Mündəricat - Old.Taxes.Gov.Azold.taxes.gov.az/vn/info/icmal.pdf · 2015. 7. 8. · icmal 3 Hörmətli oxucular! Vergilər Nazirliyinin fəaliyyəti haqqında analoji icmalın hazırlanmasından

1

Mündəricat

Azərbaycan Respublikasında vergilər 4

Vergi daxilolmaları 20

Vergi nəzarəti 26

Avtomatlaşdırılmış Vergi İnformasiya Sistemi 32

“Bir pəncərə” 34

E-bəyannamə 36

Vergilər Nazirliyinin internet səhifəsi 40

“195” telefon məlumat xidməti 44

Vergi ödəyicilərinə xidmət üzrə kompüter terminalları 48

Beynəlxalq münasibətlər 50

Hasilatın Pay Bölgüsü haqqında Sazişlər 54

Nazirliyin strukturu. Kadrlar 58

icmal

Azərbaycan Respublikası Vergilər Nazirliyi

ön söz

icmal

3

Hörmətli oxucular!

Vergilər Nazirliyinin fəaliyyəti haqqında analoji icmalın hazırlanmasından artıq 2 il keçdi. Ötən dövr ərzində Azərbaycan müstəqillik yolunda inamla addımlayaraq öz iqtisadi strategiyası ilə dinamik inkişaf edən ölkələr sırasına daxil olmuşdur. Son illərin göstəricilərinə nəzər salsaq ölkə iqtisadiyyatının bütün sahələrində həyata keçirilən uğurlu siyasət nəticəsində əldə etdiyimiz iqtisadi irəliləyişləri görmüş olarıq.

Bu icmalın hazırlanmasında biz az da olsa vergi sistemi haqqında Sizdə müəyyən təsəvvürün yaranmasına çalışmışıq. Ümid edirik ki, bu icmalı təqdim etməklə Sizdə Azərbaycanda vergi administrasiyası haqqında, Vergilər Nazirliyinin fəaliyyət istiqamətlərinin nəticələri və vergi sisteminin təkmilləşdirilməsinin inkişaf tendensiyası barədə ümumi görünüş formalaşacaqdır.

Vergilər naziriFazil Məmmədov


Azərbaycan Respublikasında vergilər

icmal

5

Bazar iqtisadiyyatı münasibətlərinin formalaşması ilə əlaqədar olaraq ölkədə adekvat vergi siyasətinin həyata keçirilməsi, vergi sisteminin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması istiqamətində xeyli iş görülmüş, o cümlədən vergi sisteminin vahid hüquqi bazası olan Vergi Məcəlləsi hazırlanaraq təsdiq edilmişdir.

Əziz oxucular, bu bölmədə ilk növbədə Sizə Azər bay-can Respublikasında tətbiq olunan vergilər barədə mə lu mat verəcəyik.

Azərbaycan Respublikasında vergitutma ilk növbədə Vergi Məcəlləsi və ona uyğun qəbul edilmiş normativ hüquqi aktlara, müəyyən hallarda isə Hasilatın Pay Bölgüsü haqqında və digər bu qəbildən olan Sazişlərə, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə əsasən həyata keçirilir.

Azərbaycan Respublikasında vergilər dövlət vergiləri, muxtar respublika vergiləri və yerli vergilər (bələdiyyə vergiləri) şəklində müəyyən edilir və ödənilir.

Dövlət vergiləri dedikdə, Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edilən və Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində

ödənilməli olan vergilər nəzərdə tutulur. Bu vergilərin ən yüksək həddi Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edilir və Azərbaycan Respublikası dövlət büdcəsi haqqında qanun qəbul edilən zaman zərurət yarandıqda həmin vergi dərəcələrinə yenidən baxıla bilər.

Muxtar respublika vergiləri dedikdə, Naxçıvan Muxtar Respublikasında Vergi Məcəlləsinə müvafiq olaraq Naxçıvan Muxtar Respublikasının qanunları ilə müəyyən edilən və Naxçıvan Muxtar Respublikasında ödənilən vergilər başa düşülür.

Yerli vergilər (bələdiyyə vergiləri) dedikdə isə, Vergi Mə-cəl ləsində və müvafiq qanunla müəyyən edilən, bə lə diy-yə lərin qərarlarına əsasən tətbiq edilən və bə lə diy yələrin əra zilərində ödənilən vergilər nəzərdə tutulur. Bə lədiy-yə lər tə rə findən tətbiq edilən digər məcburi ödəniş lər müva fiq qa nunla müəyyən edilir. Yerli vergilərin (bə lə-diy yə ver gi lə ri nin) dərəcələri Vergi Məcəlləsi ilə təs diq edilmiş ver gi də rə cə lə rindən yüksək ola bilməz. Bu nunla belə bə lə diy yə lər öz əra zilərində vergi ödə yi cilərinin ayrı-ayrı kateqo ri yalarını yerli ver gilərdən tam və ya qismən azad etmək, habelə vergi dərəcələrini azaltmaq barədə qərar qəbul edə bilərlər.

Azərbaycan Respublikası müstəqillik əldə etdikdən sonra öz müstəqil büdcə və vergi siyasətini hə ya-ta keçirməyə başlamışdır. Bu dövr ərzində bir çox qanunlar qəbul edilmiş, vergilərin növləri və də rə-cə ləri, dövlət rüsumları müəyyən edilmişdir.


Vergi növləri Dövlət vergiləri Naxçıvan MR vergiləri Yerli (bələdiyyə) vergilər

Gəli vergisi X X

Mənfəət vergisi X X X*

ƏDV X X

Aksiz vergisi X X

Əmlak vergisi X X X**

Torpaq vergisi X X X**

Mədən vergisi X X X***

Sadələşdirilmiş vergi X X

Yol vergisi X

icmal

7

* – bələdiyyə mülkiyyətində olan müəssisə və təşkilatlar tərəfindən ödənilir;** – fiziki şəxslər tərəfindən ödənilir;

*** – yerli əhəmiyyətli tikinti materiallarının çıxarılmasına görə ödənilir.

İndi isə Sizə vergi dərəcələri ilə tanış olmaq, vergitutma bazası haqqında ətraflı məlumat almaq üçün 2008-ci ildə qüvvədə olan vergi qanunvericiliyinə əsasən respublikada mövcud olan bütün vergi növləri barədə məlumatı

diqqətinizə çatdırmaq istəyirik.

Vergiyə cəlb olunan gəlirlər:

rezident fiziki şəxslərin muzdlu işlə, sahibkarlıq və qeyri sahibkarlıq fəaliyyəti ilə əlaqədar alınan gəlirləri;•qeyri-rezident fiziki şəxslərin muzdlu işlə, sahibkarlıq və qeyri sahibkarlıq fəaliyyəti ilə əlaqədar alınan və •Azərbaycan mənbəyindən əldə olunmuş gəlir kimi müəyyən edilən gəlirləri.

Rezident fiziki şəxslər tərəfindən sahibkarlıq fəaliyyətindən, habelə qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətinin müəyyən növlərindən əldə olunan gəlirlərin və bu gəlirlərin əldə olunması üçün çəkilən, mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq gəlirdən çıxıla bilən xərclərin fərqi vergiyə aşağıda göstərilən dərəcələrə əsasən cəlb olunur:

Gəlir vergisi

Vergitutma dövrü Vergi tutulan məbləğ Verginin məbləği Güzəşt (gəlirdən çıxılan məbləğ)

İllik 24000 manatadək 14 % Gəlir 2400 manatdan artıq olmadıqda 900 manat24000 manatdan artıq 3360 manat + 24000 manat-

dan artıq olan məbləğin 35 %-i

Aylıq 2000 manatadək 14 % Gəlir 200 manatdan artıq olmadıqda 75 manat2000 manatdan artıq 280 manat + 2000 manat-

dan artıq olan məbləğin 35 %-i

Azərbaycan Respublikası Vergilər NazirliyiAzərbaycan Respublikası Vergilər Nazirliyi

Bundan başqa, cədvəldə qeyd olunan dərəcələrlə rezident şəxsin sair gəlirləri də ödəmə mənbəyində vergiyə cəlb oluna bilər:

dövlət sosial təminat sistemi vasitəsilə ödənilən pensiyalar istisna edilməklə, digər şəxslər tərəfindən ödənilən •pensiyalar;vergi ödəyicisi olmayan, VÖEN təqdim etməyən fiziki şəxslərin gördükləri işin, göstərdikləri xidmətlərin •müqabilində əldə olunan gəlirlər.

Rezident fiziki şəxsin qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətinin müəyyən növlərindən əldə olunan gəlirləri ödəmə mən bə yində xərclər çıxılmadan aşağıdakı dərəcələrlə vergiyə cəlb olunur:

* - Azərbaycan Respublikasının əhalisinin faiz və dividend gəlirləri 01.01.2010-cu il tarixədək vergiyə cəlb olunmadan azad edilmişdilər.

Azərbaycan Respublikasında daimi nümayəndəlik yaratmadan qeyri-rezidentin Azərbaycan mən bə yin dən əldə olu-nan gəlirləri də (muzdlu işdən əldə olunan gəlirlər istisna olmaqla) aşağıdakı dərəcələrlə ödə mə mənbəyində vergiyə cəlb olunur:

Gəlirin növü Verginin dərəcəsi

İcarə və royalti 14%

Faiz 10%

Dividend 10%

Həyatın yığım sığortası üzrə ödənilən sığorta haqları ilə sığorta ödənişləri arasındakı fərq kimi alınan gəlir

10%

Əldə edilən gəlir Verginin dərəcəsi

Əmlakın icarəyə verilməsindən və royaltidən əldə edilən gəlirlər 14%

Alınmış dividendlər 10%

Alınmış faizlər 10%

Riskin sığortasından və ya təkrar sığortasından əldə edilən gəlirlər 4%

Beynəlxalq rabitə və ya beynəlxalq daşımalar həyata keçirilərkən rabitə və ya nəqliyyat xidmətlərindən əldə olunan gəlirlər

6%

Azərbaycan mənbəyindən alınan sair gəlirlər 10%

Daimi nümayəndəliyin xalis mənfəətindən qeyri-rezidentə ödənilən gəlirlər 10%

icmal

9

Vergiyə cəlb olunan gəlirlər:

rezident hüquqi şəxslərin gəlirləri:•daimi nümayəndəlik vasitəsilə fəaliyyət göstərən qeyri-rezidentin gəlirləri;•daimi nümayəndəlik vasitəsilə fəaliyyət göstərməyən və Azərbaycan mənbəyindən gəlir əldə edən qeyri-•rezidentlərin gəlirləri.

