Mirjana Pejić Bach Božidar Jaković Ivan Strugar

Mirjana Pejić Bach Božidar Jaković

Ivan Strugar

Osnove informatikeudžbenik za prodavače

2. razred

prvo izdanjeZagreb, 2013.

SADRŽAJ

1. Poznavanje i korištenje informacijskih i komunikacijskih tehnologija ..........................................91.1. Prikaz podataka u računalu .....................................................................................................................................10

1.1.1. Veza binarnog i dekadskog brojevnog sustava ............................................................................................101.1.2. Pojam količine podataka ...............................................................................................................................101.1.3. Prikaz znakova standardnim ASCII kodom .................................................................................................11

1.2. Građa računala..........................................................................................................................................................121.3. Operacijski sustav, grafičko sučelje i organizacija podataka u računalu ...............................................................15

2. Računalne mreže i Internet ................................................................................................................................192.1.Mreže računala ..........................................................................................................................................................20

2.1.1. Pojam računalnih mreža ...............................................................................................................................202.1.2. Vrste računalnih mreža prema udaljenosti računala...................................................................................202.1.3. Vrste računalnih mreža prema ulozi računala u mreži ................................................................................212.1.4. Internet..........................................................................................................................................................22

2.2. Elektronička pošta ...................................................................................................................................................232.2.1. Definiranje elektroničke pošte .....................................................................................................................232.2.2. Microsoft Outlook 2010 ...............................................................................................................................232.2.3. Pošta...............................................................................................................................................................242.2.4. Pisanje i slanje pošte .....................................................................................................................................252.2.5. Besplatni servisi za e-poštu ..........................................................................................................................26

2.3. Usluga WWW............................................................................................................................................................272.3.1. Web preglednici .............................................................................................................................................272.3.2. Pretraživanje sadržaja na Internetu i procjena kvalitete sadržaja..............................................................27

2.4. Računalna sigurnost i etičnost ................................................................................................................................292.4.1. Sigurnost i zaštita osobnih podataka...........................................................................................................292.4.2. Štetni programi i zaštita ...............................................................................................................................302.4.3. Kultura ponašanja na Internetu ...................................................................................................................312.4.4. Autorska/vlasnička prava na računalni program.........................................................................................33

3. Obrada teksta ............................................................................................................................................................373.1. Organizacija podataka u Wordu ..............................................................................................................................383.2. Početak rada i korisničko sučelje .............................................................................................................................383.3. Spremanje dokumenta .............................................................................................................................................39

3.3.1. Otvaranje postojećeg dokumenta.................................................................................................................403.3.2. Postava stranice .............................................................................................................................................40

3.4. Unošenje, premještanje, kopiranje i brisanje teksta ..............................................................................................403.5. Grafičke oznake i numeriranje ................................................................................................................................423.6. Uređivanje (oblikovanje) teksta...............................................................................................................................423.7. Pronalaženje i zamjena teksta .................................................................................................................................423.8. Umetanje i oblikovanje slika....................................................................................................................................433.9. Umetanje i oblikovanje tablica ................................................................................................................................443.10. Provjera pravopisa i postavljanje jezika ................................................................................................................453.11. Ispis dokumenta.....................................................................................................................................................46

4. Obrada slike unutar aplikacije Paint..............................................................................................................554.1. Pokretanje programa i izgled osnovnog prozora ....................................................................................................564.2. Alatne trake ..............................................................................................................................................................574.3. Spremanje slike ........................................................................................................................................................584.4. Kreiranje ekranskih prikaza.....................................................................................................................................58

5. Obrada zvuka i videa unutar aplikacije Movie Maker ............................................................................615.1. Osnovni podatci o aplikaciji Movie Maker .............................................................................................................625.2. Izgled osnovnog prozora..........................................................................................................................................625.3. Alatne trake ..............................................................................................................................................................635.4. Dodavanje videozapisa i fotografija u Movie Maker ..............................................................................................645.5. Dodavanje fotografija i videozapisa u Movie Maker putem Galerije fotografija ..................................................665.6. Dodavanje ili uređivanje glazbe ...............................................................................................................................665.7. Dodavanje ili uređivanje teksta ...............................................................................................................................675.8. Raspoređivanje stavki na ploči scenarija.................................................................................................................685.9. Dodavanje vizualnih efekata....................................................................................................................................685.10. Uređivanje zvuka i proporcije prikaza...................................................................................................................685.11. Dijeljenje datoteka Movie Makera na Web servisima ..........................................................................................695.12. Spremanje filma .....................................................................................................................................................695.13. Razmjenjivanje filma putem elektroničke pošte ..................................................................................................69

