ЖАСТАР �ЛЕМІМИР МОЛОДЕЖИ

№ 7 (236) 30.04.2015

Академик Е. А. Б�кетов атында�ы �ара�анды мемлекеттік университетi * Карагандинский государственный университет имени академика Е. А. Букетова

Б�гінгі номерде

Сегодня в номере

�ара�андылы"тар $лы Отан со�ысында

бет. 2&ылымны' "ия жолында

бет. 4Досрочные выборы — беспрецедентная победа!

стр. 5Жа'аша о"ыту б�гінгі заман талабы

бет. 10Свидетели войны

стр. 8-9

Кто стал студентом года — 2015?

стр. 13

Сіз дер ді Ұлы Же ңіс тің 70 жыл ды ғы мен құт тық тай мын! Бұл ме ре ке — қа зақ стан-дық тар үшін қа си ет ті де қас тер лі ме ре ке. Осы ай ту лы күн əр қа шан елі міз дің ай бын-ды лы ғы мен рух кү ші нің, Отан ның өр кен деуінің жə не қай та қа лып та су ының ны ша ны са на ла ды.Өт кен жыл дар ішін де өмі рі міз де көп өз ге ріс тер орын ал ды. Алай да, уақыт сол бір

ұлы да қор қы ныш ты со ғыс тың ба тыр лық қа то лы жə не қай ғы лы ке зең де рін жа ды мыз-дан өшір мей ді. Біз ұрыс да ла сы нан орал май қал ған дар ту ра лы ес те лік тер ді қа си ет тұ та мыз, же ңіс ке же туі міз ге сеп бол ған, қа зір гі уақыт та өмір сү ріп жат қан май дан-гер ле рі міз ге, со нау қи ын шақ та тыл да бел жаз бай ең бек ет кен дер ге қам қор шы лық көр се те міз. Же ңіс кү ні мен Отан қор ғау шы лар кү ні нің Тəуел сіз Қа зақ стан ның мем ле-кет тік ме ре ке ле рі күн тіз бе сін де қа тар тұ руы те рең мəн ге ие.Мен Қа ра ған ды мем ле кет тік уни вер си те тін де көп жыл дар қыз мет етіп кел ген ар-

да гер ле рі міз бен тыл ең бек кер ле рі не құт тық тау сөз ар на ғым ке ле ді. Біз əр кез уни-вер си тет өмі рі не бел сен ді ара ла сып, бас та ма ла ры мыз бен жа ңа іс те рі міз ге қол дау та ны тып, қи ын дық тар ды же ңе бі лу де гі тə жі ри бе ле рі ңіз ді жас тар мен бө ліс кен де рі ңіз үшін сіз дер ге шек сіз ал ғыс біл ді ре міз. Біз дің бү гін гі бей біт өмі рі міз, ба ла ла ры мыз бен не ме ре ле рі міз дің ба қыт ты күн де рі үшін сіз дер ге рақ мет! Сіз дер ге ұзақ ғұ мыр, ден са улық пен аман дық ті лей мін! Ме ре ке құт ты бол сын, қым бат ты ар да гер лер, тыл ең бек кер ле рі!Ұлы Же ңіс кү ні мен бар лық оқы ту шы лар ды, қыз мет кер лер мен сту дент тер ді құт-

тық тай мын. Бар лық та ры ңыз ға бей біт ші лік, өр кен деу, сəт ті лік тер ті лей мін!

АКА ДЕ МИК Е. А. Б КЕ ТОВ АТЫН ДА �Ы �АРМУ РЕК ТО РЫ Е. �. КБЕЕВ

Поз драв ляю вас с 70-ле ти ем По бе ды в Ве ли кой Оте че ствен ной вой не! Этот праз-дник — один из са мых до ро гих и вол ну ющих для всех ка зах стан цев. Он всег да бу дет сим во лом ве ли чия и си лы ду ха на ше го на ро да, его го тов нос ти к за щи те Ро ди ны и ак тив ной дея тель нос ти во имя ее воз рож де ния и проц ве та ния.Мно гое из ме ни лось в на шей жиз ни за ушед шие го ды. Од на ко вре мя не сти ра ет

в на шей па мя ти ге ро ичес кие и тра ги чес кие ве хи той ве ли кой и страш ной вой ны. Мы свя то чтим па мять тех, кто не вер нул ся с по лей сра же ний, про яв ля ем за бо ту о ны не жи ву щих фрон то ви ках и тех, кто тру дил ся в это тя же лое вре мя в ты лу, приб-ли жая по бе ду. Глу бо ко сим во лич но, что День По бе ды и День за щит ни ка Оте че ства сто ят ря дом в ка лен да ре го су дар ствен ных праз дни ков Не за ви си мо го Казахстана. Со сло ва ми глу бо ко го ува же ния я об ра ща юсь к на шим ве те ра нам и тру же ни кам

ты ла, мно го лет про ра бо тав шим в Ка ра ган дин ском го су дар ствен ном уни вер си те те. Мы бес ко неч но бла го дар ны вам за ва шу под дер жку и жи вое учас тие в жиз ни уни-вер си те та, за ва ше не рав но ду шие к ини ци ати вам и на чи на ни ям, за опыт пре одо ле-ния труд нос тей, ко то рым вы щед ро де ли тесь с мо ло дежью. Спа си бо за на шу мир ную жизнь, за на ших де тей и вну ков, за их счастье! Здо ровья вам, дол го ле тия и бла го по лу-чия! С праз дни ком, до ро гие ве те ра ны и тру же ни ки ты ла!Поз драв ляю с ве ли ким праз дни ком По бе ды всех пре по да ва те лей, сот руд ни ков и

сту ден тов. Же лаю всем ми ра, проц ве та ния, ус пе хов!

РЕК ТОР КАРГУ ИМ. АКА ДЕ МИ КА Е. А. БУ КЕ ТО ВА Е. К. КУ БЕ ЕВ

�ымбатты $лы Отан со�ысыны' ардагерлері,

тыл е'беккерлері, "Bрметті Cріптестер, студенттер!

Дорогие ветераны Великой Отечественной войны,

труженики тыла, уважаемые коллеги, студенты!

№ 7 (236) 30.04.20152 Жастар �леміМир молодежи Же�іске — 70 жыл

45 мың ға жу ық қа ра ған ды лық түр лі май дан ше бін де со ғыс ты. Ор та лық Қа зақ-стан да құ рыл ған əс ке ри құ ра ма: ал ға шын-да 29 ат қыш тар ди ви зи ясы атал ған 72 Крас-ног рад Қы зыл Ту ат қыш тар ди ви зи ясы ның; 387 Пе ре коп ат қыш тар ди ви зи ясы ның (құ-ра мын да 1080, 1082, 1084, ат қыш тар жə не 860 ар тил ле рия пол кі) құ ра мы на ен ген жер лес те рі міз Мəс ке уді, Ле нин град ты, Ста лин град ты қор ғап, Курск до ға сы шай-қа сы на қа тыс ты, Украина, Мол да вия, Ру-мы ния, Вен гри яны жа удан азат ет ті.Жүз мың да ған қа зақ стан дық жауын гер-

лік ер лі гі үшін ме даль дер мен жə не ор ден-дер мен ма ра пат тал ды, 98 қа зақ стан дық Ке-ңес Ода ғы ның Ба ты ры атан ды, оның 32-і қа-ра ған ды лық: Бре усов В. Е., Гав ри лов И. С., Ду да рен ко А. Е., Кор не ев И. И., Пав-лов Ю. Н., Пань ков И. К., Ток ма ков Е. П., Əб ді ров Н., Кор ни ен ко П. Н., Ле бе дев С. А., Ма мы ра ев М., Ма ри ныч И. И., Мо роз А. И., Нұр жа нов К. Б., Си дор ков С. М., Сыр тла-нов М., Те ря ев П. И., Уль янин Ф. И., Кол-ба сов Н. И., Ко ло дий И. М., Мил лер Л. К., Под сад ник Н. Г., Ши ля ев Ф. Ф., Дəу лет-бе ков А., Жи вов А. П., Зен ков ский А. И., Ива ниш ко Ф. Я., По но ма рев М., Щер ба-ков О. Н., Ас фан ди яров З. Л., Гри горь-ев Н. М., Ка мал ди нов Ф. Г.То ғыз адам Даңқ Ор де ні нің то лық иеге-

рі атанды: Бай за ков Б., Бе лов Ф. А., Кал мы-ков Н. П., Ка ра ба нов И. А., Курь ятов В. К., По ка ти лов Н. И., Спи цын В. П., Сү лей ме-нов М., Үн ші ба ев Ж. Т.Төрт қа зақ стан дық екі мəр те Ке ңес

Ода ғы ның ба ты ры атан ды: Т. Би гел ди-нов, С. Лу ган ский, И. Пав лов жə не Л. Бе да. Со ғыс тан кейін ба тыр ата ғы даң қты қол-бас шы Б. Мо мы шұ лы на бе ріл ді. Же ңіс тің бір ден-бір ны ша ны Рейхстаг қа бі рін ші ту ті гу ші ке ңес жауын гер ле рі нің қа та рын да Р. Қош қар ба ев тың аты ата ла ды. Көп те ген қа зақ стан дық тар тыл да пар ти зан дық құ ра-ма лар дың құ ра мын да жа умен шай қас ты.КСРО-ның ба тыс аудан да рын жа улап

алу ба ры сын да ел эко но ми ка сын да ғы Қа-зақ стан ның ма ңыз ды лы ғы бір ден арт ты.Қа зақ стан эва ку аци ялан ған кə сі по рын-

дар ды қа был да ды. 1941-1942 жыл да ры рес-пуб ли ка ға 220 зауыт пен фаб ри ка, цех пен ар тель кө бі не Украина дан, Бе ло рус си ядан, Мол да ви ядан, Мəс ке уден, Ле нин град тан, со ның ішін де 54 зауыт пен төрт же ңіл өнер-кə сіп фаб ри ка сы қай та ба за лан ды. Осы кə сі по рын дар ды ор на лас ты ру дың не гіз гі аудан да ры Алматы, Қа ра ған ды, Орал, Пет-ро павл, Шым кент, Се мей, Ақ тө бе бол ды. Бар лы ғы, со ның ішін де эва ку аци ялан ған-ды қос қан да 1941-1945 жыл да ры Қа зақ стан-да 460 кə сі по рын пай да бол ды. Республика 85 % қор ға сын, 35 % мыс, 60 % мо либ ден, 65 % вис мут, 79 % по ли ме тал ды ру да лар ды бе ре бас та ды. Қа ра ған ды кен ші ле рі со ғыс жыл да ры 34 млн. тон на кө мір бер ді, 39 % қа зақ стан дық мұ най өн ді ру өс ті.Қа ра ған ды ға «Қа ра ған ды кө мір» ком би-

на ты ның ше бер ха на ла ры ның аума ғын да ор на лас қан А. Пар хо мен ко атын да ғы Во ро-ши лов град зауыты кө ші ріл ді. 1941 жыл дың аяғы на қа рай Қа ра ған ды об лы сы на Қар-МА ЭС жə не Но во по дольск це мент зауыты-ның құ ры лы сы на Ас та хов це мент зауытын-

да ор на лас ты рыл ған Ки ев ЖЭО жаб ды ғы ке ліп түс ті. 1942 жыл дың көк те мін де «Қа-ра ған ды кө мір» трес ті нің га ра жын да Ар те-мов аяқ ки ім фаб ри ка сы, ал 1943 жыл дың на уры зын да об лса уда № 1 дү ке ні нің ғи-ма ра тын да Ас тра хань қа ла сы кон ди тер лік фаб ри ка сы ор на лас ты рыл ды. Олар дың ба-за сын да кейі ні рек Қа ра ған ды аяқ ки ім жə-не кон ди тер лік фаб ри ка сы құ рыл ды.Со ғыс жыл да ры Бал қаш қа ла сын да мыс

қо ры ту зауыты ның аума ғын да эва ку аци-ялан ған Коль чу гин түс ті илем деу зауыты (№ 517 зауыт) ор на лас ты рыл ды, оның ба-за сын да Түс ті ме тал дар ды өң деу зауыты (ТМӨЗ) құ рыл ды. Со ны мен қа тар, Бал қаш қа ла сын да Ма ри уполь кон сер ві зауыты ор-на лас ты рыл ды, оның ба за сын да Бал қаш ба лық кон сер ві леу зауыты ор на лас ты рыл-ды.Қа ра ған ды об лы сы на өнер кə сіп тік кə сі-

по рын дар дан өз ге көп те ген шы ғар ма шы-лық ұжым дар эва ку аци ялан ған еді.

1942 жы лы қа зан айы ның со ңы на та ман ор на лас ты рыл ған Ле ся Ук ра ин ка атын да ғы Ки ев мем ле кет тік ака де ми ялық орыс дра-ма те ат ры 1943 жыл дың шіл де сі не дейін жұ мыс іс те ген еді.

1944 жыл дың ба сын да Қа ра ған ды ға 1941 жы лы Ке ңес Ода ғы ның əр түр лі қа ла-ла ры нан эва ку аци ялан ған əр тіс тер ден құ-рал ған Сол түс тік Қа зақ стан опе рет та те ат-ры ауыс ты ры лып кел ді.Бал қаш та Мəс кеу мем ле кет тік ка ме ра-

лы те ат ры ор на лас ты рыл ды.Со ғыс жыл да рын да Қа ра ған ды өнер кə-

сіп тік кə сі по рын дар мен қа тар эва ку аци-ялан ған тұр ғын ха лық тың да екін ші үйі не ай нал ды.

1941 жыл дың қа ра ша айын да Эва ку-ация жө нін де гі ке ңес тің жа ны нан Тұр ғын-дар дың эва ку ация жө нін де гі бас қар ма сы құ рыл ды. 1942 жыл дың қаң та рын да оның ор ны на эва ку аци ялан ған тұр ғын ха лық ша ру ашы лық құ ры лы мы бойын ша РКФСР Ха лық Ко мис сар лар Ке ңе сі нің бө лі мі құ-рыл ды. 1945 жыл ға шейін өмір сүр ген сон-дай бө лім дер Ха лық Ко мис сар лар Ке ңе сі жа нын да ғы рес пуб ли ка лар жə не об лыс тық ке ңес тер дің ат қа ру шы ко ми тет те рі нің ор-ны на құ рыл ды.Қа ра ған ды об лы сын да ғы эва ку аци ялау

пун кті 1941 жыл дың 19 шіл де сін де құ рыл-ды, ал Қа ра ған ды об лыс тық ат қа ру ко ми те-ті нің 1941 жыл ғы 14 шіл де де гі ше ші мі мен Қа ра ған ды қа ла сын да тұр мыс тық-са ни тар-лық нор ма адам ба сы на 5 кв. м-ден кел ді. Ар ты лып қал ған тұр ғын үй аумақ та ры на эва ку аци ялан ған дар мен қы зыл əс кер лер-дің от ба сы ла рын ор на лас ты ру үшін алып қал ды.

1941 жыл дың 1 қыр күйе гін де Қа зақ-стан ға 24258 адам эва ку аци ялан ды (со ның ішін де 8769 ба ла) — 9503 ер лер мен 14755 əйел дер. Қа ра ған ды об лы сы на осы уақыт-та эва ку ация бойын ша бар лы ғы 448 адам кел ді. «Қаз СРО об лы сы на эва ку аци ялан-ған ха лық тың ке луі ту ра лы» жи ын тық кес-те де 1942 жыл дың 10 қаң та рын да ғы жағ дай бойын ша Қа зақ стан ға ор на лас ты рыл ған эва ку аци ялан ған дар дың са ны 427718-ге жет ті де ген де рек тер кел ті рі ле ді. Осы кез-де Қа ра ған ды об лы сы на ор на лас ты рыл ған 22617 адам ның 3688-і қол хоз дар ға, 743-і — сов хоз дар ға, 78-і — МТС, 6882-і — өнер кə-сіп кə сі по рын да ры на, 10944-і — об лыс тық жə не аудан дық ор та лық тар ға жі бе ріл ді.Дон бас тан жə не Под мос ковь еден Қа ра-

ған ды ға бі рін ші жы лы 10 мың нан ас тап жұ-мыс шы мен кө мір са ла сы ның ма ман да ры кел ді. Қа ра ған ды ның шах та ла ры ның бі рін Дон бас тан кел ген А. Ста ха нов бас қар ды. Қа ра ған ды об лы сы на эва ку аци ялан ған аза-мат тар жер гі лік ті тұр ғын дар мен қа тар Же-ңіс кү нін өз ең бек те рі мен жа қын да та оты-рып, өнер кə сіп кə сі по рын да рын да, ауыл ша ру ашы лы ғын да, мə де ни ет, өнер ме ке-ме ле рін де, оқу орын да рын да жə не ха лық ша ру ашы лы ғы ның бас қа да са ла ла рын да жұ мыс іс те ді.Со ғыс жыл да рын да Қа ра ған ды об лы сы

ауыр өнер кə сіп өні мі нің төр тін ші бө лі гін

бер ген ел дің ірі эко но ми ка лық аудан да-ры ның бі рі не ай нал ды. Қа ра ған ды да кө мір ға на өн ді ріл ген жоқ. Қор ға ныс үшін мұн да мыс, вольфрам, мо либ ден өн ді ріл ді.

1940 жы лы шах та лар дың са ны 20 бол-са, 1945 жы лы олар дың са ны 38-ге дейін өс ті. 1940-1945 жыл да ры қа ра мыс қо ры-ту 203 %-ға өс ті. Со ғыс жыл да ры бұ рын ғы КСРО өн дір ген əр бір 100 тон на мо либ-ден нің 60 тон на сын «Шы ғыс Қо ңы рат» бал қаш тық ке ніш тің кен ші ле рі бер ді. Со-ғыс тың со ңы на қа рай Бал қаш та ор на лас-ты рыл ған өнер кə сіп КСРО қо ры ты ла тын қа ра мыс тың үш тен бір бө лі гін, мо либ-ден нен, түс ті илем нен жə не вольфрам нан алы на тын өнім нің ма ңыз ды үле сін өн дір-ді. Со ны мен қа тар, Жез қаз ған ауда ны ның өнер кə сі бі жа рыл ғыш зат, шы ны, кар бид, күр де лі қо сал қы бөл шек тер мен жаб дық өн ді рі сін игер ді.Со ғыс жыл да ры Қа зақ стан ның ауыл

ша ру ашы лы ғы ел ге 30,8 млн. пұт нан, 14,4 млн. пұт кар топ пен кө кө ніс, 15,8 млн. пұт ет, 3194 мың цен тнер сүт, 17,6 мың цен-тнер жүн бер ді. Со ғыс қа дейін гі бес жыл-дық тан көп өнім өн дір ді. Тек Қа ра ған ды об лы сын да 36 % бо сап қал ған жер лер дің есе бі нен егіс тік аудан дар дың са ны ке ңей-ді, өнім ді лік 70 %-ға, ас тық ты жап пай жи-нау — 124 %-ға, ауыл ша ру ашы лы ғы жа-ну ар ла ры ның ба сы — 79,6 %-ға өс ті. Мал ша ру ашы лы ғын жə не ас тық ты жос пар дан ар тық өн ді ру ді да мы ту қо ры тын ды ла ры бойын ша Оса ка ров ка ауда ны Мем ле кет-тік Қор ға ныс ко ми те ті нің ауыс па лы Қы зыл Ту ымен ма ра пат тал ды.Со ғыс бас тал ған нан бас тап рес пуб ли-

ка да тан кі лер мен ұшақ тар дың құ ры лы сы үшін ақ ша жи нау бойын ша қоз ға лыс бас-тал ды. Ал ғаш қы 5 жыл да Қа ра ған ды қа-ла сы бойын ша 1904995 рубль ауда рыл ды. 1941 жыл дың 17 та мы зын да жек сен бі лік ба-ры сын да Қа ра ған ды об лы сы ның ең бек ші-ле рі қор ға ныс қо ры на 451175 рубль аудар-ды. Бар лы ғы 52 млн. рубль құйыл ды, оның едəуір бө лі гін қым бат ме талл бұйым дар құ ра ды. Жи нал ған қа ра жат «Қа ра ған ды шах те рі», «Қа зақ стан ком со мо лы», «Қа ра-ған ды те мір жол шы сы», «Қа ра ған ды жер-гі лік ті өнер кə сіп жұ мыс ке рі», «Қа зақ стан кол хоз шы сы», «Қа зақ стан пи оне рі», «Қа-зақ стан ме тал лур гы» танк ко лон на ла рын, «Нұр кен Əб ді ров» ұша ғын, «Қа ра ған ды қа-ла сы əйел де рі» атын да ғы са ни тар лық ұша-ғын, «Ком со мо лец Казахстана» жер ас ты қай ғын жа сау ға тап сы рыл ды.Қо ры тын ды сын да, 1942 жы лы əс кер қа-

зақ стан дық ком со мол шы лар дан 45 жа ңа танк ал ды. 1942-1943 жыл да ры ха лық тың қа ра жа ты на та ғы 10 танк ко лон на сы, бір не-ше ави ация эс кад риль яла ры, тор пе да лық ке ме лер мен ата улы ұшақ тар са лын ды. Со-ғыс жыл да ры Қа зақ стан хал қы жауын гер-лік тех ни ка құ ры лы сы на қо мақ ты үлес қо-сып, бар лы ғы 480,3 млн. рубль құй ды.

1943 жыл дан бас тап жа улап алу дан бо-са тыл ған аудан дар ға ма ман дар мен тех ни-ка ны жө нел ту бас тал ды. Ең жо ға ры кө мек шах та лар ды шұ ғыл қал пы на кел ті ру де бо са тыл ған Дон бас қа көр се тіл ді. Со ны-мен, 1943 жы лы жə не 1944 жыл дың қы сын-да 17 ва гон тау-кен жаб ды ғы, тех ни ка мен азық-тү лік жө нел тіл ді, жұ мыс шы лар мен ал дың ғы қа тар да ғы ма ман иеле рі іс са пар ға жі бе ріл ді.Қа ра ған ды қа ла сы ның ең бек ші ле рі

100 млн. рубль ге əс ке ри қа рыз об ли га ци-ясын, 18 млн. рубль ге ақ ша лай-зат тық ло-то рея би лет те рін иелік ке ал ды, мил ли он-нан ас там рубль Дон бас та ғы ба ла лар үйі-нің құ ры лы сы на, яғ ни не міс бас қын шы ла-ры мен кү ре су үс тін де қа за тап қан дар дың ба ла ла ры үшін жи нал ды.Ұлы Отан со ғы сы жыл да рын да қа жыр-

лы ең бе гін ет кен 35 қа ра ған ды лық Со-ци алис тік Ең бек Ері ата ғы на лайық деп та ныл ды. Олар дың ішін де ди қан дар, ме-ха ни за тор лар, мал ма ман да ры, құ ры лыс-шы лар, сов хоз ди рек тор ла ры, ме тал лур-гтер, энер ге тик тер, дə рі гер лер жə не т. б. бар.

1941 жы лы бас тал ған со ғыс қа зір гі Е. А. Бө ке тов атын да ғы Қа ра ған ды мем ле-кет тік уни вер си те ті нің та ри хы бас тау ала-тын Қа ра ған ды мұ ға лім дік ин сти ту ты ның ұжы мы үшін де сы нақ бол ды. Со ғыс тың ал ғаш қы күн де рі көп те ген сту дент тер, қыз-мет кер лер мен оқы ту шы лар Қы зыл əс кер қа та ры на алын ды. Олар дың ара сын да ин-сти тут ди рек то ры Р. Иман құ лов та бол ды. Со ғыс май да нын да ин сти тут тың оқы ту шы-ла ры мен қыз мет кер ле рі А. Ай ма ғам бе-тов, К. Бай са тов, А. Із ті леуов, М. Қал жа нов, И. А. Ко лы ва нов, А. Қош қа ров, П. Г. Лап тев, Е. А. Мо ло вич ко, А. Н. На ре шев, С. А. Ор-лов, А. П. Спа си бен ко, И. Т. Тка чен ко жə не т. б. ко ман дир лер мен са яси қыз мет кер лер бол ды. Со ғыс тың бі рін ші жы лын да ин сти-тут тың ша ғын оқы ту шы лар құ ра мы нан май дан ға 14 адам ат тан ды.Қа ра ған ды мұ ға лім дік ин сти ту ты ның

өкіл де рі Ұлы Отан со ғы сы ның бар лық май-дан да рын да со ғыс ты. Со ны мен, мар ксизм-ле ни низм не гіз де рі ка фед ра сы ның аға оқы ту шы сы П. Г. Лап тев ат қыш тар ди ви зи-ясы ның мед сан ба ты ның ко мис са ры бо лып та ғайын дал ды жə не жа умен Ор та лық май-дан да шай қас ты; Мəс ке уді ин сти тут тү ле гі И. А. Ко лы ва нов қор ға ды; Ле нин град үшін қа зақ əде би еті ка фед ра сы ның аға оқы ту-шы сы А. Н. Нə ре шев ұрыс қа қа тыс ты, ол «Ка тю ша» ко ман ди ры бол ды; Ста лин град-тан бас тап Эль ба ға дейін, əрі қа рай Ты нық мұ хи ты на дейін орыс əде би еті ка фед ра-сы ның аға оқы ту шы сы А. П. Спа си бен ко, қа зақ ті лі ка фед ра сы ның аға оқы ту шы сы А. Із ті леуов тың, де не шы нық ты ру ка фед-ра сы ның мең ге ру ші сі С. А. Ор лов тың май-дан дық жол да ры жал ғас ты.Қы зыл əс кер қа та ры на Қа ра ған ды мұ-

ға лім дік ин сти ту ты ның 127 сту ден ті ша-қы рыл ды. Екін ші шы ға ры лым со ғыс тың ал ғаш қы күн де рі мен ту ра кел ді, сон дық тан бар лық тү лек — 60 адам май дан ға бір ден түс ті. К. Аб дул лин, М. Аман ба ев, Ш. Ах-мет жа нов, Ш. Бе гі мов, К. Бо қа ев, А. Га тауов, Б. Дос жа нов, Е. Ер ма ков, Б. Иман құ лов, С. Ис лам бе ков, Ғ. Қайыр бе ков, А. Крю-ков, А. Паш ков, П. Пет рен ко, Г. Си нель ни-ков, М. Сит ни ков, Т. Тө ле ке ев, А. Тұр ла ев, Р. Шə кір жа нов, В. Шуль гин сын ды жер лес-те рі міз жан аямай со ғыс ты. Қа ра ған ды мұ-ға лім дік ис нти ту ты ның шə кірт те рі өз де рін біл гір жауын гер, елі нің се нім ді ұл да ры мен қыз да ры ре тін де көр сет ті. Олар дың ба сым бө лі гі үкі мет тік ма ра пат тар мен бел гі лен ді.Отан ның абы ройы мен тəуел сіз ді гін

қор ғай ке ле, Қа ра ған ды мұ ға лім дік ин сти-ту ты ның өкіл де рі жан да рын шү бе рек ке түйіп, же ңіс ке лайық ты үлес қос ты. Кө бі-сі май дан нан орал ма ды. Ле нин град үшін шай қас та Қа ра ған ды мұ ға лім дік ин сти ту-ты ның ди рек то ры Р. Иман құ лов пен оның кі ші іні сі, та рих фа куль те ті нің сту ден ті Б. Иман құ лов, əс ке ри же тек ші Е. А. Мо ло-вич ко, оқы ту шы И. Т. Тка чен ко ба тыл ер-лік пен қа за тап ты. Мар ксизм-ле ни низм ка-фед ра сы ның аға оқы ту шы сы А. Ай ма ғам-бе тов Харь ков тү бін де гі ауыр шай қас тар да қа за тап ты. Еділ жа ға сын да Ста лин град қа ла сы ның ай бын ды қор ғау шы ла ры Қа ра-ған ды мұ ға лім дік ин сти ту ты ның 1942 жыл-ғы тү лек те рі А. Ер ма ков жə не А. Паш ков мəң гі лік ке жер жас тан ды.Со ғыс тың ал ғаш қы қы сын да оқы ту шы-

лар мен сту дент тер Ке ңес əс ке рі үшін жы-лы ки ім мен май дан ға кө мек те су үшін ақ-ша жи нау ға бел сен ді қа тыс ты. Сту дент тер Қа ра ған ды қа ла сы ның шах та ла рын да, қол-хоз дар мен сов хоз дар да ең бек вах та ла рын өт кіз ді. Со ғыс тың ал ғаш қы үш жы лын да ин сти тут ұжы мы 42 мың тон на кө мір ти еді.

�АРМУ БАСПАСЗ �ЫЗМЕТІ

�ара�андылы"тар $лы Отан со�ысында

3Жастар �леміМир молодежи№ 7 (236) 30.04.2015 70-летие Победы

«Лю бое про из ве де ние лю бо го жан ра, будь то ки но или муль тип ли ка ция, му зы каль ное или дра ма ти чес кое про из ве де ние, дол жно при ви вать идеи един ства, пат ри отиз ма, со зи да ния. И это яв ля ет ся ва шей глав ной мис си ей», — под чер кнул гла ва го су дар ства Н. А. Назарбаев в об ра ще нии к де яте лям ис кус ства. Осо бое мес то в пат ри оти-чес ком вос пи та нии мо ло до го по ко ле ния рес пуб-ли ки за ни ма ет изоб ра зи тель ное ис кус ство ка зах-стан ских ху дож ни ков, в час тнос ти, ху дож ни ков Ка ра ган ды как од но го из цен тров Са ры ар ки.

Те ма вой ны, ге ро ичес ких уси лий и ог ром но го нрав ствен но го пре вос ход ства на ро да крас ной нитью про хо дит в ху до же ствен ном твор че стве с июня 1941 го да, ког да пи са те ли, ком по зи то ры, де яте ли те ат ра и ки но, ху дож ни ки вы пол ни ли свой нрав ствен ный долг, вы ка зав соп ри час тность к тра ги чес ким и воз вы-шен ным со бы ти ям. На ру бе же XX—XXI сто ле тий со-бы тия то го вре ме ни про дол жа ют вол но вать мас те ров ис кус ства. Соз да ют ся про из ве де ния изоб ра зи тель но-го ис кус ства, в ко то рых по лу ча ют ос ве ще ние но вые гра ни во ен ной те мы. Сле ду ет вы де лить оп ре де лен-ные эта пы в раз ра бот ке тем, свя зан ных с Ве ли кой Оте че ствен ной вой ной: про из ве де ния, соз дан ные ху-дож ни ка ми — учас тни ка ми во ен ных со бы тий; ра бо-ты, воз ник шие в пос ле во ен ное вре мя — с 1950-х го дов.

Ва си лий Хар лов (1931—1998) не раз воз вра щал ся к те ме вой ны в сво их про из ве де ни ях: «По бе да», «На Кур ской ду ге. П. Шпет ный», «Пор трет бра та». Но здесь не тор же ствен ная песнь «во сла ву», а ско рее рас сказ о горь ких и труд ных во ен ных днях. Да же в та ком хол сте, как «По бе да», ря дом с тор же ством и ли ко ва ни ем — боль тя же лых лет вой ны. Его по бе-да, по сло вам по этес сы О. Бер гольц, «…в сол дат ской рва ной, дым ной плащ-па лат ке, кро ва вый пот не вы-тер ла с ли ца».

К этап ным со бы ти ям в жиз ни на ро да об ра ща ет-ся Вик тор Ива но вич Кры лов (1928—1978). В трип ти хе «Прош лое Ка ра ган ды», «Шах те ры ухо дят на фронт», «Меч та те ли» (1966—1967) ху дож ник дос ти га ет ши-ро ко го жиз нен но го обоб ще ния. Цен траль ная часть трип ти ха «Шах те ры ухо дят на фронт» от ли ча ет ся

стро гостью, соб ран ностью ком по зи ции, воз вы шен-ностью чувств. Ве ли че ствен ная скорбь не толь ко за пе чат лен но го мо мен та, но гря ду щих по терь не ли ша ет кар ти ну оп ти миз ма; лич нос тное чув ство ху-дож ни ка на пол ня ет ся об ще че ло ве чес ким.

Сре ди кар тин Ве ни ами на Шам ши на (1928—2004) осо бо вы де ля ет ся од на — «Как мно го их, дру зей хо-ро ших...». Фи гу ра мо ло до го сол да та, ле жа ще го на скло не ов ра га, по рос ше го цве та ми, рож да ет слож-ный ком плекс чувств, од нов ре мен но ли ри чес ких, ге ро ико-ро ман ти чес ких и скор бных. Ге рой ский под-виг бес смер тен. И в дру гих ра бо тах В. Шам ши на («На фрон то вых до ро гах», «По бе да») прос ле жи ва ет ся вол ну ющая ху дож ни ка те ма — са мо по жер тво ва ние во имя ве ли ких дел, во имя жиз ни.Ху дож ни ки Ка ра ган ды соз да ли зна чи мый в сво-

ей прав ди вос ти об раз за щит ни ка Оте че ства. В жи-во пис ной ра бо те Рай мку ла Есир ке ева (1921—1980) «Пор трет Ге роя Со вет ско го Со юза Нур ке на Аб ди-ро ва» точ но пе ре да но ок ру же ние, ко то рое по мо га ет до пол нить рас сказ о ге рое: под мос ков ная зи ма, пи-ло ты вок руг са мо ле та и во ин-ка зах со стро гим, му-же ствен ным ли цом на пе ред нем пла не, пря мо пе ред зри те лем. Пей заж сум рач ный, тре вож ный, на пи сан в сдер жан ной хо лод ной гам ме. «Пор трет Ге роя Со-вет ско го Со юза Алии Мол да гу ло вой» кис ти Р. Есир-ке ева без лиш ней пом пез нос ти, но с боль шим дос-то ин ством по ве ству ет о том, что ге ро ями ста но вят ся прос тые лю ди, жи ву щие ря дом с на ми, ко то рые от-ча ян но лю бят свою Ро ди ну.