Rezident hüquqi şəxslərin və daimi nümayəndəlik vasitəsilə fəaliyyət göstərən qeyri-rezidentlərin hesabat ili ərzində bütün gəliri ilə bu gəlirin əldə olunması üçün çəkilən və mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq gəlirlərdən çıxıla bilən xərclərin fərqi vergiyə 22% dərəcə ilə cəlb olunur.

Qeyd edək ki, hüquqi şəxslərin əldə etdikləri dividendlər fiziki şəxslərdə olduğu kimi 10 % dərəcə ilə ödəmə mənbəyində vergiyə cəlb olunduqdan sonra bir daha vergiyə cəlb olunmur.

Bunula yanaşı, qeyri-rezidentin daimi nümayəndəliyinin xalis mənfəətindən daimi nümayəndəlik tərəfindən maraqlarını təmsil etdiyi qeyri-rezidentə verilən məbləğdən 10 faiz dərəcə ilə vergi tutulur.

Daimi nümayəndəlik vasitəsilə fəaliyyət göstərməyən və Azərbaycan mənbəyindən gəlir əldə edən qeyri-rezident hüquqi şəxslərin gəlirlərinin vergiyə cəlb olunması qeyri-rezident fiziki şəxslərin gəlirləri ilə eyni qaydada həyata keçirilir.

Vergiyə cəlb olunan əməliyyatlar:

Azərbaycan Respublikasının ərazisində malların idxalı;•respublika ərazisində ƏDV ödəyiciləri tərəfindən malların (işlərin, xidmətlərin) təqdim olunması;•aksizli malların istehsalı;•hüquqi şəxs yaratmadan göstərilən birgə sahibkarlıq fəaliyyəti;•ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyatdan keçmədən iş görən və ya xidmət göstərən və vergiyə cəlb edilməli •olan qeyri-rezident şəxs həmin işlər və ya xidmətlər üzrə;ƏDV ödəyiciləri olan şəxslərin mənzil tikintisi fəaliyyəti.•

ƏDV ödəyicisi statusu almaq üçün mənzil tikintisi ilə məşğul olan şəxslər Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilən vergi tutulan minimum həddi keçməlidirlər.

Sahibkarlıq fəaliyyəti göstərən və malları (işləri, xidmətləri) təqdim edən şəxslərin ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyya-

Mənfəət vergisi

Əlavə dəyər vergisi


ta dair ərizə vermək öhdəliyi əvvəlki üç aylıq dövr ərzində vergi tutulan əməliyyatların həcmi 22500 manatı keçdikdə yaranır.

Eyni zamanda, malları (işləri, xidmətləri) təqdim edən şəxslər vergi tutulan əməliyyatların həcmindən asılı olmayaraq könüllü surətdə ƏDV qeydiyyatına alına bilərlər.

ƏDV-nin mövcud qanunvericilikdə 2 dərəcəsi vardır - əsas dərəcə 18 faiz, güzəştli dərəcə isə sıfır (0) faizdir.Büdcəyə ödənilməli olan verginin hesablanması sadə düsturu Vö=Vt-Və və ya bir qədər açıq şəkildə isə aşağıdakı kimidir:

Vö = Dt x 18% {0%} – Da x 18%

Burada,Vö - büdcəyə ödənilməli olan verginin məbləği;Vt – təqdim olunan mallara (işlərə, xidmətlərə) tədbiq edilən verginin məbləği;Və - ödəyicinin ödədiyi və əvəzləşdirməyə hüququ olan verginin məbləği;Dt – təqdim olunan malların (işlərin, xidmətlərin) vergi tutulan dəyəri;Da - əldə olunan malların (işlərin, xidmətlərin) vergi tutulan dəyəridir.

Malları təqdim edən şəxs tərəfindən malların idxalını və malların (işlərin, xidmətlərin) alışına ödənilmiş verginin məbləğinin əvəzləşdirilməsi məqsədilə aşağıdakı şərtlər yerinə yetirilməlidir:

əməliyyatları rəsmiləşdirən vergi hesab-fakturası və gömrük bəyannaməsinin mövcudluğu;•alınmış hesab-fakturada göstərilən məbləğin bank köçürməsi yolu ilə ödənilməsi;•malların (işlərin, xidmətlərin) sahibkarlıq məqsədləri üçün istifadə olunması;•alınmış malların (işlərin, xidmətlərin) təqdim olunma zamanı ƏDV-dən azad olunmaması;•ƏDV-nin mədaxili, uçotu, hərəkəti və dövlət büdcəsinə məxarici ilə bağlı əməliyyatlarının aparılması üçün ƏDV •depozit hesabları vasitəsilə həyata keçirilməsi;

icmal

11

Aksiz vergisi

Aksizə cəlb olunur:

aksizli malların Azərbaycan Respublikasının ərazisinə idxal olunması və ya bu ərazidə onların istehsalı;•rezident tərəfindən respublikanın hüdudlarından kənarda aksizli malların istehsalı (istehsalçı mallar istehsal olunan •yerdə vergi ödəyicisi kimi qeydiyyatdan keçmədikdə);

Tətbiq edilən dərəcələr aksizli malın növündən və əməliyyatın xüsusiyyətindən asılı olaraq advalor və ya spesifik ola bilər:

Aksizli malların istehsalına tətbiq olunan vergi dərəcələri

İstehlak malları Neft məhsulları

Malın adı Verginin dərəcəsi Neft məhsulunun adı Verginin dərəcəsi

İçməli spirt 1 litri 80 qəpik Avtomobil benzini Aİ-95 101 %

Araq, tündləşdirilmiş içkilər və tündləşdirilmiş içki materialları, likyorlar və likyor məmulatları

1 litri 50 qəpik Avtomobil benzini Aİ-92 92 %

Avtomobil benzini Aİ-80 93 %

Dizel yanacağı 24 %

Məişət soba yanacağı 28 %

Ağ neft (KO-20) 32 %

Reaktiv mühərrik yanacağı 14 %

Konyak və şampan şərabı, konyak mate-rialları

1 litri 20 qəpik Nafta (ilkin emal benzini) 19 %

Maye qaz (butan-butilen və propan-propilen fraksiyası) 30 %

Qaz benzini 37 %

Şərablar və şərab materialları

1 litri 10 qəpik Mühərrik yanacağı DT-36 52 %

Pivə (alkoqolsuz pivə istisna olmaqla) və pivə tərkibli digər içkilər

1 litri 8 qəpik Mühərrik yanacağı DT-20 61 %

Soba mazutu 11 %

Yağ

növlə

ri

Motor [M-12VB, M-14V2] 52 %

Sənaye [İ-12A, İ-20V, İ-40A, İ-8B1, İ-30V] 72 %

Tütün məmulatları Vergi tutulan dəyərin 12,5 %-i

Turbin [T-22, T-30, T-46] 39 %

Transformator [T-1500] 54 %

Digər [AK-15, S-11, XM-6, K-12, K-19, VM-4] 56 %

Kokslar [K-8, K-0, K-0,25] 19 %

Koks ümumi 18 %

Bitum [BN 30/90, BNB-60/70] 33 %

Bitum [MQO] 34 %

Bitum [BNV], rubraks [A-30, BNB-70/30, BNB-85/25] 31 %

Kimya sənayesi üçün ilkin benzin fraksiyası 8 %


İdxal olunan mallara tətbiq olunan vergi dərəcələri

Kodlar Malların adı Aksiz dərəcələri (ölçü vahidinə görə

ABŞ dolları ilə)

1 2 3

2207 10 000 0 Denaturasiya olunmamış etil spirti, 80 həcm %-dən az olmayan spirt konsentrasiyası ilə

1 litr üçün 1,0 ABŞ dolları

2208 90 910 0; 2208 90 990 0

Həcm %-i 80-dən az konsentrasiyalı denaturatlaşdırılmamış etil spirti

2203 00 Səməni pivəsi 1 litr üçün 1,0 ABŞ dolları

2204 30 100 0 Qıcqırma prosesində və ya spirt əlavə edilməkdən fərqli üsulla dayandı-rılmış qıcqırma ilə alınmış digər üzüm susloları


2204;(2204 30 100 0 — istisna olmaqla)

Təbii üzüm şərabları, spirt qatılmışlar daxil olmaqla, üzüm suslosu 1 litr üçün 2,5 ABŞ dolları

2205 Vermutlar və bitki və ya aromatik ekstraktların əlavəsi ilə digər təbii üzüm şərabları

2206 00 Digər qıcqırdılmış içkilər (alma sidri, perri (annud sidri), bal içkisi); qıcqır-dılmış içkilərin qarışıqları və qıcqırdılmış içkilərlə spirtsiz içkilərin qarışıqları, başqa yerdə adları çəkilməyən və ya təsnif olunmamış

2208 20 Üzüm çaxırının və ya üzüm puçallarının distillə edilməsi və ya üzümün sıxılması nəticəsində alınan spirtli tinkturalar (nastoykalar)


2208 30 Viskilər

220840 Rom və taffiya

2208 50 Cin və ardıc arağı

2208 60 Araq (vodka)

2208 70 Likörlər

2208 90 110 0 — 2208 90 780 0

Başqa spirtli tinkturası (nastoyka, araq) və başqa meyvələrdən çəkilən spirtli içkilər

2402 Siqarlar, ucları kəsilən siqarlar, siqarilla (nazik siqarlar) və tütündən hazır-lanan siqaretlər və onun əvəzediciləri

1000 ədəd üçün 1,8 ABŞ dolları

2710 11 110 0 Emalın spesifik prosesləri üçün yüngül destilyatlar və məhsullar 1 ton üçün 100 ABŞ dolları