6. Prezentacije................................................................................................................................................................736.1. Organizacija podataka u PowerPointu ....................................................................................................................746.2. Početak rada i korisničko sučelje .............................................................................................................................746.3. Vrste pogleda slajdova .............................................................................................................................................746.4. Umetanje slajdova ....................................................................................................................................................756.5. Dizajniranje slajdova................................................................................................................................................766.6. Umetanje i oblikovanje teksta .................................................................................................................................766.7. Umetanje i oblikovanje slika....................................................................................................................................766.8. Umetanje brojeva slajdova.......................................................................................................................................776.9. Dodavanje animacija ................................................................................................................................................776.10. Priprema prezentacije za automatsko prikazivanje .............................................................................................786.11. Spremanje prezentacije..........................................................................................................................................786.12. Preporuke za dobru prezentaciju ..........................................................................................................................796.13. Projektni zadatak Prezentacija trgovačkog lanca .................................................................................................80

7. Program i algoritam ...............................................................................................................................................857.1. Algoritam – pojam i uloga........................................................................................................................................867.2. Pseudokod.................................................................................................................................................................877.3. Oblici konstrukcije algoritama ................................................................................................................................877.4. Analiza algoritma .....................................................................................................................................................87

8. Tablično računanje ..................................................................................................................................................898.1. Organizacija podataka u Excelu...............................................................................................................................908.2. Izgled osnovnog prozora..........................................................................................................................................908.3. Radna knjiga i radni listovi ......................................................................................................................................928.4. Unos podataka..........................................................................................................................................................928.5. Oblikovanje polja i tipovi podataka ........................................................................................................................938.6. Tipovi podataka........................................................................................................................................................958.7. Spremanje radne knjige kao datoteke na disk ........................................................................................................968.8. Formule i funkcije ....................................................................................................................................................96

8.8.1. Unos formula.................................................................................................................................................968.8.2. Kopiranje formula .........................................................................................................................................978.8.3. Relativno i apsolutno adresiranje .................................................................................................................978.8.4. Funkcije u Excel-u .........................................................................................................................................988.8.5. Uporaba funkcije automatskog zbrajanja ....................................................................................................99

8.9. Rad s više radnih listova ..........................................................................................................................................998.10. Izrada grafikona ...................................................................................................................................................1018.11. Ispis podataka ......................................................................................................................................................1028.12. Pomoć MS Excel 2007 – tipka F1 ........................................................................................................................1038.13. PROJEKTNI ZADATAK .......................................................................................................................................104

LITERATURA .................................................................................................................................................................111

KAZALO POJMOVA ....................................................................................................................................................112

PREDGOVOR

Udžbenik Osnove informatike namijenjena je učenicima srednjih strukovnih škola zanimanja Trgovac.Kroz ovu knjigu učenici će se upoznati s primjenom informacijsko-komunikacijskih tehnologija u njihovombudućem zaposlenju.

Na samom početku knjiga objašnjava prikaz podataka u računalu, građu računala i operacijski sustav.U suvremenom poslovanju važno je znati ponašati se na Internetu te poštivati autorska prava na računalneprograme pa su i ove teme dio udžbenika. Velik dio udžbenika posvećen je konkretnoj primjeni računalnihaplikacija. Prva takva aplikacija jest Microsoft Word koji služi za obradu i prikaz podataka. Prikazat će sei programi za obradu slike, zvuka i videa. Trgovci se često susreću s raznim prezentacijama što je razlogdetaljnog prikazivanja alata Microsoft PowerPoint. Na samom kraju ove knjige učenici će vidjeti kako imMicrosoft Excel može pomoći u tabličnom računanju.

