परवग ध

१ सपादकीय२ ददवाळी अक सदिती३ शरदाजली४ ढाणया वाघ

गदय दवभाग५ फसबकचा जनक कोण६ ददषिण कोरिया आदण सशोधनाचया सधी७ सकरिण८ ििाठी िडळ कोरिया आदण िी९ िला सतावणािी ती१० कोरियातील गितीजिती११ लाभल आमास भागय१२ िाझ कोरिया१३ आशीवावाद१४ िशीिगाठी

कावयानद१५ साब१६ तझयादवना१७ सोनलया तझयाचसाठी१८ सगत१९ िी कठ भाितीय आ२० फकत तझयासाठी२१ काल िाती

पाककला२२िथीच पोळ२३ कळ- टोिटो टोसट सडवीच२४ भोपळयाच घािग२५ पालक िकाई व करीिसीत२६ थालीपीठ कलादालन२७ सकच28 सिमतीदचत २०११-१२

२०१२

शशशकात जाधव रोशिदास आरोटिररशचदर शजरीमाळी

अशमत भटशचराग वासगजानन आनदाचपरशात परकरशपररजन पागडसौ शशतल दशमखशवज दशमखपरा सौ शीला जाधव अशमत भटगजानन आनदाचसौ राजशी गाकवाडसौ शशतल जाधवशशवाजी थोरातसौ सोशना दसाईशवज दशमख

सौ तनजा भटसौ तनजा भटसौ शशतल जाधवसौ शशतल जाधवसौ पषपलता शजरीमाळी

शशशकात जाधव

1456

810

1316192023262937

40414243444546

4749515355

5758

परवग ध

दिवाळी महटल की फराळ फटाक रोषणाई उटण मगल वातावरण यासोबतच आठवतो तो दिवाळी अक दिवाळीचया एक-िोन आठवड आधी पासन अगिी दडसबर मदहना सपपययत दिवाळी अक परकादित होतच असतात इतकया मोठया परमाणात दिवाळी अक कवदचतच इतर कोणतया भाषत परकािीत होत असतील दिवाळी अकाची सकलपना मराठी माणसाचया मनात इतकी रजली आह की दिवाळी अक कधीही वाचला तरी मन दिवाळीचया वातावरणात दफरन यत

मराठी माणस महटला की कोणालाही आठवतो तो गणि-उतसव आदण िजजिार सादहतय सत जानशवर सत एकनाथ तकाराम महाराज अशया सतपरपरचया माधयमातन आदण तयाचया सत-वाडमयातन मराठी मनावर भकीची अन मराठी भाषची गोडी लावली गली ती पढ अनक सादहदतयकानी अदधकच वाढवत नली प ल ििपाड परकअत व प काळ गोदनिाडकर रणजीत िसाई बमोपरिर अिी दकतीतरी नाव आहत जयानी मराठी सादहतयाला घराघरात पोहचवल

आज मराठी भाषा मरणपथाला लागली आह अिी हाकाटी सर असताना मराठी भाषत उततमोततम सादहतय तयावर आधारीत दचतपट दनमामाण होत आहत इतकच नवह तर कवळ दहिी भाषतच काम करणाऱया दिगगजानाही मराठी भाषा दिकावी आदण मराठी दचतपटात काम करावस वाटत हाच शय मराठी सादहतय अदधकादधक समदध करणाऱया सादहदतयकाना जात

२०१२

परत उततम साहितय हिहिणारी मडळी बरीच असिी तरी त रहसकापययत पोिचवण ि वयाविाररकदषटया अवघड काम झाि िोत आजचया सगणकयगात सरवातीिा मराठी भाषिा फारस मितव हिि गि नािी हकबिना मराठीतन हिहिण ldquoयहनकोहडकरणrdquo आहण हवहवध कळफिक (Keyboard Layout) यामळ अहधक हिष झाि िोत परत मळातच कषाळ आहण सतत साहितयाशी जोडलया गिलया मराठी माणसानी हि अडचणसदा बऱयाच परमाणात कमी किी आि

हवहवध सकतसथळ व बिलॉगजचया माधयमातन नवनवीन साहितय आज उपिबध िोत आि ततरजानाचा खबीन वापर करत गाजििी पसतक इ-पसतकाचया (E-books) माधयमातन उपिबध करन हििी जात आित आनिाची बाब मिणज महिनयाकाठी िजारािन अहधक पसतक ऑनिाईन खरिी मकत सोत हकवा इ-पसतकाचया माधयमातन रहसकापययत पोिचत आित

तशी कोररयातीि मराठी भाहषकाची सखया इतर परिशसथ मराठी भाहषकाचया तिनत कमी आि आहण आित तिी बऱयाचशा परमाणात भौगोहिकरीतया हवखरिि तयामळ पववी ज कािी आिान-परिान विायच त एकमकाचया ओळखीन हकवा एखादा काययकरमाचया हनहमततानच

अशयाच एका काययकरमात lsquoमराठी मडळ कोररयाrsquoची मितयमढ रोविी गिी याि गप lsquoमराठी मडळ कोररयाrsquo वर मराठी िोक जमा िोऊ िागि बघता

1

परवग ध

बघता सरवातीला याह-गप आणि नतर फसबकचया माधयमातन मराठी मािस जोडली जाऊ लागली आजणमतीस ३०० हन अणिक मराठी मन फसबकचया माधयमातन जोडली आहत मग काय गिशोतसव गढीपाडवा मकरसकात अस सि एकतरपि साजर होव लागल दोन मराठी मािस भटली की आिी पाय ओढतात अशी एक वदता आह पि इथ मराठी मािस णदसला की तयाला एखादा सिासाठी वा lsquoगटगrsquoसाठी (Get-Together) हात ओढन नऊ लागली ओढि महतवाच मग पायाऐवजी हात का असना णवनोदाचा भाग वगळला तर मराठी मािस एकतर यतात आणिएकापका एक सरस काययकम घतात ह आशासक णचतर मागील २ वराापासन कवळ मराठीच नवह तर इतर भाणरकानाही णदस लागल आह अन त सखावह आह

सगीत गायन कला नाटय नतय णवनोद हा मराठी मािसाचा आवडता उदोग तयाची भरपाई सगळ णवणवि गटगचया माधयमातन भरन काढतच होत पि साणहतयात आपल योगदान नाही ही खत मनाला सतावत होती मराठी मािस अन साणहतयाशी फारकत शकयच नाही मराठी साणहतयात योगदान दणयासाठी कोररयातील मराठी मडळीतरी कशी माग राहतील तयाअनरगान २०११ चया परथम गिशोतसवात णदवाळी अक परकाशीत करायच ठरल आणि मराठी मडळ कोररयाचा lsquoसाणहतयशोभाrsquo हा पणहलावणहला णदवाळी अक परकाणशत झाला

२०१२

2

परवग ध

अभिमानाची आभि समाधानाची गोषट आह िारतीय घटनन परतयकाला आपल भिचार माडणयाचा अभधकार भिला आह परत काही नतदरषट मडळी अगिी फसबकसारखया lsquoसोशल साईटसrsquoिरही बिी आिणयाची आभि मकत इटरनटला िसि घालणयाची तयारी करत आहत मातर यािरषीचया सपािक मडळान िलही लखातील भिचाराशी सपािक मडळ सहमत असल िा नसलही तरी त भिचार माडणयाचा लखकाचा अभधकार अबाभधत राखणयाचा पायडा पाडला आह भह आिखी एक अभिमानाची बाब महिािी लागलया पढचया भििाळी अकासाठी अभधकाभधक लख याित आभि उततरोततर भिचाराची ििािघिाि सतत सर राहािी हीच सभिचा

आमही आपलया बहमलय परभतभरियाचया परतीकत आहोत आभि आपलया परभतभरियाच सिागत आह

सपािक मडळसाभहतय-शोिा भििाळी अक २०१२ पिवगध भिशराक

भिनाक ३० भडसबर २०१२िदय भविभतया मागवशीरव शक १९३४

२०१२

3

परवग ध

२०१२

4

सपादक मडळ

अमित भटसौ मितल जाधविमिकात जाधवमवजय दििख

मखपषठ

मिरीष अरबळ

परससदधी

सौ पषपलता मजरीिाळीमिराि वयास

छायासितर सकलन

हररििदर मजरीिाळीपरिोद मिद

मदरण सहायय

सतोष साकत

परकाशन सोहळा वयवसा

परिात परकर

परवग ध

२०१२

5

परवग ध

२०१२

परवग ध

हिदहदयसमराट मराननीय सवबराळरासरािब ठराकर एक असरा अनहिहिकत समराट जयरानी परतयक मरराठी मराणसरालरा मरराठी अहसमतचरा बराणरा हदलरा व अहिकरारराची जराणीव करन हदली अशयरा मिरान वयहकतमतवरान गली पननरास विष मरराठी मराणसरानरा एकहरित ठवल

परतयक मरराठी मराणसरालरा आपण मरराठी असणयराचरा अहिमरान वराटल अस बीज तयरानी परतयक सरामरानय मराणसरात रजवलldquoमराणसरान मराणस जोडरावराrdquo िरा एकच मरि बराळरासरािबरानी निमी जोपरासलरा तयराचयरा वयकततीमतवरातच एक कररषमरा िोतरा मरातोशी यथ उि ररािन आपलयरा हदमराखदरार शलीत हिरवललरा तयराचरा िराथ िरा लोकरानरा आशीवरावादरासरारखरा िोतरा हिदहदयसमराट झरालयरावर दखील सववासरामरानय मराणसराशी असलली तयराची नराळ हटकन िोती तयरामळ तयराचयराबददल िराव वयकत िोतरानरा एकच आठवत

ldquoझाल बह होतील बहआहतही बह

परत या सम हाच ldquo

कराळराची परावल तयरानी ओळखली िोती पण तयराच पराय निमी जहमनीवर असरायच जनमरानसराची नस तयरानरा योगय ररतयरा सरापडली िोती तयराचयरा वरादगरसत टीकत पण एक हशसत िोती हमशकतीलतरा िोती

२०१२

बाळासाहब ठाकर याचया मखातन बाहर पडलला शबद महणज धनषयातन सटललया न परतणाऱया बाणापरमाण होता तयाची वयकती-टीका सहजतन रखाटललया वयगचचतासारखी होती व ती कोणाबददलही करताना चततकयाच परखरतन असायची पण वयचकगत सबध चततकयाच काळजीन जोपासायच

आपलया ठाकरी शलीन पाच दशकाहन अचधक काळ चशवाजी पाकक च मदान गाजचवणाऱया व दसरा मळावयाला आपलया कठोर वाणीन लाखोना मतमगध करणाऱया या थोरधडाकबाज वयचकमतवास परणाम

आज बाळासाहब आपलयातन चनघन गल असल तरी अस कषणभर दखील कोणाला वाटत नाही तयानी चदलला मराठी अचमतचा वारसा परतयकजण आपलयात बाळगन आहत

ldquo शवासवाची मवाळ तटलीधवासवाची कधीच नवाहीrdquo

ह परतयकजण जाणन आहत यणाऱया चपढयाना आमही अचभमानान साग आमही बाळासाहब ठाकर नावाचया झझावाताला पाचहल आह

१७ नोवहबर २०१२ रोजी ३३० वाजता बाळासाहबानी मबईमधय lsquoमातोशीrsquo यथ अखरचा शास घतला व साकषात महाराषटाचा वाघ गला

6

परवग ध

महाराषटर पोरका झाला बाळासाहब ठाकर नावाच वादळ शिवतीराथाचा किीत शवसावल

तबबल २० लाख लोकाचा जनसमदा हा पराकरमी वशतिमतवाच दिथान घाला शिवतीराथावर तो हा एक चमतकार आह गपरषान मतयवर शवज शमळवला हच तो दिथावतो एक महाितिती अनतात शवलीन झाली एकतीकड साहबानी उभारलला मराठी अशमतचा शविाल गढ ताचा कतथातवाची साकष दत होता तर दसरीकड इशतहासातील पराकरमाची आठवण दत lsquoगढ आला पण शसह गलाrsquo हा भाव लोकाच अशय राबवत नवहता

शिवतीराथावर जमा झालला अफाट जनसागर हाच गोषीची साकष दत होता कती

ldquoसाहब गल नाहीतजाणारही नाहीत

त आमचा हदात शवटप यतजजवत असणार आहतrdquo

मराठी मनाला एकतर आणणारा मराठी माणसाचा मनावर अशिराज गाजशवणारा राजा गला ताचा शदवगत आतमास शचरिाती लाभो शहच ईशवर चरणी पारथानाशहदहदसमाट शिवसनापमख व शी बाळासाहब ठाकर ाना भावपयणथा शदाजली

२०१२

7

परवग ध

बऱयाचशया लोकयानया ह कदयाचचत ठयाऊक नसल की सोशल वबसयाइट फसबक (Facebook) महणज एफबीचया जनक एक भयारती आह वयाचन आशच य वयाटल नया फसबकच जनक lsquoमयाकय जकरबरयrsquo नसन अमररकतील अचनवयासी भयारती lsquoचदव नर दरrsquo आहत चदव याची कलपनया चोरन मयाकय न फसबक बनवल आह

भयारती आचण जरयातील अनक वक lsquoफसबकचशवया जीवन शनrsquo असया गरह करन बसलयामळ फसबक जरयातील सवयायचिक लोकचरि सयामयाचजक सकतसथळ बनल आह मयाकय जकरबरय यानी असया कयाही नयावलौचकक चमळवलया आह की जो तो तयाचच रणरयान रयातयानया चदसत आह फसबक मयाकय न तयाचया कॉलज जीवनयात शोिल अस सयाचरतल जयात तयावर आियारीत चचतरपटसदया तयार झयालया परत यामयारील रचपत कळलयावर आपणया सवयाानया आशचयायचया िककया बसलयाचशवया रयाहणयार नयाही आचण आनदसदया होईल की फसबकच खर जनक मयाकय नसन अचनवयासी भयारती चदव नर दर आहत या वचतिमतवयावर एक दचटिकप

चदव नर दर याचया जनम १८ मयाचय १९८२ सयाली न ॉकय मध झयालया तयाच आईवडील बऱयाच वरयाापयासन अमररकत सथयाचक होत वडील डॉकटर असलयामळ मलयानही डॉकटर वहयाव ही तयाची इचया होती परत चदव याच सवपन कयाही वरळच होत तयानया एक शसवी उदोरपती होऊन जरयात नयावलौचकक कमवयाचया होतया

२०१२

फसबकचा जनम हारवरव वरदापीठात झाला होता तारळी हारवरवमध lsquoहारवरव कनकशनrsquo नाराचा सकतसथळाचा उपकरमारर विव आवि ताच सहकारी वमतर काम करत होत तात त शसरीपि झाल बऱाच कालारधीनतर माकव ानी ा पोजकटरर सहोगी महिन काम कराला सररात कली काम करता करता माकव न फसबक पोजकटचा बारकाईन अभास कला आवि चािाकषपि तो पोजकट lsquoफसबकrsquo ा नारान रवजसटरसदा कलाजवहा माकव न फसबकचा नाराचा िरपोग सर कला तवहा विव आवि ताचा वमतरानी ाचा तीवर वररोध कला ाररन ताचात बाचाबाचीपि झाली होती जवहा पररवसथती हाताबाहर जाला लागली तवहा हारवरवचा सचालकानी कोटावत जाणाचा सलला विला जवहा फसबक माझ आह अशी पवसदी माकव न सर कली तवहा विव आवि ताचा वमतरानी कोटावत कस िाखल कली फसबक माझी सकलपना आह आवि तात माकव कठही नवहता अस विव ानी कोटावत ठिकारन सावगतल कोटावन सपिव आरोप-पतारोप ऐकन घतल आवि वनिव विला की फसबकची सकलपना विव ाची आह आवि ती चोरलाबददल ताना नकसानभरपाई महिन ६५० लकष अमररकन रॉलर दार परत विव आवि ताचा वमतराच महिि होत की फसबकचा सधाचा बाजारभाराररन वह नकसानभरपाई ठररारी गोलरमन सननच ानी फसबकची सधाची वकमत ५०० िशलकष अमररकन रॉलर रतवरली आह

8

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

दिवाळी महटल की फराळ फटाक रोषणाई उटण मगल वातावरण यासोबतच आठवतो तो दिवाळी अक दिवाळीचया एक-िोन आठवड आधी पासन अगिी दडसबर मदहना सपपययत दिवाळी अक परकादित होतच असतात इतकया मोठया परमाणात दिवाळी अक कवदचतच इतर कोणतया भाषत परकािीत होत असतील दिवाळी अकाची सकलपना मराठी माणसाचया मनात इतकी रजली आह की दिवाळी अक कधीही वाचला तरी मन दिवाळीचया वातावरणात दफरन यत

मराठी माणस महटला की कोणालाही आठवतो तो गणि-उतसव आदण िजजिार सादहतय सत जानशवर सत एकनाथ तकाराम महाराज अशया सतपरपरचया माधयमातन आदण तयाचया सत-वाडमयातन मराठी मनावर भकीची अन मराठी भाषची गोडी लावली गली ती पढ अनक सादहदतयकानी अदधकच वाढवत नली प ल ििपाड परकअत व प काळ गोदनिाडकर रणजीत िसाई बमोपरिर अिी दकतीतरी नाव आहत जयानी मराठी सादहतयाला घराघरात पोहचवल

आज मराठी भाषा मरणपथाला लागली आह अिी हाकाटी सर असताना मराठी भाषत उततमोततम सादहतय तयावर आधारीत दचतपट दनमामाण होत आहत इतकच नवह तर कवळ दहिी भाषतच काम करणाऱया दिगगजानाही मराठी भाषा दिकावी आदण मराठी दचतपटात काम करावस वाटत हाच शय मराठी सादहतय अदधकादधक समदध करणाऱया सादहदतयकाना जात

२०१२

परत उततम साहितय हिहिणारी मडळी बरीच असिी तरी त रहसकापययत पोिचवण ि वयाविाररकदषटया अवघड काम झाि िोत आजचया सगणकयगात सरवातीिा मराठी भाषिा फारस मितव हिि गि नािी हकबिना मराठीतन हिहिण ldquoयहनकोहडकरणrdquo आहण हवहवध कळफिक (Keyboard Layout) यामळ अहधक हिष झाि िोत परत मळातच कषाळ आहण सतत साहितयाशी जोडलया गिलया मराठी माणसानी हि अडचणसदा बऱयाच परमाणात कमी किी आि

हवहवध सकतसथळ व बिलॉगजचया माधयमातन नवनवीन साहितय आज उपिबध िोत आि ततरजानाचा खबीन वापर करत गाजििी पसतक इ-पसतकाचया (E-books) माधयमातन उपिबध करन हििी जात आित आनिाची बाब मिणज महिनयाकाठी िजारािन अहधक पसतक ऑनिाईन खरिी मकत सोत हकवा इ-पसतकाचया माधयमातन रहसकापययत पोिचत आित

तशी कोररयातीि मराठी भाहषकाची सखया इतर परिशसथ मराठी भाहषकाचया तिनत कमी आि आहण आित तिी बऱयाचशा परमाणात भौगोहिकरीतया हवखरिि तयामळ पववी ज कािी आिान-परिान विायच त एकमकाचया ओळखीन हकवा एखादा काययकरमाचया हनहमततानच

अशयाच एका काययकरमात lsquoमराठी मडळ कोररयाrsquoची मितयमढ रोविी गिी याि गप lsquoमराठी मडळ कोररयाrsquo वर मराठी िोक जमा िोऊ िागि बघता

1

परवग ध

बघता सरवातीला याह-गप आणि नतर फसबकचया माधयमातन मराठी मािस जोडली जाऊ लागली आजणमतीस ३०० हन अणिक मराठी मन फसबकचया माधयमातन जोडली आहत मग काय गिशोतसव गढीपाडवा मकरसकात अस सि एकतरपि साजर होव लागल दोन मराठी मािस भटली की आिी पाय ओढतात अशी एक वदता आह पि इथ मराठी मािस णदसला की तयाला एखादा सिासाठी वा lsquoगटगrsquoसाठी (Get-Together) हात ओढन नऊ लागली ओढि महतवाच मग पायाऐवजी हात का असना णवनोदाचा भाग वगळला तर मराठी मािस एकतर यतात आणिएकापका एक सरस काययकम घतात ह आशासक णचतर मागील २ वराापासन कवळ मराठीच नवह तर इतर भाणरकानाही णदस लागल आह अन त सखावह आह

सगीत गायन कला नाटय नतय णवनोद हा मराठी मािसाचा आवडता उदोग तयाची भरपाई सगळ णवणवि गटगचया माधयमातन भरन काढतच होत पि साणहतयात आपल योगदान नाही ही खत मनाला सतावत होती मराठी मािस अन साणहतयाशी फारकत शकयच नाही मराठी साणहतयात योगदान दणयासाठी कोररयातील मराठी मडळीतरी कशी माग राहतील तयाअनरगान २०११ चया परथम गिशोतसवात णदवाळी अक परकाशीत करायच ठरल आणि मराठी मडळ कोररयाचा lsquoसाणहतयशोभाrsquo हा पणहलावणहला णदवाळी अक परकाणशत झाला

२०१२

2

परवग ध

अभिमानाची आभि समाधानाची गोषट आह िारतीय घटनन परतयकाला आपल भिचार माडणयाचा अभधकार भिला आह परत काही नतदरषट मडळी अगिी फसबकसारखया lsquoसोशल साईटसrsquoिरही बिी आिणयाची आभि मकत इटरनटला िसि घालणयाची तयारी करत आहत मातर यािरषीचया सपािक मडळान िलही लखातील भिचाराशी सपािक मडळ सहमत असल िा नसलही तरी त भिचार माडणयाचा लखकाचा अभधकार अबाभधत राखणयाचा पायडा पाडला आह भह आिखी एक अभिमानाची बाब महिािी लागलया पढचया भििाळी अकासाठी अभधकाभधक लख याित आभि उततरोततर भिचाराची ििािघिाि सतत सर राहािी हीच सभिचा

आमही आपलया बहमलय परभतभरियाचया परतीकत आहोत आभि आपलया परभतभरियाच सिागत आह

सपािक मडळसाभहतय-शोिा भििाळी अक २०१२ पिवगध भिशराक

भिनाक ३० भडसबर २०१२िदय भविभतया मागवशीरव शक १९३४

२०१२

3

परवग ध

२०१२

4

सपादक मडळ

अमित भटसौ मितल जाधविमिकात जाधवमवजय दििख

मखपषठ

मिरीष अरबळ

परससदधी

सौ पषपलता मजरीिाळीमिराि वयास

छायासितर सकलन

हररििदर मजरीिाळीपरिोद मिद

मदरण सहायय

सतोष साकत

परकाशन सोहळा वयवसा

परिात परकर

परवग ध

२०१२

5

परवग ध

२०१२

परवग ध

हिदहदयसमराट मराननीय सवबराळरासरािब ठराकर एक असरा अनहिहिकत समराट जयरानी परतयक मरराठी मराणसरालरा मरराठी अहसमतचरा बराणरा हदलरा व अहिकरारराची जराणीव करन हदली अशयरा मिरान वयहकतमतवरान गली पननरास विष मरराठी मराणसरानरा एकहरित ठवल

परतयक मरराठी मराणसरालरा आपण मरराठी असणयराचरा अहिमरान वराटल अस बीज तयरानी परतयक सरामरानय मराणसरात रजवलldquoमराणसरान मराणस जोडरावराrdquo िरा एकच मरि बराळरासरािबरानी निमी जोपरासलरा तयराचयरा वयकततीमतवरातच एक कररषमरा िोतरा मरातोशी यथ उि ररािन आपलयरा हदमराखदरार शलीत हिरवललरा तयराचरा िराथ िरा लोकरानरा आशीवरावादरासरारखरा िोतरा हिदहदयसमराट झरालयरावर दखील सववासरामरानय मराणसराशी असलली तयराची नराळ हटकन िोती तयरामळ तयराचयराबददल िराव वयकत िोतरानरा एकच आठवत

ldquoझाल बह होतील बहआहतही बह

परत या सम हाच ldquo

कराळराची परावल तयरानी ओळखली िोती पण तयराच पराय निमी जहमनीवर असरायच जनमरानसराची नस तयरानरा योगय ररतयरा सरापडली िोती तयराचयरा वरादगरसत टीकत पण एक हशसत िोती हमशकतीलतरा िोती