2710 11 410 0 Mühərrik benzinləri, aviasiya benzinləri istisna olmaqla; tərkibində qurğu-şunun miqdarı 0,013 q/l-dən çox olmayan, 95-dən az oktan ədədi ilə

1 ton üçün 250 ABŞ dolları

2710 11 450 0 Mühərrik benzinləri, aviasiya benzinləri istisna olmaqla; tərkibində qurğuşunun miqdarı 0,013 q/l-dən çox olmayan; 95 və ya daha çox, lakin 98-dən az oktan ədədi ilə

2710 11 490 0 Mühərrik benzinləri, aviasiya benzinləri istisna olmaqla; tərkibində qurğuşunun miqdarı 0,013 q/l-dən çox olmayan, 98 və ya daha çox oktan ədədi ilə

icmal

13

2710 11 510 0 Mühərrik benzinləri, aviasiya benzinləri istisna olmaqla; tərkibində qur-ğuşunun miqdarı 0,013 q/l-dən çox, 98-dən az oktan ədədi ilə

2710 11 590 0 Mühərrik benzinləri, aviasiya benzinləri istisna olmaqla; tərkibində qur-ğuşunun miqdarı 0,013 q/l-dən çox, 98 və ya daha çox oktan ədədi ilə

2710 19 110 0 Orta destilyatlar, emalın spesifik prosesləri üçün 1 ton üçün 100 ABŞ dolları2710 19 210 0;

2710 19 250 0;2710 19 290 0

Emalın spesifik prosesləri üçün nəzərdə tutulmayan kerosindən alınmış reaktiv yanacaq və digər orta destilyatlar

2710 19 310 0 —2710 19 490 0

Ağır destilyatlar; qazoyllar (dizel yanacağı)

2710 11 150 0 Yüngül destilyatlar və məhsullar; proseslərdə kimyəvi çevrilmələr üçün, 2710 11 110 0 alt yarımmövqeyində göstərilənlərdən başqa

1 ton üçün 1,0 ABŞ dolları

2710 11 210 0 Xüsusi benzinlər; uayt-spirit

2710 11 250 0 Digər xüsusi benzinlər

2710 11 310 0 Aviasiya benzinləri

2710 11 700 0 Reaktiv benzin yanacağı

2710 11 900 0 Digər yüngül destilyatlar

2710 19 150 0 Orta destilyatlar, proseslərdə kimyəvi çevrilmələr üçün, 2710 19 110 0 alt yarımmövqeyində göstərilənlərdən başqa

2710 19 510 0 — 2710 19 690 0;

Maye yanacaq

2710 19 710 0 Sürtgü yağları və digər yağlar; emalın spesifik prosesləri üçün

2710 19 750 0 Sürtgü yağları və digər yağlar; proseslərdə kimyəvi çevrilmələr üçün, 2710 19 710 0 alt yarımmövqeyində göstərilənlərdən başqa

2710 19 830 0 Hidravlik məqsədlər üçün mayelər

2710 19 850 0 Şəffaf yağlar, vazelin yağı

2710 19 870 0 Dişli çarxlar üçün yağ və reduktorlar üçün yağ

2710 19 910 0 Metalların emalı üçün tərkiblər, qəliblərin yağlanması üçün yağlar, anti-korroziya yağları

2710 19 990 0 Digər sürtgü yağları və digər yağlar

2710 19 810 0 Mühərrik yağları, kompressor sürtgü yağı, turbin sürtgü yağı 1 ton üçün 60 ABŞ dolları

2710 19 930 0 Elektrik izolyasiya yağları

2712 10 Neft vazelini 1 ton üçün 10 ABŞ dolları

2713 Neft koksu, neft bitumu və neftin və məhsullarının emalından qalan, o cümlədən bitumlu minerallardan alınmış digər qalıqlar

1 ton üçün 30 ABŞ dolları

2714 Təbii bitum və asfalt; bitumlu şistlər və ya şist yağları və bitumlu qumlar; asfaltitlər və asfalt süxurları

1 ton üçün 1,0 ABŞ dolları

2715 00 000 0 Təbii asfalt, təbii bitum, neft bitumu, mineral qatranlar və ya mineral qat-ranların pekası əsasında bitumlu qarışıqlar (məsələn, bitumlu mastika, yol asfalt örtükləri)

2007-ci ildən etibarən minik avtomobillərinin, istirahət və ya idman üçün yaxtalar və bu məqsədlər üçün nəzərdə tutulan digər üzən vasitələrin idxalı cədvəldə qeyd olunan dərəcələrə əsasən vergiyə cəlb olunurlar:

Mühərrikin həcmi Aksizin dərəcəsi

2000 sm3-dək olduqda hər 1 sm3 15 qəpik

3000 sm3-dək olduqda 300 manat + 2001 sm3-dən başlayaraq hər 1 sm3 görə 1 manat

4000 sm3-dək olduqda 1300 manat + 3001 sm3-dən başlayaraq hər 1 sm3 görə 2 manat

4000 sm3-dən çox olduqda 3300 manat + 4001 sm3-dən başlayaraq hər 1 sm3 görə 4 manat

istirahət və ya idman üçün yaxtalar və bu məqsədlər üçün nəzərdə tutulan digər üzən vasitələr

hər 1 sm3 görə - 1 manat

* - Minik avtomobillərinin, istirahət və ya idman üçün yaxtaların və bu məqsədlər üçün nəzərdə tutulan digər üzən vasitələrin istehsalına tətbiq edilən dərəcələr isə Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyənləşdirilir.

icmal

15

Əmlak vergisi

Vergiyə cəlb olunur:

fiziki şəxslərin mülkiyyətində olan tikililərin dəyəri;•fiziki şəxslərə məxsus su və hava nəqliyyatı vasitələrinin dəyəri;•müəssisələrin balansında olan əsas vəsaitlərinin orta illik qalıq dəyəri;•Azərbaycan Respublikasında özünün daimi nümayəndəliyi vasitəsilə sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən qeyri-•rezident müəssisələr üçün - yalnız daimi nümayəndəliklə bağlı olan əsas vəsaitlərin orta illik dəyəri.

Verginin dərəcələri:

Şəxsin statusu Vergitutma obyekti Vergi tutulan baza Verginin dərəcəsi

Fiziki şəxslər Tikililər, binalar İnventar dəyəri 5000 manatadək tutulmur

5000 manatdan çox olan məbləğdən

0,1 %

Su və hava nəqliyyatı

Mühərrikli hər 1 sm3 2 qəpik

Mühərriksiz bazar qiyməti 1 %

Müəsisələr və daimi nümayəndəliklər

Əsas vəsaitlər Orta illik qalıq dəyəri [hesabat dövrünün əvvəlinə və sonuna olan qalıq dəyərinin ikiyə bölünmüş cəmi]

1%

Torpaq vergisi

Vergiyə xüsusi mülkiyyətdə və istifadədə olan torpaq sahələri cəlb olunur.

Verginin dərəcələri müxtəlifdir və ilk növbədə torpağın təyinatından asılıdır:

- kənd təsərrüfatı torpaqları üçün verginin dərəcəsi

a) torpaq sahələrinin təyinatıb) torpaq sahələrinin coğrafi yerləşməsic) torpaq sahələrinin keyfiyyətinəzərə alınaraq Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyənləşdirilən xüsusi ballar (bonitet ballar) əsasında aşağıda göstərilən qaydada hesablanır:

Vt=S x Bb x Şb , burada S - torpağın sahəsi, hektarla; Bb – bonitet bal;Şb – bir növ kənd təsərrüfatı torpaqları üçün vergi dərəcəsinin 6 qəpiyə bərabər olan baza məbləğidir.

- digər torpaqların hər 100 m2-nin vergiyə cəlb olunması aşağıda göstərilən dərəcələrə əsasən aparılır:


Yaşayış məntəqələri

Torpaqlar

Bakı Gəncə, Sumqayıt

şəhərləri və Abşeron

rayonu

Digər şəhərlər (rayon tabeliyində

olan şəhərlər istisna olmaqla),

rayon mərkəzləri

Rayon tabeliyində olan şəhərlərdə, qəsəbələrdə və kəndlərdə

(Bakı və Sumqayıt şəhərlərinin, habelə Abşeron rayonunun

qəsəbə və kəndləri istisna olmaqla)

Sənaye, tikinti, nəqliyyat, rabitə, ticarət-məişət xidməti və digər xüsusi təyinatlı torpaqlar

10 manat 8 manat 4 manat 2 manat

Yaşayış fondlranının, həyətyanı və bağ sahələrinin torpaqları

60 qəpik 50 qəpik 30 qəpik 10 qəpik

Mədən vergisi

Vergiyə Azərbaycan Respublikasında yerin təkindən çıxarılan faydalı qazıntılar cəlb olunur.Vergi dərəcələri faydalı qazıntının növündən asılı olaraq topdansatış qiymətinə tətbiq edilən faiz (advalor dərəcə) və ya çıxarılan qazıntının həcminə hər kubmetr üçün tətbiq edilən məbləğ (spesifik dərəcə) şəklində ifadə olunur.

