Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë · PDF file3 Mrojtje mjedisi 2 64 (10) B2 Module profesionale të profilit 10 320 1 Punimet e mobilieve me makinën për kandim 2 64

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

ARSIMI PROFESIONAL

Programi mësimor (Modulet profesionale)

Zdrukthtar Shkalla III

2

Redaktorë profesional:

Mr. Art. Luljeta Belegu Demjaha, zyrtare në Sektorin për Arsim Profesional, MASHT

Alqi Mustafai, Ekspert i Arsimit Profesional, Instituti i Studimeve Pedagogjike në Tiranë

Ballinën e punoi:

Mr. Art. Bujar Demjaha

Shtypi:

...

3

Udhëzimi Administrativ

4

I. Parathënie

Nё kuadёr tё reformave nё arsim, Ministria e Arsimit, Shkencёs dhe e Teknologjisё

(MASHT) po zbaton procesin e ndyshimeve edhe nё Arsimin Profesional (AP)...

5

PËRMBAJTJA

I. Parathënie

II. Korniza e programit profesional për profilin “Zdrukthtar”, kl. 13

III. Modulet profesionale për profilin “Zdrukthtar”, kl. 13

A - Module profesionale të përbashkëta

1. Vizatimi me kompjuter

2. Ndërmarrësia

3. Mbrojtje mjedisi

B – Module profesionale të profilit

1. Punimet e mobilieve me makinën për kandim

2. Punimet e mobilieve me makinën për veshje me foli

3. Punimet zdrukthtare me CNC

4. Modelimi i prodhimeve zdrukthtare

C - Module profesionale zgjedhore

1. Punimi i dyerve e dritareve nga profilet e PVC dhe aluminit

2. Gjeometri deskriptive

3. Vizatimi i lirë

IV. Struktura e sistemit të arsimit në Kosovë

6

7

Korniza e programit

profesional ARSIMI PROFESIONAL

Zdrukthtar Klasa 13, Shkalla III

8

II. Korniza e programit profesional

Lëmia: Përpunim druri

Profili: Zdrukthtar

Shkalla: III

Klasa: 13 I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin në profilin Zdrukthtar, shkalla III.

1. Struktura e shkollimit për profilin Zdrukthtar, shkalla III

Arsimimi në profilin Zdrukthtar, klasa 13, trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë

dhe ofrohet në shkollat profesionale, si shkallë e tretë e këtij shkollimi.

Shkalla e tretë e arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor pas përfundimit të

shkallës së dytë, i përgatit nxënësit për të fituar një nivel më të lartë të kualifikimit

profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës si dhe vazhdimin e studimeve

në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punëtorit të

kualifikuar me shkathtësi të larta dhe mundëson arsimimin e mëtejshëm në shkolla post-

sekondare ose në universitete.

Plani mësimor i profilit Zdrukthtar, shkalla III, është i strukturuar në lëndë të përgjithshme

dhe module profesionale, si më poshtë:

- Lëndët e përgjithshme (të obligueshme) që synojnë formimin shkencor/humanitar të

nxënësve për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri si dhe vazhdimin e shkollimit të

mëtejshëm.

- Modulet e teorisë dhe praktikës profesionale (të obligueshme) bëjnë konsolidimin te

nxënësit, të koncepteve shkencore për proceset teknike-teknologjike që lidhen me

profesionin e zdrukthtarit, si dhe i aftësojnë ata me kompetencat praktike të nevojshme

për t’u integruar me sukses në tregun e punës.

- Lëndët e përgjithshme zgjedhore lehtësojnë orientimin e nxënësve për shkollim të

mëtejshëm dhe i ndihmojnë ata në plotësimin e kërkesave të pranimit në universitete.

- Modulet e teorisë dhe praktikës profesionale zgjedhore mundësojnë ngritjen e nivelit

profesional të nxënësve në profesionin e zdrukthtarit.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit për profilin Zdrukthtar, shkalla III

Qëllimi kryesor i shkollimit për profilin Zdrukthtar, shkalla III, është zhvillimi i mëtejshëm i

personalitetit të nxënësve per t’u integruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e

kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida

të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi i mëtejshëm te nxënësit i

ndjenjës së vetbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e

gadishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t’u zhvilluar individualisht në drejtimet

emocionale, intelektuale dhe profesionale.

Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkollimi profesional në shkallën III, si

vazhdimësi e shkallës I dhe shkallës II, tu krijojë nxënësve:

- Mundësi të përshtatshme për të nxënë pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore;

9

- Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe

qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme per të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit

e trajnimit profesional të mëtejshëm;

- Kushte për të njohur dhe zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në

përputhje me standardet ndërkombëtare;

- Kushte për tu njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës,

në fushën e punimit të drurit;

- Lehtësi për të kuptuarit e mjedisit shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si

dhe për të qenë të vetëdijshëm per rolin që mund të luajnë në shoqëri.

- Mbështetje për të zhvilluar ndjenjen e disiplines, kuriozitetin itelektual dhe vlerat morale;

- Kushte për tu zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të

ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme profesionale.

- Mbështetje pёr tё çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre dhe për të marrë

përgjegjësi në proçesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional.

- Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe besimit të ndërsjelltë nëpërmjet

përvojes së punës praktike.

- Mundësi për tu njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në

kontekstet e integrimit Europian.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi për profilin Zdrukthtar, shkalla III

Shkollimin profesional për Zdrukthtar, shkalla III mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të

rejat të cilët kanë përfunduar me sukses shkallën II të këtij profili profesional dhe zotërojnë

aftësi shëndetsore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të vazhduar më tej shkollën e

mesme të lartë.

Në raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur profilin profesional të Zdrukthtarit, shkalla

III, janë më të larta se sa kapacitetet reale të shkollave profesionale, Ministria e Arsimit,

Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime të veçanta me kritere pranimi të

posaçme për këto shkolla.

4. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm

Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin Zdrukthtar në shkallën III, i lejon nxënësve

vazhdimin e shkollimit post-sekondar për arritjen e nivelit të teknikut në punimin e drurit si

dhe mundëson kalimin e tyre në studime universitare.

5. Mundësitë e punësimit

Shkollimi në profilin Zdrukthtar, shkalla III, në vazhdimësi të shkallës I dhe II të këtij profili,

referohet prodhimit të produkteve të zdrukthtarisё të të gjitha llojeve. Nisur nga kjo,

zdrukthtari shkallës III mund të punësohet në firmat e prodhimit të produkteve të drurit, por

edhe nё punishte të vogla, në institucione të ndryshme si punёtor i mirёmbajtjes ose mund te

vetepunesohet si zdrukthtar për të kryer shёrbime të ndryshme në këtë sektor. Si zdrukthtar

me shkathtësi të larta, në përfundim të këtij shkollimi dhe pas një përvoje pune, nxënësi

mund të krijojë një bisnes të vetin në sektorin e punimit të drurit dhe të punësojë të tjerë në të.

10

II. Kompetencat që fitojnë nxënësit në përfundim të shkollimit për profilin Zdrukthtar,

shkalla III.

1. Kompetencat e përgjithshme

Ndjekja e shkollimit në profilin Zdrukthtar, shkalla III, do të zhvillojë akoma më tepër te

nxënësit kompetencat e përgjithshme të fituara në shkallën I dhe shkallën II, të cilat do t’i

shërbejnë atij në përvetësimin me më efektivitet të programit mësimor, në zhvillimin në nivel

më të lartë të kompetencave profesionale, si dhe në integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në

tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë:

- Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për argumentuar opinionet për çështje të ndryshme.

- Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal

dhe profesional.

- Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të

ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

- Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale

dhe shoqërore.

- Të nxisë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të

zgjidhjeve efektive dhe efiçiente të problemeve që do të ndeshë në kontekstin profesional,

personal dhe shoqëror.

- Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kuadrin e

integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

- Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij.

- Të tregojë vet-kontroll dhe pavarësi në vendim-marrje gjatë ushtrimit të veprimtarisë së

tij profesionale.

- Të organizojë drejt proçesin e të nxënit e tij dhe të shfaqë gadishmërinë e vullnetin për një

të nxënë që do të zgjatë gjithë jetën.

- Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara.

- Të kryejë vlerësime dhe vet-vlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të

përmirësuar dhe çuar më tej arritjet.

2. Kompetencat profesionale

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit njëvjeçar në profilin profesional Zdrukthtar,

shkalla III, nxënësi do të zhvillojë në një nivel më të lartë kompetencat profesionale të

fituara në shkallën II të këtij profili, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetenca të tjera që

lidhen me modulet profesionale të detyruara, si më poshtë:

- Të përdorë kompjuterin për paraqitjen grafike të detaleve të ndryshme, në nivelin e

pranuar ndërkombëtarisht (ECDL).

- Të paraqesë informatat dalëse nga procesi i vizatimit me kompjuter.

- Të bëjë përgatitjen e dokumentacionit për prodhimtari me ndihmen e kompjuterit.

- Të zbatojë procedurën e programimit automatik me ndihmën e kompjuterit.

- Të përdorë makinën për kandim

- Të përdorë makinën për veshje me foli

- Të përdorë makinën CNC

11

- Të bëjë modelimin e prodhimeve të thjeshta zdrukthtare

- Të zbatojë mirëmbajtjen periodike të makinave të punimit të drurit.

- Të ruajë dhe mirëmbajë veglat dhe pajisjet e punës.

- Të kujdeset për mjedisin e punës.

- Të respektojë rregullat e sigurimit teknik e të mbrojtjes në punë.

- Të kryejë veprime që lidhen me funksione udhëheqëse të ndërmarrjes.

- Të ndërmarrë veprimtari për ruajtjen e mjedisit të punës.

Nëse nxënësi përzgjedh edhe module profesionale zgjedhore nga ato të cilat i përmban plani

mësimor, ai do të ketë mundësinë të përfitojë edhe kompetenca të tjera që lidhen me këto

module, si më poshtë:

Kompetenca që lidhen me modulin “Punimi i dyerve e dritareve nga profilet e PVC dhe

aluminit“:

- Punon dyer dhe dritare nga profilet e PVC.

- Punon dyer dhe dritare nga profilet e aluminit.

Kompetenca që lidhen me modulin “Gjeometri deskriptive“:

- Përfytyron saktë hapësirën dhe objektet e ndryshme në të.

- Prezanton qartë trupat dhe objektet e zdrukthtarisë në vizatim

Kompetenca që lidhen me modulin “Vizatimi i lirë“:

- Zbaton teknika të ndryshme të vizatimit të lirë.

- Realizon lloje të ndryshme vizatimesh të lira për objekte të zdrukthtarisë.

12

III. Plani mësimor për profilin Zdrukthtar, klasa 13

Shënim: Krediti është njësi matëse e ngarkesës mësimore të moduleve profesionale dhe një

kredit është i barabartë me përafërsisht 6 orë mësimore.

Raportet kohore:

Lëndët e përgjithshme (të obligueshme) 34,4%

Modulet e teorisë dhe praktikës profesionale (të obligueshme) 53,1%

Lëndët e përgjithshme (zgjedhore) dhe modulet profesionale (zgjedhore) 12, 5%

IV. Udhëzime për zbatimin e kornizës së programit mësimor

Lëndët e përgjithshme janë të njëjta për të gjitha profilet arsimore dhe programet e detajuara

të tyre parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT.

Viti mësimor përmban 32 javë mësimore.

Java mësimore ka 32 orë mësimore.

Një orë mësimore ka një kohëzgjatje prej 45 minutash.

Nr LENDET DHE MODULET

MESIMORE

KLASA 13

Shkalla III

Orë në javë Orë në vit (kredite)

A Lëndë të përgjithshme 11 352

1 Gjuhë dhe komunikim (gjuhë amtare) 3 96

2 Gjuhë angleze 3 96

3 Matematikë 2 64

4 Teknologji e informimit dhe komunikimit 3 96

B Module të teorisë dhe praktikës profesionale 17 544

B1 Module profesionale të përbashkëta 7 224

1 Vizatimi me kompjuter 2 64 (10)

2 Ndërmarrësia 3 96 (16)

3 Mrojtje mjedisi 2 64 (10)

B2 Module profesionale të profilit 10 320

1 Punimet e mobilieve me makinën për kandim 2 64 (10)

2 Punimet e mobilieve me makinën për veshje

me foli

2 64 (10)

3 Punimet zdrukthtare me CNC 4 128 (21)

4 Modelimi i prodhimeve zdrukthtare 2 64 (10)

C Lëndë dhe module zgjedhore (2 lëndë ose

module të obligueshme) 4 128

1 Punimi i dyerve e dritareve nga profilet e PVC

dhe aluminit

2

64 orë ose 10 kredite

64 orë ose 10 kredite

2 Gjeometri deskriptive 2

3 Vizatimi i lirë 2

4 Matematikë 2

5 Fizikë 2

6 Kimi 2

7 Biologji 2

8 Histori 2

9 Sociologji 2

10 Ekonomi 2

11 Gjuhë gjermane 2

Shuma e orëve javore dhe vjetore 32 1024

13

Si njësi e ngarkesës mësimore për modulet mësimore do të përdoret koncepti i kreditit i cili

do të jetë i barazvlefshëm me 6 orë mësimore.

Rekomandohet që modulet profesionale teorike-praktike (të obligueshme) për klasën 13 të

realizohen në përputhje me renditjen e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në

vartësi të kushteve dhe situatave specifike në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të

renditjes së trajtimit të moduleve mësimore, gjithnjë duke synuar të mos dëmtojnë proçesin e

përvetësimit të tyre.

Plani mësimor përmban gjithashtu 3 module profesionale zgjedhore si dhe 8 lëndë të

përgjithshme zgjedhore, nga të cilat nxënësit janë të obliguar të zgjedhin vetëm dy prej tyre,

sipas kësaj skeme:

Zgjedhja e parë: 2 module profesionale zgjedhore.

Zgjedhja e dytë: 2 lëndë të përgjithshme zgjedhore.

Zgjedhja e tretë: 1 modul profesional zgjedhor dhe 1 lëndë e përgjithshme zgjedhore.

Shkollat profesionale duhet të orientojnë nxënësit në lidhje me përparësitë që u krijojnë atyre

modulet apo lëndët zgjedhore për vazhdimësinë e shkollimit në drejtime të caktuara. Nxënësit

propozojnë modulet profesionale zgjedhore ose lëndët e përgjithshme zgjedhore të cilat kanë

dëshirë të ndjekin, nisur nga interesat e tyre individuale, por është shkolla profesionale që

vendos përfundimisht se cilat prej tyre do të përmbajë programi i shkollës. Për të vendosur se

cilat module zgjedhore e lëndë zgjedhore do të ofrohen gjatë klasës 13, shkolla profesionale

do të konsiderojë kërkesat individuale të nxënësve, kushtet e shkollës, kualifikimin e

mësimdhënësve, mundësitë e ndarjes së nxënësve në grupe me madhësi të pranueshme, etj.

Mbështetur në përshkruesit e moduleve profesionale mësuesit do të përgatisin plane më të

hollësishme ku do të parashtrohen veprimtaritë mësimore konkrete. Njëkohësisht, ata do të

përgatisn instrumentat e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e

moduleve.

Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të shkallës III të përgatitjes në Profilin

Zdrukthtar, do të organizohet në formë provimesh të fokusuara në tri drejtime kryesore:

- Provimi për lëndët e kulturës së përgjithshme (të obligueshme);

- Provimi i integruar për teorinë profesionale (të obligueshme);

- Provimi i integruar për praktikën profesionale (të obligueshme).

