mmt407-01

MMT407

Plastik Şekillendirme Yöntemleri

1 Plastik Şekillendirme Yöntemlerine Giriş

Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Güz Yarıyılı

K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ

Metalurji ve Malzeme

Mühendisliği Bölümü

Genel Bakış

2

1. Plastik Şekillendirme Yöntemlerine Giriş

1.1. Üretim yöntemlerinin tanımı

1.2. Plastik şekillendirme yöntemlerinin tanımı

1.2.1 Basma ile şekil verme

1.2.2 Çekme-basma ile şekil verme

1.2.3 Çekme ile şekil verme

1.2.1 Eğme ile şekil verme

1.2.1 Kayma ile şekil verme

Üretim yöntemleri

3

WZL, Fraunhofer IPT

Malzeme Üretim yöntemleri Ürün (Parça)

Belirsiz geometri Belirli geometri

Üretim yöntemleri (DIN 8580)

4

Doege, Behrens, 2007

Üretim yöntemleri DIN 8580’e göre aşağıdaki gibi verilmektedir;

1) Döküm ve Sinterleme: Akışkan haldeki malzemenin şekillendirilmesidir.

2) Plastik Şekillendirme: Katı haldeki bir malzemenin şeklinin plastik olarak

değiştirilmesidir (sac şekillendirme, dövme, haddeleme gibi).

3) Ayırma: Katı haldeki malzemenin şeklinin kesme gibi yöntemlerle parça

çıkarılarak değiştirilmesidir (frezeleme, parlatma, taşlama, delme gibi).

4) Birleştirme: İki ya da daha fazla parçanın bir geometrik şekil oluşturmak üzere

bir araya getirilmesidir. Üçe ayrılabilir; kuvvet ile (vida gibi), malzeme ile (kaynak

gibi) ve form ile (perçin gibi) birleştirmedir.

5) Kaplama: Şekilsiz haldeki malzemenin bir parça üzerinde bir katmana

dönüştürülmesidir (laklama, emaye kaplama, fosfatlama gibi).

6) Malzeme özelliklerini değiştirme: Malzemenin şekilini değiştirmeden

özelliklerinin değiştirilmesini amaçlayan işlemlerdir (ısıl işlemler gibi).

Üretim yöntemleri (DIN 8580)

5


Döküm ve Sinterleme, Ana grup 1

Plastik Şekillendirme, Ana grup 2

Ayırma, Ana grup 3

Birleştirme, Ana grup 4

Kaplama, Ana grup 5

Malz. Öz. Değiştirme, Ana grup 6

Grup 1.1 Gaz ya da buhardan (döküm vb.)

Grup 2.1 Basma ile (haddeleme vb.)

Grup 3.1 Kesme ile

Grup 4.1 Bir araya getirerek (vidalama vb.)

Grup 5.1 Gaz ya da buhardan

Grup 6.1 Malzeme içerisinde taşınım ile (temperleme vb.)

Grup 1.2 Akışkan, katı-sıvı, macun kıvamından (ekstruzyon vb.)

Grup 2.2 Çekme-basma ile (derın çekme vb.)

Grup 3.2 Talaş kaldırma ile (geometrik olarak belirli) Frezeleme vb.

Grup 4.2 Dolgu ile

Grup 5.2 Akışkan, katı-sıvı, macun kıvamından (Laklama vb.)

Grup 6.1 Malzeme içerisinden dışarı taşınım ile (dekarbürizasyon vb.)

Grup 1.3 Elektrolitik ortamda iyon taşınımı ile (Elektrotypıng vb.)

Grup 2.3 Çekme ile (uzatma vb.)

Grup 3.3 Talaş kaldırma ile (geometrik olarak belirsiz)

Grup 4.3 Pres ile (rulman montajı vb.)

Grup 5.3 Elektrolitik ortamda iyon taşınımı ile (Galvanizleme vb.)

Grup 6.1 Malzeme dışından içerisine taşınım ile (sementasyon vb.)

Grup 1.4 Katı (toz) halinden (Sinterleme vb.)

Grup 2.4 Eğme ile (bükme vb.)

Grup 3.4 Aşındırma ile (zımparalama vbç)

Grup 4.4 Döküm yolu ile

Grup 5.4 Katı (toz) halinden (püskürtme vb.)

Grup Kayma ile (yay üretimi vb.)

Grup 3.5 Parçalarına ayırma (sökme vb.)