Faydalı qazıntının adı Verginin dərəcəsi

Advalor dərəcələr

Xam neft 26 %

Təbii qaz 20 %

Bütün növ metallar 3 %

Spesifik dərəcələr

yodlu bromlu sular 2 qəpik

mişar daşları, çınqıl xammalı *, seolit, barıt 50 qəpik

bentonit, kərpic-kirəmit gilləri * və yüngül doldurucular (keramzit, aqloporit) istehsalı üçün gillər, vulkan gili və pemza

kvars qumları, tikinti qumları *, sement xammalı (mergel, gil, əhəng daşı, vulkan külü)

üzlük daşları (mərmər, qabbro, tuflar, travertin, mərmərləşmiş əhəng daşı) 1 manat

daş duz, qiymətli və yarımqiymətli bəzək daşları 4 manat

mineral sular 6 manat

*- Qeyd olunan faydalı qazıntılar yerli əhəmiyyətli tikinti materiallarına aid edilirlər.

icmal

17

Yol vergisi

Vergiyə cəlb olunan vasitələr:

sərnişin və yük daşımalarını həyata keçirmək məqsədilə respublika ərazisinə daxil olan qeyri-rezidentlərin •avtonəqliyyat vasitələri;respublikada şəxslərin mülkiyyətində və istifadəsində olan avtonəqliyyat vasitələri.•Azərbaycan Respublikasının ərazisində şəxslərin mülkiyyətində və istifadəsində olan avtonəqliyyat vasitələrinə yol •vergisi nəqliyyat vasitələrinin mühərrikinin həcminə mütənasib hesablanır:

Nəqliyyat növü Verginin dərəcəsi

Minik avtomobilləri Mühərrikinin həcmi 2000 sm3-dək olduqda

Mühərrikin həcminin hər sm3-nə görə – 1 qəpik

Mühərrikinin həcmi 2000 sm3-dən çox olduqda

20 manat + mühərrikin həcminin 2000 sm3-dən çox hissəsi üçün hər sm3-rə görə – 2 qəpik

Avtobuslar və digər avtomobil nəqliyyatı vasitələri

Mühərrikin həcminin hər sm3-nə görə – 2 qəpik

Sərnişin və yük daşımalarını həyata keçirmək məqsədilə respublika ərazisinə daxil olan qeyri-rezidentlərin avtonəqliyyat vasitələrinə tətbiq olunan yol verginin məbləğinə isə bir sıra amil öz təsirini göstərir:

avtonəqliyyat vasitələrinin növü;•oturacaqların sayı;•avtonəqliyyat vasitələrinin yükqaldırma qabiliyyət, habelə yüklə birgə olan ümumi çəkisi;•oxa düşən ağırlıq;•Azərbaycan Respublikası ərazisində qaldığı müddət;•Azərbaycan Respublikası ərazisində qət olunan məsafə;•daşınan yüklərin təhlükəlilik dərəcəsi.•

Gömrük orqanları tərəfindən Azərbaycan Respublikasının ərazisinə daxil olan xarici dövlətlərin minik avtomaşınların-dan tutulan verginin məbləği 15 ABŞ dolları təşkil edir, digər avtonəqliyyat vasitələrindən tutulan vergi isə cədvəldə müəyyən edilən dərəcələrə əsasən hesablanır:

Respublika ərazisində qaldığı müddət

Avtobuslar yük avtomobilləri, qoşqulu və yarım-qoşqulu avtonəqliyyat vasitələri

Oturacaq yerlərinin sayı Oxların sayı

12-dək 13-30 31 və çox 4-ə qədər 4 və çox

1 gün üçün $ 15 $ 20 $ 25 $ 20 $ 30

nəqliyyat növündən asılı olaraq*

$ 30 $ 40 $ 50 $ 40 $ 80

1 aya qədər $ 100 $ 140 $ 175 $ 140 $ 280

3 aya qədər $ 300 $ 400 $ 500 $ 400 $ 800

1 ilə qədər $ 1050 $ 1400 $ 1750 $ 1400 $ 2800

Cədvəldə yük avtomobilləri, qoşqulu və yarımqoşqulu avtonəqliyyat vasitələri üçün göstərilən dərəcələr bu vasitələrin yüklə birlikdə olan ümumi çəkisindən asılı olaraq Azərbaycan Respublikasının ərazisinə qət olunmuş, hər kilometrə mütənasib artırılır:

37-41 tonadək 41-51 tonadək 51-61 tonadək 61-71 tonadək 71-81 tonadək 81 tondan çox olduqda

$ 0,15 $ 0,30 $ 0,45 $ 0,60 $ 0,75 $ 1,8

Bundan başqa, cədvəldə göstərilən dərəcələr yükün təhlükəlilik dərəcəsinə mütənasib artırıla bilər:

Az təhlükəli yüklər 100 %Təhlükəli yüklər 200 %Xüsusi təhlükəli yüklər 400 %

Sadələşdirilmiş vergi

Vergiyə cəlb olunan fəaliyyət növləri:

dövriyyədən asılı olmayaraq respublika daxilində avtonəqliyyat vasitələri ilə daşımaların həyata keçirilməsi;•mənzil tikinti fəaliyyəti;•sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olan şəxs tərəfindən malların (işlərin, xidmətlərin) və əmlakın təqdim edilməsi, •habelə satışdankənar gəlirlərin əldə olunması.

Malların (işlərin, xidmətlərin) və əmlakın təqdim olunmasından gəlir əldə edən şəxslər üçün son 3 ayda vergi tutulan əməliyyatların həcmi 22.500 manat və ondan az olan və vergi orqanına nəzərdə tutulmuş müddətdə digər vergi növünün (statusundan asılı olaraq gəlir və ya mənfəət vergisinin) ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərmək üçün ərizə ilə müraciət etməyən şəxslər sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi hesab olunurlar.

Malların (işlərin, xidmətlərin) təqdim edilməsi ilə məşğul olan şəxslərə tətbiq olunan vergi dərəcəsi, habelə vergi ödəyicilərinin müxtəlif kateqoriyalarına verilən güzəştlər öz əksini aşağıdakı cədvəldə tapmışdır:

Vergi ödəyiciləri Sadələşdirilmiş vergi ödəyicilərinin ödəmədiyi vergilər

Vergi tutulan baza və verginin dərəcəsi

Bakı Digər regionlar

Fiziki şəxslər ƏDV və bu fəaliyyətlə bağlı gəlir vergisi

Hasilatdan və satışdankənar gəlirdən - 4 %

Hasilatdan və satışdankənar gəlirdən - 2 %

Hüquqi şəxslər ƏDV, mənfəət və əmlak vergisi

icmal

19

Mənzil tikintisinə tətbiq edilən vergi dərəcəsi binanın hər kvadrat metri üçün 10 manat təşkil edir və Nazirlər Kabineti tərəfindən zonalar üzrə tətbiq edilən əmsallar nəzərə alınmaqla müəyyənləşdirilir. Qeyd edək ki, mənzil tikintisi ilə məşğul olan sadələşdirilmiş vergi ödəyiciləri mənfəət, əmlak və gəlir vergisindən azaddırlar.

Respublika daxilində avtonəqliyyat vasitələri ilə daşımaları həyata keçirən şəxslərə tətbiq olunan dərəcələr isə aşağı-dakı kimi müəyyən edilmişlər:

Nəqliyyat növü və daşımanın xarakteri

Ölçü vahidi Bakı şəhəri (kənd və qəsəbələr daxil olmaqla)

Abşeron rayonu, Sumqayıt, Gəncə şəhərləri

Digər ərazilər

Avtobuslarla və mikroavtobus-larla sərnişin daşınması, otu-racaqların sayına görə

13-dək 1 oturacaq yeri 3,6 manat 2,7 manat 1,8 manat

13-dən 31-dək 43,2 manat + 13-cü yerdən başlayaraq, hər oturacaq yeri üçün 1 manat

32,4 manat + 13-cü yerdən başlayaraq, hər oturacaq yeri üçün 0,75 manat

21,6 manat + 13-cü yerdən başlayaraq, hər oturacaq yeri üçün 0,5 manat

31 və ondan yuxarı

61,2 manat + 31-ci yerdən başlayaraq, hər oturacaq yeri üçün 0,6 manat



Taksi ilə sərnişin daşımaları 1 ədəd nəqliyyat vasitəsi

18 manat 13,5 manat 9 manat

Yük daşımaları 1 ton yükgötürmə qabiliyyəti

2 manat 1,5 manat 1 manat


Vergi daxilolmaları

Yuxarıda Sizə Azərbaycan Respublikasında tət-biq olunan vergilər barədə zənnimizcə kifayət qə-dər məlumat verdik. İndi isə dövlət büdcəsinin əsa sını təşkil edən vergi daxilolamalarının həc-mi nə və dinamikasına bir qədər nəzər salaq. Bu za man biz son bir neçə ildə vergi daxilolmalarının həc minin nəzərəçarpacaq dərəcədə artmasının şa hidi olarıq.

icmal

21

2003-cü illə müqayisədə 2008-ci ildə Vergilər Nazirliyinin xətti ilə təmin olunan daxilolmaların həcmi 4924,1 milyon manat və ya 7 dəfə artmışdır.

2003-2008-ci illərdə vergi daxilolmalarının dinamikası (milyon manatla)

2008-ci ildə Vergilər Nazirliyi tərəfindən büdcəyə 5747,5 milyon manat vəsaitin daxil olması təmin edilərək, proqnoz 106,5 faiz yerinə yetirilmişdir. Vergi daxilolmalarının həcmi 2007-ci illə müqayisədə 1197,2 milyon manat və ya 26,3 faiz çox olmuşdur.

6000

5000

4000

3000

2000

1000

0

2003 2004 2005 2006 2007 2008


Vergi növləri 2007 2008

Proqnoz mln. man

Fakt, mln. man

Verginin xüsusi çəkisi, faizlə

Proqno-zun yerinə yetirilməsi, faizlə

Proqnoz mln. man

Fakt, mln. man

Verginin xüsusi çəkisi, faizlə

Proqno-zun yerinə yetirilməsi, faizlə

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Gəlir 578,3 596,6 13,1 103,2 799,1 638,0 11,1 79,8

Mənfəət 2195,7 2459,2 54,1 112,0 2450,5 2863,9 49,8 116,9

Əmlak 72,4 72,8 1,6 100,5 110,2 113,2 2,0 102,8

Torpaq 27,2 27,3 0,6 100,3 30,2 30,8 0,5 102,1

Yol 17,1 17,2 0,4 100,6 26,3 27,4 0,5 104,4

ƏDV 668,2 669,6 14,7 100,2 1142,1 1169,9 20,4 102,4

Aksiz 329,9 330,6 7,3 100,2 365,0 395,8 6,9 108,4

Mədən 123,1 123,2 2,7 100,1 137,0 147,8 2,6 107,8

Sadələşd. 45,9 48,1 1,1 104,8 63,6 65,6 1,1 103,1

Dövlət rüsumu 48,7 51,0 1,1 104,8 52,8 60,6 1,1 114,8

Sair daxilolmalar 146,9 154,7 3,4 105,3 222,2 234,5 4,1 105,6

Cəmi: 4253,4 4550,3 100,0 107,0 5399,0 5747,5 100,0 106,5

Neft və qeyri-neft sektoru üzrə daxilolmalar

Göstəricilər 2006 2007 2008

Məb

ləğ

(mln

. man

at-la

)

