, − wyszukać informacje w Internecie oraz skorzystać z baz danych, − pozyskać multimedialne materiały ze stron internetowych, − zaprezentować i ocenić przydatność wyszukanych materiałów do

wspomagania działań terapeutycznych, − załoŜyć konta pocztowe, − skonfigurować konto pocztowe w wybranym programie pocztowym, − wysłać i odebrać wiadomości pocztowe, − skonfigurować konto serwera grup dyskusyjnych, − ogłosić wiadomości na grupach dyskusyjnych, − wykorzystać e-learning do przekazywania wiedzy podopiecznemu, − pozyskać obrazy przy pomocy aparatu cyfrowego, − zeskanować fotografie i obrazy, − zeskanować tekst z wykorzystaniem dowolnego programu OCR, − zainstalować i skorzystać z nagrywarki płytek CD-RW, − skorzystać z programu do obróbki zdjęć, − zmontować filmy wideo przy pomocy dostępnych programów, − podać przykłady zastosowania prezentacji multimedialnej, − przygotować plan prezentacji multimedialnej, − zaprojektować prezentacje multimedialne wzbogacone wykresami,

grafiką, dźwiękami, filmami, − przygotować prezentacje przenośne i pokazy slajdów, − zastosować przepisy prawa autorskiego w przygotowywaniu

materiałów własnych. 2. Materiał nauczania Gromadzenie i przetwarzanie informacji dostępnych w Internecie. Komunikowanie się w sieci Internet. Instalowanie i obsługa urządzeń multimedialnych. Przetwarzanie zgromadzonych materiałów i informacji. Posługiwanie się siecią komputerową. Programy specjalistyczne. Prawo autorskie.


38

3. Ćwiczenia • Przeglądanie i rejestrowanie stron WWW. • Wyszukiwanie informacji związanych z terapią zajęciową w sieci

Internet. • Gromadzenie i katalogowanie wyszukanych informacji. • Zakładanie i konfigurowanie konta pocztowego. • Wysyłanie i odbieranie wiadomości pocztowej. • Konfigurowanie konta serwera grup dyskusyjnych i ogłaszanie

wiadomości. • Korzystanie z zasobów e-learning do doskonalenia własnych

kompetencji. • Pozyskiwanie obrazów przy pomocy: aparatu cyfrowego, kamery,

skanera. • Skanowanie tekstu, fotografii, obrazu. • Instalowanie i korzystanie z nagrywarek CD/DVD R/RW. • Korzystanie z programów do obróbki zdjęć i do montowania filmów

wideo. • Projektowanie i stosowanie prezentacji multimedialnych w pracy

terapeuty zajęciowego. 4. Środki dydaktyczne Stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu. Oprogramowanie komputerowe: − pakiet biurowy zawierający: edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, − bazy danych, programy do prezentacji komputerowych, − programy do edycji WWW, − programy do grafiki komputerowej, − gry dydaktyczne, − encyklopedie, słowniki i inne czasopisma elektroniczne, − specjalistyczne oprogramowanie, wspomagające pracę

z pacjentem/podopiecznym, − komunikatory internetowe, − przeglądarki internetowe, − programy pocztowe, − programy antywirusowe. Głośniki, mikrofony, drukarki, skanery, projektor multimedialny z ekranem, kamery internetowe.


39

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu

kształtowanie i doskonalenie umiejętności korzystania z technik informatycznych w pracy zawodowej.

Realizując program naleŜy zwrócić uwagę na wykorzystanie oprogramowania komputerowego do twórczej pracy człowieka zdrowego oraz tworzenia warunków do nauki i pracy podopiecznego z określonym deficytem sprawnościowym. Szczególnie waŜne jest przygotowanie ucznia do korzystania z komputera w celu aktywizowania i usprawniania funkcji i czynności psychicznych oraz systematycznego aktualizowania wiedzy zarówno terapeuty zajęciowego jak i podopiecznego.

Zajęcia powinny być prowadzone z zastosowaniem metod praktycznych: pokazu z objaśnieniem i ćwiczeń praktycznych.

Podczas wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni korzystać z programów ułatwiających podopiecznym kontakt z terapeutą zajęciowym i otaczającą rzeczywistością. Powinni równieŜ projektować programy profilaktyczne i terapeutyczne, scenariusze zajęć edukacyjnych oraz wykorzystać komputer jako narzędzie terapeutyczne dla podopiecznych z zaburzeniami mowy, słuchu oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej i orientacji przestrzennej.

Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni komputerowej, wyposaŜonej w specjalistyczne oprogramowanie, multimedialne programy edukacyjne oraz wybrane aplikacje uŜytkowe. KaŜdy uczeń powinien mieć zapewnione samodzielne stanowisko komputerowe ze stałym dostępem do sieci internetowej oraz moŜliwością korzystania z urządzeń peryferyjnych.

Nauczyciel powinien na bieŜąco obserwować pracę ucznia, korygować błędy, udzielać instrukcji i porad. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno odbywać się

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Podstawowym sposobem sprawdzania i oceniania osiągnięć ucznia

powinna być obserwacja czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji naleŜy zwrócić uwagę na: − dobór metod rozwiązywania problemu, − zaangaŜowanie w wykonywaniu zadania, − skuteczność podjętych działań, − systematyczność wykonywanych prac,


40

Przedmiotem oceny powinny być równieŜ umiejętności: − korzystania z róŜnych źródeł informacji: podręczników, prac

specjalistycznych oraz popularnonaukowych w formie elektronicznej, − opracowywania projektów indywidualnych i grupowych oraz

prezentacja ich na forum grupy, − opracowywania prezentacji multimedialnych, korzystanie ze stron

WWW, albumów, filmów uwzględniających zagadnienia merytoryczne przydatne w pracy terapeuty zajęciowego.


41

Moduł 322[15].O2 Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − charakteryzować poszczególne okresy rozwoju psychicznego

człowieka, − określać czynniki wpływające na kształtowanie osobowości, − stosować terminologię z dziedziny psychologii, pedagogiki

i socjologii, − wyjaśniać budowę i czynności układów i narządów organizmu

człowieka, − charakteryzować zmiany zachodzące w psychice człowieka pod

wpływem choroby lub niepełnosprawności, − oceniać stan pacjenta na podstawie prowadzonej obserwacji, − współuczestniczyć w udzielaniu pomocy psychologicznej i tworzeniu

systemu wsparcia społecznego, − nawiązywać i utrzymywać kontakty społeczne z pacjentem, − unikać błędów jatrogennych, − przewidywać sytuacje trudne w pracy terapeuty zajęciowego, − analizować przyczyny własnych negatywnych emocji w kontakcie

z pacjentem, − charakteryzować procesy patologiczne, − rozpoznawać objawy niepełnosprawności psychofizycznej

podopiecznego, − określać wpływ środowiska społecznego na osoby niepełnosprawne, − stosować metody i zasady wychowania, − określać metody i zasady stosowane w procesie nauczania, − oceniać stopień wydolności psychicznej podopiecznego, − oceniać stopień wydolności fizycznej podopiecznego, − diagnozować warunki Ŝycia podopiecznego, − rozpoznawać problemy i potrzeby podopiecznego.


42

2. Wykaz jednostek modułowych Symbol

jednostki modułowej

Nazwa jednostki modułowej


322[15].O2.01 Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju człowieka 50

322[15].O2.02 Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta 50

322[15].O2.03 Analizowanie budowy i funkcji organizmu zdrowego człowieka 100

322[15].O2.04 Analizowanie procesów patologicznych w obrębie układów i narządów

70

322[15].O2.05 Rozpoznawanie objawów niepełnosprawności 54 Razem 324


322[15].O2.01 Analizowanie

psychospołecznych aspektów rozwoju człowieka

322[15].O2 Rozwój osobowy

i biologiczny człowieka

322[15].O2.02 Diagnozowanie problemów

i potrzeb pacjenta

322[15].O2.05 Rozpoznawanie objawów

niepełnosprawności

322[15].O2.04 Analizowanie procesów

patologicznych w obrębie układów

322[15].O2.03 Analizowanie budowy

i funkcji organizmu zdrowego człowieka


43

4. Literatura Affolter F.: Spostrzeganie, rzeczywistość, język. WSiP, Warszawa 1997 Aleksandrowicz R.: Mały atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 2004 Aronson E., Wilson T. D., Alert R. M.: Psychologia społeczna. Serce i umysł. Zysk i Ska, Poznań 1997 Aronson E.: Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa 2004 Aronson E.: Psychologia społeczna. PWN, Warszawa 1996 Barański J., Piątkowski W., red.: Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny. WWO, Wrocław 2002 Błędowski P.: Pomoc społeczna i opieka nad osobami starszymi. BPS, Warszawa 1996 Dąbrowski K.: Trud istnienia. WP, Warszawa1986 Formański J.: Psychologia środowiska. PZWL, Warszawa 2004 Gerstman St-w.: Rozmowa i wywiad w psychologii, PWN, Warszawa 1987 Goleman D.: Inteligencja emocjonalna. Media Rodzina, Poznań 1997 Grzesiuk L., Tryjarska B.: Jak pomagać sobie, rodzinie i innym. PWN, Warszawa 1987 Hamer H.: Rozwój przez wprowadzanie zmian. CEM, Warszawa 1998 Hamer H.: Rozwój umiejętności społecznych. WEDA, Warszawa 1999 Hebanowski M. Kliszcz J.,Trzeciak B.: Poradnik komunikowania się lekarza z pacjentem. PZWL, Warszawa 1999 Jarosz M., Cwynar S., red.: Podstawy psychiatrii. PZWL, Warszawa1980 Kruś S.: Patologia. PZWL, Warszawa 2004 Michajlik A., Ramontowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2004 Milerski B., Śliwiński B.: Pedagogika - leksykon. PWN, Warszawa 2000 Pędich W. red.: Choroby wewnętrzne. PZWL, Warszawa, 1994 Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M.: Psychologia rozwoju człowieka. PWN, Warszawa 2000 Sęk H., Cieślak R. red.: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. PWN, Warszawa 2004 Taranowicz I., Majchrowska A., Kawczyńska-Butryn Z.: Elementy socjologii dla pielęgniarek. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2000 Tomaszewski T. red.: Psychologia ogólna. PWN, Warszawa1995 Tyszka Z.: Socjologia rodziny. PWN, Warszawa 1974 Zimbardo Ph. G., Ruch F. L.: Psychologia i Ŝycie. PWN, Warszawa 1998 Wykaz literatury naleŜy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.


44

Jednostka modułowa 322[15].O2.01 Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju człowieka 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − posłuŜyć się terminologią z zakresu psychologii, socjologii

i pedagogiki, − scharakteryzować metody badawcze stosowane w psychologii

i socjologii, − scharakteryzować poszczególne okresy rozwoju psychicznego

i społecznego człowieka, − wyjaśnić znaczenie procesów psychicznych w funkcjonowaniu

człowieka, − określić składniki osobowości, − określić wpływ róŜnych czynników na rozwój osobowości

i zachowanie się człowieka, − określić czynniki decydujące o poziomie odporności człowieka na

stres, − określić sposoby radzenia sobie ze stresem, − zanalizować czynniki wpływające na ogólną wydolność

psychofizyczną człowieka, − zastosować wybrane metody oceniania wydolności psychofizycznej

człowieka, − określić cechy zbiorowości społecznej i jej wpływ na socjalizację

jednostki, − określić czynniki społeczne wpływające na rozwój jednostki, − nawiązać i utrzymać kontakt z pacjentem i jego rodziną, − zastosować zasady nawiązywania i utrzymywania kontaktów

społecznych z podopiecznym, − uniknąć błędów jatrogennych, − określić wpływ czynników środowiskowych na powstawanie zaburzeń

przystosowania społecznego, − przewidzieć sytuacje nietypowe i trudne w pracy terapeuty

zajęciowego, − przeprowadzić analizę przyczyn własnych negatywnych emocji

w kontaktach z pacjentem, − podjąć współpracę w zespole interdyscyplinarnym w zakresie

udzielania pomocy psychologicznej i tworzenia systemu wsparcia społecznego,

− zorganizować pracę z grupą pacjentów,


45

− zaobserwować i określić przyczyny powstawania konfliktów w małej grupie społecznej,

− rozwiązać konflikty grupowe, − scharakteryzować metody wychowania i nauczania, − określić załoŜenia systemu kształcenia specjalnego, − określić cele wychowania i nauczania osób niepełnosprawnych, − zastosować w pracy z niepełnosprawnymi róŜne metody nauczania

i oddziaływania wychowawczego, − zastosować zasady postępowania zgodne z Kartą Praw Pacjenta. 2. Materiał nauczania Psychologiczne i socjologiczne metody poznawania człowieka. Okresy rozwoju psychospołecznego człowieka. Procesy psychiczne. Osobowość człowieka. Czynniki kształtowania osobowości człowieka. Sytuacje trudne, stres, frustracja, mechanizmy obronne. Błędy jatrogenne. Pomoc psychologiczna. System wsparcia społecznego. Sytuacje trudne w pracy terapeuty zajęciowego. Zbiorowość społeczna. Rodzina jako grupa społeczna. Psychologia Ŝycia społecznego. Kulturowe uwarunkowania zachowania człowieka. Proces wychowania i nauczania. Narzędzia badawcze stosowane w pedagogice. ZałoŜenia systemu kształcenia specjalnego. Karta Praw Pacjenta. 3. Ćwiczenia • Opracowywanie scenariusza rozmowy psychologicznej. • Prowadzenie rozmowy psychologicznej. • Komunikowanie się z pacjentem zaleŜnie od stanu zdrowia, rodzaju

niepełnosprawności, wieku, płci. • Planowanie systemu wsparcia społecznego. • Określanie zachowań zapobiegających błędom jatrogennym. • Badanie struktury grupy społecznej. • Organizowanie pracy z grupą pacjentów. • Analizowanie zachowania i oddziaływania jednostki w małej grupie

w warunkach symulowanych.


46

• Określanie wpływu czynników środowiskowych na rozwój jednostki. • Analizowanie wpływu własnych doświadczeń Ŝyciowych na proces

uczenia się i kształtowania osobowości. • Analizowanie zalet i wad poszczególnych systemów nauczania

osób niepełnosprawnych. • Analizowanie funkcjonowania placówki kształcenia specjalnego,

na podstawie spostrzeŜeń dokonanych podczas wycieczki dydaktycznej.

4. Środki dydaktyczne Opisy przypadków. Schematy, plansze. Scenariusze wywiadu, rozmowy, obserwacji. Filmy dydaktyczne dotyczące metod nauczania w szkołach specjalnych. Albumy. Literatura i czasopisma zawodowe. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program jednostki modułowej obejmuje treści z zakresu psychologii, socjologii i pedagogiki. Zintegrowane w programie treści kształcenia z róŜnych dziedzin wiedzy stanowią podstawę do realizacji programów modułów zawodowych.

Celem realizacji programu nauczania jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności poznawania samego siebie, rozumienia własnych reakcji psychicznych, rozpoznawania problemów osoby chorej i niepełnosprawnej, dokonywania oceny stanu psychicznego i sytuacji społecznej podopiecznych, udzielania im wsparcia emocjonalnego oraz umiejętności obserwowania zmian w wyglądzie, zachowaniu i reakcjach psychicznych podopiecznego spowodowanych chorobą. Nabyte umiejętności umoŜliwią uczniowi podjęcie działań terapeutycznych w zaleŜności od stanu podopiecznego.

W procesie kształcenia naleŜy równieŜ kształtować postawy: odpowiedzialności za własne zachowania wobec drugiego człowieka, akceptacji zachowań pacjentów, gotowości niesienia pomocy oraz poszanowania godności osobistej drugiego człowieka.

Osiągnięcie zaplanowanych celów umoŜliwi stosowanie aktywizujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przypadków i sytuacyjnej, inscenizacji, gier dydaktycznych oraz ćwiczeń.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni mieć moŜliwość doskonalenia umiejętności nawiązywania kontaktów społecznych, rozpoznawania róŜnic indywidualnych między ludźmi, rozpoznawania i rozwiązywania


47

konfliktów społecznych, radzenia sobie ze stresem, rozpoznawania sytuacji społecznych mających wpływ na procesy psychiczne człowieka i jego zachowanie oraz funkcjonowanie w środowisku. Ćwiczenia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób,

z podziałem na 2-3 osobowe zespoły, w odpowiednio wyposaŜonej pracowni umiejętności społecznych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno odbywać się

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Systematyczne ocenienie umoŜliwi nauczycielowi rozpoznanie

problemów występujących w procesie nauczania i zaplanowanie procesu kształcenia, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb edukacyjnych ucznia.