Об раз жен щи ны, ма те ри, про во жа ющей на вой ну сво их сы но вей и до че рей, за щи ща ющей свою зем лю, свой дом, оп ла ки ва ющей ги бель близ ких, про хо дит че рез все ис кус ство как во ен ных, так и пос ле во ен ных лет. Пор трет-кар ти на «Вдо ва сол да та» С. К. Кал ма ха-но ва — мо ну мен таль но-обоб щен ный об раз; жен ствен-ность со че та ет ся с внут рен ней скорбью, твер достью ду ха, нрав ствен ным спо кой стви ем. Мно гие про из ве-де ния 1970—1980-х го дов сви де тель ству ют о стрем ле-нии ху дож ни ков глуб же и ши ре ос мыс лить гран ди-оз ные и тра ги чес кие со бы тия Ве ли кой Оте че ствен ной вой ны, ее зна че ние в фор ми ро ва нии нрав ствен но го об ли ка лю дей, ее вли яние на пос ле во ен ное по ко ле ние.

Раз мыш ле ни ями о ми нув шей вой не про ник ну ты кар ти ны Н. А. Де ни со ва «Ве те ра ны», М. К. Джу ну со ва «Па мя ти от ца», В. В. Шам ши на «От цы и де ти», «Дед и внук», «Дол гих вам лет, Иван Ва силь евич», «Праз дник 9 Мая в Ка ра ган де», «Веч ное ожи да ние» А. П. Плот-ни ко ва — это дань па мя ти о вой не. В кар ти не «Праз-дник 9 Мая» В. Шам шин ве дет со зри те лем мно гоз на-чи тель ный раз го вор о свя зи по ко ле ний, о ге ро ичес ких тра ди ци ях прош ло го, граж дан ском дол ге.

В сво их ал ле го ри чес ких по лот нах Алек сей Плот-ни ков уме ет при выч ные по ня тия, яв ле ния и дей ствия пред ста вить с не ожи дан ной сто ро ны, что поз во ля ет ху дож ни ку вы явить их сущ ность. Под няв шись над

зем лей, ле тят, па рят в не бе сах жи вые лю ди, оду хот-во рен ные вы со ким по ры вом. «Веч ное ожи да ние» — сю жет дру го го по ряд ка. Здесь в не бе — об раз веч но го, всю жизнь ждан но го, но по гиб ше го так ра но на вой-не суп ру га жен щи ны, изоб ра жен ной ху дож ни ком на пе ред нем пла не. На вер хнем пла не — ушед ший в веч ность, в ле ген ду; во ин ста но вит ся сим во лом, а кар ти на при об ре та ет ис тин но тра ге дий ное зву ча ние. На тюр морт В. Шуль ги «Па мя ти ма те ри» да ет по нять, что вой на кос ну лась всех и вся — и тех, кто ушел на фронт, и тех, кто ос тал ся в сво их до мах, се лах, го ро дах.

С 1960—1970-х го дов, ког да мо ну мен таль ные и син те ти чес кие фор мы ху до же ствен но го твор че ства по лу чи ли боль шое рас прос тра не ние, осо бый ин те-рес воз ник к ис кус ству ди ора мы и па но ра мы, к мо-ну мен там и ме мо ри аль ным ком плек сам. Ме мо ри ал «Веч ный огонь», соз дан ный скульпто ром Ж. Мол да-ба евым и ар хи тек то ром Н. Кой ши бе ко вым в честь ка ра ган дин цев, по гиб ших во вре мя вой ны, при об рел се год ня об щий ис то ри чес кий и фи ло соф ский смысл.

Мас штаб ный про ект пар ка По бе ды в Ка ра ган де (гл. ар хи тек тор Алек сандр Зо ло та рев) — это ар хи-тек тур но-ме мо ри аль ный ком плекс с ро тон дой Сла-вы. Об ли цо ван ные мра мо ром ко лон ны ук ра ше ны брон зо вы ми ба рель ефа ми со сце на ми битв. В цен тре ро тон ды — уни каль ный све то му зы каль ный фон тан «Друж ба на ро дов», на ко то ром ус та нов ле но 130 мра-мор ных ша ров, сим во ли зи ру ющих 130 на ци ональ нос-тей, про жи ва ющих в Ка зах ста не. Экспрес сия, эмо ци-ональ ная на сы щен ность, рит ми чес кая и гра фи чес кая вы ра зи тель ность при су щи па мят ни ку по гиб шим аф-ган цам «Прер ван ный по лет» (скульптор Н. Но во поль-цев, ар хи тек тор Ж. Ал та ев), вклю чен но му в ар хи тек-тур ный ан самбль. Парк По бе ды — это на по ми на ние о вой нах: Пер вой ми ро вой, Граж дан ской, Ве ли кой Оте-че ствен ной, Аф ган ской. Это сим вол еди не ния на ро да во имя ми ра, жиз ни и проц ве та ния Ро ди ны.Ли дер на ции Н. А. Назарбаев от ме тил зна чи-

мость изу че ния ис то рии соб ствен ной стра ны и род-но го края в пат ри оти чес ком вос пи та нии мо ло до го по ко ле ния: «Быть нас то ящим пат ри отом нель зя без зна ния ис то рии род ной зем ли, род но го язы ка, сво их кор ней. У ка зах стан цев есть зем ля, на ко то рой они ро ди лись, — это на ша Ро ди на».Уро ки Ве ли кой Оте че ствен ной вой ны в пол ной ме-

ре мо гут вос пи тать вы со кое чув ство соп ри час тнос ти к ис то ри чес ким цен нос тям. В 2015 го ду все че ло ве че ство от ме ча ет 70-лет нюю го дов щи ну По бе ды в Ве ли кой Оте че ствен ной вой не. В XXI сто ле тии мы ду ма ем о том, ка кое зна че ние име ло ис кус ство в те гроз ные го-ды. И се год ня оно приз ва но вос пи ты вать лю дей под-лин ны ми граж да на ми и пат ри ота ми, го то вы ми на свер ше ния во имя бла го род ных иде алов Оте че ства.

Л. Р. ЗО ЛО ТА РЕ ВА,ИС КУС СТВО ВЕД, ПРО ФЕС СОР КАРГУ ИМ. Е. А. БУ КЕ ТО ВА

Ве ли кая Оте че ствен ная вой на ос та ви ла в каж дом из нас веч но от да ющи еся в сер дце и па мя ти боль и скорбь. Де ло в том, что каж-дый год в пер вые май ские дни мы вспо ми на ем гроз ные го ды вой ны и чтим па мять пав ших. Все мы низ ко кла ня ем ся тем, кто ос тал ся жив, по бе див фа шизм.

Сре ди во евав ших на фрон тах Ве ли кой Оте че-ствен ной был и мой отец — Сат тар Ка ре нов. Он ро дил ся вес ной 1915 го да не да ле ко от цен траль-ной усадь бы се ла Ка рад жар ское за по сел ком Ша-хан (Ман жи но — так на зы ва ет ся от де ле ние, где по явил ся на свет отец; наз ва но в честь его де да, Ман жи-ба ты ра). Ны не это тер ри то рия Бу хар жы-ра ус ко го райо на Ка ра ган дин ской об лас ти.Азы об ра зо ва ния по лу чил у сво их ро ди те лей.

От от ца и ма те ри ему пе ре да лась лю бовь к ка зах-ской ус тной на род ной по эзии и ли те ра ту ре, по-эзии Вос то ка. Еще в дет стве уз нал мно гие ле ген-ды и ска за ния. Об ла дая ве ли ко леп ной па мятью, на изусть знал по эму в сти хах И. Джан су гу ро ва «Ку ла гер», ли ри чес кие про из ве де ния Ша ка ри ма «Ен лик-Ке бек» и «Кал ка ман-Ма мыр», сти хот во ре-ния-тол гау Бу хар-жы рау, от рыв ки из бес смер тно-го тво ре ния Фир до уси «Шах на ме».Ра бо тать на чал еще с под рос тко во го воз рас та,

не за бы вал и об уче бе. Но до учить ся ему не уда-лось — на по ро ге сто яли су ро вые во ен ные го ды. В да ле ком 1942 го ду был приз ван в ря ды Крас ной ар мии. В наг рад ном лис те име ет ся за пись: «Стар-ший сер жант Ка ре нов Сат тар в бо ях про тив не-

мец ких зах ват чи ков уча ство вал в сос та ве 1287-го стрел ко во го пол ка 36-й стрел ко вой ди ви зии на Цен траль ном фрон те в ка че стве ко ман ди ра взво-да с 15 июня по 23 сен тяб ря 1942 го да». Мно го раз, рис куя жизнью, про яв лял бесстра шие и от ва гу на по лях жес то ких сра же ний. Од наж ды на учас-тке, где зак ре пи лись сол да ты стар ше го сер жан та Ка ре но ва, фа шис ты пе реш ли в кон тра та ку. Поч-ти все на ши бой цы бы ли сра же ны ог нем вра жес-ких пу ле ме тов. Ос тав шись один, ко ман дир взво-да взял ини ци ати ву на се бя. Мет ки ми брос ка ми гра нат по дор вал нес коль ко вра жес ких тан ков, а пу ле мет ным ог нем унич то жил нес коль ко не мец-ких сол дат. Од на ко во вре мя ар тил ле рий ско го обстре ла ос кол ком сна ря да его тя же ло ра ни ло. По дос пев шие на вы руч ку бой цы за вер ши ли ра-бо ту ко ман ди ра взво да. Кон тра та ка вра га зах леб-ну лась. На ши во ины смог ли за нять стра те ги чес ки важ ную вы со ту и пе рей ти в ре ши тель ное нас туп-ле ние. А тя же ло ра нен но го от ца увез ли в гос пи-таль. В се бя он при шел толь ко на сле ду ющий день, ле жа на опе ра ци он ном сто ле во вре мя пе ре ли ва-ния кро ви.Лишь мно го лет спус тя вы яс ни лось, что имен-

но за под виг, со вер шен ный в бою за се ло Зу ев ка Смо лен ской об лас ти, стар ший сер жант Сат тар Ка ре нов был удос то ен ор де на Крас ной Звез ды. Прав да, сам он в это вре мя ле чил ся в сан час ти, так и не уз нал о вы со кой наг ра де.Отец, по лу чив мно го чис лен ные ос ко лоч ные

ра не ния, про вел ме сяц во фрон то вом гос пи та ле. Ему бы ла сде ла на слож ней шая опе ра ция: хи рур-

гам уда лось спас ти его ле вую но гу. За тем пос ле до-ва ло дли тель ное ле че ние в эва ко гос пи та ле в Но во-си бир ске. Здесь он на хо дил ся в об щей слож нос ти нес коль ко ме ся цев.В мир ное вре мя отец ра бо тал про дав цом шах-

ты №17 трес та «Ле ни ну голь», ста тис ти ком на шах-те №19 (ны не шах та «Ки ров ская») Ка ра ган дин ско-го бас сей на. На всех учас тках ра бо ты его от ли ча ли са мо от вер жен ность, пол ная са мо от да ча, тре бо-ва тель ность и ува жи тель ность. Бу ду чи на пен сии, он вел ак тив ную ра бо ту, всег да по мо гал нуж да-ющим ся. Де лить ся с те ми, ко му пло хо, — это бы-ло его ос нов ным жиз нен ным прин ци пом.

Вся жизнь на ше го от ца, ко то рый во вре мя Ве ли-кой Оте че ствен ной вой ны про явил бес при мер ное му-же ство и сме лость, за щи щая Ро ди ну от фа шистских зах ват чи ков, без ос тат ка при над ле жа ла лю дям.Ушел из жиз ни 17 ап ре ля 1980 го да в го ро де

Ка ра ган де.Да, вре мя стре ми тель но не сет ся впе ред. Од-

на ко оно не все силь но, ибо от сту па ет пе ред бла-го дар ной па мятью. Из вес тно, что ге ро ичес кий вклад в ве ли кую По бе ду внес ли во ины-ка зах стан-цы. Они обо ро ня ли Мос кву и Ле нин град; би лись под Ста лин гра дом и на Кур ской ду ге; ос во бож-да ли Ук ра ину, Бе ло рус сию, Мол да вию, стра ны Бал тии; из ба ви ли от фа шистско го ига на ро ды Ев-ро пы. Их под виг нав сег да впи сан в ис то рию и ос-та нет ся в па мя ти и сер дцах ка зах стан цев. А ра ны, на не сен ные той вой ной, еще не раз да дут о се бе знать в этом бес по кой ном ми ре.

РА ШИТ КА РЕ НОВ,ДОК ТОР ЭКО НО МИ ЧЕС КИХ НА УК, ПРО ФЕС СОР,

ПО ЧЕТ НЫЙ РА БОТ НИК ОБ РА ЗО ВА НИЯ РК

АнонсЭтих дней не смолкнет слава!

2015 год в Ка зах ста не про хо дит под зна ком 70-ле тия Ве ли кой По бе-ды. В Ка ра ган де так же го то вят спе-ци аль ные ме роп ри ятия, при уро чен-ные к это му праз дни ку.

Уже за пу ще на ак ция «70-ле тию По бе ды — 70 дней», во вре мя ко-то рой про хо дят встре чи с ве те ра-на ми, ор га ни зо ва ны спор тив ные ма ра фо ны. Од ним из са мых на сы-щен ных ме ся цев ста нет май. Он нач нет ся с праз дни ка Един ства на-ро да Казахстана, за ко то рым пос-ле ду ет лег ко ат ле ти чес кая эс та фе та на при зы га зе ты «Ин дус три аль ная Ка ра ган да». Впер вые она стар то ва-ла в День По бе ды в 1945 го ду. И в этом го ду она про хо дит в 70-й раз. 7 мая пла ни ру ет ся про вес ти во ен ный па рад, пос вя щен ный 70-й го дов щи-не По бе ды. В Ка ра ган де бу дет про-хо дить ак ция «Бес смер тный полк», при уро чен ная ко Дню По бе ды. При-нять учас тие мо жет лю бой же ла-ющий, для это го не об хо ди мо сде лать штен дер с фо тог ра фи ей по бе ди те ля и ука зать све де ния о нем (фа ми лия, имя, от че ство, зва ние) и 9 мая прой-ти в ко лон не «Бес смер тно го пол ка» с пор тре том учас тни ка вой ны. Ор га ни-за то ры ак ции хо тят поч тить па мять ге ро ев той вой ны (ве те ра нов ар мии и фло та, тру же ни ков ты ла, пар ти зан, уз ни ков кон цла ге рей, бло кад ни ков, бой цов соп ро тив ле ния), ко то рые уже ни ког да са ми не смо гут прой ти на па ра де. Вре мя и мес то уточ ня ет-ся. Так же в эти дни прой дет при ем аки ма об лас ти и тор же ствен ное че-ство ва ние ве те ра нов вой ны с вру-че ни ем юби лей ных ме да лей.

КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва так же при мет ак тив ное учас тие в праз дно-ва нии 70-ле тия По бе ды. На пло ща ди «Жас тар Ала ны» сту ден ты и пре по да-ва те ли про ве дут боль шую праз днич-ную прог рам му, ко то рая нач нет ся в 12:00 ми ну той мол ча ния в па мять о по гиб ших на по лях сра же ний Ве-ли кой Оте че ствен ной вой ны. За тем сос то ит ся сту ден чес кий флеш моб, а за ним нач нет ся ча со вая кон цер-тная прог рам ма «Мы — нас лед ни ки Ве ли кой По бе ды», на сце не выс ту пят ар тис ты — по бе ди те ли об лас тных, рес пуб ли кан ских и меж ду на род ных кон кур сов. На пло ща ди так же мож-но бу дет уви деть выс тав ку ра бот учас тни ков кон кур са пла ка тов и фо-тог ра фий «Ве ли кая По бе да», эти ра-бо ты под го то ви ли сту ден ты КарГУ. Здесь же бу дут под ве де ны ито ги выс тав ки и наг раж де ны луч шие ав-то ры.

Для зри те лей, при шед ших на пло щадь «Жас тар Ала ны», бу дет про ве де на му зы каль ная вик то ри-на «Уга дай ме ло дию» на зна ние пе-сен во ен ных лет. Сту ден ты, ар тис ты и жи те ли Юго-Вос то ка смо гут спеть лю би мые свои пес ни, ко то рые зву-чат уже мно гие го ды, ко то рые под-дер жи ва ли бо евой дух на ших де дов на по лях сра же ний. По ка за тель ные во ен но-спор тив ные выс туп ле ния под го то вил во ен но-пат ри оти чес кий клуб «Жас Сун кар», а так же пре по-да ва те ли фа куль те та фи зи чес кой куль ту ры и спор та ус тро ят сре ди зри те лей и учас тни ков праз дни ка спор тив ные со рев но ва ния по пе-ре тя ги ва нию ка на та, ар мрес тлин гу, ги ре во му спор ту. Прой дут дру жес-кие мат чи по ми ни-фут бо лу сре ди ко манд КарГУ. В кон це ме роп ри ятия под ве дут ито ги кон кур са ри сун ков на ас фаль те, ко то рый так же бу дет при уро чен к праз дно ва нию Ве ли кой По бе ды.

СОБ. ИНФ.

Великая Отечественная в творчестве карагандинских художников

Вечная рана, нанесенная войной

№ 7 (236) 30.04.20154 Жастар �леміМир молодежи Е.А. Б�кетовке – 90 жыл

Ұлан-бай тақ Қа зақ елі та лант ты тұл ға лар ға кен де емес. Кө не за ман нан кү ні бү гін ге дейін ға сыр лар ле гін де та лай-та лай да ра боз дар өт-ке ні та ри хы мыз дан бел гі лі. Ар ғы дəуір лер ді ай тпа ған да, ке ше гі ХХ ға сыр дың өзі ұл ты мыз-ға көп те ген ұлы адам дар ды сый ға тар тып ты. Со лар дың бі рі — би ыл ғы жы лы 90 жыл дық ме рей тойы ке ліп жет кен Ебі ней Арыс та нұ лы Бө ке тов еді. Ғұ ла ма ға лым, ой шыл, ірі да рын иесі Ебе кең Сол түс тік Қа зақ стан об лы сын-да дү ни еге кел ге ні мен, бү кіл са на лы ғұ мы ры Алматы жə не Қа ра ған ды қа ла ла рын да өтіп ті. Қа ра ған ды ғы лы мы мен өн ді рі сін би ік ке кө-тер ген аб зал жан ның өне ге лі өмі рі, ғиб рат-ты жо лы, үл гі лі үл кен ғы лы ми мек те бі осы уақыт қа дейін ай ты лып та, жа зы лып та кел ді. Əлі де та лай əң гі ме нің өзе гі не ай на ла ры сөз-сіз. Бү гін гі біз дің ор та ға са лар ой — сол асыл аға ның өмі рі нен бір үзік сыр еді. Осы орай да Қа ра ған ды қа ла сын да ғы Ж. Н. Əбі шев атын-да ғы Хи мия-ме тал лур гия ин сти ту ты ның ақ-па рат тық-эн тро пи ялық талдау зер тха на сы-ның ғы лы ми қыз мет ке рі, хи мия ғы лы мы ның кан ди да ты Қа нат Сан сыз байұ лы Ыбы шев аға-мыз ға жо лы ғып, сұх бат тас қан едік.

— А�а, сіз ді Ебі ней Арыс та н� лы ны� ту ыс �а-ны �рі ш� кір ті дей ді. Осы рет те ал ты Алаш �а аты м� лім, �й гі лі �а лым ны� б� рын ай тыл ма �ан кей бір с�т те рі не то� та лып �т се �із?

— Мен Сол түс тік Қа зақ стан об лы сы, Ок тябрь (қа зір гі Шал ақын) ауда нын да 1952 жыл дың 11 та-мы зын да дү ни еге ке ліп пін. Ол кез де аудан ның ор-та лы ғы Марь ев ка деп ата ла тын. Сол Марь ев ка да мек теп та бал ды ры ғын ат тап, оны он жыл оқып, ой да ғы дай аяқ та дық. Ебі ней аға мыз бен ту ыс тық бай ла ны сы мыз: жи ені нен ту ған жи ен ша ры мын. Ол кі сі Сол түс тік Қа зақ стан об лы сы ның Сер ге ев ауда ны нан, біз ге на ға шы бо лып ке ле ді. Ба ла ке зі-міз де біз дің үй ге жиі ке ліп тұ ра тын. Алып де не лі, шы рай лы кі сі бо ла тын. Ме ні жақ сы кө ріп, ер ке ле-тіп «ба ты рым» деп ата ушы еді. 11-12 жас та ғы ке-зім де бір ай тқан сө зі əлі есім де қа лып ты. Бір кү ні үй ге ке ліп: «Əй, ба тыр, осы уақыт қа дейін не ше кі тап оқы дың? Көр кем əде би ет тен не бі ле сің?» — деп ме ні ұс тай ал ды. Аяқ ас ты нан не де рім ді біл мей: «Аға, он ша көп оқы ға ным жоқ. Аз да ған, ша ғын дау шы ғар ма лар бол ма са…» деп тұ ты ғып қал дым. Сон да ол кі сі ба сым нан си пап тұ рып: «Жа рай ды, ен де ше, қа зір мен са ған əлем дік əде би-ет те гі клас си ка лық шы ғар ма лар дың ті зі мін бе ре-мін. Кі тап ха на ға ба ра сың да, осы шы ғар ма лар ды тү гел оқып шы ға сың. Ке ліс тік пе?!» деп қо лым ды қыс ты. Со нан кейін Шек спир, Баль зак, Дан те, Зо-ля, Мо пас сан, Драй зер, Хе мин гу эй, Мар кес, Марк Твен, Джек Лон дон, Пуш кин, Лер мон тов, Че хов, Дос то ев ский, Тол стой, Абай, Мұх тар Əуезов се-кіл ді дү ни ежү зі лік дең гей де гі ірі клас сик тер дің ту ын ды ла ры нан тұ ра тын 40 шақ ты кі тап тың ті зі-мін жа зып бер ді. Мү шел ге ен ді-ен ді то ла тын ме-нің жа сы ма да қа ра ған жоқ. Əй теуір, жас бол сам да, оқу ға мін дет ті бо лып қал дым.

Жал пы ме нің ба ла кү нім нен əде би ет ке он ша құл қым жоқ еді. Бі рақ үл кен аға мыз дың ай тқа-нын жер ге тас та май, ер те ңі не аудан ор та лы ғын-да ғы кі тап ха на ға кел дім. Қо лым да ғы қа ғаз ды жа сы кел ген кі тап ха на шы орыс əйе лі не ұсын ға-ным да, ол кі сі қуа нып ке тіп: «О, о, мы нау Ев ней Арыс та но вич тің жа зуы ғой. Мен ол адам ды жақ-сы бі ле мін. Біз дің кі тап ха на ға жиі ке ліп, кі тап тар алып тұ ра ды. Тұ рақ ты оқыр ма ны мыз. Өте бі лім-ді, сауат ты жан. Сен де сон дай бол!» деп қал ба-лақ тап ті зім де гі кі тап тар ды қа рай бас та ды. Мен бол сам, ағай дың ама на тын орын дап, сол жо лы бес кі тап ты, онан кейін бір те-бір те əл гі ті зім де-гі клас си ка лық шы ғар ма лар дың бə рін де оқып шық тым. Ба ла лық шақ та ғы ес те қал ған ерек ше бел гі осы бо ла тын.

— Ебі ней а�а �ыз ды� жо лын �у ып, хи мия ма-ман ды �ын та� дап сыз. Б� �ан да ол кі сі ні� �се рі бол ды ма?

— Ел қа тар лы мек теп ті бі тір ген соң, ма ман дық таң дау ма ша қа ты бас тал ды. Кө ңі лім əр са ла ға бұ-ры лып, əрі-сə рі жүр ге нім де бір кү ні на ға шым: «Алматы да ғы по ли тех ни ка лық ин сти ту ты ның құ ры лыс фа куль те ті не бар. Ол жер де құ ры лыс-қа қа жет ті күш ті ма ман дар дайын дай ды» деп, ақыл-ке ңе сін бер ді. Мен ма құл дап, бір ден со ған тарт тым. Жо лым бо лып, ем ти хан дар ды жақ сы тап сы рып, оқу ға қа был дан дым. Ол кез де жо ға ры оқу ор ны на үз дік қа был дан ған дар ды Ре сей қа ла-ла рын да ғы ірі оқу орын да рын да оқы та тын жақ-

сы дəс түр бар еді. Ме ні де Ом бы қа ла сы на оқу-ға жі бер ді. Ол жақ та сту дент тік қы зық ты өмір ді бас тан ке ші ріп, екі жыл оқы дым. Əрі қа рай өзім ті ле ніп əс кер ге кет тім. Ар ми ядан қай тар жы-лы Ебе кең нің іні сі Қам за бай аға мыз дан хат ал-дым. Ха тын да: «Бауырым, Қа ра ған ды да үл кен жа ңа лық. Бір не ше ма ман дық ты қам ти тын уни-вер си тет ашыл ды. Ебі ней ағаң со ны бас қа ра ды. Дайын дық бө лім де рі жə не бар. Сен кел ген бет те эко но ми ка не ме се заң фа куль те ті нің дайын дық бө лі мі не түс» деп, аға лық қуа ны шын əрі өті ні-шін жаз ған екен. Мен əс кер ден кел ген соң, Ебе-ке ңе сə лем бе ре бар ға ным да, ол кі сі: «Əй, ба тыр, Отан ды қор ғап кел дің, ен ді оқу ың ды жал ғас тыр. Егер құ ры лыс са ған ұна ма са, осын да жа ңа оқу оры ны ашыл ды. Заң жə не эко но ми ка са ла ла ры бойын ша, бұ ған қо са, хи мия фа куль те ті де бар. Бұл са ла ны қи ын сы нып, қа зақ ба ла ла ры бар май жа тыр. Сен со ның мұ най ма ман ды ғы на бар саң қай те ді. Егер ке ліс сең, бү гін нен бас тап хи мия пə-ні не дайын дал», — де ді. Ға лым аға ның ке ле шек те дү ни енің бə рі хи мия ғы лы мы на тəуел ді бо ла ты-нын сол ке зең де-ақ бол жап біл ген кө ре ген ді гі не əлі таң ға ла мын. Аға мыз дың ай тқа ны на кө ніп, сол са ла ға бар дым да, оқу ға тү сіп кет тім. Оқып жүр-ген уақыт та «ту ысым, жа қы ным» деп, еш қа шан да іш тар тқан жоқ. Мен де ағай дың адам гер ші-лік, адам дық қа си етін сый лап, атақ-абы ройын құр мет теп, өз бе тім ше ты ры сып оқы дым. Хи мия фа куль те тін жақ сы бі тір ген ме ні Сол түс тік Қа-зақ стан ға жол да ма мен жі бер ді. Бі рақ үй ре ніп қал ған Қа ра ған дым ды қи май, ол жақ тан рұқ сат алып, осын да қай тып кел дім. Он да ғы ойым: сту-дент ке зім де гі із ден ген, бас та ған ғы лы ми жұ мыс-та рым ды əрі қа рай те рең дет сем деп едім. Осы мақ сат пен Ебе кең аға мыз ға та ғы кел дім. Əс кер-ден кел ген, жо ға ры оқу ор нын бі тір ген үл кен аза мат бол сам да, ол кі сі нің ал дын да əлі ба ла тə-різ ді мін. Мүм кін, жас тық ша ғым бо лар, əй теуір ағам ның ақыл-ке ңе сін тың дау ға, ай тқан да рын орын дау ға құш тар бо ла тын мын. Ме нің кел ге ні-ме на ға шым өте қуа нып: «Əй, ба тыр, үл кен өмір жо лы на ен ді шық тың. Мен се ні бір жұ мыс қа ор-на лас ты рам. Жүр!» — де ді де, қа зір гі Хи мия-ме-тал лур гия ин сти ту ты на алып кел ді. Осын да ғы бір зер тха на ның мең ге ру ші сі Ви та лий Пав ло вич Ма лы шев тың ал ды на əке ліп: «Мы на аза мат тың еті се ні кі, сүйе гі ме ні кі. Хи мия са ла сы на жас ма-ман дар қа жет. Өзің қа да ға лап, тəр би еле!» — деп, ме ні əл гі кі сі ге тап сы рып кет ті. Со нан үш жыл сол ла бо ра то ри яда жұ мыс іс теп, ал ғаш қы ең бек жо лын бас та дым. Бір ай та ке тер лі гі, осы нау мер-зім ішін де əр сəр сен бі сайын Ебі ней аға зер тха на-ға ке ліп, ғы лы ми қыз мет кер лер ді жи нап, жи ын өт кі зіп, біз дің не іс теп, не мен ай на лы сып жат қан-да ры мыз ды тал дап, қо ры тын ды лап оты ра тын.

— Бас �а ма ман ды� тар �а �а ра �ан да, хи мия са ла сы �те к%р де лі, тіп ті �ауіп ті де ден са улы�-�а зи яны бар са ла. Хи мия �ы лы мы сол ке зе� де біз ді� �лт т% сі не бер мей тін, біз %шін аса да мы-ма �ан са ла ны� бі рі бол �ан шы �ар. Де ген мен, (а ныш С�т ба ев, Ебі ней Б� ке тов се кіл ді �а лым-дар ды� ізін бас �ан �з де рі �із ді� �н ді ріс ке ен-гіз ген жа �а лы� та ры �ыз бол ды ма? Ака де мик а�а лар дан ал �ан %л гі-�не ге, т� лім де рі �із т� �і-ре гін де ой �оз �а са �ыз?

— Ака де мик аға мыз дың тап сыр ма сы мен 1981 жыл дан бас тап фос фор өн ді рі сі нің қал ды ғы фос фор лық қо қыс ты (шлам) өң деп, одан пай да-лы қос па лар ды алу мə се ле ле рін зерт те уді қол-ға ал дық. Мі не, осы ған бай ла ныс ты Ебе кең ме ні ҚРҒА-ның кор рес пон дент мү ше сі Əб дуə лі Ба-ешов тың зер тха на сы на ауысу ым ды айт ты. Жə не Əб дуə лі Ба ешов тың же тек ші лі гі мен «фос фор өн-ді рі сі нің қал дық та рын өң деу жə не олар дан кон-ди ци ялық та за өнім дер алу» дей тін кан ди дат тық дис сер та ция ға зерт теу та қы ры бын ұсын ды. Ал-ғаш қы да қи ын бол ды. Өй тке ні, бұ рын зерт тел ме-ген тың дү ние еді. Сол жыл да ры ХМИ-да ғы жас ма ман дар ды Ебе кең Жам был, Шым кент қа ла ла-рын да ғы фос фор зауыт та ры на өн ді ріс тік тə жі ри-бе ге жі берт ті.Атал мыш қа ла лар да ғы фос фор зауыт та рын да

қан ша ма мың тон на өн ді ріс қал ды ғы, яғ ни фос-фор шлам да ры жи на лып қал ған екен. Ебе кең сол кез дің өзін де осы қал дық тар дың эко ло гия ға, ха-лық ден са улы ғы на зи ян ды еке нін тү сі ніп, осы нау өң дел мей жат қан шлам дар ды өң деп, одан та за фос фор, фос фор дың қос па ла рын алу жол да рын зерт теп кө ру ді ұсын ған еді.Фос фор өн ді рі сі нің қал ды ғы мен (фос фор

шла мы мен) жұ мыс іс теу үшін бі рін ші ден, эле-

мент ті фос фор мен жұ мыс іс тей бі лу ке рек. Ал, эле мент тік фос фор өте ак тив ті, ре ак ция ға тез тү се тін эле мент. Оны тек су дың ас тын да ұс тап қа на сақ тау ға бо ла ды. Ауаға шы ғар са, тез ара-да жа на бас тай ды. Қан дай да бір тə жі ри бе жа-сау үшін нақ ты бір сал мақ та ғы фос фор ды алып, оны əр түр лі ор та да (қыш қыл, не гіз, т. с. с.) бел-гі лі бір тұз дар мен, эле мент тер мен əре кет ке тү су мүм кін дік те рін зерт теп кө ру қа жет. Ал ғаш қы да осы фос фор дың нақ ты бір мөл шер лі сал ма ғын ана ли ти ка лық та ра зы да өл шеп алу дың өзі бі раз қи ын дық тар ту ғыз ды. Өз де рі ңіз көз ал да ры ңыз-ға елес те тіп кө рі ңіз дер ші. Тə жі ри бе жа сау үшін эле мент ті фос фор ды та ра зы ға өл шеу ке рек. Эле-мент ті фос фор ды су дан ауаға алып шы ға сыз, ал, ол лап етіп тұ та нып, көп мөл шер де қол қа ны қа-ба тын тү тін шы ға ра бас тай ды. Ай та ке те тін бір жай, əс ке ри мақ сат та осы эле мент ті фос фор дан на пал мды бом ба жа са ла ды).Жан ған фос фор да оңай лық пен өше қой май-

ды. Сол ке зең де Қа ра ған ды да, тіп ті бү кіл Қа зақ-стан да осын дай өте ак тив ті эле мен тпен жұ мыс жа сай ала тын ма ман дар жоқ еді. Со дан көп те ген қи ын дық тар ға тап бол дық. Қан ша ма рет қо лы-мыз ды, киі мі міз ді күй дір дік. Ақы ры фос фор мен жұ мыс іс те уді үй рен дік. Ты ным сыз ең бек тің, үз-дік сіз із де ніс тің ар қа сын да бі раз жақ сы көр сет-кіш тер ге, нақ ты нə ти же лер ге жет тік.