Xüsu

si ç

əki,

faizl

ə

Məb

ləğ

(mln

. man

atla

)

Xüsu

si ç

əki,

faizl

ə

2006

-cı il

lə m

üqay

isə-

də d

axil-

olm

ala-

rın

dəyiş

məs

i, fa

izlə

Məb

ləğ

(mln

. man

atla

)

Xüsu

si ç

əki,

faizl

ə

2006

-cı il

lə m

üqay

isəd

ə da

xilol

mal

a-rın

dəy

iş-

məs

i, fa

izlə

Neft sektoru üzrə 1673,4 61,6 2912,8 64,0 74,1 3438,7 59,8 105,5

Qeyri-neft sektoru üzrə

1041,3 38,4 1637,5 36,0 57,3 2308,8 40,2 121,7

icmal

23

Qeyd etmək lazımdır ki, ölkədə azad sahibkarlığın inkişafının stimullaşdırılması və bu sahəyə dövlət dəstəyinin gös tə-rilməsi nəticəsində sahibkarlıq subyektlərinin sayı sürətlə artmış, özəl sektorun iqtisadi sistemdə rolu daha da möh-kəmlənmiş və ən əsası bu sektorun vergi daxilolmalarında xüsusi çəkisi artmışdır. Belə ki, 2003-cü illə mü qa yi sədə 2008-ci ildə qeyri-dövlət sektorundan daxilolmaların ümumi vergi daxilolmalarında xüsusi çəkisi 42,1 faizdən 71,7 faizədək yüksəlmişdir.

2008-ci ildə qeyri-neft sektoru üzrə vergi daxilolmalarının sahələr üzrə bölgüsü

Digər sahələr – 22,6%

Kənd təsərrüfatı – 0,3%

Bank və sığorta – 5,6%

Ticarət və xidmət – 14,5%

Tikinti – 13,4%

Sənaye – 31,8%

Rabitə – 7,2%

Nəqliyyat – 4,5%


2003-2008-ci illərdə dövlət büdcəsinə dövlət və qeyri-dövlət sektoru üzrə vergi daxilolmaları (milyon manatla)

Bu cür artımın bir neçə səbəbi var, lakin başlıca səbəb kimi respublikada baş verən ümumi iqtisadi inkişafı qeyd etmək lazımdır. Bunun əsaslandırılması üçün vergi daxilolmaları ilə yanaşı, ÜDM-in artımının son 3 il ərzində dinamika-sına diqqət yetirmək kifayətdir:

Vergi daxilolmalarının ÜDM-də xüsusi çəkisi barədə

Göstəricilər İllik göstəricilər

2006 2007 2008

ÜDM, mln. man 18746,4 26815,1 38005,7

Büdcə daxilolmaları 3881,7 6047,0 10762,6

O cümlədən vergi daxilol-maları, mln. manatla 2714,7 4550,3 5747,5

Vergi daxilolmalarının ÜDM-də xüsusi çəkisi, faizlə 14,5 17,0 15,1

Vergi daxilolmalarının büdcə daxilomalarında xüsusi çəkisi, faizlə 69,9 75,2 53,4

2008

5000

4000

3000

2000

1000

0

2003 2004 2005 2006 2007

Dövlət sektoru Qeyri-dövlət sektoru

icmal

25

Statistik göstəricilərə əsasən 2006-2008-ci illər ərzində ÜDM 2 dəfədən artıq artmışdır. Dünyanın ən qabaqcıl döv-lətlərinin həsəd apara biləcəyinə səbəb olan bu cür sıçrayış təbii ki, birdən-birə baş verməmişdir.

1994-cü ildən baş layaraq imzalanmış silsilə müqavilələr bu günün inkişaf tempinin əsasını qoymuşdur.

İqtisadiyyatın sahələri üzrə vergi daxilolmaları (milyon manatla)

Göstəricilər 2006 2007 2008

Məbləğ Xüsusi çəki (%-lə)



Vergi daxilolmaları 2714,7 100,0 4550,3 100,0 5747,5 100,0

O cümlədən

- sənaye 1570,6 57,9 2491,2 54,7 2951,7 51,4

- tikinti 180,7 6,7 276,7 6,1 357,2 6,2

- ticarət və xidmət 234,5 8,6 422,9 9,3 1673,1 29,1

- nəqliyyat 68,0 2,5 105,3 2,3 124,1 2,2

- rabitə 94,4 3,5 152,0 3,3 188,9 3,3

- digər sahələr 566,5 20,9 1102,2 24,2 452,5 7,9

Vergi daxilolmalarının sahələr üzrə bölgüsünə nəzər saldıqda sənaye sektorunun inkişafı diqqəti cəlb edir. Bunula yanaşı qeyd etmək istərdik ki, inkişaf birtərəfli deyil, digər sahələrdə də canlanma müşahidə olunur. Digər tərəfdən vergi daxilolmalarının mütəmadi artımına vergi ödəyicilərinin vergi sahəsində olan biliklərinin genişlənməsi, öz hüquq və vəzifələrini aydın dərk etməsi də müsbət təsir göstərir.


Vergi nəzarəti

Ümidvarıq ki, vergi daxilolmaları barədə Sizə ki fa-yət qədər ətraflı məlumat verdik. Vergi nə zarətinin vergi orqanlarının fəaliyyətinin vacib tərkib hissəsi olduğunu nəzərə alaraq, bu mövzuya toxunma-maq mümkün deyildir.

icmal

27

Vergi orqanı vergilərin tam və vaxtında yığılmasını təmin etmək məqsədilə vergi nəzarətini həyata keçirirlər. Vergi nəzarəti vergi ödəyicilərinin və vergitutma obyektlərinin uçotuna, vergi qanunvericiliyinə riayət olunmasına vahid nəzarət sistemidir. Bu nəzarət vergi ödəyicilərinin, onların vergitutma obyetktlərinin uçotunu aparmaqla, hesabat məlumatlarını yoxlamaqla, vergi ödəyiciləri və digər şəxslər arasında sorğu aparmaqla, gəlir əldə etmək üçün istifadə olunan binalara baxış keçirməklə və digər formalarda həyata keçirilir. Hal-hazırda əsasən tətbiq olunan yoxlamalar bunlardır: səyyar vergi yoxlamaları, kameral vergi yoxlamaları, operativ qadada keçirilən nəzarət və reydlər.

Son dövrlər tətbiq olunan ƏDV üzrə əməliyyatların vahid depozit hesabı vasitəsilə aparılması, vergi hesab fakturala-rının dövriyyəsinə, riskli vergi ödəyicilərinə və əməliyyatlara mərkəzləşdirilmiş nəzarət mexanizminin yaradılması vergi nəzarətinin təkmilləşdirilməsi, vergidən yayınma hallarının, o cümlədən ƏDV üzrə fırıldaqçılığın qarşısının alınması sahəsində görülən məqsədyönlü tədbirlərdəndir.

Aparılmış səyyar (audit) və kameral vergi yoxlamaları barədə

Göstəricilər 2007 2008

Səyyar vergi yoxlamalarının sayı 4167 8220

Yoxlama nəticəsində əlavə hesablanmış vergi məbləğləri (min. manat) 252900.0 301193.1

Tətbiq edilmiş maliyyə sanksiyalarının məbləği (min. manat) 82100.0 87703.4

Faktiki fəaliyyət göstərən vergi ödəyicilərinin sayı 198571 207371

Yoxlamalarla əhatə edilmiş vergi ödəyicilərinin faktiki fəaliyyət göstərən vergi ödəyicilərində xüsusi çəkisi (%-lə)

2.1 4

1 yoxlamaya düşən əlavə hesablanmış vergi və maliyyə sanksiyası məbləğləri (min. manat) 80.3 47.3

Kameral yoxlamalar nəticəsində əlavə vəsait hesablanmış vergi ödəyicilərinin sayı (qanunpozuntularının sayı)

48670 68308

Kameral yoxlamalar nəticəsində əlavə hesablanmış vəsaitin məbləği (faizlə birlikdə) (mil-yon manatla)

339,5 751,4

Səyyar vergi yoxlamaları öz mahiyyətinə görə ildə bir dəfədən tez olmamaqla, vergi ödəyicisini xəbərdar etməklə keçirilən növbəti və xəbərdar etmədən keçirilən növbədənkənar formada ola bilər.

Keçirilən səyyar (audit) vergi yoxlamaları barədə məlumat

Göstəricilər 2007 2008

Hüquqi şəxslər üzrə Fiziki şəxslər üzrə Hüquqi şəxslər üzrə Fiziki şəxslər üzrə

Yoxla

mal

arın

say

ı

Yoxla

mal

arın

üm

umi s

ayın

da

xüsu

si ç

əkis

i, %

-lə

Yoxla

mal

arın

say

ı

Yoxla

mal

arın

üm

umi s

ayın

da

xüsu

si ç

əkis

i, %

-lə

Yoxla

-mal

arın

say

ı

Yoxla

mal

arın

üm

umi s

ayın

da

xüsu

si ç

əkis

i, %

-lə

Yoxla

ma-

ların

say

ı

Yoxla

mal

arın

üm

umi s

ayın

da

xüsu

si ç

əkis

i, %

-lə

Növbəti vergi yoxlamaları

3061 73.5 345 8.3 5541 67.4 1242 15.1

Növbədənkənar vergi yoxlamaları

663 15.9 98 2.4 1349 16.4 88 1.1

Cəmi: 3724 89.4 443 10.6 6890 83.8 1330 16.2


Cədvəldən göründüyü kimi son 2 ildə keçirilən səyyar vergi yoxlamaları ilk növbədə hüquqi şəxsləri əhatə etmişdir. Bu da hüquqi şəxslərin çoxsahəli fəaliyyətindən, daha mürəkkəb əməliyyatlarından irəli gəlir. Yoxlamalar zamanı vergi ödəyicilərinin bir qisminin vergilərin optimallaşdırılması niyyəti ilə müxtəlif qanun pozuntularına yol verdikləri müəyyən olunmuş, yayındırılmış vergilərin dövlət büdcəsinə bərpası və eyni zamanda, ödəyicilərə qarşı maliyyə sanksiyalarının tətbiqi və bununla da yoxlamaların yüksək səmərəliliyi təmin olunmuşdur.