Sva poglavlja popraćena su konkretnim zadatcima i pitanjima za provjeru znanja. Preporučamo da uče-nici pohranjuju rezultate zadataka na USB memorijsku jedinicu, jer će se na taj način upoznati sa potrebomstrukturiranog pohranjivanja podatka na računalo. Ukoliko to nije moguće, učenici bi trebali rezultatevježbi pohranjivati na neku drugu memoriju računala.

Udžbenik je u potpunosti usklađen s planom i programom predmeta, ali prati i najnovije trendove upraksi te otvara brojna pitanja vezana uz budućnost poslovanja.

U svakom sljedećem izdanju udžbenik će se popravljati i nadopunjavati, a rado ćemo prihvatiti primjedbei napomene učenika i profesora koji će se koristiti ovim udžbenikom.

U Zagrebu, srpanj, 2013.

Uredništvo

7

9

• Prikaz podataka u računalu• Veza binarnog i dekadskog brojevnog sustava• Pojam količine podataka• Prikaz znakova standardnim ASCII kodom• Građa računala• Operacijski sustav

Poznavanje i korištenje informacijskihi komunikacijskih tehnologija1

1.1. Prikaz podataka u računalu

1.1.1. Veza binarnog i dekadskog brojevnog sustava

Baza brojevnog sustava jest broj različitih znamenaka u nekom brojevnomsustavu. Dakle, baza brojevnog sustava može biti bilo koji prirodni broj veći ilijednak 2. Baza dekadskog brojevnog sustava jest broj deset, a njegove zna-menke su:

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 i 9.Dekadski brojevni sustav koristi se od davnina pa sve do danas iz jednostavngrazloga što je čovjek počeo računati pomoču prstiju na rukama, a ima ih deset.

Baza binarnog brojevnog sustava jest dva, a njegove znamenke jesu:0 i 1.

Mjesnoj je vrijednosti pridružena potencija broja 2 (baza binarnog brojevnogsustava). Na primjer, binarni broj 1010010 možemo napisati kao:

1x26 + 0x25 + 1x24 + 0x23 + 0x22 + 1x21 + 0x20

Ujedno na taj način možemo izračunati njegovu protuvrijednost u dekad-skom sustavu:

1x26 + 0x25 + 1x24 + 0x23 + 0x22 + 1x21 + 0x20 = 64 + 16 + 2 = 82Želimo li istaknuti bazu brojevnog zapisa, prethodne brojeve napisat ćemo

ovako:(1010010)2 = (82)10

Kod pretvorbe broja iz binarnog brojevnog sustava u dekadski možemo ko-ristiti i tablicu potencija broja 2.

1. POZNAVANJE I KORIŠTENJE INFORMACIJSKIH I KOMUNIKACIJSKIH TEHNOLOGIJA

10

Uvod:

Cilj ovog poglavlja je upoznavanje s osnovama informacijsko-komunikacijskih tehnologija.Računalo prikazuje podatke u binarnom obliku te je za razumijevanje rada računala važnopoznavati povezanost prikaza podataka u računalu i brojevnih sustava. Prikazuje se i ASCIIkod. U poglavlju se objašnjavaju osnovni dijelovi računala. Radom računala upravljaju ope-racijski sustavi, te se učenici upoznaju i s njihovim glavnim zadatcima.

2048 1024 512 256 128 64 32 16 8 4 2 1

211 210 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20

U sljedećem primjeru broj 11101 pretvoren je iz bi-narnog brojevnog sustava u dekadski broj 29:

(11101)2 = (?)10

(11101)2 = 1x24 + 1x 23 + 1x22 + 0x21 + 1x20 =1x16 + 1x8 + 1x4 + 0x2 + 1x1 =

16 + 8 + 4 + 1 = 29(11101)2 = (29)10

Razvojem računalstva posebno su važni postali bi-narni brojevi, jer se rad računala temelji na činjenicida se svaki elementarni sklop (bit) računala može na-laziti u jednom od dva stanja: 0-neaktivnom i 1-aktiv-nom. Kombinacijom bitova možemo zapisati sveprirodne brojeve u binarnom sustavu, ali i brojne druge znakove i naredbe.Svaka poruka prikazana na ekranu ili napisana na tipkovnici pretvara se u niznula i jedinica, o čemu će biti govora u nastavku poglavlja.

