MMPIGERİATRİK DEPRESYON

DEMANS

HazırlayanDoç. Dr. Mehmet Zafer DANIŞ

MMPI Nedir ?

MİNNESOTA ÇOK YÖNLÜ KİŞİLİK ENVANTERİ (Minnesota Multiphasic Personality Inventory )

Hathaway ve McKinley (1940) tarafından rutin değerlendirmede kullanılmak üzere geliştirilmiş bir kendini değerlendirme aracıdır. MMPI geliştirilirken, hastanın kişilik özelliklerini ve topluma uyum becerilerini tek bir testle ölçebilmek hedeflenmiştir

MMPI �doğru�, �yanlış� ve �bilmiyorum� şeklinde cevaplandırılan 566 maddeden oluşan, bireyin kişisel ve toplumsal uyumunun objektif olarak değerlendirmeyi amaçlayan bir ölçektir. Bugün Amerika Birleşik Devletinde en sık kullanılan ve üzerinde çok miktarda araştırma yapılan kişilik envanterinden biridir. Ayrıca birçok Avrupa, Asya ve Güney Amerika ülkeleri için standardizasyonu yapılmıştır

Testin 10 kişilik ve 3 de geçerlik alt testi vardır. Temel amaç ölçeğin kliniklerde kullanılması olduğu için ilk geliştirilen alt test geliştirmede kullanılan psikopatolojik gruplara göre ayrılmışlardır.

Bu gruplar şu şekildedir

1. Hipokondri (Hs): Bu alt test hipokondriak bireylerin kişilik özelliklerini değerlendirmek amacıyla geliştirilmiştir.

Somatik sanrılar değerlendirilir.

2. Depresyon (D): Bu alt test depresyon belirtilerinin derecesini ölçmeyi amaçlar.

Depresyonda olan kişilerin ana belirtileri, yaşama karşı kötümserlik, gelecekten ümitsizlik, kendini değersiz, işe yaramaz hissetmek, suçluluk duyguları, hareketlerde ve düşüncede yavaşlama ve çeşitli bedensel yakınmalardır. Sıklıkla ölüm ve intiharla ilgili düşüncelerin yoğunluğu da dikkati çeker. Depresyon belirtileri başka birçok psikiyatrik tanı grubuna da eşlik edebilir.

3. Histeri (Hy): Nevrotik bozukluklardan konversiyon histerisine tanı koymada yardımcı

olma amacıyla geliştirilen bir alt testtir.

. Bu hastalar zor çatışmaları çözmede ya da bazı sorumluluklardan kaçmada fiziksel belirtileri kullanırlar. Belirtiler bedenin bazı kısımlarında psikolojik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan işlev bozukluklarını kapsar. Örneğin, felç, titreme, körlük, sağırlık, vb.

4. Psikopatik Sapma (Pd): Bu alt test psikopatik kişilik bozukluğu gösteren kişilerin kişilik özelliklerini ölçmeyi amaçlamaktadır

Bu kişilik örüntüsünün belli başlı özellikleri sosyal adet ve kurallara karşı çıkmak, davranışlarının sonucu olumsuz olsa da aynı tip davranışları sürdürme, öğrenmeden yararlanamama, kişiler arası duygusal ilişkilerin yüzeysel olmasıdır. Bu kişilerin engellenmeye karşı tolerans eşiklikleri düşüktür, çok saldırgan ve sorumsuz olabilirler.

5. MASKULİNİTE � FEMİNİNİTE (Mf): Bu alt test cinsel kimlikte olan sapmaları

değerlendirmek amacıyla geliştirilmiştir

Bu testin geliştirilmesinde diğer alt testlerin geliştirilmesinde kullanılan görgül geçerlilik yöntemi tam olarak uygulanmamıştır. Terman ve Miles�in (1936) çalışmalarından cinsel sapmayı ayırt edebilecek maddeler seçilerek teste eklenmiştir.

6. PARANOYA (Pa): Bu alt test paranoid belirtileri olan hasta örnekleminden

geliştirilmiştir.

Bu hastaların genellikle sanrısal inançları, referans, etki ve büyüklük sanrıları vardır. Kendi inanç sistemlerine göre durumları yanlış anlama ve yorumlama eğilimi gösterirler.