२०१२

बाळासाहब ठाकर याचया मखातन बाहर पडलला शबद महणज धनषयातन सटललया न परतणाऱया बाणापरमाण होता तयाची वयकती-टीका सहजतन रखाटललया वयगचचतासारखी होती व ती कोणाबददलही करताना चततकयाच परखरतन असायची पण वयचकगत सबध चततकयाच काळजीन जोपासायच

आपलया ठाकरी शलीन पाच दशकाहन अचधक काळ चशवाजी पाकक च मदान गाजचवणाऱया व दसरा मळावयाला आपलया कठोर वाणीन लाखोना मतमगध करणाऱया या थोरधडाकबाज वयचकमतवास परणाम

आज बाळासाहब आपलयातन चनघन गल असल तरी अस कषणभर दखील कोणाला वाटत नाही तयानी चदलला मराठी अचमतचा वारसा परतयकजण आपलयात बाळगन आहत

ldquo शवासवाची मवाळ तटलीधवासवाची कधीच नवाहीrdquo

ह परतयकजण जाणन आहत यणाऱया चपढयाना आमही अचभमानान साग आमही बाळासाहब ठाकर नावाचया झझावाताला पाचहल आह

१७ नोवहबर २०१२ रोजी ३३० वाजता बाळासाहबानी मबईमधय lsquoमातोशीrsquo यथ अखरचा शास घतला व साकषात महाराषटाचा वाघ गला

6

परवग ध

महाराषटर पोरका झाला बाळासाहब ठाकर नावाच वादळ शिवतीराथाचा किीत शवसावल

तबबल २० लाख लोकाचा जनसमदा हा पराकरमी वशतिमतवाच दिथान घाला शिवतीराथावर तो हा एक चमतकार आह गपरषान मतयवर शवज शमळवला हच तो दिथावतो एक महाितिती अनतात शवलीन झाली एकतीकड साहबानी उभारलला मराठी अशमतचा शविाल गढ ताचा कतथातवाची साकष दत होता तर दसरीकड इशतहासातील पराकरमाची आठवण दत lsquoगढ आला पण शसह गलाrsquo हा भाव लोकाच अशय राबवत नवहता

शिवतीराथावर जमा झालला अफाट जनसागर हाच गोषीची साकष दत होता कती

ldquoसाहब गल नाहीतजाणारही नाहीत

त आमचा हदात शवटप यतजजवत असणार आहतrdquo

मराठी मनाला एकतर आणणारा मराठी माणसाचा मनावर अशिराज गाजशवणारा राजा गला ताचा शदवगत आतमास शचरिाती लाभो शहच ईशवर चरणी पारथानाशहदहदसमाट शिवसनापमख व शी बाळासाहब ठाकर ाना भावपयणथा शदाजली

२०१२

7

परवग ध

बऱयाचशया लोकयानया ह कदयाचचत ठयाऊक नसल की सोशल वबसयाइट फसबक (Facebook) महणज एफबीचया जनक एक भयारती आह वयाचन आशच य वयाटल नया फसबकच जनक lsquoमयाकय जकरबरयrsquo नसन अमररकतील अचनवयासी भयारती lsquoचदव नर दरrsquo आहत चदव याची कलपनया चोरन मयाकय न फसबक बनवल आह

भयारती आचण जरयातील अनक वक lsquoफसबकचशवया जीवन शनrsquo असया गरह करन बसलयामळ फसबक जरयातील सवयायचिक लोकचरि सयामयाचजक सकतसथळ बनल आह मयाकय जकरबरय यानी असया कयाही नयावलौचकक चमळवलया आह की जो तो तयाचच रणरयान रयातयानया चदसत आह फसबक मयाकय न तयाचया कॉलज जीवनयात शोिल अस सयाचरतल जयात तयावर आियारीत चचतरपटसदया तयार झयालया परत यामयारील रचपत कळलयावर आपणया सवयाानया आशचयायचया िककया बसलयाचशवया रयाहणयार नयाही आचण आनदसदया होईल की फसबकच खर जनक मयाकय नसन अचनवयासी भयारती चदव नर दर आहत या वचतिमतवयावर एक दचटिकप

चदव नर दर याचया जनम १८ मयाचय १९८२ सयाली न ॉकय मध झयालया तयाच आईवडील बऱयाच वरयाापयासन अमररकत सथयाचक होत वडील डॉकटर असलयामळ मलयानही डॉकटर वहयाव ही तयाची इचया होती परत चदव याच सवपन कयाही वरळच होत तयानया एक शसवी उदोरपती होऊन जरयात नयावलौचकक कमवयाचया होतया

२०१२

फसबकचा जनम हारवरव वरदापीठात झाला होता तारळी हारवरवमध lsquoहारवरव कनकशनrsquo नाराचा सकतसथळाचा उपकरमारर विव आवि ताच सहकारी वमतर काम करत होत तात त शसरीपि झाल बऱाच कालारधीनतर माकव ानी ा पोजकटरर सहोगी महिन काम कराला सररात कली काम करता करता माकव न फसबक पोजकटचा बारकाईन अभास कला आवि चािाकषपि तो पोजकट lsquoफसबकrsquo ा नारान रवजसटरसदा कलाजवहा माकव न फसबकचा नाराचा िरपोग सर कला तवहा विव आवि ताचा वमतरानी ाचा तीवर वररोध कला ाररन ताचात बाचाबाचीपि झाली होती जवहा पररवसथती हाताबाहर जाला लागली तवहा हारवरवचा सचालकानी कोटावत जाणाचा सलला विला जवहा फसबक माझ आह अशी पवसदी माकव न सर कली तवहा विव आवि ताचा वमतरानी कोटावत कस िाखल कली फसबक माझी सकलपना आह आवि तात माकव कठही नवहता अस विव ानी कोटावत ठिकारन सावगतल कोटावन सपिव आरोप-पतारोप ऐकन घतल आवि वनिव विला की फसबकची सकलपना विव ाची आह आवि ती चोरलाबददल ताना नकसानभरपाई महिन ६५० लकष अमररकन रॉलर दार परत विव आवि ताचा वमतराच महिि होत की फसबकचा सधाचा बाजारभाराररन वह नकसानभरपाई ठररारी गोलरमन सननच ानी फसबकची सधाची वकमत ५०० िशलकष अमररकन रॉलर रतवरली आह

8

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

बघता सरवातीला याह-गप आणि नतर फसबकचया माधयमातन मराठी मािस जोडली जाऊ लागली आजणमतीस ३०० हन अणिक मराठी मन फसबकचया माधयमातन जोडली आहत मग काय गिशोतसव गढीपाडवा मकरसकात अस सि एकतरपि साजर होव लागल दोन मराठी मािस भटली की आिी पाय ओढतात अशी एक वदता आह पि इथ मराठी मािस णदसला की तयाला एखादा सिासाठी वा lsquoगटगrsquoसाठी (Get-Together) हात ओढन नऊ लागली ओढि महतवाच मग पायाऐवजी हात का असना णवनोदाचा भाग वगळला तर मराठी मािस एकतर यतात आणिएकापका एक सरस काययकम घतात ह आशासक णचतर मागील २ वराापासन कवळ मराठीच नवह तर इतर भाणरकानाही णदस लागल आह अन त सखावह आह

सगीत गायन कला नाटय नतय णवनोद हा मराठी मािसाचा आवडता उदोग तयाची भरपाई सगळ णवणवि गटगचया माधयमातन भरन काढतच होत पि साणहतयात आपल योगदान नाही ही खत मनाला सतावत होती मराठी मािस अन साणहतयाशी फारकत शकयच नाही मराठी साणहतयात योगदान दणयासाठी कोररयातील मराठी मडळीतरी कशी माग राहतील तयाअनरगान २०११ चया परथम गिशोतसवात णदवाळी अक परकाशीत करायच ठरल आणि मराठी मडळ कोररयाचा lsquoसाणहतयशोभाrsquo हा पणहलावणहला णदवाळी अक परकाणशत झाला

२०१२

2

परवग ध

अभिमानाची आभि समाधानाची गोषट आह िारतीय घटनन परतयकाला आपल भिचार माडणयाचा अभधकार भिला आह परत काही नतदरषट मडळी अगिी फसबकसारखया lsquoसोशल साईटसrsquoिरही बिी आिणयाची आभि मकत इटरनटला िसि घालणयाची तयारी करत आहत मातर यािरषीचया सपािक मडळान िलही लखातील भिचाराशी सपािक मडळ सहमत असल िा नसलही तरी त भिचार माडणयाचा लखकाचा अभधकार अबाभधत राखणयाचा पायडा पाडला आह भह आिखी एक अभिमानाची बाब महिािी लागलया पढचया भििाळी अकासाठी अभधकाभधक लख याित आभि उततरोततर भिचाराची ििािघिाि सतत सर राहािी हीच सभिचा

आमही आपलया बहमलय परभतभरियाचया परतीकत आहोत आभि आपलया परभतभरियाच सिागत आह

सपािक मडळसाभहतय-शोिा भििाळी अक २०१२ पिवगध भिशराक

भिनाक ३० भडसबर २०१२िदय भविभतया मागवशीरव शक १९३४

२०१२

3

परवग ध

२०१२

4

सपादक मडळ

अमित भटसौ मितल जाधविमिकात जाधवमवजय दििख

मखपषठ

मिरीष अरबळ

परससदधी

सौ पषपलता मजरीिाळीमिराि वयास

छायासितर सकलन

हररििदर मजरीिाळीपरिोद मिद

मदरण सहायय

सतोष साकत

परकाशन सोहळा वयवसा

परिात परकर

परवग ध

२०१२

5

परवग ध

२०१२

परवग ध

हिदहदयसमराट मराननीय सवबराळरासरािब ठराकर एक असरा अनहिहिकत समराट जयरानी परतयक मरराठी मराणसरालरा मरराठी अहसमतचरा बराणरा हदलरा व अहिकरारराची जराणीव करन हदली अशयरा मिरान वयहकतमतवरान गली पननरास विष मरराठी मराणसरानरा एकहरित ठवल

परतयक मरराठी मराणसरालरा आपण मरराठी असणयराचरा अहिमरान वराटल अस बीज तयरानी परतयक सरामरानय मराणसरात रजवलldquoमराणसरान मराणस जोडरावराrdquo िरा एकच मरि बराळरासरािबरानी निमी जोपरासलरा तयराचयरा वयकततीमतवरातच एक कररषमरा िोतरा मरातोशी यथ उि ररािन आपलयरा हदमराखदरार शलीत हिरवललरा तयराचरा िराथ िरा लोकरानरा आशीवरावादरासरारखरा िोतरा हिदहदयसमराट झरालयरावर दखील सववासरामरानय मराणसराशी असलली तयराची नराळ हटकन िोती तयरामळ तयराचयराबददल िराव वयकत िोतरानरा एकच आठवत

ldquoझाल बह होतील बहआहतही बह

परत या सम हाच ldquo

कराळराची परावल तयरानी ओळखली िोती पण तयराच पराय निमी जहमनीवर असरायच जनमरानसराची नस तयरानरा योगय ररतयरा सरापडली िोती तयराचयरा वरादगरसत टीकत पण एक हशसत िोती हमशकतीलतरा िोती

२०१२

बाळासाहब ठाकर याचया मखातन बाहर पडलला शबद महणज धनषयातन सटललया न परतणाऱया बाणापरमाण होता तयाची वयकती-टीका सहजतन रखाटललया वयगचचतासारखी होती व ती कोणाबददलही करताना चततकयाच परखरतन असायची पण वयचकगत सबध चततकयाच काळजीन जोपासायच

आपलया ठाकरी शलीन पाच दशकाहन अचधक काळ चशवाजी पाकक च मदान गाजचवणाऱया व दसरा मळावयाला आपलया कठोर वाणीन लाखोना मतमगध करणाऱया या थोरधडाकबाज वयचकमतवास परणाम

आज बाळासाहब आपलयातन चनघन गल असल तरी अस कषणभर दखील कोणाला वाटत नाही तयानी चदलला मराठी अचमतचा वारसा परतयकजण आपलयात बाळगन आहत

ldquo शवासवाची मवाळ तटलीधवासवाची कधीच नवाहीrdquo

ह परतयकजण जाणन आहत यणाऱया चपढयाना आमही अचभमानान साग आमही बाळासाहब ठाकर नावाचया झझावाताला पाचहल आह

१७ नोवहबर २०१२ रोजी ३३० वाजता बाळासाहबानी मबईमधय lsquoमातोशीrsquo यथ अखरचा शास घतला व साकषात महाराषटाचा वाघ गला

6

परवग ध

महाराषटर पोरका झाला बाळासाहब ठाकर नावाच वादळ शिवतीराथाचा किीत शवसावल

तबबल २० लाख लोकाचा जनसमदा हा पराकरमी वशतिमतवाच दिथान घाला शिवतीराथावर तो हा एक चमतकार आह गपरषान मतयवर शवज शमळवला हच तो दिथावतो एक महाितिती अनतात शवलीन झाली एकतीकड साहबानी उभारलला मराठी अशमतचा शविाल गढ ताचा कतथातवाची साकष दत होता तर दसरीकड इशतहासातील पराकरमाची आठवण दत lsquoगढ आला पण शसह गलाrsquo हा भाव लोकाच अशय राबवत नवहता

शिवतीराथावर जमा झालला अफाट जनसागर हाच गोषीची साकष दत होता कती

ldquoसाहब गल नाहीतजाणारही नाहीत

त आमचा हदात शवटप यतजजवत असणार आहतrdquo

मराठी मनाला एकतर आणणारा मराठी माणसाचा मनावर अशिराज गाजशवणारा राजा गला ताचा शदवगत आतमास शचरिाती लाभो शहच ईशवर चरणी पारथानाशहदहदसमाट शिवसनापमख व शी बाळासाहब ठाकर ाना भावपयणथा शदाजली

२०१२

7

परवग ध

बऱयाचशया लोकयानया ह कदयाचचत ठयाऊक नसल की सोशल वबसयाइट फसबक (Facebook) महणज एफबीचया जनक एक भयारती आह वयाचन आशच य वयाटल नया फसबकच जनक lsquoमयाकय जकरबरयrsquo नसन अमररकतील अचनवयासी भयारती lsquoचदव नर दरrsquo आहत चदव याची कलपनया चोरन मयाकय न फसबक बनवल आह

भयारती आचण जरयातील अनक वक lsquoफसबकचशवया जीवन शनrsquo असया गरह करन बसलयामळ फसबक जरयातील सवयायचिक लोकचरि सयामयाचजक सकतसथळ बनल आह मयाकय जकरबरय यानी असया कयाही नयावलौचकक चमळवलया आह की जो तो तयाचच रणरयान रयातयानया चदसत आह फसबक मयाकय न तयाचया कॉलज जीवनयात शोिल अस सयाचरतल जयात तयावर आियारीत चचतरपटसदया तयार झयालया परत यामयारील रचपत कळलयावर आपणया सवयाानया आशचयायचया िककया बसलयाचशवया रयाहणयार नयाही आचण आनदसदया होईल की फसबकच खर जनक मयाकय नसन अचनवयासी भयारती चदव नर दर आहत या वचतिमतवयावर एक दचटिकप

चदव नर दर याचया जनम १८ मयाचय १९८२ सयाली न ॉकय मध झयालया तयाच आईवडील बऱयाच वरयाापयासन अमररकत सथयाचक होत वडील डॉकटर असलयामळ मलयानही डॉकटर वहयाव ही तयाची इचया होती परत चदव याच सवपन कयाही वरळच होत तयानया एक शसवी उदोरपती होऊन जरयात नयावलौचकक कमवयाचया होतया

२०१२

फसबकचा जनम हारवरव वरदापीठात झाला होता तारळी हारवरवमध lsquoहारवरव कनकशनrsquo नाराचा सकतसथळाचा उपकरमारर विव आवि ताच सहकारी वमतर काम करत होत तात त शसरीपि झाल बऱाच कालारधीनतर माकव ानी ा पोजकटरर सहोगी महिन काम कराला सररात कली काम करता करता माकव न फसबक पोजकटचा बारकाईन अभास कला आवि चािाकषपि तो पोजकट lsquoफसबकrsquo ा नारान रवजसटरसदा कलाजवहा माकव न फसबकचा नाराचा िरपोग सर कला तवहा विव आवि ताचा वमतरानी ाचा तीवर वररोध कला ाररन ताचात बाचाबाचीपि झाली होती जवहा पररवसथती हाताबाहर जाला लागली तवहा हारवरवचा सचालकानी कोटावत जाणाचा सलला विला जवहा फसबक माझ आह अशी पवसदी माकव न सर कली तवहा विव आवि ताचा वमतरानी कोटावत कस िाखल कली फसबक माझी सकलपना आह आवि तात माकव कठही नवहता अस विव ानी कोटावत ठिकारन सावगतल कोटावन सपिव आरोप-पतारोप ऐकन घतल आवि वनिव विला की फसबकची सकलपना विव ाची आह आवि ती चोरलाबददल ताना नकसानभरपाई महिन ६५० लकष अमररकन रॉलर दार परत विव आवि ताचा वमतराच महिि होत की फसबकचा सधाचा बाजारभाराररन वह नकसानभरपाई ठररारी गोलरमन सननच ानी फसबकची सधाची वकमत ५०० िशलकष अमररकन रॉलर रतवरली आह

8

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

अभिमानाची आभि समाधानाची गोषट आह िारतीय घटनन परतयकाला आपल भिचार माडणयाचा अभधकार भिला आह परत काही नतदरषट मडळी अगिी फसबकसारखया lsquoसोशल साईटसrsquoिरही बिी आिणयाची आभि मकत इटरनटला िसि घालणयाची तयारी करत आहत मातर यािरषीचया सपािक मडळान िलही लखातील भिचाराशी सपािक मडळ सहमत असल िा नसलही तरी त भिचार माडणयाचा लखकाचा अभधकार अबाभधत राखणयाचा पायडा पाडला आह भह आिखी एक अभिमानाची बाब महिािी लागलया पढचया भििाळी अकासाठी अभधकाभधक लख याित आभि उततरोततर भिचाराची ििािघिाि सतत सर राहािी हीच सभिचा

आमही आपलया बहमलय परभतभरियाचया परतीकत आहोत आभि आपलया परभतभरियाच सिागत आह

सपािक मडळसाभहतय-शोिा भििाळी अक २०१२ पिवगध भिशराक

भिनाक ३० भडसबर २०१२िदय भविभतया मागवशीरव शक १९३४

२०१२

3

परवग ध

२०१२

4

सपादक मडळ

अमित भटसौ मितल जाधविमिकात जाधवमवजय दििख

मखपषठ

मिरीष अरबळ

परससदधी

सौ पषपलता मजरीिाळीमिराि वयास

छायासितर सकलन

हररििदर मजरीिाळीपरिोद मिद

मदरण सहायय

सतोष साकत

परकाशन सोहळा वयवसा

परिात परकर

परवग ध

२०१२

5

परवग ध

२०१२

परवग ध

हिदहदयसमराट मराननीय सवबराळरासरािब ठराकर एक असरा अनहिहिकत समराट जयरानी परतयक मरराठी मराणसरालरा मरराठी अहसमतचरा बराणरा हदलरा व अहिकरारराची जराणीव करन हदली अशयरा मिरान वयहकतमतवरान गली पननरास विष मरराठी मराणसरानरा एकहरित ठवल

परतयक मरराठी मराणसरालरा आपण मरराठी असणयराचरा अहिमरान वराटल अस बीज तयरानी परतयक सरामरानय मराणसरात रजवलldquoमराणसरान मराणस जोडरावराrdquo िरा एकच मरि बराळरासरािबरानी निमी जोपरासलरा तयराचयरा वयकततीमतवरातच एक कररषमरा िोतरा मरातोशी यथ उि ररािन आपलयरा हदमराखदरार शलीत हिरवललरा तयराचरा िराथ िरा लोकरानरा आशीवरावादरासरारखरा िोतरा हिदहदयसमराट झरालयरावर दखील सववासरामरानय मराणसराशी असलली तयराची नराळ हटकन िोती तयरामळ तयराचयराबददल िराव वयकत िोतरानरा एकच आठवत

ldquoझाल बह होतील बहआहतही बह

परत या सम हाच ldquo

कराळराची परावल तयरानी ओळखली िोती पण तयराच पराय निमी जहमनीवर असरायच जनमरानसराची नस तयरानरा योगय ररतयरा सरापडली िोती तयराचयरा वरादगरसत टीकत पण एक हशसत िोती हमशकतीलतरा िोती

२०१२

बाळासाहब ठाकर याचया मखातन बाहर पडलला शबद महणज धनषयातन सटललया न परतणाऱया बाणापरमाण होता तयाची वयकती-टीका सहजतन रखाटललया वयगचचतासारखी होती व ती कोणाबददलही करताना चततकयाच परखरतन असायची पण वयचकगत सबध चततकयाच काळजीन जोपासायच

आपलया ठाकरी शलीन पाच दशकाहन अचधक काळ चशवाजी पाकक च मदान गाजचवणाऱया व दसरा मळावयाला आपलया कठोर वाणीन लाखोना मतमगध करणाऱया या थोरधडाकबाज वयचकमतवास परणाम

आज बाळासाहब आपलयातन चनघन गल असल तरी अस कषणभर दखील कोणाला वाटत नाही तयानी चदलला मराठी अचमतचा वारसा परतयकजण आपलयात बाळगन आहत

ldquo शवासवाची मवाळ तटलीधवासवाची कधीच नवाहीrdquo

ह परतयकजण जाणन आहत यणाऱया चपढयाना आमही अचभमानान साग आमही बाळासाहब ठाकर नावाचया झझावाताला पाचहल आह

१७ नोवहबर २०१२ रोजी ३३० वाजता बाळासाहबानी मबईमधय lsquoमातोशीrsquo यथ अखरचा शास घतला व साकषात महाराषटाचा वाघ गला

6

परवग ध

महाराषटर पोरका झाला बाळासाहब ठाकर नावाच वादळ शिवतीराथाचा किीत शवसावल

तबबल २० लाख लोकाचा जनसमदा हा पराकरमी वशतिमतवाच दिथान घाला शिवतीराथावर तो हा एक चमतकार आह गपरषान मतयवर शवज शमळवला हच तो दिथावतो एक महाितिती अनतात शवलीन झाली एकतीकड साहबानी उभारलला मराठी अशमतचा शविाल गढ ताचा कतथातवाची साकष दत होता तर दसरीकड इशतहासातील पराकरमाची आठवण दत lsquoगढ आला पण शसह गलाrsquo हा भाव लोकाच अशय राबवत नवहता

शिवतीराथावर जमा झालला अफाट जनसागर हाच गोषीची साकष दत होता कती

ldquoसाहब गल नाहीतजाणारही नाहीत

त आमचा हदात शवटप यतजजवत असणार आहतrdquo

मराठी मनाला एकतर आणणारा मराठी माणसाचा मनावर अशिराज गाजशवणारा राजा गला ताचा शदवगत आतमास शचरिाती लाभो शहच ईशवर चरणी पारथानाशहदहदसमाट शिवसनापमख व शी बाळासाहब ठाकर ाना भावपयणथा शदाजली

२०१२

7

परवग ध

बऱयाचशया लोकयानया ह कदयाचचत ठयाऊक नसल की सोशल वबसयाइट फसबक (Facebook) महणज एफबीचया जनक एक भयारती आह वयाचन आशच य वयाटल नया फसबकच जनक lsquoमयाकय जकरबरयrsquo नसन अमररकतील अचनवयासी भयारती lsquoचदव नर दरrsquo आहत चदव याची कलपनया चोरन मयाकय न फसबक बनवल आह