Operativ vergi nəzarəti tədbirlərinin sayında ildən-ilə azalma müşahidə olunur. Təkcə onu demək kifayətdir ki, 2006-cı illə müqayisədə nöqsan aşkar edilmiş obyektlərin sayı 5 dəfəyədək azalmışdır. Vergi qanunpozuntuları sayının bu surətdə azalması bir sıra amillərlə bağlıdır. Belə ki, vergi nəzarəti sisteminin gücləndirilməsi, tətbiq edilən maliyyə sanksiyalarının əhəmiyyətli dərəcədə artırılması və xüsusilə də vergi ödəyicilərinin maarifləndirilməsi nəticəsində vergi qanunvericiliyinin tələblərinə riayət olunması bu prosesə güclü təkan vermişdir.

Operativ vergi nəzarəti məsələləri 2006 2007 2008

1 Pul hesablaşmalarının aparıl-ması qaydalarına riayət olunma-sı üzsrə

Nöqsan aşkar edilmiş obyektlərin sayı 62191 17257 8986

Kəsilmiş inzibati cərimə və tətbiq olunmuş maliyyə sanksiyaları, min manat

5351.0 8229.5 6022.2

2 Aksiz markalarının tətbiqi üzrə Nöqsan aşkar edilmiş obyektlərin sayı 544 1302 333

Kəsilmiş inzibati cərimə, min manat 5.9 34.0 9.95

3 Vergi uçotunda durmayan vergi ödəyicilərinin aşkar edilməsi üzrə


Tətbiq olunmuş maliyyə sanksiyası, min manat

163.1 103.9 96.8

4 Fərqlənmə nişanı olmadan avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin daşıma üzrə


Tətbiq olunmuş maliyyə sanksiyası, min manat

31.4 26.3 30.1

5 Xüsusi razılıq (lisenziya) tələb olu-nan fəaliyyət növləri ilə belə razılıq (lisenziya) olmadan məşğul olan şəxslərin aşkar edilməsi

Nəzarət aparılmış obyektlərin sayı 5740 3953 3076


Kəsilmiş inzibati cərimə, min manat 23.9 39.3 51.9

6 Valyuta sərvətlərinin ödəniş vasitəsi kimi qəbul edilməsi faktlarının aşkar edilməsi üzrə

Nöqsan aşkar edilmiş obyektlərin sayıTətbiq olunmuş maliyyə sanksiyası, min manat

2086 1103 1157

61.6 26.1 23.2

7 Valyuta sərvətlərinin ictimai yerdə alınıb-satılması və ya dəyişdirilməsi üzrə


Tətbiq olunmuş inzibati cərimə, min manat 19.0 14.7 29.3

8 Əmək müqaviləsi bağlama-dan işəgötürən tərəfindən fiziki şəxslərin hər hansı işlərin (xidmətlərin) yerinə yetirilməsinə cəlb edilməsi


Kəsilmiş inzibati cərimə və tətbiq olunmuş maliyyə sanksiyaları, min manat (2008-ci ildən maliyyə sanksiyası tətbiq olunur)

53.8 106.5 1172.0

icmal

29

Müəyyən edilmiş tarixədək vergi ödəyiciləri tərəfindən vergi öhdəliyi yerinə yetirilmirsə və ya vergi bəyannaməsi vergi orqanına təqdim edilmirsə həmin vaxtdan etibarən vergi borcunun və bəyannamənin məcburi alınması prosesi baş-layır. Vergi orqanları tərəfindən həyata keçirilən məcburi alınma prosesinin bir neçə mərhələdən ibarət olduğunu, bu işə xeyli insani və maddi-texniki resursların cəlb edildiyini, habelə borc məbləğlərinin faktiki olaraq müəyyən olunmuş vaxtda büdcədə əksini tapmaması könüllü əməletmə prosesinin inkişaf etdirilməsini zəruri edir. Könüllü əməletmə vergi ödəyiciləri tərəfindən vergiləri vaxtında ödənilməsi, vergitutma ilə əlaqədar lazımi məlumatları və hesabatları müəyyən edilmiş dövrdə vergi orqanına təqdim edilməsi və vergi qanunvericiliyinin tələblərini heç bir təsir mexanizmi olmadan həyata keçirilməsidir.

Lakin təəsüflər olsun ki, bəzi vergi ödəyiciləri müxtəlif əsaslarla vergiləri vaxtlı-vaxtında ödəmir, nəticədə dövlət büdcəsinə müəyyən vəsait daxil olmur və ödəyicinin vergi borcu yaranır.

Vergi növlərinin vergi borclarında xüsusi çəkisi

Vergi növləri

01.0

1.20

07-c

i il

tarix

ə ve

rgi

borc

u, m

ln.

man

at

Verg

i növ

ü-nü

n ve

rgi b

orcl

arın

da

xüsu

si ç

əkis

i, %

-lə

01.0

1.20

08-c

i il

tarix

ə ve

rgi b

orcu

, m

ln. m

anat

Verg

i növ

ü-nü

n ve

rgi b

orcl

arın

da

xüsu

si ç

əkis

i, %

-lə

01.0

1.20

09-c

u il t

arixə

ver

gi b

or-

cu, m

ln. m

anat

Verg

i növ

ü-nü

n ve

rgi b

orcl

arın

da

xüsu

si ç

əkis

i, %

-lə

Gəlir 1,2 0,1% 1,4 1,1% 3,0 0,1%

Mənfəət 168,9 8,7% 153,7 5,6% 365,8 8,8%

ƏDV 832,5 42,9% 1612,3 58,9% 2072,8 49,6%

Aksiz 7,0 0,4% 8,0 0,3% 9,7 0,2%

Əmlak 47,3 2,4% 14,8 0,5% 14,0 0,3%

Torpaq 21,8 1,1% 8,3 0,3% 11,4 0,3%

Mədən 93,0 4,8% 0,1 0,0%

Sadələşd. 1,8 0,1% 2,8 0,1% 3,1 0,1%

Sair (dövlət rüsumu və digər) 202,9 10,4% 138,5 5,1% 143,6 3,4%

Tədiyyələr üzrə cəmi 1376,5 70,9% 1939,8 70,9% 2623,5 62,8%

Faiz borcu 564,2 29,1% 796,4 29,1% 1556,3 37,2%

Cəmi: 1940,7 X 2736,2 X 4179,8 X

Müəyyən olunmuş müddət ərzində vergi borclarını ləğv etməyən borclu vergi ödəyicilərinin əmlaklarının ixtisaslaşdı-rılmış açıq hərracda satılması barədə iddia ərizələri ilə iqtisad məhkəmələrinə müraciət olunmuş, nəticədə 981 iddia ərizəsi üzrə 2503,8 min manat məbləğində borcların alınmasına dair qətnamə qəbul edilmişdir. Qanuni qüvvəyə minmiş qətnamələr üzrə 2921,2 min manat məbləğində vəsait daxil olmuşdur ki, bundan 2901,0 min manatı hərraca qədər, 20,2 min manatı isə hərracdan daxilolmadır. Borclu vergi ödəyicilərinin sayı 1 yanvar 2009-cu il tarixə 12672 təşkil etmişdir.


Eyni zamanda 26729 vergi ödəyicisi tərəfindən vaxtında təqdim edilməyən 51490 bəyannamənin alınması təmin edilmiş, gecikdirmə ilə təqdim edilmiş 42108 vergi bəyannaməsinə görə vergi ödəyicilərinə 1 milyon 684,3 min manat məbləğində maliyyə sanksiyası və 99 hesabata görə 8,9 min manat inzibati cərimə tətbiq edilmişdir.

icmal

31

Dünyanın bir çox ölkələrinin, xüsusən inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, vergi qanunvericiliyində daha sərt cəza tədbirləri nəzərdə tutulub və bu cəzaların sərtləşdirilməsi öz müsbət nəticələrini verir. Azərbaycan Respublika-sında vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə tətbiq edilən cərimə və maliyyə sanksiyaları başqa ölkələrə nisbətən kifayət qədər yumşaqdır. Bu ölkəmizdə əlverişli vergi mühitinin yaradılması, investisiyanın təşviq edilməsi ilə əlaqədar qanunlarımızın humanist olması ilə bağlıdır. Lakin vergi qanunvericiliyinin mütəmadi qaydada pozulması nəticədə cəza tədbirlərinin sərtləşdirilməsinə gətirib çıxara bilər.

Vergi hüquqpozmaları barədə aparılmış istintaq tədbirləri haqqında

İllər

İcra

atda

olm

uş

cina

yət i

şlər

inin

sa

yı İstintaqı başa çatmış cinayət işləri və şəxslərin sayı

İstintaqı başa çatmış cinayət işlərindən İstintaqı başaçatmış cinayət işləri üzrə

İstin

taqı

baş

a ça

tmam

ış

cina

yət i

şlər

i üzr

ə,

mln

. man

atla

Məh

kəm

əyə

gönd

ərilm

iş

cina

yət i

şlər

inin

və

bu

işlə

r üz

rə ş

əxsl

ərin

sa

yı

Ziya

nın

tam

öd

ənilm

əsin

ə gö

rə

xitam

olu

nmuş

ci

nayə

t iş

lərin

in v

ə şə

xslə

rin s

ayı

Verg

idən

yay

ındı

rılmış

m

əblə

ğ, m

ln.m

anat

Büd

cəyə

ödə

nilm

əsi

təm

in e

dilm

iş

məb

ləğ,

mln

. man

at

işlər şəxslər işlər şəxslər işlər şəxslər

2007 370 136 149 96 117 21 21 268,8 7,7 125,6

2008 299 121 115 68 77 33 33 242,8 16,8 239,9

Cəmi 669 257 264 164 197 54 54 511,6 24,5 365,5

Ödəmə ilə bağlanan– 30817 (83.3%)

Açıq qərarlar (səbəbi olan) –3250 (8.8%)

İcrasız qərarlar –2023 (5%)

Protokol tərtib edilən – 891 (2.4%)

Vergi ödəyicilərinin əmlaklarının siyahıya alınması mqsədi ilə 2008-ci il ərzində açılmış 36981 qərarın icrası barədə məlumat (sayla və faizlə):


Avtomatlaşdırılmış vergi informasiya sistemi

Vergi sisteminin təkmilləşdirilməsi sahəsində son il lə rin mühüm nailiyyətlərindən biri Vergilər Na zir li yin-də Avtomatlaşdırılmış Vergi İnformasiya Sisteminin (AVİS) hazırlanması və tətbiqi olmuşdur. Elektron hö kumətin yaradılması istiqamətində ən mühüm layihələrdən biri olan AVİS, vergi inzibatçılığının tək-mil ləş di rilməsinə yönəlmiş iri və kifayət qədər mü-hüm tex no loji dəyişikliklərin başlanğıcı olmuşdur.

icmal

33

2006-cı ildən başlayaraq, AVİS sisteminin tətbiqi nəticəsində, Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyi keçid iqtisadiyyatlı ölkələrin vergi orqanları arasında ən müasir informasiya texnologiyalarının birinə malik olan vergi orqanına çevrilmişdir.