7. PSİKASTENİ (Pt): Bu alt test psikasteni ya da obsesif-kompulsil

sendromu değerlendirmek amacıyla geliştirilmiştir

Bu hastalarda obsesif ruminasyonlar, kompulsif ritüeller görülmektedir. ayrıca anormal korkular, karar vermede ve dikkat toplamada güçlük, suçluluk duyguları, bunaltı sıklıkla rastlanan özelliklerdir. Aşırı ahlaki standartlar, kendi kendini eleştiri de bu tür kişilerde sıklıkla görülür.

8. ŞİZOFRENİ (Se): Şizofreni çok çeşitli ve fazla belirtilen kendini gösteren ve

çok heterojen bir psikotik hasta grubuna verilen tamdır.

Gerçeğin çarpıtılması, sosyal etkileşimden çekilme, algı, düşünme ve iletişim bozukluğu, uygunsuz ya da künt duygularının Şizofreninin en önemli özellikleridir. Şizofrenikler genellikle kendi yeteneklerinin altında bir düzeyde işlev görürler.

9. HİPOMANİ (Ma): Hipomani şen ve öfkeli bir duygu durum temelinde motor

faaliyet , konuşma ve düşünce süreçlerinde artmayla belirlenir.

Hastalar genellikle içinde bulundukları durumla orantılı olmayan iyi, neşeli ve çok enerjik hissetme durumundadırlar. Ancak çok çabuk da öfkelenebilirler. Düşünce ve konuşmada hızlanma fikir uçuşması biçiminde görülebiliyor.

10. SOSYAL İÇE DÖNÜKLÜK (St):  Standart MMPI profiline sonradan eklenmiş bir alt testtir. İçe dönüklük (Introversion) dışa dönüklük

YAŞLILIKTA DEPRESYON NEDİR ?

MANİ

DEPRESYON

EPİZOTLARDUYGU DURUMBİPOLARBOZUKLUK

Depresyon Belirtileri

Devamlı üzüntülü kederli ve moralsiz olma hali (iki hafta veya daha uzun süreli)

Hevessizlik ve aşırı isteksizlik Eskiden zevk aldığı işlevlerin artık zevk vermemesi

Düşüncelerde yavaşlama ve karasızlıkların artması

Parasal ve sağlık sorunlarında yersiz aşırı endişeler

Sık ağlamalar ve aşırı duygulanmalar

Kendini ümitsiz ve çaresiz hissetmeler

Gelecekten beklentisinin kaybolması

Kilo değişiklikleri( verme yada aşırı alma)

Yerinde duramama ve huzursuzluk

Uyku bozukluğu ( azalması yada aşırı yatma)

Tıbbi tedavilerine uymama ve ölme isteği Doktorların bir neden bulamadığı çeşitli fiziksel yakınmalar. ( ağrılar, uyuşmalar, gaz ve geğirti,halsizlik.)

YAŞLILIKTA DEPRESYON NEDİR ?

Depresyon yaşlı nüfusta en sık görülen psikiyatrik bozukluktur.

Çeşitli çalışmalarda, 65 yaş üstü bireylerin %10-25’inde önemli düzeyde depresyon saptanmıştır.

Yaşlanınca, içine çekilmek, üzülüp ağlamak, çabuk duygulanmak ve alınganlaşmak, insanlardan uzaklaşıp, az konuşur hale gelmek , uykusuz geceler geçirmek, sıkıntılı olmak, unutkanlaşmak yaşlanmanın doğal bir sonucu değildir. Bu durum "depresyon hastalığı" ile ilgili olabilir. Bu hastalığın da tedavisi tıpkı yüksek tansiyon, yada zatürre gibi mümkündür.

Depresyon geçici bir ruh hali değil bir hastalıktır.

Geriatrik depresyonun özellikleri

Sık Atipik Predispozan (zemin hazırlayan) faktör çok Tedavi süresi uzun İlaç yan etkileri Negatif kuşak etkisi

Yaşlılıkta depresyon aşağıdaki hastalıklarda da sıklıkla görülebilir…

1 Kanserler; akciğer, pankreas, meme, prostat, kolon kanserleri,

2 Merkezi sinir sistemi hastalıkları; Parkinson, demanslar, serobrovasküler olaylar, multipl skleroz, nörodejeneratif hastalıklar,

3 Dolaşım sistemi hastalıkları; konjestif kalp yetmezliği, aritmiler, hipertansiyon, miyokard enfaktüsü,

4 Solunum sistemi hastalıkları; kronik obstrüktif akciğer hastalığı,

5 Endokrin hastalıklar; adrenal ve tiroid işlev bozuklukları, diyabet,

6 Enfeksiyonlar; ensefalit, menenjit, tüberküloz, he-patit,

7 Beslenme bozuklukları; folik asit ve B12 vitamin eksiklikleri, elektrolit bozuklukları,

8 Diğer kronik hastalıklar; kronik böbrek yetmezliği,

kronik karaciğer hastalığı, romatolojik hastalıklar

Depresyon tedavi edilebilir...