भयारती आचण जरयातील अनक वक lsquoफसबकचशवया जीवन शनrsquo असया गरह करन बसलयामळ फसबक जरयातील सवयायचिक लोकचरि सयामयाचजक सकतसथळ बनल आह मयाकय जकरबरय यानी असया कयाही नयावलौचकक चमळवलया आह की जो तो तयाचच रणरयान रयातयानया चदसत आह फसबक मयाकय न तयाचया कॉलज जीवनयात शोिल अस सयाचरतल जयात तयावर आियारीत चचतरपटसदया तयार झयालया परत यामयारील रचपत कळलयावर आपणया सवयाानया आशचयायचया िककया बसलयाचशवया रयाहणयार नयाही आचण आनदसदया होईल की फसबकच खर जनक मयाकय नसन अचनवयासी भयारती चदव नर दर आहत या वचतिमतवयावर एक दचटिकप

चदव नर दर याचया जनम १८ मयाचय १९८२ सयाली न ॉकय मध झयालया तयाच आईवडील बऱयाच वरयाापयासन अमररकत सथयाचक होत वडील डॉकटर असलयामळ मलयानही डॉकटर वहयाव ही तयाची इचया होती परत चदव याच सवपन कयाही वरळच होत तयानया एक शसवी उदोरपती होऊन जरयात नयावलौचकक कमवयाचया होतया

२०१२

फसबकचा जनम हारवरव वरदापीठात झाला होता तारळी हारवरवमध lsquoहारवरव कनकशनrsquo नाराचा सकतसथळाचा उपकरमारर विव आवि ताच सहकारी वमतर काम करत होत तात त शसरीपि झाल बऱाच कालारधीनतर माकव ानी ा पोजकटरर सहोगी महिन काम कराला सररात कली काम करता करता माकव न फसबक पोजकटचा बारकाईन अभास कला आवि चािाकषपि तो पोजकट lsquoफसबकrsquo ा नारान रवजसटरसदा कलाजवहा माकव न फसबकचा नाराचा िरपोग सर कला तवहा विव आवि ताचा वमतरानी ाचा तीवर वररोध कला ाररन ताचात बाचाबाचीपि झाली होती जवहा पररवसथती हाताबाहर जाला लागली तवहा हारवरवचा सचालकानी कोटावत जाणाचा सलला विला जवहा फसबक माझ आह अशी पवसदी माकव न सर कली तवहा विव आवि ताचा वमतरानी कोटावत कस िाखल कली फसबक माझी सकलपना आह आवि तात माकव कठही नवहता अस विव ानी कोटावत ठिकारन सावगतल कोटावन सपिव आरोप-पतारोप ऐकन घतल आवि वनिव विला की फसबकची सकलपना विव ाची आह आवि ती चोरलाबददल ताना नकसानभरपाई महिन ६५० लकष अमररकन रॉलर दार परत विव आवि ताचा वमतराच महिि होत की फसबकचा सधाचा बाजारभाराररन वह नकसानभरपाई ठररारी गोलरमन सननच ानी फसबकची सधाची वकमत ५०० िशलकष अमररकन रॉलर रतवरली आह

8

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

4

सपादक मडळ

अमित भटसौ मितल जाधविमिकात जाधवमवजय दििख

मखपषठ

मिरीष अरबळ

परससदधी

सौ पषपलता मजरीिाळीमिराि वयास

छायासितर सकलन

हररििदर मजरीिाळीपरिोद मिद

मदरण सहायय

सतोष साकत

परकाशन सोहळा वयवसा

परिात परकर

परवग ध

२०१२

5

परवग ध

२०१२

परवग ध

हिदहदयसमराट मराननीय सवबराळरासरािब ठराकर एक असरा अनहिहिकत समराट जयरानी परतयक मरराठी मराणसरालरा मरराठी अहसमतचरा बराणरा हदलरा व अहिकरारराची जराणीव करन हदली अशयरा मिरान वयहकतमतवरान गली पननरास विष मरराठी मराणसरानरा एकहरित ठवल

परतयक मरराठी मराणसरालरा आपण मरराठी असणयराचरा अहिमरान वराटल अस बीज तयरानी परतयक सरामरानय मराणसरात रजवलldquoमराणसरान मराणस जोडरावराrdquo िरा एकच मरि बराळरासरािबरानी निमी जोपरासलरा तयराचयरा वयकततीमतवरातच एक कररषमरा िोतरा मरातोशी यथ उि ररािन आपलयरा हदमराखदरार शलीत हिरवललरा तयराचरा िराथ िरा लोकरानरा आशीवरावादरासरारखरा िोतरा हिदहदयसमराट झरालयरावर दखील सववासरामरानय मराणसराशी असलली तयराची नराळ हटकन िोती तयरामळ तयराचयराबददल िराव वयकत िोतरानरा एकच आठवत

ldquoझाल बह होतील बहआहतही बह

परत या सम हाच ldquo

कराळराची परावल तयरानी ओळखली िोती पण तयराच पराय निमी जहमनीवर असरायच जनमरानसराची नस तयरानरा योगय ररतयरा सरापडली िोती तयराचयरा वरादगरसत टीकत पण एक हशसत िोती हमशकतीलतरा िोती

२०१२

बाळासाहब ठाकर याचया मखातन बाहर पडलला शबद महणज धनषयातन सटललया न परतणाऱया बाणापरमाण होता तयाची वयकती-टीका सहजतन रखाटललया वयगचचतासारखी होती व ती कोणाबददलही करताना चततकयाच परखरतन असायची पण वयचकगत सबध चततकयाच काळजीन जोपासायच

आपलया ठाकरी शलीन पाच दशकाहन अचधक काळ चशवाजी पाकक च मदान गाजचवणाऱया व दसरा मळावयाला आपलया कठोर वाणीन लाखोना मतमगध करणाऱया या थोरधडाकबाज वयचकमतवास परणाम

आज बाळासाहब आपलयातन चनघन गल असल तरी अस कषणभर दखील कोणाला वाटत नाही तयानी चदलला मराठी अचमतचा वारसा परतयकजण आपलयात बाळगन आहत

ldquo शवासवाची मवाळ तटलीधवासवाची कधीच नवाहीrdquo

ह परतयकजण जाणन आहत यणाऱया चपढयाना आमही अचभमानान साग आमही बाळासाहब ठाकर नावाचया झझावाताला पाचहल आह

१७ नोवहबर २०१२ रोजी ३३० वाजता बाळासाहबानी मबईमधय lsquoमातोशीrsquo यथ अखरचा शास घतला व साकषात महाराषटाचा वाघ गला

6

परवग ध

महाराषटर पोरका झाला बाळासाहब ठाकर नावाच वादळ शिवतीराथाचा किीत शवसावल

तबबल २० लाख लोकाचा जनसमदा हा पराकरमी वशतिमतवाच दिथान घाला शिवतीराथावर तो हा एक चमतकार आह गपरषान मतयवर शवज शमळवला हच तो दिथावतो एक महाितिती अनतात शवलीन झाली एकतीकड साहबानी उभारलला मराठी अशमतचा शविाल गढ ताचा कतथातवाची साकष दत होता तर दसरीकड इशतहासातील पराकरमाची आठवण दत lsquoगढ आला पण शसह गलाrsquo हा भाव लोकाच अशय राबवत नवहता

शिवतीराथावर जमा झालला अफाट जनसागर हाच गोषीची साकष दत होता कती

ldquoसाहब गल नाहीतजाणारही नाहीत

त आमचा हदात शवटप यतजजवत असणार आहतrdquo

मराठी मनाला एकतर आणणारा मराठी माणसाचा मनावर अशिराज गाजशवणारा राजा गला ताचा शदवगत आतमास शचरिाती लाभो शहच ईशवर चरणी पारथानाशहदहदसमाट शिवसनापमख व शी बाळासाहब ठाकर ाना भावपयणथा शदाजली

२०१२

7

परवग ध

बऱयाचशया लोकयानया ह कदयाचचत ठयाऊक नसल की सोशल वबसयाइट फसबक (Facebook) महणज एफबीचया जनक एक भयारती आह वयाचन आशच य वयाटल नया फसबकच जनक lsquoमयाकय जकरबरयrsquo नसन अमररकतील अचनवयासी भयारती lsquoचदव नर दरrsquo आहत चदव याची कलपनया चोरन मयाकय न फसबक बनवल आह

भयारती आचण जरयातील अनक वक lsquoफसबकचशवया जीवन शनrsquo असया गरह करन बसलयामळ फसबक जरयातील सवयायचिक लोकचरि सयामयाचजक सकतसथळ बनल आह मयाकय जकरबरय यानी असया कयाही नयावलौचकक चमळवलया आह की जो तो तयाचच रणरयान रयातयानया चदसत आह फसबक मयाकय न तयाचया कॉलज जीवनयात शोिल अस सयाचरतल जयात तयावर आियारीत चचतरपटसदया तयार झयालया परत यामयारील रचपत कळलयावर आपणया सवयाानया आशचयायचया िककया बसलयाचशवया रयाहणयार नयाही आचण आनदसदया होईल की फसबकच खर जनक मयाकय नसन अचनवयासी भयारती चदव नर दर आहत या वचतिमतवयावर एक दचटिकप

चदव नर दर याचया जनम १८ मयाचय १९८२ सयाली न ॉकय मध झयालया तयाच आईवडील बऱयाच वरयाापयासन अमररकत सथयाचक होत वडील डॉकटर असलयामळ मलयानही डॉकटर वहयाव ही तयाची इचया होती परत चदव याच सवपन कयाही वरळच होत तयानया एक शसवी उदोरपती होऊन जरयात नयावलौचकक कमवयाचया होतया

२०१२

फसबकचा जनम हारवरव वरदापीठात झाला होता तारळी हारवरवमध lsquoहारवरव कनकशनrsquo नाराचा सकतसथळाचा उपकरमारर विव आवि ताच सहकारी वमतर काम करत होत तात त शसरीपि झाल बऱाच कालारधीनतर माकव ानी ा पोजकटरर सहोगी महिन काम कराला सररात कली काम करता करता माकव न फसबक पोजकटचा बारकाईन अभास कला आवि चािाकषपि तो पोजकट lsquoफसबकrsquo ा नारान रवजसटरसदा कलाजवहा माकव न फसबकचा नाराचा िरपोग सर कला तवहा विव आवि ताचा वमतरानी ाचा तीवर वररोध कला ाररन ताचात बाचाबाचीपि झाली होती जवहा पररवसथती हाताबाहर जाला लागली तवहा हारवरवचा सचालकानी कोटावत जाणाचा सलला विला जवहा फसबक माझ आह अशी पवसदी माकव न सर कली तवहा विव आवि ताचा वमतरानी कोटावत कस िाखल कली फसबक माझी सकलपना आह आवि तात माकव कठही नवहता अस विव ानी कोटावत ठिकारन सावगतल कोटावन सपिव आरोप-पतारोप ऐकन घतल आवि वनिव विला की फसबकची सकलपना विव ाची आह आवि ती चोरलाबददल ताना नकसानभरपाई महिन ६५० लकष अमररकन रॉलर दार परत विव आवि ताचा वमतराच महिि होत की फसबकचा सधाचा बाजारभाराररन वह नकसानभरपाई ठररारी गोलरमन सननच ानी फसबकची सधाची वकमत ५०० िशलकष अमररकन रॉलर रतवरली आह

8

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

5

परवग ध

२०१२

परवग ध

हिदहदयसमराट मराननीय सवबराळरासरािब ठराकर एक असरा अनहिहिकत समराट जयरानी परतयक मरराठी मराणसरालरा मरराठी अहसमतचरा बराणरा हदलरा व अहिकरारराची जराणीव करन हदली अशयरा मिरान वयहकतमतवरान गली पननरास विष मरराठी मराणसरानरा एकहरित ठवल

परतयक मरराठी मराणसरालरा आपण मरराठी असणयराचरा अहिमरान वराटल अस बीज तयरानी परतयक सरामरानय मराणसरात रजवलldquoमराणसरान मराणस जोडरावराrdquo िरा एकच मरि बराळरासरािबरानी निमी जोपरासलरा तयराचयरा वयकततीमतवरातच एक कररषमरा िोतरा मरातोशी यथ उि ररािन आपलयरा हदमराखदरार शलीत हिरवललरा तयराचरा िराथ िरा लोकरानरा आशीवरावादरासरारखरा िोतरा हिदहदयसमराट झरालयरावर दखील सववासरामरानय मराणसराशी असलली तयराची नराळ हटकन िोती तयरामळ तयराचयराबददल िराव वयकत िोतरानरा एकच आठवत

ldquoझाल बह होतील बहआहतही बह

परत या सम हाच ldquo

कराळराची परावल तयरानी ओळखली िोती पण तयराच पराय निमी जहमनीवर असरायच जनमरानसराची नस तयरानरा योगय ररतयरा सरापडली िोती तयराचयरा वरादगरसत टीकत पण एक हशसत िोती हमशकतीलतरा िोती

२०१२

बाळासाहब ठाकर याचया मखातन बाहर पडलला शबद महणज धनषयातन सटललया न परतणाऱया बाणापरमाण होता तयाची वयकती-टीका सहजतन रखाटललया वयगचचतासारखी होती व ती कोणाबददलही करताना चततकयाच परखरतन असायची पण वयचकगत सबध चततकयाच काळजीन जोपासायच

आपलया ठाकरी शलीन पाच दशकाहन अचधक काळ चशवाजी पाकक च मदान गाजचवणाऱया व दसरा मळावयाला आपलया कठोर वाणीन लाखोना मतमगध करणाऱया या थोरधडाकबाज वयचकमतवास परणाम

आज बाळासाहब आपलयातन चनघन गल असल तरी अस कषणभर दखील कोणाला वाटत नाही तयानी चदलला मराठी अचमतचा वारसा परतयकजण आपलयात बाळगन आहत

ldquo शवासवाची मवाळ तटलीधवासवाची कधीच नवाहीrdquo

ह परतयकजण जाणन आहत यणाऱया चपढयाना आमही अचभमानान साग आमही बाळासाहब ठाकर नावाचया झझावाताला पाचहल आह

१७ नोवहबर २०१२ रोजी ३३० वाजता बाळासाहबानी मबईमधय lsquoमातोशीrsquo यथ अखरचा शास घतला व साकषात महाराषटाचा वाघ गला

6

परवग ध

महाराषटर पोरका झाला बाळासाहब ठाकर नावाच वादळ शिवतीराथाचा किीत शवसावल

तबबल २० लाख लोकाचा जनसमदा हा पराकरमी वशतिमतवाच दिथान घाला शिवतीराथावर तो हा एक चमतकार आह गपरषान मतयवर शवज शमळवला हच तो दिथावतो एक महाितिती अनतात शवलीन झाली एकतीकड साहबानी उभारलला मराठी अशमतचा शविाल गढ ताचा कतथातवाची साकष दत होता तर दसरीकड इशतहासातील पराकरमाची आठवण दत lsquoगढ आला पण शसह गलाrsquo हा भाव लोकाच अशय राबवत नवहता

शिवतीराथावर जमा झालला अफाट जनसागर हाच गोषीची साकष दत होता कती

ldquoसाहब गल नाहीतजाणारही नाहीत

त आमचा हदात शवटप यतजजवत असणार आहतrdquo

मराठी मनाला एकतर आणणारा मराठी माणसाचा मनावर अशिराज गाजशवणारा राजा गला ताचा शदवगत आतमास शचरिाती लाभो शहच ईशवर चरणी पारथानाशहदहदसमाट शिवसनापमख व शी बाळासाहब ठाकर ाना भावपयणथा शदाजली

२०१२

7

परवग ध

बऱयाचशया लोकयानया ह कदयाचचत ठयाऊक नसल की सोशल वबसयाइट फसबक (Facebook) महणज एफबीचया जनक एक भयारती आह वयाचन आशच य वयाटल नया फसबकच जनक lsquoमयाकय जकरबरयrsquo नसन अमररकतील अचनवयासी भयारती lsquoचदव नर दरrsquo आहत चदव याची कलपनया चोरन मयाकय न फसबक बनवल आह

भयारती आचण जरयातील अनक वक lsquoफसबकचशवया जीवन शनrsquo असया गरह करन बसलयामळ फसबक जरयातील सवयायचिक लोकचरि सयामयाचजक सकतसथळ बनल आह मयाकय जकरबरय यानी असया कयाही नयावलौचकक चमळवलया आह की जो तो तयाचच रणरयान रयातयानया चदसत आह फसबक मयाकय न तयाचया कॉलज जीवनयात शोिल अस सयाचरतल जयात तयावर आियारीत चचतरपटसदया तयार झयालया परत यामयारील रचपत कळलयावर आपणया सवयाानया आशचयायचया िककया बसलयाचशवया रयाहणयार नयाही आचण आनदसदया होईल की फसबकच खर जनक मयाकय नसन अचनवयासी भयारती चदव नर दर आहत या वचतिमतवयावर एक दचटिकप

चदव नर दर याचया जनम १८ मयाचय १९८२ सयाली न ॉकय मध झयालया तयाच आईवडील बऱयाच वरयाापयासन अमररकत सथयाचक होत वडील डॉकटर असलयामळ मलयानही डॉकटर वहयाव ही तयाची इचया होती परत चदव याच सवपन कयाही वरळच होत तयानया एक शसवी उदोरपती होऊन जरयात नयावलौचकक कमवयाचया होतया

२०१२

फसबकचा जनम हारवरव वरदापीठात झाला होता तारळी हारवरवमध lsquoहारवरव कनकशनrsquo नाराचा सकतसथळाचा उपकरमारर विव आवि ताच सहकारी वमतर काम करत होत तात त शसरीपि झाल बऱाच कालारधीनतर माकव ानी ा पोजकटरर सहोगी महिन काम कराला सररात कली काम करता करता माकव न फसबक पोजकटचा बारकाईन अभास कला आवि चािाकषपि तो पोजकट lsquoफसबकrsquo ा नारान रवजसटरसदा कलाजवहा माकव न फसबकचा नाराचा िरपोग सर कला तवहा विव आवि ताचा वमतरानी ाचा तीवर वररोध कला ाररन ताचात बाचाबाचीपि झाली होती जवहा पररवसथती हाताबाहर जाला लागली तवहा हारवरवचा सचालकानी कोटावत जाणाचा सलला विला जवहा फसबक माझ आह अशी पवसदी माकव न सर कली तवहा विव आवि ताचा वमतरानी कोटावत कस िाखल कली फसबक माझी सकलपना आह आवि तात माकव कठही नवहता अस विव ानी कोटावत ठिकारन सावगतल कोटावन सपिव आरोप-पतारोप ऐकन घतल आवि वनिव विला की फसबकची सकलपना विव ाची आह आवि ती चोरलाबददल ताना नकसानभरपाई महिन ६५० लकष अमररकन रॉलर दार परत विव आवि ताचा वमतराच महिि होत की फसबकचा सधाचा बाजारभाराररन वह नकसानभरपाई ठररारी गोलरमन सननच ानी फसबकची सधाची वकमत ५०० िशलकष अमररकन रॉलर रतवरली आह

8

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

परवग ध

हिदहदयसमराट मराननीय सवबराळरासरािब ठराकर एक असरा अनहिहिकत समराट जयरानी परतयक मरराठी मराणसरालरा मरराठी अहसमतचरा बराणरा हदलरा व अहिकरारराची जराणीव करन हदली अशयरा मिरान वयहकतमतवरान गली पननरास विष मरराठी मराणसरानरा एकहरित ठवल

परतयक मरराठी मराणसरालरा आपण मरराठी असणयराचरा अहिमरान वराटल अस बीज तयरानी परतयक सरामरानय मराणसरात रजवलldquoमराणसरान मराणस जोडरावराrdquo िरा एकच मरि बराळरासरािबरानी निमी जोपरासलरा तयराचयरा वयकततीमतवरातच एक कररषमरा िोतरा मरातोशी यथ उि ररािन आपलयरा हदमराखदरार शलीत हिरवललरा तयराचरा िराथ िरा लोकरानरा आशीवरावादरासरारखरा िोतरा हिदहदयसमराट झरालयरावर दखील सववासरामरानय मराणसराशी असलली तयराची नराळ हटकन िोती तयरामळ तयराचयराबददल िराव वयकत िोतरानरा एकच आठवत

ldquoझाल बह होतील बहआहतही बह

परत या सम हाच ldquo

कराळराची परावल तयरानी ओळखली िोती पण तयराच पराय निमी जहमनीवर असरायच जनमरानसराची नस तयरानरा योगय ररतयरा सरापडली िोती तयराचयरा वरादगरसत टीकत पण एक हशसत िोती हमशकतीलतरा िोती

२०१२

बाळासाहब ठाकर याचया मखातन बाहर पडलला शबद महणज धनषयातन सटललया न परतणाऱया बाणापरमाण होता तयाची वयकती-टीका सहजतन रखाटललया वयगचचतासारखी होती व ती कोणाबददलही करताना चततकयाच परखरतन असायची पण वयचकगत सबध चततकयाच काळजीन जोपासायच

आपलया ठाकरी शलीन पाच दशकाहन अचधक काळ चशवाजी पाकक च मदान गाजचवणाऱया व दसरा मळावयाला आपलया कठोर वाणीन लाखोना मतमगध करणाऱया या थोरधडाकबाज वयचकमतवास परणाम

आज बाळासाहब आपलयातन चनघन गल असल तरी अस कषणभर दखील कोणाला वाटत नाही तयानी चदलला मराठी अचमतचा वारसा परतयकजण आपलयात बाळगन आहत

ldquo शवासवाची मवाळ तटलीधवासवाची कधीच नवाहीrdquo

ह परतयकजण जाणन आहत यणाऱया चपढयाना आमही अचभमानान साग आमही बाळासाहब ठाकर नावाचया झझावाताला पाचहल आह

१७ नोवहबर २०१२ रोजी ३३० वाजता बाळासाहबानी मबईमधय lsquoमातोशीrsquo यथ अखरचा शास घतला व साकषात महाराषटाचा वाघ गला

6

परवग ध

महाराषटर पोरका झाला बाळासाहब ठाकर नावाच वादळ शिवतीराथाचा किीत शवसावल

तबबल २० लाख लोकाचा जनसमदा हा पराकरमी वशतिमतवाच दिथान घाला शिवतीराथावर तो हा एक चमतकार आह गपरषान मतयवर शवज शमळवला हच तो दिथावतो एक महाितिती अनतात शवलीन झाली एकतीकड साहबानी उभारलला मराठी अशमतचा शविाल गढ ताचा कतथातवाची साकष दत होता तर दसरीकड इशतहासातील पराकरमाची आठवण दत lsquoगढ आला पण शसह गलाrsquo हा भाव लोकाच अशय राबवत नवहता

शिवतीराथावर जमा झालला अफाट जनसागर हाच गोषीची साकष दत होता कती

ldquoसाहब गल नाहीतजाणारही नाहीत

त आमचा हदात शवटप यतजजवत असणार आहतrdquo

मराठी मनाला एकतर आणणारा मराठी माणसाचा मनावर अशिराज गाजशवणारा राजा गला ताचा शदवगत आतमास शचरिाती लाभो शहच ईशवर चरणी पारथानाशहदहदसमाट शिवसनापमख व शी बाळासाहब ठाकर ाना भावपयणथा शदाजली

२०१२

7

परवग ध

बऱयाचशया लोकयानया ह कदयाचचत ठयाऊक नसल की सोशल वबसयाइट फसबक (Facebook) महणज एफबीचया जनक एक भयारती आह वयाचन आशच य वयाटल नया फसबकच जनक lsquoमयाकय जकरबरयrsquo नसन अमररकतील अचनवयासी भयारती lsquoचदव नर दरrsquo आहत चदव याची कलपनया चोरन मयाकय न फसबक बनवल आह