Bu sistemin əsas məqsədi – çevik və səmərəli vergi siyasətinin həyata keçirilməsi üçün işlək texnoloji dəstəyin təmin edilməsidir. AVİS sistemi həm mərkəzi aparatın, həm də yerli vergi orqanlarının fəaliyyətinin avtomatlaşdırılmasını, digər dövlət orqanları ilə birləşdirilmiş kompüter şəbəkəsinin yaradılmasını təmin edir, iqtisadi təhlillərin və proqnozların aparıl-masını təkmilləşdirir və sürətləndirir. AVİS elektron sənəd dövriyyəsinin, vergi xidmətinin bütün strukturları arasında operativ informasiya mübadiləsinin sürətləndirilməsi və avtomatlaşdırılması imkanı vermiş, vergi bəyannamələrinin qəbulunu və işlənməsini əhəmiyyətli dərəcədə asanlaşdırmış və sürətləndirmiş, Vergilər Nazirliyinin bütün strukturla-rının və işçi heyətinin fəaliyyətinin planlaşdırılması və qiymətləndirilməsi üzrə elektron hesabatları tərtib etmək imkanı yaratmışdır.

AVİS sistemi sayəsində vergi ödəyiciləri ödənilmiş vergilər, borclar haqqında məlumat əldə edə, vergi bə yan na mə-lə rini, bankda hesab açılması məqsədilə şəhadətnamə-dublikatın alınması və ƏDV qeydiyyatı üçün müvafiq ərizələri vergi orqanlarına gəlmədən elektron formada göndərə bilərlər.


“Bir

pənc

ərə”

Ölkədə sahibkarlığın inkişafının sürətləndirilməsi, biznes mühitinin əlverişliliyinin daha da artırılma sı və biznesə başlama prosedurlarının sa də ləş di ril-mə si üçün zəruri tədbirlərin görülməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İl ham Əliyev sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinin qe ydiyyatının “bir pəncərə” prinsipi üzrə təşkili ba-rə də 25 oktyabr 2007-ci il tarixli Sərəncamı im-zalamış və vahid dövlət qeydiyyatı orqanı kimi Azər baycan Respublikasının Vergilər Nazirliyi mü-əy yən edilmişdir.

icmal

35

Qeydiyyatın “bir pəncərə” prinsipi üzrə aparılması sahibkarlıq sektoruna marağın güclənməsinə və biznesin inkişafına təkan vermişdir. Digər tərəfdən “bir pəncərə” sisteminin tətbiqi investisiya mühitini daha da yaxşılaşdırır, sahibkarların dövlət qurumlarından asılılığını azaldır, uzunmüddətli qeydiyyat prosedurlarını ləğv edir və sadələşdirir. “Bir pəncərə” sisteminin tətbiqindən sonra qeydiyyatdan keçmək istəyən sahibkar əvvələr olduğu kimi 72 gün deyil, 3 gün ərzində 15 prosedur əvəzinə, sadəcə 5 prosedur keçməklə qeydiyyata alınırlar. Bunun da nəticəsində 2008-ci il ərzində qeydə alınmış kommersiya hüquqi şəxslərin sayının ötən illərə nisbətən gözəçarpacaq dərəcədə artımı müşahidə olunmuşdur.

Vergi orqanında uçota alınan şəxslərin sayı barədə məlumat

Vergi orqanında uçota alınan şəxslər 01.01.2007 31.12.2008

Hüquqi şəxslər Fiziki şəxslər Hüquqi şəxslər Fiziki şəxslər

Vergi uçotuna alınmış şəxslər, cəmi 45543 154951 57755 233690

O cümlədən:

Kommersiya hüquqi şəxslər 34139 X 45300 X

Qeyri-kommersiya hüquqi şəxslər 11404 X 12455 X

Davos Dünya İqtisadi Forumunun 2008-ci il üzrə hesabatında rəqabət qabiliyyətlilik sahəsində Azərbaycan 66-cı yeri tutub. “Qoldman Saks” kimi çox mötəbər qurumun reytinqində isə Azərbaycan 61-ci yerdə qərarlaşmışdır. Dünya-nın nüfuzlu reytinq agentliklərinin verdiyi qiymət Azərbaycanın kredit reytinqinin yüksək olmasını təsdiqləyir. Dünya Ban kı nın ən iri maliyyə strukturlarından olan Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyasının dünya ölkələrində biznes mühitinə dair hazırladığı növbəti “Doing Business - 2009” hesabatında isə Azərbaycan 181 ölkə arasında 1 nömrəli islahatçı öl kə elan edilmişdir. Azərbaycan hesabatın tərtibatı tarixində ilk ölkədir ki, öz keçən ilki göstəricisini (97-ci yer) 64 pillə yax şılaşdıraraq, bütün MDB ölkələrini və Avropanın bir neçə inkişaf etmiş ölkəsini geridə qoyub, 33-cü yerə yüksəlib.

Vergi ödəyicilərinin sayı barədə məlumat

Göstəricilər 01.01.2007 01.01.2008 31.12.2008

Vergi ödəyicilərinin sayı 200494 247912 291445

O cümlədən

Faktiki fəaliyyət göstərən vergi ödəyicilərinin sayı 161319 199525 210347

ƏDV ödəyicilərinin sayı 8750 8666 13514

Sadələşdirilmiş vergi ödəyicilərinin sayı 91664 114697 119418


2007-ci il vergi ödəyicilərinə xidmət sahəsinin in-ki şa fl nda daha əlamətdar dövr olmuşdur. Belə ki, Vergilər Nazirliyi vergi ödəyicilərinə göstərilən xid mə t lərin genişləndirilməsində mühüm addım ata raq respublikamızda ilk dəfə elektron bə yan-na mə lə rinin tətbiqinə başlanılmış və vergi bəyan-na mələ rinin elektron formada təqdim edil mə si ni təmin etmək üçün e-taxes.gov.az - İnternet Vergi İdarəsi yaradılmışdır.

e_bəyannamə

icmal

37

Vergi bəyannamələrinin elektron formada vergi orqanına göndərilməsinin vergi ödəyicisinin vergi orqanına gəlmədən və vergi orqanının əməkdaşı ilə kontakta girmədən, tam şəffaf şəkildə, onun üçün rahat olan mühitdə və istədiyi zamanda bəyannaməni tərtib edərək internet vasitəsilə təqdim etmə imkanının olması, vergi ödəyicisinin öz şəxsi hesab vərəqəsinə baxa bilmək imkanının olması və büdcəyə olan borcları barədə məlumatlar əldə etmək imkanının olması kimi üstünlükləri vardır.

2007-ci ilin mart ayından başlayaraq vergi ödəyicilərinə bəyannamələrin elektron formada (e_bəyannamə) təqdim edilməsi imkanı yaradılmış və həmin il 25.000 vergi ödəyicisi bu prosesə cəlb edilmişdir.

01.01.2008-ci il tarixdən etibarən sahibkarlıq subyektlərinin qeydiyyatının “bir pəncərə” prinsipinə uyğun aparılması, qeydiyyat üçün əlverişli şəraitin yaradılması nəticəsində əvvəlki dövrlərlə müqaisədə vergi ödəyicilərinin sayı artmağa başlamışdır. Eyni zamanda yeni qeydiyyatdan keçən bütün şəxslərə elektron mübadılə haqqında müqavilə üzrə xidmət göstərilməklə onlara bəyannamələrinin elektron formada göndərilməsi imkanı yaradılmışdır. Bu sahədə vergi ödəyicilərinə kömək məqsədilə elektron formada vergi bəyannamələrinin təqdim edilməsi üçün istifadəçi kodu, şifrə və parolun alınması, elektron bəyannamənin tərtibi, yardımçı proqramlar, onlardan istifadə qaydaları və digər zəruri məlumatlar əks olunmuş “Azərbaycan Respublikasında elektron bəyannamənin (e-bəyannamə) tətbiqi” kitabçası hazırlanmış və nəşr edilərək vergi ödəyicilərinə paylanılmışdır.

E_bəyannamənin tətbiqinin üstünlüklərini nəzərə alaraq 2008-ci ildə bu prosesə cəlb edilənlərin sayı sürətlə artmış və ilin sonunda 110.000-dən çox vergi ödəyicisinə xidmət strukturları tərəfindən müvafiq şifrə və parol verilmiş və onlara bəyannamələrin elektron formada düzgün tərtib edilərək internetlə göndərilmə qaydaları izah edilmişdir.