Grup 4.5 Plastik şekillendirme ile

Grup 3.6 Temizleme

Grup 4.6 Bağlama ile

Grup 3.7 Tahliye etme

Genel Bakış

6









Plastik şekil verme

7

WZL, Fraunhofer IPT

Yarı mamul Plastik şekil verme Ürün (Parça)

deformasyon

Otomobil karoseri

yan parçası Sac

8


Basma ile

şekil verme

Çekme-basma

ile şekil verme

Çekme ile

şekil verme

Eğme ile

şekil verme

Kayma ile

şekil verme

Haddele

me

Açık

kalıpta

dövm

e

Kapa

lı k

alıpta

dövm

e

Dam

gala

ma

Ektr

uzyon

Tel çekm

e

Derin ç

ekm

e

Kena

r kıv

ırm

a

Döndürm

e

Şiş

irm

e

Uzatm

a

Geniş

letm

e

Germ

e

Düzle

msel ta

kım

hare

ke

ti ile

bükm

e

Eğri

sel ta

kım

hare

ke

ti ile

bükm

e

Kaydır

ma

Burm

a

Plastik şekillendirme yöntemleri (DIN 8582)

Plastik Şekillendirme Yöntemleri

Genel Bakış

9









Basma ile şekil verme

10


Basma

Stampa

İş parçası

Basma plakası

Basma

doğrultusu

Kapalı kalıpta dövme

Üst kalıp

Alt kalıp

İş parçası


11

Metal Forming Handbook, 1998

Kapalı kalıpta dövme

Kalıp

İş parçası

Açık kalıpta dövme

Üst kalıp

İş parçası

Alt kalıp


12


Ekstrüzyon

Damga

kalıbı

İş parçası

Damgalama

Stampa

İş parçası

Baskı burcu

Stampa

İş parçası

Baskı burcu

İş parçası

İtici

Genel Bakış

13









Çekme-basma ile şekil verme

14


Ekstrüzyon

Stampa

Derin çekme

Çekme ringi

(matris)

Çekme ringi

İş parçası Sac tutucu


15


Sac tutucu ile derin çekme

(tek kademede)

Kalıp

İş parçası

Kutu ütüleme

Stampa Stampa

Sac

Sac tutucu

Kalıp

Parça


16


1. Stampa ve

sac tutucu

Kalıp

2. Stampa

Ön çekilmiş

Parça

2. çekme

sonrası parça

Teleskobik stampa ile derin çekme

(çoklu kademede)


17


Ters çekme

1. Çekmenin kalıbı

Ters çekmenin stampası

1. Çekme için

sac tutucu

1. Çekmenin stampası

ve ters çekmenini kalıbı

Ters çekme için sac tutucu


18


Kenar kıvırma

Stampa

Sac tutucu

İş parçası

Kalıp


19


Döndürme

Döner malafa Dairesel

sac

İş parçası

Karşıt takım


20


Dışa doğru şişirme

Istampa

İş parçası

İtici

Baskı ringi

Taşıyıcı

Genel Bakış

21









Çekme ile şekil verme

22


Yüksek iç basınç ile şekil verme Germe ile şekil verme

Stampa

Matris

İş

parçası

Basınç

ortamı

Kelepçe

Kauçuk

parça

Stampa

Sac

Germe kovanları


23


Germe ile genişletme

Malafa

İş parçası


24


Germe ile şekil verme

Stampa

İş parçası

Germe kovanı


25


Kabartma

Stampa

İş parçası

Kalıp

Genel Bakış

26









Eğme ile şekil verme

27


Eğrisel takım hareketi

ile bükme

Düzlemsel takım hareketi

ile bükme


28


Kalıpta eğme

Stampa

İş parçası

Kalıp

U kalıp V kalıp


29


Haddeleme ile eğme

İş parçası

Merdane


30

Haddeleme ile doğrultma


İş parçası

Doğrultma merdaneleri


31

Haddeleme ile form verme



32

Döndürerek bükme


Dairesel bükme

İş parçası desteği

Bükme mandreli

İş parçası

Sabitleyici

İş parçası

Menge çeneleri

Yanak

Genel Bakış

33









Kayma ile şekil verme

34


Kesme Kaydırma

İş parçası

Sac tutucu Üst bıçak

Alt bıçak

Tutucu

Kayma ile şekil verme

35

Kaydırma


İş parçası

İş parçası

Tutucu

Stampa

Burma

Documents

mmt407-01