1.1.2. Pojam količine podataka

Binarni je zapis čovjeku teže čitljiv od dekadskoga, ali se na njemu te-melji rad računala, jer se podatci moraju pretvoriti u oblik koji računalo jedino„razumije“.

Binarni brojevni sustav koristi se za rad računala, koje podatke i naredbe pri-kazuje pomoću kombinacija dva stanja računalnih komponenti. Na primjer, elek-trični krug može biti aktivan (1) ili ne (0). Protok kruga može se odvijati ujednom (1) ili drugom smjeru (0). Laserska zraka može se reflektirati (1) ili ne(0). Čestica može biti magnetizirana (1) ili ne (0). Bit (engl. binary digit) je naj-manja fizička jedinica podataka koju računalo može prepoznati, a možepoprimiti samo dva stanja (0 ili 1). Da bismo mogli prikazati sve potrebne zna-kove (slova, brojke i specijalne znakove poput %, &, $ i sl.), bitove svrstavamou skupine. Skupina od 8 bitova tvori 1 bajt (engl. byte).

Jedinicama većim od bajta izražava se veličina datoteka ili memorija računala: kilobajt 1kB ≈ 210

≈ 1024 bajta ( ≈103 bajta)megabajt 1MB ≈ 1024 kB (106 bajta)gigabajt 1GB ≈ 1024 MB (109 bajta)terabajt 1TB ≈ 1024 GB (1012 bajta)


11

Slika 1.1. Tipičnostolno računalo

Zadatak 1.1. Pronađite na Internetu informaciju o količini ukupnih infor-macija na svijetu korištenjem izraza „How Much Information Is There In theWorld?“? Upišite procijenjenu količinu informacija:

Pomoću 8 bitova moguće je prikazati 28, tj. 256 različitih kombinacija nula ijedinica. Svakoj od tih kombinacija možemo pridružiti neki znak: broj, slovo ilispecijalni znak (=, /, & itd.). Bilo koji znak koji se pokazuje na zaslonu ra-čunala je samo grafički prikaz određene kombinacije nula i jedinica.

1.1.3. Prikaz znakova standardnim ASCII kodom

Da bi računalo „znalo koji grafički prikaz treba prikazati, ono pronalazi bi-narni zapis toga znaka u tablici koja se zove kodna tablica znakova (engl. cha-racter set). U nastavku će se detaljnije prikazati ASCII kodni sustav.

Danas najveći broj korisnika u svijetu rabi ASCII kodni sustav. Za ovukodnu tablicu, koja je dobila i međunarodni standard (ISO 8859), najčešće seupotrebljava naziv Latin-1. Budući da se u svijetu, osim latinice, rabe i drugapisma (kinesko pismo, ćirilica, arapsko pismo itd.), uvode se i nove kodne tablicepojedinih jezika i pisama.

Dogovorena je ASCII tablica kodova u kojoj svaki znak ima svoj rednibroj. Ako taj redni broj pretvorimo u binarni zapis, dobit ćemo ASCII kod togznaka. Prema Slici 1.2. vidljivo da je ASCII kod znaka A=01000001.

12

ZNAK ASCII ZNAK ASCII A 01000001 S 01010011 B 01000010 Š 11100110C 01000011 T 01010100Ć 10001111 U 01010101Č 10101100 V 01010110D 01000100 W 01010111Đ 11010001 X 01011000E 01000101 Y 01011001F 01000110 Z 01011010G 01000111 Ž 10100110H 010010000 0 00110000I 01001001 1 0010001J 01001010 2 00110010K 014001011 3 00110011L 01001100 4 00110100M 01001101 5 00110101N 01001110 6 00110110O 01001111 7 00110111P 01010000 8 00111000Q 01010001 9 00111001R 01010010

Slika 1.3. Prikaz kodnihASCII tablica u računalu


Slika 1.2. Monitor prikazujeznakove na ekranu teme-ljem binarnog brojevnogsustava

Građa računalaSlika 1.4. prikazuje građu računala. Hardver (engl. Hardware) su svi fizički

dijelovi računala, a dijele se na središnju jedinicu, ulazne i izlazne uređajete vanjske memorije.