Psikoterapi ( belirli aralıklarla uygulanan konuşma tedavisi)

Antidepresan ilaçlar

şok tedavisi (elektrokonvulsif terapi-EKT)

Depresyon ölçekleri Hamilton depresyon ölçeği

Duygudurum, suçluluk duygusu, intihar düşüncesi, uyku alışkanlığı, iş ve aktiviteler, retardasyon, ajitasyon, anksiyete, somatik semptomlar, genital semptomlar, hipokondriasis, kilo kaybı ve içgörüyü de içeren 17 kategori

16 puan ve üzeri majör depresyon, 8-15 arası hafif depresyon, 7 puan ve altı depresyon yok

Demansta depresyon için Cornell ölçeği Hastayla görüşme tamamlandıktan sonra klinisyen

tarafından 19 kategori Mizaç, davranış bozuklukları, somatik bulgular ve

duygudurum değişikliklerini Uygulayıcılar arası güvenilirliği kanıtlanmış, hassas,

minör-majör depresyon tanısında hassas, güvenilir ve geçerli bir testtir

Yaşlılarda Depresyon birçok farklı nedenden kaynaklanabilir…

0

5

10

15

20

25

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Erkek

Kadın

Yaşlılarda ilaç kullanımı

Demans Nedir ?

Kişinin entelektüel ve sosyal yeteneklerinin, günlük fonksiyonlarını etkileyecek şekilde ilerleyici bir kaybıdır. Hastalık doğası gereği ilerleyici özelliktedir.

Demanslı bir kişide; hafıza, düşünme, mantık yürütme, yer ve zaman tayini, okuduğunu anlama, konuşma, günlük basit işleri yapma gibi işlevlerde bozukluklar görülür. Entelektüel fonksiyonlardaki bu aksaklıklar zamanla hastanın günlük yaşam aktivitelerini sürdürmesini olanaksız hale getirir. Bu durum, hastanın yıkanma, yemek yeme gibi günlük tüm ihtiyaçlarının bir başkası tarafından karşılanmasını zorunlu kılar.

Demans Demans 65 yaşının üstünde olan insanların

yaklaşık %15'inde görülür Hastalığın görülme sıklığı yaşla doğru orantılı

olarak artmaktadır. 80'li yaşlarda her iki yaşlıdan birinde demans görülmektedir

her unutkanlık bir demans belirtisi değildir. Örneğin anneniz pişirdiği pastayı size ikram etmeyi unutursa bu unutkanlıktır. Fakat pastayı pişirdiğini unutursa ortada ciddi bir problem var demektir.

Demanslı hastaların % 50’sindenfazlasını etkileyen depresyon, hasta ve bakım vericileri için ciddi olumsuz sonuçlara yol açabilir

Erken tanı önemliPotansiyel geri dönüştürülebilir nedenlerin

ortaya konmasıErken başlanan tedavide daha başarılı

sonuçlarHastalığın seyrini etkileyen ilaçların

gündeme getirilmesiGelecekle ilgili planlamalarDiğer hastalıklara bağlı tedavilerin

modifikasyonu Tanıya yönelik hızlı ipuçları

Yakın bellek bozukluğu, sissi seyir, progresif unutkanlık

Günlük yaşam aktivitelerinde kayıp Verilen üç kelimeyi 5 dakika sonra

hatırlayamamaSaat çizme testinde başarısızlık

Yaşlanma Demans ilişkisi

05101520253035404550

%

65-74 75-84 85+

65-74

75-84

85+

Yaşlılık Depresyonu-Demans ilişkisi

Hem demans hem de depresyonların etyolojisini araştıran çalışmalar, çoklu biyolojik ve psikososyal faktörlerin etkileşiminin sorumlu tutulmasına neden olan veriler bulmaktadır. Aynı modelin, demanslardaki depresyonlar için de geçerli olduğu kuşkusuzdur. Bu yüzden demanslarda görülen depresyonların homojen bir etyolojik açıklaması bulunmamaktadır. NIMH Alzheimer’da Depresyon Çalışma Grubu, en azından 4 alt etyolojik tip tanımlamaktadır

Demans ve depresyon tanıları kimi zaman birbirine karıştırılabilir ve ayırıcı tanısı kolay olmayabilir.