भयारती आचण जरयातील अनक वक lsquoफसबकचशवया जीवन शनrsquo असया गरह करन बसलयामळ फसबक जरयातील सवयायचिक लोकचरि सयामयाचजक सकतसथळ बनल आह मयाकय जकरबरय यानी असया कयाही नयावलौचकक चमळवलया आह की जो तो तयाचच रणरयान रयातयानया चदसत आह फसबक मयाकय न तयाचया कॉलज जीवनयात शोिल अस सयाचरतल जयात तयावर आियारीत चचतरपटसदया तयार झयालया परत यामयारील रचपत कळलयावर आपणया सवयाानया आशचयायचया िककया बसलयाचशवया रयाहणयार नयाही आचण आनदसदया होईल की फसबकच खर जनक मयाकय नसन अचनवयासी भयारती चदव नर दर आहत या वचतिमतवयावर एक दचटिकप

चदव नर दर याचया जनम १८ मयाचय १९८२ सयाली न ॉकय मध झयालया तयाच आईवडील बऱयाच वरयाापयासन अमररकत सथयाचक होत वडील डॉकटर असलयामळ मलयानही डॉकटर वहयाव ही तयाची इचया होती परत चदव याच सवपन कयाही वरळच होत तयानया एक शसवी उदोरपती होऊन जरयात नयावलौचकक कमवयाचया होतया

२०१२

फसबकचा जनम हारवरव वरदापीठात झाला होता तारळी हारवरवमध lsquoहारवरव कनकशनrsquo नाराचा सकतसथळाचा उपकरमारर विव आवि ताच सहकारी वमतर काम करत होत तात त शसरीपि झाल बऱाच कालारधीनतर माकव ानी ा पोजकटरर सहोगी महिन काम कराला सररात कली काम करता करता माकव न फसबक पोजकटचा बारकाईन अभास कला आवि चािाकषपि तो पोजकट lsquoफसबकrsquo ा नारान रवजसटरसदा कलाजवहा माकव न फसबकचा नाराचा िरपोग सर कला तवहा विव आवि ताचा वमतरानी ाचा तीवर वररोध कला ाररन ताचात बाचाबाचीपि झाली होती जवहा पररवसथती हाताबाहर जाला लागली तवहा हारवरवचा सचालकानी कोटावत जाणाचा सलला विला जवहा फसबक माझ आह अशी पवसदी माकव न सर कली तवहा विव आवि ताचा वमतरानी कोटावत कस िाखल कली फसबक माझी सकलपना आह आवि तात माकव कठही नवहता अस विव ानी कोटावत ठिकारन सावगतल कोटावन सपिव आरोप-पतारोप ऐकन घतल आवि वनिव विला की फसबकची सकलपना विव ाची आह आवि ती चोरलाबददल ताना नकसानभरपाई महिन ६५० लकष अमररकन रॉलर दार परत विव आवि ताचा वमतराच महिि होत की फसबकचा सधाचा बाजारभाराररन वह नकसानभरपाई ठररारी गोलरमन सननच ानी फसबकची सधाची वकमत ५०० िशलकष अमररकन रॉलर रतवरली आह

8

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

हिदहदयसमराट मराननीय सवबराळरासरािब ठराकर एक असरा अनहिहिकत समराट जयरानी परतयक मरराठी मराणसरालरा मरराठी अहसमतचरा बराणरा हदलरा व अहिकरारराची जराणीव करन हदली अशयरा मिरान वयहकतमतवरान गली पननरास विष मरराठी मराणसरानरा एकहरित ठवल

परतयक मरराठी मराणसरालरा आपण मरराठी असणयराचरा अहिमरान वराटल अस बीज तयरानी परतयक सरामरानय मराणसरात रजवलldquoमराणसरान मराणस जोडरावराrdquo िरा एकच मरि बराळरासरािबरानी निमी जोपरासलरा तयराचयरा वयकततीमतवरातच एक कररषमरा िोतरा मरातोशी यथ उि ररािन आपलयरा हदमराखदरार शलीत हिरवललरा तयराचरा िराथ िरा लोकरानरा आशीवरावादरासरारखरा िोतरा हिदहदयसमराट झरालयरावर दखील सववासरामरानय मराणसराशी असलली तयराची नराळ हटकन िोती तयरामळ तयराचयराबददल िराव वयकत िोतरानरा एकच आठवत

ldquoझाल बह होतील बहआहतही बह

परत या सम हाच ldquo

कराळराची परावल तयरानी ओळखली िोती पण तयराच पराय निमी जहमनीवर असरायच जनमरानसराची नस तयरानरा योगय ररतयरा सरापडली िोती तयराचयरा वरादगरसत टीकत पण एक हशसत िोती हमशकतीलतरा िोती

२०१२

बाळासाहब ठाकर याचया मखातन बाहर पडलला शबद महणज धनषयातन सटललया न परतणाऱया बाणापरमाण होता तयाची वयकती-टीका सहजतन रखाटललया वयगचचतासारखी होती व ती कोणाबददलही करताना चततकयाच परखरतन असायची पण वयचकगत सबध चततकयाच काळजीन जोपासायच

आपलया ठाकरी शलीन पाच दशकाहन अचधक काळ चशवाजी पाकक च मदान गाजचवणाऱया व दसरा मळावयाला आपलया कठोर वाणीन लाखोना मतमगध करणाऱया या थोरधडाकबाज वयचकमतवास परणाम

आज बाळासाहब आपलयातन चनघन गल असल तरी अस कषणभर दखील कोणाला वाटत नाही तयानी चदलला मराठी अचमतचा वारसा परतयकजण आपलयात बाळगन आहत

ldquo शवासवाची मवाळ तटलीधवासवाची कधीच नवाहीrdquo

ह परतयकजण जाणन आहत यणाऱया चपढयाना आमही अचभमानान साग आमही बाळासाहब ठाकर नावाचया झझावाताला पाचहल आह

१७ नोवहबर २०१२ रोजी ३३० वाजता बाळासाहबानी मबईमधय lsquoमातोशीrsquo यथ अखरचा शास घतला व साकषात महाराषटाचा वाघ गला

6

परवग ध

महाराषटर पोरका झाला बाळासाहब ठाकर नावाच वादळ शिवतीराथाचा किीत शवसावल

तबबल २० लाख लोकाचा जनसमदा हा पराकरमी वशतिमतवाच दिथान घाला शिवतीराथावर तो हा एक चमतकार आह गपरषान मतयवर शवज शमळवला हच तो दिथावतो एक महाितिती अनतात शवलीन झाली एकतीकड साहबानी उभारलला मराठी अशमतचा शविाल गढ ताचा कतथातवाची साकष दत होता तर दसरीकड इशतहासातील पराकरमाची आठवण दत lsquoगढ आला पण शसह गलाrsquo हा भाव लोकाच अशय राबवत नवहता

शिवतीराथावर जमा झालला अफाट जनसागर हाच गोषीची साकष दत होता कती

ldquoसाहब गल नाहीतजाणारही नाहीत

त आमचा हदात शवटप यतजजवत असणार आहतrdquo

मराठी मनाला एकतर आणणारा मराठी माणसाचा मनावर अशिराज गाजशवणारा राजा गला ताचा शदवगत आतमास शचरिाती लाभो शहच ईशवर चरणी पारथानाशहदहदसमाट शिवसनापमख व शी बाळासाहब ठाकर ाना भावपयणथा शदाजली

२०१२

7

परवग ध

बऱयाचशया लोकयानया ह कदयाचचत ठयाऊक नसल की सोशल वबसयाइट फसबक (Facebook) महणज एफबीचया जनक एक भयारती आह वयाचन आशच य वयाटल नया फसबकच जनक lsquoमयाकय जकरबरयrsquo नसन अमररकतील अचनवयासी भयारती lsquoचदव नर दरrsquo आहत चदव याची कलपनया चोरन मयाकय न फसबक बनवल आह

भयारती आचण जरयातील अनक वक lsquoफसबकचशवया जीवन शनrsquo असया गरह करन बसलयामळ फसबक जरयातील सवयायचिक लोकचरि सयामयाचजक सकतसथळ बनल आह मयाकय जकरबरय यानी असया कयाही नयावलौचकक चमळवलया आह की जो तो तयाचच रणरयान रयातयानया चदसत आह फसबक मयाकय न तयाचया कॉलज जीवनयात शोिल अस सयाचरतल जयात तयावर आियारीत चचतरपटसदया तयार झयालया परत यामयारील रचपत कळलयावर आपणया सवयाानया आशचयायचया िककया बसलयाचशवया रयाहणयार नयाही आचण आनदसदया होईल की फसबकच खर जनक मयाकय नसन अचनवयासी भयारती चदव नर दर आहत या वचतिमतवयावर एक दचटिकप

चदव नर दर याचया जनम १८ मयाचय १९८२ सयाली न ॉकय मध झयालया तयाच आईवडील बऱयाच वरयाापयासन अमररकत सथयाचक होत वडील डॉकटर असलयामळ मलयानही डॉकटर वहयाव ही तयाची इचया होती परत चदव याच सवपन कयाही वरळच होत तयानया एक शसवी उदोरपती होऊन जरयात नयावलौचकक कमवयाचया होतया

२०१२

फसबकचा जनम हारवरव वरदापीठात झाला होता तारळी हारवरवमध lsquoहारवरव कनकशनrsquo नाराचा सकतसथळाचा उपकरमारर विव आवि ताच सहकारी वमतर काम करत होत तात त शसरीपि झाल बऱाच कालारधीनतर माकव ानी ा पोजकटरर सहोगी महिन काम कराला सररात कली काम करता करता माकव न फसबक पोजकटचा बारकाईन अभास कला आवि चािाकषपि तो पोजकट lsquoफसबकrsquo ा नारान रवजसटरसदा कलाजवहा माकव न फसबकचा नाराचा िरपोग सर कला तवहा विव आवि ताचा वमतरानी ाचा तीवर वररोध कला ाररन ताचात बाचाबाचीपि झाली होती जवहा पररवसथती हाताबाहर जाला लागली तवहा हारवरवचा सचालकानी कोटावत जाणाचा सलला विला जवहा फसबक माझ आह अशी पवसदी माकव न सर कली तवहा विव आवि ताचा वमतरानी कोटावत कस िाखल कली फसबक माझी सकलपना आह आवि तात माकव कठही नवहता अस विव ानी कोटावत ठिकारन सावगतल कोटावन सपिव आरोप-पतारोप ऐकन घतल आवि वनिव विला की फसबकची सकलपना विव ाची आह आवि ती चोरलाबददल ताना नकसानभरपाई महिन ६५० लकष अमररकन रॉलर दार परत विव आवि ताचा वमतराच महिि होत की फसबकचा सधाचा बाजारभाराररन वह नकसानभरपाई ठररारी गोलरमन सननच ानी फसबकची सधाची वकमत ५०० िशलकष अमररकन रॉलर रतवरली आह

8

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

महाराषटर पोरका झाला बाळासाहब ठाकर नावाच वादळ शिवतीराथाचा किीत शवसावल

तबबल २० लाख लोकाचा जनसमदा हा पराकरमी वशतिमतवाच दिथान घाला शिवतीराथावर तो हा एक चमतकार आह गपरषान मतयवर शवज शमळवला हच तो दिथावतो एक महाितिती अनतात शवलीन झाली एकतीकड साहबानी उभारलला मराठी अशमतचा शविाल गढ ताचा कतथातवाची साकष दत होता तर दसरीकड इशतहासातील पराकरमाची आठवण दत lsquoगढ आला पण शसह गलाrsquo हा भाव लोकाच अशय राबवत नवहता

शिवतीराथावर जमा झालला अफाट जनसागर हाच गोषीची साकष दत होता कती

ldquoसाहब गल नाहीतजाणारही नाहीत

त आमचा हदात शवटप यतजजवत असणार आहतrdquo

मराठी मनाला एकतर आणणारा मराठी माणसाचा मनावर अशिराज गाजशवणारा राजा गला ताचा शदवगत आतमास शचरिाती लाभो शहच ईशवर चरणी पारथानाशहदहदसमाट शिवसनापमख व शी बाळासाहब ठाकर ाना भावपयणथा शदाजली

२०१२

7

परवग ध

बऱयाचशया लोकयानया ह कदयाचचत ठयाऊक नसल की सोशल वबसयाइट फसबक (Facebook) महणज एफबीचया जनक एक भयारती आह वयाचन आशच य वयाटल नया फसबकच जनक lsquoमयाकय जकरबरयrsquo नसन अमररकतील अचनवयासी भयारती lsquoचदव नर दरrsquo आहत चदव याची कलपनया चोरन मयाकय न फसबक बनवल आह

भयारती आचण जरयातील अनक वक lsquoफसबकचशवया जीवन शनrsquo असया गरह करन बसलयामळ फसबक जरयातील सवयायचिक लोकचरि सयामयाचजक सकतसथळ बनल आह मयाकय जकरबरय यानी असया कयाही नयावलौचकक चमळवलया आह की जो तो तयाचच रणरयान रयातयानया चदसत आह फसबक मयाकय न तयाचया कॉलज जीवनयात शोिल अस सयाचरतल जयात तयावर आियारीत चचतरपटसदया तयार झयालया परत यामयारील रचपत कळलयावर आपणया सवयाानया आशचयायचया िककया बसलयाचशवया रयाहणयार नयाही आचण आनदसदया होईल की फसबकच खर जनक मयाकय नसन अचनवयासी भयारती चदव नर दर आहत या वचतिमतवयावर एक दचटिकप

चदव नर दर याचया जनम १८ मयाचय १९८२ सयाली न ॉकय मध झयालया तयाच आईवडील बऱयाच वरयाापयासन अमररकत सथयाचक होत वडील डॉकटर असलयामळ मलयानही डॉकटर वहयाव ही तयाची इचया होती परत चदव याच सवपन कयाही वरळच होत तयानया एक शसवी उदोरपती होऊन जरयात नयावलौचकक कमवयाचया होतया

२०१२

फसबकचा जनम हारवरव वरदापीठात झाला होता तारळी हारवरवमध lsquoहारवरव कनकशनrsquo नाराचा सकतसथळाचा उपकरमारर विव आवि ताच सहकारी वमतर काम करत होत तात त शसरीपि झाल बऱाच कालारधीनतर माकव ानी ा पोजकटरर सहोगी महिन काम कराला सररात कली काम करता करता माकव न फसबक पोजकटचा बारकाईन अभास कला आवि चािाकषपि तो पोजकट lsquoफसबकrsquo ा नारान रवजसटरसदा कलाजवहा माकव न फसबकचा नाराचा िरपोग सर कला तवहा विव आवि ताचा वमतरानी ाचा तीवर वररोध कला ाररन ताचात बाचाबाचीपि झाली होती जवहा पररवसथती हाताबाहर जाला लागली तवहा हारवरवचा सचालकानी कोटावत जाणाचा सलला विला जवहा फसबक माझ आह अशी पवसदी माकव न सर कली तवहा विव आवि ताचा वमतरानी कोटावत कस िाखल कली फसबक माझी सकलपना आह आवि तात माकव कठही नवहता अस विव ानी कोटावत ठिकारन सावगतल कोटावन सपिव आरोप-पतारोप ऐकन घतल आवि वनिव विला की फसबकची सकलपना विव ाची आह आवि ती चोरलाबददल ताना नकसानभरपाई महिन ६५० लकष अमररकन रॉलर दार परत विव आवि ताचा वमतराच महिि होत की फसबकचा सधाचा बाजारभाराररन वह नकसानभरपाई ठररारी गोलरमन सननच ानी फसबकची सधाची वकमत ५०० िशलकष अमररकन रॉलर रतवरली आह

8

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

बऱयाचशया लोकयानया ह कदयाचचत ठयाऊक नसल की सोशल वबसयाइट फसबक (Facebook) महणज एफबीचया जनक एक भयारती आह वयाचन आशच य वयाटल नया फसबकच जनक lsquoमयाकय जकरबरयrsquo नसन अमररकतील अचनवयासी भयारती lsquoचदव नर दरrsquo आहत चदव याची कलपनया चोरन मयाकय न फसबक बनवल आह

भयारती आचण जरयातील अनक वक lsquoफसबकचशवया जीवन शनrsquo असया गरह करन बसलयामळ फसबक जरयातील सवयायचिक लोकचरि सयामयाचजक सकतसथळ बनल आह मयाकय जकरबरय यानी असया कयाही नयावलौचकक चमळवलया आह की जो तो तयाचच रणरयान रयातयानया चदसत आह फसबक मयाकय न तयाचया कॉलज जीवनयात शोिल अस सयाचरतल जयात तयावर आियारीत चचतरपटसदया तयार झयालया परत यामयारील रचपत कळलयावर आपणया सवयाानया आशचयायचया िककया बसलयाचशवया रयाहणयार नयाही आचण आनदसदया होईल की फसबकच खर जनक मयाकय नसन अचनवयासी भयारती चदव नर दर आहत या वचतिमतवयावर एक दचटिकप

चदव नर दर याचया जनम १८ मयाचय १९८२ सयाली न ॉकय मध झयालया तयाच आईवडील बऱयाच वरयाापयासन अमररकत सथयाचक होत वडील डॉकटर असलयामळ मलयानही डॉकटर वहयाव ही तयाची इचया होती परत चदव याच सवपन कयाही वरळच होत तयानया एक शसवी उदोरपती होऊन जरयात नयावलौचकक कमवयाचया होतया

२०१२

फसबकचा जनम हारवरव वरदापीठात झाला होता तारळी हारवरवमध lsquoहारवरव कनकशनrsquo नाराचा सकतसथळाचा उपकरमारर विव आवि ताच सहकारी वमतर काम करत होत तात त शसरीपि झाल बऱाच कालारधीनतर माकव ानी ा पोजकटरर सहोगी महिन काम कराला सररात कली काम करता करता माकव न फसबक पोजकटचा बारकाईन अभास कला आवि चािाकषपि तो पोजकट lsquoफसबकrsquo ा नारान रवजसटरसदा कलाजवहा माकव न फसबकचा नाराचा िरपोग सर कला तवहा विव आवि ताचा वमतरानी ाचा तीवर वररोध कला ाररन ताचात बाचाबाचीपि झाली होती जवहा पररवसथती हाताबाहर जाला लागली तवहा हारवरवचा सचालकानी कोटावत जाणाचा सलला विला जवहा फसबक माझ आह अशी पवसदी माकव न सर कली तवहा विव आवि ताचा वमतरानी कोटावत कस िाखल कली फसबक माझी सकलपना आह आवि तात माकव कठही नवहता अस विव ानी कोटावत ठिकारन सावगतल कोटावन सपिव आरोप-पतारोप ऐकन घतल आवि वनिव विला की फसबकची सकलपना विव ाची आह आवि ती चोरलाबददल ताना नकसानभरपाई महिन ६५० लकष अमररकन रॉलर दार परत विव आवि ताचा वमतराच महिि होत की फसबकचा सधाचा बाजारभाराररन वह नकसानभरपाई ठररारी गोलरमन सननच ानी फसबकची सधाची वकमत ५०० िशलकष अमररकन रॉलर रतवरली आह

8

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

मारक सोबतचा रोरकरचऱाानी दिव नाराज झाल पण लौररच ताानी सवतःला सावरन lsquoसमदझरोrsquo ा नवीन पररलपावर राम रराला सरवात रली

आज तााचा हाही पररलप चाागलाच गाजला आह आपण सवतःला रा समजता फसबरच जनर री समझीरोच सासापर असा दवचारलावर दिव ााचा सरळ उततर ता ldquoमी सवतःला असा एर शसवी उदोजर महणन बघण पसात ररतो जान सवतसोबत समाजासाठी राहीतरी चाागल रल आहrdquo फसबरचा परररणातन दमळालला धडाबददल त महणतात री ताानी शाळतच वब-परोगादमाग दशराला हवा होता अाकत असही नाही री लोरााना दिव ााचाबददल मादहतच नाही नरताच बनलला lsquoि सोशल नरवरक rsquo मध तााचीही भदमरा िाखवली गली आह शवरी तााचादशवा फसबरची गोषट अधरी आह हाबददल बोलताना त महणाल ldquoमी परमतः घाबरलो होतो री मला खलनार िाखवतात री रा पण दचतरपर पाहन माझा साभरम िर झालाrdquo

दिव जीवनाचा रहसाबददल महणतात ldquoआपलाला आपला चराातन दशरता आल पादहज आदण ताातन ोग तो बोध घऊन लगच पढचा परवास सर रला पादहज दरा वा नवीन उपकरमाचा शीगणशा रला पादहजrdquo

२०१२

9

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

दकषिण कोरिया काहीसा कानावि न पडणािा शबद हा दश आपलया आकशया खडातील अती- पववकडील एक महतवाचा दश महणन ओळखला जातो साधािणत कहदसानापासन समाि ६००० ककलो मीटि अतिावि कोरियन दीपकलपाचया दकषिणला हा दश वसलला आह १५ ऑगसट १९४५ ला जपान पासन हा दश सवततर झाला कोरियाची लोकसखया साधािणपण ५ कोटीचया घिात आह तयातील १ कोटीचया आसपास जनता कह तयाचया िाजधानीचया शहिात महणजच सउलमधय कनवास कित आह कोरियाची िाषटरभाषा कोरियन आह कतला कोरियामधय हगल अस सबोधल जात कोरियातील हवामान समशीतोषण आह

कोरियात ४ ऋत आढळतात तयात पामखयान वसत उनहाळा पानझड आकण कहवाळा आहत

कहवाळयातील तापमान -१० अश सकलसअसपययत असत ति उनहाळयात +३५ अश सकलसअसपययत असत कोरियाच चलन ह वोन आह सधया ११०० कोरियन वोन महणज १ अमरिकन डॉलि आह मागील २५ वषाषात हा दशान खपच जलद गतीन पगती कलली आह

कोरियाचया पगतीत कजतका मोलाचा वाटा यील वयापािी आकण भाडवलदाि मडळीचा आह तवढाच यील सशोधन किणाऱया ससा आकण सशोधक याचासदा आह

२०१२

कोरियातील शिकषणपदधती

कोरियात बालवाडी (ककडिगाडडन) नति पाथकिक शाळा सहा वरड नति िाधयकिक शाळा ३ वरड तयानति उचच िाधयकिक शाळा ३ वरड (६+३+३ अनबध) यापकाि आह उचच िाधयकिक कशकषणानति कवदापीठातील सवड शाखासाठी ४ वराडचा पदवी अभयासकरि असतो पाथकिक त उचच िाधयकिक कशकषण ह कवनािलय आकण सवााना बधनकािक आह शाळा कह दोन सतािधय असत कपपग आकण फॉल उचच कशकषणासाठी कोरियात क करिय पवश पिीकषा घतली जात

कोरियातील नावाजललया सिोधन ससा आशण शवदापीठ

कोरियात भाितापिाणच काही सिकािी सपथा आहत तयािधय पािखयान (ककपत) KIST (Seoul ) KAIST (Daejon) आकण काही कवदापीठ हा गणलया जातात ldquoकपतrdquo कह सधया कोरियातील सवड कवदापीठािधय पथि करिाकाची सशोधन सपथा आह कोरियािधय बिच सिकािी आकण खाजगी कवदापीठ आहत तयातलया काही सपथा जागकतक दरयाडचया आहत आकण या कवदापीठािधय कवदशी कवदारयााना काही पिाणात कशषयवतया कदलया जातात काही कवदापीठािधय नावाजलली कवदापीठ महणज SKY (पकाय) Seoul National University (SNU) (सउल िाषटीय कवदापीठ) Korea University (कोरिया

10

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

विदयापीठ) Yonsei University (योन स विदयापीठ) त सच निीन गणतयाविकस नयार Haanyang University (हनययाग विदयापीठ) Sukmyung University (कयग विदयापीठ) Sogang University (ोगयाग विदयापीठ) Pohang University of Science and TechnologyPOSTEC (पोहयाग शयासतीय आवण ततरकीय विदयापीठ पोसतसक) अशी बरस च नयाियाजिसिी विदयापीठस आहसत