Do sprawdzania osiągnięć szkolnych uczniów proponuje się zastosować: − sprawdziany ustne i pisemne, − obserwację czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, − testy osiągnięć szkolnych.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleŜy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, poprawne stosowanie pojęć i poprawność wnioskowania.

Umiejętności praktyczne naleŜy sprawdzać przez obserwację zachowania ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Podczas obserwacji naleŜy zwrócić uwagę na: − posługiwanie się terminologią z zakresu psychologii, socjologii

i pedagogiki, − aktywność na zajęciach, − przestrzeganie reguł postępowania obowiązujących w grupie, − umiejętność twórczego myślenia i rozwiązywania problemów, − umiejętność prezentowania wyników pracy grupy, − umiejętność samooceny.

Obserwacje powinny być prowadzone przy pomocy arkusza obserwacji przygotowanego przez nauczyciela.

Na zakończenie realizacji programu proponuje się przeprowadzenie testu z zadaniami wielokrotnego wyboru.

W końcowej ocenie naleŜy uwzględnić wyniki samooceny ucznia oraz wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.


48

Jednostka modułowa 322[15].O2.02 Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − wyjaśnić wpływ warunków Ŝycia na sytuację zdrowotną pacjenta, − określić kategorie problemów mających znaczenie dla jakości Ŝycia

pacjenta, − określić źródła i mechanizmy powstawania problemów społecznych, − rozpoznać patologie społeczne i ich źródła, − opisać istotę problemów społecznych, ich przejawy oraz wpływ na

funkcjonowanie jednostki, − scharakteryzować potrzeby i ich rolę w aktywności człowieka, − scharakteryzować metody zbierania informacji o warunkach Ŝycia,

problemach i potrzebach pacjenta, − określić wpływ warunków Ŝycia i problemów zdrowotnych na

hierarchię potrzeb pacjenta, − zdiagnozować warunki Ŝycia podopiecznego, − rozpoznać problemy i potrzeby osoby niepełnosprawnej. 2. Materiał nauczania Człowiek i jego środowisko. Czynniki tworzące warunki Ŝycia. Źródła i mechanizmy powstawania problemów społecznych. Patologie społeczne. Potrzeby i ich rola motywacyjna. Diagnozowanie warunków Ŝycia pacjenta. Metody diagnozowania problemów i potrzeb osoby chorej i niepełnosprawnej. 3. Ćwiczenia • Analizowanie czynników mających wpływ na warunki i jakość Ŝycia. • Analizowanie problemów społecznych występujących w środowisku

lokalnym na podstawie własnych doświadczeń. • Ustalanie hierarchii potrzeb człowieka na podstawie opisu

przypadków. • Prowadzenie rozmowy z pacjentem w warunkach symulowanych. • Prowadzenie wywiadu środowiskowego. • Opracowywanie diagnozy warunków Ŝycia, problemów i potrzeb

pacjenta.


49

4. Środki dydaktyczne Kwestionariusz wywiadu środowiskowego. Foliogramy dotyczące hierarchii potrzeb. Opisy przypadków. Filmy dydaktyczne na temat problemów społecznych. Czasopisma i literatura zawodowa. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest zapoznanie uczniów z holistycznym podejściem do człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem warunków Ŝycia, problemów społecznych oraz ich wpływu na potrzeby i jakość Ŝycia podopiecznego. Realizując program naleŜy zwrócić uwagę rozpoznawanie i określenie czynników środowiskowych, rodzinnych, materialnych, zawodowych, kulturowych, zdrowotnych, mających wpływ na zaspokajanie potrzeb i rozwiązywanie problemów pacjenta.

Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia umoŜliwi stosowanie aktywizujących metod nauczania: metody sytuacyjnej, inscenizacji, dyskusji dydaktycznej, metody przypadków, metody projektów oraz ćwiczeń.

Szczególnie zalecana jest metoda projektów, która umoŜliwia kształtowanie umiejętności planowania, rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji. Tematyka projektów moŜe dotyczyć: badania źródeł i mechanizmów powstawania problemów społecznych w środowisku lokalnym oraz diagnozowania warunków Ŝycia osób niepełnosprawnych. Ćwiczenia powinny być prowadzone w pracowni umiejętności

społecznych wyposaŜonej w urządzenia multimedialne, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na zespoły 2-3 osobowe. Zaleca się wykorzystanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek do placówek pomocy społecznej oraz instytucji wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych.

W procesie nauczania naleŜy równieŜ zwrócić uwagę na kształtowanie cech osobowości niezbędnych w pracy terapeuty zajęciowego, takich jak: kultura osobista, odpowiedzialność, dokładność i sumienność w gromadzeniu informacji na temat podopiecznego, empatyczne reagowanie, gotowość niesienia pomocy potrzebującym.


50

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów naleŜy

prowadzić systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleŜy

zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, właściwe stosowanie pojęć medycznych, merytoryczną jakość wypowiedzi i poprawność wnioskowania.

Oceny osiągnięć uczniów moŜna dokonywać na podstawie: − ustnych sprawdzianów wiadomości i umiejętności, − pisemnych sprawdzianów, − obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji naleŜy zwrócić uwagę na: − dobieranie metod badania warunków Ŝycia podopiecznego, − zbieranie informacji, − formułowanie konstruktywnych wniosków z wyników badań, − opracowywanie diagnozy warunków Ŝycia, problemów i potrzeb

podopiecznego. Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje się zwrócić

uwagę na: − trafność koncepcji projektu, − dobór materiałów źródłowych, − plan projektu, − podział zadań oraz stopień zaangaŜowania się uczestników

w realizację projektu, − stopień realizacji zamierzonych celów, − wykonanie projektu, − prezentację projektu.

W ocenie końcowej naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania osiągnięć edukacyjnych ucznia stosowanych przez nauczyciela.


51

Jednostka modułowa 322[15].O2.03 Analizowanie budowy i funkcji organizmu zdrowego człowieka 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − posłuŜyć się podstawowymi pojęciami z zakresu anatomii i fizjologii, − scharakteryzować podstawowe procesy Ŝyciowe organizmu, − określić połoŜenie poszczególnych układów i narządów, − scharakteryzować budowę i określić funkcje skóry, − opisać budowę i funkcje kości oraz ich połączeń, − określić budowę mięśni i wyjaśnić czynność poszczególnych grup

mięśniowych, − objaśnić budowę anatomiczną i procesy funkcjonowania

poszczególnych układów i narządów organizmu człowieka, − wyjaśnić współzaleŜność w funkcjonowaniu układów i narządów

organizmu człowieka, − wykonać pomiar podstawowych funkcji Ŝyciowych, − wykazać róŜnice w budowie i funkcjonowaniu organizmu człowieka

zaleŜnie od płci i wieku. 2. Materiał nauczania Podstawowe pojęcia z zakresu anatomii, fizjologii. Przemiana materii i energii. Odporność i jej rodzaje. Budowa i funkcje skóry. Budowa i czynność układu narządów ruchu. Budowa i czynność układu sercowo - naczyniowego. Ocena czynności układu sercowo - naczyniowego. Układ chłonny. Znaczenie i rola krwi w organizmie. NajwaŜniejsze zmiany ilościowe i jakościowe krwi. Budowa i czynność układu oddechowego. Budowa i czynność układu nerwowego. Budowa i funkcje narządów zmysłów. Budowa i funkcje układu pokarmowego i moczowego. Pomiar parametrów Ŝyciowych. RóŜnice w funkcjonowaniu organizmu człowieka zaleŜne od wieku i płci.


52

3. Ćwiczenia • Badanie podstawowych parametrów wydolności fizycznej - badanie

tętna, ciśnienia tętniczego krwi, oddechu. • Analizowanie wyników badania morfologicznego krwi. • Analizowanie wpływu: wieku, budowy, kondycji fizycznej, stanu

zdrowia na wydolność człowieka. • Wykonywanie pomiaru długości i obwodu oraz zakresu ruchu

w stawach. • Ocenianie siły mięśniowej badanego pacjenta. • Wykonywanie badania ostrości wzroku i słuchu. 4. Środki dydaktyczne Filmy dydaktyczne dotyczące prowadzenia badania wydolności fizycznej człowieka. Scenariusze ćwiczeń. Arkusze obserwacji. Foliogramy, plansze. Przyrządy: do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, siły mięśniowej, pojemności oddechowej, zakresu ruchu w stawach. Tablice do badania ostrości wzroku.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące budowy i czynności narządów i układów w organizmie człowieka.

Celem realizacji programu jest kształtowanie umiejętności analizowania budowy i funkcji organizmu człowieka oraz rozpoznawania wzajemnych powiązań i zaleŜności między poszczególnymi układami i narządami.

Program powinien być realizowany w korelacji z jednostkami modułowymi 322[15]O1.04, 322[15]O2.01. Podczas realizacji programu szczególną uwagę naleŜy zwrócić na treści dotyczące czynności narządów i układów, a zwłaszcza narządów zmysłów, układu narządów ruchu, układu krąŜenia, oddechowego i nerwowego.

Osiągnięcie załoŜonych celów kształcenia umoŜliwi stosowanie następujących metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, metody przypadków, metody sytuacyjnej oraz ćwiczeń.

Zaproponowane w programie ćwiczenia moŜna modyfikować i rozszerzać w zaleŜności od potrzeb edukacyjnych uczniów.

Treść ćwiczeń powinna dotyczyć budowy i czynności poszczególnych narządów i układów oraz rozpoznawania struktur anatomicznych. NaleŜy zapewnić uczniom indywidualne tempo wykonywania ćwiczeń. Wykonywanie ćwiczeń ułatwi uczniom zrozumienie treści programowych,


53

indywidualizację procesu kształcenia i efektywniejsze wykorzystanie pomocy dydaktycznych.

W trakcie realizacji treści programowych naleŜy zwrócić uwagę na kształtowanie postaw: − odpowiedzialności za zdrowie i Ŝycie człowieka, − wraŜliwości wobec ludzi potrzebujących pomocy, − systematyczności w dąŜeniu do podnoszenia kwalifikacji

i aktualizacji wiedzy. Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni anatomicznej,

w grupach 15 osobowych, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom wiadomości oraz zakres opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane przy pomocy: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleŜy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, właściwe stosowanie pojęć medycznych, merytoryczną jakość wypowiedzi i poprawność wnioskowania.

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawie obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji naleŜy zwrócić uwagę na: − korzystanie z atlasu anatomicznego i róŜnych źródeł informacji, − wykonywanie pomiarów parametrów Ŝyciowych, − interpretowanie wyników pomiarów, − prezentowanie wykonywanych zadań.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych.



54

Jednostka modułowa 322.[15].O2.04. Analizowanie procesów patologicznych w obr ębie układów i narz ądów 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − wyjaśnić pojęcie choroby, − scharakteryzować czynniki chorobotwórcze, − określić przyczyny choroby, − scharakteryzować ogólne zasady leczenia chorób, − rozpoznać zmiany w stanie zdrowia chorego, − rozróŜnić choroby układu narządów ruchu, − scharakteryzować zaburzenia krąŜeniowo - oddechowe, − scharakteryzować podstawowe choroby układu nerwowego, − scharakteryzować zaburzenia przemiany materii, układu

pokarmowego i wewnątrzwydzielniczego, − scharakteryzować zmiany patologiczne w narządach zmysłów, − scharakteryzować zmiany patologiczne w układzie moczowym, − sklasyfikować choroby nowotworowe, − scharakteryzować podstawowe zaburzenia psychiczne, − scharakteryzować przebieg i objawy choroby, w róŜnych fazach

rozwoju człowieka. 2. Materiał nauczania Podstawowe pojęcia z zakresu patologii. Choroby układu narządów ruchu. Zaburzenia krąŜeniowo-oddechowe. Podstawowe choroby układu nerwowego. Zaburzenia przemiany materii, układu pokarmowego i wewnątrzwydzielniczego. Zmiany patologiczne w narządach zmysłów. Choroby układu moczowego. Choroby nowotworowe. Podstawowe zaburzenia psychiczne. Przebieg chorób wewnętrznych w róŜnych fazach rozwoju człowieka.


55

3. Ćwiczenia • Analizowanie zmian w układzie kostno-stawowym, na podstawie zdjęć

rentgenowskich. • Opracowywanie wykazu czynników ryzyka miaŜdŜycy i sposobów ich

eliminowania. • Analizowanie objawów i przebiegu chorób układu nerwowego, na

podstawie opisu przypadków • Rozpoznawanie objawów psychopatologicznych sfery emocjonalnej,

zachowania, działania i świadomości, na podstawie opisu przypadków.

4. Środki dydaktyczne Plansze, tablice anatomiczne. Modele anatomiczne i fantom. Foliogramy i przeźrocza dotyczące klasyfikacji chorób. Filmy dydaktyczne dotyczące zaburzeń zachowania w róŜnych sferach psychicznych. Opisy przypadków. Atlas anatomiczny. Radiogramy. Wyniki badań pacjenta. Programy komputerowe z zakresu anatomii i fizjologii. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program nauczania jednostki modułowej integruje treści z wielu dziedzin medycyny, ukazujące związek między patogenezą, przebiegiem chorób oraz ich konsekwencjami a leczeniem i rehabilitacją. Wiedza z tego zakresu jest niezbędna do planowania programów terapii zajęciowej, dostosowanych do zachowanych moŜliwości, sprawności i potrzeb pacjenta. Program powinien być realizowany w korelacji z jednostkami 322[15].O1.04, O1.05, 322[15].O2.01,03.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególną uwagę naleŜy zwrócić na treści dotyczące patologii ogólnej, chorób układu nerwowego i układu narządów ruchu oraz narządów zmysłów.

Celem realizacji programu jest kształtowanie umiejętności rozpoznawania: przyczyn występowania zaburzeń w funkcjonowaniu narządów, objawów charakterystycznych dla róŜnych jednostek chorobowych oraz zmian patologicznych występujących w róŜnych narządach.


56

W trakcie realizacji programu naleŜy zwrócić uwagę na kształtowanie postaw: − odpowiedzialności za zdrowie i Ŝycie człowieka, − wraŜliwości wobec ludzi potrzebujących pomocy, − sumienności w wykonywaniu zadań zawodowych, − poszanowania godności pacjenta.

Osiągnięcie zaplanowanych celów umoŜliwi stosowanie efektywnych metod nauczania, takich jak: wykład konwersatoryjny, dyskusja dydaktyczna, metoda przypadków i sytuacyjna oraz ćwiczenia.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni anatomicznej wyposaŜonej w odpowiednie środki dydaktyczne.

Proponuje się prowadzenie zajęć w formie pracy zespołowej i grupowej. Ćwiczenia powinny być prowadzone w grupach liczących do 15 osób.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno odbywać się

systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom wiadomości oraz zakres opanowania przez ucznia umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.


Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleŜy zwracać uwagę na stosowanie pojęć medycznych, merytoryczną jakość wypowiedzi i poprawność wnioskowania.

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawie obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji naleŜy zwrócić uwagę na: − korzystanie z róŜnych źródeł informacji, − rozpoznawanie zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych. Zadania testowe powinny dotyczyć zaburzeń w funkcjonowaniu poszczególnych narządów i układów.

Ocena końcowa powinna uwzględniać wyniki wszystkich metod sprawdzania osiągnięć ucznia stosowanych przez nauczyciela.