Rezultatet e provimeve përfundimtare do të pasqyrohen në Diplomën e maturës

profesionale.

Modalitetet e vlerësimit të nxënësve me nota, të provimeve përfundimtare dhe të përmbajtjes

së diplomës, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT.

V. Udhëzime të përgjithshme didaktike.

Mësuesit e moduleve të teorisë dhe praktikës profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin

forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin maksimalisht të nxënit aktiv të

nxënësve dhe të çojnë në krijimin te ata të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe

të qëndrueshme.

E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proçes analize fillestare

i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i përgatitjes së mëparshme të

nxënësve, përmbajtja e hollësishme e moduleve profesionale, shkalla e integrimit të tyre me

lëndët e përgjithshme dhe me njëri-tjetrin, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë

reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimdhënëse etj. Për këtë planifikim duhet

një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues e mësimdhënës të shkollës.

Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proçes të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja

e vazhdueshme e nxënësve me rezultatet e të mësuarit që përmbajnë përshkruesit e moduleve

14

si dhe me shkallën e përmbushjes nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm

motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit.

Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit.

Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në

shkollën profesionale që përgatit zdrukthtarët e shkallës III.

Mësuesit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë

teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës,

punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format

bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të

nevojshme për të përballuar me sukses vështirësitë që kanë të bëjnë me veprimtarinë

profesionale si zdrukthtar, me vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm në universitet si dhe dhe

veprimtarinë shoqërore si qytetar.

Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk

ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna

kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë

të ardhshëm.

Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësuesit, në

konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për

kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e

problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj.

Rekomandohet që në trajtimin e rezultateve mësimore teorike të moduleve të përdoren

kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në ato praktike të

përdoren kryesisht demonstrimi nga instruktori, praktika e mbikqyrur dhe praktika e pavarur

e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë

aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në stadet përmbyllëse të

shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i

mjediseve të simuluara të punës.

Gjatë trajtimit të moduleve të përgjithshme profesionale mësuesit duhet të përzgjedhin sa më

shumë të jetë e mundur shembuj dhe ilustrime konkrete nga profesioni i zdrukthtarit. Po

kështu, detyrat që u jepen nxënësve duhet të pasqyrojnë zhvillimet dhe problemet në këtë

profesion.

Përsa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente

vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe të

pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai

përfundimtar, ku format, metodat dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga

vetë mësuesit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku rezultatet e

nxënësve krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e

mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Metodat dhe

instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat

me shkrim, vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit të veprimtarive praktike e

të produkteve të punës, projekte për vlerësimin etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit

duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësuesi përzgjedh ato që janë

më të përshtatshmet, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve

përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet

përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, të

testuara në situata pune reale apo të simuluara.

Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e

metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e

mësuesit nga lektor i thjeshtë, në një moderator, mbikqyrës, nxitës dhe vlerësues i

veprimtarisë së nxënësve.

15

16

Modulet profesionale ARSIMI PROFESIONAL

Zdrukthtar Klasa 13, Shkalla III

17

18

III. Modulet profesionale.

A - Modulet profesionale të përbashkëta

PËRSHKRUESI I MODULIT

“Vizatimi me kompjuter”

(AutoCAD)

Lëmia: Të gjitha lëmitë

Profili: Të gjitha profilet

Shkalla: III

Klasa: 13

Numri i modulit B1 – 1

Lloji dhe

qëllimi i

modulit

Një modul teoriko-praktik që aftëson nxënësit të përdorin programin

AutoCAD për të realizuar me kompjuter vizatime të ndryshme që

lidhen me profesionin për të cilin ata po aftësohen.

Kohëzgjatja e

modulit

64 orë (10 kredite 6 orëshe si dhe 4 orë në dispozicion të mësuesit).

Rekomandohet 20% Teori, 70% praktike dhe 10% Vleresime

Rezultatet e të

mësuarit (RM)

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi kryen veprime të thjeshta të startimit në AutoCAD.

Përmbajtja

- Përgaditja për startim e programit AutoCAD.

- Startimi i AutoCAD-it.

- Përdorimi i pajisjeve për pikën.

- Hapja e një dokumenti të vizatuar (ekzistues).

- Hapja e “Layer”-it në AutoCAD.

- Përdorimi i urdhërave të vijës.

- Përdorimi i tastaturës.

- Përdorim i hapësirës punuese në sistemin koordinativ.

- Vet-kontrolli për startimin me AutoCAD.

RM 2 Nxënësi vizaton elementet themelore duke përdorur urdhërat

edituese në AutoCAD.

Përmbajtja

- Vizatimi i vijave.

- Fshirja e objekteve të vizatuar.

- Vizatimi i vijave me distanca direkte, hyrëse.

- Vizatimi i katërkëndëshit.

- Vizatimi me “GRID” dhe “SNAP”.

- Vizatimi i rrethit.

- Përdorimi i urdhërit “Undo”.

- Ruajtja e punës së bërë.

- Dalja nga AutoCAD-i.

- Vet-kontrolli për vizatimin themelor dhe editimin e

19

urdhërave.

RM 3 Nxënësi cakton saktësinë e vizatimit në AutoCAD

Përmbajtja

- Vizatimi në urdhërin “Polar Tracking”.

- Vizatimi i objekteve në “Object Snap”.

- Radhitja-rregullimi në “Snap”.

- Shoqërimi në “Snap Tracking”.

- Përmbledhja e urdhërave.

- Vet-kontrolli për saktësinë e vizatimit.

RM 4 Nxënësi organizon vizatimet me “Layer”-a.

Përmbajtja

- Krijimi i vizatimeve të reja me shabllona.

- Kuptimi i “Layer”-it (shtresës).

- Statusi i “Layer”-it.

- Ndërrimi i “Layer”-it të një objekti.


- Vet-kontrolli për organizmin e vizatimeve dhe

informatave.

RM 5 Nxënësi krijon dhe merr informatat për vizatimin.

Përmbajtja

- Matja e distancës.

- Matja e sipërfaqes.

- Informatat për objektin.


- Vet-kontrolli për krijimin dhe marrjen e

inforamatave për vizatimin.

RM 6 Nxënësi vizaton figura gjeometrike të avancuara me

AutoCAD.

Përmbajtja

- Vizatimi i harkut.

- Vizatimi i vijave të thyera.

- Konvertimi i vijave të thyera në vija të drejta dhe harqe.

- Konvertimi i vijave të drejta dhe harqeve në vija të

thyera.

- Përdorimi i urdhërit “Trim”.

- Përdorimi i urdhërit “Extend”.

- Përdorimi i urdhërit “Fillet”.

- Përdorimi i urdhërit “Chamfer”.


- Vet-kontrolli për vizatimin e figurave gjeometrike të

avancuara.

RM 7 Nxënësi “Insert”-on blloqet.

Përmbajtja

- Përmbajtja e bllokut.

- “Insert”-imi i bllokut.

20

- Krijimi i pasqyrës së objektit (rrotullimi i objektit).


- Vet-kontrolli për “Insert”-imin e bllokut.

RM 8 Nxënësi shkruan tekste dhe mbush tekstura.

Përmbajtja

- Hyrja në “Multiline Text”.

- Formatimi i “Multiline Text”-it.

- Editimi i “Multiline Text”-it.

- Mbushja e vizatimeve, urdhëri “Hatching”.

- Editimi i “Hatch Pattern”.


- Vet-kontrolli për shkruajtjen e tekstit dhe mbushjen e

teksturës.

RM 9 Nxënësi vizaton kuotimet në AutoCAD.

Përmbajtja

- Koncepti i kuotimeve.

- Krjimi i kuotimit të thjeshtë.

- Dimensionet shumëtipëshe.

- Urdhërat e tjera për kuotimet.

- Udhëzuesit themelor për kuotimet.

- Editimi i kuotimeve.

- Zgjedhja e llojit të kuotimit.


- Vet-kontrolli për vizatimin e kuotimeve.

RM 10 Nxënësi përgadit vizatimin për shtypje dhe e shtyp atë.

Përmbajtja

- Procesi i shtypjes.

- Krijimi i “Layout”-eve.

- Përdorimi i “Floating Viewports”.

- Krijimi i “Floating Viewports”.

- Punimi mbrenda “Floating Viewports”.

- Direktivat për “Layout”-et.

- Urdhëri “PLOT”.

- Rregullimi i shtypjes.

- Pamja e fletës për shtypje.


- Vet-kontrolli për përgaditjen për shtypje dhe shtypjen e

vizatimeve.

RM 11 Nxënësi ndërron dimensionet e objekteve-vizatimeve.

Përmbajtja

- Udhëri “Stretch” - rritje.

- Udhëri “Lengthen” - zgjatje.

- Udhëri “Break” - këputje.

- Zgjedhja e objeketeve më të avansuara.

- Zgjedhja e shpejtë - opsionale.

- Editimi me “Grips”.

21


- Vet-kontrolli për ndrrimin e dimensioneve.

RM 12 Nxënësi vizaton me AutoCAD një projekt (objekt) që lidhet

me profesionin përkatës.

Përmbajtja

- Konceptimi i një projekti ose përzgjedhja e një objekti

nga profesioni përkatës.

- Analiza e projektit ose objektit të përzgjedhur.

- Përdorimi i urdhërave për vizatimin e projektit ose

objektit.

- Vizatimi i projektit ose objektit në përputhje me kërkesat

dhe standardet teknike specifike të profesionit përkatës.

- Formatimi i fletës për “Plotim”.

- Shtypja e vizatimit të projektit ose objektit.

- Vet-kontrolli për vizatimin e projektit ose objektit.

Proçedurat e

vleresimit

Realizimi i pranueshem i modulit do të konsiderohet arritja e

kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo

rezultat të të mesuarit.

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:

RM Rezultatet e të mesuarit

IV Instrumentet e vlerësimit

KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë.

Vëzhgim me listë-kontrolli.

KR Nxënësi duhet të:

- përgaditë kompjuterin dhe programin për startim;

- startojë programin AutoCAD;

- përdorë pajisjet për pikën;

- hapë dokumentin ekzistues të vizatuar;

- hapë “layer”-in në AutoCAD;

- përdorë urdhërat për vijën;

- përdorë urdhërat për tastaturën;

- përdorë hapësirën punuese në sistemin koordinativ;

- bëjë vet-kontrollin e veprimeve të startimit me AutoCAD;

- shpjegojë përdorimin e mjeteve të punës.




- vizatojë vija të ndryshme;

- fshijë objektet e vizatuar që janë të panevojshëm;

- vizatojë vijat me distanca direkte hyrëse;

- vizatojë katërkëndësha të ndryshëm;

- vizatojë me “grid” dhe “snap”;

- vizatojë rrathë të ndryshëm;

22

- përdorë urdhërin “undo” kur është e nevojshme;

- ruajë punën e bërë;

- dalë nga AutoCAD-i në mbarim të punës;

- bëjë vet-kontrollin gjatë vizatimit të elementeve themelore

dhe përdorimit të urdhërave të editimit.




- vizatojë në urdhërin “polar tracking”;

- vizatjë objekte të ndryshme në “object snap”;

- radhitë dhe bëjë rregullime në “snap”;

- bëjë shoqërimin në “snap tracking”;

- përmbledhë urdhërat;

- bëjë vet-kontrollin gjatë caktimit të saktësisë së vizatimit.




- krijojë vizatime të reja me anë të shabllonave të ndryshme;

- tregojë kuptimin e “layer”-it (shtresës);

- përshkruajë statusin e “layer”-it;

- ndërrojë “layer”-in e një objekti;

- bëjë përmbledhjen e urdhërave;

- bëjë vet-kontrollin gjatë organizimit të vizatimeve me

“layer”-a.




- kryejë matje të sakta të distancave;

- kryejë matje të sakta të sipërfaqeve;

- tregojë informatat për objektin;

- përmbledhë urdhërat;

- bëjë vet-kontrollin gjatë krijimit dhe marrjes së

informatave për vizatimin.




- vizatojë harqe të ndryshme;

- vizatojë vija të thyera të llojeve të ndryshme;

- konvertojë vijat e thyera në vija të drejta dhe harqe;

- konvertojë vijat e drejta dhe harqet në vija të thyera;

- përdorë siç duhet urdhërin “trim”;

- përdorë siç duhet urdhërin “extend”;

23

- përdorë siç duhet urdhërin “fillet”;

- përdorë siç duhet urdhërin “chamfer”;


- bëjë vet-kontrollin gjatë vizatimit të figurave gjeometrike.




- përshkruajë përmbajtjen e bllokut;

- bëjë “insert”-imin e bllokut;

- krijojë pasqyrën e objekteve të ndryshme (rrotullimin e

tyre);


- bëjë vet-kontrollin gjatë “insert”-imit të bllokut.




- bëjë hyrjen në “multiline text”;

- bëjë formatimin e hapësirës së “multiline text”-it;

- bëjë editimin e “multiline text”-it;

- mbushë vizatimet e ndryshme me urdhërin “hatching”;

- bëjë editimin me “hatch pattern”;


- bëjë vet-kontrollin gjatë shkruajtjes së tekstit dhe

mbushjes së teksturave.




- shpjegojë konceptin e kuotimeve;

- krijojë kuotime të thjeshta në vizatime të ndryshme;

- përdorë dimensionet shumëtipëshe në vizatime të

ndryshme;

- përdorë siç duhet urdhërat e tjera për kuotimet;

- përdorë siç duhet udhëzuesit themelorë për kuotimet;

- bën editimin e kuotimeve të ndryshme;

- përzgjedh llojin e duhur të kuotimit;

- bën përmbledhjen e urdhërave;

- bën vet-kontrollin gjatë vizatimit të kuotimeve.




- shpjegojë procesin e shtypjes;

- krijojë “layout”-et përkatëse;

24

- përdorë “floating viewports”;

- krijojë “floating viewports”;

- kryejë punime mbrenda “floating viewports”;

- tregojë direktivat për “layout”-e;

- përdorë urdhërin “plot”;

- bëjë rregullimin e duhur për shtypjen;

- bëjë rregullimin e duhur të pamjes së fletës për shtypje;


- bëjë vet-kontrollin gjatë përgaditjes për shtypje dhe

realizimit të shtypjes.




- përdorë urdhërin “stretch” për të bërë rritje;

- përdorë udhërin “lengthen” për të bërë zgjatje;

- përdorë udhërin “break” për të bërë këputje;

- përzgjedhë objeketet më të avancuara;

- bëjë zgjedhje të shpejtë për opsionet;

- editojë me anë të “grips”;


- bëjë vet-kontrollin gjatë ndërrimit të dimensioneve.




- konceptojë një projekt ose përzgjedhë një objekt nga

profesioni përkatës.

- bëjë analizimin e projektit ose objektit që do të vizatohet.

- përdorë urdhërat e duhura për vizatimin e projektit ose

objekti të përzgjedhur.

- bëjë vizatimin e projektit ose objektit në përputhje me

kërkesat dhe standardet teknike specifike për profesionin

përkatës.

- bëjë formatimin e duhur të fletës për “plotim”.

- bëjë shtypjen e vizatimit të projektit ose objektit.

- bëjë vet-kontrollin gjatë vizatimit të projektit ose objektit.