1982 жы лы Қа ра ған ды қа ла сын да Бү кі ло дақ-тық «Халь ко ген дер мен халь ко ге нид тің хи ми ясы жə не тех но ло ги ясы» ат ты ха лы қа ра лық кон фе-рен ция өт ті. Мұн да Ебе кең нің «Кө мір ден мұ най өнім де рін ал ған» ең үл кен жа ңа лы ғы са рап қа са лын ды. Тə жі ри бе тү рін де анық тал ды. Кон фе-рен ция ға кел ген қо нақ тар дың бі рі Бү кі ло дақ тық атақ ты ака де мик В. И. Спи цын бұл жо ба ны қы-зық тап, қол дау көр сет ті.Өн ді ріс ке зор жа ңа лық бо лып ен ген осы иде-

яны жал ғас тыр ған Ебе кең нің шə кірт те рі Бо лат Ер ма ған бе тов пен Мыр за бек Бай ке нов есім ді аза мат тар хи мия са ла сы нан док тор лық қор ға ды. Екеуінің де ғы лы ми же тек ші сі Ебі ней Арыс та нұ-лы ның өзі бол ды.

Жал пы хи мия са ла сын да жүр ген сол кез де гі жас тар дың бар лы ғы на Ебі ней аға ның ора сан ық-па лы, мол кө ме гі ти ді де сем, ар тық ай тқан дық емес. Бə рі міз дің де ғы лым жо лын да ғы ал ғаш қы тал пы ныс та ры мыз ды қу ат тап, ба ғыт көр се тіп, дис сер та ция жа зу ымыз ға ақыл-ке ңес бер ге ні — ұс таз дың шə кірт те рі не де ген шы найы кө ңі лі, ыс-тық ықы ла сы деп се зі не міз. Ғұ ла ма ға лым ның дəс түр жал ғас ты ғы ре тін де жас тар ға қам қор лық көр се туі — ұл ты мыз дың, елі міз дің бо ла ша ғын ой ла ға ны деп бі ле міз.

— (а нат а�а, сіз ака де мик Ебі ней Арыс та н�-лы ны� ту ыс �а ны �рі ш� кір ті сіз. Ол кі сі мен к�п ара ла сып, жа �ы ны ра� ж%р ді �із. +а жайып �а-лым ны� же ке �мі рі, т�л �а лы� �а си еті ж� нін де ел бі ле бер мей тін та �ы �ан дай сыр ла ры бол ды?

— Ебі ней аға ның аса те рең бі лім дар лы ғы, та би-ғат бер ген та лан ты мен да ры ны өз ал ды на. Біз ді қат ты қы зық ты ра ты ны — ол кі сі нің өте ең бек қор-лы ғы еді. Өмір бойы хи мия са ла сын да, өн ді ріс те ғы лы ми зерт те улер мен ай на лыс ты. Бас шы лық қыз мет тер де бол ды. Бұ ған қо са, əде би ет əле мін-де, аудар ма өне рі не сі ңір ген ең бе гі қан ша ма де-се ңіз ші. Бір ға на мы сал, 1979 жы лы жү ре гі нен ауырып, Қа ра ған ды қа ла сын да ғы ауру ха на да жат ты. Кө ңіл сұ рап бар ған ке зім де ма ған бір-не ше аудар ма ла ры ның қол жаз ба сын көр сет кен. Есім де қал ға ны Шек спир дің «Мак бе ті», Ма яков-ский дің «Клоп» («Қан да ла»), «Хо ро шо» («Ке ре-мет») се кіл ді ірі шы ғар ма ла ры. Жү ре гі қы сып, жа ны ауырып жат са да ең бек тен қол үз бей, ауру-ха на ның өзін де көр кем аудар ма мен ай на лыс қа-ны таң ғал ды рар лық жайт.

1982 жы лы ХМИ-да аға ғы лы ми қыз мет кер бо-лып жүр ген ке зін де Мəс ке уден бел гі лі ака де мик-тер Бе ло усов, Жда нов тар кел ген еді. Əл гі мүйі зі қа ра ғай дай ға лым дар ат ба сын ті ре ген бой да: «Ев ней Арыс та но вич қай да, қа лы қа лай?» деп біз ден сұ ра ған-тын. Сол Ке ңес Ода ғы на, алыс та жа қын шет ел дер ге есі мі кең та ра ған ака де мик-тер дің өзі Ебе кең мен сыр лас дос бо ла тын. Көп жай лар ды, əсі ре се, ғы лы ми ой-пі кір лер ді бір ле-сіп тал қы лап, ор та ға са лып оты ра тын. Мұн дай оқи ға лар дың та лайын кө зі міз кө ріп, куə бол дық.

— Ебе ке� �ай тыс бол �ан нан кейін �а лым ны� ар тын да �ал �ан �ы лы ми, �де би м� ра ла ры ны� жайы �а лай бол ды? С%йік ті ш� кірт те рі, Сіз дер �ан дай іс пен ай на лыс ты �ыз дар?

— Ар дақ ты аға мыз дың ара мыз дан ке туі, өмір-ден ер те өтуі — ғы лым үшін де, бə рі міз үшін де өте ауыр жағ дай бол ды. Сол кез де гі қо ғам ның, қор ша ған ор та ның əді лет сіз соқ қы сы жай саң

жан ның жү ре гі не жүк тү сір ді. Мез гі лі нен бұ рын жа рық дү ни еден ке туі, əсі ре се, біз дің хи мия са-ла сын да ғы ма ман дар ға қат ты бат ты. Се бе бі, ол кі сі нің бас та ған иде яла ры, көп те ген ғы лы ми жо ба ла ры, əлі де қа жет ті бі раз ой-пі кір ле рі бар еді. Бір ша ма ең бек те рі нің өн ді ріс ке ен ген нə ти-же сін, қуа ныш-қы зы ғын кө ре ал май кет ті. Əй тсе де, Ебі ней аға ның ар тын да қал ған ғы лы ми, əде би мұ ра лар дың бар лы ғы жи нақ та лып, мұ ра жай лар ашыл ды. Бұ ған көп ең бек сі ңір ген Ебе кең нің іні сі Қам за бай аға бол ды. Қам зе кең өмі рі нің со ңы на дейін «Ака де мик Е. А. Бө ке тов мұ ра жайы ның» ди рек то ры бол ға нын ел дің бə рі бі ле ді.

Ебе кең аға мыз қай тыс бол ған нан кейін, бір кү ні жең гей дің ша қыр ту ымен үйі не бар дым. Жең ге міз ол кі сі нің же ке жұ мыс ка би не тін көр се тіп, он да ғы аға мыз дың ғы лым ға қа жет ті бар лық зат та рын рет-теп, мұ ра жай ға өт кі зу ге кө мек те су ін өтін ді.

Іші кі тап пен қа ғаз ға лық то лы кең бөл ме де гі əр бір зат құн ды жə ді гер ре тін де мұ ра жай ға өзі-ақ сұ ра нып тұр ған дай. Ме ні бір таң ғал дыр ға ны — жа зу үс те лін де гі адам дар дың аты-жө ні мен ме-кен-жай ла ры жа зыл ған блок нот бол ды. Ерін бей са нап шық сам, 270 екен. Ұзын со нар ті зім нің ішін-де сол кез де гі Ке ңес Ода ғы ның түк пір-түк пі рі нен не бір ғұ ла ма ға лым дар дың, əй гі лі тұл ға лар дың аты-жөн де рі мен те ле фон да ры, ме кен-жай ла ры кез дес ті. Кө бі сі мен хат жа зы сып тұр ған. Тіп ті, За-кар пат əс ке ри ок ру гы ның бас шы сы ге не рал-пол-ков ник тің де аты-жө ні мен ме кен жайы жа зыл ған. Сөй тіп, ға лым аға мыз дың ка би не тін де гі бар лық құн ды зат тар мұ ра жай тө рі нен орын ал ды. Со-нан бе рі ха лық тың, өс ке лең ұр пақ тың қа зы на сы-на ай нал ға нын өз де рі ңіз де бі ле сіз дер.

— Ебе ке� ді ел сый ла ды. Біз ді� �лт %шін %л-кен та ри хи т�л �а, �� ла ма �а лым. Ал, бас �а �лт-тар ол кі сі ні �а лай ба �а ла ды?

— Əң гі ме міз дің ор та сын да Мəс ке уден кел ген атақ ты ака де мик тер Бе ла усов, Жда нов тар, т. б. бел гі лі адам дар ол кі сі ні із деп, қал-жайын сұ рап жа та ды де дік. Ка би не тін де гі 270 ті зім нің кө бі сі бас қа ұлт өкіл де рі екен ді гі де анық. Осы ған қо са, та ғы бір-екі де рек ті кел ті рейін.

2008 жы лы Хи мия-ме тал лур гия ин сти ту ты-ның 50 жыл ды ғы бол ды. Жан-жақ тан, алыс ше-тел дер ден қо нақ тар кел ді. Со лар дың ішін де Урал по ли тех ни ка лық ин сти ту тын 21 жыл бас қар ған рек тор С. С. На бой чен ко Ебе кең нің зи ра ты ның ба сы на ба рып, гүл шо ғын қойып, до сы ту ра лы ес-те лік айт ты. 25 жыл дан кейін ай тыл ған ес те лік тің қыс қа ша маз мұ ны мы на дай:… Бір кез де Ебі ней Арыс та нұ лы На бой чен ко ның док тор лық дис сер-та ци ясы на оп по нент бо лып ты. Оп по нент ре тін де ғы лы ми жұ мыс ты қа рап шы ғып, қы зыл бояумен кем ші лік те рін ба ды рай тып көр се тіп, көп сын-ес-кер тпе лер ай тып ты. Со лар дың түйі ні: «… Орыс ба ла сы на, орыс ға лы мы на орыс ша мə тін нің құ-ры лы мын, ор фог ра фия мен грам ма ти ка ны қа зақ ба ла сы үй рет ке ні ұят шы ғар. Де ген мен, ғы лым үшін, шын дық пен ақи қат үшін осы лай іс те уге ту ра кел ді. Сіз, ке ші рер сіз, мы на жұ мы сы ңыз-ды би ыл қор ға май, та ғы бір жыл қа ра ңыз. Бə рін əб ден то лық ты рып, тү зе тіп, жөн деп, ке ле сі жы-лы қор ға ңыз…» Со нан С. С. На бой чен ко жа зып біт кен ғы лы ми жұ мы сын сол жо лы қор ға май, бір жыл та ғы то лық ты рып, қай та жөн деп, ке ле сі жы лы сəт ті қор ғай ды. Кейін ши рек ға сыр дан соң ай тқан ес те лі гін де На бой чен ко осы жай лар ды өз аузы нан ай тып, Ебе кең нің сон да ғы əділ ді гін, ту-ра лы ғын, ғы лым ға де ген адал ды ғын, до сы на жа-ны ашы ған өт кір сын-пі кір ле рін мақ та ныш се зім-мен жет кіз ге нін өз кө зі міз бен кө ріп, құ ла ғы мыз-бен ес ті дік.

— К� ке, сіз ге со� �ы бір с� ра �ы мыз: Ебі ней Арыс та н� лы Б� ке тов — б% гін гі �р па� %шін а�ыз-�а ай нал �ан адам. +� ла ма �а лым, та ри хи т�л �а, �о �ам �ай рат ке рі, �ла �ат ты �с таз. Осын дай аяулы а�а мыз ды� ет жа �ы ны �рі із ба са ры ре-тін де �а зір гі жас тар �а не ай тар еді �із?

— Бү гін гі за ман үл кен бі лім мен те рең ғы лым-ды қа жет ете ді. Ол үшін жас тар дың көп із де нуі не ту ра ке ле ді. Ебі ней аға біз ге өмір бойы: «Жақ сы оқың дар, ерін бей ең бек етің дер, сон да ға на із де-ген де рің ді та ба сың дар» де уші еді. Осы өне ге лі өси ет ті қа зір гі жас тар да қа пе рі не іліп, үл гі-өне ге тұт са де ген ті ле гім бар.

— 0сер лі �� гі ме �із ге к�п-к�п ра� мет. +ы лым жо лы �ыз �а �р леу, �мір жо лы �ыз �а с�т ті лік ті-лей міз!

БОЛАТ САРСЕМБАЕВ,ХИМИЯ �ЫЛЫМЫНЫ< КАНДИДАТЫ,

=ЛІМЖАН ЖА�АН,ПЕДАГОГИКА �ЫЛЫМДАРЫНЫ< МАГИСТРІ,

�АРМУ-ДЫ< А�А О�ЫТУШЫСЫ

&ылымны' "ия жолында

5Жастар �леміМир молодежи№ 7 (236) 30.04.2015 Новости

В Ка зах ста не прош ли дос роч ные вы бо ры Пре зи ден та Казахстана. По ито гам дей ству-ющий Президент Н. А. Назарбаев одер жал убе-ди тель ную по бе ду, по лу чив бо лее 97% го ло сов из би ра те лей. Пре зи дентские вы бо ры в Ка зах-ста не сос то ялись при ре кор дной яв ке из би ра-те лей в 95,11%.

Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев поб ла го да рил ка зах стан цев за под дер жку и до ве-рие во вре мя вы бо ров. «Без та ко го все об ще го до-ве рия бы ло бы труд но ра бо тать над ре али за ци ей пос тав лен ных за дач. Ре кор дно вы со кая яв ка на вы-бо рах про де монстри ро ва ла един ство ка зах стан-цев, их же ла ние жить в ста биль ном го су дар стве, а так же под дер жку пред ла га емых мной прог рамм. Все это обя зы ва ет ра бо тать с уд во ен ной энер ги ей ра ди бу ду ще го и проц ве та ния на шей Ро ди ны», — ска зал Президент Казахстана.По ли то ло ги Да ни яр Ашим ба ев и Адиль Ка-

уке нов объ яс ни ли при чи ну ре кор дной яв ки из би-ра те лей в Ка зах ста не.

«Дос роч ные пре зи дентские вы бо ры, сос то яв-ши еся 26 ап ре ля, пос та ви ли два ре кор да. Преж де все го, мож но го во рить о вы со кой яв ке. Яв ка для та ко го ро да со бы тия на пос тсо вет ском прос тран-стве и в це лом для ми ра яв ля ет ся бес пре це ден-тной, что го во рит об очень вы со кой ак тив нос ти элек то ра та, о его вы со кой граж дан ской по зи ции и, ска жем так, о хо ро шей ра бо те по ли нии из бир-ко мов и шта бов кан ди да тов, про де лав ших боль-

шую ра бо ту по мо би ли за ции элек то ра та. То есть та кие по ка за те ли во мно гом для Казахстана фак-ти чес ки яв ля ют ся ре кор дны ми», — за явил Да ни-яр Ашим ба ев.

«Во-вто рых, оз ву чен ные дан ные эк сит-пол лов об убе ди тель ной по бе де дей ству юще го гла вы го-су дар ства, наб рав ше го бо лее 97 про цен тов го ло сов, го во рят о том, что на се ле ние стра ны свя зы ва ет все свои на деж ды с даль ней шей его дея тель ностью. На се ле ние очень вы со ко оце ни ва ет все дос ти же-ния, ко то рые Казахстан про де монстри ро вал за го-ды не за ви си мос ти. Это меж на ци ональ ное сог ла-сие, по ли ти чес кая ста биль ность, эко но ми чес кие ре фор мы и вы со кий уро вень со ци аль но го обес-пе че ния. Я ду маю, под дер жка на се ле ни ем но вой прог рам мы гла вы го су дар ства го во рит о том, что стра на хо чет ви деть свое бу ду щее без из ме не ний, по край ней ме ре, без от ка тов на зад, с уве рен ным дви же ни ем впе ред. И, я ду маю, нас всех мож но поз дра вить с этой по бе дой», — счи та ет Ашим ба-ев.По ли то лог Адиль Ка уке нов так же на зы ва ет

яв ку на ны неш них вы бо рах бес пре це ден тно вы со-кой. «На са мом де ле и до вы бо ров бы ло прог но зи-ру емо, что ка зах стан цы при дут на вы бо ры и бу дут го ло со вать. Это свя за но с тем, что ка зах стан цы и в це лом ка зах стан ское об ще ство ис пы ты ва ют пе-ри од вы со ко го раз ви тия. Это раз ви тие при но сит каж до му чле ну об ще ства ре аль ные и ощу ти мые дос ти же ния. Те дос ти же ния, ко то рые все це нят, и по нят но, что ка зах стан цы хо тят сох ра нить эти

воз мож нос ти», — от ме ча ет по ли то лог. Вы со кую яв ку он так же свя зы ва ет с про цес са ми ста нов ле-ния граж дан ско го и де мок ра ти чес ко го об ще ства в Ка зах ста не. «Мы мо жем ска зать о том, что в Ка зах ста не дей стви тель но об ще ство соз ре ло, оно пе ре жи ло уже мно гие эта пы ста нов ле ния и ста-ло дос та точ но зре лым об ще ством, ко то рое го то во де лать осоз нан ный и пра виль ный вы бор. К то му же нуж но от ме тить: в пос лед ние го ды то раз ви тие Казахстана, та ста биль ность, ко то рую мы дос тиг-ли, те не сом нен ные ус пе хи как в раз ви тии на шей сто ли цы, так и всех ре ги онов стра ны — это тот век-тор, ко то рый одоб ря ют все, и каж дый стре мит ся внес ти свой вклад. По это му для сох ра не ния его прак ти чес ки каж дый от вет ствен ный член об ще-ства, а имен но граж дан ское об ще ство, от ли ча ет ся от вет ствен ностью, он по ни ма ет, что вы бо ры — это тот не об хо ди мый эле мент, ко то рый поз во лит зак-ре пить дос то яние стра ны, зак ре пить его век тор на де мок ра тию», — зак лю чил Ка уке нов.

ИН ФОР МА ЦИЯ С САЙ ТА WWW.ELEC TI ON2015.KZ

Вы со кие ака де ми чес кие и науч ные стан-дар ты и тра ди ции клас си чес ко го уни вер си те-та, ко то рые от ли ча ют Ка ра ган дин ский го су-дар ствен ный уни вер си тет им. Е. А. Бу ке то ва в на ши дни, бы ли за ло же ны его пер вым рек то-ром — Ев не ем Ар ста но ви чем Бу ке то вым. Осу-ществляя дви же ние в рус ле его идей о ро ли и пу тях раз ви тия на уки и об ра зо ва ния, вдох-нов ля ясь его вы со ки ми ус трем ле ни ями, КарГУ се год ня стал од ним из ве ду щих уни вер си те тов Рес пуб ли ки Казахстан, един ствен ным в Цен-траль но-Ка зах стан ском ре ги оне мно гоп ро-филь ным ву зом.

Ка ра ган дин ский го су дар ствен ный уни вер си-тет, гор до но ся щий имя сво его пер во го рек то ра, круп но го уче но го хи ми ка-ме тал лур га, ла уре ата Го су дар ствен ной пре мии СССР, пи са те ля и пуб-ли цис та, та лан тли во го пе ре вод чи ка, чле на Со юза пи са те лей СССР, док то ра тех ни чес ких на ук, про-фес со ра, ака де ми ка Ака де мии на ук Ка зах ской ССР Ев нея Ар ста но ви ча Бу ке то ва, по сло жив шей-ся тра ди ции с 1985 го да каж дые пять лет от ме ча ет день его рож де ния. В этом го ду Ев нею Ар ста но ви-чу ис пол ни лось бы 90 лет.

Уче ный, эн цик ло пе дист, по эт, пе ре вод чик Ев ней Ар ста но вич Бу ке тов ос та вил пос ле се бя ог ром ное нас ле дие: 242 науч ных тру да, 9 мо ног-ра фий. Этот че ло век был клю че вой фи гу рой в об-лас ти хи мии и ме тал лур гии. Боль шин ство науч-ных изоб ре те ний Бу ке то ва и по сей день ис поль-зу ют ся в про из вод стве. Его ли те ра тур ные про из-ве де ния вош ли в зо ло той фонд Казахстана.Юби лей Е. А. Бу ке то ва от ме ча ет не толь ко наш

уни вер си тет, но и ши ро кая об ще ствен ность рес-пуб ли ки: пуб ли ку ют ся статьи, вос по ми на ния о нем в об лас тных и рес пуб ли кан ских га зе тах, ор-га ни зу ют ся те ле пе ре да чи с учас ти ем со рат ни ков, уче ни ков, пи са те лей и дру гие ме роп ри ятия. В КарГУ в ка нун юби лея уче но го и ос но ва те ля уни-вер си те та пре зен то ва ли кни гу «Мир Бу ке то ва». Это ог ром ный труд, соз дан ный не боль шой груп-пой эн ту зи ас тов, по чи та те лей та лан та ака де ми ка. Сво им учи те лем его мо гут наз вать свы ше 20 док-то ров и 60 кан ди да тов на ук. Так же всем гос тям уни вер си те та был пред став лен до ку мен таль ный фильм «Ака де мик Бу ке тов. Штри хи к пор тре-ту» — фильм о жиз ни, твор че стве и дос ти же ни ях уче но го. В лен те бы ли ис поль зо ва ны ред кие кад-ры, ар хив ные ма те ри алы.Так же в на шем уни вер си те те бы ла про ве де на

меж ду на род ная науч но-прак ти чес кая кон фе рен-ция «Науч ное и твор чес кое нас ле дие ака де ми ка Е. А. Бу ке то ва», пос вя щен ная 90-лет не му юби лею Ев нея Ар ста но ви ча Бу ке то ва. С при вет ствен ным сло вом к соб рав шим ся об ра тил ся док тор юри ди-чес ких на ук, рек тор КарГУ Ер кин Ки нo ято вич Ку-бе ев: «Бо лее де ся ти лет на ши сту ден ты на чи на ют уче бу с ак то вых лек ций о на шем уни вер си те те и его пер вом рек то ре Ев нее Бу ке то ве. Се год няш нее на ше ме роп ри ятие — это сви де тель ство глу бо-чай ше го ува же ния и вос хи ще ния его науч ным и

твор чес ким нас ле ди ем. Идеи и на чи на ния на ше-го пер во го рек то ра воп ло ти лись в его де ти ще — КарГУ. Ведь не зря Ев ней Ар ста но вич го во рил, что труд мо жет пре одо леть все что угод но. Имен но эти сло ва мы счи та ем на шим де ви зом».В рам ках кон фе рен ции ра бо та ли сек ции «Ака-

де мик Е. А. Бу ке тов — уче ный, пе да гог, мыс ли-тель», «Выс шее об ра зо ва ние на сов ре мен ном эта пе: проб ле мы и пер спек ти вы раз ви тия», «Важ-ней шие ас пек ты об ще ствен ных и гу ма ни тар ных ис сле до ва ний», «Ак ту аль ные воп ро сы и тен ден-ции раз ви тия ес те ствен ных и тех ни чес ких на ук». На сек ци он ных за се да ни ях бы ли сде ла ны док ла-ды, рас кры ва ющие не оце ни мые зас лу ги вид но го пе да го га, мыс ли те ля Е. А. Бу ке то ва, док ла ды по ак ту аль ным воп ро сам ес те ствоз на ния. В сбор ни-ке кон фе рен ции пред став ле но 288 ста тей по всем ак ту аль ным воп ро сам сов ре мен ной на уки, об ра-зо ва ния и куль ту ры, по ре зуль та там прик лад ных ис сле до ва ний. В кон фе рен ции «Науч ное и твор-чес кое нас ле дие Е. А. Бу ке то ва» при ня ли учас-тие 49 уче ных из США, Гер ма нии, Ки тая, Рос сии, Поль ши, Вен грии, Ру мы нии, Эс то нии, Уз бе кис та-на, Тад жи кис та на.

СОБ. ИНФ.

В КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва в ап ре ле про шел тра ди ци он ный день от кры тых две рей. Еже год-но вуз в та кие дни по се ща ют око ло 1000 уча щих-ся вы пус кных клас сов об ра зо ва тель ных уч реж-де ний го ро да и об лас ти, учи те лей и ро ди те лей.

На тор же ствен ном от кры тии пе ред бу ду щи ми вы пус кни ка ми и ро ди те ля ми с при вет ствен ным сло вом выс ту пил пер вый про рек тор про фес сор Рым бек Му ра то вич Жу ма шев. Он рас ска зал о на-шем уни вер си те те, об осо бен нос тях обу че ния в ву зе, о спе ци аль нос тях, ко то рые мож но по лу чить в уни вер си те те, а так же поз на ко мил вы пус кни ков с дос ти же ни ями уни вер си те та и ин но ва ци он ны ми тех но ло ги ями об ра зо ва ния. Осо бое вни ма ние об-ра ще но на со ци аль ную под дер жку бу ду щих сту-

ден тов КарГУ. Так же осо бое вни ма ние бы ло об ра-ще но на со ци аль ную под дер жку бу ду щих сту ден-тов, ко то рую им ока зы ва ют в ву зе. На ме роп ри ятие бы ли приг ла ше ны на чаль ник го род ско го от де ла об ра зо ва ния Же ке ба ев Д. Ш., вы пус кни ки КарГУ раз ных лет, ди рек то ра школ, ли це ев и кол лед жей.За тем вы пус кни ки, ро ди те ли и учи те ля за да-

ва ли воп ро сы, ка са ющи еся осо бен нос тей про ве-де ния при ем ной кам па нии в 2015 го ду и по ряд ка пос туп ле ния и за чис ле ния в ву зы, от вет ствен но му сек ре та рю при ем ной ко мис сии Ку рым ба еву С. Г.Вы пус кни ки школ так же встре ти лись с ру ко-

во ди те ля ми фа куль те тов и ка федр ву за, а за тем со вер ши ли эк скур сию по уни вер си те ту, по се ти-ли науч ные ла бо ра то рии, му зеи, а так же науч ную биб ли оте ку КарГУ.

Учас тие учи те лей и вы пус кни ков в дне от кры-тых две рей поз во ли ло им со ри ен ти ро вать ся в вы бо ре бу ду щей спе ци аль нос ти, а так же поз на-ко мить ся с осо бен нос тя ми про ве де ния при ем ной кам па нии в те ку щем учеб ном го ду.

СОБ. ИНФ.

Единственно правильный выбор

Сос то яв ши еся 26 ап ре ля 2015 го-да вне оче ред ные вы бо ры Пре зи ден та Рес пуб ли ки Казахстан яви лись важ ней-шим со бы ти ем в жиз ни на ше го го су дар-ства. Нурсултан Абишевич Назарбаев одер жал на вы бо рах убе ди тель ную по-бе ду, свои го ло са Ли де ру на ции от да ли свы ше 97,7% ка зах стан цев.

На род Казахстана сде лал свой вы бор, и он, не сом нен но, сви де тель-ству ет о том ог ром ном до ве рии, ко то-рое ка зах стан цы ока зы ва ют раз ра-бо тан ной и пла но мер но ре али зу емой Нур сул та ном Аби ше ви чем внеш не-по ли ти чес кой, внут ри по ли ти чес кой, эко но ми чес кой и со ци аль ной мо де-ли раз ви тия стра ны. Уже бо лее 25 лет под ру ко вод ством Ли де ра на ции Казахстан уве рен но дви жет ся в рус ле вы ра бо тан ной им стра те гии, ус пеш но пре одо ле вая жес ткие кри зис ные яв-ле ния пос лед них лет.

Воз гла вив стра ну в судь бо нос ный мо мент на шей ис то рии — в пе ри од об ре те ния Ка зах ста ном Не за ви си-мос ти, пер вый Президент су ве рен но-го Казахстана с честью вы дер жал все не лег кие эк за ме ны ис то рии, до ка зал свою спо соб ность опе ра тив но и эф-фек тив но ре аги ро вать на вы зо вы вре ме ни. Под его ру ко вод ством был прой ден слож ный путь ста нов ле ния но вой ка зах стан ской го су дар ствен-нос ти, бы ла при ня та Кон сти ту ция Не-за ви си мо го Казахстана, оп ре де ле ны це ли и при ори те ты раз ви тия го су-дар ства, осу ществле ны кар ди наль-ные пре об ра зо ва ния во всех сфе рах. По ли ти чес кий курс не за ви си мо го Казахстана, за дан ный Ли де ром на-ции, поз во лил на шей стра не на про-тя же нии мно гих лет сох ра нять ста-биль ность и ус той чи вость раз ви тия, сфор ми ро вать эф фек тив ную по ли ти-чес кую сис те му, на ци ональ ные сис-те мы об ра зо ва ния, здра во ох ра не-ния, сфе ру со ци аль но го обес пе че ния.

Чрез вы чай но важ но, что взве-шен ная по ли ти ка Пре зи ден та в сфе ре ме жэт ни чес ких и меж кон фес си ональ-ных от но ше ний обес пе чи ва ет кон со-ли да цию на ше го мно го на ци ональ но-го об ще ства. Имен но по ини ци ати ве Нур сул та на Аби ше ви ча Назарбаева в 1995 го ду бы ла соз да на Ас сам блея на ро да Казахстана, уни каль ная кон-сти ту ци он ная струк ту ра, обес пе чи ва-ющая пос то ян ное пред ста ви тель ство всех на род нос тей на шей стра ны в Пар ла мен те. Это поз во ля ет учесть и сба лан си ро вать мно го об раз ные на-ци ональ ные ин те ре сы в про во ди мой го су дар ством по ли ти ке, со дей ству ет сох ра не нию в рес пуб ли ке меж на ци-ональ но го и меж кон фес си ональ но го сог ла сия, ста биль нос ти в об ще стве, а так же фор ми ро ва нию ка зах стан ской иден тич нос ти путём кон со ли да ции эт-но сов Казахстана.

Сей час, в ус ло ви ях по ли ти чес-кой нес та биль нос ти и эко но ми чес ких пот ря се ний в ми ре, ми ни ми зи ро-вать их не га тив ные пос лед ствия для Казахстана, бла го по луч но про вес ти стра ну че рез вол ны кри зи са под си лу толь ко опыт но му ли де ру, опи ра юще-му ся на все об щую под дер жку сво его на ро да. Ре али за ция Пос ла ния Пре-зи ден та «НHр лы жол. Путь в бу ду щее», сфо ку си ро ван но го на мо дер ни за ции мак ро эко но ми чес кой по ли ти ки го су-дар ства и приз ван но го обес пе чить со-ци аль но-эко но ми чес кую ус той чи вость Казахстана, пот ре бу ет кон со ли да ции уси лий по воп ло ще нию обоз на чен но-го ком плек са ан тик ри зис ных мер.

Мы уве ре ны, что все на род но из бран ный Президент Рес пуб ли ки Казахстан и про во ди мая им по ли ти-ка бу дут слу жить проч ным га ран том даль ней ше го раз ви тия Казахстана и ук реп ле ния его ав то ри те та в ми ре.

От ли ца мно го ты сяч но го кол лек-ти ва пре по да ва те лей и сту ден тов Ка-ра ган дин ско го го су дар ствен но го уни-вер си те та им. Е.А. Бу ке то ва я хо чу еще раз поз дра вить всех ка зах стан цев с пра виль ным ре ше ни ем, с убе ди тель-ной по бе дой Ли де ра на ции Нур сул та-на Аби ше ви ча Назарбаева на вне оче-ред ных пре зи дентских вы бо рах.

Е. К. КУ БЕ ЕВ,РЕК ТОР КА РА ГАН ДИН СКО ГО

ГО СУ ДАР СТВЕН НО ГО УНИ ВЕР СИ ТЕ ТА ИМЕ НИ АКА ДЕ МИ КА Е. А. БУ КЕ ТО ВА

Досрочные выборы — беспрецедентная победа!

Юбилей Евнея Букетова отметили в КарГУ

Школьники в стенах будущей альма-матер

№ 7 (236) 30.04.20156 Жастар �леміМир молодежи �аза�стан хал�ыны� бірлігі к�ні

Құр мет ті елі міз дің се ні мі, ұл ты мыз дың бо ла ша ғы, өре сі би ік асыл дар дың сы ны ғы, ту ған жер дің тө сін де ер ке леп өс кен бі лік ті де бі лім ді, тəр би елі от ба сы лар дан шық қан, жас та рым!