57

Jednostka modułowa 322[15].O2.05 Rozpoznawanie objawów niepełnosprawno ści 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − określić przedmiot i zakres badań pedagogiki specjalnej, − określić przyczyny i rodzaje niepełnosprawności, − scharakteryzować poszczególne stopnie niepełnosprawności

intelektualnej, − dokonać charakterystyki zespołu Downa, zaburzeń autystycznych,

mózgowego poraŜenia dziecięcego, − określić objawy i rodzaje dysfunkcji narządów ruchu, − dokonać charakterystyki niepełnosprawności w obrębie narządów

zmysłów: wzroku i słuchu, − wyjaśnić zjawisko kompensacji występujące u osób dotkniętych

dysfunkcją narządów zmysłów, − określić istotę problemów osoby niepełnosprawnej, − zdiagnozować problemy i potrzeby osób niepełnosprawnych, − określić sytuację psychospołeczną osoby niepełnosprawnej, − zastosować zasady obowiązujące w kontaktach z osobami

niepełnosprawnymi, − scharakteryzować rodzaje barier utrudniających proces integracji

osób niepełnosprawnych ze środowiskiem, − wykazać empatię i Ŝyczliwość wobec osoby niepełnosprawnej, − uniknąć pułapek wynikających z pomagania osobie niepełnosprawnej. − nawiązać współpracę z instytucjami wspierającymi osoby

niepełnosprawne. 2. Materiał nauczania Przyczyny i rodzaje niepełnosprawności. Klasyfikacja i symptomatologia niepełnosprawności intelektualnej. Zaburzenia chromosomalne: Zespół Downa, Zespół Turnera. Zaburzenia autystyczne, mózgowe poraŜenie dziecięce. Niepełnosprawność fizyczna. Dysfunkcja narządu wzroku i słuchu. Zjawisko kompensacji. Problemy i potrzeby osób niepełnosprawnych. Bariery utrudniające proces integracji społecznej osób niepełnosprawnych.


58

3. Ćwiczenia • Sporządzanie wykazu instytucji wspierających osoby

niepełnosprawne. • Określanie róŜnic w funkcjonowaniu osób niepełnosprawnych

intelektualnie w stopniu lekkim i umiarkowanym. • Rozpoznawanie rodzajów i objawów dysfunkcji w zakresie narządu

ruchu, na podstawie opisu przypadków. • Opracowywanie planu udzielania pomocy podopiecznemu, na

podstawie opisu przypadków. • Określanie barier utrudniających funkcjonowanie osób

niepełnosprawnych. • Opracowywanie scenariusza: Dnia Otwartych Warsztatów Terapii

Zajęciowej, Dnia Godności Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną.

• Opracowywanie mapy problemów występujących w środowisku lokalnym, dotyczących osób niepełnosprawnych.

• Opracowywanie sprawozdania z wycieczki dydaktycznej do placówki pomocy społecznej.

4. Środki dydaktyczne Scenariusze uroczystości i wycieczek. Scenariusz treningów usprawniających, warsztatów plastycznych. Wykaz instytucji wspierających osoby niepełnosprawne. Mapa problemów. Opisy przypadków. Foliogramy dotyczące klasyfikacji niepełnosprawności. Filmy dydaktyczne dotyczące barier utrudniających funkcjonowanie osób niepełnosprawnych. Literatura, czasopisma tematyczne. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje treści z zakresu pedagogiki specjalnej. Realizacja programu ma na celu przygotowanie uczniów do diagnozowania rodzajów dysfunkcji i niepełnosprawności, związanych z tym problemów i potrzeb oraz wspomaganie podopiecznych w ich rozwiązywaniu i zaspokajaniu.

Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia wymaga stosowania podających i aktywizujących metod nauczania, takich jak: wykład problemowy, dyskusja dydaktyczna, metoda przypadków, inscenizacji oraz ćwiczeń praktycznych.


59

Proponuje się prowadzenie ćwiczeń w 15 osobowych grupach, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły. Praca w grupie wpływa na jakość wykonywanych zadań, pozwala na kształtowanie umiejętności komunikowania się, współpracy z zespołem w rozwiązywaniu problemów, prezentacji wyników na forum grupy.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej naleŜy wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy, studiowania literatury i czasopism zawodowych oraz korzystania z zasobów Internetu. Wskazane jest równieŜ kształtowanie, takich cech jak: uczciwość, odpowiedzialność, dokładność, umiejętność pracy w zespole oraz poszanowanie godności osobistej podopiecznego. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni dydaktycznej wyposaŜonej w sprzęt audiowizualny umoŜliwiający wzbogacanie treści programowych filmami dydaktycznymi.

W celu zapewnienia uczniom moŜliwości nawiązania kontaktu z osobami niepełnosprawnymi oraz identyfikowania objawów, potrzeb i problemów naleŜy zorganizować ćwiczenia praktyczne w placówkach pomocy społecznej. Bezpośredni kontakt z osobami niepełnosprawnymi ułatwi uczniom zrozumienie ich sytuacji Ŝyciowej oraz poznanie metod profesjonalnego rozwiązywania problemów osób niepełnosprawnych.



systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać szczegółowe cele kształcenia, w szczególności: − umiejętność rozpoznawania rodzajów niepełnosprawności, − diagnozowanie problemów i potrzeb osób niepełnosprawnych, − korzystanie z róŜnych źródeł informacji.

Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleŜy zwracać uwagę na właściwe stosowanie pojęć medycznych, merytoryczną jakość wypowiedzi i poprawność wnioskowania.

Podstawą uzyskania pozytywnej oceny jest przede wszystkim samodzielne i poprawne wykonanie ćwiczeń praktycznych.



60

Moduł 322[15].Z1 Podstawy kompleksowej rehabilitacji 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − określać cele i zadania rehabilitacji kompleksowej, − zbierać informacje o rodzaju, przebiegu i rokowaniu choroby pacjenta, − współpracować z zespołem terapeutycznym, − korzystać z kwestionariuszy do oceny stanu neurofizjologicznego

pacjenta, − określać działania rehabilitacyjne dostosowane do choroby lub

niepełnosprawności pacjenta, − określać dopuszczalny próg obciąŜenia wysiłkiem, − wykrywać u pacjenta objawy zmęczenia spowodowane działaniami

usprawniającymi, − prowadzić terapię zajęciową jako kontynuację leczenia ruchem

w uzgodnieniu z lekarzem, − prowadzić zajęcia rehabilitacyjne dotyczące wykonywania czynności Ŝycia codziennego,

− organizować turnusy rehabilitacyjne, − planować i prowadzić zajęcia sportowe i rekreacyjne, − wykonywać pracę zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny

pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej.


Symbol jednostki

modułowej



322[15].Z1.01 Dobieranie zabiegów rehabilitacyjnych do moŜliwości i potrzeb pacjenta 52

322[15].Z1.02 Posługiwanie się sprzętem rehabilitacyjnym 40

322[15].Z1.03 Stosowanie zabiegów kinezyterapeutycznych i fizykoterapeutycznych

88

322[15].Z1.04 Stosowanie metod usprawniania pacjenta 100 322[15].Z1.05 Posługiwanie się językiem obcym zawodowym 72

Razem 352


61

3. Schemat układu jednostek modułowych 4. Literatura Dega W. (red), Milanowska M.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 2002 Bohrynowska-Fic J.: Właściwości ćwiczeń fizycznych, ich systematyka i metodyka. PZWL, Warszawa 1987 Borkowska M., Kisiel B.: Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju. PWN, Warszawa 1994 Ekdawi M. Y., Conning A. M.: Rehabilitacja psychiatryczna. PZWL, Warszawa 1995 Kiperski J., Ostrowska A. (red).: Stan rehabilitacji i potrzeby rehabilitacyjne osób o poszczególnych rodzajach niepełnosprawności. PWN, Warszawa 1994 Larkowa H.: Człowiek niepełnosprawny. PWN, Warszawa 1987 Mika T., Kasprzak W.: Fizykoterapia. PZWL, Warszawa 2003 Nowotny J.: Zarys rehabilitacji w dysfunkcjach narządu ruchu. AWF, Katowice 2000 Rosławski A., Skolimowski T.: Technika wykonywania ćwiczeń leczniczych. PZWL, Warszawa 2003

322[15]. Z1.01 Dobieranie zabiegów rehabilitacyjnych do

moŜliwości i potrzeb pacjenta

322.[15].Z1 Podstawy kompleksowej

rehabilitacji

322[15].Z1.02 Posługiwanie się sprzętem

rehabilitacyjnym

322[15].Z1.05 Posługiwanie się językiem

obcym zawodowym

322[15].Z1.04 Stosowanie metod

usprawniania pacjenta

322[15].Z1.03 Stosowanie zabiegów kinezyterapeutycznych i fizykoterapeutycznych


62

Straburzyńska-Lupa A., Straburzyński G.: Fizjoterapia. PZWL, Warszawa 2004 Witkowski T.: Rozumieć problemy osób niepełnosprawnych. MBDO, Warszawa 1993 Zembaty A., Kasper. (red).: Kinezyterapia. PZWL, Kraków 2000 Zimmermann-Górska I.: Choroby reumatyczne. PZWL, Warszawa 2004 Zrałek M.: Środowisko zamieszkania, a niepełnosprawni. IFIS PAN, Warszawa 1994 Wykaz literatury naleŜy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.


63

Jednostka modułowa 322[15].Z1.01 Dobieranie zabiegów rehabilitacyjnych do moŜliwo ści i potrzeb pacjenta

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − scharakteryzować rodzaje i etapy rehabilitacji, − określić zadania rehabilitacji leczniczej, społecznej, psychologicznej

i zawodowej, − określić wskazania i przeciwwskazania do stosowania leczniczych

zabiegów rehabilitacyjnych, − wykonać pomiary wydolności wysiłkowej pacjenta, − podjąć współpracę z członkami zespołu rehabilitacyjnego, − scharakteryzować zasady i metody rehabilitacji stosowane

w chorobach narządów ruchu, układu krąŜenia i oddechowego, w chorobach wieku rozwojowego i podeszłego, w chorobach psychicznych i układu nerwowego oraz w chorobach nowotworowych,

− opracować plany rehabilitacji pacjentów z róŜnymi schorzeniami i w róŜnym wieku, z uwzględnieniem diagnozy lekarskiej,

− dobrać rodzaje i metody rehabilitacji do stanu zdrowia, moŜliwości i potrzeb pacjenta, we współpracy z fizjoterapeutą,

− dobrać ćwiczenia usprawniające i relaksacyjne do moŜliwości i potrzeb pacjenta,

− określić miejsce terapii zajęciowej w rehabilitacji, − dostosować formy terapii zajęciowej do planów usprawniania

pacjentów, − dobrać rodzaj wsparcia społecznego niezbędnego osobie

niepełnosprawnej w korzystaniu z zabiegów rehabilitacyjnych, − zmotywować pacjenta do udziału w zabiegach rehabilitacyjnych, − udzielić pacjentowi informacji dotyczących zabiegów rehabilitacyjnych

i stosowania sprzętu rehabilitacyjnego, − dobrać róŜne formy spędzania czasu wolnego do moŜliwości

i zainteresowań pacjenta, − skorzystać przepisów prawa, literatury zawodowej oraz innych źródeł

informacji. 2. Materiał nauczania Miejsce rehabilitacji w procesie terapii. Cele i zadania rehabilitacji. Etapy i rodzaje rehabilitacji.


64

Zasady i metody rehabilitacji stosowane w chorobach narządów ruchu, układu krąŜenia i oddechowego, w chorobach wieku rozwojowego i podeszłego, w chorobach psychicznych i układu nerwowego oraz w chorobach nowotworowych. Podstawowe zasady psychoterapii. Podstawowe zasady socjoterapii. Przebieg rehabilitacji i ocena jej skuteczności. Wskazania i przeciwwskazania do stosowania zabiegów rehabilitacyjnych. Metody pomiaru wydolności wysiłkowej pacjenta. Miejsce terapii zajęciowej w rehabilitacji. Kompleksowy plan rehabilitacji. Zabiegi rehabilitacyjne dla dzieci i dla osób starszych. Ćwiczenia ogólno-usprawniające i relaksujące. Metody organizacji czasu wolnego i zajęć rekreacyjnych. Organizacja turnusów rehabilitacyjnych.

3. Ćwiczenia • Prowadzenie oceny wydolności wysiłkowej pacjenta. • Badanie tętna i ciśnienia krwi przed i po wysiłku. • Dokonywanie oceny siły mięśniowej pacjenta. • Prowadzenie Testu Lovetta. • Dawkowanie obciąŜenia pracą na cykloergometrze. • Dobieranie zabiegów rehabilitacyjnych do moŜliwości pacjenta. • Dostosowywanie planu terapii zajęciowej do programu rehabilitacji. • Opracowywanie planów rehabilitacji dostosowanych do rodzaju

schorzenia, wieku i moŜliwości pacjenta. • Planowanie czynności usprawniających samoobsługę pacjenta,

dostosowanych do jego moŜliwości psychoruchowych. • Opracowywanie projektu optymalnych rozwiązań w mieszkaniu

pacjenta dostosowanych do rodzaju jego niepełnosprawności. • Opracowywanie propozycji organizacji czasu wolnego

z uwzględnieniem stanu zdrowia, wieku i moŜliwości pacjenta. • Programowanie i prowadzanie ćwiczeń usprawniających

i relaksacyjnych. • Opracowywanie programu turnusów rehabilitacyjnych dla róŜnych

grup pacjentów.

4. Środki dydaktyczne Aparat do badania ciśnienia krwi. Cykloergometr.


65

Kątomierz i centymetr. Sprzęt rehabilitacyjny. Foliogramy dotyczące rodzajów rehabilitacji kompleksowej. Plansze i schematy do oceny wydolności fizycznej pacjenta. Filmy dydaktyczne na temat ćwiczeń usprawniających. Zarządzenia, przepisy, instrukcje sprzętu rehabilitacyjnego. Karta pracy: plan rehabilitacji, plan terapii zajęciowej, program turnusu rehabilitacyjnego. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu zapoznanie uczniów z rodzajami rehabilitacji kompleksowej i jej rolą w przywracaniu zdrowia, a takŜe sprawności osób chorych i niepełnosprawnych oraz z zasadami i metodami rehabilitacji leczniczej stosowanymi w ortopedii, traumatologii, pulmonologii, reumatologii, neurologii, kardiologii, pediatrii, geriatrii, psychiatrii i onkologii.

Realizując program szczególną uwagę naleŜy zwrócić na planowanie i dobór zabiegów rehabilitacyjnych w zaleŜności od wieku, stanu zdrowia, rodzaju choroby i rodzaju niepełnosprawności pacjenta. Osiągnięcie załoŜonych celów kształcenia umoŜliwi stosowanie efektywnych metod nauczania: wykładu, dyskusji dydaktycznej, metody przypadków, metody projektów, metody sytuacyjnej oraz ćwiczeń.

Szczególnie zalecana jest metoda przypadków - uczniowie na podstawie opisu określonego zdarzenia analizują przyczyny zaistnienia nietypowej sytuacji, korzystają z róŜnych źródeł informacji oraz dokonują ich selekcji, a takŜe poszukują trafnych rozwiązań powstałych problemów.

Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję, którą nauczyciel moŜe wykorzystać w czasie zajęć lub opracować inne ćwiczenia wspomagające realizację programu jednostki modułowej. Ćwiczenia powinny odbywać się w odpowiednio wyposaŜonej

pracowni, w grupach do 15 osób oraz w oddziałach prowadzących rehabilitację osób niepełnosprawnych. Zaleca się równieŜ udział uczniów w turnusie rehabilitacyjnym.

W procesie nauczania naleŜy kształtować u uczniów poczucie odpowiedzialności za wykonywaną pracę oraz wraŜliwość na potrzeby pacjenta. Proponuje się równieŜ udział uczniów w seminariach, konferencjach naukowych dotyczących rehabilitacji kompleksowej w celu samokształcenia i ustawicznego doskonalenia.


66

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno odbywać się

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom wiadomości oraz

zakres opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.


Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, naleŜy zwracać uwagę na stosowanie pojęć medycznych, merytoryczną jakość wypowiedzi i poprawność wnioskowania.

Podczas obserwacji pracy uczniów naleŜy zwracać uwagę na: − korzystanie z róŜnych źródeł informacji, − opracowywanie planów rehabilitacji we współpracy z fizjoterapeutą, − dobieranie zabiegów rehabilitacyjnych do stanu zdrowia i wieku

pacjenta. W ocenie końcowej naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod

sprawdzania osiągnięć ucznia stosowanych przez nauczyciela.