Metodat e të

mësuarit të

rekomanduara

-Mësuesi duhet të shpjegojë përdorimet e programit AutoCAD për

vizatime të ndryshme që lidhen me profesionet si dhe të ilustrojë

veprimet dhe urdhërat për të kryer këto vizatime.

-Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur

demonstrimet konkrete të përdorimeve të AutoCAD në kompjuter si

dhe të pajisjeve të tjera ndihmëse.

-Gjatë demonstrimeve mësuesi duhet të përzgjedhë shembuj të

vizatimeve që pasqyrojnë procese apo objekte të profesionit për të

cilin po përgatiten nxënësit.

-Nxënësit duhet të angazhohen në detyra dhe ushtrime konkrete për

25

përdorimin e kompjuterit, pajisjeve ndihmëse dhe programit

AutoCAD, për të kryer vizatime nga profesioni përkatës. Atyre duhet

tu kërkohet zbatimi i rregullave dhe standardeve ndërkombëtare për

vizatimet me kompjuter.

-Mësuesi duhet të organizojë dhe diskutime në grup në lidhje me

rezultatet e punës së nxënësve.

-Gjatë vlerësimit te nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli

i demonstrimit praktik të njohurive dhe aftësive të fituara.

Baza materiale

e domosdoshme

Per realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen

mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:

- Mjedise (klasa) për punë me kompjutera.

- Kompjutera të pajisur me programin AutoCAD.

- Pajisje ndihmëse për shtypje të vizatimeve.

- Materiale të ndryshme si disketa, CD, letër në formate të

ndryshme, etj.

- Udhëzuesa dhe katallogë për punën me kompjuterat dhe

programin AutoCAD.

- Modele vizatimesh të ndryshme.

- Objekte të ndryshme që do të vizatohen.

26


“Ndërmarrësia”



Shkalla: III

Klasa: 13


Lloji dhe

qëllimi i

modulit

Një modul teorik-praktik që i pajis nxënësit me njohuritë e nevojshme

për ndërmarrësinë dhe termet e parimet bazë përkatëse (plani

ekonomik, proporcionet, koeficientët, bilanci kontabël, kostot, çmimet,

format e ndryshme të biznesit, etj), si dhe i aftëson ata të kryejnë

llogaritje që lidhen me këto terme.

Kohëzgjatja e

modulit

96 orë (16 kredite 6 orëshe)

Rekomandohet 60% Teori, 30% Praktike dhe 10% Vleresime

Rezultatet e të

mësuarit (RM)

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi shpjegon kuptimin e planit ekonomik, proporcioneve

dhe koeficientëve dhe kryen llogaritje që lidhen me to.

Përmbajtja

- Kthimi mbi kapitalin (ekuiteti), kuptimi i këtij termi.

- formulat themelore të kthimit të kapitalit;

- gjenerimi i fitimit dhe profitabiliteti i një kompanie;

- vlerësimi dhe renditja e vlerës së arritur të kthimit mbi

kapital.

- Kuptimi për kthimin mbi investimin (ROI-return on

investment).

- llogaritja e kthimit mbi investimin përmes formulave

themelore;

- vlerësimi dhe renditja e vlerës së arritur të kthimit mbi

investimin.

- Likuiditeti, kuptimi i termit “Likuiditet”.

- kuptimi i termit “mjete likuide”;

- vendndodhja e “mjeteve likuide” në deklaratën financiare

vjetore;

- kuptimi i termit “fyt i ngushtë likuiditeti“;

- rëndësia që ka për kompaninë arritja e likuiditetit të

mjaftueshëm;

- llogaritja e likuiditetin e shkallës së parë përmes

shfrytëzimit të formulave themelore;

- niveli i shumës së likuiditetit të shkallës së parë;

- marrëdhëniet midis likuiditetit dhe rentabilitetit.

- Kuptimi i termit “Proporcion i kapitalit” (PiK).

- llogaritja e proporcionit të kapitalit me ndihmën e

formulave themelore;

- kuptimi i termit “proporcioni mes borxhit dhe kapitalit”;

- llogaritja e proporcionit mes borxhit dhe kapitalit përmes

27


- rëndësia e “proporcionit të kapitalit” për kompaninë.

- Kuptimi i termit “Rjedhje e parasë së gatshme” (Cash

flow).

- llogaritja e rrjedhjes së parasë së gatshme përmes

shfrytëzimit të formulave themelore.

- Kuptimi i termit “rentabilitet i qarkullimit” (të hyrat nga

shitjet).

- llogaritja e rentabilitetit të qarkullimit përmes shfrytëzimit

të formulave themelore;

- rëndësia e rentabilitetit të qarkullimit për një kompani.

- Kuptimi i termit “Produktivitet” dhe rëndësia e

produktivitetit për një kompani.

RM 2 Nxënësi shpjegon kuptimin e bilancit kontabël dhe termave

përkatës si dhe kryen llogaritje që lidhen me to.

Përmbajtja

- Ndërtimi i një bilanci kontabël.

- kuptimi i termit “bilanc kontabël” dhe qëllimi i tij;

- elementet themelore të një bilanci kontabël;

- rëndësia e balancimit të “shtyllës së pasurisë” dhe

“shtyllës së kapitalit dhe detyrimeve”.

- Kuptimi i termit “Aktiva” (shtylla e pasurive).

- kuptimi i termit “pasuria joqarkulluese“ (asetet fikse) dhe

shembuj për të;

- kuptimi i termit “pasuria qarkulluese“ (asetet aktuale) dhe

shembuj për të.

- Kuptimi i termit “Pasiva” (shtylla e kapitalit dhe

detyrimeve).

- kuptimi i termit “kapitali vetanak“, shembuj për të;

- kuptimi i termit “kapitali i huazuar“, shembuj për të.

- Kuptimi i termit “Inventarizim” dhe qëllimi i tij.

- hapat e domosdoshme për të kryer inventarizimin dhe

renditja e tyre.

- Kuptimi i termit “Pasqyra e fitimit dhe e humbjes” dhe

qëllimi i tij.

- ndërtimi i strukturës themelore të pasqyrës së fitimit dhe

humbjes;

- kuptimi i termit “të ardhurat nga shitja” dhe llogaritja e

tyre;

- dallimet midis “të ardhurave nga shitja” dhe”fitimit”.

- Llogaritja e rezultatit vjetor dhe rëndësia e tij.

- mënyrat e llogaritjes së rezultatit vjetor duke u bazuar në

bilancin e gjendjes (krahasimin e pasurive);

- mënyra e llogaritjes së rezultatit vjetor duke u bazuar në

pasqyrën e fitimit dhe humbjes.

- Kuptimi i “Punëve përmbyllëse” (rezultatit periodik të

pastër).

- rëndësia e marrjes parasysh të transaksioneve biznesore të

cilat gjatë një viti përmbyllës nuk kanë sjell “pagesë në

28

bankë” ose “pagesë nga banka”, gjatë përpilimit të

deklaratës financiare vjetore.

- Kuptimi i termit “Llogaritë e arkëtueshme” dhe renditja e

tyre në deklaratën financiare vjetore.

- Kuptimi i termit “Llogaritë e pagueshme” dhe renditja e

tyre në deklaratën financiare vjetore.

- Kuptimi i termit “Provizionet” dhe renditja e tyre në

deklaratën financiare vjetore.

- arsyet për krijimin e provizioneve;

- dallimet midis “provizioneve” dhe “llogarive të

detyrueshme”.

- Kuptimi i termit “Rezervat” dhe renditja e tyre në

deklaratën financiare vjetore.

- arsyet për krijimin e rezervave;

- dallimet midis “provizioneve” dhe “rezervave”.

- Kuptimi i termit “Amortizim”.

- llogaritja e amortizimit linear;

- problematika gjatë llogaritjes së amortizimit.

- Ndikimet e shpenzimeve në deklaratën financiare vjetore.

- kuptimi i termit “shpenzime të kapitalizuara“ (shpenzimet

të cilat duhet të aktivizohen);

- shpenzime duhet të aktivizohen në bilanc dhe shpenzime

që mund të regjistrohen në shumën e tërësishme të tyre

në pasqyrën e fitimit dhe humbjes;

- kuptimi i termit “asete me vlerë të ulët“;

- pasojat që mund të kenë shpenzimet e aktivizuara dhe ato

jo të aktivizuara në rezultatin e deklaratës financiare

vjetore.

- Kuptimi i “Pasqyrës së fitimit dhe humbjes në formë

raporti” dhe ndërtimi i saj.

- përparësitë pasqyrës së fitimit dhe humbjes në formë

raporti përballë pasqyrës se fitimit dhe humbjes në

formë kontoje;

- kuptimi i termit “rezultat operativ”;

- kuptimi i termit “rezultati operativ i aktiviteteve të

rëndomta biznesore“;

- kuptimi i termit “rezultat financiar”;

- kuptimi i termit “rezultat i jashtzakonshëm”;

- kuptimi i termit “profiti i distribueshëm”;

- kuptimi i termit “rezultat vjetor”;

- llogaritja e rezultatit operativ, rezultatit operativ të

aktiviteteve të rëndomta biznesore, rezultatit vjetor dhe

profitit të distribueshëm me anë të formulës themelore.

- Analiza e pasqyrës së fitimit dhe humbjes në formë

raporti.

- arsyet për arritjen deri te një fitim ose humbje operative;

- arsyet për arritjen deri te një fitim ose humbje e

aktiviteteve te rëndomta biznesore;

- arsyet për arritjen deri te një fitim ose humbje para

tatimore;

29

- dy mundësitë themelore që ekzistojnë për ta përdorur

fitimin pas tatimor.

- Analiza e deklaratës financiare vjetore.

- leximi i një deklaratë financiare të vjetore të thjeshtë dhe

nxjerrja e konkluzioneve themelore nga ajo (studim i

rasteve).

RM 3 Nxënësi shpjegon kuptimin e kostos (shpenzimeve) dhe

termave përkatëse si dhe kryen llogaritje që lidhen me të.

Përmbajtja

- Detyrat e llogaritjes së kostos.

- kuptimi i termit “kosto” dhe qëllimi i llogaritjes së saj;

- dallimi midis kontabilitetit financiar dhe llogaritjes së

kostos;

- rëndësia e përshtatjes së vlerave të kontabilitetit financiar

para se ato të përdoren në llogaritjen e kostos.

- Termet e llogaritjes së kostos.

- llojet e kostove dhe shembuj për to;

- kuptimi i termit “qendra e shpenzimeve“ dhe shembuj për

të;

- kuptimi i termit “njësia e shpenzimeve“ (shpenzim-

bartësit) dhe shembuj për të;

- kuptimi i termit “kosto e drejtpërdrejtë“ (kosto primare)

dhe shembuj për të;

- kuptimi i termit “kosto e përgjithshme“ dhe shembuj për

të;

- kuptimi i termit “kosto fikse“ dhe shembuj për të;

- kuptimi i termit “kosto të ndryshueshme“ dhe shembuj për

to;

- dallimi themelor midis llogaritjes së kostos së plotë dhe

llogaritjes së kostos së drejtpërdrejtë.

- Kuptimi i termit “Çmim” dhe qëllimi i llogaritjes së

çmimit.

- format e ndryshme të tregjeve (monopoli, oligopoli,

konkurrenca e përkryer);

- karakteristikat e margjinave të çmimeve në format

gjegjëse të tregjeve;

- kuptimi i funksionit “çmim-kërkesë”;

- faktorët që ndikojnë dukshëm në çmimin e një produkti;

- rëndësia që ka margjina e kontributit për llogaritjen e

çmimit;

- llogaritja e margjinës së kontributit të një produkti apo një

porosie;

- ndikimet pozitive ose negative të margjinës së kontributit

në rezultatin operativ (vjetor) të një kompanie;

- dallimi themelor i çmimit më të ulët afatshkurtër dhe

çmimit më të ulët afatgjatë;

- llogaritja e çmimit më të ulët afatshkurtër dhe çmimit më

të ulët afatgjatë (për një kompani një-produktëshe);

- masat që lidhen me politikën e çmimeve;

30

- efektet pozitive e negative të një politike agresive të

çmimeve.

- Kuptimi i “Kontabilitetit të qendrave të shpenzimit” dhe

qëllimi i tij.

- qëllimi dhe ndërtimi i listës së shpërndarjes së

shpenzimeve dhe riprodhimi i strukturës themelore të

saj;

- qëllimi i shpërndarjes (alokimit) të shpenzimeve të

rezultuara nga shërbimet interne.

- Kuptimi i “Kontabilitetit të qendrave të profitit” dhe

qëllimi i saj.

- ndërtimi themelor i qendrave të profitit;

- llogaritja e margjinës së kontributit të një qendre profiti;

- arsyet përse “margjina pozitive e kontributit” të një qendre

profiti nuk mund të barazohet me “fitimin” (profitin);

- masat themelore për përmirësimin e margjinës së

kontributit të një qendre profiti.

RM 4 Nxënësi shpjegon parimet dhe faktorët ligjore e të së drejtës

ekonomike që lidhen me veprimtarinë e bisneseve.

Përmbajtja

- Format e ndryshme ligjore të organizimit të bizneseve dhe

klasifikimi i tyre në kategori të caktuara.

- dallimi kryesor mes partneriteteve dhe firmave të

inkorporuara;

- kuptimi i termit “përgjegjësi e pakufizuar personale”;

- kuptimi i termit “përgjegjësi solidare”.

- Kuptimi, tiparet kryesore, përparësitë dhe mangësitë e

formës “Biznes individual”.


formës “Ortakëri e rëndomtë”.


formës “Ortakëri e kufizuar”.


formës “Shoqëri me përgjegjësi të kufizuar”.


formës “Shoqëri aksionare”.

- organet e një shoqërie aksionare dhe detyrat e tyre;

- kuptimi i termit “vlera nominale e një aksioni” (letre me

vlerë);

- kuptimi i vlerës së kursit të një aksioni;

- kuptimi i termit “dividendë”;


formës “Partneritet i heshtur”.


formës “Partneritet i të drejtës qytetare”.

- Kriteret që duhet të përmbushen në mënyrë që një

nënshkrim të ketë përgjegjësi ligjore në një biznes.

- rregullat themelore të ndërlidhura me emrin e një firme;

- rregullat themelore për të drejtën e përfaqësimit ligjor të

31

bizneseve;

- mënyrat e kufizimit apo zgjerimit të së drejtës së

përfaqësimit ligjor të bizneseve;

- kuptimi i termit “autorizim për të vepruar apo

nënshkruar”;

- kuptimi i termit “prokurë“ (fuqia e prokurimit dhe

autorizim i plotë komercial);

- dallimi mes prokurës individuale dhe asaj të përgjithshme;

- qëllimi i regjistrit të bizneseve dhe informatave relevante

me bizneset e regjistruara në atë bazë të të dhënave.

- Format e kombinuara të bizneseve.

- kuptimi i termit “grup i kompanive“;

- kuptimi i termit “kartel“.

Procedurat

e vlerësimit

Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e

të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të

mësuarit.


RM Rezultatet e të mësuarit



RM 1 IV a) Pyetje-përgjigje me gojë.

b) Pyetje-përgjigje me shkrim.

c) Detyra me shkrim.


- shpjegojë kuptimin e termit “Kthimi mbi kapitalin” (ekuitetin).