Središnja jedinica obrađuje podatke,upravlja svim dijelovima računala i usklađujenjihov rad. Sastoji se od središnjeg procesora(engl. Central Processing Unit, CPU) i internihmemorija. CPU se sastoji od upravljačkejedinice i aritmetičko-logičke jedinice.

Sabirnice su snopovi električnih vodiča ko-jima se međusobno povezuju dijelovi računala.One služe za prijenos instrukcija, podataka iupravljačkih signala.

ROM memorija (engl. Read Only Memory), služi za čuvanje programa kojiupravljaju radom računala. ROM memorija se može samo čitati, a služi za po-

13

Slika 1.5. Središnji pro-cesor računala dio jesredišnje jedinice

Slika 1.4. Građa računala


Zadatak 1.2. Na praznom listu papira napišite svoje ime. Koristeći prikazkodnih tablica u računalu pomoću ASCII koda napišite svoje ime u sljedećemredu.

SREDIŠNJA JEDINICA

SREDIŠNJI PROCESOR

UPRAVLJAČKAJEDINICA

ULAZNEJEDINICE

IZLAZNEJEDINICE

INTERNA MEMORIJA

SABIRNICE

VANJSKA MREŽA

SABIRNICE

SABIRNICE

SABIRNICE

VANJSKAMEMORIJA

KOMUNIKACIJSKE JEDINICE

ARITMETIČKO-LOGIČKA JEDINICA

hranu podataka koji se neće mijenjati. ROM memorija je obično manjeg kapa-citeta.

RAM memorija (engl. Random Access Memory) je radna memorija koju ra-čunalo koristi za pohranu programa i podataka na kojima korisnik trenutnoradi. Ako se računalo isključi, a korisnik nije pohranio rezultate svog rada (npr.tekst koji je napisao), nepovratno će se obrisati sve što je zatečeno u radnoj me-moriji. Za razliku od ROM memorije, sadržaj RAM memorije se može mijenjati.

Ostali dijelovi računala, koji nisu dio središnje jedinice, su: ulazne jedinice,izlazne jedinice, vanjske memorije i komunikacijske jedinice.

Ulazne jedinice prihvaćaju podatke i naredbe od korisnika i pretvaraju ih uoblik koji računalo može razumjeti (binarni oblik). U ulazne jedinice spadaju:tipkovnica, miš, dodirni ekran, pametna ploča, skener, svjetlosna olovka, palica,optička čitala, uređaji za snimanje govora, digitalni fotoaparati, senzori i sl.

Izlazne jedinice prikazuju podatke i rezultate obrade u obliku koji korisnikmože razumjeti (tekst, slika, zvuk, pokretne slike, animacija), tj. u analognomobliku. U izlazne jedinice spadaju: zaslon ili monitor, pisač, crtalo, faks uređaj,zvučnici i sl.

Vanjska memorija služi za trajno pohranjivanje podataka i programa. Naj-važnija vanjska memorija je tvrdi disk (engl. Hard Disk), koji se koristi za pohranupodataka u računalima. Sastoji se od kružnih ploča smještenih unutar kućišta,koje se vrte oko jedne osi pomoću elektromotora. Ploče su izrađene od metala ilistakla, a magnetizirane su. Magnetske glave smještene iznad magnetiziranihploča pohranjuju odnosno čitaju podatke. Za prijenos i pohranu podataka čestose koriste i optičke vanjske memorije, kao što su CD i DVD diskovi. U novije vri-jeme se USB memorija (engl. USB drive) najčešće koristi, jer je lako prenosiva,malih dimenzija, brža i veće mehaničke otpornosti od CD i DVD diskova.

Komunikacijske jedinice služe za prijenos podatka između računala i ra-čunalnih mreža.