Жыл сайын əдет ке ай нал ған хал қым мен сұх ба тым ды осы бі лім ор да сын да нəр алып, ғы лым мен су сын дап жат қан өз де рің нен бас-та уды жөн көр дім. Қан дай да бір ой қоз ғап, ше ші мін та бу үшін ха лық пен ақыл да сып оты-ру көп те ген қо ғам дық ұйым дар да ақ сап жа та-ты ны бе се не ден бел гі лі. Ме нің ше, ха лық тың аты нан сөз ай ту үшін хал қың ның тал қы сы на сал ған ды жөн деп шеш тім. Иə, көп те ген көз-қа рас тар ды бір жер ге то ғыс ты ру өте қи ын еке-нін тү сі не міз, бі рақ «ке лі сіп піш кен тон кел те бол мас» деп ой лай мын. Ен де ше бү гін гі күн мə се ле сі не қыс қа ша тоқ та лып өтейін, ұлт тың бол мы сы бел гі лі бір се беп тер мен қа лып та са-ты ны анық, ол бе сік тің тер бе лі сі нен бас тап, осы отыр ған бо ла шақ ана бо ла тын қыз да ры-мыз дың аялы ала қа ны ар қы лы тəр бие ала ты-нын ұмыт пауымыз ке рек. Ер аза мат та ры мыз-дың рө лі ұр пақ қа үл гі бо ла тын тың ғы лық ты іс тер мен жə не ту ған жер, Отан ға де ген сүйіс-пен ші лі гі мен кө рі ніп тұ ру ға ти іс. Құ ді ре ті күш ті ана ті лі міз дің де өр кен деуі от ба сын да ғы тəр би еге бай ла ныс ты, «Ұяда не көр сең, ұш-қан да со ны іле сің». Тіл дің ру ха ни бай лық пен на мыс тың мөл дір бұ ла ғы еке нін əр қай сы мыз жа ды мыз да сақ та ға ны мыз аб зал.Ал осы күн де рі бі лім алып отыр ған бі лім

ор да сын да мек теп те ал ған бі лім ді ғы лым мен ұш тас ты ру да сың дар, бел гі лі бір ма ман дық бойын ша оқу да сың дар. Бі рақ жо ға ры оқу ор-ны ның қа быр ға сын да нəр алып қа на қой май, қа зақ хал қы ның, мем ле ке ті міз дің та ри хы мен клас сик жа зу шы, ақын да ры мыз дың ең бек те-рін де оқып, зерт тей біл ген жөн. Сту дент те-рі міз дің ара сы нан əлі та лай елі міз ге та ны мал тұл ға лар шы ға ты ны на кə міл се не мін. Ал тұл-ға бо лып қа лып та су үшін бір ға на бі лім жет-кі лік сіз. Ер тең гі кү ні əр са ла да ең бек ете тін аза мат та ры мыз, ең бі рін ші, мем ле кет тік тіл-ді же тік бі ле оты рып, оны қол да ныс аясы на кі руі не күш ала біл ге ні жөн. Хал қы мыз дың салт-дəс тү рі мен оның ға сыр лар бой ғы та ри-хын бі лу на ғыз зи ялы қауым ның қа лып тас-қа нын біл ді ре ді. Ме нің ше, «ұл тшыл» бо лу «мем ле кет шіл» бо лу мен тең. Ал мем ле кет шіл бо лу — Кон сти ту ци ямыз дың бас ты та лап-та рын орын дай оты рып, қо ғам дық тəр тіп ті бұз бау, заң ды лық ты қа ру ету ҚР аза ма ты ның бас ты мін де ті. Өкі ніш ке орай пат ри от бо-лу — «би лі гі бар лар ға жа ғым сып өмір сү ру» деп тү сі не тін дер де бар шы лық, бас ты ін дет-тің бі рі де осын да жа тыр. Қо ғам да ғы ке лең сіз жағ дай лар мен кү ре се бі лу, бас бұ зар лық пен

ішім дік, на ша қор лық қа жол бер меу, жем-қор лық пен, ала яқ тық пен кү ре се бі лу — ол аза мат тық па ры зы мыз.Жем қор лық мем ле ке ті міз дің бас ты жауы,

оған да се беп кер бо лып жа та тын өзі міз. Қа-зақ хал қы ның бас ты жауы — ол нем құ рай-лық пен жа ғым паз дық. Осы жай ды ашық ай ту ке рек, «ауру ын жа сыр ған өле ді». Əр ҚР аза ма ты, Пре зи дент тен бас тап, (ұл ты на, ді ні-не қа ра мас тан) қа ра пайым ха лық қа дейін заң ал дын да тең құ қық ты, Қон сти ту ция ал дын да тең жауап бе ре ді. Кө бі не се па ра бе ру, заң ға тар ты лу заң та лап та рын то лық біл ме уден ту-ын дап жа та ды. Кө бі не жас та ры мыз құ қық-тық орын да ры на ре ніш те рін «мент, му сор» де умен біл ді ріп жа та ды. Бір жа ғы нан жас тар-ды тү сі ну ге де бо ла ды. Бі рақ, егер сен дұ рыс жүр сең, дұ рыс сөй ле сең, мə де ни ет сіз қы лық, бас бұ зар лық, жə бір леу, ба ла ғат тау ға бар ма-саң, са ған еш қан дай по ли ция қыз мет ке рі де та қал май ды, се бе бі құ қық қор ғау шы лар бір жа ғы нан тə жі ри бе лі пси хо лог тар. Иə, қа зір гі за ман да по ли ция офи цер ле рі нің кей бі рі бі-лім нен гө рі əлім жет тік көр се тіп, лауазы мын жо ға ры қойып жа та ды. Кі нə сіз адам ға кі нə да ар тып жі бе руі тə жі ри бе де бар. По ли ция, про ку рор, сот қыз мет кер ле рі нің ара сын да қа таң ірік теу қа жет ті гі ту ын дап тұр ға нын да жа сыр мау ке рек. Кей бір бас бұ зар лық қа бар-ған жас тар ға «кры ша» бо лып, ада су жо лы на тү се тін дер де осы лар. Ең қы зы ғы, бас бұ зар-лық жа сап отыр ған адам ның да қи нал ған да ба ра тын же рі сол по ли ция ме ке ме сі. Ба рып бас сау ға лай оты рып, «му сор, мент» деп қы-лым су екі жүз ді лік тің бел гі сі. Екі жүз ді лік ер аза мат үші ең тө мен қы лық. Тоқ сан сөз дің то-бық тай түйі ні, «сен тəр тіп бұз ба, бұз дың ба, он да ер тең ба рар же рің ді қа ра ла ма. Заң бұз-дың ба, он да сен те пе ріш көр сет кен ада мың-нан «ары зын алу ын» сұ ра ма, ба тыр сың ба, ба тыр лы ғың ды сот ал дын да көр сет, со ңы на дейін бар. Ал «арыз ды қай та рып алу ын» өті-не ді екен сің, он да заң бұз ба. Жал пы бі ре удің мүл кін тар тып алу, ұрып-со ға тын, ма те ри ал-дық за лал кел ті ре тін — ол се нің құ лың емес. Се нің өз ге бі ре уге еш қан дай əлім жет тік көр-се ту ге құ қың жоқ. Заң та лап та ры осын дай жағ дай лар үшін жа зыл ған. От ба сы нан дұ рыс тəр бие ал ған мə де ни ет ті адам бас бұ зар лық қа бар май ды. Осы ой ла рым ды бі лім ді де мə де-ни ет ті жас тар дың ара сын да бө лі сіп отыр мын. «Қо ғам ды өз гер ткің кел се, өзің нен бас та». Біз үл кен дер ақыл ай ту жо лы на түс пе сек, ер тең-гі ұр пақ қа кім жол сіл тей ді. Біз дің ай тқан да-ры мыз дан тек өз өмір ле рі ңе пай да лы сын, ке-рек ті сін ға на таң дап ал. Біз де пен де міз, біз де қа те ле суі міз мүм кін. Қа зір гі жас та ры мыз дың біз ден де ақыл ды, бі лім ді еке нін то лық тү сі-не мін. Бі рақ өмір мек те бі нің тə жі ри бе сі мен

ал мас па са, уақыт ор нын да тұ рып қа ла ры хақ. «Жа ман нан жи рен, жақ сы дан үй рен». Ру хы тө мен ха лық ты арам за лар би лей ді, хал қы-мыз қан дай қа лып та бол са, би лі гі де сон дай бо ла ды. Ке лім сек қо на ғың да абай лап сөй леп, абай лап та бал ды ры ғың нан ат тай ды. Сырт адам ды сый ла та бі лу де өзі міз ге бай ла ныс ты. Ру хы тө мен адам се па ра тизм мен дəс түр лі емес дін нің со ңын да ке те ді. «Ұлы» екен деп со ңы нан ере бер ме. Оның да байы бы на же те біл, ақыл ай тып, со ңы нан ер ген мил ли он дар-ды адас ты рып үл гер ген «тұл ға лар» аз емес. Жер шіл дік пен жүз шіл дік ке бар ма. Қай дан бол са да өз қа ның нан жа рал ған бауырың. На-мыс тың жү ре тін ор та сы — ол са на ның бар же рі. Ішім дік ішіп алып шын дық із деп, жұ-ды рық қа жү гін бе. Бар ойың ды ақы лың бар кез де, са наң ашық уақыт та ай та біл, сон да ға на се ні жауың да тү сі не тін бо ла ды. Қа зақ қа бір лік ауадай қа жет. «Ішіп ал ған не ме се жа-ман» де ме, қа за ғың ның ті зе сін жер ге ти гіз бе, кө те ріп алып кет. «Киі мім был ға на ды» дей көр ме, ру хың ның би ік ті гі мен са наң ның та за-лы ғын көр сет ке ні ңе қу ан. «Бі рің ді-бі рің сый-ла саң, жат жа ны нан тү ңі лер».Мен үшін қыз ба ла лар дың бар лы ғы ұл ты-

мыз дың ке ле ше гін тəр би елер бо ла шақ ана-лар. Əйел адам ның мін де ті өте жо ға ры, се бе бі олар дың аялы ала қа нын да ұл тым өсе ді. Қа-зақ қыз да рын «Үйім де гі əжем, анам, əп кем, қа рын да сым, жең гем, ке лі нім» си яқ ты сырт көз ден қор ғап, ар дақ тай бі лейік. Се бе бі ол да бір əке нің ер ке сі. Қа зақ қыз да ры на ай та рым: Ұл тың ның на мы сын бөг де ге қор лат па, ана ті-лің ді құр мет тей біл, ұл тың ды сат па. Бөг де ұл тқа тұр мыс қа шы ғу ың — əкең нің на мы сын со лар дың ас ты на са лып, тап та умен тең. Қа за-ғы ңа тұр мыс қа шы ғып, қа зақ тан ұр пақ та ра ту ба ғың еке нін ұмыт па, бөг де ге ұр пақ та рат қа-ның — ұл тың нан алыс та ға ның.Жал пы жас та ры ма ай та рым, ұсақ, түк ке

тұр май тын қы лық тар ға бар маң дар, се бе бі біз тек ті лер дің ұр па ғы мыз. Осы ұлан-бай тақ же-рі міз ба тыр ба ба ла ры мыз дың қа ны мен қор-ғал ған. Мен жас тар ға се не мін! Əр қай сы мыз-дың ойы мыз да «əр қа зақ ме нің жал ғы зым» де ген ой ға на тұр са екен. «Өті рік тің ба лын же ген ше, шын дық тың уын іш ке нім ар тық». Тек «ой ды ор та ға са лу» деп тү сі ніп, ой ла рың-ды ашық ай ту ға үй ре нің дер, ме нің бар ті ле гім осы.Үні міз бір жер ден шық са, зең бі рек тің гүр сі-

лі де ес тіл мей қа ла ды. Ауыз бір лі гі мық ты ұлт-ты еш қай сы сы ба сы на ал май ды. Ұлт ты тəр би-елей біл сек, ұл тын ой лар бас шы да көп бо лар.

АХМЕТ�АЛИ ХАЛЕНОВ,«@ЛТ ТА�ДЫРЫ» РЕСПУБЛИКАЛЫ� �О�АМДЫ� БІРЛЕСТІГІ

�АРА�АНДЫ ОБЛЫСТЫ� ФИЛИАЛЫНЫ< БАСШЫСЫ

Бе сік — көш пе лі өмір сүр ген қа зақ хал-қы ның қа си ет ті мүл кі са нал ған. Қа зақ əйе лі бе сік ке та янып бе сік жы рын ай тқан. Хал-қы мыз бе сі гін иесіз, жұр тқа қал дыр ма ған. Атам за ман да ба ла бө лен ген бе сік ті көш пен бір ге түйе ге ар тып, жаз жай лау ға, күз кү-зеу ге қо ныс ауыс тыр ған. Бе сік те тер бе ті ліп, түйе қо мын да өс кен ба ла ның де ні сау, шы-мыр бо ла ды деп сен ген.

Бе сік ке бө ле удің өз жөн-жо рал ғы ла ры бар. Бе сік ті алас тап ба рып кіш кен тай нə рес те ні бе-сік ке бө ле ген. Бе сік бу ыны бе кі ме ген ба ла ның ұй қы сын ты ныш тан ды ра ды, де не тұр қын дұ-рыс қа лып тас ты ру ға ық пал ете ді.

«Ба ла ның ұй қы сын бұз ған — пе ріш те нің үйін бұз ған мен бір дей» де ген мə тел бар қа зақ-та. Бір кез де рі өз ге нің ота рын да бол дық. Олар тек же рі міз ді жа улап ал ған жоқ, ұлт тық құн ды-лық та ры мыз ға қол сұ ғып, са на мыз ды ба рын ша улау ға ты рыс ты. Қа зақ тек ті лі гі нің ар қа сын-да ға на ба ры нан айы рыл ма ды. Бі рақ со ла қай сая сат тың сал қы ны са на мыз ға ке рі əсер ет пей қой ма ды. Бе сік ке бө леу дұ рыс емес де ді, сен дік. Сөй тіп, ің гə лəп өмір есі гін аш қан сə би ді бе-сік ке емес, ба ла ар ба сы на жат қы зу ға асық тық. «Ға сыр ал мас ты, за ман өз гер ді. Бе сік — ес кі лік-

тің сар қын ша ғы. Бү гін гі нің ба ла сы бе сік те емес, за ма науи ар ба ға жа туы ке рек» деп адас тыр ды, адас тық. Сөз дің шы ны ке рек, тіп ті қа зақ ба ла-сы «тыш тыр ма» де ген нің не еке нін біл мей өс ті. «За ма ның қа лай бол са, бөр кің ді со лай ки» де-ген, мі не, осы.

Еге мен дік ті өз уысы мыз ға алып, етек-же ңі-міз ді дұ рыс тап, есі міз ді жи ған сəт те қай та дан төл құн ды лық та ры мыз ды тү ген деп, ұмы ту ға шақ қал ған дəс түр, сал ты мыз ды қайы ра жаң-ғырт тық. Ең бас ты сы, өт ке ні міз ді мүл дем ұмыт-па дық. «Өл ге ні міз ті рі ліп, өш ке ні міз жан ды».

ГAЛІМ БЕКЖІГІТОВА,�АРМУ СТУДЕНТІ

А"параттар тас"ыны

�асымны' Cндері-ай!Осы жы лы Iа зы на лы Iа-

ла мыз да, Кен ші лер мK де ни ет

са райын да от шаш Iан жа сын

жыр лы аIын Lа сым Аман жо-

лов тыM Kн де рі не ар нал Nан

«Lа сым ныM Kн де рі-ай» ат ты

шы Nар ма шы лыI кон церт Oт-

кен еді. АIы нын ар даI та Nан

аNайын ай ту лы кеш тен ерек ше

Kсер алып Iайт ты.

ИK, Lа сым ныM елі Lа сым

Kн де рін са Nы нып Iал Nан екен.

Pл кен мK де ни ет са райын да

ине шан шар орын бол ма ды.

«Осы дан бір не ше жыл бH рын

Lа сым де се, Lар Iа ра лы, Lар-

Iа ра лы де се, Lа сым ес ке тQ су-

ші еді. Ен ді Lа сым де се, Iа заI,

Iа заI де се, Lа сым ес ке тQ се тін

бол ды», — деп жQ рек те бі рен-

тер сO зі мен кеш шы мыл ды-

Nын Се рік АI сHM Iа рH лы аш ты.

АтыM нан ай на лайын, Lар Iа-

ра лым! Lа си ет ті то пы ра Nы нан

Iа заI тыM маM дайы на біт кен

бір ту ар аза мат та рын Oмір ге

алып кел ген IHт да ры Nан Oл ке.

Lар Iа ра лы та ула ры ныM еM би-

ік шы Mы ма Nан дауыл паз аIын

Lа сым ды ес ке са лып тH ра ды.

Кеш ке Алматы дан ар найы

ат тер ле тіп LР ЕM бек сі Mір ген

Iай рат кер ле рі НHр Nа ли НQ сіп-

жа нов, Ро за Рым ба ева мен

Sл жан Ай нам IH ло ва кел ген

екен. TлеM де рі ніM Iай сі бі рін

алып Iа ра са Mыз да сыр Nа то-

лы. Сыр лы Kн де рі мен адам ныM

жан дQ ни есін ба урап ала тын

Lа сым OлеM де рі ніM жа рыI Iа

шы Nып, ел ара сы на та ны мал

бо лу ына мH рын дыI бо лып жQр-

ген жер ле сі міз, та ны мал Kн ші

ГQл бар шын Тер ге убе ко ва. Кеш

ба ры сын да Lа заI фильм АL

ви це-пре зи ден ті — бас ре дак-

то ры Ди дар Аман тай дыM аIын-

ныM Oмі рі не ар на Nан ар найы

де рек ті филь мі кO рер мен на-

за ры на Hсы ныл ды. Lа ра OлеM-

ді Iа си ет тH тып, кие са на Nан

аIын ныM Oз уаIы тын да IHр-

мет те ліп, бір бас па на Nа ие бо-

ла ал мауы ора сан зор Oкі ніш…

Ри за мын ту Nа ны ма адам бо-

лып,

Tкін бен Iа ла мын деп бір

кQн со лып.

Адам зат са па ры ныM мей ма-

ны мыз,

Бір ме зет жер бе ті не ке тер

со Nып, — деп Oзі ніM от ты жыр-

ла рын ар нап, елі Qшін жа нын

аяма Nан аIын ныM со Mын да

Oш пес мH ра ла ры Iал ды. АIын

мH ра ла ры тHр Nан да Lа сым аты

Iа заI да ла сы ныM биі гін де сам-

Nап, Iа лыI тай бе ре ді.

АС ЛЫ �АЙЫР �Ы ЗЫ,�АРМУ СТУ ДЕН ТІ

Рухани байлы" жCне жастар

«Баланы' бесігі – ке' д�ниені' есігі»

7Жастар �леміМир молодежи№ 7 (236) 30.04.2015 Актуальная тема

Сле дуя нап рав ле ни ям стра те ги чес-ко го раз ви тия, сфор му ли ро ван ным гла-вой на ше го го су дар ства Нур сул та ном Аби ше ви чем Назарбаевым, не за ви си-мый Казахстан на про тя же нии пос лед-них де ся ти ле тий эф фек тив но ре али зу ет но вую сис те му эко но ми чес ких и по ли-ти чес ких от но ше ний. Это за ко но мер но вле чет за со бой не об хо ди мость со от вет-ству ющих ре ше ний в фор ми ро ва нии и мо дер ни за ции на ци ональ ной сис те мы выс ше го об ра зо ва ния.

В нас то ящее вре мя на иболь шую ак ту-аль ность при об ре та ют воп ро сы, свя зан ные с ор га ни за ци он ны ми прин ци па ми уп рав-ле ния выс шим учеб ным за ве де ни ем. Оче-вид но, что наз ре ла не об хо ди мость адек-ват ных пре об ра зо ва ний сло жив шей ся в преж ние го ды сис те мы уп рав ле ния ву зом, по пре иму ще ству ав то ри тар ной и по то му в сов ре мен ных ус ло ви ях ма ло эф фек тив-ной. Даль ней шая де мок ра ти за ция выс ше-го об ра зо ва ния тре бу ет ре ор га ни за ции уп-рав лен чес кой струк ту ры, внед ре ния но вых прин ци пов и ме ха низ мов де мок ра ти чес ко-го уп рав ле ния.На этом пу ти важ ным ша гом ста ло ре-

ше ние Ми нис тер ства об ра зо ва ния и на-уки РК о соз да нии в го су дар ствен ных ву зах Казахстана наб лю да тель ных со ве тов, ус-пеш но фун кци они ру ющих в за ру беж ной сис те ме выс ше го об ра зо ва ния. Так, в со-от вет ствии с Пос та нов ле ни ем Пра ви тель-ства Рес пуб ли ки Казахстан от 21 мая 2014 го да №522 «О вве де нии наб лю да тель ных со ве тов в не ко то рые рес пуб ли кан ские го-су дар ствен ные пред прия тия на пра ве хо-зяй ствен но го ве де ния» в Ка ра ган дин ском го су дар ствен ном уни вер си те те име ни ака-де ми ка Е. А. Бу ке то ва был соз дан наб лю да-тель ный со вет, приз ван ный стать глав ной сос тав ля ющей сис те мы кор по ра тив но го уп рав ле ния ву зом.В це лом не об хо ди мость соз да ния по-

доб ных ор га нов про дик то ва на пе ре хо дом к бо лее вы со ко му уров ню ав то но мии ву зов как спо со бу ре али за ции и рас ши ре ния ака-де ми чес кой сво бо ды, без ко то рой се год ня не мыс ли мо адек ват ное раз ви тие субъ ек тов сис те мы выс ше го об ра зо ва ния. Па ра диг ма сов ре мен но го ми ра, яв ля ющая со бой ди на-мич ный и мно го ас пек тный про цесс, тре бу-ет от учеб ных за ве де ний, фор ми ру ющих ин тел лек ту аль ную эли ту об ще ства, гиб-кос ти и от кры тос ти как струк тур ной, так и со дер жа тель ной. Прин цип вза имос вя зи внут рен них уп рав лен чес ких и ака де ми чес-ких за дач ав то ном но го ву за с внеш ни ми со-ци аль ны ми и эко но ми чес ки ми фак то ра ми пред по ла га ет боль шую са мос то ятель ность, де мок ра ти за цию уп рав лен чес ких струк тур, обес пе чи ва ющих его жиз не дея тель ность.Сис те ма ин но ва ци он но го кор по ра тив-

но го уп рав ле ния, ре али зу емая че рез наб-лю да тель ные со ве ты, в пер вую оче редь приз ва на, с од ной сто ро ны, обес пе чить

ву зу не об хо ди мую ака де ми чес кую сво бо-ду, с дру гой — ре али зо вать прин цип соб-лю де ния от чет нос ти и под кон троль нос ти дея тель нос ти ву за. Го су дар ствен ные струк-ту ры пе рес та ют при ни мать не пос ред ствен-ное учас тие в уп рав ле нии уни вер си те том, де цен тра ли зу ет ся об ра зо ва тель ная по ли-ти ка каж до го кон крет но го ву за. В то вре мя как не об хо ди мое вза имо дей ствие, об рат-ная связь дея тель нос ти ву зов и ми нис тер-ства бу дет обес пе чи вать ся че рез спе ци али-зи ро ван ный со вет по свя зям с об ще ствен-ностью при ми нис тер стве, об ще ствен ные слу ша ния по на ибо лее ак ту аль ным воп ро-сам.Прин ци пи аль но ва жен воп рос о ко ли-

че ствен ном и ка че ствен ном сос та ве наб-лю да тель но го со ве та, пос коль ку от не го в ко неч ном сче те за ви сит эф фек тив ность и ра бо тос по соб ность это го ор га на. Чле-ны наб лю да тель но го со ве та ву за дол жны от ли чать ся вы со кой куль ту рой, не за ви си-мостью, при вер жен ностью де лу раз ви тия об ра зо ва ния и на уки и гу ма нис ти чес ким цен нос тям, а так же спо соб ностью к ана-ли ти чес ко му, стра те ги чес ко му мыш ле-нию, иметь опыт ра бо ты, спо соб ству ющий ре ше нию проб лем и рас ши ря ющий воз-мож нос ти уни вер си те та. В сос тав наб лю-да тель но го со ве та вхо дят пред ста ви те ли мест ных ис пол ни тель ных ор га нов, от рас-ле вых ми нис терств, На ци ональ ной па ла-ты пред при ни ма те лей, бла го да ря че му рас ши ря ет ся учас тие со ци аль ной и про-фес си ональ ной об ще ствен нос ти в дея тель-нос ти уни вер си те та. Так, в сос тав наб лю да-тель но го со ве та Ка ра ган дин ско го го су дар-ствен но го уни вер си те та им. Е. А. Бу ке то ва, воз глав ля емо го ви це-ми нис тром об ра-зо ва ния и на уки Рес пуб ли ки Казахстан Е. Н. Иман га ли евым, вхо дят 22 чле на. Сре-ди них — пред ста ви те ли ис пол ни тель ной влас ти, про фес со ра ве ду щих ка зах стан ских ву зов, ди рек то ра круп ных науч ных, про из-вод ствен ных и биз нес-струк тур, де пу та ты Ма жи ли са Пар ла мен та РК, пред ста ви те ли ав то ри тет ных об ще ствен но-по ли ти чес ких ор га ни за ций, го су дар ствен ных уч реж де-ний и мест ных ис пол ни тель ных ор га нов влас ти.Учас тие в ре ше нии уп рав лен чес ких за-

дач со ци аль ных и биз нес-пар тне ров, уче-ных, пе да го гов, ра бо то да те лей как пред-ста ви те лей об ще ствен нос ти, со че та ние го су дар ствен ных и об ще ствен ных ин те ре-сов обес пе чи ва ют ре али за цию прин ци па де мок ра тич нос ти, а так же до ми ни ро ва ния ин те ре сов го су дар ства и ра бо то да те лей в уп рав ле нии об ра зо ва тель ным уч реж де-ни ем. По доб ное вза имо дей ствие раз лич-ных струк тур поз во лит по вы сить ка че ство про фес си ональ но го об ра зо ва ния, бо лее эф фек тив но ре али зо вы вать пот реб нос ти и воз мож нос ти сту ден тов, ин же нер но-пе-да го ги чес ких ра бот ни ков учеб но го за ве де-ния, а так же вы пус ка емых ву зом мо ло дых спе ци алис тов с тре бо ва ни ями, ко то рые

предъ яв ля ют се год ня об ще ствен ные ор га-ни за ции, ин дус трия и биз нес.Наб лю да тель но му со ве ту пе ре да ны

серь ез ные пол но мо чия, свя зан ные с ор га-ни за ци ей и пла ни ро ва ни ем дея тель нос ти ву за, а так же вы пол не ни ем фун кций кон-тро ля и оцен ки дея тель нос ти кол лек ти ва ав то ном но го учеб но го за ве де ния. По су ти, имен но на наб лю да тель ный со вет воз ло-же на от вет ствен ность за со от вет ствие дея-тель нос ти уни вер си те та его мис сии, и по-то му он дей ству ет как за ко но да тель ный ор-ган, фор му ли ру ющий ор га ни за ци он ную струк ту ру и по ли ти ку уни вер си те та.Преж де все го, наб лю да тель ный со вет

дол жен оп ре де лять стра те гию раз ви тия уни вер си те та, прин ци пы как ака де ми чес-кой, так и фи нан со вой по ли ти ки ву за. Так, уже на пер вых за се да ни ях наб лю да тель-но го со ве та КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва в ре-зуль та те ак тив но го об суж де ния был скор-рек ти ро ван План раз ви тия уни вер си те та на 2012-2016 го ды, раз ра бо тан про ект Стра-те гии раз ви тия КарГУ на 2016-2020 го ды, в ос но ву ко то рых лег ли «Стра те гия «Ка зах-стан-2050»: но вый по ли ти чес кий курс сос-то яв ше го ся го су дар ства», Го су дар ствен ная прог рам ма раз ви тия об ра зо ва ния Рес пуб-ли ки Казахстан на 2011-2020 го ды, а так же ин ди ка тор ные пер спек тив ные пла ны раз-ви тия фа куль те тов уни вер си те та по пя ти стра те ги чес ким нап рав ле ни ям: «Об ра зо-ва тель ная дея тель ность», «Науч ная дея-тель ность», «Со ци аль но ори ен ти ро ван ная дея тель ность и вос пи та тель ная ра бо та», «Раз ви тие ин фор ма ци он но-биб ли отеч ных ре сур сов», «Раз ви тие ин фрас трук ту ры».Наб лю да тель ный со вет не сет от вет-

ствен ность как за прив ле че ние, так и за ра-зум ное ис поль зо ва ние фи нан со вых средств, сос ре до то че ние не об хо ди мых ре сур сов для эф фек тив но го фи нан си ро ва ния пол но-цен ной дея тель нос ти и раз ви тия науч но го и учеб но го сек то ров уни вер си те та. Так, в хо де за се да ний ут вер жда ет ся фи нан со вая от чет ность; сог ла со вы ва ет ся от чет о вы-пол не нии Пла на раз ви тия уни вер си те та

за кон крет ный ка лен дар ный пе ри од; осу-ществля ет ся кон троль це ле во го ис поль зо-ва ния бюд жет ных средств и средств, по-лу чен ных из до пол ни тель ных ис точ ни ков; рас пре де ля ют ся сред ства, по лу чен ные из до пол ни тель ных ис точ ни ков и чис то го до-хо да, ос тав ше го ся в рас по ря же нии уни вер-си те та, и т. д.Еще од на за да ча, ко то рая ста вит ся пе-

ред наб лю да тель ны ми со ве та ми Ми нис-тер ством об ра зо ва ния и на уки, — это сис-тем ное ре ше ние проб ле мы кор руп ци он-ных про яв ле ний в ву зах, ко то рые, к со жа-ле нию, име ют мес то в не ко то рых учеб ных за ве де ни ях и ока зы ва ют серь ез ное не га тив-ное вли яние на ка че ство об ра зо ва ния, на весь про цесс фор ми ро ва ния ин тел лек ту-аль ной и про фес си ональ ной эли ты на ше го об ще ства в це лом, а зна чит, как ска за но в «Прог рам ме про ти во дей ствия кор руп ции» пар тии «Нұр Отан», пре пят ству ют со ци-аль но-эко но ми чес ко му и ду хов но му прог-рес су, под ры ва ют ус тои об ще ства и го су-дар ства, зак ла ды вая лож ные ори ен ти ры в соз на нии граж дан».Лю бое за ин те ре со ван ное ли цо — сту-

дент, пре по да ва тель, ро ди тель, ра бо то-да тель — мо жет об ра тить ся в наб лю да-тель ный со вет для ре ше ния воз ник шей проб ле мы и в слу чае не об хо ди мос ти с его по мощью ини ци иро вать рас смот ре ние это го воп ро са, ес ли ущем ле ны их граж дан-ские, про фес си ональ ные или эко но ми чес-кие пра ва. То есть наб лю да тель ный со вет вы пол ня ет еще од ну важ ную фун кцию — со ци аль ную за щи ту как сту ден тов, так и пре по да ва те лей, сот руд ни ков от воз мож-но го ад ми нис тра тив но го или дру гих форм про из во ла.Не сом нен но, опыт соз да ния и прак ти-

чес кой дея тель нос ти наб лю да тель ных со ве-тов еще пот ре бу ет бо лее глу бо ко го ос мыс-ле ния и гра мот но го, об ду ман но го внед ре-ния в на ших ус ло ви ях с целью сов мес тить на шу ус трем лен ность к ин тег ра ци он ным про цес сам, мо дер ни за ции с сох ра не ни-ем ака де ми чес ко го и науч но го нас ле дия, тра ди ций уни вер си те та, учесть спе ци фи-ку об ра зо ва тель но го про цес са в ре ги оне и роль уни вер си те та в этом про цес се. В це-лом же наб лю да тель ные со ве ты приз ва ны оп ти ми зи ро вать и де мок ра ти зи ро вать уп-рав ле ние ву за ми в сов ре мен ных ус ло ви ях, тем са мым сде лать их бо лее кон ку рен тос-по соб ны ми в гло баль ном об ра зо ва тель ном прос тран стве, по вы сить их по ка за те ли в ми ро вых рей тин гах. Нуж но от ме тить, что по доб ные струк ту ры, бо лее раз ви тые в за-ру беж ных уни вер си те тах, ус пеш но прош-ли ап ро ба цию и в Ка зах ста не. На ибо лее по ка за тель ным при ме ром яв ля ет ся фун-кци они ро ва ние наб лю да тель но го со ве та в Назарбаев Уни вер си те те, ко то рый пер вым адап ти ро вал этот опыт для на шей об ра зо-ва тель ной сис те мы.

Е. К. КУ БЕ ЕВ, РЕК ТОР КА РА ГАН ДИН СКО ГО ГО СУ ДАР СТВЕН НО ГО

УНИ ВЕР СИ ТЕ ТА ИМ. Е. А. БУ КЕ ТО ВА, Д. Ю. Н., ПРО ФЕС СОР

Веление времени

№ 7 (236) 30.04.20158 Жастар �леміМир молодежи

Оку нуть ся в ат мос фе ру во ен ных лет, по чув ство вать се бя кру пи цей ве ли ко го прош ло го на шей стра ны по-мо гут ар хив ные до ку мен ты и ма те ри алы — без мол-вные сви де те ли бы лых лет. В ар хив ных фон дах Го су-дар ствен но го ар хи ва Ка ра ган дин ской об лас ти име-ют ся об шир ные ком плек сы и под бор ки до ку мен тов и ма те ри алов об од ной из са мых тра гич ных стра ниц ис то рии. В год 70-й го дов щи ны по бе ды над фа шиз мом сот руд ни ка ми Го сар хи ва Ка ра ган дин ской об лас ти в сод ру же стве с уче ны ми КарГУ им. академика Е. А. Бу-ке то ва под го тов лен сбор ник до ку мен тов и ма те ри алов во ен ных лет.