भारतातन सशोधनासाठी यणाऱयासाठीधययाचयया कयाळयामधयस मोठयया परमयाणयािर शोधक आवण विदयारययााचया कि कोररययाकडस ियाढिसिया आहस तययातीि कयाही विदयारथी कोररययातच पोसट गरजयएशन (पदवयततर) पीएचडी (डॉकटरस ट) त सच पोसट डॉकटरस ट करयायिया यसतयात याधयारणपणस यायन आवण इवजनीअररगचयया विदयारययाानया इरस चयागिया ियाि आहस

जर पदवयततर अभययाकरमयायाठी ऍडवमशन घययायची अ सि तर आपलययािया आपलयया आिडीचयया विषययाचया वकिया आपलयया परमख विषययाशी वनगवडत अिसिस परयाधययापक कोररयन विदयापीठयाचयया ldquoिसब-याईटrdquo(Website) िया भसट दसउन शोधयािस ियागतयात वकिया आपलयया विषययाशी वनगवडत ररचच आवटचकि बघयािस ियागतयाततययात तययाचया पणच पततया इमसि वदिसिया अतो तययािर पकच करयािया कयाही िसळस

२०१२

विदयापीठयाची ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) कोरियन भयाषतच असत तवया थोड कठीण ोत पण बतक नयाियाजलली विदयापीठ आवण इगरजी बोलणयाि पयाधययापक तययाचयया सितःचयया ldquoिब-सयाईटrdquo (Website) इगरजी आवण कोरियन भयाषत तययाि कितयात आपण शोधललयया पयाधययापकयालया पथम आपली मयावती ि सविसति इमल कियािया ऍडवमशन टयशन फी आवण ियायायचया खचच ययासयाठी वशषयिती अशी विनती कियािी कयाी विदयापीठयामधय तययाचयया वशषयिती असतयात तययासयाठीसदया आपलययालया आधी आपलया lsquoोसट-गयाईडrsquo शोधयािया लयागतो मग त आपलययालया वतथ अजच किया अस सचितयात तययानति पिश वमळणययाकिीतया मतियाची कयागदपत पयाठियािी लयागतयात तययामधय आपलया पयासपोटच भयाितयातील वनियास पमयाण पत आपलयया पयालकयाच वनियासपत वकिया पयासपोटच बक-सटटमट वकिया इकॉनॉवमक सपोटच लटि वकिया सकॉलिवशप लटि यवनववसचटी टयानसवसरिपट मयाकच शीट २ िफिनस लटि आवण एखयादया पोजकट कललया असल ति तययाची कयागदपत (Documents) फॉल सवमसटि च पिशअजच म मवनययात सर ोतयात ति वसपग सयाठीच पिशअजच नोव बि मवनययात सर ोतयात पतयक विदयापीठयाचयया वनयमयानसयाि तयािखया आवण लयागणयािी कयागदपत बदल शकतयात कोरिययामधय बिच मवलया विदयापीठ आत तययामधय फकत मवलया विदयाथथी असतयात अशयया वठकयाणी मवलयानया लिकि पिश वमळ शकतो उदयािणयादयाखल Ewha Womans University (इवया मवलया विदयापीठ)

11

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

खाली काही महताचा वदापीठाची ना दत आह जा वठकाणी आपलाला सशोधनासाठी मोठा परमाणार सशोधनाचा सधी आहतhttpwwwpostechackrhttpwwwyonseiackrhttpwwwewhaackrhttpwwwhanyangackrhttpwwwknuackrhttpwwwajouackrhttpwwwchonbukackrhttpwwwsogangackrhttpwwwskkuackrhttpwwwsejongackrhttpwwwhallymackrhttpwwwyuackrhttpwwwssuackrhttphomechonnamackrhttpwwwkonkukackrhttpwwwhufsackrhttpwwwdonggukackrhttpwwwkangwonackrhttpwwwcauackrhttpinhaackrhttpwwwcnuackrhttpwwwkaistackr

२०१२

12

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

लिखाणाच परयोजन सपादकीय असो अथवा ऐलिहालसक असो अथवा वयकीलचतर वा अनभव आधारीि असो तयामागीि पररणा लह एकच (समान)असि िी महणज ि लिखाण व लवचार िोकापययि पोहचाव व तयावर लवचार व लववचन वहाव अशाच एका पररणन भारीि होऊन ह लिखाण हािी घिि आपलया मािीशी महणज जया मािीि आलण जया समाजाि आपण जनमािा आिो तयाचयाशी आपि नाि लनगडीि असि िो सगध महणज तया मािीचा दरवळ आपलया नसानसाि लभनििा असिो या आपलया मनािीि ससकारावर जवहा परदशािीि ससकक िीचा वािावरणाचा आघाि होिो िवहा एक मोठा बदि घडिो िो आपलया लवचारसरणीि आलण राहणीमानाि आयषयाची अलधक वरष भारिाि महणज आपलया माि कभमीि काढलयानिर नोकरीलनलमतत मधयपवषिा महणज दबईिा सथाईक होणयाचा योग आिा िथीि ससकक िी आचारलवचार व राहणीमान परथम परथम लनराळ भासि पण हळहळ तयाि एकदम एकजीव झािो पण तयाची कारणमीमासा किी असिा अस आढळि की आखािी दशाि व मखयतव दबई मध भारिीय िोकाची सखया भरपर आह िसच भारिीय िोकाच समह उपहार ग कह वयवसाय आचारलवचार याची भरपर रिचि आह िसच भारिापासन ह दश जासि दर नसलयामळ िोकाच आवागमनपण भरपर असि आपण आपलया दशाचया खप िाब आहोि अशी एकटपणाची भावना पण मनािा लशवि नाही

२०१२

दबईमधील सहा-सात वराषाचा कालावधी कसा गला त समजल पण नाही नोकरी वयवसायातील आकाकाना सीमा नसतात महणतात ना sky is the limit अशीच मनीरा बाळगन नवीन नोकरीच अवसर (Job Opportunities) शोधत होतो आणण कमषाधमषा सयोगान दणकण कोररयामधय नोकरीची सधी आली आतापययत पववकडील दशापकी णसगापरच उदाहरण डोळयासमोर होत कारण णतकडही बरच भारतीय साणयक आहतकोररयातील इणचओन हवाई-तळावर (Incheon Airport) पदापषाण कल व लीमोझीन करन हॉटलमधील ररसपशनवर दाखील झालो णतनच ldquoसासकक णतक धककाrdquo (Cultural Shock) ला सरवात झाली काहीही आकलन न होणारी भारा अनाची णवणभनता णनराळ रीणतररवाज ह सवषा खपच धककादायक होत माझयासाठी कोररयन भारतन सपकषा साधता यत नसलयान व इगरजी इकड जासत कोणास यत नसलयान खपच पचाईत झाली बाहर णिरायला तरी कस जाणार ऑणिसमधय दखील तीच तऱहा सगळया िाईलस आणण डॉक़यमनटशन कोररयन भारमधय असलयामळ काम तरी कस चाल कराव हा परशन पडला इकडन राजीनामा दऊन णनघन जाव असा णवचार चमकन गला सवषा दबईतील आणण भारतातील णमतानी णदलासायकत आधार दत हा आकणसमक णनणषाय घऊ नय अस साणगतल अाषात सधयाचया आण षाक मदीचया वातावरणात असा णनणषाय घण िार चकीच होत व अशकयपरायदखील होत या पररणसतीला कस सामोर जाव असा णवचार कर लागलो

13

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

कठलयाही परिसथितीत तोलयामयान सिचयाि (balancing thought) कया कियािया याच उतति हयािळी मलया समळयाल

परथिम मी फसबक (FaceBook) िि सरियाशील (active) होणयाच ठििल मियाठी मडळ कोरिया(MMK) आसि ईडीस इन कोरिया (IIK) बददल मयासहती समळयाली मियाठी मडळ कोरियातील एक सभयासद डॉ हरिषचदर सििीमयाळी याचयाशी सियाद सयाधलया तयानी फयाि उततम ि मयासहतीपिण मयारणदशणन कल तयानी मलया घिी िियाियास बोलयािणयाच सनसमतत करन चयाि भयािती (मियाठी) लोकयाचया ओळखी घडिन आिलया तसच मलया Incheon Asian Festival मध सहभयारी कििन घऊन मयाझया एकटपिया दखील दि कलया अनक कटबयाशी आसि वकतीशी ओळखी झयालया जया सधया सिसिध हतनी कोरियात थियासक झयालया आहत ियानरीदयाखल कयाही नयाि इकड नमद कियािीशी ियाटतयात डॉ हरिशचदर सििीमयाळी शी परिि चौधिी डॉ सिि दशमख शी शसशकयात ियाधि शी परशयात पिकि शी सचियार वयास डॉ परमोद सशद शी रियानन आनदयाच ह आसि अशया अनक सकतीतिी लोकयाचया नह समळयालया ि समळतो पि आह तयाच दिमयान मयाझी पतनी सौ तनिया भट सह पि कोरियात मयाझया बिोबि ियाहयाियास आली आसि तयामळ मयाझ एकटपि आसि ििियाची समया पिणतः सपली आमही दोघही आतया कोरियात हळ हळ रळ लयारलो आहोत अस ियाटतमयाझया हया सिण ससषिपत अनभियाच ससहयािलोकन कल असतया बऱयाच

२०१२

14

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

महाराषटातील शहरामधन खडयातन गावातन व अनक जिलहामधन जह तरणजिढी कोररयामधय उचचजशकषण आजण सशोधनासाठी साजयक झाली आह आजण जह परजरिया अतटिण चाल आह ह सवव मराठी आजण भारतीय एकमकाशी फसबक (Facebook) या सामाजिक सगणकीय महािालादार (Social Website) सिकावत आहत आजण कोररयातील जवजवध भारतीय कायवरिम आजण उतसवाचया आयोिनामधय सजरिय आहत आिलया नातवाइकािासन लाब आजण फार फार िववकड (Far-eastला) तयानी आिली ससकक ती आचारजवचार दवाणघवाण ििली आह आजण ती दखील परजतकल िररजसतीत आजण आिल जशकषण व वयवसाय साभाळीत खरोखरच जह गोषट मला खि कौतकासिद वाटत तसच मी भारतीय आजण मराठी असलयाचा अजभमान दखील वाटतोइजतहासात जशवािी महारािानी मराठशाहीची आजण सवराजयाची जयोत िटजवली ती िशवयानी मशालीपरमाण िटवन अटकिार झड रोवल (लाहोर िययत) ती मराठशाहीची मशाल आचायव परकअत परभोधनकार ठाकर आजण बाळासाहब ठाकर यानी आिलया लखणीचया आजण वकक तवाचया माधयमान सवतत भारतातही जवलत ठवली तोच आजण तोच वारसा लाभललया आिलया महाराषटातील तरणानी जवदारयायनी उचचजशजकषतानी आजण वयावसाईकानीदखील या मराठशाहीचया मशालीची जयोत कोररयामधय िववकडील सयावचया जकरणापरमाण उिळवली

२०१२

आह आणि हा कोरियातील मिाठीचा परवगध पणचिमपययत महिज सरव जगात पसिरि हच आमच सरपन आह

15

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

मला बऱाच दिवसापववीचा एक परसग आठवतो मी व माझा दमतर मसि सन २०११ चा ऑगसटमध य ldquoसननrdquo (रोदपन ऑगननाझयशन फॉर नदलर दफदिस) दिथय लािन हाडॉन कोलाडर काानदनवत आहय दतथय काही परोग करणाकररता ३ मदहनाचा कालावधीसाठी गयलो होतो दिनयवा दसवझललडला पोहचलावर चयक-आऊट करत असताना मी आपला आिबािला भगवतान आपलय मन रमावय महणन अनयक सिर अशा गोषटीची (मी कोणता सिर गोषटीदवषी बोलतो हय सजास सागणय न लगय) दनदमनती कय लयला मनोरम अशा चालता बोलता परयकषणी सथळाकडय बघणात रमलयलो होतो तयवढात मागन कोणीतरी मराठीत बोलणाचा आवाि कानावर पडला समोर असलयला परयकषणी सथळावरन नकळत निर मागय दफरली व तय का बोलताहयत ाकडय कान लागलय आवाि ओळखीचा वाट लागला अन थोडावयळानय खातरी झालावर मी ता माणसाचा पाठीवर थाप मारली तानय मागय वळन पादहलय पण ताचय परशाथनक डोळय पाहन मला हाची िाणीव झाली की बडनय मला ओळखलय नवहतय मी तास ताचा लहानपणाचा गोषी साग लागलो आदण ताचा चयहरा परफदललत झाला आदण दचराग असय बड िोरात ओरडला व माझा मनात परयकषदण सथळाबरोबर िय काही करावाचा दवचार होता ता दरि यचय बडोबानय साथनक करन मला कडकडीत दमठी मारली आदण आमचा सखसवाि सर झाला मला माझा बरोबर मसि आहय ाचयही भान नवहतय पण थोडावयळानय

२०१२

मसदन जमतील तया खयाणयाखणया करन ननघयाचया सचनया कलया आनण मग आमी एकमकयाचया ननरोप घतलया न कथया इथ सयागणयाच कयारण अस की आपली भयाषया आनण आपल लोक आपलयालया भटली तर आपलयालया कसली भयान रयात नयाी आनण या ननम परतकयालया अगदी परतकयालया जगयाचया पयाठीवर कठी आनण कोणतयाी सथयानी सयारखयाच लयाग ोतोकोररयात आलयावरसदया आपलया मडळीची कयाी वगळी पररनसथती ोत नसत आनण मग सगळी मडळी आपलयालया जमल अस टोळक शोधत निरत असत मयातर मरयाठी मडळ कोररयान ती उणीव आपलयासयाठी भरन कयाढली आनण लोकयानया जयाणीवच ोऊ नदली नयाी की आपण आपलया कटबपयासन जयारो मल दर आोत मरयाठी मडळ कोररयाच रोप कयाी उतसयाी मडळीनी तीन वषयाापववी लयावल ोत आनण आज तयाचया वटवकष आपणयास पयायावयास नमळतो आ या वटवकष आपणयास पयायावयास नमळणयाच एकमव कयारण मणज हयासयाठी ननःसवयाथथ वतीन कयाम करन आपलयातलच कयाी मडळी एकतर करणयासयाठी झटणयार अनवरत न थकतया कयाम करणयार उतसयाी यात मी २०१० सयाली ऑगसट मननयात कोररयात दयाखल झयालो मनयाची नसथती मणयाल तर ती एखयादया घरयापयासन भरकटललया नवनशकया पयाखरयासयारखी झयालली कोणतयाी गोषीत मन रमनया मन रमवणयाचया परतन करणयासयाठी मी िसबकचया वयापर करणयास सरवयात कली आनण कयाी मननयातच नमतरयाची गणती जयारयावर पोचली जयातली ५

16

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

मडळी कोरियातील िहिवासी िोत आहि मग काय मिाठी मडळ कोरिया हा आपलया मडळाचा शोधसदा फसबकदािच लागला आहि लगच मी हात सिभागी झालोमिाठी मडळ मिटल की आपलया डोळयासमोि एक हचतर उभ िाित त मििज एक खोली आि तयात २०-२५ लोक जमलल आित आहि तयाची चचाचा चालली आि एकाचिी दसऱयाशी एकमत िोत नसत परतयकजि आपिच कस बिोबि आिोत ि ठामपि माडणयाचा परयतन कित असतो पि सितशवटी सगळयाचया मनापरमाि एक हनिचाय िोतो आहि सवचाजि त काम किणयास कठलयािी िवयादावयाहशवाय तयाि िोतात व आपल सवचासव पिाला लावन आपलयाला हदलली जबाबदािी कशयािीतीन पाि पाडता यईल याकड हा मडळीच लकष लागत आपलया मिाठी मडळाची हसथिती यापकषा कािी वगळी नाहि मातर इथि एका खोलीत न बसता ततरजानाचया सािाययान आपापलयाच घिात बसन िी मडळी परतयक कायचाकरमाची सिचना कित असतात आहि तो कायचाकरम पिचातवास नत असतात आहि त हि हनःसवाथिचा अशया ितन सगळी मडळी एका छतराखाली हटकवन धिि ि एखादा घिातील कतयाचा परषासदखील जमत नसत िो पि कोरियातील मिाठी मडळी मातर त जमवन आितात याच आपलया सवाानाच कौतक आि ldquoमिाठी मडळrdquo मिटल की सवााचयाच चिऱयावि एक छानस हसमत उमटत आपलया मडळात दाखल िोणयासाठी एकच अट आि

२०१२

17

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

सवपनात पनाहिलल मरनाठी मडळ कोररयना दऊ शक मी ज कनािी हवचनार मनाडणनार आि त मलना वयहतिकररतयना कनाय वनाटत तच हलिीत आि आहण मिण तयनावर बनारकनाई हवचनार विनावना अस मलना वनाटत यना लखनादनार आपली मत मनाडनावयनाची हि एक सधी मिणना मी घतोय यना हवषयनावर पढ चचनाचा विनावी अशी पनाजळ अपकना कोणतयनािी ससस पणचातव यत त सम चा कनायचाकनाररणी आहण सकरीय कनायचाकतयनाामळ आजहमतीस ३०० ि अहधक सभनासद असललयना आपलयना सहकय कनायचाकतयनााना सम चा आहण अहधकत (Official) कनायचाकनाररहणची जोड दणयनाची गरज आि तयनामळ शकय हततकयना लौकर कनायचाकनारीणी विनावी िी सहदचनाममकोचयना (मरनाठी मडळ कोररयना) कनायचाकनाररहणसोबत आणखी एक गोषट सनाततयना गरजची असत आहण ती मिणज अ चा पशनाहशवनाय कनािीच िोऊ शकत नािी आहण आपण सभनासद सवीकनारतनाना तयनाचयनाकड सनाधना एक कोररय वोसदना घत नािी ि आपण सवनाास मनाहिती आि ldquoममकोrdquo आह चाकररतयना जर सबळ करनावयनाच असल तर आपण यनापढ पतयक सभनासदनाकड वनाहषचाक वगचाणी गोळना कली तर तयनाचना फनायदना िना मडळनाचयना उजजवल अशयना भहवतवयनासनाठीच िोणनार आि ि मनाझ मत आपण सवनाास रचल अस मलना वनाटत ldquoममकोrdquo वनाहषचाक चनार कनायचाकम सनाजर करनावत ि मनाझ पहिलयना पनास ठनाम मत िोत त मिणज सकनात पनाडवना गणपती आहण हदवनाळी ि कनायचाकम जर आपण सनाजर कल तर वषनाचात ४ वळना आपलयनालना वी लोक

२०१२

जाणन घणाची आणण तााना भटणाची साधी णिळल हात साश नाही सण साजर कल महणज एकतीकरण होत ा सणााचा णनणितान एकतीकरण तर होईलच आणण लोकसागरहही वाढल

आपला िाडळाची िाणसक अशी बठक वहावी ही िाझी सपत इचा आह कारण तािळ आपण एकसाध बााधलल राह ह णह णततकच खर परतकवळी परतकास जिलच अस नाही पण िणहनाचा एका तारखस (वा इतर एखादा णिवशी) आपण सकाइपचा िाधिातन भटलो तर एकिकााच हालहवाल आणण इतर गोषी जाणन घता तील ििको ही कवळ एक सासा अवा िाडळ नसन त आपल हककाच घर वहाव अस जर का आपण सवाास वाटत असल तर तासाठी एकजटीन परतन करन त वाढीस कस लागतील ाकड बारकाईन लकष िण आत ाणतक िहतवाच आह अस िला वाटतिराठी िाडळाचा हा बहरलला वटवकष उतरोतर असाच बहरत जावो आणण हा वटवकषाचा पारा बाासवरपी आपल का यकतत वाढीस लागोत हीच भगवाताकड परा यना

18

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

अगदी खर सागतोय ती मला भरपर सतावत कधी अभयास करताना तर कधी कधी रातीचया वळी अगदी माझया घरी यऊन ती मला आपलीशी करत मागचयाच आठवडयातील गोषट सागतो परीका जवळ आली असलयान मी अभयास करत होतो अगदी गढन गलो होतो माझी आई माझयाबरोबरच बसन काहीतरी वाचत होती माझयाकड आईच अधनमधन लक जात होत आणि अचानक ती आली मी तर तयावळी बराफासारखा गपप बसन राणहलो आता आईला कळल तर माझ काय होिार हा परशान माझ डोक भि-भित होत पि ती मात माझा नकळत ताबा घत होतीकळत -नकळत मी णह णतचयाकड ओढला गलो आणि अभयासाची वाट लागली झाल थोडयाच वळात आईनी आमहाला पकडल पनहा अभयास करताना णतला यऊ णदलस तर माझयाशी गाठ आह अस बरचस काहीतरी आई बोलन गली एकदा तर कमालच झाली आमच एक खडस सर कलास घत होत आमचया हा सराना ओरडायला अगदी एवहडस कारिही परत तयामळ तयाचया कलासला आमही गपप बसललो असतो पि तया णदवशी णतन थोडा गोधळच कला अगदी कलास सपत आला असताना भर वगाफात णतन परवश कला सराची व माझया णमताची नजर चकवत सरळ ती माझया शजारी यऊन बसली सराच णशकणवणयात लक असल अस वाटन मी णतचयाकड वळलो णतची थोडीरार नजर माझया डोळयावर यत इतकयात सराचा कठोर आवाज माझया कानावर पडला मी ताडकन उभा राणहलो परतयकवळी

२०१२

बोलणी खायला लावणारी ती मातर पळन गली आणण भर वगागात मला एकटयालाच ओरड खावी लागली अशी ती मला जवा वीवीशी वाटत तवा ती यत वगवगळया सवपनााचया दणनयत सफर घडवत आणण णनघन जात तर कधीकधी नको तया वळी आणण नको तया णिकाणी यऊन माझी अशी ण ददगाशा करत अरागात तमचाी णतचयाशी या ना तया कारणान साबाध आलला आ तमी ओळखता का णतला का मीच सााग मग ऐका तर मला सतावणारी ती कोण मणाल तर ती मणज ldquoणनदादवीrdquo माझी झोप मला सतावणारी ती ण अशी

19

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

दिनाक २२ ऑगसट २००७ रोजी आमच अतीपरवकडील या िशात आगमन झाल ऑगसटमधय अजन काही बघच नय असलया काही गोषी रसतयात दिरत असतानािदिल आमच लकष (थोडिार का होईना) इकडचया नीटनटकपणा कड सरचछतकड गल एरढया कमी रळत या लोकानी साधलली परगती पाहन आमही िारच भारारन गलो आदण यथील परतयक गोष बरोबर आह आदण आपणही ती आतमसात कलीच पादहज अस सरतःला बजारन बजारन साग लागलो हादपसात काम करताना पण याच मळ ह लोक यरढया पढ गलत या भारनन आमहीही रोज १३-१४ तास िचचीमधय राह लागलो

काका (आमचा बॉस ooopssshellip) सागल ती परव दिशा बनली (Naver ह आपलया rediff yahoo सारिच Timepass आह ह तो पययत आमहाला ठाऊक नवहत)

असो तर असच एका बधरारी असमादिक आपलया एका भारतीय दमतासोबत थाबल होत राती ९१५~९३० ला पोटातल कारळ ओरडन साग लागलत की बाबा आपल काका अनन भकषण करन आल आहत आदण आता तमहीपण काहीतरी ढकलाकारळयाचया हाकला परदतसाि ित आमही shutter बि करणार तोच काकाना काहीतरी Very urgent within today काम आठरल झाल आमही पनहा तासभर िचची उबरली राती १०२०-१०२५ पययत काम सपदरल

२०१२

पोर आता कोररयन कलचर शिकली आहत आशि कठलयाही गोषीसाठी नाही महित नाहीत रोजचयासारखी शह खाती झालयावर काकाना परत काही Very urgent within today आठवल नाही आमही सबव कड परसान कल (आमचा सवगडी तोवर ाबला होता सोबत)