67

Jednostka modułowa 322[15].Z1.02 Posługiwanie si ę sprz ętem rehabilitacyjnym 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − rozróŜnić rodzaje sprzętu rehabilitacyjnego, − wyjaśnić zasady przyznawania pacjentowi sprzętu rehabilitacyjnego, − ocenić przydatność sprzętu rehabilitacyjnego do prowadzenia

rehabilitacji, − posłuŜyć się dokumentacją dotyczącą obsługi sprzętu

rehabilitacyjnego oraz udzielić niezbędnych wyjaśnień pacjentowi, − obsłuŜyć sprzęt rehabilitacyjny zgodnie z jego przeznaczeniem oraz

zaleceniami producenta, − zastosować sprzęt rehabilitacyjny zgodnie ze zleceniem lekarskim, − przewidzieć zagroŜenia związane ze stosowaniem sprzętu

rehabilitacyjnego, − zapoznać pacjenta ze sposobem uŜytkowania sprzętu

rehabilitacyjnego, − zadbać o bezpieczeństwo pacjenta w czasie posługiwania się

sprzętem rehabilitacyjnym. 2. Materiał nauczania Rodzaje sprzętu rehabilitacyjnego. Ocena stanu technicznego sprzętu rehabilitacyjnego. Zasady stosowania sprzętu rehabilitacyjnego. Zasady doboru sprzętu rehabilitacyjnego. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące przy stosowaniu sprzętu rehabilitacyjnego. Zasady przyznawania pacjentowi sprzętu rehabilitacyjnego. 3. Ćwiczenia • Identyfikowanie róŜnego rodzaju sprzętu rehabilitacyjnego. • Analizowanie instrukcji obsługi sprzętu rehabilitacyjnego. • Stosowanie przedmiotów ortopedycznych i urządzeń zastępczych

uzupełniających utracone narządy lub funkcje organizmu. • Stosowanie pomocniczych środków usprawniających. • Obsługiwanie urządzeń rehabilitacyjnych.


68

4. Środki dydaktyczne Sprzęt rehabilitacyjny. Instrukcje obsługi sprzętu rehabilitacyjnego. Film dydaktyczny - „Obsługa sprzętu rehabilitacyjnego”. Katalogi sprzętu rehabilitacyjnego. Dokumentacja medyczna - zlecenia lekarskie. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące zasad uŜytkowania sprzętu rehabilitacyjnego stosowanego w zabiegach rehabilitacyjnych. Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie umiejętności posługiwania się sprzętem rehabilitacyjnym oraz pomagania osobom niepełnosprawnym w korzystaniu z róŜnych urządzeń ułatwiających samoobsługę i zapewniających im bezpieczeństwo.

Program powinien być realizowany w korelacji z modułem 322.[15].O2.

Zajęcia powinny być prowadzone z zastosowaniem metody pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych.

Podczas realizacji programu szczególną uwagę naleŜy zwrócić na bezpieczeństwo pacjenta podczas korzystania ze sprzętu rehabilitacyjnego, przygotowanie pacjenta do wykonywanych zabiegów oraz przestrzeganie praw pacjenta. Ćwiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowią

propozycję, którą moŜna wykorzystać w procesie kształcenia. Nauczyciel moŜe zaplanować inne ćwiczenia o zróŜnicowanym stopniu trudności, dostosowując ich zakres i poziom do potrzeb edukacyjnych uczniów oraz wyposaŜenia pracowni dydaktycznej. Ćwiczenia powinny odbywać się w odpowiednio wyposaŜonej

pracowni dydaktycznej oraz w oddziale rehabilitacyjnym zakładu opieki zdrowotnej. Ćwiczenia praktyczne powinny być prowadzone w grupach do

15 osób, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły. KaŜdy uczeń powinien samodzielnie wykonać ćwiczenia zaplanowane w programie jednostki modułowej, pod kierunkiem nauczyciela. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia naleŜy

dokonywać systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.


69

Kryteria oceniania powinny uwzględniać szczegółowe cele kształcenia zaplanowane w programie jednostki modułowej.

Osiągnięcia uczniów moŜna oceniać na podstawie: − sprawdzianów ustnych, − sprawdzianów praktycznych, − obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji naleŜy zwracać uwagę na: − korzystanie z róŜnych źródeł informacji, − korzystanie z instrukcji obsługi urządzeń rehabilitacyjnych, − dobór sprzętu do rodzaju niepełnosprawności, − współpracę w zespole rehabilitacyjnym.

W ocenie końcowej osiągnięć ucznia naleŜy uwzględnić poziom wykonania ćwiczeń oraz wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.


70

Jednostka modułowa 322[15].Z1.03 Stosowanie zabiegów kinezyterapeutycznych i fizykoterapeutycznych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − określić rolę kinezyterapii i fizykoterapii w procesie kompleksowej

rehabilitacji, − wyjaśnić znaczenie kinezyterapii w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji, − określić zastosowanie naturalnych i sztucznych czynników fizykalnych

w fizykoterapii, − przygotować pacjenta do ćwiczeń usprawniających, − zastosować ćwiczenia mające na celu usprawnianie ruchowe

pacjenta, pod kontrolą lekarza lub fizjoterapeuty, − posłuŜyć się aparaturą stosowaną w fizykoterapii oraz urządzeniami

do kinezyterapii, − przewidzieć skutki oddziaływania aparatury stosowanej w fizykoterapii

oraz sprzętu ortopedycznego, − podjąć współpracę z zespołem terapeutycznym, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpoŜarowej, − skorzystać z literatury zawodowej i innych źródeł informacji. 2. Materiał nauczania Podstawy kinezyterapii. Metody kinezyterapii. Fizykoterapia i patologia wysiłku i bezczynności. Metody leczenia fizykalnego. Rola fizykoterapii w leczeniu chorób narządu ruchu. Zabiegi kinezyterapeutyczne stosowane w wybranych działach medycyny. Zabiegi fizykoterapeutyczne w wybranych działach medycyny. Skutki oddziaływania najczęściej stosowanych aparatów w fizykoterapii. Współpraca z zespołem terapeutycznym. 3. Ćwiczenia • Rozpoznawanie mechanizmów działania aparatury stosowanej

w fizykoterapii na organizm człowieka. • Charakteryzowanie określonych metod wodolecznictwa.


71

• Wykonywanie ćwiczeń usprawniających pod kontrolą fizjoterapeuty. • Wykonywanie zabiegów fizykoterapeutycznych pod kontrolą

fizjoterapeuty. 4. Środki dydaktyczne Tabele wydolności fizycznej. WyposaŜenie gabinetu usprawnienia leczniczego, fizykoterapii, balneoterapii. Materace, maty. Aparaty do mierzenia ciśnienia tętniczego krwi. Cykloergometr, kątomierz i centymetr. Foliogramy i przeźrocza. Filmy dydaktyczne na temat stosowania kinezyterapii w leczeniu i profilaktyce. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Podstawowym celem realizacji programu jednostki modułowej jest zapoznanie uczniów z kompetencjami terapeuty zajęciowego w zakresie kinezyterapii i fizykoterapii. Uczeń nie powinien uŜytkować aparatury fizykoterapeutycznej, a jedynie poznać jej działanie i wpływ na organizm człowieka.

Osiągnięcie załoŜonych celów kształcenia umoŜliwi stosowanie metod nauczania, takich jak: wykład informacyjny i konwersatoryjny, dyskusja dydaktyczna, pokaz z objaśnieniem oraz ćwiczenia.

Podczas ćwiczeń naleŜy w szczególności zwrócić uwagę na podstawowe techniki stosowane w kinezyterapii. Ćwiczenia powinny być prowadzone w pracowni kinezyterapii i fizykoterapii, w warunkach nisko symulowanych oraz w gabinetach fizykoterapii lub oddziałach rehabilitacji. Wszystkie ćwiczenia z pacjentem powinny być wykonywane indywidualnie pod kontrolą fizjoterapeuty. Podczas wykonywania ćwiczeń naleŜy przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz procedur obowiązujących oddziałach rehabilitacji.

W procesie nauczania naleŜy kształtować następujące postawy: otwartość i Ŝyczliwość wobec pacjenta, akceptacja pacjenta z niepełnosprawnością, odpowiedzialność za jakość kontaktów z pacjentami i zrozumienie potrzeby motywowania ich do aktywnego udziału w kinezyterapii i fizykoterapii. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno

odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.


72

Kryteria oceniania powinny uwzględniać w szczególności: − umiejętność stosowania metod usprawnienia ruchowego, − umiejętność rozpoznawania aparatury stosowanej w fizykoterapii,

urządzeń do kinezyterapii i sprzętu rehabilitacyjnego, − umiejętność współpracy z lekarzem i fizjoterapeutą, − posługiwanie się terminologią specjalistyczną.

Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi informacji o efektach jego pracy, o postępach ucznia w nauce oraz ułatwia zaplanowanie procesu kształcenia.

Osiągnięcia uczniów proponuje się oceniać na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów naleŜy uwzględnić przygotowanie merytoryczne, aktywność na zajęciach, współpracę w zespole oraz wykonanie ćwiczeń.


73

Jednostka modułowa 322[15].Z1.04 Stosowanie metod usprawniania pacjenta 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − określić cele i zadania terapii zajęciowej w procesie rehabilitacji osób

niepełnosprawnych, − skorelować działania terapeutyczne z działaniami rehabilitacyjnymi, − zmotywować osoby niepełnosprawne do posługiwania się sprzętem

ułatwiającym codzienne Ŝycie, − zaprojektować pomoce ułatwiające stosowanie metod usprawniania

pacjentów, − zaadaptować stanowiska pracy do moŜliwości i rodzaju dysfunkcji

pacjenta, − dobrać pomoce potrzebne do prowadzenia ćwiczeń usprawniających, − dobrać ćwiczenia mające na celu usprawnianie pacjenta, − udzielić pacjentowi instruktaŜu dotyczącego posługiwania się

sprzętem ułatwiającym wykonywanie czynności dnia codziennego, − zastosować sprzęt ułatwiający osobie niepełnosprawnej wykonywanie

czynności codziennego Ŝycia, − przeprowadzić zajęcia usprawniające z zakresu wykonywania

czynności Ŝycia codziennego, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas

prowadzenia ćwiczeń usprawniających. 2. Materiał nauczania Terapia zajęciowa jako kontynuacja leczenia fizykoterapeutycznego, oraz kinezyterapeutycznego. Komunikacja z osobą niepełnosprawną. Rola usprawniania fizycznego w przypadku choroby przewlekłej. Sprzęt ułatwiający Ŝycie osoby niepełnosprawnej. Metody adaptacji stanowisk pracy do róŜnych dysfunkcji. Zasady pracy z osobą niepełnosprawną. Scenariusze zajęć usprawniających. 3. Ćwiczenia • Prowadzenie instruktaŜu posługiwania się sprzętem ułatwiającym

wykonywanie czynności dnia codziennego. • Dobieranie pomocy potrzebnych do prowadzenia terapii zajęciowej. • Projektowanie pomocy wykorzystywanych podczas stosowania

róŜnych metod i technik terapii zajęciowej.


74

• Przystosowywanie stanowiska pracy do rodzaju dysfunkcji pacjenta. • Usprawnianie pacjenta w róŜnych rodzajach niepełnosprawności. • Opracowywanie scenariusza zajęć usprawniających.

4. Środki dydaktyczne Scenariusz zajęć usprawniających. Filmy dydaktyczne dotyczące metod usprawniania. Sprzęt i aparatura do usprawniania. Pomoce ułatwiające Ŝycie w dysfunkcji narządu ruchu. Dokumentacja medyczna. Materiały do terapii zajęciowej. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące usprawniania pacjenta w róŜnych przypadkach choroby przewlekłej oraz w niepełnosprawności.

Realizując program naleŜy kształtować umiejętności posługiwania się sprzętem ułatwiającym wykonywanie czynności Ŝycia codziennego, przystosowywania stanowisk pracy do moŜliwości osób niepełnosprawnych oraz prowadzenia ćwiczeń fizycznych usprawniających osoby niepełnosprawne psychoruchowo, rozwijających ich zaradność osobistą i pobudzających aktywność społeczną. Osiągnięcie zamierzonych celów umoŜliwi stosowanie następujących metod dydaktycznych: wykładu konwersatoryjnego, metody przypadków, metody sytuacyjnej oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia powinny być prowadzone w grupie do 15 osób,

z podziałem na 2-3 osobowe zespoły, w odpowiednio wyposaŜonej pracowni dydaktycznej oraz w placówkach ochrony zdrowia prowadzących rehabilitację pacjenta. Proces kształcenia naleŜy tak zorganizować, aby przygotować ucznia do samodzielnego wykonywania zabiegów usprawniających oraz współuczestniczenia i asystowania w działaniach rehabilitacyjnych prowadzonych przez specjalistów.

W procesie nauczania naleŜy kształtować postawy: odpowiedzialności, wraŜliwości na potrzeby i problemy podopiecznych, gotowości do udzielania im pomocy i wsparcia oraz poszanowania godności osobistej. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych słuchaczy powinno odbywać się

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. W ocenie poziomu


75

wiedzy i umiejętności naleŜy uwzględniać stopień opanowania treści programowych, systematyczny i aktywny udział w zajęciach, umiejętność samodzielnego myślenia i stosowania wiedzy w praktyce.


Podczas obserwacji naleŜy zwrócić uwagę na: − projektowanie pomocy ułatwiających usprawnianie pacjentów, − przystosowywanie stanowiska pracy do moŜliwości i rodzaju

dysfunkcji pacjenta, − dobieranie pomocy do prowadzenia ćwiczeń usprawniających.



76

Jednostka modułowa 322[15].Z1.05 Posługiwanie si ę językiem obcym zawodowym 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − przeprowadzić konwersację na temat rehabilitacji niepełnosprawnego, − przeprowadzić rozmowę telefoniczną w języku angielskim, − posłuŜyć się słownikiem angielsko-polskim i polsko-angielskim oraz

podręcznymi słownikami elektronicznymi, − przeczytać ze zrozumieniem i przetłumaczyć angielskie teksty

z zakresu ochrony zdrowia i pomocy społecznej, − przeczytać ze zrozumieniem i przetłumaczyć anglojęzyczne instrukcje

obsługi urządzeń rehabilitacyjnych, komunikacji i łączności, − sporządzić w języku angielskim ofertę usługi terapeutycznej, − posłuŜyć się katalogami sprzętu rehabilitacyjnego, − odczytać plany zajęć terapeutycznych i rehabilitacyjnych w języku

angielskim, − zastosować programy komputerowe i aplikacje zaprogramowane

w języku angielskim, − przeczytać ze zrozumieniem i przetłumaczyć anglojęzyczną

korespondencję otrzymaną w poczcie elektronicznej i faksem, − skorzystać z anglojęzycznej literatury zawodowej.

2. Materiał nauczania Kontakty interpersonalne. Ochrona zdrowia, rehabilitacja niepełnosprawnych. Organizacja pomocy społecznej. Instrukcje obsługi sprzętu rehabilitacyjnego. Praca z komputerem i Internetem. 3. Ćwiczenia • Przygotowywanie oferty usług w zakresie terapii zajęciowej. • Oglądanie i komentowanie filmów video o angielskich instytucjach

opieki i rehabilitacji osób niepełnosprawnych. • Sporządzanie tekstów w języku angielskim o tematyce zawodowej. • Charakteryzowanie zawodu terapeuty zajęciowego i czynności

zawodowych w języku angielskim. • Tłumaczenie instrukcji obsługi sprzętu rehabilitacyjnego stosowanego

w terapii zajęciowej. • Przeprowadzanie testów sprawdzających umiejętności językowe. • Wykonywanie ćwiczeń ortograficznych i gramatycznych.


77

4. Środki dydaktyczne Wybrane anglojęzyczne programy komputerowe. Komputerowe pakiety multimedialne do nauki języków obcych. Komputerowe słowniki angielsko-polskie i polsko-angielskie, medyczne, informatyczne, ogólne. Nagrania tekstów z zakresu języka angielskiego na kasetach video. Filmy obrazujące system opieki nad osobami niepełnosprawnymi na kasetach video, płytach CD. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu nauczania jednostki Język angielski zawodowy jest doskonalenie sprawności mówienia i pisania oraz czytania i rozumienia ze słuchu tekstów o tematyce zawodowej.

Realizację programu naleŜy rozpocząć od przeprowadzenia diagnozy umiejętności językowych ucznia i na jej podstawie zaplanować metody nauczania-uczenia się oraz organizację zajęć edukacyjnych.

Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia umoŜliwi stosowanie efektywnych metod nauczania, takich jak: metoda przypadków, inscenizacji, gry dydaktyczne oraz ćwiczenia indywidualne i w małych grupach.