- tregojë cilat janë formulat themelore të kthimit të kapitalit;

- llogaritë kthimin mbi ekuitetin përmes formulave themelore;

- tregojë ndryshimet midis gjenerimit të fitimit dhe profitabilitetit

të një kompanie;

- bëjë vlerësimin dhe renditjen e vlerës së arritur të kthimit mbi

kapital.

- shpjegojë kuptimin e termit “kthimi mbi investimin”.

- llogaritë kthimin mbi investimin përmes formulave themelore;

- bëjë vlerësimin dhe renditjen e vlerës së arritur të kthimit mbi

investimin.

- shpjegojë kuptimin e termit “likuiditet”.

- shpjegojë kuptimin e termit “mjete likuide”;

- tregojë se në cilën pjesë të deklaratën financiare vjetore ndodhen

“mjetet likuide”;

- shpjegojë kuptimin e termit “fyt i ngushtë likuiditeti“;

- argumentojë rëndësinë që ka për kompaninë arritja e likuiditetit

të mjaftueshëm;

- bëjë llogaritjen e likuiditetit të shkallës së parë përmes


- arsyetojë se sa duhet të jetë shuma e likuiditetit të shkallës së

parë;

- argumentojë marrëdhëniet midis likuiditetit dhe rentabilitetit.

32

- shpjegojë kuptimin e termit “proporcion i kapitalit”.

- bëjë llogaritjen e proporcionit të kapitalit me ndihmën e

formulave themelore;

- shpjegojë kuptimin e termit “proporcioni mes borxhit dhe

kapitalit”;

- bëjë llogaritjen e proporcionit mes borxhit dhe kapitalit përmes


- argumentojë rëndësinë qendrore që ka për kompaninë

“proporcioni i kapitalit”.

- shpjegojë kuptimin e termit “rrjedhje e parasë së gatshme”.

- bëjë llogaritjen e rrjedhjes së parasë së gatshme përmes

shfrytëzimit të formulave themelore.

- shpjegojë kuptimin e termit “rentabilitet i qarkullimit”.

- bëjë llogaritjen e rentabilitetit të qarkullimit përmes shfrytëzimit

të formulave themelore;


rentabiliteti i qarkullimit.

- shpjegojë kuptimin e termit “produktivitet”.


produktiviteti.

RM 2 IV a) Pyetje- përgjigje me gojë.




- shpjegojë kuptimin e termit “bilanc kontabël” dhe qëllimin e tij.

- tregojë cilët janë elementet themelore të një bilanci kontabël;

- argumentojë rëndësinë që ka balancimi i “shtyllës së pasurisë”

dhe “shtyllës së kapitalit dhe detyrimeve”.

- shpjegojë kuptimin e termit “aktiva” (shtylla e pasurive).

- shpjegojë kuptimin e termit “pasuria joqarkulluese“ (asetet

fikse) dhe japë shembuj për të;

- shpjegojë kuptimin e termit “pasuria qarkulluese“ (asetet

aktuale) dhe japë shembuj për të.

- shpjegojë kuptimin e termit “pasiva” (shtylla e kapitalit dhe

detyrimeve) dhe japë shembuj për të.

- shpjegojë kuptimin e termit “kapitali vetanak“ dhe japë shembuj

për të;

- shpjegojë kuptimin e termit “kapitali i huazuar“ dhe japë

shembuj për të.

- shpjegojë kuptimin e termit “inventarizim” dhe qëllimin e tij.

- rendisë si duhet dhe shpjegojë hapat e domosdoshme për të

kryer inventarizimin.

- shpjegojë kuptimin e termit “pasqyra e fitimit dhe e humbjes”

dhe qëllimin e tij.

- përshkruajë ndërtimin e strukturës themelore të pasqyrës së

fitimit dhe humbjes;

- shpjegojë kuptimin e termit “të ardhurat nga shitja”;

- kryejë llogaritje të sakta të të radhurave nga shitja;

33

- tregojë dallimet midis “të ardhurave nga shitja” dhe”fitimit”.

- tregojë çfarë është llogaritja e rezultatit vjetor dhe argumentojë

rëndësinë e këtij procesi.

- përshruajë mënyrat e llogaritjes së rezultatit vjetor duke u

bazuar në bilancin e gjendjes (krahasimin e pasurive);

- përshkruajë mënyrat e llogaritjes së rezultatit vjetor duke u

bazuar në pasqyrën e fitimit dhe humbjes.

- shpjegojë kuptimin e “punëve përmbyllëse” (rezultatit periodik

të pastër).

- argumentojë pse gjatë përpilimit të deklaratës financiare vjetore

ka rëndësi qëndrore marrja parasysh e transaksioneve

biznesore të cilat gjatë një viti përmbyllës nuk kanë sjellë

“pagesë në bankë” ose “pagesë nga banka”.

- shpjegojë kuptimin e termit “llogaritë e arkëtueshme” dhe

tregojë si renditen ato në deklaratën financiare vjetore.

- shpjegojë kuptimin e termit “llogaritë e pagueshme” dhe tregojë

si renditen ato në deklaratën financiare vjetore.

- shpjegojë kuptimin e termit “provizionet” dhe tregojë si renditen

ato në deklaratën financiare vjetore.

- tregojë cilat janë arsyet për krijimin e provizioneve;

- shpjegojë dallimet midis “provizioneve” dhe “llogarive të

detyrueshme”.

- shpjegojë kuptimin e termit “rezervat” dhe tregojë si renditen

ato në deklaratën financiare vjetore.

- tregojë cilat janë arsyet për krijimin e rezervave;

- shpjegojë dallimet midis “provizioneve” dhe “rezervave”.

- shpjegojë kuptimin e termit “amortizim”.

- kryejë llogaritje të sakta të amortizimit linear;

- përshkruajë problematikën gjatë llogaritjes së amortizimit.

- tregojë cilat janë ndikimet e shpenzimeve në deklaratën

financiare vjetore.

- shpjegojë kuptimin e termit “shpenzime të kapitalizuara“

(shpenzimet të cilat duhet të aktivizohen);

- argumentojë se cilat shpenzime duhet të aktivizohen në bilanc

dhe cilat shpenzime mund të regjistrohen në shumën e

tërësishme të tyre në pasqyrën e fitimit dhe humbjes;

- shpjegojë kuptimin e termit “asete me vlerë të ulët“;

- përshkruajë pasojat që mund të kenë shpenzimet e aktivizuara

dhe ato jo të aktivizuara në rezultatin e deklaratës financiare

vjetore.

- shpjegojë kuptimin e “pasqyrës së fitimit dhe humbjes në formë

raporti”.

- tregojë ndërtimin e “pasqyrës së fitimit dhe humbjes në formë

raporti”;

- argumentojë përparësitë e pasqyrës së fitimit dhe humbjes në

formë raporti përballë pasqyrës se fitimit dhe humbjes në

formë kontoje;

- shpjegojë kuptimin e termit “rezultat operativ”;

- shpjegojë kuptimin e termit “rezultati operativ i aktiviteteve të

rëndomta biznesore“;

34

- shpjegojë kuptimin e termit “rezultat financiar”;

- shpjegojë kuptimin e termit “rezultat i jashtzakonshëm”;

- shpjegojë kuptimin e termit “profiti i distribueshëm”;

- shpjegojë kuptimin e termit “rezultat vjetor”;

- kryejë llogaritje të sakta të rezultatit operativ, rezultatit operativ

të aktiviteteve të rëndomta biznesore, rezultatit vjetor dhe

profitit të distribueshëm, duke përdorur formulën themelore.

- bëjë analizën e pasqyrës së fitimit dhe humbjes në formë raporti.

- shpjegojë arsyet për arritjen deri te një fitim ose humbje

operative;

- shpjegojë arsyet arsyet për arritjen deri te një fitim ose humbje e

aktiviteteve te rëndomta biznesore;

- shpjegojë arsyet arsyet për arritjen deri te një fitim ose humbje

para tatimore;

- përshkruajë dy mundësitë themelore që ekzistojnë për ta

përdorur fitimin pas tatimor.

- bëjë interpretimin e deklaratës financiare vjetore.

- bëjë leximin e një deklaratë financiare të vjetore të thjeshtë dhe

nxjerrë konkluzionet themelore nga ajo (studim i rasteve).





- shpjegojë detyrat për llogaritjen e kostos.

- shpjegojë kuptimin e termit “kosto”;

- tregojë qëllimin e llogaritjes së kostos;

- tregojë dallimin midis kontabilitetit financiar dhe llogaritjes së

kostos;

- argumentojë rëndësinë e përshtatjes së vlerave të kontabilitetit

financiar para se ato të përdoren në llogaritjen e kostos.

- shpjegojë termet e llogaritjes së kostos.

- përshkruajë llojet e kostove dhe japë shembuj për to;

- shpjegojë kuptimin e termit “qendra e shpenzimeve“ dhe japë

shembuj për të;

- shpjegojë kuptimin e termit “njësia e shpenzimeve“ (shpenzim-

bartësit) dhe japë shembuj për të;

- shpjegojë kuptimin e termit “kosto e drejtpërdrejtë“ (kosto

primare) dhe japë shembuj për të;

- shpjegojë kuptimin e termit “kosto e përgjithshme“ dhe japë

shembuj për të;

- shpjegojë kuptimin e termit “kosto fikse“ dhe japë shembuj për

to;

- shpjegojë kuptimin e termit “kosto të ndryshueshme“ dhe japë

shembuj për to;

- tregojë cilat janë dallimet themelore midis llogaritjes së kostos

së plotë dhe llogaritjes së kostos së drejtpërdrejtë.

- shpjegojë kuptimin e termit “çmim” dhe tregojë qëllimin e

llogaritjes së çmimit.

35

- përshkruajë format e ndryshme të tregjeve si monopoli,

oligopoli, konkurrenca e përkryer;

- përshkruajë karakteristikat e margjinave të çmimeve në format

gjegjëse të tregjeve;

- shpjegojë kuptimin e funksionit “çmim-kërkesë”;

- rendisë faktorët që ndikojnë dukshëm në çmimin e një produkti

dhe tregojë si ndikojnë ata;

- argumentojë rëndësinë që ka margjina e kontributit për

llogaritjen e çmimit;

- bëjë llogaritjen e saktë të margjinës së kontributit të një produkti

apo një porosie;

- shpjegojë ndikimet pozitive ose negative të margjinës së

kontributit në rezultatin operativ (vjetor) të një kompanie;

- tregojë dallimin themelor midis çmimit më të ulët afatshkurtër

dhe çmimit më të ulët afatgjatë;

- bëjë llogaritjet e sakta të çmimit më të ulët afatshkurtër dhe

çmimit më të ulët afatgjatë (për një kompani një-

produktëshe);

- rendisë dhe shpjegojë masat që lidhen me politikën e çmimeve;

- tregojë cilat janë efektet pozitive e negative të një politike

agresive të çmimeve.

- shpjegojë kuptimin e “kontabilitetit të qendrave të shpenzimit”

dhe tregojë qëllimin e tij.

- tregojë qëllimin dhe përshkruajë ndërtimin e listës së

shpërndarjes së shpenzimeve, si dhe përshkruajë riprodhimin

e strukturës themelore të saj;

- tregojë qëllimin e shpërndarjes (alokimit) të shpenzimeve të

rezultuara nga shërbimet interne.

- shpjegojë kuptimin e “kontabilitetit të qendrave të profitit” dhe

tregojë qëllimin e saj.

- përshkruajë ndërtimin themelor të qendrave të profitit;

- bëjë llogaritje të sakta të margjinës së kontributit të një qendre

profiti;

- shpjegojë arsyet përse “margjina pozitive e kontributit” të një

qendre profiti nuk mund të barazohet me “fitimin” (profitin);

- përshkruajë masat themelore për përmirësimin e margjinës së

kontributit të një qendre profiti.





- shpjegojë format e ndryshme ligjore të organizimit të bizneseve

dhe bëjë klasifikimin e tyre në kategori të caktuara.

- regojë dallimin kryesor mes partneriteteve dhe firmave të

inkorporuara;

- shpjegojë kuptimin e termit “përgjegjësi e pakufizuar

personale”;

- shpjegojë kuptimin e termit “përgjegjësi solidare”.

36

- shpjegojë kuptimin e formës “biznes individual”, si dhe

përshkruajë tiparet kryesore, përparësitë dhe mangësitë e kësaj

forme.

- shpjegojë kuptimin e formës “ortakëri e rëndomtë”, si dhe


forme.

- shpjegojë kuptimin e formës “ortakëri e kufizuar”, si dhe


forme.

- shpjegojë kuptimin e formës “shoqëri me përgjegjësi të

kufizuar”, si dhe përshkruajë tiparet kryesore, përparësitë dhe

mangësitë e kësaj forme.

- shpjegojë kuptimin e formës “shoqëri aksionare”, si dhe

përshkruajë tiparet kryesore, përparësitë dhe mangësitë e saj.

- tregojë cilat janë organet e një shoqërie aksionare dhe

përshkruajë detyrat e tyre;

- shpjegojë kuptimin e termit “vlera nominale e një aksioni” (letre

me vlerë);

- shpjegojë kuptimin e vlerës së kursit të një aksioni;

- shpjegojë kuptimin e termit “dividendë”;

- shpjegojë kuptimin e formës “partneritet i heshtur”, si dhe

përshkruajë tiparet kryesore, përparësitë dhe mangësitë e saj.

- shpjegojë kuptimin e formës “partneritet i të drejtës qytetare”, si

dhe përshkruajë tiparet kryesore, përparësitë dhe mangësitë e

kësaj forme.

- rendisë kriteret që duhet të përmbushen në mënyrë që një

nënshkrim të ketë përgjegjësi ligjore në një biznes.

- përshkruajë rregullat themelore të ndërlidhura me emrin e një

firme;

- përshkruajë rregullat themelore për të drejtën e përfaqësimit

ligjor të bizneseve;

- tregojë cilat janë mënyrat e kufizimit apo zgjerimit të së drejtës

së përfaqësimit ligjor të bizneseve;

- shpjegojë kuptimin e termit “autorizim për të vepruar apo

nënshkruar”;

- shpjegojë kuptimin e termit “prokurë“ (fuqia e prokurimit dhe

autorizim i plotë komercial);

- tregojë dallimin mes prokurës individuale dhe asaj të

përgjithshme;

- tregojë qëllimin e regjistrit të bizneseve dhe informatave

relevante me bizneset e regjistruara në atë bazë të të dhënave.

- përshkruajë format e kombinuara të bizneseve.

- shpjegojë kuptimin e termit “grup i kompanive“;

- shpjegojë kuptimin e termit “kartel“.

Metodat e

rekomanduara

të të mësuarit

- Ky modul duhet të realizohet në klasë mundësisht të pajisur me

kompjutera. Rekomandohet të organizohen vizita mësimore në

ndërmarrje (biznese) të ndryshme të lokalitetit ku ndodhet shkolla

profesionale.

- Gjatë shpjegimit të koncepteve teorike, rekomandohet që mësuesi

37

të përdore ilustrime, shembuj konkretizimi si dhe materiale pamore

të ndryshme. Shembujt duhet të përzgjidhen nga veprimtaria e

bizneseve të lokalitetit ku ndodhet shkolla.

- Rekomandohet që të organizohen takime dhe biseda me

biznesmenë të suksesshëm të lokalitetit për çështje të veçanta të

ndërmarrësisë që trajtohen në modul.