सिनवर आलया आलया जािीव झाली की असमाशिक सवयीला जागल आहत आशि पिाच पाकी (ी-मनी काडड सोबत) हाशपसातच शवसरल आहत सहज महिन शमताकड बशितल तर तयान आठवि करन शिली ldquoराजा मीपि सकाळी पाकी िरीच शवसरलो होतो आशि तच मला शतशकाला पस शिल होतसrdquo

रातीच १०४५ होत आहत िरी जाऊन सवपाक करि अनन भकषि भाडी धि कपड इसती करि आशि िसऱया शिविी परत हाशपसात सकाळी ८३० ला हजर होि या सगळयाचा शवचार करता आमही कसीन जायच ठरशवल शमत िरन पाकी िईल आशि कसीवालयाला पस िऊन ाक हा आमचा सोपा शवचार होता

पशहलया हाकलाच एक कसी यऊन ाबली आत जाऊन महल यानगयअनग सिन तर सवारी आमचयाकड पाहत बसली बाबानो खाली उतरा शतकड जायला बसन अडीच तास लागतात ह तयान आमहाला िडयाळात का शिरवन साशगतल

20

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

आमही सरद ापिसातला एका कोरिन कलहीगला कॉल कलावि ानग यअनग मणन अजन एक गाव आ तयमही ानग यअनग ोक (Subway Station) सागा प मौपलक मापतही रऊन तान फोन कट कला नको नको ता वळला फोन करन आमही ा सरग सताला खि छळल आ अस ताचा सधाचा वपनहीला आपण ियवादशरमहीचा ोजा पिनगयला वाटल (असो आिलाला का अिना काम बनता भाड म जा कोरिन जनता) सिनपरमाण आमही िता सापगतला व मागदसथ झालो िसतात पमतर आमिा खि खश िपला िगाि भाितात िाठवहीला आपण खि िागला िट पमळाला मणन घिही आलावि पमतर िस घाला वि गला अन आमही टकसहीवालाशही ldquoनगयल ोजाrdquo बददल काही मापतही पमळत का त बघ लागलो एवाना पबल झाल ोत कोरिन वोन ४८००- आपण पमतराचा िापकटात इनपमन कोरिन वोन ४०००- मणन तान ATM काडद ियढ कल िण मशहीन त काही रिड किना झाल टकसहीवाला आता थोड वतागला आपण जोिात कश मशहीन कश मशहीन मण लागला

कोरिात ATM मशहीनला कश मशहीन मणतात प अजन एक मौपलक मापतही आमाला पमळालही ता वळस काही ldquoसमाटदफोनसrdquo नवत मणन टकसही वालालाि सवतः िका ldquoसमाटदrdquo समजन आमही तो सागल ता कश मशहीन ला गलो

२०१२

बराच वळ खटाटोप कलावर मितर सोबत ५-६ एमटएिचा मलिपस घऊन आलिा िशीन चालित नाही अन नसताच मलिपस बाहर त आहत अस तो महणालिा आत िातर टकसीवालिा जाि वतागलिा

ताची नजर खाऊ की मगळ अशीच काहीतरी आता ालिा सागणार तरी का महणन आमही परत आिचा वरचा कोररन मचनगलिा साद घातलिी फोन आधी पासनच मरिपड बरोबर वळवर दगा मदलिा ldquoHello one more help Actually cash machine is not working rdquo महण प यत बद झालिा आता टकसी वालालिा आिची दा आलिी आमण तान परत फोन लिावलिा (शवटी गरज आता तालिा पण होती)

टकसी वालान सगळा मलिपस तालिा वाचन दाखमवलावर कळलि की मितरान आजच भारतात पस पाठमवलि असला कारणान आजच टनझकशन पणय झालि आह आमण नव टनझकशन रातरी १२०० नतरच होईलि महणन आता आिचा पढ एकच पाया मशललिक होता तो महणज हामपसात जाऊन वतःच पाकीट घाच (लिगना अगोदर आिचापण पामकटात पस असाचत महटलि उगीचच हस नका) तर एकदा परत आिची वरात हामपसात मनघालिी नमशबान ा वळस साथ मदलिी आमण आिचा गसोडात चकक आिच नि काडया सापडलि नाहीतर तालिा हामपसात कस जाणार असही िोबाइलिन दगा मदलिा होता

21

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

हापिसात िोहचिरयत एवहाना रातरीच ११३० झाल होत आपि काका बहदा आमचरा माग लगचच पनघाल होत (उगरीचच रातरी १०० वाजता urgent teleconference होतरी महिन सागतात नहमरी) असो Security guard जो रोज सकाळरी आमहाला lsquoजोना पचमरीदा जोना पचपमदाrsquo करतो तो हातात पहरवरा रगाचरी Dukes सदश एक बाटलरी घऊन आला (नतर कळल की त कोररराच राषटरीर िर lsquoसोजrsquo होत महिन) तर अस ह काका आज आमहाला ओळखारला िि तरार नाहरीत

िरत एकदा कोरररन पचनगला साद घातलरी (रा वळस ररसपशन डसक वरन) तर महाशर टॉरलट मधर होत तबबल १२ पमपनटानरी तरान फोन उचललरावर िकपश (िरकरानचरा परशातच कोरररन नाव) - आइ एम होम एनड इटस पमडल ऑफ नाइट अस काहरीतररी ऐकवल अराथात असमापदक असलरा टोमणरान बधत नाहरी ह आता तराचरा लकात आलच होत सगळ रामारि तराला करन कलरावर तरान सकरररटरी काकाना काहरीतररी समजपवलरी आपि आमचा वर जाणराचा मागथा मोकळा झाला

खालरी रताच ldquoलकख साल िसथा म िस तो हना कमरीन तरर वजह स म आज लट हrdquo अस काहरीतररी भारतरीर पमताचरा मखातन बाहर आल पतकड साफ दलथाक करत (अराथातच-आता िस होत पखशात) आमहरी टकसरी वालराला िरत घरचा िता सापगतला

२०१२

(यानगययअनग योक Subway Station)या वळला तयाची नजर lsquoउगीचच मला काय अललबागवाला समजलत काrsquo अशी काहीतरी भासली सरतशवटी पालकटातल कोररयन वोन १२००००- तयाला मोजन दाखलवलयावर तयान टकसीचा दरवाजा उघडला आलि आमची सवारी घराकड लनघाली

घरी पोहचतो तर घडयाळात रातीच १२१५ आलि टकसीच लबल होत कोररयन वोन १२३०००- मग काय परत एकदा कश मशीन नाही काय लमताकडच कोररयन वोन ४०००- होत ना अजन

सतय घटनवर आधाररत

लखक आपलया लवसरभोळपिासाठी आलि कोठही वळवर न जाणयासाठी परलसदध आहत

22

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

मला मराठी असलाचा अभिमान अनक कारणासाठी आह पण शातपण भिचार कला तर एकच कारण महतिाच िाटत ldquoिाषाrdquo मला िाटत बहतकाच हच कारण असाि गभिमानी सितःभिषी बोलताना भलभहल आह

जानीाचा ि तकाचा तोच माझा िश आह माभझा रकात थोडा ईशवराचा अश आह |

जानोबा तकोबा जनाबाई पासन अगिी गभिमा शाता शळक आभण अरणा ढऱान प यत सिायच माझािर आपलािर अनत उपकार आहत मी शाळत होतो तवहाच िोन धड मला आठितात मी शाळत महणज १८ श नाही १९ श असो फार जनी गोषट आह एिढचतर िोन धड मला आठितात अभनल अिचटाचा lsquoलळाrsquo आभण माभणक गोडघाट अथाथात lsquoगसrsquoचा lsquoभचमणाrsquo लळा मध अिचटानी कताचा भपललाला घराबाहर काढल तर गसन भचमणाना त धड िाचलािर ता न कळणाऱा िात ( आता कळत अशातला िाग नाही) िखील मनात एक असिसथता आली होती चलभबचल झाली होती धडाचा शिटी हळिा सर लािलल ह लखक मला जिळच िाटतात हो आपला िशात माकडाला सािाळल नाही महणन मभिर पाडणार लोक आहत हो अथाथात मभिर पाडन भकिा बाधन जो धडा भमळणार नाही तो नसत धड िाचन भमळतो हो थोरामोठाचा आषािरच धड िाचन फार काही भमळाल नसल पण lsquoअममाrsquo नािाचा मोलकरणी िरचा धडा खप काही सागन जातो

२०१२

आपलया लहयानपणी परदशयात जयाची परतकयाची इचया असतच की पण lsquoपरवरगrsquo ककरया lsquoअपरयावईrsquo रयाचन तया सरपनयानया कदशया किळत याती रयाध कौत कणव आपण इकतहयास ककरया परयाण जयाणन घणयासयाठी नयाही रयाचत हो शोण हया खड रयाचतयानया तर जयागच कलल रणवन डोळयासिोर ती जयागयाच उभी करत lsquoओअकससrsquoचया शोधत किरणयार ियादर फयाकसस कदबटो lsquoएक होतया कयारहवरrsquo सयागणयाऱया रीणया गरयाणकर बोलड कलकहणयाऱया करज तडलकरयाच lsquoकोरळी उनहrsquo ककरया lsquoसखयारयाि बयाईडरrsquo सियाजयाच भयाण रप दयाखरणयार लकिण गयाकरयाडयाच lsquoउचलयाrsquo रपचया सगळयाच कथया पण करशषत रदनी करळ घतयानया डोळयात पयाणी आणणयारया ज क ियालरणकर गयािीण बयाज असलल शकर पयाटील आकण कयाहीही न कळलल जी ए कलकणणी

Towards the silver crest of Himalya च लखक जी क परधयान िरयाठी पण िळ इगजी िधलया या पसतकयाच lsquoसयाद दती कहिकशखरrsquo ह भयाषयातर महणज कथतन रकत कललया अधयाति पण खर सयाग करचयारयाची सपषटतया कया असत ह कळयाच असल तर lsquoआह िनोहर तरीrsquo रयाचलच पयाकहज नसतया ककरतया घया झर झर पयान अशी पयालटयालया लयागतयात

ओळखलत कया सर िलयापयारसयात आलया कोणीकपड होत कदविलल

डोळयािध पयाणी

23

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

खळखळ दया यया अदय सयाखळयया हयातपयाययातपोलयादयाची कयाय तमया मरणयाचयया दयारयातककवया पदया गोळययाची

मी एक पकषिण आकयाशवडी दजययाच मलया भयान नयाही मळी

ककवयाकहरवयया कपवळयया मयाळयावरन कहरवी कपवळी शयाल घययावीसहयादीचयया कडययाकडन छयातीसयाठी ढयाल घययावीवडययाकपशयया ढगयाकडन वडकपस आकयार घययावतरकयामधलयया परशयासयाठी

पथवीकडन होकयार घययावत

मलया कधीकधी वयाटत की यया तथयाककथत पहयारकऱययानी यया ककवतया वयाचलयया नसतील कया हो पण नयाही तययानी वयाचलययात आतया तयया ककवतयामधन कयाय अथथ घययायचया हया जययाचया तययाचया परश आह तययानी एवढच घतल ldquoदणयाऱययान दत जयाव आकण घणयाऱययान घत जयावrdquo मलया वयाटल की पकहलयया दोन ओळीच घतलयया की कयाय पण तस ही नयाही घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच हयात घययाव आह नया त सोकयसकर ररतयया बदलन घतया घतया एक कदवस दणयाऱययाच lsquoहयातचrsquo घययाव असया अथथ कलयाय आतया कळल न कचनह कशी तययार होतयात त

आतया गमत बघया ह फल घयया गलयाब जयाई जई कयाटकोरयाटी हयातयात धरतया यतयात चयाक चरखया हयातयानी कफरवतयात घडययाळ तर हयातयावरच बयाधतयात पययाथयच नयाही आजकयाल रलवपण घडययाळयाचयया वळवर ययायलया लयागलययात नयाही अस नयाही

२०१२

आता तमही मणालच रल इजिन कठ ातान ढकलता यत अो पण तयासाठही कोळसा आतो तर ातानहीच ओढतात ना तमही लोक उगाच नाही त अरथ घऊ नका यातन मराठही भाषा आ ळाही तशही ळत असो मही मघाशही पारकरही मणालो ना त याचसाठही आपलही असरा कशही आ सरश भट मणतात ldquo फकत आल न पारकरही कदखाना ना कोठला यार ो rdquo कदखाना आजण साजतयाच फार िळच नात आ मराठही साजतयाच नात ओळखल िात तयाच ना आ जनायक दामोदर सारकर

24

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

सावरकराचा ा काायाची जाणीव दखील नसलल ह तथाकथथत काळ lsquoमणीrsquo आज दददवान lsquoकाळपाणीrsquoवर घाला घालतात ताना ा साथहतासमोर उभ कल तर अस कोलमडन पडतील की सावराचसदा सचणार नाही कोणता ललल पललन कथवता कली की आमची माधम उदो उदो करतात आथण साथहताचा ा अखड धगधगता जात ताचाच साथहताची आहती थदली जात

मला अथभमान आह की सावरकरानी सान गरजीनी जा भाषत थलथहल जा भाषत बाबा आमट बोलल ता भाषचा सावलीत माझा जनम झाला आथण ताच भाषच बाळकड थपऊन मी ससकाररत झालो आह तो शकसथपअर का कोण होता तो महणाला होता बघा नावात का आह गलाबाला गलाब महणा नाही तर अजन काही महणा गध तर दरवळणारच ना थोडकात का गलाब महणा नाही तर अजन काही गध तर तोच णार खर आह ताच पण आजकाल नावावरन खप काही होत हो बाबा आमटाच नाव बाबा ऐवजी फादर ओममटा वगर असत तर ताना नोबल थमळाल असत कदाथचत पण भारतरतनपण नाही हो थदल ताना नावाचा भाऊगददीत अडकलली आमची मन थवषारी होऊन बसली आहत

मन जहरी जहरी ताल नहाई र ततर अर ईच साप बरा ताल उतार मतर

अथनल अवचटाच एक छान पसतक आह ldquoका यारतrdquo अनकजण जाची

२०१२

नावदखील आपलाला माहीत नाहीत अशाचा सामाजिक काायाजवषी तानी जलजहल आह जकवा अरणा ढर ाच lsquoजवसममती जचतrsquo घा चदनासारख जििन ह लोक आपला नकळत िगतात आजण िातात आपण मात घऊन बसतो उरलला लाकडाचा कोळसा

गाता गाता िाईन मी िाता िाता गाईन मी

गलावरही ा गगनातील गीतामधनी राहीन मी

अस महणत आकाश भदन दर जनघन िातात आपण मात lsquoउच मािा िोकाrsquo बघत उगाच िलत राहतो आकाशाला हात लावणाच सवपन बघत पण तरीही जाच काम तानच कराव आपण रडा असनही वद महणतो त जानोबा आजण भाषचा कम पमळ रडान रडाच राहाव उगाच lsquoजानाrsquo असलाचा आव आण न मी रडा असनही वद िाणन घणाची ोगता जा भाषन मला जदली ता भाषला lsquoअकषरशःrsquo परणाम

लाभल आमहास भाग बोलतो मराठी

25

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

रोजचया जीवनयामध य आपलयालया अनयक लोक भयटतयात अनयक परसग घडतयात सववच परसग आणि वकती आठवतीलच असय नयाही पि कयाही परसग णकवया वयाक अगदी कयामचय मनयात ठसतयात आणि वयळोवयळी आठवतयात असयच मयाझया जीवनयातील लकयात रयाणहलयलय कयाही परसग या सयणमसटरलया दर मगळवयारी दपयारी १ तय ४ असया तझया कलयास आहय अशी मयाणहती मयाझया लबमयटनय मलया णदली दपयारी जयवि आणि घर आवरिय सपवन मी कलयासमध य परवयश कय लया या परोफय सरचया मी परथमच कलयास घयतलया होतया मी आत गयली तर एक सदर सडपयातळ पि सयाधयारि पननयाशीची पररौढ मणहलया परोफय सर ldquoओहयमीrdquo णदसलया पणहलया कलयासमध य नयाव व दयश वगरय मयाझी जजबी मयाणहती मी तयानया सयाणगतली ती आमची पणहली ओळखकलयास सपलयावर मी घरी जयात असतयानया सहज मयागय वळन बणघतल तर मलया परोफय सर ओहयमी णदसलया मयाझयाकडय पयाहन तया ओळखीचया हसलया मी पि थयाबलय तया बससटटॉपकडय णनघयालया होतया आमचया दोघीचयाही रसतया एकच असलयामळय आमही सोबत चयाल लयागलो तयानी मयाझी चरौकशी कय ली मी पि तयाचयाशी मनमोकळय पियानय बोलन तयानया मयाझयाणवषी सयाणगतलय तया पणहलयाच भयटीत आमची मती झयाली असयावी तयानया तया णदवशी मी कय वळ बससटटॉपवरच सोडलय नयाही तर भयारती पदधतीनसयार तया बसमध य बसन बस सर होईप यत मी बससटटॉपवर थयाबली तया अगदी एकटया रयाहत असलयामळय मयाझया या वयागिकतीनय तया खप भयावक झयालया होतया अस तयानी नतर मलया सयाणगतल

२०१२

तयानतर आमही परत यक मगळवयारही कयास झयालयावर भयट यागो कधही आमही कॉफी घयाया जयाचो आणि तयासोबत मनमोकळय पियान गपपया मयारयाचो एकणिवस मही तयानया णवचयार परोफय सर ओ यमही तमही मयाझया सगळया गोषही ऐकतया मयाझय परॉब यमस ऐकतया मित करतया याच कया कयारि आ य तयावर तया सलया आणि मियालया जयवया मही पहीएचडही कय ही तयवया मही बऱयाच भयारतही

यखकयाचही पसतकय वयाचही आ यत आणि जय कयाही जयान मया णमळया य तय तया पसतकयातनच तया पढय बरयाच वयळ बोत ोतया तया सवव भयारतही यखकयाचया अगिही ऋिही ोतया पि तयाहीपयकया मतवयाच मिजय तया ऋियातन उतरयाई ोणयासयाठही मयाझयासयारखया एकया भयारतही महीया मित करत ोतया ldquoमया ियवयानय सधही णिही की महीसदया तझही मित कर शकतय आणि मया णमळया यलया मितहीचया ऋियातन उतरयाई ोणयाचया परतन कर शकय नrdquo तयाच तय वयाक ऐकन मया आशच व वयाट य णजवत मयािसयानय कय यही मितसदया आपि बरय चिया णवसरतो आणि या परोफय सर कय वळ भयारतही यखकयाचया पसतकयाचही मित झयाही मिन ऋिही रयातयात

ियियाऱयानय ियत जयावयघयियाऱयानय घयत जयावय

घयतया घयतया एक णिवसियियाऱयाचय यात घयावय

हया ओळही मया अजनही परोफय सर ओ यमीचही आठवि आही की सोबतच आठवतयात आणि मही पनया सवतःया आठवि करन ियतय की मयासदया ियियाऱयाचय यात घयाचय आ यत

26

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

असाच एक परसग माझा जवळचा मतरीण व सरीनिअर ldquoसरोिाचाrdquo घडला आमरी आमचा परोफसरचा चागला-वाईट गणाबददल बोलत ोतो सरोिा परोफसरसोबत तरी अडर-गरजएट सटडट कोससपासि काम करत ोतरी आता तरी परीएचडरीचा शवटचा वरासला आ नतला वडरील िारीत आनण आई असि िसलासारखरीच तामळ घरि कारीरी पानिबा िवता अनतश कषाि नति नशषवतरी नमळवलरी आनण अडर-गरजएट कोससला ऍडनमशि घतलरी ोतरी बोलता-बोलता नति उललख कला की ldquoमरी जवळजवळ ८ वरासपासि परोफसरसोबत आ आज मरी नवचार करत की जर परोफसर माझा जरीविात आल िसत तर माझ जरीवि नकतरी कषदाक असत परोफसर मला वनडलासारख आत तािरीच माझा जरीविाला नदशा नदलरीतरी मला मणालरीrdquo ldquo I put value in relationshiprdquoखरच माझासािरी खप मतवाच आनण थोडस चमतकाररक वाक ोत नतच मिात नवचार आला की जस ववसाामध उतपादि उतकष ोणासािरी आनण ताचा बरड बिवणासािरी उतपादिाचा निमासण-काासपासि (Manufacturing) त माकक नटग जानरात अशा परतक पाररीला ldquovaluerdquo ओतण आवशक असत आनण ा ldquovaluerdquo मळच त उतपादि उतकष ोत आनण ताचा बरड बितो च आपण िातसबधाबाबत लाग कर शकतो बरचदा लाि-साि गोषटीवरि गरसमज रागलोभामळ िातरी दरावतात नकवा तटतातरी जर आपण सरोिासारख िातामध ldquovaluerdquo टाकलरी तर िातरीसदा एखादा बरडसारखरी

२०१२

उत क षट होतील यात ाही शाच नाही

आणखी ए परसग आठवतो तो महणज जवहा मी माझया दोन मलासोबत भारतात माझया आईवडीलासोबत जवळजवळ ९ महहन होत तवहाचा पराण व समरथ हह माझी जळी मल पण तयाचा जनम झालयावर सवााचाच गोधळ उडाला ारण जळया मलाचया सगोपनाचा ोणालाही अनभव नवहता घरात ४ माणस असनही मलाना साभाळायला आणखी माणस हवीत अस वाटायच तयावळी पराण आहण समरथ ४ महहनयाच होत माझा आहण आई-बाबाचा वळ या दोन मलाना साभाळणयात सा जायचा त ळायचच नाही आमचया हतघाप ी एाला आमही रोडासा मोळा वळ दत अस मातर इतरवळी सकीन दोघाजवळ दोन बाळ असायचीच पराण आहण समरथ ला सदा आई-बाबाचा खप लळा लागला होता पराण तर रागत रागत जाऊन माझया बाबाचया पायाला धरन उभा राहायचा तर समरथ रागत रागत घरभर मला आहण आई-बाबाना शोधत हिरायचा अस ९ महहन खप मजत गल आई-बाबा मलामधय भावहनरीतया गतल होत हवजय आमहाला घयायला यणार होता आमही तो यणार तया हदवशी साळपासनच तयाची वाट पाहत होतो पराण समरथला बहघतलयावर तयाची ाय परहतहरिया होत तयाची आमहाला खप उतसता होती हवजय सधयााळी घरी पोहचला मला खप आनद झाला मी आहण हवजय मलामधय ग थ झालो तयावळी माझ बाबाड मातर लकष नवहत पण नतर मातर मला जाणवल ी बाबा खप शात झाल होत

27

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

त विजयशी सदधा फधारस बोलल नधाही आवि सितःचयधा खोलीत झोपधायलधा गल मलधा कळल की बधाबधानधा खप िधाईट िधाटत होत की विजय आतधा पधाि आवि समरथलधा घऊन जधािधार पधाि ि समरथ आपलयधापधासन दर जधािधार ही गोषट सधाहवजक असली तरी त आवि आई दोघही दःखी झधाल होत मलधाचधा आवि तयधाचधा िरथभरधाचधा सहिधास होतधा तयधानधा पधाि ि समरथ लधा दर करि महिज जस मधाझयधापधासन पधाि-समरथलधा दर करणयधासधारखच होत इतक त दोघधामधय गतल होत मी हधासयविनोद करन आई-बधाबधानधा हसिणयधाचधा पयतन करत होत तही तयधाच दःख लपिणयधाचधा असफल पयतन करत होत सधामधानधाची पवकग जधाणयधाची तयधारी यधातच सगळ वदिस गडबडीत गल तयधामळ बधाबधाशी शधातपि मधाझ बोलि झधाल नधाही मलधादखील कोररयधात दोन लहधान मलधानधा वदिसभर मी एकटी कशी सधाभधाळन कोिी मदतीलधा असिधार नधाही यधाचधा तधाि होतधाच भधारतधात ९ मवहन इतक छधान गल होत की मलधाही कोररयधालधा जधायचधा कटधाळधा आलधा होतधा पि बधाबधाशी बोलिधार तरी कस जधायचधा वदिस उजधाडलधा गधाडी आली मी गधाडीत सधामधान टधाकि मलधानधा तयधार करि अशी छोटीमोठी कधाम करीत होत मी वनघणयधापिवी दिधालधा नमसकधार कलधा आईलधा नमसकधार कलधा आवि बधाबधानधा नमसकधार करणयधासधाठी िळल तयधानधा नमसकधार कलधा अन डोळयधातन अश िधाहधायलधा लधागल मधाझयधा तोडन फकत ldquoबधाबधा ldquo हधा एकच शबद वनघधालधा ldquoआपल कतथवय कर सिधाथत महतिधाच त कतथवयrdquo अस बधाबधा बोलल तयधाच त एक

