Bölünme

DNA EŞLENMESİ

DNA ikileşmesi (veya Replikasyon) tüm organizmalarda meydana

gelen ve DNA kopyalayarak kalıtımın temelini oluşturan biyolojik bir

süreçtir. Süreç, bir adet çift iplikli DNA molekülüyle başlar ve iki özdeş

DNA'nın oluşumuyla son bulur. Orijinal çift iplikli DNA'nın her

ipliği, tamamlayıcı ipliğin üretiminde (yarı korunumlu replikasyon

olarak adlandırılan bir süreç) kalıp görevi görür.

MİTOZ

Mitoz ya da mitosis, bir hücrenin kendi genomunu eşleyerek iki yavru hücre şeklinde bölünmesidir.

Genellikle ardından sitoplazma ve hücre zarının bölünmesi olan, sitokinez gelir. Bunun sonucu olarak, organelleri ve diğer hücre elemanları eş olan iki kardeş hücre oluşur. Mitoz ve sitokinez hücre döngüsünde M harfiyle gösterilen mitozu tanımlar. Mitoz yalnızca ökaryotik hücrelerde görülür. Çokhücrelilerde somatik hücrelerin oluşumu mitozla olurken, eşey hücrelerinin oluşumu mayoz denilen bölünme çeşidiyle olur. Çekirdeği olmayan prokaryotikhücreler, fission denilen bölünme yöntemiyle bölünürler.

Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.) hayat boyu devam eder. Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler. Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir. Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir.

MİTOZ

Hayvan ve bitki hücrelerinde mitoz bölünme farklılıkları

Hayvan hücrelerinde sitoplazma boğumlanarakbölündüğü halde bitki hücresinde orta lamel (ara lamel) oluşumuyla gerçekleşir.

Bitki hücresinde iğ ipliklerini sitoplazma hazırlarken hayvan hücrelerinde bunu sentrozomlar yapar.

Bitki hücresi boğumlanarak bölünmez ara lamel oluşur.

MİTOZ

MAYOZ

Kromozom sayılarının nesiller boyu sabit tutulması mayozbölünme ile sağlanır. Mayoz özel bir hücre bölünmesidir. Bu bölünme ile diploit hücrelerden haploid hücreler meydana gelmektedir. Oluşan haploit hücrelere gamet denir.Mayoz bölünmesinin amacı, kromozom sayısının yarıya inmesini sağlamaktır.Mayoz bölümünde sonucu oluşan n kromozomlu gamet hücrelerinin döllenmesi sonucunda oluşan zigotun kromozom sayısının 2n olur. Dolayısıyla mayoz bölünme ile kromozom sayısının nesiller boyunca sabit kalması sağlanmış olur. Zigotun oluşması ile yeni birey ana ve babasının kromozomlarından birer tane taşır. Böylece ana ve babanın özelikleri yeni nesillere aktarır. Mayoz bölünme ile ayrıca tür içi çeşitlilik de ortaya çıkar. Bazı bitki ve tek hücreli canlılar, haploit (n) kromozomlu olduklrı için yaşamları boyunca mayoz bölünme geçirmezler.

MAYOZ

Mayoz bölünme birbirini takip eden mayoz l ve mayoz ll olmak üzere iki bölümden oluşur. Her iki bölümde de mitoz bölünmede olduğu gibi profaz, metafaz, anafaz, telofazevreleri görülür. Üreme ana hücresi mayoz bölünmeye başlamadan önce bir hazırlık evresi geçirir. Bu hazırlık evresine interfaz evresi denir.

İnterfaz: Bu evrede hücrede büyüme, solunum, protein sentezi gibi metabolik olayların hızı çok yüksektir. İnterfazda DNA’nın kendini eşlediği görülmektedir.Mayoz bölünme nin Mayoz I ve Mayoz II evreleri aşağıdaki gibidir.

Mayoz I Profaz-I: Profazın erken safhalarında kromozomlar kısalıp kalınlaşmaya başlarken, ana ve babadan gelen homolog kromozomlar yan yana gelir ve bir birinin üzerine kıvrılırlar. Kısalma sonucunda kromozomlar mitoz bölünmedeki gibi görünmeye başlar. Kromozomlar kısalmaya devam ederek son kalın şeklini alır.

MAYOZ

HOMOLOG KROMOZOM ÇİFTİ DÖRTLÜ KROMATİTLER HALİNİ ALIR. BU DÖRTLÜ GURUPLARA TETRAT DENİR.

Tetratların sayısı haploit kromozom sayısına eşittir. Tetrat oluşumundan sonra kalıtsal madde alış verişi olur. Bu evrede homolog kromozom çiftleri iyice yan yana gelerek bir birleriyle sarmal yaparlar. Bu olaya sinapsis denir. Sinapsis sırasında kromozomların kardeş olmayan kromatitlerin bir birine dokunan parçacıkları arasında gen değiş tokuşu olur. Bu olaya krossing-over (parça değişimi) denir. Parça değişimi mayozbölünmenin en önemli olayıdır. Parça değişimi ile yeni gen birleşmeleri meydana gelir.

MAYOZ

Mitoz Bölünme Mayoz Bölünme

1- Vücut hücrelerinde görülür. 1- Üreme organlarındaki üreme ana hücrelerinde

görülür

2- 2n kromozomlu 1 hücreden 2n kromozomlu 2

hücre oluşur.

2- 2n kromozomlu 1 hücreden n kromozomlu 4

hücre oluşur.

3- Kromozom sayısı değişmez. 3- Kromozom sayısı yarıya iner.

4- Oluşan hücrelerin gen yapısı aynıdır. 4- Oluşan hücrelerin gen yapısı farklıdır.

5- Bütün canlılarda görülür. 5- Eşeyli üreyen canlılarda görülür.

6- Yaşam boyu devam eder. 6- Üreme dönemi boyu devam eder

7- Eşeyli ve eşeysiz üremede görülür. 7- Sadece eşeyli üremede görülür.

8- Parça değişimi, tetrat, sinapsis olayları

görülmez.

8- Parça değişimi, tetrat, sinapsis olayları görülür.

9- Tek çekirdek bölünmesi gerçekleşir. 9- İki çekirdek bölünmesi gerçekleşir.

10- Tek hücrelilerde çoğalmayı, çok hücrelilerde

büyümeyi, gelişmeyi, yıpranan dokuların

onarılmasını sağlar.

10- Çok hücreli canlılarda üreme hücrelerinin

oluşturulmasını sağlar.

11- Kromozom sayısının sabit kalmasının nedeni

(yani bölünmenin temeli), III. safhada (Anafaz

safhasında) kardeş kromatitlerin birbirinden

ayrılarak farklı hücrelere geçmesidir.

11- Kromozom sayısının yarıya inmesinin nedeni

(yani bölünmenin temeli), I. Mayoz bölünmenin

III. safhasında (Anafaz I safhasında) homolog

kromozomların birbirinden ayrılarak farklı

hücrelere geçmesidir.

MİTOZ MAYOZ ARASINDAKİ

FARKLAR

DNA’yı eşleyiniz.BULMACA

BULMACA

BULMACA