- Mësuesi duhet të organizojë me nxënësit bashkëbisedime në grup

për temat më të rëndësishme që trajtohen në modul.

- Nxënësve duhet tu jepen ushtrime me llogaritje si dhe detyra

komplekse (individuale dhe në grup) që lidhen me termet, konceptet

dhe parimet që trajtohen në modul. Detyrat e klasës dhe detyrat e

shtëpisë duhet të përdoren për përforcimin e njohurive të fituara dhe

krijimin e shprehive llogaritëse dhe analizuese që parashikohen në

modul.

- Rekomandohet që të përdoret metoda e “lojës me role” ku nxënësit

angazhohen në veprimtari të ndryshme të funksionimit të një biznesi

të simuluar. Aty ku është e mundur, të përdoret metoda e përzier

(hibridizimi) e mësimit tradicional me mentorimin (këshillimin) e

nxënësve.

- Studimi i literaturës dhe mbledhja e informacioneve nga burime të

ndryshme (përfshirë dhe internetin) duhet të jetë pjesë e punës së

pavarur të nxënësve.

- Në të gjitha rastet, trajtimi i koncepteve dhe dokumentacionit për

tema të ndryshme të modulit të “Ndërmarrësisë” duhet të jetë në

përputhje me rregullat dhe standardet kombëtare dhe ndërkombëtare

të pranuara.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të vihet theksi te kontrolli i

shpjegimit dhe demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive të

fituara nga ata.

Baza materiale e

domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të

sigurohen mjediset, mjetet, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:

- Klasë mësimore për trajtimin e çështjeve teorike.

- Kompjutera të pajisur me programe për veprimtarinë e

bizneseve, si dhe të lidhura në rrjet dhe në internet.

- Materiale të ndryshme pamore për konkretizimin e çështjeve

teorike që trajtohen në modul (pankarta, pllakate, fletpalosje,

skema, grafikë, etj).

- Materiale të shkruara në mbështetje të temave që trajtohen në

modul (pjesë nga tekstet, udhëzime, katalogë, dokumente

ligjorë, rregullore, konventa, protokolle, reklama, modele të

dokumentave, raporte, etj).

38


“Mbrojtje mjedisi”



Shkalla: III

Klasa: 13


Lloji dhe

qëllimi i

modulit

Një modul teorik-praktik që i pajis nxënësit me njohuritë e nevojshme

për mjedisin dhe problemet mjedisore, si dhe i aftëson ata të

ndërmarrin veprimtari për mbrojtjen e mjedisit në shkollën, puntorinë,

fermën apo mjedise të tjera në lokalitet, veprimtari që përmirësojnë

mjedisin dhe rrisin shkallën e ndjeshmërisë qytetare për mbrojtjen e tij.

Kohëzgjatja e

modulit

64 orë (10 kredite 6 orëshe si dhe 4 orë në dispozicion të mësuesit)

Rekomandohet 50% Teori, 40% praktike dhe 10% Vleresime

Rezultatet e të

mësuarit (RM)

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi shpjegon kuptimin e mjedisit dhe bazat e mbrojtjes

mjedisore.

Përmbajtja

- Njohuri të përgjithshme për mjedisin.

- Njohuri të përgjithshme për ndotësit kryesorë të mjedisit

dhe pasojat e tyre.

- Burimet mjedisore.

- Mbrojtja e burimeve mjedisore, parimet dhe rëndësia.

RM 2 Nxënësi tregon ndikimin e veprimtarisë së njeriut në cilësinë e

mjedisit.

Përmbajtja

- Llojet e veprimtarive njerëzore.

- Veprimtaritë njerëzore me pasoja negative për mjedisin.

- Ndikimi i veprimtarive profesionale në cilësinë e mjedisit.

- Dilema mjedisore: shtim i prodhimit apo mjedis i

shëndoshë.

RM 3 Nxënësi analizon burimet kryesore të mjedisit jetësor.

Përmbajtja

- Përbërësit kryesorë të mjedisit.

- Ajri, ndotja, ndotësit dhe treguesit e cilësisë së ajrit.

- Toka, ndotja, degradimet dhe pasojat mjedisore.

- Uji, ndotësit, eutrofikimi dhe pasojat për njeriun dhe qeniet

e gjalla.

- Treguesit e gjendjes së mjedisit.

- Veprimtaritë për mbrojtjen e burimeve të mjedisit.

RM 4 Nxënësi analizon marrdhëniet midis zhvillimeve demografike

dhe mjedisit.

39

Përmbajtja

- Shtimi i popullsisë në vend, në rajon dhe në botë.

- Ndikimi i rritjes së popullsisë në mjedis.

- Migrimi fshat-qytet, kaosi urbanistik.

- Shkaqet dhe pasojat e migrimit të pakontrolluar.

- Problemet sociale dhe mjedisi.

- Roli i komunitetit për mbrojtjen e mjedisit.

RM 5 Nxënësi analizon ndikimin e mbeturinave në mjedisin jetësor.

Përmbajtja

- Llojet e mbeturinave.

- Mbeturinat e veprimtarive profesionale.

- Çështje të menaxhimit të mbeturinave.

- Ndikimi i mbeturinave të ngurta në mjedis.

- Mbeturinat e rrezikshme, menaxhimi i tyre.

- Rëndësia e riciklimit të mbeturinave për mjedisin dhe

njeriun.

- Metodat e riciklimit të mbeturinave.

- Kompostimi i mbeturinave.

- Cilat mbeturina mund të kompostohen.

- Përgatitja e kompostores.

- Rëndësia ekonomike e kompostimit dhe riciklimit.

RM 6 Nxënësi analizon aspekte të monitorimit të burimeve

mjedisore.

Përmbajtja

- Procesi i monitorimit dhe domosdoshmëria e monitorimit

të burimeve mjedisore.

- Monitorimi i ajrit, pikat e nxehta.

- Metodat, teknikat dhe instrumentet për monitorimin e ajrit.

- Monitorimi i ajrit në qendrat urbane, katalizatori në

automjete, matja e shkarkimit të gazeve.

- Monitorimi i ajrit të brendshëm, në punëtori.

- Ndotja e ajrit nga veprimtaritë profesionale.

- Monitorimi i ujërave.

- Metodat, teknikat dhe instrumentet për monitorimin e

ujërave.

- Analizat kimike dhe biologjike të ujërave.

- Mostrat dhe pikat e monitorimit.

- Ndotja e ujërave nga veprimtaritë profesionale.

- Monitorimi i tokave dhe i biodiversitetit.

- Vëzhgimi dhe treguesit e degradimit/dëmtimit të tokës dhe

biodiversitetit.

- Veprimtaritë profesionale dhe ndikimi negativ në tokë dhe

biodiversitet.

RM 7 Nxënësi interpreton konventat dhe protokollet ndërkombëtare

si dhe ligjet të mbrojtjen e mjedisit.

Përmbajtja

- Konventat, protokollet dhe ligjet për mjedisin dhe

40

mbrojtjen e tij.

- Konventat, protokollet dhe ligjet për mbrojtjen e mjedisit

nga ndikimi i veprimtarive profesionale.

- Strategjitë dhe planet e veprimit për mbrojtjen e mjedisit

në nivel global, kombëtar dhe lokal.

RM 8 Nxënësi kontribuon në analizën e problemeve mjedisore dhe

planifikimin e nismave mjedisore në lokalitet.

Përmbajtja

- Organizimi i vëzhgimeve (dhe matjeve) për problemet

mjedisore në shkollë, puntori, fermë dhe mjedise të tjera

në lokalitet.

- Organizimi i takimeve dhe bisedave me palët e interesuara

- Përpunimi i informacionit dhe identifikimi i problemeve

mjedisore.

- Përcaktimi i veprimtarisë mjedisore që do të organizohet.

- Parashtrimi i efekteve pozitive të veprimtarisë mjedisore.

- Hartimi i planit për zhvillimin e aktivitetit mjedisor

përkatës (qëllimi, renditja e veprimtarive, afatet kohore,

ndarja e përgjegjësive, kostot, etj).

RM 9 Nxënësi kontribuon në realizimin e veprimtarisë mjedisore.

arrihen.

Përmbajtja

- Organizimi i grupit për kryerjen e veprimtarisë mjedisore.

- Ndarja e detyrave punuese te antarët e grupit.

- Përgatitja dhe shpërndarja në komunitet e materialeve

informuese për veprimtarinë mjedisore.

- Sigurimi i burimeve financiare si dhe i mjeteve e

materialeve të nevojshme për realizimin e veprimtarisë.

- Projektimi dhe përgatitja e produkteve (nëse është e

nevojshme) në mbështetje të veprimtarisë mjedisore.

- Realizimi i ndërhyrjeve për përmirësimin e gjendjes

mjedisore në shkollë, puntori, ferma ose në lokalitet

(parstrime, largime të mbeturinave, vendosje e objekteve

për hedhje mbeturinash, mbjellje të pemëve, realizim

kompostimesh, etj.).

- Regullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë

realizimit të veprimtarive mjedisore.

- Realizimi i diskutimeve në grup në lidhje me veprimtarinë

e kryer dhe rezultatet e arritura.

- Përgatitja e një raporti për ecurinë e veprimtarisë

mjedisore.

Procedurat e

vlerësimit

Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e

kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për

çdo rezultat të të mësuarit.

Me poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:



41



b) Detyrë me shkrim.


- tregojë kuptimin për mjedisin dhe argumentojë

rëndësinë e tij.

- rendisë ndotësit kryesorë të mjedisit.

- tregojë pasojat kryesore të ndotjes së mjedisit.

- përshkruajë burimet mjedisore kryesore.

- argumentojë rëndësinë që ka mbrojtja e burimeve

mjedisore.

- tregojë parimet ku mbështetet mbrojtja e burimeve

mjedisore.




- rendisë llojet kryesore të veprimtarive njerëzore.

- përshkruajë veprimtaritë njerëzore që sjellin pasoja të

dëmshme për mjedisin.

- tregojë ndikimin e veprimtarive profesionale në

cilësinë e mjedisit.

- japë shembuj të dëmtimit të mjedisit nga veprimtaritë

në profesionin për të cilin përgatitet nxënësi.

- analizojë dilemën e sotme mjedisore që ka të bëjë me

raportet midis shtimit të prodhimit dhe ruajtjes së një

mjedisi të shëndoshë.




- rendisë përbërësit kryesorë të mjedisit.

- përshkruajë ndotjen e ajrit dhe shkaktarët e kësaj

ndotjeje.

- analizojë treguesit e cilësisë së ajrit.

- përshkruajë ndotjen e tokës dhe shkaktarët e kësaj

ndotjeje.

- analizojë degradimin e tokës dhe rendisë pasojat

mjedisore të këtij fenomeni.

- përshkruajë ndotjen e ujit dhe shkaktarët e kësaj

ndotjeje.

- analizojë eutrofikimin dhe rendisë pasojat për njeriun

dhe qeniet e gjalla.

- përshkruajë treguesit kryesorë të gjendjes së mjedisit.

- japë shembuj të ndotjeve të ajrit, tokës dhe ujit dhe

pasojave të tyre për shëndetin e njeriut.

42

- japë shembuj të veprimtarive kryesore për mbrojtjen e

burimeve të mjedisit.




- tregojë karakteristikat dhe prirjet e shtimit të popullsisë

në vend, në rajon dhe në botë.

- analizojë ndikimin e rritjes së popullsisë në mjedisin

jetësor.

- tregojë shkaqet dhe pasojat e migrimit të pakontrolluar

fshat-qytet.

- analizojë shkaqet dhe pasojat e kaosit urbanistik.

- përshkruajë marrëdhëniet midis problemeve sociale

atyre mjedisore.

- japë shembuj të ndikimeve demografike në mjedisin

jetësor.

- argumentojë rolin e komunitetit për mbrojtjen e

mjedisit.




- tregojë kuptimin për mbeturinat.

- klasifikojë mbeturinat në përgjithësi dhe ato të

veprimtarive profesionale në veçanti.

- japë shembuj të mbeturinave që krijohen gjatë

veprimtarive në profesionin për të cilin përgatitet.

- përshkruajë aspekte të ndryshme të menaxhimit të

mbeturinave.

- tregojë ndikimin e mbeturinave të ngurta në mjedis.

- rendisë mbeturinat e rrezikshme dhe tregojë

vështirësitë në menaxhimin e tyre.

- tregojë kuptimin e riciklimit të mbeturinave dhe

rëndësinë e këtij proçesi për mjedisin dhe njeriun.

- përshkruajë metodat kryesore të riciklimit të

mbeturinave.

- tregojë kuptimin e kompostimit të mbeturinave dhe

rendisë mbeturinat që mund të kompostohen.

- përshkruajë si bëhet përgatitja e kompostores.

- argumentojë rëndësinë ekonomike dhe mjedisore të

kompostimit dhe riciklimit.



c) Vëzhgim i veprimtarive praktike.


43

- shpjegojë kuptimin e procesit të monitorimit dhe

argumentojë domosdoshmërinë e monitorimit të

burimeve mjedisore.

- tregojë çështë monitorimi i ajrit dhe “pikat e nxehta”.

- përshkruajë metodat, teknikat dhe instrumentet

kryesore për monitorimin e ajrit.

- argumentojë rëndësinë që ka monitorimi i ajrit në

qendrat urbane

- tregojë rolin e katalizatorit në automjete dhe mënyrën e

matjes së shkarkimit të gazeve.

- përshkruajë si bëhet monitorimi i ajrit të brendshëm në

një punëtori.

- japë shembuj të ndotjes së ajrit nga veprimtaritë

profesionale.

- rgumentojë rëndësinë që ka monitorimi i ujërave.

- përshkruajë metodat, teknikat dhe instrumentet

kryesore për monitorimin e ujrave.

- përshkruajë si kryhen analizat kimike dhe biologjike të

ujërave.

- shpjegojë kuptimin e mostrave dhe rëndësinë e pikatve

të monitorimit.

- japë shembuj të ndotjes së ujërave nga veprimtaritë

profesionale.

- tregojë rëndësinë që ka monitorimi i tokave dhe i

biodiversitetit.

- përshkruajë si bëhet vëzhgimi dhe cilët janë treguesit e

degradimit/dëmtimit të tokës dhe biodiversitetit.

- japë shembuj të ndikimit negativ të veprimtarive

profesionale në tokë dhe biodiversitet.

- kryejë vëzhgime dhe matje të thjeshta për nivelin e

ndotjes së ajrit, tokës dhe ujrave në lokalitet.




- interpretojë konventat, protokollet dhe ligjet kryesore

për mjedisin dhe mbrojtjen e tij.

- interpretojë konventat, protokollet dhe ligjet për

mbrojtjen e mjedisit nga ndikimi i veprimtarive

profesionale.

- interpretojë paragrafe nga legjislacioni që i referohen

profesionit për të cilin përgatitet nxënësi.

- analizojë strategjitë dhe planet e veprimit për

mbrojtjen e mjedisit në nivel global dhe kombëtar.

- mbledh dhe interpreton informacione për veprimtaritë

mjedisore në lokalitet.

44



c) Vëzhgim i veprimtarive praktike


- kryejë vëzhgime (dhe matje) që lidhen me problemet

mjedisore në shkollë, puntori, fermë dhe mjedise të

tjera në lokalitet.

- mbajë shënime për vëzhgimet dhe matjet e kryera.