Podczas realizacji programu nauczania naleŜy zwracać uwagę na kształtowanie umiejętności korzystania z anglojęzycznych źródeł informacji, prowadzenia rozmów słuŜbowych, czytania i tłumaczenia tekstów o tematyce zawodowej.

Nauczyciel powinien motywować uczniów do rozwijania zainteresowań językowych, wskazywać im róŜne źródła wzbogacenia wiedzy i zwiększenia samodzielności w posługiwaniu się językiem angielskim zawodowym.

Zajęcia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób w pomieszczeniu dydaktycznym wyposaŜonym w urządzenia audiowizualne. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Przedmiotem oceny powinna być aktywność uczniów podczas zajęć,

umiejętność współpracy w grupie, umiejętność posługiwania się terminologią medyczną w języku angielskim.


78

Proces oceniania powinien obejmować: − diagnozę poziomu sprawności językowych ucznia przed

przystąpieniem do realizacji programu, − sprawdzanie postępów w nabywaniu sprawności językowych przez

uczniów w trakcie realizacji programu oraz rozpoznawanie trudności w osiągnięciu celów kształcenia,

− sprawdzanie wiadomości i umiejętności po zrealizowaniu programu. Ocenianie osiągnięć szkolnych uczniów powinno odbywać się na

podstawie: − sprawdzianów ustnych, − sprawdzianów pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi (z luką, krótkiej

odpowiedzi) lub zamkniętymi wielokrotnego wyboru, dotyczącymi słownictwa zawodowego,

− ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia w czasie wykonywania ćwiczeń. W czasie obserwacji zwracamy uwagę na:

− prowadzenie dialogu z innymi uczniami i z nauczycielem, − zadawanie pytań, − formułowanie opinii w języku angielskim.

W ocenie końcowej naleŜy uwzględniać wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.


79

Moduł 322[15].Z2 Indywidualna i grupowa terapia zaj ęciowa 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − projektować i organizować pracę w pracowni i w warsztatach terapii

zajęciowej, − prowadzić i nadzorować pracę w pracowni i warsztatach terapii

zajęciowej, − rozpoznawać stan podopiecznego na podstawie analizy dokumentacji

i innych źródeł wiedzy o podopiecznym, − dbać o bezpieczeństwo podopiecznych i własne, − prowadzić zajęcia z zakresu terapii indywidualnej i grupowej, − wykonywać prace plastyczno-techniczne, − prowadzić dokumentację dotyczącą podopiecznego, − opracowywać diagnozę terapeutyczną, − dobierać metody i techniki terapii zajęciowej w zaleŜności od potrzeb

i moŜliwości podopiecznego, − opracowywać projekty i harmonogramy indywidualnych i grupowych

zajęć terapeutycznych, − motywować podopiecznych do aktywnego uczestnictwa w zajęciach

terapeutycznych, − komunikować się z podopiecznym, − uczestniczyć w tworzeniu systemu wsparcia społecznego, − tworzyć przyjazny klimat i atmosferę pracy podopiecznym w czasie

terapii zajęciowej, − wystrzegać się błędów jatrogennych, − oceniać skuteczność działań terapeutycznych, − dokumentować działania w zakresie terapii indywidualnej i grupowej. 2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej



322[15].Z2.01 Planowanie rodzajów działań terapeutycznych 44 322[15].Z2.02 Organizowanie pracy w pracowni terapii zajęciowej 100 322[15].Z2.03 Wykonywanie prac plastyczno-technicznych 210 322[15].Z2.04 Opracowywanie diagnozy terapeutycznej 62

322[15].Z2.05 Projektowanie indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej 110

322[15].Z2.06 Prowadzenie indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej

174


80

322[15].Z2.07 Ocenianie i dokumentowanie działań terapeutycznych

36

Razem 736


4. Literatura Bogdanowicz m., Kisiel B. Przasnysk M.: Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka. WSiP, Warszawa 1998 Borecka I.: Biblioterapia - skrypt dla studentów. WWSZ w Wałbrzychu, Wałbrzych 2001 Braunem A. i F.: Postępowanie wychowawcze w upośledzeniu umysłowym. WSiP, Warszawa 1995 Franczyk A., Krajeńska K.: Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju. Oficyna wydawnicza Impuls, Kraków 2003

322[15].Z2.01 Planowanie rodzajów działań

terapeutycznych

322[15].Z2 Indywidualna i grupowa

terapia zaj ęciowa

322[15].Z2.02 Organizowanie pracy

w pracowni terapii zajęciowej

322[15].Z2.03 Wykonywanie prac

plastyczno-technicznych

322[15].Z2.05 Projektowanie indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej

322[15].Z2.06 Prowadzenie indywidualnej

i grupowej terapii zajęciowej

322[15].Z2.04 Opracowywanie diagnozy

terapeutycznej

322[15].Z2.07 Ocenianie i dokumentowanie

działań terapeutycznych


81

Falicki Z.: Zespoły psychopatologiczne w medycynie. Stan psychiczny chorego somatycznie. PZWL, Warszawa 1984 Kadusan H., Schaefer Ch.: Techniki terapeutyczne. Zabawa w psychoterapii. GWP, Gdańsk 2002 Kamiński A.: Funkcje pedagogiki społecznej. PWN, Warszawa 1982 Konieczna E. J.: Arteterapia w teorii i praktyce. Impuls, Kraków 2003 Larkowa H.: Człowiek niepełnosprawny. PWN, Warszawa 1987 Mika S.: Psychologia społeczna. PWN, Warszawa 1984 Milanowska K.: Terapia zajęciowa. PZWL, Warszawa 1986 Milanowska K.: Techniki terapii zajęciowej. PZWL, Warszawa 1987 Murray J. E.: Motywacje i uczucia. PWN, Warszawa 1984 Oster G.D., Goud P.: Rysunek w psychoterapii. GWP, Gdańsk 2002 Pileccy S.J.: Stymulacja psychoruchowego rozwoju dzieci o obniŜonej sprawności umysłowej. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2003 Siek S.: Osobowość. ATK, Warszawa 1982 Sokołowska M.: Socjologia medycyny. PZWL, Warszawa 1986 Szulc W.: Sztuka i terapia. CMDNŚSzM, Warszawa 1993 Szmatka J.: Małe struktury społeczne. PWN, Warszawa 1989 Wykaz literatury naleŜy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.


82

Jednostka modułowa 322[15]. Z2.01 Planowanie rodzajów działa ń terapeutycznych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − posłuŜyć się terminologią z zakresu terapii zajęciowej, − określić cele i zadania terapii zajęciowej w procesie usprawniania

podopiecznych, − dokonać klasyfikacji terapii zajęciowej, − scharakteryzować poszczególne rodzaje terapii zajęciowej, − scharakteryzować metody i techniki stosowane w terapii zajęciowej, − określić zadania terapeuty zajęciowego w warsztatach terapii

zajęciowej, domu pomocy społecznej oraz w oddziale szpitalnym, − podjąć współpracę z członkami zespołu terapeutycznego w zakresie

fizycznego, psychicznego, społecznego i zawodowego usprawniania podopiecznego,

− zebrać informacje o pacjencie, − zaplanować terapię zajęciową dla pacjentów z uwzględnieniem

stopnia niepełnosprawności oraz chorób internistycznych, chirurgicznych, ortopedycznych, neurologicznych, psychicznych, ginekologicznych, onkologicznych, pediatrycznych, narządu ruchu,

− dobrać metody i techniki terapii zajęciowej, − dobrać materiały i narzędzia do ćwiczeń plastyczno-technicznych, − opracować scenariusz zajęć plastyczno-technicznych, − skorzystać z poradników, programów instruktaŜowych, literatury

zawodowej oraz innych źródeł informacji. 2. Materiał nauczania Cele i etapy terapii zajęciowej. Klasyfikacja terapii zajęciowej. Rodzaje, metody i techniki terapii zajęciowej. Zasady współpracy w zespole terapeutycznym. Plany terapii zajęciowej dostosowane do stopnia niepełnosprawności intelektualnej oraz chorób internistycznych, chirurgicznych, ortopedycznych, neurologicznych, psychicznych, ginekologicznych, onkologicznych, pediatrycznych, narządów ruchu. Materiały i narzędzia do ćwiczeń plastyczno-technicznych. Scenariusze zajęć plastyczno-technicznych.


83

3. Ćwiczenia • Analizowanie celów terapii zajęciowej w procesie usprawnienia

pacjenta. • Formułowanie celów terapeutycznych dostosowanych do

indywidualnych potrzeb i moŜliwości podopiecznego. • Dobieranie rodzaju, metody i techniki terapii zajęciowej do stopnia

niepełnosprawności podopiecznego, stanu zdrowia podopiecznych. • Opracowywanie planów treningów usprawniających. • Planowanie i realizacja spotkania o charakterze socjoterapeutycznym. • Projektowanie treningów usprawniających. 4. Środki dydaktyczne Opisy przypadków. Foliogramy dotyczące klasyfikacji form, rodzajów, metod i technik terapii zajęciowej. Materiały i narzędzia do ćwiczeń plastyczno-technicznych. Filmy dydaktyczne dotyczące stosowania metod i technik terapii zajęciowej. Teksty relaksacyjne. Czasopisma tematyczne i literatura zawodowa. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu zapoznanie ucznia z róŜnymi rodzajami, metodami i technikami terapii zajęciowej stosowanymi w procesie leczenia i rehabilitacji chorych oraz niepełnosprawnych.

Realizując program szczególną uwagę naleŜy zwrócić na kształtowanie umiejętności rozróŜniania rodzajów, metod i technik terapii zajęciowej, dobierania metody do rodzaju, a techniki do metody terapii oraz określania roli terapeuty w zespole diagnostyczno-terapeutycznym.

Osiągnięcie załoŜonych celów umoŜliwi stosowanie aktywizujących metod nauczania: metody przypadków, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń.

Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję do wykorzystania przez nauczyciela. W zaleŜności od zaangaŜowania uczniów nauczyciel moŜe zaplanować trudniejsze zadania. Wykonywanie ćwiczeń ułatwi uczniowi przyswojenie treści teoretycznych, wdroŜy do samodzielnego, twórczego myślenia, przygotuje do realizacji zadań terapeuty zajęciowego.


84

Ćwiczenia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły, w pracowni arteterapii i ergoterapii oraz umiejętności społecznych.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej naleŜy wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy, samokształcenia kierowanego poprzez zachęcanie do korzystania z literatury zawodowej, zasobów Internetu oraz czasopism zawodowych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć


systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenienie umoŜliwi nauczycielowi

rozpoznanie problemów występujących w procesie nauczania i zaplanowanie procesu kształcenia, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb edukacyjnych ucznia.

Podczas kontroli i oceny osiągnięć uczniów w formie ustnej naleŜy oceniać umiejętności operowania zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć zawodowych oraz poprawność wnioskowania.

Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji czynności ucznia w czasie wykonywania ćwiczeń.

W czasie obserwacji naleŜy zwrócić uwagę na: − aktywność uczniów podczas zajęć, − posługiwanie się terminologią dotyczącą terapii zajęciowej, − rozróŜnianie rodzajów, metod i technik terapii zajęciowej, − umiejętność współpracy w grupie, − prezentowanie wyników pracy grupy.



85

Jednostka modułowa 32215].Z2.02 Organizowanie pracy w pracowni terapii zaj ęciowej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − zaprojektować wyposaŜenie pracowni terapii zajęciowej, − dobrać sprzęt i materiały do prowadzenia terapii zajęciowej, − zadbać o estetyczny wygląd pracowni i bezpieczeństwo pracy

uczestników zajęć, − opracować regulamin pracy w pracowni terapii zajęciowej, − zorganizować pracę w pracowni umiejętności społecznych, − zorganizować pracę w pracowni higieny osobistej i gospodarstwa

domowego, − wykonać czynności związane z utrzymaniem higieny osobistej, − zorganizować pracę w pracowni kroju i szycia, − zorganizować pracę w pracowni rękodzieła, − wykonać prace krawieckie, − zorganizować pracę w pracowni kulinarnej, − przygotować posiłki według ustalonego jadłospisu, − zorganizować pracę w pracowni organizacji wolnego czasu, − zorganizować pracę w pracowni artterapii, − zorganizować pracę w pracowni komputerowej, − zorganizować pracę w pracowni introligatorskiej, − zorganizować pracę w pracowni wyrobów z drewna, − zorganizować pracę w pracowni wyrobów z metalu oraz ze skóry, − zorganizować pracę w pracowni wikliniarskiej, − zorganizować pracę w pracowni ceramicznej, − zapewnić warunki do sprawnego prowadzenia zajęć w pracowni

terapii zajęciowej, − opracować harmonogram zajęć w pracowni terapii zajęciowej, − opracować plan aktywizacji zawodowej osoby niepełnosprawnej, − wypełnić dokumentację prowadzoną w pracowni terapii zajęciowej, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas

prowadzenia zajęć w pracowni terapii zajęciowej. 2. Materiał nauczania Zadania pracowni terapii zajęciowej. Zasady organizacji i funkcjonowania pracowni terapii zajęciowej. WyposaŜenie pracowni terapii zajęciowej. Planowanie pracy w pracowni terapii zajęciowej. Organizacja pracy w poszczególnych pracowniach terapii zajęciowej.


86

Umiejętności społeczne terapeuty zajęciowego. Higiena osobista i gospodarstwa domowego. Zasady kroju i szycia. Szycie ręczne i maszynowe. Zasady racjonalnego przygotowywania posiłków. Diety stosowane w róŜnych schorzeniach. Organizacja czasu wolnego podopiecznych. Metody i techniki artterapii. Technika komputerowa w terapii zajęciowej. Introligatorstwo. Wyroby z drewna. Wyroby z metalu i ze skóry. Wikliniarstwo. Wyroby ceramiczne. Aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych. Dokumentacja pracy pracowni terapii zajęciowej. Bezpieczeństwo i higiena pracy w pracowni terapii zajęciowej.

3. Ćwiczenia • Projektowanie wyposaŜenia pracowni terapii zajęciowej: umiejętności

społecznych, higieny osobistej i gospodarstwa domowego, kroju i szycia, rękodzieła, kulinarnej, organizacji wolnego czasu, artterapii, komputerowej, introligatorskiej, wyrobów z drewna, z metalu oraz ze skóry, wikliniarskiej i ceramicznej.

• Dobieranie narzędzi i materiałów do prowadzenia terapii zajęciowej. • Opracowywanie regulaminów pracowni. • Planowanie harmonogramu zajęć w pracowni terapii zajęciowej. • Opracowywanie rocznego planu zajęć w pracowni terapii zajęciowej. • Wytwarzanie przedmiotów z róŜnych materiałów. • Planowanie wystawy prac wytworzonych w pracowni terapii

zajęciowej. 4. Środki dydaktyczne Schemat struktury organizacyjnej pracowni terapii zajęciowej. Sprzęt przystosowany dla osób niepełnosprawnych. WyposaŜenie pracowni kroju i szycia. WyposaŜenie pracowni rękodzieła. WyposaŜenie pracowni kulinarnej. WyposaŜenie pracowni organizacji wolnego czasu. WyposaŜenie pracowni artterapii. WyposaŜenie pracowni komputerowej. WyposaŜenie pracowni introligatorskiej.


87

WyposaŜenie pracowni wyrobów z drewna. WyposaŜenie pracowni wyrobów z metalu oraz ze skóry. WyposaŜenie pracowni wikliniarskiej. WyposaŜenie pracowni ceramicznej. Regulamin pracowni terapii zajęciowej. Harmonogram zajęć w pracowni. Dokumentacja pracowni terapii zajęciowej. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie ucznia do planowania wyposaŜenia pracowni i wykonywania prac oraz przedmiotów przy uŜyciu róŜnych narzędzi i materiałów. W pracowniach terapii zajęciowej uczeń powinien nabyć wiedzę i umiejętności, które wykorzysta podczas prowadzenia terapii zajęciowej z osobami niepełnosprawnymi oraz chorymi.

Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia umoŜliwi stosowanie aktywizujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przypadków, metody projektów, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń.

Szczególnie zalecana jest metoda projektów, która pozwala na kształtowanie umiejętności planowania, korzystania z róŜnych źródeł informacji, stosowania nabytej wiedzy w praktyce, rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji. Tematyka projektów moŜe dotyczyć sporządzania projektów wyposaŜenia pracowni oraz opracowywania regulaminów pracowni terapii zajęciowej.