२०१२

वाकय माझया मनावर अगदी कोरल गलय मी कोररयाला आली तयानतर जवळपास १५ महिन मलाना सकाळी ९ त राती ९ अस एकटीन साभाळल जविा मला तास विायचा परकती ठीक नसायची तविा बाबाच वाकय मनाला नवी उभारी दायचमला वाटत परतयकाचयाच आयषयात अडचणी यतात तयावळी आपण आपल कततवय हनरपकष भावनन करत गलो तर अडचणी दर िोतात आहण पढचा मागत हदसतो मिाभारताचया रणागणावर शीकषणान अजतनाला साहगतलल वाकय आपलया जीवनातिी कोणीतरी कषण बनन सागतोच फकत त ओळखण आहण तयावर मागतकरमण करण ि आपलया िाती असत

28

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

घराच फाटक उघडन मी आत शिरलो कपटन झाडाना पाणी घालणात मगन होत मी शिनावर चार पावल चढलो न चढलो तोच मागन आवाि आला ldquoा शविराव चहा घऊrdquoताची ती शवनती महणि ऑडडरच ती मोडणाची शहमत माझात नवहती मी lsquoअबाउट टनडrsquo कल आशण खाली आलो कपटनचा हातातला पाणाचा पाइप घतला तोडावर गार पाणाच शिबक मारल आशण रमालान तोड पसत हॉलमध शिरलो कपटन शिकक गीन रगाचा टी-िटड अन रगीबरगी बमडडा घालन बहदा माझीच वाट बघत बसल होत

खर तर कपटन मला नहमी एकरी हाक मारतात पण कधी ताचा गपपा माराचा मड झाला की त एकदम मला ldquoशविरावrdquo शकवा ldquoदिमखसाहबrdquo वगर सबोधाच तात गपपा करण महणि कठलातरी शवषावर चचाड करण ह आता मला अनभवावरन कळल होत कपटन शिकक सनातन सवचन शनवतत झाल आशण मराठी मलाना सनात दाखल होणास मदत करणासाठी lsquoसशनकrsquo नावाची ससा चालवत होत तामाधमातन अनक मराठी मल सनात दाखल झाली होती

तानी मला बसाची खण कली अन नोकराला चहा आणाला साशगतला अाडत तासोबत तो पोह समोस कचोरी गलाबिामन वगर आणणार आशण चहाचा नावावर माझ शडनरच होणार ह मला अनभवातन कळल होत

२०१२

तसही आज फारस काम नवहत तामळ ररलकस बसाच अन गपा माराचा ह ठरवन टाकल

ldquoका ववजराव का महणत तमची कनीrdquoldquoमजत मसत चाललrdquoldquoमग आता ढचा का ववचार आहrdquo कपटन सहज बोलत आहत मला जरा आशच य वाटल कारण त फारस इकडच-वतकडच बोलत नसत ldquoहा आता Expansion करणाचा ववचार आहrdquo मी माझ ढच सवपन सावगतल कपटन मला तासाठी वटपस दतील हाची मला णय खाती होतीldquoववा ववजराव खरच तमच कौतक कराव वततक कमीच आहrdquo कपटन समोरच सत उचलन घत महणाल आता मात मला विती वाट लागली होती कपटन माझ कौतक करत आह ाचा अरय आजच टागगट मीच तर नाही नाldquoरक कपटन तमच आशीवायद आहतrdquo मी एकदम मनातल बोलन गलो

खरच गला ४-५ वरायत कपटनच आशीवायद माझा ाठीशी होत ldquoववजराव तमही आधी इवजनीअररग कलत आवण मग एमबीए बरोबर नrdquoldquoहोrdquo मला अजनही कपटन वशकक चा ववराचा अदाज त नवहता कदावचत त वशकषणावर बोलतील अस वाटत होतldquoआवण तासाठी अनकाच तमहाला आशीवायद वमळाल आहतrdquoldquoहो वनवशचतचrdquoldquoघा गलाबजाम घाrdquo वशकक नी बाऊल ढ कला मी काटान एक गलाबजाम

29

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

घतला आणि तोडात टाकला ldquoणिजय तला माणिती आि का की मोठमोठी ससान राजय णकिा राजकीय पकष सामाणजक ससा िराषानिरष नसतीच णटकतात पि लोकणरियतचया णिखरािर णटकन राित नािीत णकिा अलपजीिी ठरतात तयाच काय कारि आिrdquoगलाबजाम माझया घिातच अडकला माझया णिकषिाचा अन पकष राज-ससान िगर न णटकणयाचा काय सबध ldquoणकिा अस मिि की णजतका एखादा पकष णकिा कपनी एखादा वयकी खप लोकणरिय करतो तयाला अणधक उचीिर नि णकिा णकमान लोकणरियता णटकिि तयाचया मलाला णकिा मलीला णकिा इतर कोितया िारसदाराला जमत नािी याच कारि काय असलrdquo मी आता चाटच पडलो िोतो ि माझया कधी डोकयातच आल नािी णकबिना असा मी कधी णिचारच कला नविता पि तरीिी माझ णिकषि आणि याचा काय सबध णिकष उगाच कािीतरी ििापाणयाचया गोषी करिार नवित

ldquoणिजय तला कािी कलपना नािीrdquo ldquoनािी मििज मला हाचा आणि माझया णिकषिाचा सबध काय ि कळल नािीrdquoldquoजिळचा आिrdquo कपटन मोघम मििाल ldquoकसाrdquo मी सरळ मददालाच िात घातला ldquoररलकस िळिळ यईल लकषात पि तयाआधी िारसदाराचा मदाrdquo ldquoिा मििज इणतिासातील उदािरि बणघतली तर १-२ सोडल तर सगळच

२०१२

30

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

आणि तयालया कस टरणिग दयाव याचया एकतर णवचयारच करत िसयावर णकवया कर लया तरी तसया णवशरष वरळ दरत िसयावरrdquo ldquoहोऊ शकतrdquo मी उगयाच सयावधणगरीिर महियालो खरतर मलया अदयापही िरमक णशकक िया कया महियाच तरच कळत िवहत तर बरर चदया lsquoगणिमी कयावयाrsquo वयापरयाचर महिजर एकदया कया एखयादया मदया समोरयाचयाकडि सपषट करि घरतलया की तर पढर तोच धयागया वयापरि समोरचयालया चचचत हरवयाचर तयामळर मी मोघम उततर दरत होत हया ही एक गणिमी कयावयाच तयाचयाकडिच णशकलरलया पि तर बहदया तयाचया लकयात आल िसयाव तर पढर बोलतच होतर

ldquoमलया तरी वयाटत की कधी कधी ही मोठी मयािस सवतःच कतततव झयाकलर जयाईल की कया या भीतीिर अगदी पोटचया मलयालया णकवया मलीलया पढरच रऊ दरत ियाहीrdquo ldquoअस कस होईलrdquoldquoमहिजर आतया बघ बरीच रयाजकयारिी मडळी lsquoिवीि रकयालया वयाव णमळयालया पयाणहजरrsquo अस महितयात पि महिि कोिीच सणरि रयाजकयारियाति णिवतत होत ियाहीrdquo मयाझया डोळयासमोरि अिरक उदयाहरि सरकि गरली कपटिच मत अगदी बरोबर होत ldquoतयामळर कया होत की तयाचया मलया-मलीिया कतततव गयाजवयालया सधीच णमळत ियाही आणि जरवहया णमळतर तरवहया बरर चदया तर कयाहीतरी अस करतयात जयािर तयािया आपि बयापयापरकया मोठर आहोत हर दयाखवतया

रईल अि इतकर वषत मियात दयाबि ठरवलरलया रयाग चीड तया णिितयाति णिघतर मग बयाप तर बयापच असतो तो सवतःचया

२०१२

हका सोडत नाही तोही ताचाच मलामलीला दाबन कस टाकता ईल ाचाच विचार करतात अन मग अशीही िळ त की सितःचाच बापाविरदध मलगा मलगी उभी राहत जना काळात लढाा झाला राजकारणात पकष बदलतातrdquoldquoहा खरrdquo माझा डोळासमोरन अगदी lsquoसवलम-अकबरrsquo पासन आजचा अनक जोडा डोळासमोरन तरळन गला ldquoमला मातर एक गमत िाटतrdquoldquoकसलीrdquoldquoतामानान भारताचा जिळ असणाऱा बहमनी तककी मघल सतन भारतािर आकरमण कल बऱाच काळ राजही कल पण ज वरिवटश कर शकल त इतर फारस कोणी कर शकल नाही अगदी मळ भारती राजसदधा १-२ अपिाद िगळताrdquo ldquoखर वरिवटशानी एक परकारची वससटम िापरलीrdquo ldquoexactlyrdquo कपटन एकदम खश झाल ldquoवससटम जाचा नािान आपण रोज खड फोडत असतो मातर जीचामळ वरिवटश भारतात वटक शकल खरच आशच य आह नाrdquoldquoमहणज तमहाला महणाच आह की वससटम खप महतिाची आहrdquo मी ताचा आजचा मदा पकडला ाचा मला आनद िाटत होता ldquoअगदीrdquo कपटनना मला मदा लकषात आला ह बघन आनद झाला होता तर मी आजच lsquoटागगटrsquo नाही ाचा मला ldquoपण मग माझ वशकषण ात कठ आलrdquo मी पनहा ताना आठिण करन वदली

31

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

ldquoतयाकड तो मी but you need to wait for sometimerdquo मयाझया पोटयात गोळया आलया आज सगळ खयाललल पचणयार नयाही तरldquoतर सससटम आज असिक जयासत महततयाची झयाली आह आसण आपण तयाचया अगदी उलट तयागतोrdquo ldquoत कस कया मी तर सससटम नहमी फॉलो करतोrdquo मलया मरयाठी शबद सचनया ldquoमलया नयाही तयाटतrdquo सशकक आतया जोशयात आल होत ldquoअस कशयातरन तयाटत तमहयालयाrdquo मी बयाइक बयाहर बरोबर रसतयाचया बयाजलयाच ठतली आह न ह आठतल अगदी कोणीच रसतया ओलयाडणयार नसल तरी सनम पयाळणयार आसण ससगनल सहरतया झयालयासशतया गयाडी पढ न जयाणयार कपटन सशकक पयार सशसतीत मरलल होत ह मलया चयागलच ठयाऊक होतldquoआतया तमची सततची कपनी आहrdquo ldquoहो आसण मी टकसपण भरतो तळतरrdquo मी उगयाच घयाई कली अस मलया तयाटल पण मयाझया ओठयातन शबद सनघन गल ldquoतयाबददल मलया खयाती आहrdquo उगयाच तयानी समशीतरन दोन बोट सफरतली ldquoमगrdquo मी आतया परतया परशयान झयालो होतो कपटननया नमक कया महणयाच ह अजनही मलया कळल नवहत सकतया त कळनही मयाझया धयानयात त नवहत ldquoतमही आतया आ एस ओ (ISO Certification for Quality amp Standards ) सयाठी सदया परतन करत आहयात नयाrdquo ldquoहोrdquo एखयादया अपरयाधयान बोलयात तस मी महणयालो खर तर मलया नमकया मददया कया त न कळलयाच त दख होत ldquoमग तयासयाठी तमहयालया कपनीत

२०१२

कोणतया गोषटी करयाचया ह चयागलच मयाहहतटी असलrdquo ldquoअरयाथात मटी तयावर बरटीच पसतक आहण मटररअल वयाचलटीत आहण एमबटीएलया मटी हिकलोrdquo अर हया इर सबध आलया तर मयाझया हिकषणयाचया मटीच आशच थाचकीत झयालोldquoह मग कया हिकलयात तयातन rdquoldquoहया महणज कपनटीच कयाम तयाच डॉकमटिन तयासयाठटी कपनटीत उपलबध करयावया लयागणयाऱया सहवधया वगरrdquoldquoबसस इतकच हिकलयात rdquoldquohelliphelliphelliphelliphelliprdquo मलया एकदम अपमयानयासपद वयाटल की नमक हिकक नया कया महणयाच आह तहटी मलया कळ नldquoतमहयालया कपनटीत परतकयान कोणत कयाम कस करयाव याच मनअल आहण आतयाप यत कया कल तयाच डॉकमटस तयार करयाव लयागल असतटील नrdquo ldquoहो तोहटी डॉकमटसचया भयाग आहrdquo मटी उगयाच हचडलो होतो ldquoमग तयातन कया हिकल तमहटीrdquo ldquoमहणज तमहयालया महणयाच तरटी कया आह आएसओ रयाजकयारणटी मयाझ हिकषण रयाज-रयाजवयाड नमक कया महणयाच आह तमहयालयाrdquo मटी सरळ हवचयारल तयावर हिकक मोठयान हसल ldquoअहो हवजरयाव हचड नकया हो मटी तमहयालया कया मयाहहतटी आह त बघत होतो बर जयाऊ दया तमहयालया एक जनटी गोष सयागतो आमहयालया एकदया मछलटीपटटणमलया नल होत हतर मनजमटच टहनग हदल होत तयावळटी तया मनजमट गरन बरच कयाहटी सयाहगतल होत तयान नतर आमहयालया एक परशन हवचयारलया की उततम ववसरयापक कसया ओळखयावया तलया कया वयाटतrdquo

32

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

ldquoमहणज बऱयाच गोषटी सयागतया तटील जसrdquo ldquoनयाहटी एकया वयाकयात उततर हवrdquoldquoहमम कया सयागगतल तयानrdquo मटी अनभवयानसयार तयानयाच उततर सयागयालया महटल ldquoतो महणयालया असया वकती जो अशटी गससटम (System) तयार करतो कती तो वगकशः उपगसथित असो वया नसो कयाम तशटीच होतयात जशटी वहयालया हवटीत जस आममीत गिलल कयाम चोखपण पयार पयाडलटी जयातयात मग त कयाम बघणयारया कोणटी असो गकवया नसोrdquo ldquoववया कया बयात ह पण कपटन ह महणयालया सोप आह पण करयालया फयार कठटीण आहrdquo ldquoहो पण अशक नयाहटीrdquo ldquoहया पण कयाहटी गोषटी असतयात जया मयाझया कपनटीत मलयाच करयावया लयागतयातrdquo ldquoतलया िततयाजटी मयागहतटी आह गकवया तयानयाजटीrdquo ldquoआतया त कठन आल मधच कपटन तमहटी महणज नयाrdquo ldquoइगतहयास आठवतो कया िततयाजटी गशि महण गकवया तयानयाजटी मयालसर त पडलयावर मरयाठटी सनयान कया कल पळयापळ बरोबरrdquo ldquoहो पण ldquo िोन वगवगळया मिदयावर एकयाचवळटी गशकक कया बर बोलत आह त कळनया पण तयानटी मलया थियाबयाचटी खण कलटी कयाटयान टरबजयाचया एक तकडया घतलया ldquoमहणज समजया कोणटी सरियार पडलया तरटी लढत रयाहणयाच परगशकषण गकवया तशटी कया यपदधतटी गवकगसत कलटी गलटी नवहतटी बरोबरrdquo

२०१२

ldquoहमम पण नतर शलारमामान सगळ मावळ फिरवल अन लढाई फिकलीच नाrdquo मी माझा मदा रटला ldquoहो पण पढ ती कारयपदधती झाली नाही ना महणि रदधाचा कटोल कवळ एकाच वरकतीकड होता अन तो पडला कती सनर पळन िात होत धनी पडला अस महणारची तरावळी पदधत होतीrdquo ldquoहो पण अशावळी लढाईच सतर दसऱरा कोणाकड दणार ना आफण लढणरासाठी आफण कटबासाठी पसा दणारा धनीच गलरावर त तरी कार करणारrdquoldquoबऱराचशा पकाच कपनराच असच होत धनी गला कती झाल इतकच कार सफचन (तडलकर) गला कती तराचरा माग पटापट बाद होणार िलदाि ह फचतर नवीन नाहीrdquoldquoहो पण महणन परतरकिण सफचन फकवा तानािी होऊ शकत नाही नाrdquo मला आता चचचत मिा रऊ लागली होती ldquoहो ततायस सफचनला बािला ठव पण तला आठवत महारािानी अिझलखानाला भटारला िाणरापववी सगळराना कार साफगतल होतrdquo पनहा फशकच इफतहासात फशरल होत ldquoहो मी फिवत रईन वा न रईन पण जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख बिावारची तरात अफिबात हलगिवी नकोrdquoहा परसग अगदी आपलरासमोर घडतोर अस वाटारला लागल अस कपटन फशकक नी मला फकतरकदा साफगतल होत परतरकवळी अगावर रोमाच उभ राहारच पण मला तरानी िासत बोल फदल नाहीldquoहच जराला िी कामफगरी फदलीर ती चोख पार पाडारचीमी असो वा नसो उततम वरवसापक कळलrdquo आता मला

33

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

हळहळ लकषात यऊ लषागल होत की शिकक चषा आजचषा शिषय lsquoउततम वयिसषापकrsquo आह विषा आज मलषा मजिषानीच आह मी मनषात खि झषालोldquoतलषा मषाशहती आह कषा पशहलषा बषाजीरषाि पििषा यषाच यदधततर शिकणयषासषाठी इगरजषानी कषाय कल होत ldquoldquoकषायrdquo ldquoएकषा शचतरकषारषालषा पषाठिल अन मरषाठी सनय परतयक यदधषात कस लढत यषाच शचतर कषाढषायलषा लषािल तयषािरन तयषानी मरषाठयषाची यदध कषाययपदधती समजन घतली आशि हच तयषानी शिप सलतषान आशि ततकषाशलक चषागलयषा चषागलयषा रषाजयकतयषााचयषा बषाबतीत कल अन िििी सगळयषानषा हरिन यषा दिषािर १५० िषय रषाजय कल चषागली कषाययपदधती महतिषाची असतrdquo ldquoहो नषा महिन तर लोक आजकषाल शससिमलषा दोष दतषात नषाrdquo ldquoत ही चकीचच आहrdquo शिकक एकदम सहज महिषाल मलषा िषािल की तयषानी मषाझ महिि बरोबर ऐकल नसषाि मी पनहषा एकदषा मषाझ मत सषाशगतल तर शिकक महिषाल ldquoशिजयरषाि अहो आपि शससिम आधी समजन घतली पषाशहज शससिम बनििषाऱयषानीसदधषा शिचषार करनच बनिली असल नषा उगषाच एक दोन उदषाहरिषातन आपि कषाहीतरी शिचषार करतो आशि मग शससिमलषा दोष दतो असो तो आपलषा आजचषा शिषय नषाही मलषा एक सषागषा चषागली शससिम बनिणयषासषाठी तमही कषाय करतषाrdquo ldquoकषाय कपिन मी कषाही आमदषार शकिषा खषासदषार ोडीच आह शनयम अन कषायद

२०१२

ldquoह पण मी तयाविषी बोलतच नयाही आह मी विचयारतो तमही वमळिलल जयान दसऱया वपढीप यत पोहचिणयासयाठी तमही सितःची कया यपदधती विकवसत कली कयाrdquoldquoहया हया हया कपटन मयाझ अजन लगनसदधया झयाल नयाही पढचया वपढीलया अजन िळ आहrdquo ldquoहया हया हया अर मयाझ महणण ती वपढी नयाही ldquo ldquoमगrdquo मी जरया गोधळलो ldquoत इवजवनअर झयालया नतर एमबीए कलस तया जयानयाचया ियापर करन सितची कपनी सयापन कली पण समयाजयालया तयाचया कया फयादयाrdquo ldquoमयाझया कपनीत २६ लोकयाचया सटयाफ आहrdquo ldquoत नोकरी करतयात त तयाचयाकडन कयाम करन घतो आवण पगयार दतोrdquo ldquoमग तमहयालया कया महणयाच आहrdquo ldquoत ज जयान वमळिल तयासयाठी अनक चयागलया लोकयाची मदत झयाली असलचrdquo ldquoहो हो त तर आहचrdquo ldquoमग त इतरयानया मदत करण अपवषित आह नयाही कयाrdquo ldquoहो त मी करतोच आहrdquoldquoमलया नयाही ियाटत की त परस आहrdquo ldquoमहणजrdquo ldquoआजच जीिन खप िगियान झयाल कदयावचत तलया जयािळी मदत करयालया िळ असल तयािळी जयालया मदत हिी तो नमकया वसत असलrdquo ldquoहमम पण तयासयाठी मी जबयाबदयार आह कया जयालया गरज असल तयान समोरचयाचया िळया पयाळयालया हवया नrdquo ldquoबसस इच गडबड आहrdquordquordquo

34

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

ldquoमदत करावी ती सवााना त मदत करतो ह लोकाना कस कळल ताना नमकी जी मदत हवी ती त कर शकतो की नाही ासाठी तानी हलपाट का मारावrdquo ldquoपण rdquo मला का बोलाव त सचल नाही ldquoामळ आपल भारती लोक माग राहतात कारण जगभरात बरचस जान इगरजीत अन आमची इगरजीची बोबrdquo ldquoमग मी का कराव अस तमच महणण आहrdquo ldquoललहा लललहत वहाrdquo सवतः कपटन लशकक नी सवतःची वबसाइट लिझाइन कली होती आलण तावर त मागगदशगन करणार लख ललहाचrdquo ldquoपण ललहाला वळ कठ आहrdquo मी उगाच अिचण मािली ldquoअर वा फसबकवर बरच काही लललहता मग बललॉगवर ललहा कीrdquo कपटनन पटकन माझी नस पकिली ldquoहो पण मराठीत लललहणrdquo मी उगाचच झजट नको महणन कलहनाकाही कारण काढत होतोldquoअहो गगल महाराज आहत कीrdquo कपटनन मला एकदम कलीन बोलिच कल ldquoहो पण मी एक साधा माणस मी का लललहणारrdquo मी एक नवीन अिचण उपलसथित कलीldquoअहो तमच अनभव ललहा की कदालचत तातनच तमहाला तमचा भलवषाचा लदशा लमळतील आलण इतरानाही फादा होईल ldquoहो पण माझ अनभव कोण वाचणारrdquo मी कसही करन ह टाळणाचा परतन करत होतो ldquoका नाही वाचणार अहो आजकाल

२०१२

मराठीत तातरिक गोषी तितिणार बोटावर मोजणाइतक आित तामळ तमचासारखा िोकाच मागगदरगन फार आवशक झाि आिrdquo ldquoिा पण तरीिी तितिण मिणजrdquo ldquoमग तितिओ बिलॉग करा त अतिक सोप अन चागि तमचाकि तसिी चागिा वबकम आिचrdquoldquoपण मिा अजनिी पटत नािी िrdquo ldquoदसऱािा मदत करण पटत नािीrdquoldquoनािी त तर पटि मिा पण बिलॉगचा माधमातन खरच फादा िोईिrdquo ldquoताचा तवचार तमिी करच नका तमिी तमच जान वाटािा सर करा बघा आपोआप िोकच तमिािा सागतीि की तमिी परतकष िजर नसतानािी तमचा ताना ताचा जीवनात तकती फादा झािा त अिो िोकाना नवीन जान तरिजान िव पण मराठीतन कारण २-३ तासाचा गोषीसाठी इगरजी तरकण मिणज दातविी पराणााम िोईि अजनिी िोक कपटर तवकत घण टाळतात कारण का तर तबघििा तर का कराच हाची पराथतमक मातितीसदा मराठीत नािी मग का िबािण सर िोत तमिी जर ति मातिती जरी तदिी तकवा साि साि सलॉफटवअरबददि मराठीत तितिओ उपिबि कि तरी िोक तमिािा िनवाद दतीि अथागत तमिी मनजमटबददििी साग रकता इिकटलॉतनकसबददि तमचा आविता तवषाबददि फकत तमच जान पढचा तपढीप यत पोचण गरजच आिrdquo ldquoिमम rdquo मी थोिा तवचार कर िागिो ldquoअथागत असिी मदत कदातचत तमिािा कोणी किी नसि कििी मदत दसऱा