- takohet dhe bisedojë për çështjet mjedisore me palët e

interesuara

- bëjë përpunimin e informacionit të mbledhur dhe

identifikojë problemet mjedisore.

- përcaktojë veprimtarinë mjedisore që do organizohet,

në bashkpunim me mësuesin dhe nxënësit e tjerë.

- argumentojë efektet pozitive të veprimtarisë mjedisore

që parashikohet të organizohet.

- hartojë një plan të hollësishëm për zhvillimin e

veprimtarisë mjedisore përkatëse, që do të përmbajë

qëllimin, renditjen e veprimtarive, afatet kohore,

ndarjen e përgjegjësive, kostot, etj, këto në

bashkpunim me mësuesin dhe nxënësit e tjerë.



c) Vëzhgim i veprimtarive praktike


- marrë pjesë aktivisht në organizimi i grupit për

kryerjen e veprimtarisë mjedisore të planifikuar.

- marrë detyrat detyrat punuese që duhet të kryejë në

përbërje të grupit.

- bëjë përgatitjen, shumfishimin dhe shpërndarjen në

komunitet të materialeve informuese për veprimtarinë

mjedisore që do të kryhet.

- angazhohet aktivisht në gjetjen e burimeve financiare

si dhe mjeteve e materialeve të nevojshme për

realizimin e veprimtarisë mjedisore.

- angazhohet aktivisht në projektimin dhe përgatitjen e

produkteve (nëse është e nevojshme) në mbështetje të

veprimtarisë mjedisore.

- angazhohet aktivisht në zbatimin e detyrave për

përmirësimin e gjendjes mjedisore në shkollë, puntori,

fermë ose në lokalitet (parstrime, largime të

mbeturinave, vendosje e objekteve për hedhje

mbeturinash, mbjellje të pemëve, realizim

kompostimesh, etj.).

- zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit gjatë realizimit të veprimtarive mjedisore.

- merr pjesë aktivisht në diskutime në grup në lidhje me

45

veprimtarinë e kryer dhe rezultatet e arritura.

- kontribuojë në përgatitjen e një raporti për ecurinë e

veprimtarisë mjedisore.

Metodat e

rekomanduara të

të mësuarit

- Ky modul duhet të realizohet në klasë, në mjediset ku realizohen

praktikat e nxënësve dhe në lokalitetin ku ndodhet shkolla

profesionale.

- Gjatë shpjegimit të koncepteve teorike, rekomandohet që

mësuesi të përdore ilustrime, shembuj konkretizimi si dhe

materiale pamore të ndryshme. Ai duhet të organizojë

bashkëbisedime në grup për çështjet mjedisore që trajtohen në

modul. Rekomandohet që të ftohen dhe aktivistë mjedisor për tu

trajtuar nxënësve tema për aspekte të ndryshme mjedisore.

- Nxënësve duhet tu jepen detyra individuale dhe detyra në grup

për të analizuar problemet mjedisore që lidhen me jetën në shkollë

dhe jashtë saj, si dhe me veprimtarinë e tyre të ardhshme

profesionale. Studimi i literaturës dhe mbledhja e informacioneve

për çështjet mjedisore duhet të jetë pjesë e punës së pavarur të

nxënësve.

- Rekomandohet të organizohen vizita mësimore në vende me

ndotje të theksuar, në puntori të profesioneve përkatëse për të

vëzhguar aspekte mjedisore, si dhe në objekte ku kryhen

kompostime dhe riciklime.

- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë të jetë e mundur në

veprimtari praktike që sjellin përmirësim të kushteve mjedisore në

shkollë, puntori, fermë apo mjedise të tjera të lokalitetit ku

ndodhet shkolla (të kryejnë pastrime të mjedisit, mbjellje të

bimëve, sistemim të territorit, prodhim dhe vendosje të

konteinerëve të mbeturinave, kompostime, etj).

- Nxënësit duhet të kryejnë edhe veprimtari të ndryshme për

ndërgjegjësimin e komunitetit për problemet mjedisore.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të vihet theksi te kontrolli i

demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive mjedisore të

fituara nga ata.

Baza materiale e

domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të

sigurohen mjediset, mjetet, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:

- Klasë mësimore për trajtimin e çështjeve teorike.

- Materiale të ndryshme pamore për konkretizimin e çështjeve

teorike që trajtohen në modul (pankarta, pllakate, fletpalosje,

skema, grafikë, etj).

- Mjete dhe pajisje pune për kryerjen e veprimtarive mjedisore

dhe monitorim të mjedisit (matësa të ndotjeve, vegla pune,

dorëza, qese, etj) varësisht nga natyra e veprimtarisë.

- Lëndë të para dhe materiale të tjera që përdoren në veprimtari

mjedisore të tilla si prodhim i kontejnerëve të mbeturinave,

realizimi i kompostimeve, mbjellje e fidaneve, etj.

Materiale të shkruara (konventa, protokolle, dokumente ligjore,

manuale, rregullore, të dhëna statistikore, udhëzuesa pune,

raporte, etj).

46

B - Modulet profesionale të profilit


“Punimet e mobilieve me makinën për kandim“

Lëmi: Përpunim druri

Profili: Zdrukthtar

Shkalla: III

Klasa: 13

Numri i modulit

B2 - 1

Lloji dhe

qëllimi i

modulit

Një modul praktiko-teorik që i pajis nxënësit me njohuri për

teknologjinë e punës së makinës për kandim dhe me shkathtësi për të

punuar mobilie me makinën për kandim.

Kohëzgjatja e

modulit

64 orë (10 kredite 6 orëshe si dhe 4 orë ne dispozicion të mësuesit)

Rekomandohet 30% Teori 60% Praktikë dhe 10% Vlerësime.

Rezultatet e të

mësuarit (RM)

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë ndërtimin dhe

funksionimin e makinës për kandim.

Përmbajtja

- Tavolina punuese e makinës për kandim.

- Qendrat punuese.

- Formatet e sharrave të makinës për kandim.

- Thikat e makinës për kandim.

- Pjesët e makinës për kandim.

- Pika rrjedhëse (referente pika zero e makinës për kandim).

- Tipi i konstruksionit të makinës për kandim.

- Mënyra e drejtimit të makinës për kandim.

RM 2 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të interpretojë

dokumentacionin teknologjik të makinës për kandim.

Përmbajtja

- Lista operacionale.

- Plani i përgatitjes së makinës.

- Kartela e instrumentit prerës.

- Plani i rregullimit të instrumentit.

RM 3 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të bëjë përgatitjen për punë

dhe të kryejë procesin e kandimit me makinën për kandim.

Përmbajtja

- Shërbimet paraprake.

- Rregullimi optik.

- Matjet gjegjëse.

- Korrigjimet përkatëse.

- Kandimi i elmenteve të ndryshme zdrukthtare.

- Pastrimi i vendit të punës.

47

- Rregullat e sigurisë dhe mbrojtjes së mjedisit.

RM 4 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë dhe zbatojë

procedurat për mirëmbajtjen e makinës.

Përmbajtja

- Kontrolli i ngjitësit të ngurtë.

- Kontrolli i mjeteve ftohëse.

- Spastrimet.

- Mirëmbajtja e sipërfaqeve nga korrozioni.

Procedurat e

vlerësimit

Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e



Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren




RM 1 IV Pyetje – përgjigje me gojë.

Vëzhgim me listë kontrolli.


- përshkruajë bazat e teknologjisë së makinës për kandim

- dallojë thikat të cilat i nevojiten makinës për punë;

- dallojë formatet e sharrave të makinës për punë;

- përshkruajë mënyrën e përshtatjes së vendit të punës

për punë;

- përshkruajë pjesët dhe tipin e konstruksionit të

makinës për kandim;

- përshkruajë mënyrën e drejtimit të makinës për kandim




- shpjegojë nevojën e dokumentacionit teknologjik;

- lexojë listën operacionale;

- analizojë planin e përgatitjes së makinës;

- lexojë planin e rregullimit të instrumenteve;

- lexojë kartelën e instrumentit prerës.




- kryejë procedurën e pozicionimit dhe shtrëngimit të

copës punuese ndaj sistemit koodrinativ të makinës për

kandim;

- zgjedhë materialin e punës sipas prodhimit;

- zgjedh shiritin ABS për ngjitjen e këndeve;

48

- vendosë shiritin ABS në makinën për kandim;

- bëjë rregullimin e temperaturës së ngjitësit;

- bëjë rregullimin e ajrit të komprimuar;

- kryejë procesin e kandimit të elementeve zdrukthtare;

- tregojë rreziqet që paraqiten gjatë punës;

- zbatojë masat mbrojtëse ndaj rreziqeve gjatë punës;

- pastrojë vendin e punës.




- shpjegojë nevojën për mirëmbajtje periodike të makinës

- bëjë kontrollimin e ngjitësit;

- bëjë kontrollimin e ajrit të komprimuar;

- bëjë spastrimin e makinës;

- bëjë mirëmbajtjen e sipërfaqes së makinës për ta

mbrojtur nga korrozioni;

- zbatojë rregullat e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.

Metodat e

rekomanduara të

të mësuarit

Ky modul duhet të trajtohet me ligjërata teorike në klasë dhe në

situata praktike në punëtori.

Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në punëtoritë e tjera

zdrukthtare.

Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur ilustrimet

me mjetet të ndryshme didaktike.

Gjatë vlerësimeve të nxënësve, mësuesi duhet të zbatojë sa më

shumë kontrollin e njohurive dhe shkathtësive të fituara nga pjesa

teorike dhe praktike e modulit.

Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari

konkrete praktike, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që

trajton moduli; ata duhet të nxiten të diskutojnë raste të ndryshme

që paraqiten gjatë punës me makinën për kandim.

Baza materiale e

domosdoshme

Për realizimin sa më të mirë të modulit është e domosdoshme të

sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e më poshtme

- punëtori e zdrukthtarisë;

- kompleti i veglave dhe pajisjeve të makinës për kandim;

- lëndë e parë dhe materiale të tjera që përdoren në zdrukthtari;

- pankarta, mostra, broshura të prodhimeve të zdrukthtarisë;

- materiale të shkruara (manuale, rregullore dhe katalogë).

49


“Punimet e mobilieve me makinën për veshje me foli”


Profili: Zdrukthtar

Shkalla: III

Klasa: 13

Numri i modulit

B2 – 2

Lloji dhe

qëllimi i

modulit

Një modul praktik-teorik që i pajis nxënësit me njohuri për

teknologjinë e punës me makinën për veshjen me foli dhe i aftëson ata

të kryejnë punime me këtë makinë.

Kohëzgjatja e

modulit

64 orë (10 kredite 6 orësh si dhe 4 orë në dispozicion të mësuesit).

Rekomandohet 30% Teori, 60% Praktikë dhe 10% Vlerësime.

Rezultatet e të

mësuarit (RM)

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë teknologjinë e

punës me makinën për veshjen me foli.

Përmbajtja

- Makina për veshje me foli dhe pjesët e saj.

- Ngjitja e furnirit dhe folies plastike PVC.

- Kohëzgjatja e ngjitjes së folisë.

- Temperatura e furrës.

- Sistemi koordinativ.

- Tabela komanduese.

- Tavolina punuese.

- Tipi i konstruksionit të makinës.

- Mënyra e drejtimit të makinës.

RM 2 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë

dokumentacionin teknologjik të makinës për veshjen e folisë.

Përmbajtja - Lista operacionale.



RM 3 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të bëjë përgatitjet për punë

dhe kryejë punimet kryesore me makinën për veshjen e folies.

Përmbajtja - Përgatitja e makinës për punë.

- Rregullimi optik.

- Matjet gjegjëse.


- Punimet kryesore me makinën për veshje me foli.

- Pastrimi i vendit të punës.

- Rregullat e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.

50


procedurat për mirëmbajtjen e makinës për veshje me foli.

Përmbajtja

- Kontrollimi i ngjitësit.

- Kontrollimi i mjeteve ftohëse.

- Spastrimet.

- Mirëmbajtja e sipërfaqeve nga korrozioni.

Procedurat e

vlerësimit











- përshkruajë tipin e konstruksionit, pjesët e makinës për

veshje me foli dhe funksionet e tyre;

- përshkruajë parametrat e punës së makinës (kohëzgjatja

e ngjitjes së folisë, temperatura e furrës etj.);

- tregojë mënyrën e përshtatjes së makinës për punë;

- përshkruajë mënyrën e drejtimit të makinës.







- lexojë planin e rregullimit të instrumenteve.




- analizojë procedurën e pozicionimit dhe shtrëngimit të

copës punuese ndaj sistemit koordinativ të makinës;

- zgjedhë materialin e punës sipas prodhimit;

- përgatisë tavolinën për punë;

- përshtatë vendin e punës për punë;

- bëjë rregullimin e temperaturës;

- bëjë rregullimin e ajrit të komprimuar;

- zgjedhë llojin e furnirit dhe folies;

- kryejë punime kryesore të elementeve të mobilieve me

makinë;

51

- tregojë rreziqet që paraqiten gjatë punës;

- zbatojë masat mbrojtëse ndaj rreziqeve dhe rregullat e

mbrojtjes së mjedisit;

- pastrojë vendin e punës.



Metodat e

rekomanduara të

të mësuarit

Ky modul duhet të trajtohet me ligjërata teorike në klasë

Rekomandohen të organizohen vizita njohëse në punëtori të

zdrukthtarisë.

Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur

ilustrimet me mjete të ndryshme didaktike.

Gjatë vlerësimeve të nxënësve duhet të zbatojë sa më shumë

kontrollin e njohurive të fituara nga pjesa teorike dhe praktike e

modulit.

Nxënësit duhet të organizohen sa më shumë në veprimtari konkrete

praktike, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton

moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë raste të ndryshme që

paraqiten gjatë punës me makinën për veshjen e folisë.

Baza materiale e

domosdoshme


sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:

- punëtoria e zdrukthtarisë;

- kompleti i veglave dhe i pajisjeve të makinës për veshjen e

folisë;

- lënda e parë dhe materialet tjera që përdoren në zdrukthëtari;

- pankartat, mostrat dhe broshurat e prodhimeve të zdrukthëtarisë;

- materiale të shkruara (nominale, rregullore dhe broshura).


- kryej mirëmbajtjen periodike të makinës;

- bëjë kontrollimin e ngjitësit;

- bëjë kontrollimin e ajrit të komprimuar;

- bëjë spastrimet e makinës;

- respektojë rregullat e mbrojtjes së mjedisit.

52


“Punime zdrukthtare me CNC”


Profili: Zdrukthtar

Shkalla: III

Klasa: 13

Numri i modulit

B2 - 3

Lloji dhe qëllimi

i modulit

Një modul teoriko-praktik që i njeh nxënësit me teknologjinë e punimit

të drurit me CNC dhe i aftësona ata për të kryer punime me to.

Kohëzgjatja e

modulit

128 orë (21 kredite 6 orëshe si dhe 2 orë në dispozicion të mësuesit).

Rekomandohet 60% Praktikë, 30% Teori dhe 10% Vlerësime.

Rezultatet e të

mësuarit (RM)

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë bazat e

teknologjisë së CNC-së.

Përmbajtja

- Tipi i konstruksionit të makinave CNC dhe pjesët

përbërëse.

- Tavolina punuese e makinës CNC.

- Qendrat punuese.

- Përmbajtja e koordinatave (XYZ).