14

Slika 1.6. Najčešće korištene ulazne jedinice

su tastatura i miš

Slika 1.7. Najčešće korištene izlazne jedinice

su monitor i pisač

Zadatak 1.3. Na Internetu pronađite slike ulaznih, izlaznih i ulazno-izlaz-nih jedinica koje su spomenute u knjizi.

Slika 1.8. Najčešće kori-štene jedinice vanjskihmemorija su CD i USBmemorije


1.3. Operacijski sustav, grafičko sučelje i organizacija podataka u računalu

Dvije osnovne kategorije softvera su: (1) sistemski softver koji nadziru radračunala i (2) aplikacijski softver koji omogućuje obavljanje određenih zadataka(rješavanje različitih problema) zbog kojih čovjek koristi računalni sustav. Osimovih temeljnih skupina postoji i komunikacijski softver. koji omogućava komu-nikaciju između udaljenih računalnih sustava odnosno prijenos podataka na da-ljinu. Komunikacijski softver sadrži dijelom karakteristike sistemskog iaplikacijskog softvera.

Operacijski sustav je dio sistemskog softvera koji upravlja radom cjelokup-nog računalnog sustav u svim fazama njegovog rada. Operacijski sustavi pove-zuju i objedinjuju sve dijelove računala i omogućuju njihovu djelotvornuuporabu. Pokreće se automatski, uključenjem računala i pritom proziva pojedineračunalne uređaje provjeravajući njihovu prisutnost i ispravnost.

Primjeri operacijskog sustava su Windows, OS X, UNIX i Linux. Windows iOS X su operacijski sustavi namijenjeni osobnim računalima, za čije se korište-nje plaća licenca. UNIX operacijski sustav namijenjen je serverskim računalimavelike snage. Linux operacijski sustav također je namijenjen osobnim računa-lima, a radi se o softveru otvorenog koda čije je korištenje besplatno.

Operacijski sustavi se mogu dijeliti i prema broju zadataka koje mogu isto-vremeno obavljati. Jednozadaćni operacijski sustav istovremeno može

izvršavati samo jednu naredbu, dok višezadaćni operacijski sustav može iz-vršavati više programa u isto vrijeme (npr. Unix, Windows, Linux).

Linux, sve Windows inačice)Grafičko korisničko sučelje (engl. graphical user interface – GUI) koristi ra-

čunalnu grafiku radi lakšeg rada na računalu u različitim aplikacijama. Korisnicine trebaju znati različite programske jezike da bi radili u nekoj aplikaciji, jer imgrafičko korisničko sučelje omogućava jednostavan rad bez dodatnog učenja.

Grafičko korisničko sučelje koristi grafičke simbole i slikovne elemente, pričemu najčešće podržava uporabu miša, kao što je slučaj kod sustava Windows iLinux.

15

Zadatak 1.4. Pronađite na Internetu nekoliko ponuda stolnih računalau kojima su navedene komponente računala. Usporedite cijene računala sobzirom na veličinu RAM memorije?


Dijelovi grafičkog korisničkog sučelja su pokazivač, ikone, radna površina,prozor i izbornici. Prvo grafičko korisničko sučelje nastalo je 1970-tih godina upoduzeću Xerox.

Svi podatci u računalu (tekstovi, slike, zvučne, video datoteke, aplikacijeitd.) pohranjuju se u datoteke. Svaka datoteka sastoji se od dva dijela: naziv da-toteke koji je proizvoljan i korisnik ga kreira i produžetka koji otkriva oblik po-dataka, npr. .docx, .xlsx, .pptx itd.

Datoteke su hijerarhijski strukturirane unutar mapa. Mape su područjana disku unutar kojih spremamo datoteke i druge mape na organiziran način.Najčešće se srodne datoteke pohranjuju u pojedinoj mapi. Glavna prednost ješto se one mogu vrlo jednostavno kreirati, brisati, preimenovati, kopirati, pre-mještati, komprimirati, pretraživati i slično. Kreiranje mapa u Windows okru-ženju može se napraviti na nekoliko načina. Korištenjem padajućeg izbornikaDokumenti - Nova mapa ili korištenjem brzog izbornika desnim klikom mišaponovo se odabere mogućnost Novo – Mapa. Također u dijaloškom prozoru zaspremanje postoji posebna ikona za kreiranje novih mapa.