Боль шую часть до ку мен тов, вклю чен ных в сбор ник, сос-тав ля ют до ку мен ты Ка ра ган дин ско го об ко ма пар тии, Ка-ра ган дин ско го гор ко ма пар тии, Ка ра ган дин ско го об лис-пол ко ма. При ве де ны до ку мен ты и ма те ри алы из ар хи вов Алматы и Мос квы. В до ку мен тах со дер жит ся ин фор ма ция о мо би ли за ции люд ских и ма те ри аль ных ре сур сов об лас ти на нуж ды фрон та, о пе рес трой ке ра бо ты всех пред прия тий,

уч реж де ний и ор га ни за ций на во ен ный лад, фор ми ро ва нии на ци ональ ных вой ско вых со еди не ний, о под го тов ке и нап-рав ле нии кон ско го по го ловья, фу ра жа, тех ни ки, бо еп ри-па сов и про до воль ствия в РККА, о при еме и раз ме ще нии эва ку иро ван ных с за па да стра ны уч реж де ний, ор га ни за ций и граж дан, воз рож де нии все об ще го во ен но го обу че ния, о раз ме ще нии эва ко гос пи та лей, вве де нии кар точ ной сис те-мы, сбо ре средств, ра бо те жен со ве тов и др. Все эти воп ро сы не од нок рат но рас смат ри ва лись на пле ну мах, за се да ни ях бю-ро об ко ма и гор ко ма КП(б). До не дав не го вре ме ни эти до-ку мен ты про хо ди ли под гри фом «сек рет но» и ниг де ра нее не пуб ли ко ва лись. В сбор ник вклю че ны фрон то вые пись ма, вос по ми на ния фрон то ви ков, фо то до ку мен ты, пре дос тав-лен ные го су дар ствен ны ми ар хи ва ми Бал ха ша, Жез каз га на, Ка ра жа ла, Кар ка ра лин ска, Сат па ева. Вряд ли мож но най ти бо лее прав ди вые и бес прис трас тные ис точ ни ки, чем пись ма фрон то ви ков и их близ ких, на пи сан ные в са мые тра гич ные мо мен ты их жиз ни, вос по ми на ния учас тни ков тех да ле ких со бы тий. Во ен ные пись ма, ис поль зо ван ные в сбор ни ке, — под лин ни ки, что да ет воз мож ность при кос нуть ся к жи вой ис то рии Ве ли кой Оте че ствен ной вой ны. А мы на стра ни цах на шей га зе ты пуб ли ку ем часть фо то до ку мен тов, они по мо-гут чи та те лю по лу чить пер вое пред став ле ние об из да нии, ко то рое ста нет по дар ком Ка ра ган де к 70-ле тию По бе ды.

Фотоистория

Свидетели войны

9Жастар �леміМир молодежи№ 7 (236) 30.04.2015 Фотоистория

№ 7 (236) 30.04.201510Жастар �леміМир молодежи Университет жа�алы�тары

Бі лім жə не ғы лым са ла сы на еле улі өз-ге ріс тер ен гі зі ліп жат қан қа зір гі ке зең де жо ға ры оқу орын да рын да бі лім бе ру ісін жүйе лі түр де ұйым дас ты ру мен бі лік ті ма-ман дар ды жо ға ры дең гей де да яр лау бү гін-гі күн нің бас ты мə се ле сі бо лып отыр.

Бү гін де ака де мик Е. А. Бө ке тов атын да ғы Қа ра ған ды мем ле кет тік уни вер си те ті мем ле-ке ті міз де бұ рын нан ке ле жат қан ірі уни вер си-тет тер дің бі рі бо лып са на ла ды. Қа зір гі лин гво-ди дак ти ка же тіс тік те рін ес ке ре оты рып, көп-тіл ді мең ге ру не гі зін де құ рыл ған ше тел тіл де-рі фа куль те ті нің еуро па жə не шы ғыс тіл де рі ка фед ра сын да не міс, фран цуз жə не қы тай тіл де рі нің бі лік ті ма ман да ры қыз мет ат қа ру да. Cту дент тер дің кə сі би бі лік ті лі гін қа лып тас ты-

ру дың те ори ялық жə не ғы лы ми-əдіс те ме лік не гі зін де гі пе да го ги ка лық іс-тə жі ри бе бү гін де С. Сат та ров атын да ғы № 57 мек теп-ли цейін-де жал ға сын та бу да. Іс-тə жі ри бе ба ры сын да кə сіп тік бі лік ті лі гін ше бер лі лік пен жет кі зе біл ген сту дент тер дің ең бе гі мен мек теп оқу-шы ла ры ның қы тай ті лі не де ген бел сен ді лі гін ес кер ген мек теп ұйым да ры қо сым ша пəн ре-тін де оқы ты ла тын «қы тай ті лі» пə нін ке ле сі жыл дан бас тап ар найы пəн ре тін де оқы ту ды жос пар ға алып отыр.С. Сат та ров атын да ғы № 57 мек теп-ли цейі

Қа ра ған ды қа ла сын да ғы тəр би елеу мен бі лім бе ру ге аса жауап кер ші лік пен қа рай тын мек-теп ұйым да ры ның бі рі. Жа қын да С. Сат та ров атын да ғы № 57 мек теп-ли цейін де қа ла лық «Жа ңа ша оқы ту бү гін гі за ман та ла бы» та қы-

ры бын да тə жі ри бе лік-эк спе ри мент тік се ми-на ры өт ті. Се ми нар да көп тіл ді лік ті да мы ту мақ са тын да ше тел ті лін де бі рік ті ріл ген са бақ-тар көр се тіл ді. «Ду ал ды бі лім бе ру ар қы лы тұл ға ға кə сі би бағ дар бе ру» ат ты эк спе ри мен-тің не гіз гі мақ са ты — ду ал ды жүйе бойын ша тұл ға ның қа жет ті бі лік ті лік пен ең бек дағ да-рын, кə сі би фун кци онал дық сауат ты лы ғы-на ба ғыт тал ған, прак ти ка лық дайын ды ғын ұйым дас ты ру. «Ли цей жағ дайын да көп тіл-дік эле мент те рін қол да ну» эк спе ри мен ті нің мақ са ты — жа ра ты лыс та ну-ма те ма ти ка лық ба ғыт та көп тіл дік эле мент те рін, қор ша ған ор-та ны жə не адам зат ен гіз ген өз ге ріс тер ді тү сі-ну үшін та би ғи-ғы лы ми мə се ле лер ге қа тыс ты жə не ғы лы ми дə лел дер мен не гіз дел ген сұ рақ-тар ды анық тап та ну, қо ры тын ды жа сай бі лу қа бі лет те рін да мы ту бол ды.Мек теп-ли цейін де бол ған ду ал ды бі лім

бе ру эк спе ри мен ті нің ашы лу рə сі мі не ҚҚБ ин но ва ция жə не эк спе ри мент жө нін де гі бас ма ма ны Г. Т. Ха се но ва мү ше бол ды. Се ми нар-ға Еуро па жə не шы ғыс тіл де рі ка фед ра сы ның ка фед ра мең ге ру ші сі, до цент, п.ғ. к. Г. К. Тлеу-жа но ва бас тауымен қы тай ті лі нің оқы ту шы ла-ры, бас қа да жо ға ры оқу орын да ры ның қыз-мет кер ле рі жə не мек теп мұ ға лім де рі қа тыс ты.Қо ры та кел ген де, бү гін гі кү ні ин но ва ци-

ялық оқы ту — са па лы бі лім бе ру дің ке пі лі еке ні не көз жет кіз дік.

ШЕТЕЛ ТІЛДЕРІ ФАКУЛЬТЕТІ, ЕУРОПА Ж=НЕ ШЫ�ЫС ТІЛДЕРІ КАФЕДРАСЫ

Елі міз тəуел сіз дік ал ға лы бе рі бі лім бе ру жүйе сін де көп те ген өз ге ріс тер орын алу-да. Жа ңа за ман ғы өр ке ни ет тік ас пек ті лер қол да ны лу да. Жал пы Қа зақ стан бі лім бе-ру жүйе сін де əлем нің ал пауыт ел де рі мен бір ле сіп тə жі ри бе ал ма суы бо ла ша ғы мыз-дың жар қын бо лу ына се беп кер бо ла ала ды. Əлем дік тə жі ри бе лер дің бар лы ғы өсіп ке-ле жат қан Қа зақ стан ның пай да сы на ше ші-ле ті ні анық.

Өңір лер ара сын да ғы бет ке ұс тар жо ға ры оқу орын да ры ның бі рі — Е. А. Бө ке тов атын-да ғы Қа ра ған ды мем ле кет тік уни вер си те ті бү гін де мың да ған ұл-қыз дың мақ та ны шы. Та рих қа үңіл сек, бұл оқу ор ны Қа зақ стан та-ри хын да ғы екін ші ашыл ған жо ға ры оқу ор ны жə не елі міз дің бұ рын нан ке ле жат қан ірі уни-вер си тет те рі нің бі рі. Уни вер си тет тү лек те рі үшін мұ ның өзі үл кен қуа ныш əрі мақ та ныш!

«Елу жыл да ел жа ңа» де мек ші, жыл дар же-те гі мен же тіс тік тер ге же тіп, за ма на үр ді сі мен қа тар өсіп ке ле жат қан ір ге лі оқу ор да сы нан не бір ға лым дар мен оқы мыс ты лар, ел ге та-ныл ған тұл ға лар шық ты. Бү гін гі ҚарМУ клас-си ка лық уни вер си тет тер дəс түр ле рін жал ғас-

ты ра оты рып, уни вер си тет тік бі лім бе ру дің тұ рақ ты жо ға ры дең гейін сақ тап отыр. Оқу ор ны отан дық бі лім бе ру — ағар ту, ғы лым мен мə де ни ет са ла ла рын да көш бас шы лар дың қа та рын да. Де мек, бұл жер де жо ға ры бі лік ті ма ман дар дың топ тас қан ды ғы, уни вер си тет ұжы мы əр дайым ғы лы ми із де ніс ті, шы ғар ма-шы лық ер кін дік пен адам гер ші лік мұ рат та-рын ту етіп жү ре тін ді гі аң ға ры ла ды.Біз осы оқу ор ны ның тү ле гі бол ға ны мыз-

ға мақ та ныш пен қа рай мыз. Уни вер си тет ке 1997 жы лы оқу ға тү сіп, төрт жыл дан соң тə-мам да дық. Он да ғы фи ло со фия-пси хо ло гия фа куль те тін де та ма ша ұс таз дар ең бек ет ті. Біз дің таң да ған ма ман ды ғы мыз пси хо ло гия бол ған-ды. Біз ге пс.ғ. д., про фес сор Əмі ро ва Би бі са ра Əубə кір қы зы, пс.ғ. к., до цент Алим-ба ева Ро за Ту ғай қы зы, пс.ғ. к., до цент Қап ба-со ва Гүл за да Байыр қы зы, Қа ба қо ва Май ра Па бед қы зы (қа зір Қа зҰУ-дың пси хо ло гия ка-фед ра сын да), аға оқы ту шы лар: Ақа та ева Ла-ура Са ғын ға ли қы зы, Мұс та фин Ер лан Сейіт-ке нұ лы жə не т. б. аға-апа ла ры мыз са бақ бер ді. Мі не, би ыл біз оқы ған фа куль тет ке — 25 жыл, ал ка фед ра ға 20 жыл то лып отыр. Би бі са ра Əубə кір қы зы өз ге ұс таз дар ға қа ра ған да біз

үшін ыс тық. Ол кі сі нің тə лім ді тəр би есі, са бақ бе ру тə сі лі өз ге лер ден озық тұ ра тын. 47 жыл ұс таз дық қыз мет ат қар ған жо ғар ғы са нат ты ұс таз Би бі са ра Əубə кір қы зы бұл күн де бі лім са па сы ның ар ту ына өзін дік үлес қос қан, «Жо-ға ры оқу ор ны ның үз дік оқы ту шы сы» ата ғын иелен ген бі лік ті ма ман.Ка фед ра мен фа куль тет тің ме рей той ла ры

құт ты бол сын де гі міз ке ле ді. Алар асу ла ры-ңыз əлі ал да деп зор се нім мен ай та мыз. Игі іс тер дің ба сын да жүр ген бар ша оқы ту шы лар құ ра мы на зор та быс пен же тіс тік тер, жақ сы-лық тар ті лей міз!

Г. С. АЯПБЕРГЕНОВА,А. Ж. АПЛАШОВА

ПАВЛОДАР МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКА ИНСТИТУТЫ

Сəуір айы ның 22 жұл ды зын да Қа ра ған-ды мем ле кет тік уни вер си те ті нің Қа зақ стан та ри хы ка фед ра сы ның ұйым дас ты ру ымен Отан қор ғау шы лар кү ні жə не Ұлы Отан со-ғы сын да ғы Же ңіс тің 70 жыл ды ғы на ар нал-ған дөң ге лек үс тел өт кі зіл ді.

Бұл ша ра ның түп мақ са ты — со ғыс қа қа-тыс қан ба ба ла ры мыз дың ер лі гін дə ріп теп, сол бір қи ын-қыс тау шақ ты ес ке тү сі ру еді. Оты-рыс тың ұйыт қы сы бол ған тыл ар да ге рі З. Өте-мі сов пен Е. А. Бө ке тов атын да ғы Қа ра ған ды мем ле кет тік уни вер си те ті ақ са қал дар ке ңе сі-

нің тө ра ға сы, про фес со р А. Н. Тель га рин. Ар-да гер лер сұ ра пыл со ғыс ты көз де рі не жас ала оты рып ба ян да ды. Ұйым дас ты ру шы лар ар да-гер лер ге құр мет көр се тіп, қы зыл қа лам пыр-ға оран ған гүл ора мын тар ту ет ті, «Же ңіс тің 70 жыл ды ғы на ар нал ған» ме даль дар мен ма-ра пат та ды. Он бір фа куль тет тен кел ген 1 курс сту дент те рі зұл мат жыл дар дың қа сі ре ті ту ра-сын да ба ян да ма жа са ды. Бі рі-бі рі нен асып тү-се тін он же ті та қы рып ұсы ныл ды. Қа ты су шы-лар дың əр бір орын ды қоз ғал ған та қы рып та ры тың дар ман дар дың кө ңі лі нен шы ға біл ді. Бі рі со ғыс жыл да рын да ғы ең бек ар ми ясы жө нін-де ай тса, бі рі Н. Əб ді ров тен бас тап, Қа ра ған-ды, Те мір тау қа ла сын да ғы со ғыс қа қа тыс қан ар да гер лер жай лы құн ды мə лі мет тер ді ба ян-да ма сы на ар қау ет ті. Жас тар дың пат ри от тық се зі мі нің ұш қы ны, із де ну, бі лу ге де ген тал-пы ныс та ры көз ге бір ден ілін ді. Осы ша ра ны ұйым дас ты рып отыр ған та рих фа куль те ті Қа-зақ стан та ри хы ка фед ра сы ның мең ге ру ші сі, до цент Ж. Жұ ма бе ков пен əріп тес те рі не ал ғы-сы мыз ды біл ді ре міз.

ДИНА АБДИГАЛИЕВА,ЖУРНАЛИСТИКА БЛІМІНІ< 1 КУРС СТУДЕНТІ

КCсіби даму жCне Pзара Cрекеттестік орталы�ында семинар Pтті

Ака де мик Е. А. БO ке тов атын-да Nы Lа ра Nан ды мем ле кет тік уни вер си те ті КK сі би да му жK не Oза ра Kре кет тес тік ор та лы Nы IHр Nан Bri tish Co un cil кон кур сы-ныM (Бри тан ке Mе сі) же Mім па зы бо лып та бы ла ды. «Ньютон — Kл-Фа ра би» ха лы Iа ра лыI баN-дар ла ма сын жQ зе ге асы ру шеM-бе рін де ашыл Nан ор та лыI тыM Iыз ме ті Lа заI стан да Nы Nы лы-ми-зерт теу тK жі ри бе сін Iол дау-Nа жK не Nы лы ми зерт те улер діM нK ти же лі лі гін арт ты ру Nа ба Nыт-та ла ды. Атал мыш баN дар ла ма-ныM баN да ры аясын да та ны мал Bri tish Co un cil (Sлыб ри ат ния) Nы лы ми ме ке ме сі жо Nа ры оIу орын да ры жK не Lа заI стан ныM Kр ай ма Nын да Nы Nы лы ми-зерт-теу Hйым да ры іші нен 8 КK сі би да му жK не Oза ра Kре кет тес тік ор та лы Nын IH ру ды Iол дай ды.

Yр Ор та лыI Oз аума Nын да Nы бі лім жK не Nы лы ми Hйым дар дыM зерт те уші ле рі не жол аша тын ай маI тыI то рап бо лып та бы ла-ды. Зерт те уші лер діM, Nы лы ми-тех ни ка лыI Iыз мет кер лер діM жK не Nы лы ми же тек ші лер діM бі лік ті лі гін, со ны мен Iа тар зерт-те уші лер діM Oн ді ріс тер мен жK не биз нес ор та сы мен Oза ра Kре-кет тес ті гін арт ты ру Nа ба Nыт тал-Nан мHн дай ор та лыI Lа ра Nан ды OMі рін де Е. А. БO ке тов атын да Nы LарМУ-да IH рыл Nан.

СKуір діM 21 жHл ды зын да ака де мик Е. А. БO ке тов атын да-Nы Lа ра Nан ды мем ле кет тік уни-вер си те ті ніM КK сі би да му жK не Oза ра Kре кет тес тік ор та лы Nын-да «Sлыб ри та ни ямен Nы лы ми-зерт теу ын ты маI тас тыI: Sлыб-ри та ни яда се рік тес тер ді Iа лай та бу Nа бо ла ды» («Re se arch col la-bo ra ti on with the UK: how to find a UK partner») ат ты ал Nаш Iы се-ми нар Oт ті. Дайын дыI Iа жK не се ми нар жH мы сы на Sлыб ри та-ния мен Lа заI стан ныM Nа лым-да ры жK не прак тик те рі (Рес пуб-ли ка лыI ]ы лым Iо ры. Астана) Iа тыс ты. Атап ай тсаI, Рэй чэл Са ра-Кен не ди — Hig her Edu ca-ti on In ter na ti onal Unit Hйы мы ныM Oкі лі (Sлыб ри та ния); Роуэн Кен-не ди — «Ньютон — Kл-Фа ра би» се рік тес тік баN дар ла ма сы ныM ме нед же рі; Yсия LHл ма Nам бе-то ва — «]ы лым Iо ры» АL стра-те ги ялыI жос пар лау ор та лы Nы-ныM бас шы сы (Астана); Инес са Ако ева — «]ы лым Iо ры» АL ха-лы Iа ра лыI ын ты маI тас тыI ор-та лы Nы ныM бас шы сы (Астана). Со ны мен Iа тар се ми нар Nа Kкім ші лік Oкіл де рі, уни вер си тет-тер діM Nа лым да ры, Nы лы ми Iыз-мет кер ле рі, док то рант та ры мен ма гис трант та ры, Lа ра Nан ды Iа-ла сы жK не Lа ра Nан ды об лы сы-ныM зерт теу ме ке ме ле рі Iа тыс-ты. Се ми нар Lа заI стан-Бри тан зерт теу жо ба ла ры пре зен та ци-ясы на, Hйым дыI, ма Mыз ды жK-не бір лес кен зерт те улер діM IH-IыI тыI ас пек ті ле рі не Iа тыс ты Oзек ті сауал дар ды тал Iы лау Nа, ше тел дік Nы лы ми жK не биз нес се рік тес тер діM із де ну ші лік тK жі-ри бе лік Iа дам да рын са ра лау Nа, «Ньютон — Kл-Фа ра би» Lа заI-стан-Бри тан се рік тес тік баN дар-ла ма сы на Iа ты су шы Iа ра Nан-ды лыI зерт те уші лер діM са нын арт ты ру Nа ар нал ды.

�АРМУ БАС ПА СЗ �ЫЗ МЕ ТІ

Жа'аша о"ыту б�гінгі заман талабы

Біз �шін Cрдайым ма"таныш

Бейбітшілік пен бірлік орна�ан орта

11Жастар �леміМир молодежи№ 7 (236) 30.04.2015 Наука и образование

Центр ре аби ли та ции ин ва ли дов «Лайық-ты өмір» (г. Ка ра ган да), Центр со ци аль ных ус луг (г. Ка ра ган да), Ка ра ган дин ский го су-дар ствен ный уни вер си тет им. Е. А. Бу ке-то ва в сот руд ни че стве с Тра кий ским уни-вер си те том (г. Ста ра За го ра, Республика Бол га рия) про вел се ми нар «Ин клю зив ное об ра зо ва ние в Рес пуб ли ке Казахстан в све те ра ти фи ка ции Кон вен ции ООН «О пра вах ин ва ли дов». Опыт Рес пуб ли ки Бол га рии по внед ре нию ин клю зив но го об ра зо ва ния».

В ра бо те се ми на ра при ня ли учас тие ка зах-стан ские и за ру беж ные эк спер ты в об лас ти ин клю зив но го об ра зо ва ния, пред ста ви те ли ор га ни за ций об ра зо ва ния, го су дар ствен ных ор га нов и пар тии «Нұр Отан». В их чис ле Лю-бар ская И. Ю., за мес ти тель аки ма Ка ра ган ды по со ци аль ным воп ро сам, Ос па но ва К. Б., пер-вый за мес ти тель пред се да те ля Ка ра ган дин ско-го об лас тно го фи ли ала пар тии «Нұр Отан», Вълчев Ген чо Ва си лев, пре по да ва тель, до цент (Тра кий ский уни вер си тет), Ив кин А. М., пред-се да тель ОО «Центр ре аби ли та ции ин ва ли дов «Лайық ты өмір», внеш тат ный со вет ник аки ма Ка ра ган дин ской об лас ти по воп ро сам ин ва-ли дов — мо де ра тор се ми на ра; Аке нов С. Ш., ру ко во ди тель ГУ «Уп рав ле ние ко ор ди на ции за ня тос ти и со ци аль ных прог рамм Ка ра ган-дин ской об лас ти», Крав чен ко Т. И., пред се да-тель ОБФ «Лу чик на деж ды», де пу тат Ка ра ган-дин ско го го род ско го мас ли ха та, Дуд чен ко Л. А., пред се да тель ОО «Центр со ци аль ных ус луг», Те С. Е., глав ный спе ци алист ОО «Центр ре аби-ли та ции ин ва ли дов «Лайық ты өмір», и др.В нас то ящее вре мя в Ка зах ста не ог ром ное

вни ма ние уде ля ет ся ин клю зив но му об ра зо ва-нию. Мно гие го ды де ти с ин ва лид ностью бы ли сег ре ги ро ва ны в спе ци али зи ро ван ных учеб ных за ве де ни ях ли бо обу ча лись на до му. Об ра зо ва-тель ная сег ре га ция де тей со спе ци аль ны ми об-ра зо ва тель ны ми пот реб нос тя ми спо соб ству ет со ци аль ной изо ля ции и на но сит не поп ра ви-мый вред пси хи ке де тей, пре пят ству ет их со-ци аль ной ре али за ции. Де ти, сег ре ги ро ван ные во вспо мо га тель ных шко лах, прев ра ща ют ся в

боль шую со ци аль ную проб ле му; они по пол-ня ют ря ды без ра бот ных, за ви си мых от со ци-аль ной по мо щи, или про дол жа ют свою жизнь в до мах ин ва ли дов и прес та ре лых. Что бы из-ме нить эту тен ден цию, не об хо ди мо ин вес ти-ро вать в ин клю зив ное об ра зо ва ние. В со ци аль-но-эко но ми чес ком ас пек те ин тег ра ция та ких де тей в об ще ство бу дет спо соб ство вать сок ра-ще нию бед нос ти, прес туп нос ти и без ра бо ти цы, по вы ше нию эко но ми чес ко го проц ве та ния.Ин клю зив ное об ра зо ва ние ос но вы ва ет ся

на по ни ма нии то го, что все де ти раз ные и что шко лам и об ра зо ва тель ной сис те ме в це лом нуж ны пе ре ме ны, от ве ча ющие ин ди ви ду аль-ным нуж дам всех уча щих ся со спе ци аль ны ми об ра зо ва тель ны ми пот реб нос тя ми и без них. Ин клю зия вы ра жа ет ся в ре ор га ни за ции по ли-ти ки, прак ти ки и куль ту ры ка зах стан ской шко-лы та ким об ра зом, что бы учи ты ва лись раз но-об раз ные об ра зо ва тель ные пот реб нос ти де тей, ко то рые по се ща ют шко лы, и под ра зу ме ва ет ак тив ное учас тие де тей в об ра зо ва тель ном про-цес се. Од на ко что бы ин клю зив ное об ра зо ва ние бы ло внед ре но пов се мес тно, не об хо ди мо про-вес ти со от вет ству ющую ра бо ту. С од ной сто-ро ны, не об хо ди мы ква ли фи ци ро ван ные кад ры, об ла да ющие на вы ка ми и уме ни ями ра бо ты с деть ми с ин ва лид ностью; с дру гой сто ро ны, не-об хо ди мо вес ти ра бо ту с деть ми и ро ди те ля ми обыч ных де тей, что бы де ти с ин ва лид ностью не вос при ни ма лись ими как чу же род ный эле-мент, ме ша ющий учеб но му про цес су.На про тя же нии че ты рех лет Казахстан сот-

руд ни ча ет с раз лич ны ми об ра зо ва тель ны ми и куль тур ны ми уч реж де ни ями Рес пуб ли ки Бол-га рии. Так, с 2012 го да про во дят ся лет ние шко-лы для пре по да ва те лей и сту ден тов фа куль те-тов со ци аль ной ра бо ты ка зах стан ских ву зов, а так же для ра бот ни ков ор га нов со ци аль ной за-щи ты. Опыт Бол га рии в сфе ре ин клю зив но го об ра зо ва ния пред став ля ет боль шой ин те рес для нас, так как бол га ра ми раз ра бо та ны стра-те ги чес кие и рег ла мен ти ру ющие до ку мен ты по со ци аль ной и об ра зо ва тель ной ин тег ра ции де тей с ин ва лид ностью в об ще об ра зо ва тель-ные уч реж де ния и уч реж де ния выс шей шко лы. Изу че ние опы та бол гар ских об ра зо ва тель ных уч реж де ний бу дет спо соб ство вать адап та ции и ре али за ции ме то ди ки ин клю зив но го об ра зо-ва ния в Рес пуб ли ке Казахстан.КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва име ет бо га тый

опыт в раз ра бот ке те ории и прак ти ки ин клю-

зив но го об ра зо ва ния и под го тов ке спе ци алис-тов в дан ной об лас ти. В уни вер си те те с 1984 го да осу ществля ет ся под го тов ка спе ци алис-тов-де фек то ло гов на ба зе ка фед ры де фек то ло-гии пе да го ги чес ко го фа куль те та. Для эф фек-тив ной ре али за ции по ли ти ки ин клю зив но го об ра зо ва ния ка фед рой ус та нов ле ны тес ные парт нер ские свя зи по воп ро сам раз ви тия ин-клю зив но го об ра зо ва ния с ря дом науч ных и об ра зо ва тель ных уч реж де ний, в чис ле ко то рых На ци ональ ный науч но-прак ти чес кий центр кор рек ци он ной пе да го ги ки Ми нис тер ства об-ра зо ва ния и на уки Рес пуб ли ки Казахстан, свы-ше 50 ор га ни за ций об ра зо ва ния и об ще ствен-ных объ еди не ний. С целью со вер шен ство ва ния прак ти чес кой ин клю зив ной сос тав ля ющей об-ра зо ва тель ной прог рам мы «Де фек то ло гия» на ба зе об лас тных об ра зо ва тель ных уч реж де ний ус пеш но фун кци они ру ют 2 фи ли ала ка фед ры.С 2013 го да при ка фед ре де фек то ло гии

КарГУ фун кци они ру ет Кон суль та тив но-прак-ти чес кий центр ин клю зив но го об ра зо ва ния, цель ко то ро го — со дей ствие раз ви тию ин клю-зив но го об ра зо ва ния в ре ги оне, науч но-ме то-ди чес кое обес пе че ние, под го тов ка и пе ре под-го тов ка спе ци алис тов, ре али зу ющих по ли ти ку ин клю зив но го об ра зо ва ния.Пре по да ва те ли КарГУ при ни ма ют са мое

ак тив ное учас тие в ме роп ри яти ях, нап рав-лен ных на под дер жку и раз ви тие сис те мы ин-клю зив но го об ра зо ва ния в Ка зах ста не. Так, в пос лед нее вре мя уни вер си те том ре али зо ва но свы ше 40 про ек тов с учас ти ем пред ста ви те-лей ор га ни за ций об ра зо ва ния, со ци аль ной за щи ты и здра во ох ра не ния, в чис ле ко то рых круг лые сто лы, се ми на ры, со ве ща ния, прак ти-ку мы, кон фе рен ции раз лич ных уров ней. Про-во дят ся науч ные ис сле до ва ния, нап рав лен ные на раз ра бот ку и внед ре ние ин но ва ци он ных тех но ло гий в прак ти ку ин клю зив но го об ра-зо ва ния в рам ках дип лом ных и ма гис тер ских про ек тов, пред мет ных олим пи ад. Пре по да ва-те ля ми уни вер си те та раз ра бо та но 12 учеб ных и ме то ди чес ких из да ний, в ко то рых от ра же ны науч но-прак ти чес кие ас пек ты ин клю зив но го об ра зо ва ния, опуб ли ко ва но свы ше 70 науч ных пуб ли ка ций по ре зуль та там науч ных ис сле до-ва ний воп ро сов раз ви тия ин клю зив но го об ра-зо ва ния.

ИН ФОР МА ЦИЯ ПРЕ ДОС ТАВ ЛЕ НА СО ЦИ АЛЬ НО-ПЕ ДА ГО ГИ ЧЕС КИМ ФА КУЛЬ ТЕ ТОМ

В 2012 го ду в гим на зии №97 был от крыт фи ли ал ка фед ры ев ро пей ских и вос точ ных язы ков фа куль те та инос тран ных язы ков КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва. Се год ня дея тель-ность фи ли ала яв ля ет ся важ ной фор мой сот-руд ни че ства уни вер си те та со шко лой в це лях по вы ше ния ка че ства под го тов ки спе ци алис-тов, уси ле ния прак ти чес кой нап рав лен нос ти учеб но го про цес са, про ве де ния сов мест ных науч ных ис сле до ва ний и внед ре ния ре зуль-та тов этих ис сле до ва ний в прак ти ку.