- Formatet e sharrave të makinës CNC.

- Thikat e makinës CNC.

- Veglat e makinës CNC.

- Pikat rrjedhëse referente, pika zero e makinës.

- Pika zero e veglave.

- Mënyra e drejtimit (NC dhe CNC).

RM 2 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë

dokumentacionin teknologjik për CNC.

Përmbajtja

- Lista operacionale.


- Kartela e instrumentit prerës.



procedurën e pozicionimit dhe shtrëngimit të copës punuese

ndaj sistemit koordinativ të makinës.

Përmbajtja

- Pozicionimi i copës punuese.

- Shtrëngimi i copës punuese.

- Përcaktimi i pozitës reciproke.

- Bartja e diferencës.

- Bartja e pikës zero.

53

RM 4 Nxënësi duhet të jetë në gjendje të përshkruajë dhe zbatojë

procedurën e pozicionimit të instrumentit prerës.

Përmbajtja

- Rregullimi paraprak.

- Rregullimi optik.

- Matjet gjegjëse.


RM 5 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të zbatojë procedurat e

programit të MPD-së dhe CNC-së.

Përmbajtja

- Hyrja në programe.

- Standardi DIN 66025.

- Ndërtimi i tabelës në parametra gjeometrikë dhe

teknologjikë.

- Simbolet.

- Numri i pozitës (N).

- Llojet e lëvizjes (G).

- Aksi (XYZ).

- Parametrat interpolare (U).

- Numri i rrotullimeve në bosht (S).

- Funksionet e nënprogrameve (M).

- Çelësi i programeve (G00, G01, G02, G03, G04, G17,

G19, G40, G41, G42, G53).

RM 6 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë dhe kryejë

punime të elementeve zdrukthtare në MPD dhe CNC.

Përmbajtja

- Përshtatja e makinës për punë.

- Punimet në frezë.

- Punimet në shpim.

- Rregullat e sigurisë dhe mbrojtjes së mjedisit.


procedurat për mirëmbajtjen periodike të makinës CNC.

Përmbajtja

- Kontrolli i vajit.

- Kontrolli i mjeteve ftohëse.

- Ndërrimi i filtrit.

- Spastrimet.

- Mbrojtja e sipërfaqeve nga korrozioni.

Procedurat e

vlerësimit



çdo rezultat të të mësuarit





54




- përshkruajë tipin dhe pjesët e makinës CNC;

- shpjegojë mënyrën e përgatitjes së tavolinës punuese të

CNC-së;

- përshkruajë qendrën punuese të makinës;

- dallojë formatet e sharrave të CNC-së;

- dallojë thikat e CNC-së;

- përshkruajë veglat e makinës CNC;

- shpjegojë parametrat: pikë rrjedhëse referente, pikë

zero e makinës, pikë zero e veglave;

- përshkruajë mënyrën e drejtimit të makinës (NC dhe

CNC).







- lexojë kartelën e instrumentit prerës;

- lexojë planin e rregullimit të instrumenteve.




- analizojë procedurën e pozicionimit dhe shtrëngimit të

copës punuese ndaj sistemit koordinativ të makinës;

- zgjedhë pozicionin e pjesës së makinës;

- bëjë shtrëngimin e copëzës së makinës;

- përcaktojë pozitën reciproke;

- bëjë bartjen e diferencës;

- bëjë bartjen e pikës zero;

- zbatojë rregullat e sigurisë gjatë punës si dhe masat për

mbrojtjen e mjedisit.




- përshkruajë procedurën e pozicionimit të instrumentit

prerës;

- bëjë rregullimin paraprak;

- bëjë rregullimin optik;

- bëjë matjet gjegjëse;

- bëjë korrigjimet përkatëse;

55

- zbatojë rregullat e sigurisë gjatë punës si dhe masat për

mbrojtjen e mjedisit.




- përshkruajë procedurat e programimit të CNC;

- shpjegojë se ç’është standardi DIN 66025;

- lexojë tabelën me parametra gjeometrikë dhe

teknologjikë;

- lexojë dhe interpretojë simbolet të makinës;

- përshkruajë funksionet e nënprogrameve të makinës

CNC;

- shpjegojë funksionin e çelësit të programeve të

makinës CNC.




- përshtatë makinën për punë;

- kryejë punime zdrukthtare në frezë;

- kryejë punime zdrukthtare në shpuese;





- përshkruajë procedurat për mirëmbajtjen periodike të

makinës;

- bëjë kontrollin e vajit;

- bëjë kontrollin e mjeteve ftohëse;

- bëjë ndërrimin e filtrit;

- bëjë spastrimet;

- kryejë procedurat për mbrojtjen e sipërfaqeve nga

korrozioni;

- zbatojë rregullat e mbrojtjes së mjedisit.

Metodat e

rekomanduara të

të mësuarit

Ky modul duhet të trajtohet në situata teorike dhe praktike.

Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në punëtori

zdrukthtare.

Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur ilustrimet

me mjete të ndryshme didaktike.

Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë

kontrolli i njohurive dhe shkathtësive të fituara nga pjesa teorike

dhe praktike e modulit.

Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete

praktike, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton

56

moduli.

Ata duhet të nxiten të diskutojnë rastet e ndryshme që paraqiten.

Baza materiale e

domosdoshme




- kompleti i veglave i pajisjeve dhe veglave të të makinës CNC;

- lëndë të para dhe materiale të tjera që përdore në zdrukthtari

- pankarta, mostra, broshura të prodhimeve të zdrukthtarisë

- materiale të shkruara (manuale, rregullore, broshura, etj.)

57


“Modelimi i prodhimeve zdrukthtare”


Profili: Zdrukthtar

Shkalla: III

Klasa: 13

Numri i modulit

B2 - 4

Lloji dhe qëllimi

i modulit

Një modul teorik që i pajis nxënësit me njohuri për trajtimin funksional

dhe estetik të produkteve zdrukthtare dhe me aftësi për të zbatuar këto

njohuri gjatë realizimit të prodhimeve zdrukthtare.

Kohëzgjatja e

modulit



Rezultatet e të

mësuarit (RM)

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë karakteristikat

kryesore konstruktive dhe estetike të prodhimeve zdrukthtare-

mobilieve.

Përmbajtja

- Funksioni dhe destinimi i produkteve zdrukthëtare -

mobilieve.

- Konstruksioni.

- Forma.

- Ngjyra.

- Dekori.

- Cilësia e mobilieve nga pikëpamja estetike.

- Simetria dhe asimetria, prerja e artë, rëndësia dhe zbatimi.

- Dimensionimi i prodhimeve zdrukthtare-mobilieve.

RM 2 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë masat

ergonometrike dhe rëndësinë e tyre për modelimin e

prodhimeve zdrukthtare.

Përmbajtja

- Masat koordinacione.

- Masat funksionale.

- Njeriu si masë e sendeve.

- Masat dhe proporcionet e trupit të njeriut.

- Hapësira e nevojshme për lëvizje në banesë.

RM 3 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë stilet e

produkteve zdrukthtare- mobilieve dhe rëndësinë e tyre.

Përmbajtja

- Zhvillimi i kulturës së banimit që nga ekzistenca e njeriut.

- Koha antike.

- Egjipti.

- Mesopotamia.

- Persia.

58

- Greqia.

- Stilet e mobilieve.

- Stili bizantin.

- Stili romak.

- Stili gotik.

- Baroku.

- Rokoko.

- Stilet e mobileve bashkëkohore.

RM 4 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë rëndësinë e

detaleve të arkitekturës në prodhime zdrukthtare-mobilie.

Përmbajtja

- Ornamentet, kuptimi dhe definicioni.

- Llojet e ornamenteve.

- Raporti në mes ornamenteve dhe trajtës.

RM 5 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të përshkruajë banesën dhe

pajimet e nevojshme në të.

Përmbajtja

- Njeriu dhe banesa: Baza e banesës. Llojet e ornamenteve.

Simbolet e mobilieve.

- Paradhoma: Pajimet e paradhomës.

- Kuzhina: Pajimet e kuzhinës.

- Dhoma e ditës: Pajimet e dhomës së ditës.

- Dhoma e ushqimit: Pajimet e dhomës për ushqim.

- Dhoma e punës: Pajimet e dhomës për punë.

- Dhoma e fjetjes për prindër: Pajimet e dhomës së fjetjes.

- Dhoma e fëmijëve: Pajimet e dhomës së fëmijëve.

Procedurat e

vlerësimit









Pyetje-përgjigje me shkrim.


- tregojë funksionin dhe destinimin e prodhimeve

zdrukthtare-mobilieve;

- dallojë llojet e konstruksioneve dhe elementet

konstruktivë të mobilieve;

- përshkruajë llojet e dekorimeve të produkteve

zdrukthtare-mobilieve;

- dallojë ngjyrat që përdoren në mobilie;

- vlerësojë cilësinë e mobilieve nga aspekti estetik;

- shpjegojë rëndësinë dhe mënyrat e zbatimit të

59

simestrisë dhe asimetrisë- prerjes së artë;

- përshkruajë teknikën e dimensionimit të prodhimeve

zdrukthtare-mobilieve.


Pyetje- përgjigje me shkrim.


- përshkruajë masat koordinacione dhe si përdoren ato;

- tregojë masat funksionale dhe si përdoren ato;

- përshkruajë rëndësinë e marrjes në konsideratë të

masës dhe proporcioneve të trupit të njeriut gjatë

modelimit të mobilieve;

- shpjegojë nevojën e hapësirave për lëvizje në banesë dhe

marrjen në konsideratë gjatë modelimit të mobilieve.




- përshkruajë etapat kryesore të zhvillimit të kulturës së

banimit të njeriut;

- përshkruajë zhvillimin e stileve të prodhimeve

zdrukthtare-mobilieve, si pjesë e kulturës së banimit të

njeriut;

- përshkruajë stilet kryesore të kohës antike;

- dallojë stilet egjiptiane e persiane;

- tregojë stilet greke;

- përshkruajë stilet bizantine të mobileve;

- bëjë dallimin në mes të stilit romak dhe atij bizantin;

- përshkruajë karakteristikat kryesore të stilit gotik;

- tregojë veçoritë e stilit rokoko;

- përshkruajë stilet e mobilieve bashkëkohore.

RM 4 IV Pyetje- përgjigje me gojë.



- shpjegojë rëndësinë e arkitekturës në mobilim;

- tregojë kuptimin dhe definicionin e ornamenteve;

- përshkruajë llojet e ornamenteve;

- shpjegojë raportin në mes të ornamentit dhe trajtës.




- përshkruajë hapësirën e banesës-numrin e dhomave;

- lexojë simbolet e mobilieve;

- përshkruajë llojet e pajimeve të paradhomës;

60

- përshkruajë llojet e pajimeve të kuzhinës;

- përshkruajë llojet e pajimeve të dhomës së ngrënies;

- përshkruajë dallimet në mes të pajimeve të

paradhomës dhe kuzhinës;

- përshkruajë llojet e pajimeve të dhomës së ditës;

- bëjë dallimin ndërmjet pajimeve të dhomës së fjetjes të

prindërve dhe pajimeve të dhomës për fëmijë.

Metodat e

rekomanduara të

të mësuarit

Ky modul duhet të trajtohet në klasë.

Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në punëtoritë e

prodhimeve zdrukthtare-mobilieve.

Rekomandohet të organizohen vizita në panaire të mobilieve.

Mësuesi duhet të përdorë sa ma shumë ilustrime dhe demonstrime

konkrete gjatë shpjegimit.

Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari

konkrete.

Mësuesi duhet të nxisë nxënësit të diskutojnë rastet e ndryshme

që paraqiten gjatë trajtimit të modulit.

Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet që të synohet kontrolli i

zbatimit në praktikë të njohurive të fituara

Baza materiale e

domosdoshme

Për realizimin sa më të mirë të modulit, është e domosdoshme të

sigurohen mjediset dhe materialet e më poshtme:

- klasë për mësimin teorik;


- materiale ilustruese, broshura të produkteve zdrukthtare-

mobilieve, katalogë, fletëpalosje, makete ose modele, objekte

konkrete.

61

C - Modulet profesionale zgjedhore


“Punimi i dyerve e dritareve nga profilet PVC dhe profilet e aluminit”


Profili: Zdrukthtari

Shkalla: III

Klasa: 13

Numri i modulit

C 1

Lloji dhe

qëllimi i

modulit

Një modul praktik – teorik që i njeh nxënësit me teknologjinë e

punimit të dyerve dhe dritareve me profile PVC dhe alumini, si dhe i

aftëson ata për të përgatitur dhe për të zbatuar vizatime e skica të

thjeshta dhe për të kryer punime të thjeshta me makina të dyerve e

dritareve.

Kohëzgjatja e

modulit

64 orë (10 kredite 6 orësh si dhe 4 orë në dispozicion të mësuesit) .


Rezultatet e të

mësuarit (RM)

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të kryejë veprimet përgatitore

për punimin me makina të derës dhe dritares së thjeshtë.

Përmbajtja

- Analiza e vizatimeve dhe skicave.

- Vizatimet e përpunimit.

- Skicimi i elementeve vetjake.

- Përcaktimi i radhës së punës.

- Zgjedhja e profileve të PVC ose të aluminit.

- Zgjedhja e veglave, e pajisjeve matëse, shënuese dhe

kontrolluese.

- Çuarja e materialeve, e veglave e pajisjeve te makina e

punës.

- Përshtatja e makinës për punë.

- Rreziqet që krijohen gjatë punës me makinë dhe masat

mbrojtëse ndaj këtyre rreziqeve.

- Shmangia e ndotjes së mjedisit që krijohet gjatë punës.

RM 2 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të kryejë me makinë punimin

e elementeve të derës dhe dritares me profile PVC dhe alumini

Përmbajtja

- Matja dhe shënimi i elementeve.

- Shkurtimi i elementeve me sharrë.

- Frezimi i elementeve me frezë.

- Shpimi i elementeve me makinë.

- Përgatitja e folesë për bravë.

- Kontrolli i cilësisë së punimeve të kryera.

- Kujdesi ndaj veglave, pajisjeve dhe makinave.

62

- Rregullat e sigurisë teknike dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë

punimit të elementeve me makinë.

RM 3 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të kryejë me makina punimet

përfundimtare të derës dhe dritares së thjeshtë.

Përmbajtja

- Përzgjedhja e elementeve konstruktive dhe funksionale të

punuara paraprakisht dhe rregullimi sipas konstruksioneve

bazë.

- Lidhja e elementeve.

- Vendosja e çivive (bagllamave) dhe e bravës.

- Kontrollimi i cilësisë së lidhjeve, i qëndrueshmërisë së

lidhjeve dhe i cilësisë së sipërfaqeve.

- Akordimi i kapakut me kornizën.

- Ambalazhimi dhe deponimi.

- Përkujdesja për pajisjet, veglat dhe makinat.

- Rregullat e sigurisë teknike dhe të ruajtjes së mjedisit.

Procedurat e

vlerësimit

Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e







RM 1 IV Pyetje- përgjigje me gojë.



- lexojë skica dhe vizatime teknike;

- bëjë vizatime të përpunimit;

- skicojë elementet vetjake duke marrë parasysh masat

dhe raportet ndërmjet tyre;

- përcaktojë radhën e punës;

- zgjedhë materialin e punës (profilet e PVC ose të

aluminit) sipas përdorimit, dhënies së formës dhe

racionalitetit në shfrytëzimin e materialit;

- zgjedhë veglat dhe mjetet e punës;

- zgjedhë makinën për punë;

- vendosë, veglat dhe pajisjet në vendin përkatës të punës;

- përshtatë vendin e punës për punë;

- përshtatë makinën për punë;


RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli.