Slika 1.9. prikazuje stvaranje nove mape klikom na gumb Nova mapa unutarJavnih dokumenata na računalu, a Slika 1.10. prikazuje mogućnosti koje se ot-varaju desnim klikom miša na mapu: otvaranje, otvaranje u novom prozoru, za-jedničko korištenje, slanje (npr. elektroničkom poštom), kopiranje, stvaranjeprečaca ili preimenovanje mape.

16


Slika 1.9. Stvaranje nove mape pomoću gumba Nova mapa

17


Slika 1.10. Mogućnosti upravljanjamapom koje se otvaraju desnimklikom miša

Slika 1.11. Rezultat stvaranja mapehijerarhijske strukture: Osnove infor-matike: Word, Paint, Movie Maker,Power Point i Excel

Zadatak 1.5. Zadatak 1.5. Na memorijskoj jedinici (npr. USB) koju ćetekoristiti za pohranjivanje rezultata vježbi napravite mapu Osnove infor-matike. Unutar mape napravite dodatno još pet mapa u koje ćete pohra-njivati rezultate vježbi: Word, Paint, Movie Maker, Power Point i Excel.Vaše mape trebale bi biti organizirane kao što je prikazano na Slici 1.11.

18

1. Što je baza brojevnog sustava?

2. Što je baza binarnog brojevnog sustava i koje su njegove znamenke?

3. Što rabimo kod pretvorbe broja iz binarnog brojevnog sustava u dekadski?

4. Koja je razlika između bita i bajta?

5. Navedite kodnu tablicu znakova koja se najčešće koristi!

6. Što je hardver?

7. Čemu služi središnja jedinica i od čega se sastoji?

8. Što je to operacijski sustav?

9. Koji su osnovni zadatci operacijskog sustava?

PIT

AN

JA

ZA P

ON

AVL

JAN

JEG

RA

DIV

A

SAŽETAK

Baza brojevnog sustava jest broj različitih znamenaka u nekom brojevnomsustavu. Binarni je zapis čovjeku teže čitljiv od dekadskoga, ali se na njemu te-melji rad računala, jer se podatci moraju pretvoriti u oblik koji računalo jedino„razumije“. Računalo „razlikuje“ dva stanja s obzirom na napon (signal): (1)napon (signala) i (0) bez napona (signala). Da bi računalo znalo koji grafički pri-kaz treba prikazati, ono pronalazi binarni zapis toga znaka u tablici koja se zovekodna tablica znakova (engl. character set). Danas najveći broj korisnika u svi-jetu rabi ASCII kodni sustav.

Hardver (engl. Hardware) su svi fizički dijelovi računala, a dijele se na središ-nju jedinicu, ulazne i izlazne uređaje te vanjske memorije. Središnja jedinicaobrađuje podatke, upravlja svim dijelovima računala i usklađuje njihov rad. Sa-stoji se od središnjeg procesora (engl. Central Processing Unit, CPU) i internihmemorija. CPU se sastoji od upravljačke jedinice i aritmetičko-logičke jedinice.Ostali dijelovi računala, koji nisu dio središnje jedinice, su: ulazne jedinice, izla-zne jedinice, vanjske memorije i komunikacijske jedinice.

Operacijski sustav je skup programa koji služe za kontrolu rada i upravljanjeračunalom te korisničkim programima. Primjeri operacijskog sustava su Win-dows, OS X, UNIX i Linux. Grafičko korisničko sučelje (engl. graphical user in-terface – GUI) koristi računalnu grafiku radi lakšeg rada na računalu ijednostavnijeg rada u različitim aplikacijama.

Svi podatci u računalu (tekstovi, slike, zvučne, video datoteke, aplikacije itd.)pohranjuju se u datoteke. Datoteke su hijerarhijski strukturirane unutar mapa.Najčešće se srodne datoteke pohranjuju u pojedinoj mapi.


Documents

Mirjana Pejić Bach Božidar Jaković Ivan Strugar