Од ним из та ких ме роп ри ятий ста ла ор га-ни зо ван ная и про ве ден ная в фев ра ле в КГУ «Гим на зия №97» I Се те вая меж гим на зи чес кая науч но-прак ти чес кая кон фе рен ция уча щих ся «Мо ло дежь — бу ду ще му Казахстана». В кон фе-рен ции ра бо та ли две сек ции — рус ской ли те-ра ту ры и куль ту ро ло гии, язы коз на ния (ка зах-ский, рус ский, инос тран ные язы ки). Меж гим-на зи чес кая НПК прош ла сре ди уча щих ся гим-на зий №38, 45, 97, ко то рые бы ли наг раж де ны гра мо та ми.На пле нар ном за се да нии с боль шим ин те-

ре сом слу ша ли док ла ды уча щих ся гим на зии №45 Ах ме то ва Ма ра та («Раз ра бот ка прог рам-мы, ис поль зу ющей 3D-мо де ли как сред ство раз ви тия прос тран ствен но го во об ра же ния и уп ро ще ния ре ше ния ге омет ри чес ких за дач»), Чер тко вой Алек сан дры («Ан гли циз мы в рек ла-ме и наз ва ни ях то ва ров как фак тор, влияющий на пот ре би тельский спрос»), уча щих ся гим на-зии №38 Дип не ра Се ме на («Чис ла и лю ди»), Пер ло ва Ар ту ра («Мо тив оди но че ства в по вес-ти Э. Хе мин гуэя «Ста рик и мо ре»), уча щих ся

гим на зии №97 Ли Юрия («Ана лиз со дер жа ния ан глий ских над пи сей на фут бол ках под рос-тков»), Ка ли евой Ару жан («Қыс өс се-гүл дің көр кі»).На кон фе рен цию в ка че стве жю ри бы ли

приг ла ше ны за ру беж ные спе ци алис ты, ра-бо та ющие в нас то ящее вре мя на фа куль те те инос тран ных язы ков КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва: пре по да ва тель ки тай ско го язы ка Ли Цин го из уни вер си те та г. Ши хэц зы (Ки тай) и ма гис трант Уни вер си те та Пот сда ма (Германия) Вильдт Ев-ге ния, ко то рая про хо дит в этом се мес тре на ба зе фа куль те та инос тран ных язы ков учеб ную прак ти ку. Ли Цин го и Ев ге ния Вильдт по де ли-лись сво ими впе чат ле ни ями от ме роп ри ятия. «Я впер вые в ка че стве пре по да ва те ля ки тай ско-го язы ка на ка фед ре ев ро пей ских и вос точ ных язы ков КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва при нял учас-тие в ра бо те кон фе рен ции, я ра бо тал в сек ции «Рус ская ли те ра ту ра и куль ту ро ло гия» гим на-зии №97. Вмес те с кол ле га ми из раз ных гим на-зий пос лу ша ли ра бо ты юных ис сле до ва те лей-школь ни ков, что на ме ня про из ве ло очень силь-ное впе чат ле ние. Мож но ска зать, кон фе рен ция та ко го вы со ко го уров ня в гим на зии име ет боль шое зна че ние для раз ви тия инос тран-ных язы ков и рас прос тра не ния ли те ра ту ры и куль ту ро ло гии. Президент РК Н. А. Назарбаев под чер кнул, что Казахстан дол жен вос при ни-мать ся во всем ми ре как вы со ко об ра зо ван ная стра на, на се ле ние ко то рой поль зу ет ся тре мя язы ка ми. Это ка зах ский язык — го су дар ствен-ный язык, рус ский язык меж на ци ональ но го об ще ния и ан глий ский — язык ус пеш ной ин-тег ра ции в гло баль ную эко но ми ку. Ли те ра ту-

ра ока жет силь ней шее вли яние на пси хо ло гию чи та те лей. Я очень рад, что школь ни ки мо гут чи тать ми ро вую ли те ра ту ру. Я уве рен, они хо-ро шо по ни ма ют, что, про чи тав од ну ум ную кни гу, ста но вят ся ум нее. Ра бо та «Дра го цен ные кам ни в рус ской клас си ке» Ма ци евой Ди аны из гим на зии №97 мне очень пон ра ви лась. Ко-неч но, дру гие ра бо ты юных ис сле до ва те лей то-же от лич ные. Они не толь ко про чи та ли, но и глу бо ко рас смот ре ли про из ве де ния, они мо гут фор му ли ро вать но вые проб ле мы, це ли и за да-чи. В их ра бо тах прос ле жи ва ет ся чет кость схе-мы, ло гич ность до во дов, убе ди тель ность и ора-тор ское ис кус ство. На мой взгляд, в бу ду щем они неп ре мен но ста нут из вес тны ми уче ны ми в об лас ти куль ту ры», — счи та ет Ли Цин го.По мне нию Ев ге нии Вильдт, в шко лах Гер-

ма нии прак ти чес ки не су ще ству ет та ких со рев-но ва тель ных ме роп ри ятий, и ей как бу ду ще му пе да го гу бы ло ин те рес но пос мот реть и наб-рать ся опы та у ка зах стан ских кол лег: «Ор га-ни за ци он ная часть кон фе рен ции на вы со ком уров не, был ви ден про фес си она лизм ор га ни-за то ров. Од на ко уча щи ми ся, на мой взгляд, бы ли до пу ще ны не ко то рые ошиб ки. Хо тя те-мы бы ли ин те рес ные и поз на ва тель ные, поч ти все док ла ды за ис клю че ни ем двух-трех бы ли прос то про чи та ны, а не рас ска за ны на прос-том язы ке, как я то го ожи да ла. Компь ютер ное офор мле ние ра бот бы ло прос то пре вос ход ным, в чем прак ти чес ки все школь ни ки ока за лись на вы со те. В кон це хо те лось бы по же лать пре по-да ва те лям школ уда чи в их не лег ком тру де, а уча щим ся — боль ше са мос то ятель нос ти, что-бы зна ния да ва лись лег ко и ин те рес но».

МА ТЕ РИ АЛ ПОД ГО ТОВ ЛЕН КА ФЕД РОЙ ЕВ РО ПЕЙ СКИХ И ВОС ТОЧ НЫХ ЯЗЫ КОВ ФА КУЛЬ ТЕ ТА ИНОС ТРАН НЫХ ЯЗЫ КОВ

Анонс

Олимпиада для

будущих технарей

Ка фед ра ра ди офи зи ки и

элек тро ни ки фи зи ко-тех ни-

чес ко го фа куль те та КарГУ им.

ака де ми ка Е. А. Бу ке то ва про-

во дит ре ги ональ ную от кры тую

олим пи аду сре ди школь ни ков

по элек тро ни ке.

К учас тию в олим пи аде

приг ла ше ны уча щи еся 10-11-х

клас сов об ще об ра зо ва тель-

ных школ, ли це ев, гим на зий

и школ-ин тер на тов. Ра бо чи ми

язы ка ми олим пи ады яв ля ют ся

ка зах ский и рус ский.

Олим пи ада про хо дит в два

ту ра. Пер вый, от бо роч ный тур

бу дет про ве ден с 15 по 30 ап-

ре ля в фор ме он лайн-тес ти-

ро ва ния. Учас тни ки дол жны

бу дут зай ти на сайт http://

www.e.ksu.kz/, выб рать яр лык

«Олим пи ада по элек тро ни ке»

и, сле дуя инструк ци ям, соз дать

лич ный ка би нет учас тни ка.

Ре зуль тат пер во го ту ра бу дет

вы ве ден не мед лен но, по окон-

ча нии тес та. При по лу че нии

не ну ле во го ре зуль та та жю ри

про ве дет от бор кон кур сан тов

во вто рой тур. Ин фор ма ция

о пре тен ден тах на учас тие во

вто ром ту ре бу дет раз ме ще на

на сай те в лич ном ка би не те

учас тни ка.

Вто рой (ито го вый) тур сос-

то ит ся 11 мая в кор пу се фи-

зи ко-тех ни чес ко го фа куль те та

КарГУ. Он бу дет про хо дить в

ви де вы пол не ния прак ти-

чес ко го за да ния по сбор ке и

от лад ке схе мы. За да ния раз-

ра бо та ны чле на ми ор га ни за-

ци он но го ко ми те та и жю ри для

уча щих ся 10-11-х клас сов. По-

бе ди те ли, за няв шие при зо вые

мес та, и учас тни ки олим пи ады

2-го ту ра наг раж да ют ся дип-

ло ма ми и сер ти фи ка та ми. Ра-

бо ты учас тни ков от бо роч ных

эта пов не воз вра ща ют ся.

АД РЕС ОР ГКО МИ ТЕ ТА:

Г. КА РА ГАН ДА, УЛ. УНИ ВЕР СИ ТЕТ СКАЯ, 28,

КОР ПУС 2, АУДИ ТО РИЯ 522.

Образование для особенных детей

Заговорить на многих языках

№ 7 (236) 30.04.201512Жастар �леміМир молодежи

Ел ба сы мыз «Нұр лы жол — бо ла шақ қа бас тар жол» ат ты Жол дауын да «2015 жыл — ұлт тық та ри хы мыз ды ұлық тау жə не бү-гін гі би ік те рі міз ді ба ға лау тұр ғы сы нан ме рей лі бе лес тер жы лы» де ген еді. Қа зақ хан ды ғы ның 550 жыл ды ғын, Қа зақ стан хал-қы Ас сам бле ясы мен Кон сти ту ци ямыз дың 20 жыл ды ғын, Ұлы Же ңіс тің 70 жыл ды ғын ерек ше атап өт кен бо ла тын.

Ұлы Же ңіс ке би ыл 70 жыл то лып отыр. Же-ңіс! 1945 жыл дың 9 ма мы ры күн гі осы шат тық ха бар бү кіл əлем ді қуа ныш қа ке нелт ті. Ас-пан ды тор ла ған сұр бұлт сейі ліп, ай на ла мыз нұр ға бө лен ді. Ке ңес Ода ғы ның тұр ғын да ры 5 жыл бойы за ры ға күт кен, аң са ған бей біт ші-лік та ңы арай ла на ат ты.Же ңіс тің 70 жыл ды ғы қар са ңын да Ұлы

Отан со ғы сын да қа за тап қан боз дақ тар дың ру хы на бас иіп, олар дың ер лі гін ұмыт пау — кейін гі бу ын ның аза мат тық па ры зы. Со ғыс та біз дің əке ле рі міз ежел ден ер кін дік аң са ған ер қа зақ тың өр шіл ру хын, ба тыр лы ғын əлем-ге паш ет ті. Қа зақ ұл ты ұлан да ры ның ан тқа адал ды ғын көр сет ті. Оны жас ұр пақ бі луі ке-рек. Ол со ғыс та ғы же ңіс тің қай нар көз де рі, не-гіз де рі мен қоз ғау шы күш те рі ту ра лы он да ған, тіп ті мың да ған ең бек тер жа зыл ған.Же ңіс кү ні қар са ңын да ҚарМУ ғы лы ми кі-

тап ха на сы ның қо ры ндағы Ұлы Отан со ғы сы жыл да рын да ғы қа зақ стан дық тар дың ер лі гі жай лы сыр шер те тін кі тап тар ту ра лы ақ па рат бе ру ді жөн көр дік.

(а за� жауын ге рі 2лы Отан со �ы сы май да-нын да [Мə тін] = Ка зах стан цы в Ве ли кой Оте-че ствен ной вой не: (та ри хи-құ жат тық зерт теу) / құ раст. Б. Ғ. Аяған [ж. б.]. — Алматы: Өнер. — (Же ңіс)

(а за� стан ды� Ке �ес Ода �ы ны� ба тыр-ла ры [Текст]: эн цик ло пе ди ялық жи нақ / бас. ред. Н. Мауытов. — Алматы: Өнер. — (Же ңіс) Ең бек тер де қа зақ стан дық тар дың Ұлы Отан со-ғы сы ның Же ңі сі не қос қан үле сі жайын да кі ші-гі рім өзек ті зерт те улер мен та ри хи-құ жат тық ма те ри ал дар жи нақ тал ған. Бес жыл дық со ғыс та ри хы ның ақ таң дақ та ры на жə не со ғыс жыл-да рын да ғы ха лық тың ауыр тұр мыс-тау қы ме ті шы найы көр се тіл ген. Со ны мен қа тар Ке ңес Ода ғы Ба тыр ла ры ның ер лік ке то лы өмір ба ян-да ры ен гі зіл ген.

(а за� стан 2лы Отан со �ы сын да: та ри хы, зерт теу əдіс на ма сы жə не за ма науи көз қа рас: ха лы қа ра лық ғы лы ми тə жі ри бе лік кон фе рен-ция ма те ри ал да ры: ғы лы ми ба сы лым / ред-кол.: С. К. Иги ба ев. — Өс ке мен: С. Аман жо лов атын да ғы ШҚМУ бас па сы 1-ші б� лім.

Пе ре вод заг ла вия: Казахстан в Ве ли кой Оте че ствен ной вой не: ис то рия, ме то до ло гия ис сле до ва ния и сов ре мен ное ос мыс ле ние

(а за� стан 2лы Отан со �ы сын да: та ри хы, зерт теу əдіс на ма сы жə не за ма науи көз қа рас:

ха лы қа ра лық ғы лы ми тə жі ри бе лік кон фе рен-ция ма те ри ал да ры: ғы лы ми ба сы лым / ред-кол.: С. К. Иги ба ев. — Өс ке мен: С. Аман жо лов атын да ғы ШҚМУ бас па сы 2-ші б� лім.

Пе ре вод заг ла вия: Казахстан в Ве ли кой Оте че ствен ной вой не: ис то рия, ме то до ло гия ис сле до ва ния и сов ре мен ное ос мыс ле ние

(а за� стан Рес пуб ли ка сы ны� Т�уел сіз-ді гі кү ні не ар нал ған «ҚА ЗАҚ СТАН — МЕ-НІҢ ОТА НЫМ» сту дент тер жұ мыс та ры ның XV уни вер си тет ішін де гі кон фе рен ци ясы ның ма те ри ал да ры [Мə тін] = Ма те ри алы XV-й внут ри ву зов ской кон фе рен ции сту ден чес-ких ра бот «КА ЗАХ СТАН-МОЕ ОТЕ ЧЕ СТВО», пос вя щен ной дню Не за ви си мос ти Рес пуб ли-ки Казахстан: ғы лы ми ба сы лым / Қа ра ған ды мем ле кет тік ун-ті; жауап ты ред. Ж. А. Жұ ма-бе ков. — Қа ра ған ды: Гла сир.

Аты а�ыз �а ай нал �ан: (Ке ңес Ода ғы ның Ба ты ры, Даң қты қол бас шы, əс ке ри жа зу шы Бауыр жан Мо мы шұ лы ның 100 жыл ды ғы на ар нал ған ба сы лым) [Мə тін]: ес те лік ма қа ла-лар, эс се лер, зерт те улер, ар нау өлең дер / Абай атын. Қа зақ Ұлт тық Пе да го ги ка лық ун-ті; жал-пы ред. С. Ж. Пі рə ли ев. — Алматы: То ға най Т.

Ал ла бер ген, (. Қа зақ жур на лис ти ка сы ның та ри хы [Мə тін]: (1870-2008 жыл дар) / Қ. Ал ла-бер ген, Ж. Нұс қа байұ лы, Ф. Ора за ев. — То-лық ты рыл ған екін ші ба сы лы мы. — Алматы: Бі лім.

8ш пес ер лік жыл да ры. Ұлы Отан со ғы сы Же ңі сі не 65 жыл [Мə тін]: (ор та жə не кə сіп тік-тех ни ка лық мек теп, ли цей, кол ледж кі тап ха-на шы ла ры на ар нал ған əдіс те ме-биб ли ог ра-фи ялық құ рал) / Респ. ғы лы ми-пе да го ги ка лық кі тап ха на, Респ. на уч. — пед. биб ли оте ка; құ-раст.: Н. Б. Ден гель ба ева, Д. Ж. Ал па мы ше ва; жа уп ты ред. А. Ə. На сы ро ва. — Алматы: Респ. ғы лы ми-пе да го ги ка лық кі тап ха на

В па мя ти всех по ко ле ний [Текст]: фо то аль-бом / Мо ло деж. Кры ло «Жас Отан» при НДП «Нур Отан». — Алматы: Жи бек жо лы.

Мо гиль ниц кий, В. М. Лю ди По бе ды [Текст]: науч ное из да ние / Ва ле рий Мо гиль ниц кий. — Ка ра ган да: Гла сир: фо то. цв.

Го род сла вы тру до вой [Текст]: очер ки ис-то рии Ка ра ган ды.1934-2014 го ды / Р. М. Жу-ма шев [и др.]; гл. ред. Е. К. Ку бе ев; Ка ра ган-дин ский гос. ун-т. — Ка ра ган да: Изд-во КарГУ: ил. — (80 жыл Қа ра ған ды). Прил.: с.465-479. — Фо то аль бом: 433-464Қа зақ хал қы ның ұлы пер зен ті, қа һар ман

жауын гер, даң қты қол бас шы, Ке ңес Ода ғы-ның Ба ты ры əй гі лі жа зу шы Бауыр жан Мо мы-шұ лы ерек ше да ра тұл ға.Б. Мо мы шұ лы қа ра пайым ко ман дир ден

даң қты қол бас шы тұ ғы ры на кө те ріл ді. Б. Мо-мы шұ лы со ғыс тан соң ғы жыл дар да аса көр нек-ті жа зу шы ре тін де та ныл ды. Оның қа ла мы нан шық қан əс ке ри жə не көр кем шы ғар ма лар, ро-ман-əң гі ме лер, хи қа ят та ры ел аузын да. Ха лық пер зен ті нің 100 жыл дық ме рей тойы на орай «Өнер» бас па сы нан шы ға рыл ған көп том дық Бауыр жан Мо мы шұ лы ның ай тқан əң гі ме сі

бойын ша та ри хи шын дық не гі зін де жа зыл ған. Өлең-жыр ла ры — ба тыр дың өмір ба яны мен шы ғар ма шы лық өмір жо лын өлең мен өр нек-теуімен құн ды. Сон дық тан ба тыр дың өлең де-рін тү гел жи нас ты рып, өзі жи нақ та ған тер ме-тол ғау ла ры мен ма қал-мə тел де рін оқыр ман қауым ға ұсы нып отыр мыз.

Мо мы ш� лы Б. Шы �ар ма лар жи на �ы: �а-за� хал �ы ны� �аhар ман пер зен ті, �с ке ри жа зу шы Бауыр жан Мо мы ш� лы ны� ту �а ны-на 100 жыл: к�п том ды� / Б. Мо мы ш� лы. — Алматы: 8нер. — (Dр кер)Бұл со ғыс та Ке ңес Ода ғын ме кен де ген бар-

лық ха лық бір жең нен қол, бір жа ға дан бас шы ға рып ота нын қор ға ды. «Ел үмі тін ер ақ тар, ер ата ғын ел сақ тар» дей ке ле, Ұлы Отан со ғы-сы ның 70 жыл ды ғы на орай ата-ба ба ла ры мыз-дың ру хы на тағ зым ре тін де олар дың ерен ер-лік те рін, жер, Отан, біз дің жар қын бо ла ша ғы-мыз үшін жа са ған ер лік те рін мəң гі лік ке ес те сақ тап, жа ды мыз да ұс тай мыз. Қан ша жыл дар өт се де сұ ра пыл со ғыс та ер лік пен қа за тап қан ба тыр ла ры мыз дың ерен ер лі гі та рих тө рі нен орын ала ды.Ұлы Отан со ғы сы жайын да бұ дан да то-

лық ақ па рат ты ғы лы ми кі тап ха на ның элек-трон дық ка та ло гы нан алу ла ры ңыз ға бо ла ды. Элек трон дық ка та лог кі тап ха на қо рын да бар бар лық кі тап тар мен мер зім ді ба сы лым дар ма қа ла ла ры, кон фе рен ция ма те ри ал да ры, ав то ре фе рат дис сер та ци яла ры жə не та ғы бас қа ка та лог тан тұ ра ды. Ка та лог жаз ба ла-ры күн де жа ңар ты лып жə не то лық ты ры лып оты ра ды. Сіз дер та қы рып қа сай мер зім ді ба сы лым дар дан да ақ па рат ала ала сыз дар. Элек трон дық ка та лог қа Ин тер нет те www.Lib rary.ksu.kz сай ты ар қы лы қа ты нау ға мүм-кін дік бар.

�АРМУ �Ы ЛЫ МИ КІ ТАП ХА НА СЫ

Студенттік �мір

Көк тем айын да 1994 жыл дың 20 ма мы-рын да Қа ра ған ды об лы сы, Ұлы тау ауда-ны, Шең бер ауылын да дү ни еге кел ген за ман да сы мыз, жур на лис ти ка бө лі мі нің 4 курс сту ден ті Мұ қа ға ли Сей тқа зы аға-мыз дың «Ұш қан ұям — Ұлы тау» ат ты ал-ғаш қы тыр на қал ды кі та бы ның тұ сауы ке сіл ді.

Мұ қа ға ли 2011 жы лы ор та мек теп ті тə мəм-дап, Қа ра ған ды мем ле кет тік уни вер си те ті не оқу ға тү се ді. ҚарМУ-ға бір дəп тер мен кел ген, «Да ри дай дың» ба ла сы атан ған ұлы та улық өрен уни вер си тет тə мам дар жы лы кі та бы ның тұ сауын кес ті. Ол Қа ра ған ды қа ла сы əкі мі нің «Да рын» жас тар сый лы ғы ның ла уре аты, бір-не ше аудан дық, об лыс тық ақын дар мү шəй-ра ла ры ның жүл де ге рі, об лыс тық сту дент тер ай ты сы ның же ңім па зы, ақын дар ай ты сы ның жүл де ге рі, тұ нып тұр ған да рын иесі де сек, ар-тық кет пес піз. Жез қаз ған қа ла сын да ғы «Ди-дар ТV» те ле ар на сын да қыз мет іс теп, жи ыр ма жас та ғы ақы ны мыз бо ла шақ ма ман ды ғы на да жа қын жүр. Ұс та зы Қой лы бай Аса нов: «Оны ең ал ғаш рет көр ген де «ақ са қал» ла қап атын

тір кеп жі бер ген едік. Түр — кел бе ті не емес, сөй леу мə де ни етін де қа рап», — дей ді. Ақын «Тəуел сіз дік», «Вок зал да ғы сұ лу», «Ана ма», «Əке ме», «Қа лы бар қыз», «Жа пы рақ жауып тұр», «Мұ қа ға ли ға ар нау» ат ты бір не ше өлең-де рін кө рер мен дер мен бө ліс ті. Кеш тің со-ңын да сө зін өзі жаз ған Қу ан дық Ра хым ның

орын дауын да «Уайым да ма» əні шыр қал ды. Жи ыр ма жа сын да кі тап шы ға ру ға ба ты лы жет кен Мұ қа ға ли Сей тқа зы аға мыз ға ақ жол ті лей міз!

ДИНА =БДІ�АЛИЕВА,�АРМУ СТУДЕНТІ

Айтайын дегенім…Бір апталы" шолу

Lы зы Nу шы лыI, ын та, бір нKр се ге IH мар бо лу не ме се Oз ге ні мойын да мау си яI ты кOп те ген ты пыр-ты пыр ой лар-Nа то лы адам дар ды жер діM Kр тQк пі рі нен кез дес ті ре бе ре міз. ]а лам тор ды кQ ні не мил ли ар-дта Nан адам Iол да на ды, тіп ті, сіз діM Oзі Mіз кQн де лік ті тKр тіп бойын ша тKу лі гі не бір емес, бір не ше рет кі ре сіз. Бар ша-мыз еM ал ды мен Kлеу мет тік же лі лер ді Iо па рып, жа Mа лыI-тар дыM со Mын да жQ ру ге асыI-пыз. Атап кет кен дер діM ішін де Oзім де бар мын. Wi-fi-дыM ар-Iа сын да та лай дQ ни елер ге Iо-лы мыз же тіп жQр. Кей бі рі Qй де оты рып алып аI ша ныM иісін се зін се, кей бі рі уаIыт ты пай-да лы да пай да сыз дQ ни елер ге Oл ті ру ге ше бер. Ал ен ді не гіз гі та Iы рып Iа зейі ні міз ді бHр саI. Бір ап та бойы Nа лам тор да Nы Iы зыI ты дQ ни елер діM со Mы на тQ сіп, таM да ма лы де ген ат Iа лайыI ты жи наI IH ру Nа кі ріс тім.

Бі рін ші, бHл Na tan fe at. пен Ти ма ти діM 14 аI пан да орын да-Nан «Слышь, че ты та кая дер з-кая?» Kні. НаI ты раI ай тIан да, Kн ніM ма Nы на сы на емес, Kуені-не, сOз де рі не емес, «Слышь, че ты та кая дер зкая?» бір тH там Qзін ді сі не жHрт Nа шыI бо лу да. Yн ніM жа рыI Iа шыI Iа ны жа Mа еді, бей не ба ян тQ сіп Qл гер ме-се де Iа зір кіш кен тай ба ла Nа дейін та ны мал. ДOп тQс ті деп осы ны айт!

ТOрт тіM жар ты сы, ен ді гі ке-зек те да удыM ба сы Шот лан ди-ядан бас тауын алып, Iа заI тыM IH лаI та ры на ша лы нып жQр ген «КOй лек тіM тQ сі Iан дай?» ат ты сH раI пен тір кеп жі бер ген су-рет. 25 аI пан да шот лан дыI Kн ші Кэй тлин Мак нил дос та-ры мен кOй лек тіM тQ сін ажы ра-та ал май, Kлеу мет тік же лі ден жауабын із де ген. ОныM пі кі рін-де бы лай де лін ген: «Дос тар, кO-мек те сіM дер ші, кOй лек тіM тQ сі аI пен са ры ма? Yл де Iа ра мен кOк пе? Біз дос та ры мыз бен бір пайым Nа ке ле ал май отыр мыз, ес тен та ну Nа шаI Iал дыI». НK-ти же сі дау Nа Hлас ты, кOп те ген адам дар бір ше шім ге ке ле ал-ма ды. Сон дыI тан те ре Mі рек біл гі Mіз кел се, Nа лам тор ды ер-мек Iыл ды ру Nа бо ла ды. Tзім Iа ра мен кOк тQс ті кOй лек ті кO-ре мін. Не гі зі бHл дH рыс жауап, ав тор дыM Oзі кOй лек тіM тQ сі Iа ра мен кOк де ген мен, Kлі IH-лаI та Nы шу ба сыл ма ды. Ал сіз Iан дай тQс ті кOй лек ті кO ре сіз?

Же ті кQн ніM ішін де та лай дQ ни ені кO ріп, Qшін ші ке зек ке жал пы кOр ген, біл ген Oз кOз-де рі ме сOй ле уге жол бер дім. Pш ті гі міз, жал пы Kр тQр лі та Iы-рып тар Nа ар нал Nан шо лу бол-маI. Ютуб тан кOп Iа ра ла тын «Го лос», «Го лос де ти», кQл кі ге то лы «Yзіл дер» топ та ма сы си-яI ты бір не шеуін тоI та усыз ке-зек пен тіз бек те уге бо ла ды.

Дос тар, Kр кQн ді дH рыс Oт кі-зу ге ша Iы ра мын. УаIыт Iа зы-на сын шаш пай, наI ты пай да мен нK ти же Kке ле тін ба Nыт Iа бH ра лыI!

ДИ НА Д=У ЛЕТ �Ы ЗЫ,ЖУР НА ЛИС ТИ КА Б ЛІ МІ НІ<

1 КУРС СТУ ДЕН ТІ

«$ш"ан Bям – $лытау»

Отты жылдар белестері

13Жастар �леміМир молодежи№ 7 (236) 30.04.2015 Студенческая жизнь

В це лях вы яв ле ния и под дер жки сту ден чес-кой мо ло де жи, при ни ма ющей ак тив ное учас тие в учеб ной, науч ной, об ще ствен ной и спор тив ной жиз ни уни вер си те та 14 и 17 ап ре ля во Двор це сту-ден тов бы ли про ве де ны кон кур сы «Сту дент го-да — 2015» и «Луч шая сту ден чес кая груп па КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва — 2015». Эти кон кур сы уже ста-ли од ной из хо ро ших тра ди ций, а так же дол гож-дан ным праз дни ком для мно гих сту ден тов.

В этом го ду учас тие в кон кур се «Сту дент го да — 2015» при ня ли пред ста ви те ли всех фа куль те тов — ак ти вис ты на ше го ву за. На пер вом эта пе был про-ве ден ана лиз досье каж до го пре тен ден та, в ко то ром бы ли от ра же ны его ус пе хи в уче бе и об ще ствен ной жиз ни. Так же во вре мя пре зен та ции ре бя та рас ска-зы ва ли чле нам жю ри о сво их дос ти же ни ях, ув ле че-ни ях и фор ми ро ва ли свои пла ны на бу ду щее.

В ин тел лек ту аль ной вик то ри не сту ден ты блес-ну ли зна ни ями в сфе ре ис то рии, за ко но да тель ства и го су дар ствен но го ус трой ства Казахстана. Боль-шин ство сту ден тов по ка за ли очень вы со кие ре зуль-та ты как в са моп ре зен та ции и ин тел лек ту аль ном кон кур се, так и на твор чес ком эта пе: кто-то та лан-тли во сыг рал на му зы каль ном инстру мен те, кто-то про фес си ональ но стан це вал, а кто-то спел, кто-то ока зал ся не ве ро ят но убе ди те лен в те ат раль ных и ора тор ских жан рах, а кто-то и свои спор тив ные дос-ти же ния су мел прев ра тить в не боль шое шоу.

По ито гам кон кур са «Сту дент го да — 2015» по бе-ди те ля ми ста ли: сту дент го да — Шо та но ва Ай да на, сту ден тка хи ми чес ко го фа куль те та; ин тел лек ту ал го-да — Баг дат Ма ди на, сту ден тка фа куль те та ма те ма-ти ки и ин фор ма ци он ных тех но ло гий; ора тор го да — Нур тай Ай су лу, сту ден тка фи ло ло ги чес ко го фа куль-

те та; та лант го да — Та нир бер ген Са гым жан, сту дент фа куль те та фи ло со фии и пси хо ло гии; спортсмен го да — Ма ти бе ко ва Ай ге рим, сту ден тка про фес си-ональ но-ху до же ствен но го фа куль те та; ак ти вист го да — Жо ра бек Аян, сту дент эко но ми чес ко го фа куль те та; луч ший об ще ствен ник го да — Жак сы лы ко ва Тол га най, сту ден тка фа куль те та инос тран ных язы ков; за ак тив-ное учас тие по лу чи ли наг ра ды Сад во ка сов Шах ка рим, сту дент ис то ри чес ко го фа куль те та; Рам бе ков Бе рик, сту дент юри ди чес ко го фа куль те та; Адиль га зы До сай, сту дент фи зи ко-тех ни чес ко го фа куль те та; Дог дар хан Ай жан, сту ден тка пе да го ги чес ко го фа куль те та.

Кон курс «Луч шая учеб ная сту ден чес кая груп па» (да лее по тек сту — кон курс) про во дит ся в КарГУ с целью по вы ше ния за ин те ре со ван нос ти в дос ти же-нии про фес си ональ ной и со ци аль ной ком пе тен-тнос ти; спло че ния кол лек ти вов сту ден чес ких групп; по вы ше ния мо ти ва ции к улуч ше нию ус пе ва емос ти и ак ти ви за ции науч ной, об ще ствен ной, куль тур но-мас со вой и спор тив ной дея тель нос ти сту ден тов и т. д. Что бы про бить ся в фи нал кон кур са, груп пам приш лось прой ти жес ткий от бор на фа куль те те. Сре ди пре тен ден тов выб ра ли тех, чье досье име ло вы со кий сред ний балл ус пе ва емос ти, где ве лась ак-тив ная науч ная жизнь, где сту ден ты груп пы при ни-ма ли учас тие в го род ских, об лас тных и рес пуб ли-кан ских ак ци ях и ме роп ри яти ях, где име лись дос-ти же ния в спор тив ной сфе ре и т. д. И, ко неч но же, не обош лось без ви де оп ре зен та ции груп пы, без их «ви зит ной кар точ ки», в ко то рой в крат кой фор ме бы ли пред став ле ны все ус пе хи дан но го сту ден чес-ко го кол лек ти ва. Ито го вым выс туп ле ни ем для всех групп стал твор чес кий но мер, в ко то ром учи ты ва-лась мас со вость, ор га ни зо ван ность и со от вет ствие идее кон кур са. Не лег ко приш лось чле нам жю ри:

им при под ве де нии ито гов не об хо ди мо бы ло учи-ты вать и ус пе ва емость груп пы, и ко ли че ство сту-ден тов, уча ство вав ших в пред мет ных олим пи адах, кон кур сах, кон фе рен ци ях, име ющих ав тор ские па-тен ты, сви де тель ства, науч ные пуб ли ка ции, и их ак-тив ность в об ще ствен ной и спор тив ной жиз ни.

По ито гам кон кур са «Луч шая сту ден чес кая груп-па — 2015» по бе ди те ля ми ста ли: луч шая сту ден чес-кая груп па КарГУ — гр. МО-33, 31 п/я ис то ри чес ко-го фа куль те та; са мая ин тел лек ту аль ная груп па — гр. ГН-31 би оло го-ге ог ра фи чес ко го фа куль те та; са мая на ход чи вая груп па — гр. М-303 фа куль те та ма те ма-ти ки и ин фор ма ци он ных тех но ло гий; са мая ак тив-ная груп па — гр. ТФП-32 хи ми чес ко го фа куль те та; са мая яр кая груп па — гр. КФ-32 фи ло ло ги чес ко го фа куль те та; са мая кре атив ная груп па — гр. Ка ус-22 фа куль те та инос тран ных язы ков; са мая спор тив ная груп па — гр. МЭ-32 эко но ми чес ко го фа куль те та; са мая твор чес кая груп па — гр. ИИЧ-21 про фес си-ональ но-ху до же ствен но го фа куль те та. За ак тив ное учас тие наг ра ди ли гр. СР-32 фа куль те та фи ло со-фии и пси хо ло гии. Все по бе ди те ли по лу чи ли цен-ные при зы, а учас тни ки — дип ло мы и сер ти фи ка ты.

ИН ФОР МА ЦИЯ ПРЕ ДОС ТАВ ЛЕ НА КО МИ ТЕ ТОМ ПО ДЕ ЛАМ МО ЛО ДЕ ЖИ

Вслед ствие па вод ка в райо нах Ка ра ган дин-ской об лас ти серь ез но пос тра да ли 35 на се лен-ных пун ктов, 1760 до мов бы ли за топ ле ны та лы-ми во да ми, из зо ны под топ ле ния в об лас ти бы-ло эва ку иро ва но по ряд ка 6000 че ло век. Ущерб, на не сен ный сти хи ей, еще пред сто ит под счи-тать. Жи те ли Абай ско го, Кар ка ра лин ско го, Жа на ар кин ско го, Шет ско го и Бу хар жы ра ус ко-го райо нов ос та лись без кро ва, ве щей, де нег и до ку мен тов. Но лю дей не бро си ли в бе де.