- matë dhe të shënojë me matës, shënues dhe vijëzues;

- shkurtojë elementet me sharrë;

63

- frezojë elementë me frezë;

- shpojë elemente me shpuese;

- përgatisë fole për bravë;

- kontrollojë cilësinë e punimit të elementeve me anë të

veglave matëse e kontrolluese;

- kujdeset për pajisjet, veglat dhe makinat;

- zbatojë rregullat e sigurisë teknike dhe të ruajtjes së

mjedisit gjatë përgatitjes së elementeve.

RM 3 IV Vëzhgim me listë kontrolli.


- zgjedhë elementet konstruktive dhe funksionale të

punuara paraprakisht;

- bëjë rregullimin e elementeve të përzgjedhura sipas

konstruksioneve bazë;

- bëjë vendosjen e çivive (bagllamëve) dhe bravës;

- kontrollojë cilësinë e lidhjeve, qëndrueshmërinë e

lidhjeve, cilësinë e sipërfaqeve;

- ambalazhojë dhe deponojë punimet zdrukthtare;

- mirëmbajë vendin e punës, veglat dhe pajisjet e punës;

- zbatojë rregullat e sigurisë teknike dhe të ruajtjes së

mjedisit gjatë përgatitjes së elementeve.

Metodat e

rekomanduara të

të mësuarit

Ky modul duhet të trajtohet në punëtori të zdrukthtarisë.

Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në punëtoritë e tjera

të ngjashme.

Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë ilustrimet dhe

demonstrimet konkrete gjatë punës.

Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari praktike

në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata

duhet të nxiten të diskutojnë rastet e ndryshme që paraqiten.

Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë

kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara nga ata.

Baza materiale e

domosdoshme

Për realizimin sa më të mirë të modulit, është e domosdoshme të


- punëtori e zdrukthtarisë;

- kompleti i veglave, i pajisjeve dhe i makinave të zdrukthtarisë;

- profilet (gjysmëfabrikate) PVC ose alumini dhe materiale të

tjera të nevojshme;

- pankarta, mostra, katalogë të prodhimeve të zdrukthtarisë;

- materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).

64


"Gjeometri deskriptive"

Lamia: Përpunim druri

Profili: Zdrukthëtar

Shkalla: III

Klasa: 13

Numri i modulit

C 2

Lloji dhe qëllimi

i modulit

Një modul teorik i cili i pajis nxënësit me njohuri dhe aftësi për

perceptimin e hapësirës dhe paraqitjen në vizatime të objekteve.

Kohëzgjatja e

modulit

64 orë (10 kredite 6 orësh si dhe 4 orë në dispozicion të mësuesit).

Rekomandohet 80% Teori, 10% Praktikë dhe 10% Vlerësime

Rezultatet e të

mësuarit (RM)

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të paraqesë projeksionin

ortogonal të pikës, drejtëzës dhe rrafshit në një rrafsh.

Përmbajtja

- Projeksioni i pikës.

- Projeksioni i drejtëzës.

- Madhësia e vërtetë e këndit të drejtëzës.

- Madhësia e vërtetë e segmentit dhe e këndit të tij të

pjerrësisë.

- Shkallëzimi i drejtëzës.

- Dy drejtëza.

- Projeksioni i rrafshit.

- Drejtëza në rrafsh.

- Këndi i pjerrësisë së rrafshit.

- Rrafshi në projeksionin e kotuar.

- Prezantimi i syprinës tokësore.

- Profili i terrenit.

RM 2 Nxënësi duhet të jetë në gjëndje të paraqesë projeksionin

ortogonal të pikës, drejtëzës dhe rrafshit në shumë rrafshe.

Përmbajtja

- Dy rrafshe të projeksionit.

- Projeksioni i pikës në dy rrafshe.

- Projeksioni i drejtëzës në dy rrafshe.

- Këndi i pjerrtësisë dhe madhësia e vërtetë e drejtëzës.

- Tri rrafshet e projeksionit.

- Projeksioni i pikës dhe drejtëzës në tri rrafshe.

- Rrafshi i tretë i projeksionit ortogonal në H dhe V.

- Projeksioni i rrafshit në rrafsh.

RM 3 Nxënësi duhet të jetë në gjendje të paraqesë projeksionin

ortogonal të figurave të rrafshëta paralele dhe normale në

rrafsh të projeksionit.

65

Përmbajtja

- Projeksionet e shumëkëndëshave që shtrihen në njërin nga

rrafshet e projeksionit.

- Projeksionet e shumëkëndëshave që shtrihen në rrafshet

paralele në njërin nga rrafshet e projeksionit.

- Drejtëza dhe pika në rrafsh.

- Projeksionet e shumëkëndëshave që shtrihen në rrafshet

normale në njërin rrafsh të projeksionit.

- Projeksioni i rrethit në pozitë arbitrare.

RM 4 Nxënësi duhet të jetë në gjendje të paraqesë rrotullimin

elementeve të gjeometrisë deskriptive.

Përmbajtja

- Rrotullimi i pikës.

- Rrotullimi i drejtëzës.

- Rrotullimi i rrafshit rreth gjurmës.

RM 5 Nxënësi duhet të jetë në gjendje të paraqesë projeksionin

ortogonal të trupave.

Përmbajtja

- Projeksionet e trupave poliedrik.

- Projeksionet e trupave poliedrik të cunguar.

- Projeksionet e trupave rrotullues.

- Projeksionet e trupave të përbërë.

Procedurat e

vlerësimit


kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për






RM 1 IV Pyetje përgjigje me gojë.

Detyrë me shkrim.


- paraqesë projeksionin ortogonal të elementeve të

gjeometrisë deskriptive në një rrafsh;

- gjejë madhësinë e vërtetë të këndit të drejtëzës;

- gjejë madhësinë e vërtetë të segmentit dhe të këndit të

tij të pjerrtësisë;

- bëjë shkallëzimin e drejtëzës;

- gjejë pjerrësinë e rrafshit;

- paraqesë rrafshin në projeksionin e kotuar;

- bëjë prezantimin e syprinës tokësore;

- paraqesë profilin e terrenit.


66

Detyrë me shkrim.


- paraqesë projeksionin e elementeve te gjeometrisë

deskriptive në dy dhe tri rrafshe;

- bëjë përcaktimin e këndit të pjerrtësisë;

- bëjë përcaktimin madhësisë së vërtetë të drejtëzës;

- paraqesë projeksionin e rrafshit.


Detyrë me shkrim.


- paraqesë projeksionin e shumëkëndëshave që shtrihen

në njërin nga rrafshet e projeksionit;

- paraqesë projeksionin e shumëkëndëshave që shtrihen

në rrafshet paralele në njërin nga rrafshet e

projeksionit;

- paraqesë drejtëzën dhe pikën në rrafsh;

- paraqesë projeksionet e shumëkëndëshave që shtrihen

në rrafshet normale në njërin rrafsh të projeksionit;

- paraqesë projeksionin e rrethit në pozitë arbitrare.


Detyrë me shkrim.


- paraqesë rrotullimin e pikës;

- paraqesë rrotullimin e drejtëzës;

- paraqesë rrotullimin e rrafshit rreth gjurmës.


Detyrë me shkrim.


- paraqesë projeksionet e trupave poliedrik;

- paraqesë projeksionet e trupave poliedrik të cunguar;

- paraqesë projeksionet e trupave rrotullues;

- paraqesë projeksionet e trupave të përbërë.

Metodat e të

mësuarit të

rekomanduara

Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në klasë mësimore.

Nxënësit duhet të ushtrohen me detyra sa më shumë te jetë e

mundur për të përvetësuar perceptimin dhe prezantimin

tredimensional.

Nxënësit duhet të angazhohen në procesin e zgjidhjes së detyrave

të ndryshme (detyra në klasë dhe detyra shtëpie).

Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet në vlerësim me gojë

dhe me shkrim të njohurive të fituara (me anë të provimit me

shkrim apo në tabelë).

67

Baza materiale

e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të

sigurohen mjedise dhe mjete mësimore, si më poshtë:

- Klasë mësimore.

- Grafoskopi me folie (apo video-projektor), që do të

lehtësonte të shpjeguarit e mësimdhënësit dhe të kuptuarit

nga ana e nxënësit.

- Mjete të ndryshme vizatimi.

- Pankarta, makete, modele, etj.

68


“Vizatimi i lirë”

Lamia: Përpunim druri

Profili: Zdrukthtar Shkalla: III

Klasa: 13

Numri i modulit

C 3

Qëllimi i modulit

Një modul teoriko – praktik që aftëson nxënësit për të realizuar

vizatime me dorë të lirë të objekteve dhe modeleve të llojeve të

ndryshme, që përdoren në veprimtarinë e tyre profesionale.

Kohëzgjatja e

modulit


Rekomandohet 20% Teori, 70% Praktikë dhe 10% Vlerësime

Rezultatet e të

mësuarit (RM)

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi përshkruan vizatimin e lirë.

Përmbajtja

- Kuptimi për vizatimin e lirë dhe rëndësia e tij.

- Llojet e vizatimeve të lira dhe veçoritë e tyre.

- Përdorimet e vizatimeve të lira të llojeve të ndryshme.

- Dallimet e vizatimit të lirë nga tipet e tjera të

vizatimeve.

RM 2 Nxënësi përzgjedh dhe përdor materialet për vizatim të lirë.

Përmbajtja

- Materialet e nevojshme për realizimin e vizatimit të

lirë.

- Bazën në të cilën kryhet vizatimi i lirë.

- Vizatimi i lirë që realizohet me materiale të ngurta.

- Vizatimi i lirë që realizohet me materiale të lëngta.

RM 3 Nxënësi vendos e formën e modelit (objektit) në format.

Përmbajtja

- Matja horizontale e modelit.

- Matja vertikale e modelit.

- Shkallëzimi me vija dhe plotësimi i katrorëve.

- Proporcioni (shkalla) e zvoglimit dhe e zmadhimit.

RM 4 Nxënësi vizaton natyrën e qetë.

Përmbajtja

- Vizatimi me vija.

- Kompozimi i lirë.

- Teknika tush me pendë.

- Kompozimi me figura të rregullta.

- Teknika tush dhe tush i laviruar.

69

RM 5 Nxënësi krijon format e vizatimit të lirë.

Përmbajtja

- Përcaktimi i formës.

- Efektet e dritës në formë.

- Efektet e hijes.

- Hijezimi me vija.

- Thjeshtëzimi i formës.

- Format dekorative.

RM 6 Nxënësi vizaton detajet e tjera të modelit (objektit).

Përmbajtja

- Vizatimi i detajeve të modelit.

- Vizatimi i harkut.

- Vizatimi sipas kërkesave të modelit.

- Vizatimi i një shtëpie.

RM 7 Nxënësi përshkruan teknikat e vizatimit të lirë.

Përmbajtja

- Teknika tush i laviruar.

- Kroki –shpejtësi në vizatim.

- Pejzazhi.

- Vitraji.

- Enkaustika.

- Intarzioni.

- Tapicerija.

- Kollazhi.

Proçedurat e

vleresimit

Realizimi i pranueshem i modulit do të konsiderohet arritja e

kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo

rezultat të të mesuarit.


RM Rezultatet e të mesuarit



RM 1 IV a) Pyetje – përgjigje me gojë.

b) Vëzhgim i demonstrimit


- shpjegojë kuptimin e vizatimit të lirë.

- argumentojë rëndësinë e vizatimit të lirë.

- klasifikojë llojet e vizatimet e lira dhe përshkruajë veçoritë

e tyre.

- tregojë cilat janë përdorimet e vizatimeve të lira të llojeve

të ndryshme.

- tregojë cilat janë dallimit e vizatimit të lirë nga tipet e tjera

të vizatimeve.

70

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli


- dallojë dhe përshkruajë materialet e nevojshme për vizatim

të lirë;

- përshkruajë bazën në të cilën bëhet vizatim i lirë;

- përzgjedhë bazën në të cilën do të kryhet vizatimi i lirë;

- shpjegojë materialet e ngurta që përdoren në vizatim;

- zgjedhë materialet e ngurta për vizatim;

- shpjegojë materialet e lëngta që përdoren në vizatim;

- zgjedhë materialet e ngurta për vizatim.



- kryejë matjen e saktë të modelit në drejtimin horizontal;

- kryejë matjen e saktë të modelit në drejtimin vertikal;

- zbatojë shkallëzimin e modelit;

- zbatojë proporcionin (shkallën e zvoglimit dhe zmadhimit)

të modelit.



- skicojë vizatime të lira me vija;

- skicojë kompozime të lira;

- skicojë me anë të teknikës tush me pendë;

- skicojë kompozimin me figura të rregullta;

- skicojë punime me tush dhe tush të laviruar.



- përcaktojë dhe skicojë formën;

- skicojë efektet e dritës në formë;

- skicojë efektet e hijes në formë;

- bëjë hijezimin me vija;

- skicojë thjeshtëzimin e formës;

- skicojë formën dekorative.



- vizatojë detalin sipas kërkesës;

- vizatojë harkun dhe materializojë atë;

- vizatojë modelin sipas kërkesave të tij;

- vizatojë modelin e një shtëpie.


71


- kryejë vizatim të lirë me teknikën me tush të lavëruar;

- vizatojë kroki - skicë;

- vizatojë pejzazhin e një fshati;

- kryejë vizatim të lirë me teknikën e vitrajit;

- kryejë vizatim të lirë me teknikën e enkaustikës;

- kryejë vizatim të lirë me teknikën e intrazionit;

- kryejë vizatim të lirë me teknikën në tapiceri;

- kryejë vizatim të lirë me teknikën e kollazhit.

Metodat e të

mësuarit të

rekomanduara

-Ky modul duhet të zhvillohet në klasë, kabinet vizatimi dhe në natyrë.

-Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur ilustrimet për

lloje të ndryshme vizatimesh të lira, si dhe demonstrimet konkrete të

përdorimeve të drejta të mjeteve dhe të materialeve për vizatimin e

lirë.

-Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për realizimin e

vizatimeve të lira duke i lidhur njohuritë dhe shprehitë e fituara në këtë

modul me veprimtaritë dhe objektet e profesionit përkatës. Ata duhet të

nxiten të marrin pjesë aktivisht në diskutime në grup në lidhje me

çështje të ndryshme të modulit.

-Gjatë vleresimit të nxënësve, duhet te synohet kontrolli njohurive dhe

shprehive të fituara, të zbatuara këto në realizimin e vizatimeve të lira.

Baza materiale

e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen

mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:

- Klasë mësimore për mësimin teorik dhe vizatimin e lirë.

- Kompleti i mjeteve dhe materialeve për vizatimin e lirë.

- Modele, makete dhe vizatime të lira të llojeve të ndryshme.

- Materiale vizualizuese.

- Materiale të shkruara në mbështetje të çështjeve të modulit.

72

IV. Struktura e sistemit të arsimit në Kosovë

Documents

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë · PDF file3 Mrojtje mjedisi 2 64 (10) B2 Module profesionale të profilit 10 320 1 Punimet e mobilieve me makinën për kandim 2 64