Zajęcia powinny być prowadzone w pracowniach arteterapii i ergoterapii, w grupie do 15 osób, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły.

Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję, którą nauczyciel moŜe wykorzystać w czasie zajęć lub opracować inne ćwiczenia wspomagające realizację programu jednostki modułowej.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń nauczyciel powinien zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska obowiązującymi na określonym stanowisku pracy.

Zaleca się organizowanie wycieczek dydaktycznych do placówek prowadzących terapię zajęciową, w celu zapoznania uczniów z wyposaŜeniem i organizacją pracy w pracowniach terapii zajęciowej.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej naleŜy wdraŜać uczniów do samodzielnej pracy, studiowania literatury i czasopism zawodowych oraz korzystania z zasobów Internetu. Wskazane jest równieŜ kształtowanie, takich cech jak: uczciwość, odpowiedzialność, dokładność oraz umiejętność pracy w zespole.


88

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno

odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom wiadomości oraz


Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi informacji o efektach jego pracy, o postępach ucznia w nauce oraz ułatwia zaplanowanie procesu kształcenia.

Ocenianie osiągnięć ucznia moŜe odbywać się na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, − wykonanych projektów.

W procesie oceniania naleŜy zwracać uwagę na: − posługiwanie się terminologią zawodową, − organizację pracy w pracowni terapii zajęciowej, − projektowanie wyposaŜenia pracowni, − dobieranie materiałów i narzędzi do wykonania róŜnych przedmiotów, − prezentację wytworów na forum grupy.

Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje się zwrócić uwagę na: − trafność koncepcji projektu, − dobór materiałów źródłowych, − plan projektu, − podział zadań oraz stopień zaangaŜowania się uczestników


W ocenie końcowej osiągnięć uczniów naleŜy równieŜ uwzględnić przygotowanie merytoryczne, aktywność na zajęciach, współpracę w zespole oraz wykonanie ćwiczeń.


89

Jednostka modułowa 322[15].Z2.03 Wykonywanie prac plastyczno - technicznych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − nawiązać kontakt z podopiecznym w czasie wykonywania prac

plastyczno-technicznych, − zapewnić klimat i atmosferę do twórczej pracy w grupie

podopiecznych, − zmotywować podopiecznego do udziału w zajęciach, − wyjaśnić podopiecznemu zasady planowania i wykonywania prac

plastyczno-technicznych, − dostosować rodzaj wykonywanych prac plastyczno-technicznych do

potrzeb, moŜliwości, umiejętności i sprawności podopiecznego, − dobrać materiał i narzędzia do rodzaju wykonywanych prac

plastyczno-technicznych, − zorganizować stanowisko do wykonywania prac plastyczno-

technicznych zgodnie z wymaganiami ergonomii, − zastosować róŜne techniki wykonywania prac plastycznych, − zachęcić podopiecznego do własnej kreatywności, − rozwinąć wyobraźnię twórczą u podopiecznego, − zapewnić nadzór nad wykonywaniem prac plastyczno-technicznych

przez podopiecznego, − podjąć współpracę z podopiecznym podczas wykonywania zadania, − złagodzić lęki, poczucie zagroŜenia i uprzedzenia występujące

u podopiecznego, − wykonać prace plastyczno-techniczne, − podjąć współpracę z zespołem terapeutycznym. − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpoŜarowej w trakcie wykonywania prac plastyczno-technicznych.

2. Materiał nauczania Planowanie i organizacja prac plastyczno-technicznych. Metodyka i zasady wykonywania prac plastyczno-technicznych. Podstawy ergonomii. Prace wykonywane z drewna, metalu oraz skóry - dobór materiałów i narzędzi oraz technik. Metody i techniki wykonywania rękodzieła artystycznego i uŜytkowego. Prace plastyczne - dobór materiałów i narzędzi oraz technik.


90

Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ochrona przeciwpoŜarowa w trakcie wykonywania prac plastyczno-technicznych. 3. Ćwiczenia • Planowanie prac plastyczno-technicznych. • Motywowanie podopiecznego do wykonywania prac plastyczno-

technicznych. • Dobieranie materiałów, środków i technik wykonywania prac

plastyczno-technicznych. • Stosowanie róŜnych sposobów wykonywania prac plastyczno-

technicznych. • Planowanie i organizacja wernisaŜu prac plastyczno-technicznych. 4. Środki dydaktyczne Opisy przypadków. Opis zadań z zakresu prac plastyczno-technicznych. WyposaŜenie pracowni do prac plastyczno-technicznych. Materiały i pomoce do ćwiczeń plastyczno - technicznych. Środki ochrony indywidualnej. Płyty, kasety z muzyką relaksacyjną. Filmy dydaktyczne, video, CD/DVD. Literatura - ksiąŜki, czasopisma tematyczne. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie umiejętności wykonywania prac plastyczno-technicznych oraz przygotowanie ucznia do prowadzenia zajęć plastyczno-technicznych, w celu kompensowania braków i ograniczeń psychofizycznych, wyzwalania aktywności, a takŜe niwelowania negatywnych nawyków u osób niepełnosprawnych.

Realizując program szczególną uwagę naleŜy zwrócić na rodzaje i formy sztuk plastycznych oraz na wykorzystanie twórczości plastycznej w procesie wychowania oraz rewalidacji dzieci i młodzieŜy niepełnosprawnej.

Osiągnięcie załoŜonych celów kształcenia umoŜliwi stosowanie aktywizujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody sytuacyjnej, przypadków, inscenizacji, metody projektów i ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia powinny być prowadzone w odpowiednio wyposaŜonych

szkolnych pracowniach arteterapii oraz w pracowni terapii zajęciowej funkcjonującej w placówce pomocy społecznej.


91

Podczas zajęć naleŜy umoŜliwić uczniom planowanie zajęć plastycznych, z uwzględnieniem indywidualnych moŜliwości umysłowych i fizycznych osób niepełnosprawnych oraz projektowanie i prowadzenie tych zajęć.

Zajęcia powinny być prowadzone w formie warsztatowej, w małych zespołach lub indywidualnie.

Podczas zajęć naleŜy obserwować pracę uczniów, zwracając uwagę na umiejętność nawiązywania kontaktu z osobami niepełnosprawnymi, organizację pracy w grupie, samodzielność i spostrzegawczość oraz prezentację prac wykonanych przez podopiecznych.

Wskazane jest spisanie kontraktu między prowadzącym a podopiecznym w celu sprawnej organizacji zajęć. Prowadzący powinien przestrzegać etycznych zasad pracy z grupą.


edukacyjnych słuchaczy Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno

odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi

informacji o efektach jego pracy, o postępach ucznia w nauce oraz ułatwia zaplanowanie procesu kształcenia.

Ocenianie osiągnięć ucznia moŜe być dokonywane na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń, − testów osiągnięć szkolnych, − wykonanych projektów.

Prace projektowe powinny być oceniane na etapie planowania, realizacji i prezentacji.

Podczas obserwacji pracy ucznia naleŜy zwrócić uwagę na: − organizację stanowiska pracy, − nawiązanie kontaktu z podopiecznym, − nadzór nad wykonywaniem prac plastycznych przez podopiecznego.

Przedmiotem oceny powinny być równieŜ wykonane prace plastyczno-techniczne, aktywny udział w zajęciach, współpraca w grupie oraz prezentowanie wyników pracy indywidualnej i grupowej.



92

Jednostka modułowa 322[15].Z2.04 Opracowywanie diagnozy terapeutycznej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − zastosować metody rozpoznawania potrzeb i problemów pacjenta, − opracować plan obserwacji pacjenta, − zgromadzić niezbędne, dla celów terapeutycznych informacje

o pacjencie, − opracować kwestionariusz wywiadu z pacjentem i jego rodziną, − porozumieć się i podjąć współpracę z zespołem terapeutycznym, − dokonać analizy wszystkich danych i sformułować konstruktywne

wnioski na temat aktualnego stanu pacjenta, − ocenić stan zdrowia i stopień niepełnosprawności podopiecznego, − określić znaczenie diagnozy terapeutycznej w planowaniu zajęć, − zebrać informacje dotyczące zainteresowań, przyzwyczajeń

i nawyków pacjenta, − rozróŜnić potrzeby i problemy pacjenta, − sformułować aktualną diagnozę terapeutyczną z uwzględnieniem

potrzeb i problemów pacjenta, − uniknąć błędów jatrogennych, − skorzystać z wyników badań naukowych, − udokumentować diagnozę terapeutyczną, − zachować tajemnicę zawodową, − skorzystać z literatury zawodowej i innych źródeł informacji. 2. Materiał nauczania Źródła wiedzy o pacjencie. Metody gromadzenia danych o stanie pacjenta. Proces rozpoznawania stanu zdrowia i niepełnosprawności pacjenta. Ocena stanu fizycznego, psychicznego i sytuacji społecznej pacjenta w celu opracowania diagnozy terapeutycznej. Opracowanie diagnozy terapeutycznej. Rodzaje dokumentacji pacjenta. Dokumentacja pracy terapeuty zajęciowego. Tajemnica zawodowa. 3. Ćwiczenia • Opracowywanie kwestionariusza wywiadu i rozmowy z pacjentem,

jego rodziną oraz członkami zespołu terapeutycznego. • Opracowywanie planu obserwacji pacjenta.


93

• Prowadzenie obserwacji pacjenta w róŜnych sytuacjach. • Prowadzenie wywiadu z pacjentem. • Analizowanie dokumentacji medycznej pacjenta. • Dokumentowanie danych o stanie pacjenta. • Prowadzenie dokumentacji pracy terapeuty zajęciowego. • Analizowanie potrzeb i problemów pacjenta, na podstawie opisu

przypadków. • Analizowanie potrzeb i problemów pacjenta w róŜnym stanie zdrowia,

wieku, płci i rodzaju niepełnosprawności. • Formułowanie diagnozy terapeutycznej niezbędnej do planowania

terapii zajęciowej. • Opracowywanie arkusza diagnozy terapeutycznej. 4. Środki dydaktyczne Druki dokumentacji pacjenta. Kwestionariusz wywiadu, rozmowy. Plan obserwacji. Opisy przypadków. Scenariusze do ćwiczeń w zakresie prowadzenia wywiadu, rozmowy, obserwacji i analizy dokumentacji. Schemat diagnozy terapeutycznej. Opisy przypadków. Arkusz diagnozy terapeutycznej. Dokumentacja pacjenta. Literatura zawodowa. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie ucznia do formułowania celów diagnozowania, gromadzenia danych o pacjencie i jego rodzinie, analizowania zgromadzonych danych oraz ustalania diagnozy terapeutycznej.

Realizując program naleŜy zwrócić szczególną uwagę na: metody zbierania danych, fazy opracowywania diagnozy oraz procedury diagnozowania.

W procesie nauczania naleŜy kształtować postawy niezbędne w zawodzie: przede wszystkim taktowne i subtelne podejście do pacjenta i jego najbliŜszych, rzetelność w zbieraniu danych o pacjencie oraz poszanowanie jego godności osobistej i przestrzeganie tajemnicy zawodowej.


94

Osiągnięcie zaplanowanych celów wymaga stosowania efektywnych metod nauczania: metody przypadków, sytuacyjnej, metody projektów, dyskusji dydaktycznej, metody inscenizacji, gier symulacyjnych oraz ćwiczeń. Ćwiczenia powinny odbywać się w grupach do15 osób, z podziałem

na 2-3 osobowe zespoły. Zajęcia powinny odbywać się w szkolnej pracowni terapii zajęciowej oraz w placówkach ochrony zdrowia i pomocy społecznej.

Podczas wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni mieć moŜliwość analizowania dokumentacji, prowadzenia ukierunkowanej obserwacji podopiecznego, przeprowadzenia wywiadu, formułowania wniosków oraz opracowania diagnozy terapeutycznej.

Kształtowanie umiejętności formułowania diagnozy terapeutycznej moŜna prowadzić na podstawie analizy opisu przypadków oraz sytuacji z Ŝycia podopiecznych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych słuchaczy Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi

informacji o efektach jego pracy, o postępach ucznia w nauce oraz ułatwia zaplanowanie procesu kształcenia. Podczas kontroli i oceny osiągnięć uczniów w formie ustnej naleŜy oceniać umiejętności operowania zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć zawodowych oraz poprawność wnioskowania.

Ocenianie osiągnięć ucznia powinno być dokonywane na podstawie: − sprawdzianów ustnych, − sprawdzianów pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji czynności ucznia w czasie wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji naleŜy zwracać uwagę na: − dobieranie metod zbierania informacji o pacjencie, − analizowanie danych, − formułowanie wniosków na podstawie zebranych informacji, − ocenianie stanu podopiecznego na podstawie dokumentacji, − formułowanie diagnozy terapeutycznej.

Przedmiotem oceny powinna być równieŜ postawa ucznia, a w szczególności: rzetelność, dokładność, wraŜliwość, dzielenie się doświadczeniami, współpraca w grupie.


95

W końcowej ocenie osiągnięć ucznia naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.


96

Jednostka modułowa 322.[15].Z2.05 Projektowanie indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku kształcenia uczeń powinien umieć: − dobrać metody i techniki terapii zajęciowej indywidualnej i grupowej

do potrzeb, moŜliwości i umiejętności oraz stanu zdrowia pacjenta/podopiecznego,

− opracować plan terapii zajęciowej dla osób z chorobami narządów ruchu, układu krąŜenia, układu oddechowego, układu nerwowego, z chorobami psychicznymi i nowotworowymi,

− opracować plan terapii zajęciowej dla chorych dzieci i osób starszych oraz osób z róŜnymi rodzajami niepełnosprawności,

− podjąć współpracę z zespołem terapeutycznym w opracowaniu planu terapii zajęciowej,

− skorelować metody terapii zajęciowej z działaniami leczniczo-rehabilitacyjnymi,

− określić etapy pracy metodą projektów w terapii zajęciowej, − wykorzystać muzykę relaksacyjną w planowanych zajęciach

terapeutycznych, − opracować projekt terapii zajęciowej indywidualnej i grupowej, − opracować raport z wykonania projektu, − opracować scenariusz zajęć terapeutycznych, − zaprezentować wykonany projekt na forum grupy, − zastosować prezentacje multimedialne oraz programy komputerowe

w terapii zajęciowej, − opracować harmonogram indywidualnych działań terapeutycznych, − opracować harmonogram grupowych działań terapeutycznych, − zastosować zasady działania zorganizowanego, − zorganizować stanowisko do prowadzenia terapii zajęciowej zgodnie

z wymaganiami ergonomii, − skorzystać z literatury zawodowej i innych źródeł informacji. 2. Materiał nauczania Metody pracy terapeutycznej. Zasady dobierania metod i technik terapii indywidualnej i grupowej. Metody pracy rewalidacyjnej. Metoda projektów w pracy indywidualnej z podopiecznym. Metoda projektów w pracy grupowej. Opracowanie projektu indywidualnych zajęć terapeutycznych.


97

Opracowanie projektu grupowych zajęć terapeutycznych. Ocenianie projektu indywidualnych i grupowych zajęć terapeutycznych. Harmonogram indywidualnych zajęć terapeutycznych. Harmonogram grupowych zajęć terapeutycznych. Zasady działania zorganizowanego i wymagania ergonomii. Organizacja terapii zajęciowej. Ergonomiczne warunki pracy. 3. Ćwiczenia • Dobieranie metod i technik terapii zajęciowej prowadzonej

indywidualnie. • Dobieranie metod i technik terapii zajęciowej prowadzonej w grupie. • Analizowanie skuteczności doboru metod i technik terapii

indywidualnej i grupowej. • Opracowywanie projektu indywidualnych zajęć terapeutycznych. • Opracowywanie projektu grupowych zajęć terapeutycznych. • Prezentacja projektu zajęć terapeutycznych z zastosowaniem rzutnika

multimedialnego. • Opracowywanie harmonogramu indywidualnych zajęć

terapeutycznych. • Opracowywanie harmonogramu grupowych zajęć terapeutycznych. • Planowanie pracy grupowej metodą projektów. • Opracowywanie kryteriów oceny projektu i harmonogramu zajęć

terapeutycznych. • Korelowanie zajęć terapeutycznych z działaniami leczniczo-

rehabilitacyjnymi. 4. Środki dydaktyczne WyposaŜenie pracowni terapii zajęciowej i warsztatu terapii zajęciowej. Materiały, środki i pomoce do technik terapii zajęciowej. Filmy dydaktyczne na temat metod i technik terapii zajęciowej: filmy video, CD/DVD Sprzęt muzyczny. Płyty, kasety z muzyką relaksacyjną. Literatura: ksiąŜki, czasopisma zawodowe. Dokumentacja: harmonogramy zajęć terapeutycznych. Kalendarz dzienny, tygodniowy, miesięczny, roczny zajęć terapeutycznych. Opisy przypadków. Techniczne środki kształcenia.