Пос ле тра ги чес ких со бы тий в Бу хар жы ра ус ком райо не си ту ацию про ком мен ти ро вал Нурсултан Назарбаев. Гла ва го су дар ства по пы тал ся ус по ко-ить жи те лей об лас ти, за ве рив, что ни од на пос тра-дав шая от на вод не ния семья не ос та нет ся без по-мо щи: «Ра бот ни ки служ бы МЧС ге ро ичес ки про-во дят все не об хо ди мые ра бо ты. Я им всем го во рю боль шое спа си бо. Я на хо жусь на свя зи с аки ма ми об лас тей. Ка ра ган дин ской об лас ти уже вы де лен мил ли ард тен ге. Во да пош ла на спад, я ду маю, мы эту проб ле му ре шим. Бес по ко ить ся не на до. Все кон тро ли ру ет ся, си лы есть, все воз мож нос ти для это го ис поль зу ют ся». Тем вре ме нем в Ка ра ган де от кры ли фонд по сбо ру средств для по мо щи пос-тра дав шим от на вод не ния. Жи те ли со всех угол-ков Казахстана хо те ли по мочь нуж да ющим ся. За де неж ные сред ства от ве ча ют чле ны фон да, ко то-рый, кста ти, воз гла вил пред се да тель об лас тно го со ве та ве те ра нов Орал ды То ре го жин, а за ни мать-ся рас пре де ле ни ем гу ма ни тар ной по мо щи до-ве ри ли об ще ству Крас но го По лу ме ся ца. Пун кты при ема гу ма ни тар но го гру за ра бо та ют в офи се бла гот во ри тель но го об ще ства на ули це Кри во-

гу за, 3. Во лон те ры уже от вез ли в Бу хар жы ра ус-кий район нес коль ко тонн про дук тов, одеж ды и средств ги ги ены. В бли жай шие дни гу ма ни тар ная по мощь при дет из Ас та ны, Алматы, Шым кен та, Се мея, Кок ше тау, Аты рау, Ак тау, Та ра за и Ак то бе.Не ос тал ся в сто ро не и КарГУ им. Е. А. Бу ке то-

ва. В об ще жи ти ях уни вер си те та бы ли рас се ле ны жи те ли пос тра дав ших по сел ков. Сту ден ты и пре-по да ва те ли под го то ви ли для них по мощь: одеж ду, обувь, сред ства лич ной ги ги ены, про дук ты, ле кар-ства и мно гое дру гое.

Вот как опи сы ва ют слу чив ше еся жи тель ни цы по сел ка им. Г. Мус та фи на Оль га Хро ну со ва и Та ма-ра Бе ло мес тно ва. Оль га: «На ша бе да всех объ еди-ни ла. Мы, жи тель ни цы по сел ка, ока за лись вмес те в по сел ке Ак тау во вре мя эва ку ации. С тех пор не рас ста ем ся. У ме ня за то пи ло дом. Я ос та лась бук-валь но в чем бы ла. А у ме ня на ру ках сын, ин ва лид с дет ства. Как раз в это вре мя он ле жал в го род ской боль ни це. Я его на ве ща ла. Ког да вер ну лась до мой, то не по ве ри ла сво им гла зам. Сна ча ла нас эва ку-иро ва ли в Ак тау, а за тем в са на то рий «Са мал». Там нам пре дос та ви ли прек рас ные ус ло вия, кор ми ли по шесть раз в день. Но ког да и там воз ник ла уг ро за за топ ле ния, нас пе ре вез ли в Ка ра ган ду и раз мес ти-ли в об ще жи тии КарГУ им. Бу ке то ва. Хо чу ска зать, что все эти дни с на ми бы ла ру ко во ди тель от де ла со ци аль ных прог рамм Бу хар жы ра ус ко го райо на На деж да Алек се ева. Она ус пе ва ла все: под дер жи-вать нас, ор га ни зо вы вать наш быт, ез дить в по се-лок и ра бо тать в шта бе. Мы все сви де те ли то го, как ор га ни зо ва на ра бо та по лик ви да ции сти хий но го бед ствия. Нам пос то ян но раз да ют гу ма ни тар ную по мощь, про дук ты, пред ме ты ги ги ены, одеж ду. Сей час ре ша ет ся воп рос о нап рав ле нии мо его сы-на в са на то рий, там он бу дет жить и учить ся до тех пор, по ка на ша жизнь не на ла дит ся».

На до так же от ме тить, что 600 сту ден тов при ня-ли учас тие в ус тра не нии пос лед ствий на вод не ния в по сел ке им. Г. Мус та фи на. Ор га ни за то ра ми суб-бот ни ка выс ту пи ло мо ло деж ное кры ло «Жас Отан» сов мес тно с ву за ми Ка ра ган ды. Ак тив ное учас тие при ня ли в ме роп ри ятии и сту ден ты фа куль те та физ куль ту ры и спор та КарГУ.Па вод ко вая си ту ация в Ка ра ган дин ской об лас-

ти ста би ли зи ру ет ся. Сей час про во дят ся ме роп ри-ятия по лик ви да ции пос лед ствий сти хий но го бед-ствия. Бес пе ре бой ной ра бо той по очис тке ох ва че-но 26 улиц по сел ка об щей про тя жен ностью 25 км. В вы во зе му со ра за дей ство ва ли 30 еди ниц тех ни-ки. Убор ка шла на про тя же нии се ми ча сов. Та кие суб бот ни ки пла ни ру ет ся про вес ти еще нес коль ко раз до пол но го ус тра не ния пос лед ствий на вод не-ния. «Мы об ра ща ем ся к мо ло де жи об лас ти, тру-до вым кол лек ти вам пред прия тий, уч реж де ний, ор га ни за ций всех от рас лей и форм соб ствен нос-ти, уча щим ся об ще об ра зо ва тель ных за ве де ний с при зы вом не ос тать ся рав но душ ны ми к чу жой бе де и при нять ак тив ное учас тие в пред сто ящем суб бот ни ке. Мы уве рен ны, что сов мес тны ми уси-ли ями мы по мо жем на шим сог раж да нам!» — с та ким при зы вом к не рав но душ ным сверстни кам об ра ти лись ор га ни за то ры мо ло деж ной ак ции.

СОБ. ИНФ.

На ба зе науч но-ис сле до ва тельской ла бо ра то-рии ком плек сно го изу че ния сов ре мен ной ре ли ги-оз ной си ту ации в Ка зах ста не КарГУ им. Е. А. Бу-ке то ва сов мес тно с ОО «Дви же ние мо ло де жи за бу ду щее Казахстана» был про ве ден меж ду на род-ный кон курс сту ден чес ких науч ных ра бот «Ак ту-аль ные проб ле мы ре ли ги ове де ния» для сту ден тов ву зов, обу ча ющих ся по спе ци аль нос тям гу ма ни-тар но го нап рав ле ния. В кон кур се при ня ло учас-тие бо лее 30 сту ден тов из ву зов Казахстана, Рос-сии, Бе ло рус сии, Лит вы, Ру мы нии. Учи ты вая, что ис сле до ва ния в об лас ти ре ли гии име ют не толь ко науч ное зна че ние, но и прив ле ка ют к се бе по вы-шен ное вни ма ние все го об ще ства, меж ду на род-ное жю ри кон кур са в ли це уче ных, об ще ствен ных

де яте лей, те оло гов Казахстана и Рос сии очень вни-ма тель но и прин ци пи аль но по дош ло к оцен ке кон кур сных ра бот. В ито ге бы ло при ня то неп рос-тое ре ше ние — не при суж дать ни од ной из ра бот пер во го мес та. А вот дип ло ма ми за вто рое мес то бы ли наг раж де ны ра бо ты сту ден тки Баш кир ско го го су дар ствен но го аг рар но го уни вер си те та (г. Уфа) Ту ля ко вой Н. на те му «Ар хи тек тур ная кон цеп-ция ме че ти Ля ля-Тюль пан в Уфе»; сту ден та КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва Куль жа но ва А. на те му Ta ke no li fe, which Al lah hath ma de sac red, ex cept by way of jus ti ce and law: thus do es He com mand you, that ye may le arn wis dom («Не от би рай те жизнь, ко то рую Ал лах сде лал свя щен ной, кро ме как по за ко ну и пра во су дию: воз мож но, что он ве дет вас по это му

пу ти, что бы вы на учи лись муд рос ти»); сту ден та фа куль те та ев ро пей ских ис сле до ва ний Уни вер-си те та Ba bes-Бойяи (Ру мы ния) Иону та-Ев ге на-Ра-ду Са вы на те му Gre ek cat ho li cism in Transylva nia («Гре чес кий ка то ли цизм в Тран силь ва нии»).Од на ко глав ным ито гом кон кур са мож но счи-

тать стрем ле ние сту ден чес кой мо ло де жи осоз нан-но под хо дить к вы бо ру сво их убеж де ний, ее по ни-ма ние не об хо ди мос ти фор ми ро ва ния на деж ных ме ха низ мов пре одо ле ния со ци аль ной, эт ни чес-кой и ре ли ги оз ной нап ря жен нос ти. Про ве ден ный кон курс еще раз по ка зал всю важ ность со ци аль-ной по ли ти ки на ше го го су дар ства, опи ра ющей ся на прин цип сво бо ды со вес ти, тра ди ций то ле ран-тнос ти и ве ро тер пи мос ти.

ИН ФОР МА ЦИЯ ПРЕ ДОС ТАВ ЛЕ НА ФА КУЛЬ ТЕ ТОМ ФИ ЛО СО ФИИ И ПСИ ХО ЛО ГИИ

Легко ли управлять факультетом?

Этим воп ро сом за да лись

сту ден ты од но го из фа куль те-

тов КарГУ. На фа куль те те фи-

ло со фии и пси хо ло гии про шел

день са мо уп рав ле ния. Учас-

тни ки дня са мо уп рав ле ния

про яви ли се бя не толь ко как

пре по да ва те ли, но и как чле ны

ад ми нис тра ции, они вы пол ня-

ли обя зан нос ти за ве ду ющих

ка фед ра ми, за мес ти те лей де-

ка на и да же «за ме ни ли» де-

ка на. Этот день дал сту ден там

воз мож ность раз вить свои

про фес си ональ ные и ком му-

ни ка тив ные на вы ки и по лу-

чить по ло жи тель ные эмо ции

от вы пол не ния но вых обя зан-

нос тей.

Бы ло очень ин те рес но

наб лю дать за про ве де ни ем

учеб но го про цес са. Сту ден ты-

пре по да ва те ли ос но ва тель но

го то ви лись к это му дню. Для

мно гих это ста ло ре аль ным

опы том для бу ду щей про фес-

си ональ ной дея тель нос ти. Дуб-

ле ры ад ми нис тра ции так же от-

вет ствен но по дош ли к ра бо те,

про ве ряя по се ще ние за ня тий

и про ве де ние лек ций.

На под ве де нии ито гов дня

са мо уп рав ле ния на круг лом

сто ле «Роль сту ден чес ких об-

ще ствен ных объ еди не ний

в фор ми ро ва нии ак тив ной

граж дан ской по зи ции у сту-

ден тов» с де ка ном фа куль те та

фи ло со фии и пси хо ло гии Ка-

рип ба евым Б. И., а так же сту-

ден та ми дру гих фа куль те тов и

ли де ра ми мо ло деж ных ор га-

ни за ций бы ли вы яв ле ны как

по ло жи тель ные, силь ные сто-

ро ны это го ме роп ри ятия, так

и не дос тат ки. Бы ли выд ви ну ты

пред ло же ния от са мих сту ден-

тов, ко то рые по мо гут улуч шить

сти ли уп рав ле ния и фор мы

ра бо ты со сту ден та ми в ауди-

то рии. Учас тни кам нас толь ко

пон ра ви лось, что пос ту па ли

пред ло же ния прод лить день

са мо уп рав ле ния на нес коль ко

дней.

МЕ РУ ЕРТ АБ ДРАХ МА НО ВА,

СТУ ДЕН ТКА ФА КУЛЬ ТЕ ТА ФИ ЛО СО ФИИ И

ПСИ ХО ЛО ГИИ

Кто стал студентом года — 2015?

Не оставить в беде!

Религия и общество в работах студентов

№ 7 (236) 30.04.201514Жастар �леміМир молодежи Мектеп ж+не ЖОО

Сəуір айын да та рих фа куль те ті Қа зақ-стан та ри хы ка фед ра сы ның ұйым дас ты-ру ымен Рес пуб ли ка лық сту дент тік пəндік олим пи ада өт кі зіл ді.

Ашы лу сал та на тын да құт тық тау сөз ал ған та рих фа куль те ті нің де ка ны Сма ғұ ло ва Гүл-на ра Мұ рат бек қы зы Астана, Пав ло дар, Се мей, Шым кент, Аты рау жə не Қа ра ған ды қа ла ла-ры нан кел ген қа ты су шы лар ға сəт ті лік ті ле ді. Олим пи ада ғы 7 ко ман да қа тыс ты. Бо ла шақ та рих шы лар 5 ке зең нен тұ ра тын қа тал сын нан ірік те лі ніп алын ды. Ең ал ды мен, əр бір топ өз де рін та ныс ты рып, тес ті ле уден өт ті. Ке ле сі кезең де дайын да ған жо ба ла рын қор ғап, зи ят-кер лік кон курс пен пі кір сайыс тан мү дір мей өт ті. Осы сы нақ тан сү рін бей өт кен мық ты лар ға на жүл де лі орын дар ға ие бол ды. Жүл де лі

бі рін ші орын ҚарМУ-дың «Мас са гет ка таф-рак та рий ле рі» ко ман да сы на бұйыр ды. Бұл жо ба ның ғы лы ми же тек ші сі — т.ғ. к., до цент Жам был Жұ ма бе ков. Атал мыш жо ба ның өз-ге ше лі гі — бұ рын ғы құ ры лыс тар ды, көр кем өнер шы ғар ма ла рын сақ тал ған бөл шек те рі не қа рай қай та дан бас тап қы қал пы на кел ті ру-ін де еді. Сақ тар дың қа ру-жа рақ та рын жа сап, ки ім де рі не дейін да яр ла ды. Ал екін ші орын ды Астана мен Шым кент иелен се, үшін ші орын Пав ло дар мен Се мей қа ла ла ры нан кел ген қа-ты су шы лар ға бе ріл ді. Жа бы лу сал та на тын да ма дақ та улар мен ұйым дас ты ру шы лар та ра-пы нан ри за шы лық біл ді ріл ді. Екі күн ге со зыл-ған олим пи ада ның жас тар ға бе ре рі мол, се бе-бі та ри хи əлем ге та ғы бір сүң гі дік. Ел ба сы мыз Н. Ə. Назарбаев тың «Та рих де ге ні міз өт кен нің ға на са ба ғы емес, ол едəуір дəре же де бо ла-

шақ тың да кө рі ні сі» де ге ні не сүйе не оты рып, жас тар ға та ным дық са бақ бо ла тын дай жо ба-лар мен олим пи ада лық ойын дар дың же міс ті ең бек те рі нің та усыл мауын ті лейік!

ДИНА АБДИГАЛИЕВА,�АРМУ СТУДЕНТІ

Жа қын да Қа ра ған ды қа ла сын да ғы «Лайық ты өмір» мү ге дек тер ді оңал ту ор-та лы ғы мен Əлеу мет тік қыз мет ор та лы ғы, Е. А. Бө ке тов атын да ғы Қа ра ған ды мем ле-кет тік уни вер си те ті Тра кия уни вер си те-ті мен ын ты мақ тас тық та «Мү ге дек тер дің құ қы ғы ту ра лы» БҰҰ Кон вен ци ясын ра ти-фи ка ци ялау ба ры сын да Қа зақ стан Рес пуб-ли ка сын да ғы ин клю зив ті бі лім бе ру» се ми-на рын өт кіз ді. Се ми нар жұ мы сы на ин клю-зив ті бі лім бе ру бойын ша қа зақ стан дық жə-не ше тел дік са рап шы лар, бі лім бе ру ұйым-да ры ның, мем ле кет тік ұйым дар мен «Нұр Отан» пар ти ясы ның өкіл де рі қа тыс ты.

Қа зір гі уақыт та Қа зақ стан да ин клю зив-ті бі лім бе ру ге ба са на зар ауда ры ла ды. Көп жыл дан бе рі елі міз де мү ге дек ба ла лар шет-те ті ліп, ар на улы оқу орын да рын да не ме се үй ден оқы тыл ды. Ба ла лар ды ар на улы бі лім бе ру та лап та ры ар қы лы бө лек теу əлеу мет тік оқ ша ула ну ды қа лып тас ты рып, ба ла лар дың жүй ке сі не зи ян кел тір ді, олар дың əлеу мет тік да му ына ке рі əсер ет ті. Кө мек ші мек теп тер де оқ ша улан ған ба ла лар үл кен əлеу мет тік мə се-ле ге ай на лып, əлеу мет тік кө мек ке тəуел ді жұ-мыс сыз дар дың қа та рын арт ты ру да не ме се өз өмір ле рін мү ге дек тер, қарт тар үйін де өт кі зе-ді. Бұл үр діс ті өз гер ту үшін ин клю зив ті бі лім бе ру ді ин вес ти ци ялау қа жет. Əлеу мет тік-эко-но ми ка лық ас пек ті де мұн дай ба ла лар ды қо-ғам ға бі рік ті ру ке дей ші лік ті, қыл мыс пен жұ-мыс сыз дық ты азай ту ға жə не эко но ми ка лық өр кен де уге ық пал ете ді.Төрт жыл кө ле мін де Қа зақ стан Бол га рия

Рес пуб ли ка сы ның түр лі бі лім бе ру жə не мə де-ни ме ке ме ле рі мен ын ты мақ тас тық та қыз мет етіп ке ле ді. 2012 жыл дан бас тап қа зақ стан дық жо ға ры оқу орын да ры ның «Əлеу мет тік жұ-мыс» фа куль те ті нің сту дент те рі мен оқы ту-шы ла ры, со ны мен қа тар əлеу мет тік қор ғау ұйым да ры ның жұ мыс кер ле рі үшін жаз ғы

мек теп тер ұйым дас ты ры ла ды. Ин клю зив ті бі лім бе ру са ла сын да ғы Бол га рия Рес пуб ли ка-сы ның тə жі ри бе сі елі міз дің қы зы ғу шы лы ғын ту дыр ды, Бол га рия Рес пуб ли ка сын да жал пы бі лім бе ру жə не жо ға ры мек теп ме ке ме ле рін-де мү ге дек ба ла лар дың əлеу мет тік жə не бі лім бе ру ді бі рік ті руі бойын ша стра те ги ялық жə не рег ла мент тел ген құ жат та ры құ рас ты рыл ған. Бол гар бі лім бе ру ме ке ме ле рі нің тə жі ри бе сі мен оқы туы Қа зақ стан Рес пуб ли ка сын да ин-клю зив ті бі лім бе ру дің əдіс те ме ле рі нің жү зе ге асы ры лу ын жə не бейім де лу ін қа лып тас ты ра-ды.Ака де мик Е. А. Бө ке тов атын да ғы ҚарМУ

ин клю зив ті бі лім бе ру дің те ори ясы мен тə-жі ри бе сін əзір ле уде жə не атал мыш аумақ бойын ша ма ман дар да яр ла уда мол тə жі ри-бе ге ие. 1984 жыл дан бас тап уни вер си тет тің пе да го ги ка фа куль те ті де фек то ло гия ка фед-ра сын да де фек то лог ма ман дар ды да яр лау жү зе ге асы ры ла ды. Ка фед ра да ин клю зив ті бі лім бе ру ді ти ім ді жү зе ге асы ру үшін көп те-ген ғы лы ми жə не бі лім бе ру ме ке ме ле рі мен, со ның ішін де Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы Бі лім жə не Ғы лым ми нистрлі гі нің Ұлт тық ғы лы ми-тə жі ри бе лік тү зе ту пе да го ги ка сы ор та лы ғы-мен, 55-тен ас там бі лім бе ру ұйым да ры мен қо ғам дық бір лес тік те рі мен ты ғыз əріп тес тік бай ла ныс ор на тыл ған. «Де фек то ло гия» бі лім бе ру бағ дар ла ма сын құ рай тын тə жі ри бе лік ин клю зив ті қа лып тас ты ру мақ са тын да об лыс-тық бі лім бе ру ме ке ме ле рін де та быс ты түр де ка фед ра ның 2 фи ли алы жұ мыс жа сай ды.

2013 жыл дан бас тап ҚарМУ-дың де фек то-ло гия ка фед ра сын да ин клю зив ті бі лім бе ру-дің са ба ғат тық-тə жі ри бе лік ор та лы ғы жұ мыс іс тей ді. Мақ са ты: ай мақ тар да ин клю зив ті бі-лім бе ру ді да мы ту, ғы лы ми-əдіс те ме лік қам-сыз дан ды ру, ин клю зив ті бі лім бе ру са яса тын жү зе ге асы ра тын ма ман дар ды дайын дау жə не қай та да яр лау. Е. А. Бө ке тов атын да ғы Қа ра-ған ды мем ле кет тік уни вер си те ті нің оқы ту-

шы ла ры Қа зақ стан да ин клю зив ті бі лім бе ру жүйе сін да мы ту жə не қол дау ға ба ғыт тал ған ша ра ға бел се не қа ты са ды. Жа қын да уни вер си-тет бі лім бе ру, əлеу мет тік қор ғау жə не ден са-улық сақ тау ұйым да ры ның өкіл де рі нің қа ты-су ымен 40-тан ас там жо ба ны жү зе ге асыр ды, түр лі дең гей де гі дөң ге лек үс тел дер, се ми-нар лар, жи на лыс тар, жат тық ты ру са бақ та ры, кон фе рен ци ялар. Дип лом дық жұ мыс жə не ма гистрлік жо ба лар дың, пəн дік олим пи ада-лар дың шең бе рін де ин клю зив ті бі лім бе ру тə жі ри бе сін де ин но ва ци ялық тех но ло ги ялар-ды ен гі зу ге жə не өң де уге ба ғыт тал ған ғы лы ми зерт те улер өт кі зі ле ді. Уни вер си тет оқы ту шы-ла ры ның қа ты су ымен ин клю зив ті бі лім бе ру-дің ғы лы ми-тə жі ри бе лік ас пек ті ле рі кө рі ніс тап қан 12-ден аса оқу жə не əдіс те ме лік ба сы-лым дар дайын дал ды, ин клю зив ті бі лім бе ру сұ рақ та рын қам ты ған ғы лы ми зерт те улер дің нə ти же сі бойын ша 70-тен аса ғы лы ми пуб ли-ка ция жа рық көр ді.

�АРМУ БАСПАСЗ �ЫЗМЕТІ

«Жас ба ла ана дан ту ған да екі түр лі мі нез-бен ту ады: бі реуі — іш сем, же сем, ұйық та сам деп тұ ра ды. Бұ лар — тəн нің құ ма ры, бұ лар бол ма са, тəн жан ға қо нақ үй бо ла ал май ды. Һəм өзі өс пей ді, қу ат тап пай ды. Бі реуі — біл-сем екен де мек лік. Не көр се, со ған тал пы нып, жал тыр-жұл тыр ет кен бол са, оған қы зы ғып, аузы на са лып, дə мін та тып қа рап, та ма ғы-на, бе ті не ба сып қа рап, сыр най-кер ней бол-са, дауысы на ұм ты лып, онан ер же тің кі ре ген-де ит үр се де, мал шу ла са да, бі реу күл се де, бі реу жы ла са да тұ ра жү гі ріп, «ол не ме не?», «бұл не ме не?» деп, «ол не ге үй те ді?» деп, «бұл не ге бүй те ді?» деп, кө зі көр ген, құ ла ғы ес ті ген нің бə рін сұ рап, ты ныш тық көр мей-ді. Мұ ның бə рі — жан құ ма ры, біл сем екен, көр сем екен, үй рен сем екен де ген». Иə, Абай ата мыз өзі нің же тін ші сө зін де си пат тап өт кен із де нім паз, бі лім ді ба ла лар бү гін гі қо ғам ның шам шы ра ғы іс пет тес. Бо лам дей тін сон дай жас тың бі рі — Рүс те мов Ду ман. Ду ман Те мір-тау қа ла сы ның № 4 мек те бін де 11 сы нып та

оқи ды. Қа ла лық Абай оқу ла ры ның бір не ше мəр те бі рін ші орын, гран-при иеге рі. Ду ман Абай ата мыз дың жүз ден аса өле ңі мен қа ра сөз де рін жат қа бі ле ді. Сə ті тү сіп, Ду ман нан сұқ бат ал дым.

— Ду ман, �ле� ді �ай уа�ыт тан бас тап жат-тай бас та ды�?

— Же тін ші сы нып та ұс та зым Ай гүл Жұ ма-ба ева ның же тек ші лі гі мен Абай атам ның өлең-де рін жат тай бас та дым. Бас тап қы да ма ғы на сы қи ын бол ға ны мен, кейін Абай өлең де рі нің ма-ғы на сын, əр бір сө зі нің ал тын ға айыр бас тал мас бай лық еке нін те рең нен тү сі не бас та дым. Ал-ғаш қы жат та ған өле ңім — «Сап, сап, кө ңі лім, сап, кө ңі лім» бол ды.

— 8ле� дер ді ара сы нан та� дап, тал �ам мен жат тай сы� ба?

— Жоқ, ал ды мен ұс та зым ның ба ғы ты мен жат та дым. Кейін өлең ге де ген қы зы ғу шы-лы ғым оянып, өз бе тім ше жат тай бас та дым. Өлең нің құ ді ре ті күш ті ғой!

— Бо ла ша� �а де ген жос па ры�?

— Шы нын ай ту ке рек, өкі ніш ке орай осы кү-ні өлең жат тап жүр ген жоқ пын. Кі тап тан бас ал май, ҰБТ-ға дайын да лып жүр мін. Бо ла шақ-та жур на лист бо лып, Абай атам ның мұ ра ла-рын одан əрі зерт те уді өзі ме мақ сат етіп қой-дым.

— Б% гін гі �а за� жас та ры жай лы не ай тар еді�?

— Абай атам ның «За ман ақыр жас та ры» өлең де рі нен бү гін гі күн гі жас тар дың бол мы-сын кө ру ге бо ла ды. Мен де «бол ма саң да ұқ сап бақ» деп, кей де қо лы ма қа лам ала мын. Жас та-ры мыз «Сен бе жұр тқа, тұр са да қан ша мақ тап, Əуре ете ді іші не қу лық сақ тап. Өзі ңе сен, өзің ді алып шы ғар, Ақы лың мен ең бе гің екі жақ тап» де ген да на ба ба мыз дың сө зін өмір лік ұс та ным-ға ай нал дыр са. За ман дас та ры ма «Асыл сөз ді із де сең, Абай ды оқы, ерін бе. Адал дық ты көз де-сең, Жат тап то қы кө ңіл ге!» — деп Сұл тан мах-мұт То рай ғы ров ай тқан дай, əр сө зі ру ха ни жан дү ни ені байы та тын Абай дың мол мұ ра сын оқи ық де гім ке ле ді.

АСЫЛ �АЙЫР�ЫЗЫ,ЖУРНАЛИСТИКА БЛІМІНІ< 2 КУРС СТУДЕНТІ

А"параттар а�ыны

СKуір айы ныM 9-10 кQн де рі

ака де мик Е. А. БO ке тов атын-

да Nы Lа ра Nан ды мем ле кет тік

уни вер си те тін де «Мек теп ке

дейін гі оIы ту жK не тKр би елеу»

ма ман ды Nы бойын ша сту дент-

тер діM VІ Рес пуб ли ка лыI пKн-

дік олим пи ада сы Oт ті. Олим пи-

ада Nа Lа заI стан ныM 9 жо Nа ры

оIу ор нын та ныт Iан 11 топ

Iа тыс ты. Атап ай тсаI, Lо жа

Ах мет Яс сауи атын да Nы Iа заI-

тQ рік уни вер си те ті, Пав ло дар

мем ле кет тік пе да го ги ка лыI

ин сти ту ты, І. Жан сQ гі ров атын-

да Nы Же ті су мем ле кет тік уни-

вер си те ті, Lа заI мем ле кет тік

Iыз дар пе да го ги ка лыI уни вер-

си те ті, С. Аман жо лов атын да Nы

Шы Nыс Lа заI стан мем ле кет тік

уни вер си те ті, ОM тQс тік Lа заI-

стан мем ле кет тік пе да го ги ка-

лыI ин сти ту ты, Абай атын да Nы

Lа заI Sлт тыI пе да го ги ка лыI

уни вер си те ті, Lа заI стан Ха-

лыI тар дос ты Nы Ин же нер лі-

пе да го ги ка лыI уни вер си те ті,

Ака де мик Е. А. БO ке тов атын-

да Nы Lа ра Nан ды мем ле кет тік

уни вер си те ті.

Екі кQн дік бай Iау дыM Iо ры-

тын ды сы бойын ша I орын ды

ки елі Iа ра ша Mы ра Nы мыз —

Lа ра Nан ды мем ле кет тік уни-

вер си те ті ніM «НHр Бо ла шаI»

то бы иелен ді. II орын ды Lа заI

мем ле кет тік Iыз дар пе да го-

ги ка лыI уни вер си те ті ніM «]а-

жайып Kлем» то бы мен Lо жа

Ах мет Яс сауи атын да Nы Iа-

заI-тQ рік уни вер си те ті ніM «Хан-

шайым дар» то бы Oза ра бO ліс-

ті. Ал III орын Nа Е. А. БO ке тов

атын да Nы LарМУ-дыM «Хра ни-

те ли дет ства» то бы мен Абай

атын да Nы LS ПУ-дыM «Lа ра

ша Mы раI» то бы жK не І. Жан сQ-

гі ров атын да Nы Же ті су мем ле-

кет тік уни вер си те ті ніM «Sunny»

то бы тH раI та ды.

ПЕ ДА ГО ГИ КА ФА КУЛЬ ТЕ ТІ

Жемісті е'бекті' же'ісі

Инклюзивті білім беру семинары

«Асыл сPзді іздесе', Абайды о"ы, ерінбе»

15Жастар �леміМир молодежи№ 7 (236) 30.04.2015 Здоровье и спорт

В рам ках ре али за ции про ек та «Здо ро вые уни вер си те ты» в КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва бы ли про ве де ны ме роп ри ятия, пос вя щен-ные Все мир но му дню здо ровья. Целью про-ек та яв ля ет ся фор ми ро ва ние от вет ствен но-го от но ше ния мо ло де жи к здо ровью, мо би-ли за ция по тен ци ала сту ден че ства для фор-ми ро ва ния но вой суб куль ту ры; ор га ни за то-ры про ек та от но сят ся к сту ден там как к ге-но фон ду на ции. В рам ках про ек та про хо дят меж ду на род ные се ми на ры, кон фе рен ции и тре нин ги, ши ро ко мас штаб ные ак ции и де-ба ты «Мо ло дежь про тив нар ко ти ков, ал ко-го ля и та ба ко ку ре ния», фес ти ва ли здо ровья, сда ча Пре зи дентских тес тов с целью по вы-ше ния фи зи чес кой ак тив нос ти, «Мар шрут бе зо пас нос ти по СПИ Ду», кон курс «Брось ку рить и вы иг рай», соз да ют ся мо ло деж ные цен тры здо ровья, вы пус ка ет ся ин фор ма ци-он но-наг ляд ный ма те ри ал (пла ка ты, бро-шю ры, бук ле ты, сти ке ры, ви де офиль мы и ви де оро ли ки), про во дят ся те ле- и ра ди оде-ба ты по ак ту аль ным проб ле мам.

В рам ках Все мир но го дня здо ровья в КарГУ был раз ра бо тан план ме роп ри ятий, сог лас но-

го ко то ро му в учеб ных кор пу сах и об ще жи ти ях уни вер си те та бы ли об нов ле ны стен ды наг ляд-ной аги та ции по про фи лак ти ке та ба ко ку ре ния, ал ко го лиз ма, нар ко ма нии, СПИ Да. Про ве де на ра бо та по рас прос тра не нию ин фор ма ци он ных ма те ри алов по фор ми ро ва нию здо ро во го об-ра за жиз ни. Для про ве де ния ку ра тор ских ча-сов был раз ра бо тан ин фор ма ци он ный бюл ле-тень, пос вя щен ный Все мир но му дню здо ровья. Во всех чи таль ных за лах уни вер си те та бы ли ор-га ни зо ва ны книж но-ил люс тра тив ные выс тав ки на те мы «Са лауат ты өмір сал тын қол дайық», «Здо ро вый об раз жиз ни — сов ре мен ный фор-мат жиз ни».