Eğer yaşlı bir depresyon hastasında duygudurum semptomlarının başlamasından önce unutkanlıkla ilgili yakınmalar başladıysa demans muhakkak düşünülmelidir. Özellikle ileri yaş grubundaki hastalarda depresyon ve demans birlikte sık görülen iki tablo ve çoğu zaman bu birliktelik hangisinin tabloya hakim esas neden olduğunun anlaşılmasını güçleştiriyor. Yaşlıda kognitif semptomların (yönelim bozukluğu, apati, düşünceleri yoğunlaştırma güçlüğü gibi) demansla mı yoksa majör depresif episodla mı daha iyi açıklandığını belirlemek güçtür.

1. Demanstaki bilişsel bozulmalara emosyonel bir tepki olarak depresyon (depressif uyum bozukluğu)

2. Erken veya orta yaşlarda başlayan major veya minör depresyonun yinelenmesi

3. Alzheimerla birlikte olan vasküler hastalıkların neden olduğu depresif belirtiler (vasküler depresyon)

4. Demans’ın nörodejeneratif sürecinin neden olduğu depresif belirtiler (genel tıbbi duruma bağlı duygudurum bozukluğu)

Görüşmelerde Dikkat Edilecek Hususlar

Öykünün doğruluğu, güvenilirliği Randevu saatleri İyi aydınlatılmış, rahatlatıcı bir ortam Yeterli zaman ayırarak, yavaş ve sakin,

sabır Azalmış görme ve işitme, depresyon,

kognitif fonksiyonlarda bozulma, yaşlı hastalarda üst üste binen birçok kronik sorunun sorgulanması, semptomların sıkışık olması

Şikayetlerini söylemeyebilir, sorunu ile ilgisi olmayan şikayetler

Muhtemel invazif testlerden korktukları için semptomları saklayabilir

Dikkat Edilecek Hususlar 2 Bilgiler kendisinden ve gerekli durumlarda

yakınından alınmalı veya kontrol edilmeli Sık görülen hastalıklar ve Geriatrik sendromlar

ile ilgili detaylı sorular Hastanın sosyal yaşamı, kiminle yaşadığı

sorulmalı Tıbbi ve sosyal öykü, Beslenme Aile öyküsü, seksüel öykü Fonksiyonel durumu etkileyen parametrelere

yönelik sorgulama Koruyucu hekimlik uygulamaları ile ilgili sorular Geçmiş hospitalizasyonları ve tedavileri İlaç hikayesi - epikrizler, karneler, eski

dosyalar, ilaç torbaları

Geriatrik Çalışmalarda Ailenin Önemi

Aileye önemli ve aktif görevler açık bir şekilde aktarılmalı

Ekonomik ve sosyal destekçisi kim Aileden öykü desteği Kronik süreçlerde doktor diğer aile

bireylerinin de duyguları Çalışma planı ile ilgili aileden görüş %70 oranında hastalıklar herhangi bir sağlık

kuruluşuna başvurmadan aile içinde sorunlar çözülmeye çalışılıyor

Aile ile görüşmede hasta ve diğer aile bireyleri arasında bir tartışma başlarsa SHU tarafsız kalmalı ancak otoritesini de korumalı

DSM IV DSM (The Diagnostic and Statistical Manual of Mental

Disorders) zihinsel hastalıklar için tanı ölçütü. Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından yayınlanır. İlk defa 1952'de yayımlanmıştır. Son gözden geçirilmiş baskısı DSM-IV(DSM-IV-TR)'tür (Mart 2007).

DSM-IV'te hasta 5 açıdan değerlendirilir: Klinik bozukluklar ve klinik ilgi odağı olabilecek diğer

durumlar Kişilik bozuklukları, mental reterdasyon (zeka geriliği) Mental bozukluğa ek olarak bulunan genel tıbbi

durumlar ve fiziksel bozukluklar Mental bozukluğun gelişiminde katkıda bulunan

psikososyal ve çevresel sorunlar Hastanın sosyal, iş ve psikolojik işlevselliği olmak üzere

genel işlevselliği