98

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie

umiejętności doboru metod i technik terapii oraz projektowania indywidualnych i grupowych zajęć terapeutycznych dostosowanych do potrzeb, stanu zdrowia oraz rodzaju niepełnosprawności podopiecznych. Podczas realizacji programu nauczania szczególną uwagę naleŜy zwrócić na kształtowanie umiejętności planowania i projektowania zajęć terapeutycznych oraz prezentowania róŜnymi metodami wykonanych projektów.

Osiągnięcie zaplanowanych celów umoŜliwi stosowanie efektywnych metod nauczania, takich jak: metoda dyskusji dydaktycznej, przypadków, inscenizacji, projektów oraz ćwiczeń.

Szczególnie zaleca się stosowanie metody projektów, która umoŜliwia kształtowanie wielu umiejętności, a przede wszystkim: formułowania celów, planowania i organizowania pracy w grupie, korzystania z róŜnych źródeł informacji, integrowania wiedzy z róŜnych dziedzin, prezentacji wykonanych projektów oraz dokonywania samooceny. Opracowane przez uczniów projekty zajęć terapeutycznych powinny być wykorzystane podczas realizacji programu jednostki modułowej Z2.06.

Zajęcia powinny być prowadzone w odpowiednio wyposaŜonej pracowni terapii zajęciowej oraz pracowni komputerowej, w grupie do 15 osób, z podziałem na 2-4 osobowe zespoły.

Zaproponowane w programie ćwiczenia moŜna modyfikować i rozszerzać w zaleŜności o potrzeb edukacyjnych uczniów. W procesie nauczania naleŜy zwrócić uwagę na kształtowanie cech osobowości niezbędnych do realizacji zaplanowanych zadań, jak: odpowiedzialność, systematyczność, pracowitość, dokładność. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć


systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi

informacji o efektach jego pracy, o postępach ucznia w nauce oraz ułatwia zaplanowanie procesu kształcenia.

Sprawdzenie i ocenianie osiągnięć uczniów moŜe być dokonywane na podstawie: − sprawdzianów ustnych, − sprawdzianów pisemnych, − obserwacji aktywności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń, − wykonanych projektów.


99

Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje się zwrócić uwagę na: − trafność koncepcji projektu, − dobór materiałów źródłowych, − plan projektu, − podział zadań oraz stopień zaangaŜowania się uczestników


W ocenie końcowej osiągnięć uczniów naleŜy równieŜ uwzględnić przygotowanie merytoryczne, aktywność na zajęciach, współpracę w zespole oraz wykonanie ćwiczeń.


100

Jednostka modułowa 322[15].Z2.06 Prowadzenie indywidualnej i grupowej terapii zajęciowej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − określić wpływ emocji i potrzeb psychospołecznych na działalność

człowieka, − zidentyfikować czynniki wpływające na zwiększanie motywacji do

uczestnictwa w zajęciach terapeutycznych, − nawiązać kontakt z pacjentem/podopiecznym, − zachęcić pacjenta/podopiecznego do utrzymywania kontaktów, − wzbogacić u pacjenta/podopiecznego zasób słownictwa biernego

i czynnego, − zmotywować pacjenta/podopiecznego do udziału w zajęciach, − przeprowadzić negocjacje i rozwiązać zaistniały konflikt podczas

terapii, − udzielić wsparcia psychicznego podopiecznemu, − zapewnić moŜliwość rozwoju zainteresowań podopiecznych, − zapewnić klimat oraz warunki do wykonania zadania

terapeutycznego, − podjąć współpracę z pacjentem/podopiecznym podczas wykonywania

zadania, − pokonać lęki, zagroŜenia i uprzedzenia pacjenta/podopiecznego, − rozwinąć wyobraźnię twórczą pacjenta/podopiecznego, − dostosować metody i techniki terapii zajęciowej do potrzeb, stanu

zdrowia, moŜliwości i sprawności podopiecznego, − przeprowadzić terapię zajęciową z podopiecznymi w róŜnym wieku, − z róŜnymi schorzeniami i rodzajami niepełnosprawności, − zastosować techniki wykonywania prac z zakresu kroju i szycia, − przeprowadzić zajęcia z zastosowaniem technik wykonywania

przedmiotów z drewna, metalu, skóry, − przeprowadzić zajęcia z zastosowaniem technik rękodzielniczych, − nauczyć podopiecznego korzystania z komputera w podstawowym

zakresie, − nauczyć podopiecznego wykonywania prac introligatorskich, − nauczyć podopiecznego wykonywania prac z wikliny, − nauczyć podopiecznego wykonywania prac ceramicznych, − zorganizować zajęcia dotyczące przygotowania posiłków zgodnie

z zasadami Ŝywienia,


101

− zorganizować imprezy towarzyskie oraz wycieczki sprzyjające integracji społecznej podopiecznych,

− przeprowadzić zajęcia sportowe dostosowane do moŜliwości i sprawności fizycznej podopiecznego,

− zorganizować czas wolny podopiecznego z wykorzystaniem róŜnych form,

− wykorzystać w celach terapeutycznych ekspresję podopiecznego, − podjąć współpracę z podopiecznym podczas prowadzenia zajęć

terapeutycznych, − wykorzystać zajęcia terapeutyczne do likwidowania lub ograniczania

sensoryzmów, − sporządzić zapotrzebowanie i uzupełnić sprzęt oraz materiały

potrzebne do prowadzenia terapii zajęciowej, − podjąć współpracę z zespołem terapeutycznym, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpoŜarowej podczas wykonywania zadań zawodowych.

2. Materiał nauczania Czynniki wpływające na aktywność człowieka. Więzi społeczne, małe grupy, rodzina jako grupa wsparcia społecznego. Negocjacje i metody rozwiązywania konfliktów w czasie zajęć terapeutycznych. Metody rozpoznawania i rozwijania zainteresowań podopiecznych. Formy wykonywania działań terapeutycznych. Rodzaje, metody i techniki terapii zajęciowej stosowane w zaleŜności od wieku, stopnia niepełnosprawności lub stanu zdrowia podopiecznego. Metody terapii ruchem. Metody i techniki ergoterapii. Metody i techniki artterapii. Metody i techniki socjoterapii. Organizacja czasu wolnego. Sprzęt i materiały potrzebne do prowadzenia terapii zajęciowej, Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej podczas wykonywania zadań zawodowych. 3. Ćwiczenia • Rozpoznawanie fizjologicznych przejawów emocji. • Oceniane wpływu emocji na powstawanie potrzeb. • Analizowanie wpływu emocji i potrzeb na aktywność człowieka. • Prowadzenie negocjacji i rozwiązywanie konfliktów zaistniałych

podczas terapii. • Motywowanie podopiecznych do uczestnictwa w terapii zajęciowej.


102

• Przygotowywanie stanowiska do prowadzenia terapii zajęciowej indywidualnej i grupowej.

• Prowadzenie zajęć terapeutycznych z zastosowaniem róŜnych metod i technik terapii zajęciowej: terapia ruchem, arteterapia, biblioterapia, choreoterapia, dramatoterapia, psychodrama, estetoterapia, hortikuloterapia, muzykoterapia, silvoterapia, socjoterapia.

4. Środki dydaktyczne Literatura: ksiąŜki, czasopisma tematyczne. Opisy przypadków. Projekty zajęć terapeutycznych. Materiały i środki do prowadzenia terapii zajęciowej. Foliogramy dotyczące zasad, celów i metod terapii zajęciowej. Filmy dydaktyczne dotyczące stosowania róŜnych metod i technik terapii zajęciowej: filmy video, CD/DVD. Płyty CD do muzykoterapii. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie umiejętności prowadzenia terapii zajęciowej indywidualnej i grupowej z podopiecznymi w róŜnym wieku, z róŜnymi schorzeniami i rodzajami niepełnosprawności. Podczas realizacji programu szczególną uwagę naleŜy zwrócić na przygotowanie podopiecznych do zajęć oraz na stosowanie róŜnych form, rodzajów, metod i technik terapii zajęciowej.

Osiągnięcie zaplanowanych celów umoŜliwi stosowanie róŜnych metod nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda przypadków, inscenizacji, metoda projektów, pokaz z objaśnieniem oraz ćwiczenia. Zajęcia powinny być prowadzone w szkolnej pracowni terapii zajęciowej i w warsztatach terapii zajęciowej, w zespołach 2-3 osobowych.

Zaleca się przeprowadzenie w pierwszej kolejności zajęć terapeutycznych w warunkach symulowanych, aby ułatwić uczniowi nawiązanie kontaktów z podopiecznymi, motywowanie ich do aktywnego udziału w zajęciach oraz kierowanie przebiegiem prac w grupie.

W warunkach naturalnych uczniowie powinni prowadzić zajęcia z grupą podopiecznych lub indywidualnie przy łóŜku chorego.

Na początku zajęć naleŜy zawrzeć kontrakt z podopiecznymi na wykonanie projektu oraz zapoznać ich z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy. NaleŜy równieŜ udostępnić podopiecznym środki, materiały i narzędzia potrzebne do wykonania projektów. Podczas zajęć warsztatowych uczniowie powinni nadzorować pracę podopiecznych


103

oraz przygotować wystawę wykonanych projektów. Uczniowie prowadzący zajęcia terapeutyczne powinni wykorzystać opracowane przez grupę konspekty lub scenariusze.

W procesie nauczania naleŜy zwrócić uwagę na kształtowanie cech osobowości niezbędnych do realizacji tych zadań jak: odpowiedzialność, punktualność, umiejętność nawiązywania kontaktów oraz autentyczne zaangaŜowanie w wykonywaniu zadania. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno

odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom wiadomości oraz


Podczas kontroli i oceny osiągnięć uczniów w formie ustnej naleŜy oceniać umiejętności operowania zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć zawodowych oraz poprawność wnioskowania.

Sprawdzenie osiągnięć ucznia moŜe być dokonywane na podstawie: − sprawdzianów ustnych, − sprawdzianów pisemnych, − obserwacji aktywności ucznia podczas wykonania ćwiczeń.

Podczas obserwacji naleŜy zwrócić uwagę na: − nawiązanie kontaktu z pacjentem, − motywowanie pacjenta do aktywnego udziału w zajęciach, − nadzorowanie pracy podopiecznych.

Przedmiotem oceny powinny być umiejętności w zakresie wykonywania działań z zakresu terapii indywidualnej i grupowej, aktywny udział w ćwiczeniach, prowadzenie portfolio, współpraca w grupie.

W końcowej ocenie osiągnięć edukacyjnych ucznia, naleŜy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.


104

Jednostka modułowa 322[15].Z2.07 Ocenianie i dokumentowanie działa ń terapeutycznych 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku kształcenia uczeń powinien umieć: − przewidzieć efekty prowadzonej terapii zajęciowej, − zaplanować sposoby monitorowania efektów terapii zajęciowej, − ocenić skuteczność działań terapeutycznych, − załoŜyć dokumentację terapii zajęciowej, − udokumentować efekty terapii zajęciowej, − udokumentować diagnozę terapeutyczną, − udokumentować działania w zakresie terapii indywidualnej i grupowej, − zanalizować dokumentację dotyczącą stanu zdrowia i potrzeb

podopiecznego w zakresie terapii zajęciowej, − wykorzystać dane zawarte w dokumentacji do planowania pracy

z podopiecznym, − zaktualizować obowiązującą dokumentację, − zastosować techniki informacyjne do dokumentowania działań

terapeutycznych. 2. Materiał nauczania Efekty działań terapeutycznych. Monitorowanie i ocena skuteczności działań terapeutycznych. Metody oceny skuteczności działań terapeutycznych. Dokumentacja pracy terapeuty zajęciowego: plany i harmonogramy pracy, dziennik zajęć, okresowe sprawozdania z pracy, konspekty, scenariusze, arkusze diagnozy terapeutycznej, ewidencja wyrobów i zuŜycia materiałów. Dokumentacja indywidualna podopiecznego: historia choroby, diagnoza terapeutyczna, arkusz oceny i weryfikacji postępów podopiecznego uczestniczącego w terapii, karta obserwacji podopiecznego podczas zajęć terapeutycznych. Dokumentacja działań podopiecznego: aukcje, wernisaŜe, wystawy, kiermasze, kroniki, albumy, filmy, zdjęcia, sprawozdania. Znaczenie dokumentacji w planowaniu działań terapeutycznych z podopiecznym. Techniki informacyjne stosowane w dokumentowaniu działań terapeutycznych.


105

3. Ćwiczenia • Opracowywanie planu monitorowania i oceny skuteczności terapii

zajęciowej. • Opracowywanie tygodniowego harmonogramu zajęć terapeuty

zajęciowego. • Prowadzenie ewidencji wyrobów i zuŜycia materiałów podczas zajęć

plastycznych. • Wypełnianie arkusza oceny i weryfikacji postępów uczestnika terapii

zajęciowej. • Analizowanie danych zawartych w dokumentacji medycznej

podopiecznego. • Analizowanie działań podopiecznych przedstawionych w formie:

wernisaŜy, wystaw, spotkań, zajęć terapeutycznych. • Dokumentowanie działań terapeutycznych przy pomocy kamery,

aparatu fotograficznego, dyktafonu, magnetofonu. 4. Środki dydaktyczne Wzory dokumentacji terapeutycznej. Teksty przewodnie do ćwiczeń. Plan monitorowania działań i oceny skuteczności terapii zajęciowej. Literatura zawodowa. Konspekty, scenariusze, projekty, harmonogramy działań, terapeutycznych. Kronika pracy terapeuty z podopiecznymi. Album fotograficzny. Film dydaktyczny na temat współpracy podopiecznego z terapeutą zajęciowym. Zasoby dostępne w sieci Internat. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące monitorowania i oceny efektów terapii zajęciowej oraz dokumentowania działań terapeutycznych.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej naleŜy zwrócić uwagę na zasady prowadzenia dokumentacji indywidualnej uczestników zajęć terapeutycznych i dotyczącej pracy terapeuty zajęciowego oraz na korzystanie z dokumentacji podopiecznego do opracowania diagnozy terapeutycznej i planowania pracy terapeuty zajęciowego.

Szczególnie waŜne jest kształtowanie umiejętności prowadzenia obserwacji i rejestrowania zaistniałych w czasie zajęć pozytywnych


106

zachowań i zdarzeń niepoŜądanych oraz nowych umiejętności nabytych przez podopiecznych.

Wskazane jest stosowanie aktywizujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przypadków, metody sytuacyjnej oraz ćwiczeń.

Zajęcia powinny odbywać się w grupach do 15 osób, powinny być prowadzone w pracowni terapii zajęciowej , pracowni komputerowej oraz w placówce pomocy społecznej.

Podczas zajęć naleŜy umoŜliwić uczniom prowadzenie obserwacji i wykorzystanie jej wyników do aktualizacji indywidualnego planu terapeutycznego oraz weryfikacji postępów podopiecznego biorącego udział w terapii. Wskazany jest równieŜ udział uczniów w dokumentowaniu wyników działań podopiecznych w postaci wernisaŜu, wystawy, kiermaszu, spotkań i zajęć warsztatowych.

Podczas realizacji programu naleŜy kształtować postawy: rzetelności w prowadzeniu dokumentacji, odpowiedzialności, poszanowania godności osobistej podopiecznego i zachowania tajemnicy zawodowej. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć

edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocena osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno

odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi informacji o efektach jego pracy, o postępach ucznia w nauce oraz ułatwia zaplanowanie procesu kształcenia.