5 ап ре ля бы ли рас прос тра не ны ин фор ма-ци он но-об ра зо ва тель ные ма те ри алы по раз-ным ас пек там здо ро во го об ра за жиз ни. В це-лях про па ган ды здо ро во го об ра за жиз ни сре ди сту ден чес кой мо ло де жи уни вер си те та с 7 по 11 ап ре ля в спор тив ном за ле №1 прош ли меж фа-куль тет ские со рев но ва ния по ми ни-фут бо лу сре ди сту ден тов уни вер си те та. В це лях по вы-ше ния от вет ствен нос ти каж до го граж да ни на за сох ра не ние и ук реп ле ние сво его здо ровья, фор ми ро ва ния мо ти ва ции к ве де нию здо ро-во го об ра за жиз ни, при ви тия сбе ре га ющих

здо ровье на вы ков, спо соб ству ющих по вы ше-нию ка че ства жиз ни и дол го ле тию, 7 ап ре ля в КарГУ про ве де на ак ция «Я за здо ро вый об-раз жиз ни!», пос вя щен ная Все мир но му дню здо ровья. На ме роп ри ятии при сут ство ва ли врач-ко ор ди на тор об лас тно го цен тра фор ми-ро ва ния здо ро во го об ра за жиз ни, фти зи атр об лас тно го ту бер ку лез но го дис пан се ра, врач по лик ли ни ки №5, врач об лас тно го цен тра по про фи лак ти ке и борь бе со СПИ Дом. Бы ли ор-га ни зо ва ны кон суль та ции фти зи ат ра, те ра пев-та, всем же ла ющим из ме ря ли ар те ри аль ное дав ле ние, са хар в кро ви, про ве ли экспресс-тес-ты на вы яв ле ние ВИЧ-ин фек ции и др. В те че-ние мая бу дет про дол же на ак ция «Эко ло гия — чис то та — здо ровье».

ИН ФОР МА ЦИЯ ПРЕ ДОС ТАВ ЛЕ НА КО МИ ТЕ ТОМ ПО ДЕ ЛАМ МО ЛО ДЕ ЖИ

Обес пе че ние бе зо пас нос ти лю дей яв-ля ет ся пер вос те пен ной целью всех ме роп-ри ятий по за щи те на се ле ния в ус ло ви ях мир но го и во ен но го вре ме ни, ко то рые осу-ществля ют ся в на шей рес пуб ли ке.

Го тов ность рес пуб ли кан ской и об лас тной сис тем по пре дуп реж де нию и дей стви ям в чрез вы чай ной си ту ации к вы пол не нию воз ло-жен ных на нее за дач в ко неч ном ито ге оп ре де-ля ет ее спо соб ность дос ти же ния этой це ли.По ми мо уг ро зы вой ны пе ред че ло ве че ством

ос тро сто ит гло баль ная уг ро за эко ло ги чес кой ка тас тро фы.Пос лед ствия ава рий на хи ми чес ких пред-

прия ти ях, атом ных стан ци ях мож но срав нить с пос лед стви ями при ме не ния сов ре мен ных средств по ра же ния: боль шие че ло ве чес кие жер твы, серь ез ные эко но ми чес кие пос лед-ствия. Эти об сто ятель ства обус лав ли ва ют не об-хо ди мость но вых под хо дов со сто ро ны го су дар-ствен ных, во ен ных и хо зяй ствен ных ор га нов к воп ро сам ГО.Прет во ре ние в жизнь ос нов ных прин ци пов

и спо со бов за щи ты на се ле ния с уче том воз-мож ных ЧС в мир ное вре мя, а так же тен ден-ции раз ви тия сов ре мен ных средств по ра же ния и взгля дов на их при ме не ние обес пе чи ва ют пос ле до ва тель ное по вы ше ние на деж нос ти за-щи ты на се ле ния.Экстрен ная эва ку ация вы зы ва ет ся обыч но

ка ки ми-то быс тро теч ны ми чрез вы чай ны ми си-ту аци ями, а та ких, к со жа ле нию, очень мно го. Прав да, мас шта бы боль шей частью но сят ог ра-ни чен ный ха рак тер, но не всег да.Рас смот рим нес коль ко при ме ров.Лес ной по жар под би ра ет ся к на се лен но му

пун кту. Что де лать? Ко неч но, ухо дить, и всем вмес те, а не по оди ноч ке. Ухо дить по до ро гам, уво дя щим от ог ня, и в ту сто ро ну, ко то рая ко-ро че все го вы ве дет в по ле, к ре ке или в дру гое бе зо пас ное мес то. В от дель ных слу ча ях, мо жет быть, при дет ся эва ку иро вать ся вдоль ре ки или не пос ред ствен но по во де.Вы ход этот хо тя и ско ро теч ный, но обя за-

тель но дол жен быть ор га ни зо ван ным. Нель зя до пус кать па ни чес ко го бег ства, сти хий нос ти. Это при ве дет к не оп рав дан ным жер твам и по те рям. Всю ра бо ту дол жен воз гла вить на-чаль ник ГО — гла ва мес тной ад ми нис тра ции. Стар ший ко лон ны обя зан прек рас но знать мес тность, хо ро шо ори ен ти ро вать ся на ней. Ве щи... Не на би рай те мно го. Ко неч но, жал-ко ос тав лять, хо те лось бы взять все, но это не-воз мож но. Бе ри те са мое не об хо ди мое, а глав-ное — день ги, до ку мен ты, цен нос ти, про дук ты пи та ния и во ду. Не по ме ша ют и ме ди ка мен ты (ма лень кая до маш няя ап теч ка).Дру гой при мер. Ава рия на хи ми чес ки опас-

ном объ ек те. Об ла ко ядо ви тых ве ществ дви-жет ся в сто ро ну ва ше го на се лен но го пун кта. По лу че на ин фор ма ция о слу чив шем ся. Смот-

ри те, от ку да и ку да ду ет ве тер. Глав ное — не меш кать. Вре мя — вот важ ней ший фак тор в этой си ту ации. День ги, до ку мен ты, нем но го про дук тов — и не мед лен но ухо дить. Ухо дить в сто ро ну, пер пен ди ку ляр ную дви же нию вет ра.Же ла тель но, что бы мес тные ор га ны ГО и

ЧС при про ве де нии за ня тий с на се ле ни ем под-роб но рас смат ри ва ли кон крет ные си ту ации, ко то рые мо гут сло жить ся в дан ном райо не, рас ска зы ва ли бы о том, как пос ту пить в слу чае дви же ния об ла ка СДЯВ в сто ро ну на се лен но го пун кта. Очень неп ло хо прой тись со стар ши ми или с гла ва ми се мей по на ибо лее ве ро ят но му мар шру ту эва ку ации. Хо ро шо, ес ли он в жиз-ни не при го дит ся. Но ник то не зас тра хо ван. Мо жет быть вся кое, да же са мое не ожи дан ное.Ос та вать ся в от рав лен ной зо не нель зя: или

ги бель, или серь ез ные от рав ле ния. Толь ко к ут-ру уда лось лик ви ди ро вать очаг по жа ра. Ис точ-ник вы де ле ния ядо ви тых га зов стал пос те пен но за ти хать. Экстрен ная эва ку ация сыг ра ла свою роль — ник то из жи те лей по сел ка не пос тра дал.Из это го сле ду ет еще один вы вод: уг ро за по-

ра же ния мо жет ис хо дить не толь ко от круп ных и хи ми чес ки опас ных объ ек тов. Она по рой воз-ни ка ет сов сем не ожи дан но и от та ких вро де бы мир ных и бе зо бид ных объ ек тов, как мас ло за вод, кон сер вное пред прия тие, во доп ро вод ная стан-ция, тек стиль ное про из вод ство, хо ло диль ник, где хра нят ся про дук ты, мо лоч ный ком би нат и т. п.Проб ле мы экстрен ной эва ку ации, ви ди мо,

сох ра нят ся еще на дол го в жиз ни лю дей. Слиш-ком мно го опас нос тей как при род но го, тех-но ген но го, так и во ен но го ха рак те ра, ко то рые под сте ре га ют че ло ве ка.Од на ко эва ку иро вать ог ром ные мас сы лю дей

на прак ти ке не так-то прос то, да и про цесс этот дли тель ный. Рас че ты и про ве ден ные уче ния кое-где зас та ви ли от ка зать ся от нее. Нап ри мер, в Ка на де пла ни ро ва лась мас со вая эва ку ация на се ле ния из 13 го ро дов. Пред по ла га лось эту опе ра цию про вес ти за 15 ча сов пос ле пре дуп-реж де ния о на па де нии. Од на ко в пос ле ду ющем ре ши ли в глав ных го ро дах от ка зать ся от нее.

«Нуж на ли эва ку ация в на ши дни, не по те-ря ла ли она сво его зна че ния?» — при хо дит ся час то слы шать та кие воп ро сы. Прак ти ка сов-ре мен ной жиз ни го во рит о том, что на се ле ние все ча ще под вер га ет ся опас нос тям в ре зуль та те сти хий ных бед ствий, ава рий и ка тас троф в про-мыш лен нос ти и на тран спор те. В этих ус ло ви-ях роль граж дан ской обо ро ны не умень ша ет ся. Она, как и преж де, приз ва на осу ществлять за-щи ту на се ле ния в лю бой об ста нов ке, в лю бых кри ти чес ких ус ло ви ях, стре мясь мак си маль но умень шить стра да ния и нев зго ды лю дей.Возь мем, к при ме ру, сти хий ные бед ствия:

зем лет ря се ния, на вод не ния, лес ные по жа ры, се ле вые по то ки. В этих слу ча ях поч ти всег да при хо дит ся при бе гать к эва ку ации.Всем пе чаль но из вес тно зем лет ря се ние в

Ар ме нии 7 де каб ря 1988 го да. Из Ле ни на ка на,

Ки ро ва ка на, Спи та ка бы ло эва ку иро ва но бо-лее 110 тыс. де тей, жен щин, ста ри ков. Не ма лые бе ды при нес ло и на вод не ние в Ка ра ган дин-ской об лас ти вес ной 2015 го да, из-за ко то ро го пос тра да ли се ла, дач ные по сел ки и при го ро ды. Толь ко бла го да ря сла жен ной ра бо те эва ку аци-он ных служб уда лось из бе жать боль ших че ло-ве чес ких жертв.Еже год но в на шей рес пуб ли ке в раз лич ных

об лас тях дея тель нос ти — ты ся чи нес час тных слу ча ев, сот ни из ко то рых за кан чи ва ют ся тра ги-чес ки. Стра да ют лю ди всех воз рас тов и про фес-сий, го су дар ство не сет ог ром ные убыт ки от ава-рий, ка тас троф и нес час тных слу ча ев. Но, как сви де тель ству ет ста тис ти ка, глав ная при чи на боль шин ства нес час тных слу ча ев — не тех ни ка и пло хая ор га ни за ция тру да, а ошиб ки са мо го че ло ве ка, ко то рый по тем или иным при чи нам что-то не учел, не пре дус мот рел или, же лая сэ-ко но мить вре мя, на ру шил пра ви ла, пре неб рег пре дус мот рен ны ми сред ства ми за щи ты.Прак ти ка по ка зы ва ет, что со об ще ния о под-

роб нос тях ЧС и экстре маль ных си ту аций всег-да с боль шим ин те ре сом вос при ни ма ют ся че-ло ве ком. Од на ко все ли де ла ют вы во ды для се бя, да же ес ли раз де ля ют мне ние о не поз во ли тель-нос ти или лег ко мыс лии? Де ло в том, что боль-шин ство лю дей по сво ему жиз нен но му опы ту весь ма да ле ки от ос мыс ле ния экстре маль ных си ту аций. Не по бы вав в опас ных си ту аци ях, че ло век, ес те ствен но, не пе ре но сит на се бя воз-мож нос ти нес частья, пос тиг ше го дру гих.Ча ще все го че ло век под вер га ет се бя «опас-

нос ти» в ре зуль та те от сут ствия опы та дея тель-нос ти в сов ре мен ной тех ни ко-со ци аль ной сфе-ре, пре неб ре же ния к нор мам и пра ви лам бе зо-пас нос ти, неп ре дус мот ри тель нос ти. Во-пер вых, это про яв ля ет ся в том, что че ло век не зна ет, как на до пос ту пать в той или иной опас ной си ту-ации, или зна ет и уме ет это де лать. Во-вто рых, это про яв ля ет ся в том, что он зна ет и мо жет, но не хо чет и не де ла ет то го, че го тре бу ет бе зо пас-ность.Пра виль ное от но ше ние к бе зо пас нос ти

фор ми ру ет ся воз дей стви ем на соз на ние че-ло ве ка, взгля ды, чув ства, мо ти вы и об раз дей-ствий. Для это го не об хо ди мо ис поль зо вать разъ яс не ния, убеж де ние, вну ше ние и сти му лы, а так же зап ре ты и на ка за ния. Зна ния ос нов бе-зо пас нос ти жиз не дея тель нос ти, бе зус лов но, в сов ре мен ных ус ло ви ях не об хо ди мы каж до му че ло ве ку.

ША РИ ПА ОМА РО ВА,НА ЧАЛЬ НИК ШТА БА ГО И ЧС КАРГУ ИМ. Е. А. БУ КЕ ТО ВА

Student newsНа втором месте на Кубке мира

Вто рое мес то на Куб ке ми-ра сре ди юни оров по конь ко-беж но му спор ту за нял ка ра-ган ди нец Ста нис лав Пал кин. Он сту дент вто ро го кур са фа-куль те та ФкиС. Со рев но ва ния про хо ди ли в Вар ша ве. Ус пеш-но про бе жав дис тан ции 500 и 1000 мет ров, он во шел в чис ло ли де ров. На про тя же-нии всех со рев но ва ний наш Ста нис лав по ка зы вал вы со-кие ре зуль та ты и не опус кал ся ни же треть его мес та. Нап ри-мер, на пер вом эта пе Куб ка ми ра (Бе ла русь) за нял пер вое мес то в 1000 м и третье мес-то в 500 м, на вто ром эта пе Куб ка (Ита лия) и в фи на ле Куб ка ми ра (Поль ша) удер жал вто рое мес то в 500-мет ров ке и 1000-мет ров ке и на зак лю-чи тель ном эта пе чем пи она та ми ра (Поль ша) за нял третье мес то в 1000-мет ров ке. Мы поз драв ля ем Ста нис ла ва и же ла ем ему са мых вы со ких дос ти же ний в бу ду щем се зо не!

Первые в волейболеПоз драв ля ем сбор ные во-

лей боль ные ко ман ды де ву шек и юно шей КарГУ им. Е. А. Бу ке-то ва, они за ня ли пер вое мес-то в го род ских со рев но ва ни ях по во лей бо лу в рам ках прог-рам мы «Сту ден чес кая ли га». Осо бый вклад в под го тов ку ко-манд внес ли их тре не ры Дуй се-ба ев Б. Т. — ст. пре по да ва тель ка фед ры те ории и ме то ди ки фи зи чес кой куль ту ры и спор та и спор тив ной ме ди ци ны и На-за ро ва Ю. М. — ст. пре по да ва-тель ка фед ры на чаль ной во ен-ной и фи зи чес кой под го тов ки.

Стартует Национальная студенческая лига

В прош лом го ду был под пи-сан ме мо ран дум о сот руд ни-че стве меж ду Ми нис тер ством об ра зо ва ния и на уки РК и Фе-де ра ци ей фут бо ла Казахстана. До ку мен том пре дус мат ри ва ет-ся сот руд ни че ство в об лас ти раз ви тия мас со во го фут бо ла в Ка зах ста не пу тем вов ле че ния в не го уча щих ся и сту ден тов. Од ним из зна чи мых ме роп ри-ятий в рам ках ме мо ран ду ма ста ло соз да ние На ци ональ-ной сту ден чес кой ли ги. В этом го ду от кры тие Сту ден чес кой ли ги сос то ялось в Ас та не, в спор тком плек се Назарбаев Уни вер си те та. А эс та фе ту от-кры тия под хва тят но вые го ро-да — учас тни ки со рев но ва ний. В Ка ра ган де се зон от кро ет ся 30 ап ре ля, за тем ба та лии раз-вер нут ся на по лях Шым кен-та — с 10 мая.

ИН ФОР МА ЦИЯ ПРЕ ДОС ТАВ ЛЕ НА ФА КУЛЬ ТЕ ТОМ ФИ ЗИ ЧЕС КОЙ КУЛЬ ТУ РЫ И СПОР ТА

Программа «Здоровые университеты»

Что такое экстренная эвакуация?

Академик Е. А. Б�кетов атында�ы �ара�анды мемлекеттік университетiСтуденттерді� айма�ты� «Жастар !лемі — Мир молодежи» газеті

№ 7 (236) 30.04.2015Меншік иесі: академик Е. А. Б�кетов атында�ы �арМУБас редактор: Т. А. ГолубцоваФото: А. ФилимоноваМекен-жайымыз: �ара�анды �аласы, Университет к�шесі, 28. Тел. 77-28-06�аза�стан Республикасыны� М!дениет, а�парат ж!не келісім министрлігінде тіркелген. Ку!лік № 1450-Г. 21.08.2000 ж.

«Арко» ЖШС баспаханасында басылды. �ара�анды �аласы, С!тпаев к�шесі, 15

Айына 1 рет жары� к�реді. Таралымы: 1000. К�лемі 4 б. т.

Газет академик Е. А. Б�кетов атында�ы �арМУ-ды� Баспас�з �ызметінде теріліп,

беттелді.

�арМУ студенттерiне тегiн таратылады

Материалдарды �айта басу�а тек редакцияны� келісімі бойынша рB�сат етіледі

Карагандинский государственный университет имени академика Е. А. БукетоваРегиональная студенческая газета «Жастар !лемi — Мир молодежи»

№ 7 (236) 30.04.2015Собственник: КарГУ имени академика Е. А. БукетоваГлавный редактор: Т. А. ГолубцоваФото: А. ФилимоноваАдрес редакции: г. Караганда, ул. Университетская, 28, ДС. Тел. 77-28-06Регистрационное свидетельство №1450-Г. выдано Министерством культуры, информации и общественного согласия РК 21.08.2000

Отпечатано в типографии ТОО «Арко», г. Караганда, ул. Сатпаева, 15

Тел. 8(7212) 41-17-80

Периодичность: 1 раза в месяц. Тираж: 1000 экз. Объем: 4 п. л.

Газета подготовлена к печати в Пресс-службе КарГУ им. академика Е. А. Букетова

Для студентов КарГУ имени академика Е. А. Букетова распространяется бесплатно

Перепечатка материалов допускается только по согласованию с редакцией

№ 7 (236) 30.04.201516Жастар �леміМир молодежи День единства народа Казахстана

Student news

Конкурс эссе для будущих госслужащих

Де пар та мент по де лам го су дар ствен-

ной служ бы и про ти во дей ствию кор руп-

ции Ка ра ган дин ской об лас ти про во дит

кон курс твор чес ких эс се «Я не про да-

юсь» сре ди сту ден тов ву зов с целью изу-

че ния мне ния мо ло де жи об ак ту аль ных

ме ха низ мах про ти во дей ствия кор руп-

ции, ин сти ту те об ще ствен но го кон тро-

ля и прив ле че ния на ибо лее спо соб ных

сту ден тов для про хож де ния прак ти ки и

по лу че ния ре ко мен да ций для даль ней-

ше го тру до ус трой ства на го су дар ствен-

ную служ бу.

Тре бо ва ния к эс се: те ма ти чес кая ин-

ди ви ду аль ность, уни каль ность, со от вет-

ствие идее кон кур са, со дер жа тель ность,

от лич ное сти лис ти чес кое и грам ма ти-

чес кое ис пол не ние. Эс се дол жно быть

ос но ва но на сле ду ющих те зи сах: но вые

ме то ды в про ти во дей ствии кор руп ции,

об ще ствен ный кон троль, поль за, эф-

фек тив ность от ста ива ния сво ей по зи-

ции.

Стро гая рег ла мен та ция: не бо лее

350 слов, офор мле ние шриф том Ti mes

New Ro man, кегль 14, ин тер вал 1,5. Эс-

се мо жет быть на пи са но как на ка зах-

ском, так и на рус ском язы ке.

Эта пы про ве де ния кон кур са: за яв-

ки при ни ма ют ся до 10 мая по ад ре су:

ул. Али ха но ва, 12, каб. 412, а так же на

элек трон ную поч ту an ti cor.te am@gma il.

com.

Вто рым эта пом кон кур са ста нет со-

бе се до ва ние, на ко то ром вы яс нят це ли

и жиз нен ные ори ен ти ры учас тни ка, его

пред рас по ло жен ность к ра бо те в го су-

дар ствен ных ор га нах, а так же по ве де-

ние в кри ти чес ких си ту аци ях.

Два по бе ди те ля, наб рав шие очень

вы со кие бал лы, по лу чат воз мож ность

про хож де ния ста жи ров ки в рам ках оз-

на ко ми тель ной прак ти ки в от де ле ан-

ти кор руп ци он но го прос ве ще ния и вза-

имо дей ствия с об ще ствен ностью, а

так же по лу чат ре ко мен да ции для даль-

ней ше го тру до ус трой ства на гос служ бу.

В кон кур сной ко мис сии — пред ста-

ви те ли го сор га нов, СМИ и неп ра ви тель-

ствен ных ор га ни за ций. Справ ки мож но

по лу чить в от де ле ан ти кор руп ци он но-

го прос ве ще ния у Ор ман ба ева Му ра та

Кайыр гель ди еви ча по те ле фо нам: 91-

36-44 или +7 775 664 7997.

СОБ. ИНФ.

В пер вых чис лах мая Казахстан от ме ча ет один из са мых доб рых и свет лых праз дни-ков — День един ства на ро да Казахстана. Это праз дник друж бы, по ни ма ния и сог ла-сия, ко то рые так не об хо ди мы для мир ной жиз ни в стра не, где про жи ва ет бо лее 150 на ций и на род нос тей.

В боль шую семью Казахстана вхо дят ка за-хи, уз бе ки, рус ские, ук ра ин цы, нем цы, ко рей-цы, уй гу ры, кир ги зы, ки тай цы, ев реи, ар мя не, гру зи ны и мно гие-мно гие дру гие. Каж дый из этих на ро дов уни ка лен, но вмес те на тер-ри то рии Казахстана они — один друж ный на род. И в этом смысл пер во май ско го праз-дни ка. Как мно же ство сол неч ных лу чей, ос-ве ща ющих в эти ве сен ние дни на шу Ро ди ну, да ющих жизнь мо ло дым рос ткам, так и мно-го об ра зие на ци ональ нос тей, про жи ва ющих на зем ле Казахстана, вно сит свою леп ту в ста-нов ле ние и проц ве та ние го су дар ства. В ми ре нем но го стран, ко то рые так же, как Казахстан, мо гут пох вас тать ся та ким раз но об ра зи ем эт-но сов, про жи ва ющих в ми ре и сог ла сии под об щим ша ны ра ком. С пер вых дней не за ви си-мос ти гла ва го су дар ства Нурсултан Назарбаев уде ля ет боль шое вни ма ние сох ра не нию ми-ра на на шей зем ле, бла го да ря че му се год ня Казахстан стал при ме ром сог ла сия и един-ства для мно гих стран. Во всех дос ти же ни ях рес пуб ли ки есть ве со мый вклад уни каль но го об ще ствен но го ин сти ту та — Ас сам блеи на ро-

да Казахстана, а го су дар ством соз да ют ся все ус ло вия для сох ра не ния и раз ви тия куль ту ры, тра ди ций пред ста ви те лей всех эт но сов, про-жи ва ющих в стра не. Этот год стал юби лей ным для уни каль но го по ли ти чес ко го ин сти ту та, соз дан но го в Ка зах ста не. Ас сам блея от ме ча ет свое 20-ле тие. И 2015 год стал Го дом Ас сам-блеи на ро да Казахстана.К юби лей ным ме роп ри яти ям при со еди-

нят ся и сту ден ты КарГУ им. Е. А. Бу ке то ва. В эти дни в на шем уни вер си те те прой дет фес ти-валь на род но го твор че ства, пос вя щен ный Го-ду Ас сам блеи на ро да Казахстана и праз дни ку Един ства на ро да Казахстана «Бір лік — тəуел-сіз дік ті ре гі — ме нің Қа зақ ста ным!». Фес ти-валь про во дит ся еже год но сре ди сту ден тов уни вер си те та. Цель фес ти ва ля — при об ще ние сту ден тов к цен нос тям и тра ди ци ям сво его на-ро да, ук реп ле ние един ства и сог ла сия меж ду пред ста ви те ля ми раз ных на ци ональ нос тей, про жи ва ющих на тер ри то рии Рес пуб ли ки Казахстан. В фес ти ва ле при ни ма ют учас тие сту ден ты КарГУ, пред став ля ющие твор чес кую прог рам му, рас кры ва ющую тра ди ции и обы-чаи раз лич ных на ро дов и эт ни чес ких групп, про жи ва ющих в Рес пуб ли ке Казахстан. Сна-ча ла ре бя та по ка жут «ви зит ную кар точ ку», где пред ста вят выб ран ную ими на род ность в ори ги наль ной фор ме, с эле мен та ми на ци-ональ ной одеж ды, сим во ли ки на ро да. За тем в твор чес ком кон кур се по ка жут на род ный та нец, об ряд, пес ню или инстру мен таль ный

но мер. А жю ри пред сто ит вы явить по бе ди те-лей в кон кур сных но ми на ци ях: «Луч шее пред-став ле ние на род нос ти», «Луч шее му зы каль ное пред став ле ние», «Са мое яр кое выс туп ле ние», «Луч шее ис пол не ние на род но го тан ца», «Луч-шее пред став ле ние на ци ональ но го об ря да», «Луч ший на ци ональ ный ко ло рит».А 1 мая сту ден ты и пре по да ва те ли КарГУ

вый дут на ули цы род ных го ро дов и сел, что-бы всем вмес те от праз дно вать День един ства на ро да Казахстана. Боль шой эмо ци ональ ный за ряд, ко то рый он не сет в се бе, свя зан не толь-ко с ощу ще ни ем ве сен не го про буж де ния при-ро ды, но и с вос при яти ем Дня един ства как об ще го тор же ства, спла чи ва юще го всех ка зах-стан цев. Яр кий ве сен ний праз дник про хо дит в фор ма те друж но го ше ствия по цен траль ным ули цам Ка ра ган ды, а так же в го ро де сос то ит ся мно же ство уве се ли тель ных ме роп ри ятий.

ИН ФОР МА ЦИЯ ПРЕ ДОС ТАВ ЛЕ НА КО МИ ТЕ ТОМ ПО ДЕ ЛАМ МО ЛО ДЕ ЖИ

Ради единства народа

Сəуір айын да өт кен уни вер си те ті міз дің үз дік то бын анық та ған сайыс қа фа куль-тет тер дің сай дың та сын дай ірік тел ген 7 то бы қа тыс ты. Дəс түр лі «Ең үз дік топ» бай қауына бұл жо лы ҚарМУ рек то ра ты, Сту дент тер са райы, «Жас Отан» жас тар қа-на ты жə не Сту дент тер аль ян сы де ме уші-лік та ныт ты. Сайыс ұйым дас ты ру шы ла ры қа ты су шы топ тар дың ин тел лек ту ал дық, ғы лы ми, шы ғар ма шы лық, спорт тық же тіс-тік те рі не ба са на зар аудар ды.

Ма те ма ти ка жə не ақ па рат тық тех но ло ги-ялар, эко но ми ка, хи мия, фи ло ло гия, би оло-гия жə не ге ог ра фия, фи ло со фия жə не пси хо-ло гия, шет тіл дер, кə сі би көр кем-өнер, та рих фа куль тет те рі нің на мы сын ту етіп ұс тап, «же-ңіс ке же те міз» де ген се німмен кел ген топ тар үш ке зең бойын ша сын ға түс ті. Та ныс ты ру ке зін де қа ты су шы лар өз пре зен та ци яла рын ұсын ды. Екін ші ай на лым да қа ты су шы топ-тар ға Мем ле кет тік рə міз дер, Ел ба сы мыз дың жол да ула ры ту ра лы жə не ҚарМУ-дың не гі зін қа ла ған тұ ңыш рек то ры Ев ней Арыс та нұ лы-ның өмі рі мен ең бек жо лы жайын да сұ рақ-

тар қойыл ды. Сту дент те рі міз қойыл ған сұ-рақ тар ға мү дір мей жауап бер ді. Ал 3 ке зең де «Өнер лі өр ге жү зер» де мек ші, аты атал ған фа куль тет тер өз өнер ле рін ор та ға сал ды. Əр фа куль тет тің өне рі бір-бі рі не ұқ са май тын да-ра лы ғы мен ерек ше лін ді. Əн де шыр қал ды, би де би лен ді, су рет те са лын ды. Со ның ішін де өзін дік ерек ше өне рі мен кө рер мен кө ңі лін жа улап ал ған фи ло ло гия фа куль те ті нің үз дік то бы бол ды. Олар Шə кен Ай ма нов тың «Та-қия лы пе ріш те» филь мі нен қыс қа қойы лым қой ды. Əсі ре се, қа ты су шы 22 қыз дың ки ім үл-гі ле рі қа зір гі қо ғам ға сай үй ле сім та ба біл ді. Фи ло ло гия фа куль те ті нен кейін сах на тө рі не кө те ріл ген та рих фа куль те ті ха лық тың ру хын кө те рер лік, на мы сын оятар лық сах на лық кө рі-ніс көр сет ті. EX PO-2017 көр ме сі не ке ле тін əр-бір ел дің ел ші ле рін көр се ту ар қы лы олар дың мə де ни еті не де тоқ тал ды. Тіп ті ки ім де рі нің өзі көз дің жауын алар лық тай бол ды.Үз дік тер дің үз ді гін, жүй рік тер дің жүй рі-

гін анық тау, əри не, оңай ша руа емес. Бі рақ əділ қа зы ал қа сы бұл жұ мыс ты ой да ғы дай ат-қар ды. Əр бір қа ты су шы топ құр мет гра мо та-сы мен, ба ға лы сый лық тар мен ма ра пат тал ды.

Сайыс тың қо ры тын ды сы бойын ша эко но ми ка фа куль те ті ең спор тқа бейім, шет тіл дер фа-куль те ті ең ин тел лек ту ал ды, кə сі би көр кем-өнер фа куль те ті ең өнер лі, хи мия фа куль те ті ең бел сен ді, фи ло ло гия фа куль те ті ең жар қын топ атан ды. Би оло гия жə не ге ог ра фия фа куль-те ті ал ғыс хат пен ма ра пат тал ды. Ал ҚарМУ-дың «Ең үз дік то бы» ата ғы на та рих фа куль те ті лайық деп та ныл ды.

А. �АЙЫРБЕКОВА,ФИЛОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІНІ< 1 КУРС СТУДЕНТІ

Топ жар�ан топтар

Сəуір дің 14 кү ні Қа ра ған ды қа ла сын-да ғы С. Сей фул лин атын да ғы қа зақ дра ма те ат рын да Қа ра ған ды об лыс тық «Жай дар-ман» чем пи она ты ның кі ші фи на лы бо лып өт ті. Қа ра ған ды, Бал қаш, Те мір тау, Сəт ба-ев, Са ран қа ла ла ры мен Бұ қар жы рау ауда-ны, Ақа дыр кен ті нің үз дік құ ра ма ла ры өнер көр сет ті.

Ойын ға қа ты су шы өнер паз дар жи нал ған дүйім жұрт ты өтім ді əзіл-қал жы ңы мен сүй-сін ді ріп, күл кі ге қа рық қыл ды. Бар лық ко ман-да ның жан-жақ ты дайын да лып, са қа дай сай бо лып кел ген де рі кө рі ніп-ақ тұр ды. Жал пы бұл жол ғы ойын аса жо ға ры дə ре же де өт ті де-сек, ар тық ай тқан дық емес.Ойын қо ры тын ды сы бойын ша 3 орын «Қы-

зық бол сын» жə не «Іш кі іс тер» құ ра ма сы на,

2 орын «Са ран» құ ра ма сы мен «Мұ ға лім дер құ ра ма сы на, 1 орын «09» құ ра ма сы на бұйыр-ды. Бас жүл де ні «Құ рыш қа ла» — Те мір тау (ме нің қа лам) құ ра ма сы ал ды, ку бок ты өз қан-жы ға сы на бай ла ды.

«Құ рыш қа ла» ко ман да сы ның мү ше сі Жыр ғау Нұр бо лат: «Ко ман да мыз дың құ рыл-ға ны на көп уақыт бол ған жоқ. Де ген мен, ку-бок ты алып отыр мыз. Бұл біз дің аз уақыт ішін де жет кен үл кен же тіс ті гі міз. Же ңіс — ко-ман да ка пи та ны Мə ди дің ең бе гі нің же мі сі!» — деп қуа ны шы мен бө ліс ті.Иə, өнер жо лы на ен ді қа дам бас қан жас

құ ра ма үшін бү гін гі же ңіс тің мə ні аса зор. Бұл жар қын бо ла шақ тың бас тауы екен ді гі не се не міз. Ко ман да ка пи та ны Ба хи ев Мə ди об-лыс тық ойын дар да үз дік өнер көр се те жү ріп, Қа ра ған ды қа ла сы ның бе дел ді, Рес пуб ли ка-лық дең гей де өнер көр се тіп жүр ген «Күл кі те-ра пи ясы» ко ман да сы на қа был дан ған бо ла тын. Мə ди бір не ше жыл дан бе рі түр лі «Жай дар-

ман» ойын да рын да көз ге тү сіп жүр ген на ғыз та лант иесі.Те мір тау өнер лі де жі гер лі жас та ры мен

мақ та на ды. Тек би ік тер ден кө рі ніп, та лай шың дар ды ба ғын ды ру ла ры ңыз ға ті лек тес піз! Тек қа на ал ға!

СЫМБАТ ТРЕ�@ЛОВА,�АРМУ СТУДЕНТІ

«�Bрыш "ала» же'ісі