35

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

सवरपात असल पण ती मदत नसती तर तमी इथपरयत पोच शकल असत का आज एकास एक नव तर एकास अनक परमाणात मदत वीर कोणास ठाऊक तमचरा एका ववविओन एखादाच आरषरच बदलन जाईलrdquo मला एकदम माझराच आरषरात मला मदत करणाऱरााच चर िोळराासमोरन तरळन गल खरा च लोका माझरा आरषरात आल नसत तर पण राचा आवण सरवातीला कपटन मणाल ोत तरा ldquoवारसदाराचाrdquo कार साबाध ldquoआपण सवतःजवळच जान पढचरा वपढीला वदल असत आवण पढचरा वपढीला सवतःच कतततव गाजवणराची साधी वदली असती तर वकतरक सामाजर पकष सामावजक साघटना का पनरा बिणरापासन वाचल असत पण आपण दसरी फळी वनमातणच ोऊ वदली नाी आवण मग वकतरक वरत इागरजााशी मातमा गााधी एकटच लढत रावल पण राजकीर नततवाचरा अनक फळरा तरार झालरा नाी वका वा ोऊ वदलरा नाी अकबरान एकटरानच वकतरक वरष राजर कल सवातातोततर काळात वकतरक का पनरा साखर कारखान कापि वगरणरा आवण कापस कारखान वनमातण झाल अन मग नषटी झाल थोिकरात जान पढचरा वपढीला न वमळालरान वका वा ती वमळनी साधी न वदलरान आजी आपली वससटम वरकीक वरितच रावली आ मणारला लोकशाी असली तरी अजनी आपलराला lsquoसाब नाी उदा राrsquo ऐकावा लागता अन आपण जान नसलरामळ एकतर lsquoउदाrsquo चरा भरवशावर परततो वका वा पस दऊन काम करवन

२०१२

घतो आणि णिसटमला णिवा घालतोrdquo ldquoबापर मीतर हा णिचारच कला नवहताrdquo ldquoएकदा िरिात करा आपोआप णिचार िचत जातील लोक जोडली जातील मग णिसटममधिदा बदल घडल तािाठी परतकिळी रसतािरच णाची गरज नाहीrdquo कपटन बाहर मािळता ि ायाकड पाहत होतldquoएकदा का तमहाला तमचापकाही िरि उततम नता डॉकटर इणजणनअर िकील णिकक णिदारथी विसरापक बनिाची धन अिल तर िमाजात बदल घडाला फारिा िळ लागिार नाही महिन महितो णलणहत वहाrdquoमला आज खरच एक निीन आणिषकार झालाचा आनद होत होता अगदीच काही-नाही तरी णडजीटल इलकटॉणनकिच माझ काही Award णमळालल Presentations जरी मी बलॉगिर टाकल तरी अनकाना ताचा फादा होईल ह मला जाििल उदापािन नवह आजच कपटन णिकक चा आिीिायादान आिीिायादरपी बलॉगचा माधमातन जान दणाि िरिात कराची अि मी ठरिल अन ििटचा एक गलाबजाम घऊन तोड गोड कल

36

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

विशष लख

परवग ध

आई तझया आठवणी गयाठी किती ग बयाधलया

उभया जनयाचया रशीगयाठी िशया अवकित सटलया

एि धवीन गहसथ तयाचया आईि दखद कनधन झयालल तया कठियाणी गलयावर पहयालया कळयाल त वगळि कितर बयालपणीपयासन आईचया सयाऱया आठवणी एिवटन त गहसथ एखयादया लहयान लयासयारख ओकसयाबोकसी रडत होत नयात आल खरि नयात ग त िोणतपण असो या रशीगयाठी अशया बयाधलया गलया तर सयाऱयाि जीवन किती आनदी सखयावह होईल नयाहीतर आजियालचया या जगयात वदयाशरयािी सखया वयाढति जयाईल परवया शजयारचया दसयाई वकहनी सयागत होतया तयाचया नयातयातील एि बयाई खप शरीत होतयासयारी इसटट कविली आकण लयािड पणयालया रयाकहलया गलया पण सनशी ियाही पटनया आतया लयान तयानया वधदयाशरयात ठवल आह वयाधधकयान आजयारी पडलया आहत तयाचयाि यावसभयावयान तयानया फोन िलया ldquoअर तझया आई फयार अगकति झयालयात आतयातरी तयानया घरी नrdquo तर लयान फोनवरि उततर कदल आईवडील तोड कशवन णयार असतील तरि उपोग होईल नयाहीतर याझया बयािोलया ियाही बोललल लया ियालणयार नयाही फयार वयाईट वयाटल ह ऐिन परतकष जनदयातयाबरोबर अस वयाग शितयात ल लहयानपणी नतरयािया कदवया आकण हयातयािया पयाळणया िरन आईवडील लयानया वयाढवतयात ती ियागलया नोिरीसयाठी बयाहर पडली कि डोळ भरन आशीवयाधद दतयात

२०१२

महणन का मलानी अशी आभाळझप घतली कक घरटयाला किसरायच असच एक गहसथ परदशात सथाईक झाल आकण तयाचया िदध कपतयाच भारतात कनधन झाल कमतर मडळीनी तयाना फोन कला तर तया गहसथानी फोनिर उततर कदलhellip ldquoमी एिढा िळ ि पसा खचच करन भारतात याि ि तयाचया मत शरीरािर अत ससकार कराित अस मला िाटत नाहीतमहीच िकडलाचया इचनसार अतयससकार कराित मी खचच पाठिन दईनrdquo भारतीय ससकतीतील हीच का ससकाराची परपरा सान गरजीनी आईच पम तयाचया साऱया िाङमयातन भरभरन साकगतल अशया थोर ससकतीचा िारसा सागणार आपण नात मग त कोणत का असो सिणचमधय गाठन कटकिता आल पाकहज पतनीसाठी आईिकडलाना िदधाशरमाची िाट दाखिण काय ककिा आईिकडलासाठी पतनीचा अमानष ळ करण काय दोनही अकतरकीचमाणस हा समाजकपय पाणी आह घर समाज नातीगोती याकशिाय तो जगच शकत नाही काही नाती रकाची असतात तर काही सनहसबधातन कनमाचण झालली असतात तयाची जिळीकता मातर lsquoभािबधrsquo या एकाच गोषीिर अिलबन असत आजी आजोबा मामा मामी नणद भािजय भाऊ बकहण अशी ककतीतरी नाती असतात पिवीचयाकाळी सासरबिाना मामजी महटल जाई सना मामजीसमोर यत नसत आता िचाररक दिाणघिाण करणयाइतकी जिळीकता कनमाचण झाली आह सनानी ती कटकिली पाकहज आमचया लहानपणी आजोळी गल की मामी आईला कदिाणसाब महणत

37

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

आमहालहा पहाटहावर बसवत पहायहावर पहाणी घहालत नमसहार रत भहाच लहान असल तरी नमसहार रत लहानपणी मोठी गमत वहाटत अस थोरलयहा जहावलहा बहाईसहाब कवहा पतणयहानहा अो-जहावो बोलहावण यहातन सस क तीच दरशन ोत अस पम कती ोत हा कवचहार बहाजलहा ठवलहा तरी सस क तीचहा भहाग असलयहामळ नहाती कटन रहात असत अरी बरीच नहाती करोबहाचयहा चौटीत बसवली ी नहाती सपतहात आकण ठरतो तो फकत वयवहार आपणच हा दर वरषी भहाऊबीज रहायची असहा पतनीचहा सललहा पतीरहाजहानी महानलहा ी भहाऊ-बकण नहात सपत यहा जगहात वयवहार सहाभहाळहायच असल तरी त ठपययत यहाच तहारतमय असहायलहा व यहा जगहात आपण मोठ ोतो तच ोणहाचयहा न ोणहाचयहा आधहारहान पण मोठ झहालयहावर हा आधहारच कवसरलो तर हाय उपयोग आपण जयहाचहामळ मोठ झहालो तयहाची कमत परहात ठवणयहापकहा तयहाची पमळ आठवण ठवली तयहाचहा भहावनहा जपलयहा तर तच मोलहाच असत पशयहात ल ी आपलपणहा सपतोइकतहासहातील सदहामयहाच पो खहाणहारहा शी क षण आपलयहालहा नहाी हा ोतहा यणहार पतय वळसच दसऱयहानी मलहा कती कदल यहाचहा कवचहार रणयहापकहा आपलयहा मनहालहा जयहाचयहात समहाधहान वहाटत त ल तर इतरहाची करोबी व कती मी ोत जहात व बबध दढ ोत जहातहात अशयहाच एहा कवदहाकथशनीन आपलयहा घरी वहासतरहातीलहा यणहाऱयहा बहाईची चौरी न रतहा उलट हायशकरमहानतर

२०१२

38

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

कविता गणगणता आता परयतचा सारा जीिनपरिास डोळराासमोरन वनघन जातो आवण िाटत पसा सता परवतषा सारच खोटा आवण ओठािर शबद रतात

ldquoजीि अस जीिात तोिरच पडती भटीगाठी सिराथापारी अशा तटातट तोड नका रशीमगाठीrdquo

२०१२

39

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

शिविाहीच सवपन मनोहर शिवरायाला पडल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ध

एक आसामी बह आयामी दतो आमही तयास सलामीशिविाहीची जयोत पटवी परपातीयाची गलामी

महाराषटाचया सीमा शगळशन भाशिक अडचण घडली जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा १

एक मनोहर मराठमोळी िबदाची पण शतखट गोळी कट भािची झालर लऊशन शचतामधनी शवनोद ओळी भपताचा घास शगळनी मराठी बाणा हरला जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा २

शहमालयाचया मदतीला मदद मराठा हो साथीलाशहद-बाधवाची शह मनीिा पणदतवाला कली सकलाशहदपणाची धमदभावना गदारानी भरली जवहा

शहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडल तवहा ३

शिवरायाचा अवतार पचड ताडव घोर पहारजनतसाठी तरीही सवददा पमळरपी त आधार

मरहटटयाचया कतदतवाची अशनपरीका होईल जवहाशहदभमीचया महाराषटातन बाळासाहब घडतील तवहा ४

२०१२

40

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

सागत होतो वडया मनाला दोन जीवाचया या हदयाला

पम कर नकोत या पशाला दत होतो उततर या जीवनाला १

जीवनात होता रमय पकाश साथ तझा जवहा होता पास

नको वाट तझयाववना कोणी होत होता भास असा पतयक कषणी २

कसा दरावा करनी गलीस नको वततक बोलन गलीस

ठउनी आठवणी तझया जीवनाचया माझ सवपन तोडन गलीस ३

महणन ठरववल मी या जगात नाही पम करीन दसऱया कोणास रमय होत त जीवन अस महणनी

ववसरन जाईन सवव काही कषणात ४

41

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

सोनियाचया पावलािी झाल तझ आगमि

आिदाला आल उधाण सखावलो आमी मिोमि

नमटल दोि निवामधील ोत िवत त अतर पािकाचया झाडावर

फल उमलल लोभस सदर

खळ खळता तझयासव नवसरि िातो माझ मीपण

भािावर यत मग वाट कशास झालो मोठ आपण

सतीतवावर चढनवलास माझया माततवाचा साि

काय शबदात माड मिातील ममता आि

नकती नकती आशीवावाद दऊ तला आिचया नदिी

लाभो यश आरोगय सपतीीच पारवािा ईशवर चरणी

२०१२

42

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

कपबशी कपबशी जोडी छान जमली कशी आता आयषयाची सोबत

कप कधीच सोडणार नाही सगत

पण कालाय तसमम नमःसार गल बदलन जग

कपाचा झाला कॉफी मग बशीला तयान ददला डचच

एकटाच टमध बस लागला बचच

बशी मग बसली कढत एकटीच सवयपाकघरात रडत

हळ हळ दतला उमगलआतातर कदलयग आल

महणाली कपा गलास उडतदपऊ द चहा शौदकनाना कढत

समजन सोन बावनकशी तझया सगतीला पडल फशी

पण आता मी जाईन ददवाणखानयात थट मनीपलानटचया कडीखालची होईन पलट

43

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

मचछर डबकयावरच भग भग करतो तसया मी पण रोज जयातीतच लोळतो

मयाझीच जयात मयाझयाच कळप अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह १

कणयाचया रयाम रयाम कणयाचया सलयाम-वयालकम कणयाचया जभीम कणयाचया ज जजननदर

कणयाचया सत शी अकयाल अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह २

मी मरयाठी त जबहयारी मी बगयाली त मदरयाशी

हटयाव लगी बजयाव पगी अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ३

मयाझया रयाम तझया रहीम मयाझया जशवयाजी तझया भीम

ही जमीन मयाझी त उपरया आहस अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ४

मयाझी जवजयादशमी तझी ईद मयाझी जदवयाळी तझया जरिसमसमयाझी बसयाखी तझया रमजयान

अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह ५

मयाझया भगवया तझया जनळया मयाझया जहरवया कणयाचया रगीबरगी

धवज पण एक नयाही इथ अरर रर मी जयाती आह मी कठ भयारती आह मी कठ भयारती आह ६

२०१२

44

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

आज हि तो कषण मला आठवतोतला परथम पहिल आणी भारावन गल

तझा नजरच चादण डोळात कस भरन राहिल बावरलल तझ डोळ कािी सागत िोत मला

अवकत भावनाना मनातच गतत ठवत िोतो तला पािताकषणी ि गहपत माझा मनान िरल

वकत झाला भावना फलन आली मन हदावर ताच कषणी नाव तझ कोरल

अजनिी आिस त हनरागस साधा भोळा

तझा वदनापाी अजनी जीव तटतो तसाच

तझा परमाचा हकरणात उमलणारी मी एक नाजक कळी मिणनच ि परमाच चार शबद फकत आहण फकत तझाचसाठी २

०१२

45

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

कसात अडकलल पावसाच थब झटकतानातझ मान वळवन बघण

अन मग सवताशरीच लाजन गालातला गालात हसणhellip

तझा गालावर चचकटलल ओल कस दर करताना

तझा अगावर उठलला शहाराअन तझा गालानरी घतलला

गलाबरी रगाचा सहाराhellip

चचब पावसात कडकडाचो मरी थडरीनपण सहारा चमळाचा तवहा तझा उबदार चमठरीनतझा ओला कसात माझरी बोट जवहा चिराचरी

तझरी नजर आपसकच खालरी वळाचरी

काल रातरी अचानक पाऊस पडन गलाअन तझा भटरीचरी आठवण ताजरी करन गला

काल रातरी अचानक

२०१२

46

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

माझी आई दर कषण-जनमाषटममला ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo असा नवदय दाखवन परसाद करत व सवााना वाटत अशाच एका कषण-जनमाषटममला आईन परसाद बनवला पण तो थोडा जासत झाला व उरला घरातील लहान-थोर दखील उरलल ldquoगळ -पोह ldquo आमण ldquoदही-पोहrdquo खाणास कर-कर कर लागल हा उरलला परसाद ( सदामाच पोह) वाा जाऊ नत महणन आईला एक कलपना सचली आमण मतन हा पदाथाथाची ( मथीच पोळ ) पाक-कती परतकात उतरवली आपला मामहती साठी सामहत व पाक-कती खाली नमद करत आह

साहितय एक वाटी तादळ ३ चमच मथीच दाण १२ वाटी पोह एक वाटी गळ १२ वाटी दही पाऊण वाटी ओल खोबर ( कोररात सक वापरल तरी चालल )साजक तप मीठ चवीनसार ( १२ चमचा )

कती १] तादळ आमण मथीच दाण धऊन पाणात साधारण ७ त ८ तास मिजत घालाव २] नतर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ममशरण एकदम पातळ नसाव ३] पोह खोबर गळ (बारीक तकड करन घण) ह सवथा सामहत वरील ममशरणा बरोबर ममकसर मध थोड बारीक वाटन घाव ४] वरील ममशरणात मीठ व दही घालन ढवळन घाव ह तार झालल ममशरण २ तास झाकन ठवाव५] तवावर थोड तप(१२ चमचा ) घालन पसरन घण वरील ममशरणापकी एक डाव ममशरण तवावर घालन थोड जाडसर पसराव हा पोळा २ त ४ ममनट िाजन झालावर परतन दसऱा बाजन िाजणास घावा व सवथा बाजनी पनहा थोड तप सोडाव थोडा लालसर िाजन खमग वास आलानतर पोल तवावरन उतरवन पलट मध गरमागरम सवहथा करावा पोळा बरोबर आबाच मकवा मलबाच लोणच तोडी लावाला घावथडीचा मदवसात हा पोळा आवजथान खावा कारण पोळा मधील गळ हा पौमषटक व उषणता वधथाक असतो तसच मथी पोटातील मवकारावर उपकत आह

47

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

टिप आपापला चवीनसार गळाच परमाण कमी अथवा अटिक घावसौजन व मळ सकलपना शीमती टवमल कबर (माझी आई)

२०१२

48

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

आपण विविध परकारच सडिीज खातो उदा िज सडिीज चीझ सडिीज वरिल सडिीज चटणी सडिीज जाम सडिीजइतादी हा असाच एक पौवटिकसडिीज जामध बहगणी कळ आवण ldquoटगी टोमटोrdquo िापरला जातो लहान मलाना ि मोठाना दखील हा टोसट सडिीज ची थोडी गोड थोडी आबट थोडी वतखट ि करकरीत चि खप आिडत एकदा बनिन आवण खाऊन पहा आवण सागा कशी चि लागत तमहाला सावहत ि कती खालील परमाण आह

साहितय (तीन टोसट सडिीज साठी)

सहा बडच सलाइस सहा चमच बटर दोन कळी (कळी छोटी असलास तीन घण )दोन टोमटो अधाधा चमचा वतखट अधाधा चमचा मीठ एक चमचा साखर एक चमचा लसण चटणी तीन चमच दाणाचा कट (शगदाण भाजन कलला)

कती

१] टोमटो वचरन तातील वबा काढन बारीक फोडी करन घण २] कळाचा बारीक फोडी करन घण ३] कळी टोमटो वतखट मीठ साखर लसण चटणी दाणाचा कट ह सिधा एकतर करन घण ४] बड सलाईसचा एका बाजला बटर लािाि बटर लािलली बाज तवािर ठिािी ि नतर तािर िरील वमशरण विवसथत पसराि ५] तािर बडचा सलाईस ठऊन िरन बटर लािाि भाजताना वकवचत दाब दऊन दोनही बाज लाईट बाऊन होईसतोिर भाजाि आवण झाल तमच टोसट सडिीज खाला तयार

२०१२

49

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

तळ टिप

१] लसण चटणी नसलयास दोन पयाकळया लसण + दोन चमच सक खोबर + १ चमचया लयाल तिखट एकतर तमकसर मध वयाटन वयापरयाव२] ह toast sandwich गरमच सरहह करयाव व गरमच खयाव महणज तयाची करकरीि चव ( crispy taste ) छयान लयागि

२०१२

50

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

भोपळयाच घयारग हया खप परवीचया महयारयाषटरीन पदयारथ आह मलतः हह एक परकयारचरी गोड पररी जयाचया मध लयाल भोपळया (महणजच इहलश मध पमपहकन ) हया महतरयाचया घटक रयापरलया जयातो परवी मयाझया शयाळचया हदरसयामध आई हया पदयारथ नहमरी बनरयाचरी पण हललरीचया कयाळयामध करहचतच हया पदयारथ कललया हदसन तो आणखरी कोररयामध तर शकतया कमरीच तयामळ आज मरी सधरी घरन सरयाथनया आठरण कर दऊ इहचछित हक आपण हया अससल महयारयाषटरीन पदयारथ कोररन हललोरन सयाठरी करणयासयाठरी सोपया पररयासयामध घरन जयाणयासयाठरी सोपया असया पदयारथ आपण ९-१० हदरस फरीज हशरया सदया हटकरन तयाचया आसरयाद घऊ शकतया

साहितय -

लयाल भोपळयाचया फोडरी (सयाल कयाढन) - २ कप हकसललया गळ - १ कप गवहयाच परीठ - १ कपशद तप - १ चमचया मरीठ - एक हचमट तळणयासयाठरी तल

कती -

१ भोपळयाचया फोडरी ककरमध हकरया मयाकोरवह-ओवहन मध हशजरन घयावयात

२ फोडरी गरम असतयानयाच तया मध गळ घयालयारया आहण तयामध तप घयालन गसरर गरम करन एकजरीर करयार (फोडरी वरहसरत हशजलया असतरील तर हमशरण छियान एकजरीर होत)

३ हमशरण पयातळ झयाल हक तयात मयारल इतक गवहयाच परीठ घयालयार र चररी परत मरीठ घयालन हमशरण रोडयारळ झयाकन ठरयार

४ पऱया एक एक करन लयाटयावयात हकरया मोठरी जयाडसर पोळरी लयाटन तयाचया लहयान पऱया करन तया गलयाबरीसर रगयारर तळन कयाढयावयात मग झयाल गोड-गोड घयारग तययार

51

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

टीप १ गळामध य जीवन-सतव जसय लोह भरपर परमाणामध य असतय२ इथय मी छोटा भोपळा वापरला आहय भोपळाचा बीा सदा खप पौषटिक असतात

२०१२

52

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

कमीत कमी मसाल वापरन आरोगयपरण पाककती जरर करन पहा तमहा सवाणना नकककी आवडल

साहितय

१ पडी पालक (ससगमीम)१ कप कॉनण (मकयाच) दार ( फोझन सवीट कॉनण वापरल तरी चालतील)१ मोठा कादा१ मोठा टोमटो२ सहरवया समरचया चवीसाठी१२ इच आलयाचा तकडा१२ चमचा सजर१४ हळद पावडरताज ककीम (Fresh Cream) आरी चीज जररीपरमार सचमटभर सहग चवीपरत मीठ आसर साखर फोडरीसाठी तल

कती १ पालक सव धवन उकडन घावा मकयाच दार सदा थोड मीठ टाकन उकडन घयावत

२ कादा आसर सहरवया समरचया व आल-लसर मीकसर मधन बारीक करन घयावा टोमटोची पसट वगळी मीकसर मधन काढावी

३ कढईमधय तल गरम करन सहग-जीऱयाची फोडरी दावी आसर १५-२० सकदानी कादा- समरचीची पसट घालन कादा ताबस लाल होईतो पययत हलवत राहावलगच टोमटोची पसट घालन तल सट पययत सिजवन घयाव

४ नतर थोडी हळद पावडर घालन थोड परताव व धन-सजर पड आसर बारीक कलला पालक घालन चवीपरत मीठ साखर घालव एक उकळी आरन तया मधय उकडलल मकयाच दार घालन तयार झालल समशरर ५ समसनट बारीक गस वरती सिज दाव

५ तयानतर गस बद करन तया मधय वरन ककीम आसर चीज घालन चपाती सकवा भाताबरोबर खाणयास दाव

२०१२

53

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

टीप- पालकचा रग हा दाट हहरवाच राहणासाठी पालक हिजवताना तामधय थोडय मीठ हकवा वयनयगर टाका

२०१२

54

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

55

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

56

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

िमिकात जाधव

57

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

२०१२

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो

परवग ध

२०१२

पसतकासारखा चागला मितर नाही हव तवहा हव मततक जान दायला तो नहिीच तयार असतो