Ocenianie osiągnięć ucznia moŜe być dokonywane na podstawie: − sprawdzianów ustnych, − sprawdzianów pisemnych, − obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji naleŜy zwrócić uwagę na: − analizowanie danych o podopiecznym, − formułowanie wniosków na podstawie zgromadzonych informacji, − ocenianie stanu zdrowia podopiecznego na podstawie dokumentacji, − weryfikowanie planów terapeutycznych, − prowadzenie arkusza postępów podopiecznego.

Przedmiotem oceny powinna być równieŜ postawa ucznia, w szczególności: rzetelność, dokładność, wraŜliwość, dzielenie się doświadczeniami, współpraca w grupie.

W ocenie końcowej naleŜy uwzględnić umiejętności w zakresie oceniania skuteczności działań terapeutycznych oraz prowadzenia dokumentacji podopiecznego.


107

Moduł 322[15].Z3 Praktyka zawodowa 1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − stosować zasady komunikowania się z pacjentem i jego rodziną, − wykazywać postawę gotowości do udzielania pomocy

pacjentowi/podopiecznemu i jego rodzinie, − prezentować postawę otwartości, wraŜliwości i zrozumienia

w komunikowaniu się z pacjentem/ podopiecznym i jego rodziną, − oceniać sytuację społeczną i zdrowotną pacjenta/ podopiecznego, − określać wpływ środowiska społecznego na osoby niepełnosprawne, − rozpoznawać potrzeby i problemy pacjenta/ podopiecznego, − stosować metody usprawniania dostosowane do potrzeb pacjenta/

podopiecznego, − dobierać metody, techniki i formy terapii zajęciowej, − planować terapię zajęciową indywidualną i grupową, w placówkach

pomocy społecznej oraz placówkach ochrony zdrowia, − projektować, organizować i prowadzić warsztaty terapii zajęciowej, − prowadzić treningi wykonywania prostych i złoŜonych czynności

codziennego Ŝycia podopiecznych, − dobierać rodzaj zajęć według wieku, stanu zdrowia, potrzeb

i zainteresowań podopiecznych, − motywować osoby niepełnosprawne do udziału w leczeniu

i rehabilitacji oraz w terapii indywidualnej i grupowej, − prowadzić w ramach terapii zajęciowej naukę krawiectwa,

dziewiarstwa i innego rękodzieła oraz prowadzenia gospodarstwa domowego,

− organizować w ramach terapii zajęciowej czas wolny podopiecznego oraz turnusy rehabilitacyjne,

− propagować zdrowy styl Ŝycia, − planować i prowadzić edukację zdrowotną dostosowaną do wieku,

i indywidualnych potrzeb pacjenta, − stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska, − organizować stanowiska pracy terapeuty zajęciowego zgodnie

z wymaganiami ergonomii, − udzielać pierwszej pomocy w stanach zagroŜenia zdrowotnego, − prowadzić dokumentację terapeutyczną,


108

− współpracować z członkami zespołu terapeutycznego i rehabilitacyjnego w zakresie planowania i realizacji terapii zajęciowej,

− korelować działania terapeutyczne z działaniami leczniczo-rehabilitacyjnymi,

− korzystać z róŜnych źródeł informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych,

− projektować i modyfikować środowisko materialne do rodzaju niepełnosprawności i potrzeb podopiecznego lub pacjenta,

− przestrzegać praw pacjenta i tajemnicy zawodowej.


Symbol jednostki

modułowej Nazwa jednostki modułowej


322[15].Z3.01 Prowadzenie terapii zajęciowej w placówkach pomocy społecznej

70

322[15].Z3.02 Prowadzenie terapii zajęciowej w placówkach ochrony zdrowia

70

Razem 140


322[15].Z3.01 Prowadzenie terapii

zajęciowej w placówkach pomocy

społecznej

322 [15].Z3 Praktyka zawodowa

322[15].Z3.02 Prowadzenie terapii

zajęciowej w placówkach ochrony

zdrowia


109

Jednostka modułowa 322 [15].Z3.01 Prowadzenie terapii zaj ęciowej w placówkach pomocy społecznej 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − określić strukturę organizacyjną i specyfikę placówki pomocy

społecznej, − zanalizować cele i zadania realizowane w placówce pomocy

społecznej, − nawiązać kontakt z podopiecznym i jego rodziną, − ocenić potrzeby i moŜliwości podopiecznych w zakresie terapii

zajęciowej, − opracować projekt przystosowania stanowiska pracy do

indywidualnych potrzeb osoby niepełnosprawnej, − zorganizować stanowisko pracy terapeuty zajęciowego zgodnie

z wymaganiami ergonomii, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpoŜarowej, − zaplanować cele terapii zajęciowej w odniesieniu do indywidualnego

podopiecznego niepełnosprawnego fizycznie, intelektualnie oraz z niepełnosprawnością sprzęŜoną,

− zaplanować cele działań terapeutycznych dla grupy podopiecznych, − dobrać metody i techniki terapii zajęciowej podopiecznego, na

podstawie diagnozy terapeutycznej, − zaplanować warunki niezbędne do realizacji terapii zajęciowej, − opracować projekt przystosowania mieszkania do potrzeb osoby

niepełnosprawnej, − poinstruować podopiecznych o celu i metodach terapii zajęciowej, − opracować scenariusz zajęć terapeutycznych, − przeprowadzić zajęcia terapeutyczne indywidualnie i w grupie

podopiecznych, − zaplanować i przeprowadzić zajęcia z zakresu edukacji zdrowotnej, − udokumentować działania terapeutyczne, − udzielić pierwszej pomocy podopiecznym w stanach zagroŜenia

zdrowotnego, − podjąć współpracę z zespołem terapeutyczno-rehabilitacyjnym, − nawiązać współpracę z placówkami i instytucjami udzielającymi

róŜnych form wsparcia podopiecznym.


110

2. Materiał nauczania Określanie specyfiki i struktury organizacyjnej placówki pomocy społecznej. Analizowanie celów i zadań realizowanych w placówce pomocy społecznej. Nawiązywanie kontaktów z podopiecznym i jego rodziną. Rozpoznawanie potrzeb i moŜliwości podopiecznych w zakresie terapii zajęciowej. Dobieranie rodzajów, metod i technik terapii zajęciowej zaleŜnie od wieku, płci, stanu zdrowia, potrzeb i zainteresowań podopiecznych. Organizowanie stanowiska pracy terapeuty zgodnie z wymaganiami ergonomii. Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej podczas prowadzenia terapii zajęciowej. Projektowanie i organizowanie pracowni terapii zajęciowej. Projektowanie konspektów lub scenariuszy zajęć terapeutycznych. Realizacja działań terapeutycznych w pracowni terapii zajęciowej i w warsztatach terapii zajęciowej oraz podczas indywidualnej pracy z podopiecznym w warunkach domowych. Planowanie i prowadzenie edukacji zdrowotnej dostosowanej do wieku i indywidualnych potrzeb podopiecznego. Prowadzenie dokumentacji działań terapeutycznych. Udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagroŜenia zdrowotnego. Współpraca z zespołem terapeutycznym i z instytucjami udzielającymi róŜnych form wsparcia podopiecznym. 3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu przygotowanie ucznia do samodzielnego planowania i wykonywania zadań zawodowych określonych w szczegółowych celach kształcenia, w szczególności: − nawiązywania kontaktów z podopiecznymi, − rozpoznawania problemów i potrzeb podopiecznego, − dokonywania oceny moŜliwości psychofizycznych podopiecznego, − dobierania form, rodzajów, metod i technik terapii zajęciowej, − projektowania i organizowania terapii zajęciowej, − prowadzenia indywidualnych i grupowych zajęć terapeutycznych, − dokonywania oceny efektów terapii, − prowadzenia dokumentacji terapeutycznej.

Program jednostki modułowej powinien być realizowany w placówkach pomocy społecznej lub w placówkach prowadzonych przez organizacje pozarządowe, takich jak: domy pomocy społecznej stacjonarne i dzienne, warsztaty terapii zajęciowej, ośrodki wsparcia


111

społecznego, środowiskowe domy samopomocy, ośrodki opiekuńczo-rehabilitacyjne, ośrodki dla dzieci i młodzieŜy ze sprzęŜoną niepełnosprawnością. Wymienione placówki powinny spełniać kryteria ośrodków szkoleniowych.

Przed przystąpieniem do wykonywania zadań zawodowych naleŜy zapoznać uczniów z programem praktyki, regulaminem obowiązującym w placówce, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zasadami współpracy z personelem.

Podczas realizacji programu uczniowie pod nadzorem opiekuna praktyki powinni wykonywać samodzielnie określone zadania. Opiekun powinien obserwować pracę uczniów, udzielać im wskazówek oraz analizować popełnione przez nich błędy.

Praktyka zawodowa powinna być prowadzona w grupach liczących do 6 osób, w zaleŜności od specyfiki pracowni terapii zajęciowej lub placówki. Wskazane jest aby uczeń, w ramach samokształcenia jako wolontariusz, udzielał pomocy podopiecznym w placówce pomocy społecznej lub w miejscu zamieszkania.

W czasie praktyki zawodowej uczeń zobowiązany jest do prowadzenia dzienniczka praktyki, w którym zapisuje wykonywane zadania i czynności, uwagi, spostrzeŜenia i wnioski ze swojej pracy, arkusz diagnozy terapeutycznej i plan terapii zajęciowej oraz dziennik pracy w charakterze wolontariusza. Zapis wykonanych zadań i czynności, powinien potwierdzić opiekun praktyki. Dziennik pracy wolontariusza powinien zawierać dane placówki, rodzaj wykonywanych działań na rzecz podopiecznego oraz potwierdzenie odbycia zajęć.

NaleŜy zwrócić szczególną uwagę na kształtowanie poŜądanych w zawodzie postaw i cech osobowości. Uczniowie w trakcie wykonywania zadań zawodowych powinni wykazać się, aktywnością, umiejętnością współpracy w grupie, samodzielnością, kreatywnością i odpowiedzialnością za jakość wykonywanego zadania.



systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom wiadomości oraz zakres opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.

Umiejętności uczniów naleŜy sprawdzać obserwując ich pracę w czasie wykonywania zadań zawodowych, zwracając szczególną uwagę na: − organizację stanowiska pracy, − wykorzystanie czasu pracy,


112

− samodzielność w planowaniu i prowadzeniu zajęć terapeutycznych, − dobór metod i technik terapii oraz materiałów do wykonania

projektów, − wykonywanie zadań zgodnie z planem terapii zajęciowej

i obowiązującymi zasadami, − zapewnienie bezpieczeństwa podopiecznym w czasie zajęć

terapeutycznych, − umiejętność współpracy w zespole.

W ocenie naleŜy uwzględnić równieŜ: − zdyscyplinowanie i punktualność, − pracowitość i dokładność, − zainteresowanie wykonywaną pracą, − kulturę osobistą i zawodową.

Na zakończenie realizacji programu opiekun praktyki zawodowej powinien wpisać w dzienniczku opinię o pracy ucznia oraz ocenę końcową.


113

Jednostka modułowa 322 [15].Z3.02 Prowadzenie terapii zaj ęciowej w placówkach ochrony zdrowia 1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: − określić strukturę organizacyjną i zadania zakładów opieki zdrowotnej, − nawiązać współpracę z zespołem terapeutycznym, − nawiązać kontakt z podopiecznym, − ocenić stan psychofizyczny pacjenta, − zinterpretować wyniki pomiarów parametrów Ŝyciowych pacjenta, − ocenić moŜliwości pacjenta w zakresie samoobsługi, − zmotywować pacjenta do udziału w terapii zajęciowej, − zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpoŜarowej, − dobrać rodzaje, metody i techniki terapii zajęciowej, − dobrać materiały i sprzęt do rodzaju terapii zajęciowej, − zaprojektować działania terapeutyczne dla osób z chorobami

narządów ruchu, układu krąŜenia, układu oddechowego, układu nerwowego, z chorobami psychicznymi i nowotworowymi,

− przeprowadzić z osobami chorymi zajęcia terapeutyczne indywidualne i grupowe,

− zapewnić podopiecznemu poczucie bezpieczeństwa fizycznego i komfortu psychicznego podczas zajęć terapeutycznych,

− wypełnić dokumentację terapeutyczną, − sformułować wnioski do dalszego postępowania terapeutycznego, − ocenić wpływ podjętych działań terapeutycznych na efekty terapii, − zastosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań

zawodowych. 2. Materiał nauczania Określanie struktury organizacyjnej i zadań zakładów opieki zdrowotnej. Współpraca z zespołem terapeutycznym i z rodziną pacjenta. Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktu z pacjentem. Rozpoznawanie problemów, potrzeb i moŜliwości psychofizycznych pacjenta. Wykonywanie pomiarów parametrów Ŝyciowych pacjenta. Motywowanie pacjenta do udziału w terapii zajęciowej. Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii.


114

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej. Dobieranie rodzajów, metod i technik terapii zajęciowej. Dobieranie materiałów i sprzętu do rodzaju terapii zajęciowej. Projektowanie i realizacja działań terapeutycznych dla osób z chorobami narządów ruchu, układu krąŜenia, układu oddechowego, układu nerwowego, z chorobami psychicznymi i nowotworowymi. Udzielanie pacjentowi wsparcie psychicznego w trakcie terapii zajęciowej. Dokumentowanie działań terapeutycznych. Monitorowanie zmian zachodzących w sytuacji pacjenta i jego rodziny pod wpływem terapii zajęciowej. Dokonywanie oceny wpływu zaplanowanych działań na efekty terapii. Stosowanie przepisów prawa dotyczących wykonywania zadań zawodowych. 3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jedn ostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu doskonalenie umiejętności praktycznych w zakresie planowania i wykonywania zadań zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy terapeuty zajęciowego.

Program jednostki modułowej powinien być realizowany w placówkach ochrony zdrowia, przede wszystkim w szpitalnych oddziałach: internistycznym, chirurgicznym, ortopedycznym, reumatologicznym oraz neurologicznym, psychiatrycznym, ginekologicznym, pediatrycznym, geriatrycznym, rehabilitacyjnym.

Przed rozpoczęciem praktyki zawodowej naleŜy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami sanitarno-epidemiologicznymi, regulaminem pracy obowiązującym w zakładzie opieki zdrowotnej oraz zasadami współpracy w zespole rehabilitacyjno-terapeutycznym.

Podczas praktyki naleŜy umoŜliwić uczniom wykonanie zadań określonych w programie jednostki modułowej. Przede wszystkim naleŜy zwracać uwagę na nawiązywanie kontaktów z pacjentem, rozpoznawanie jego problemów zdrowotnych, prowadzenie terapii w grupie pacjentów oraz przy łóŜku chorego. Uczniowie powinni samodzielnie wykonywać zaplanowane zadania, natomiast opiekun praktyki powinien nadzorować ich pracę i zwracać uwagę na popełniane błędy oraz udzielać konsultacji.

Uczniowie zobowiązani są do prowadzenia dzienniczka praktyki zawodowej, w którym dokumentują wykonane zadania terapeutyczne, oceniają wpływ zaplanowanych działań, formułują wnioski do dalszego postępowania terapeutycznego.


115

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi ągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno

odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Umiejętności uczniów naleŜy sprawdzać obserwując ich pracę

w czasie wykonywania zadań zawodowych. W czasie obserwacji naleŜy zwracać uwagę na:

− umiejętność nawiązywania kontaktu z podopiecznym, − organizację stanowiska pracy, − dobór metod, technik terapeutycznych, − umiejętność planowania terapii zajęciowej, − sprawność w wykonywaniu zadań, − dokładność i samodzielność.

W ocenie naleŜy uwzględnić równieŜ postawy ucznia wobec pacjenta, takie jak: − odpowiedzialność za jakość świadczonej usługi, − wraŜliwość na potrzeby i problemy zdrowotne pacjenta, − poszanowanie godności osobistej pacjenta, − przestrzeganie tajemnicy zawodowej, − przestrzeganie dyscypliny pracy, − zdolność do autorefleksji i samooceny, − kultura osobista i zawodowa.

Opiekun praktyk powinien ocenić osiągnięcia edukacyjne ucznia na podstawie obserwacji wykonywanych zadań, jego samooceny oraz oceny dokonanej przez grupę uczniów.

Documents

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ - pliki.koweziu.edu.plpliki.koweziu.edu.pl/programy/programy/terapeuta.zajeciowy_322[15].pdf · ministerstwo edukacji narodowej ministerstwo edukacji