2008-ci ildə e_bəyannamə xidmətinə qoşulmuş vergi ödəyicilərinin dinamikası

120000

100000

80000

60000

40000

20000

0

Yanvar İyul Dekabr

Ümumi sayı ƏDV ödəyiciləri Digər ödəyicilər


Vergi ödəyicilərinə xidmət strukturları tərəfindən vergi öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi, o cümlədən vergi bəyan na mə-lərinin vaxtında təqdim edilməsi sahəsində könüllü əməletmə səviyyəsinin yüksəldilməsi məqsədilə geniş mə lumat-lan dırılma və izahat tədbirləri həyata keçirilmiş, “195” telefon xidmətinə bəyannamələrin düzgün doldurul ması ilə bağlı daxil olmuş çoxsaylı suallar cavablandırılmışdır. Kompüter terminallarının istifadəyə verilməsi isə vergi bəyan na m əl-ərinin vaxtında təqdim edilməsi, o cümlədən bəyannamələrin elektron formada təqdim edilməsi səviyyəsinin yük-səldilməsinə təkan vermişdir.

2007-ci ildə ilk dəfə olaraq mənfəət və gəlir vergisi bəyannamələrinin elektron formada təqdim edilməsinə başla-nılmışdır. 2008-ci il üzrə Mənfəət vergisi üzrə 10803 bəyannamə (təqdim edilmiş bəyannamələrin 93,4 %-i), Gəlir vergisi üzrə 2759 bəyannamə (təqdim edilmiş bəyannamələrin 58,6 %-i) elektron formada internetlə göndərilmişdir.

Mənfəət və gəlir vergisi bəyannamələrinin təqdim edilməsi vəziyyəti:

20000

15000

10000

5000

0

2006 2007 2008

Təqdim edilməli bəyannamə sayı

Vaxtında təqdim edilmiş bəyannamələrin sayı

Elektron formada təqdim edilmiş bəyannamə sayı

icmal

39

2008-ci ilin göstəricilərinə görə ƏDV ödəyicilərinin 94%-i, sadələşdirilmiş vergi ödəyicilərinin isə 62%-i bəyannaməni elektron formada təqdim etmişlər.


Vergilər Nazirliyinin internet səhifəsi (www.taxes.gov.az)

Müasir kommunikasiyanı internetsiz təsəvvür et-mək mümkün deyil. O cümlədən vergi ödəyiciləri ilə əlaqələri internet vasitəsilə qurmaq və inkişaf et dirmək əlverişlidir.

icmal

41

Vergi ödəyicilərinin istənilən yerdən, istənilən vaxt istənilən məlumat ala bilmələrini təmin etmək – bu ilk növbədə Ver gilər Nazirliyinin “195” nömrəli telefon xidmətinin və Vergilər Nazirliyinin www.taxes.gov.az internet saytının fasiləsiz re jim də fəaliyyəti, bunlar vasitəsilə vergi ödəyicilərinin vergi orqanına gəlmədən vergi qanunvericiliyi barədə düzgün və ope rativ informasiya almaq imkanının yaradılması kimi başa düşülür.

Öncə internet saytı barədə bir neçə məlumatı Sizə çatdırmaq istəyirik.

Son iki ildə Vergilər Nazirliyinin internet saytında da bir sıra yeni informasiya blokları, o cümlədən “Bir pəncərə” və “E_bəyannamə” bölmələri, ictimai fikrin öyrənilməsi məqsədilə “Səsvermə” bölməsi, “Axtarış sistemi” və “Ən çox verilən suallar” bölməsi yaradılmışdır.

2007-ci illə müqayisədə 2008-ci ildə internet səhifəsinin ziyarətçilərinin sayı 2 dəfəyədək artaraq 1.325.909 olmuş, o cümlədən “Sual-Cavab” bölməsinə daxil olan müraciətlərin sayı 30% artaraq 2008-ci ildə 2652 olmuşdur.

www.taxes.gov.azSəhifə istifadəçilərinin statistikası (Yanvar-Dekabr 2008)

200000

150000

100000

50000

0

Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr


2003-2008-ci illər ürə internet səhifəsi ziyarətçilərinin və “Sual-Cavab” bölməsinə daxil olan müraciətlərin sayı

1500000

1200000

900000

600000

300000

0

2003 2004 2005 2006 2007 2008

İnternet ziyarətçi sayı Sual sayı

icmal

43

“Sual-Cavab” bölməsinə daxil olan müraciətlərin 84.2%-i 1-7 gün, 13,8%-i 8-14 gün, 1,7%-i 15-30 gün, qalanları isə 30 gündən sonra cavablandırılmışdır ki, bu da sualda qaldırılan məsələnin aidiyyəti idarələrlə razılaşdırılması ilə bağ lı olmuşdur.

Geniş məlumatlara malik informasiya bloklarının, interaktiv əlaqə bölmələrinin olması, “Sual-Cavab” bölməsinə daxil olan müraciətlərin qısa müddət ərzində cavablandırılması və səhifənin aktiv saxlanılması kimi amillərə əsasən Vergilər Nazirliyinin internet səhifəsi NETTY-2008 Milli İnternet Premiyasının keçirdiyi müsabiqənin nəticələrinə görə ikinci dəfə

“Ən yaxşı dövlət saytı” nominasiyasında qalib adlandırılmışdır.

Habelə, sayt “2002-ci ilin ən uğurlu internet layihəsi” nominasiyası üzrə HUMAY Mükafatını, 2005 və 2008-ci illər də “Ən yaxşı dövlət saytı” nominasiyası üzrə NETTY Milli İnternet Mükafatını qazanmış, 2007 və 2008-ci illərdə “İn for ma-siya Azadlığının İnkişafı Koalisiyası” tərəfindən “İctimai informasiya subyektlərinin rəsmi internet resurslarının Mo ni to-rinqində 1-ci yerə (İnformasiya açıqlığı üzrə dövlət orqanlarının Reytinq Cədvəlində 1-ci yer) layiq görülmüşdür.

İlk 7 gün – (84.2%)

1 aydan – çox (0.3%)

Növbəti həftə ərzində – (13.8%)

15-30 gün – ərzində (1.7%)


“195” telefon məlumat xidməti

icmal

45

MDB məkanında ilk olaraq müasir Telefon Mərkəzi 2003-cü ilin dekabr ayından Bakı şəhərini əhatə et-mək lə fə al iy yə tə başlamış və artıq 2006-cı il may ayının 1-dən etibarən Respublikanın bütün regionlarından “195” telefon xid mətinə edilən zənglərin qəbuluna və ca vab lan dırılmasına başlanılmışdır.

Ölkədə həyata keçirilən iqtisadi siyasətə uyğun olaraq regionlarda sahibkarlığın inkişafı, onların informasiya təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə respublikanın bölgələrindən “195” nömrəli telefon xidmətinə edilən müraciətlər ödə niş siz dir. 2008-ci ildən başlayaraq vergi ödəyiciləri vergi borcu haqqında məlumat ala bilirlər. Bu menyu fasiləsiz və av tomatik rejimdə fəaliyyət göstərir.

Həmçinin Azərbaycan Respublikasında bəzi sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinin fə aliy yətinin “bir pən cə rə” prinsipinə uyğun təşkili ilə əlaqədar 01 yanvar 2008-ci il tarixdən sahibkarlıq fəaliyyətinin “bir pəncərə” prin sipi üzrə qeydiy-yatı, biznesə başlama prosedurları, tələb olunan sənədlər haqqında vətəndaşlar Telefon Məlumat Mərkəzinə zəng edərək birbaşa müfəttiş-operatordan ətraflı məlumat ala bilərlər. Bununla ya naşı vergi ödəyiciləri vergi qanunveri-ciliyinin pozulması hal ları, o cümlədən vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin qey ri-qanuni hərəkətləri (hərəkətsizliyi) barədə Telefon Mə lumat Mərkəzinə şikayət etmək imkanına malikdirlər. Edilən şikayətlər qəbul edilir, aidiyyəti üzrə daxil olan şi kayət və məlumatlar araşdırılıb vergi ödəyicilərinə bu ba rədə məlumat verilir.

Respublikamızda vergi sisteminin inkişafı baxımın-dan vergi ödəyiciləri ilə münasibətlərdə sivil me-tod lar dan, mütərəqqi təcrübədən və texniki na il-iy yət lərdən istifadə etmək mühüm amildir. Bu na misal olaraq vergi ödəyicilərinin mü ra ci ət lə ri nin mü asir tələblərə uyğun cavablandırılması üçün Ver gilər Nazirliyinin strukturlarında telefon xid mə ti-nin yaradılmasını göstərmək olar.


Telefon məlumat xidmətinə edilən müraciətlərin illər üzrə müqayisəsi

350000

300000

250000

200000

150000

100000

50000

0

2004 2005 2006 2007 2008

Daxil olan bütün müraciətlər Birbaşa cavablandırılanlar Elektron məlumatlar

icmal

47

2008-ci il ərzində telefon xidmətinə birbaşa əlaqə zamanı edilən müraciətlərin təsnifatı aşağıdakı kimi olmuşdur:

2008-ci il ərzində telefon xidmətinə daxil olan şikayətlərin təsnifatı

Vergi ödəyicilərinin məlumatlandırılması ilə yanaşı əhalinin vergi mədəniyyətinin artırılması istiqamətində də geniş kam-paniyalar aparılır. Kampaniyalar geniş kütləni, müxtəlif yaş qruplarını, təbəqələrini əhatə edir. Bu təbliğat vasitələri də rəngarəngliyi ilə seçilir: hər il vergi mövzusunda keçirilən olimpiadalar, uşaq rəsmlərinin sərgisi, vergi qanunvericiliyinə dair bukletlərin nəşri, videoçarxların nümayişi, reklam lövhələrinin qurulması və s.

cərimə və sanksiyalar barədə – (1,80%)

torpaq vergisi barədə – (1,80%)

mühasibat uşotu – (1,10%)

digər müraciətlər – (9,10%)

gəlir vergisi barədə – (12,70%)

bir pəncərə və vergi uçotu barədə – (18,60%)

ƏDV barədə – (17,30%)

sadələşdirilmiş vergi – barədə (4,10%)

hesabatlar və e–bəyannamə barədə – (22,00%)

mənfəət vergisi barədə – (3,30%)

vergi işçilərinin hərəkətləri barədə – (17%)

icarədən gəlir əldə edən şəxslərin vergidən yayınmaları barədə – (16%)

uçota durmadan sahibkarlıq fəaliyyəti barədə – (13%)

əmək müqaviləsi bağlamadan fiziki şəxslərin işə cəlb edilməsi barədə – (4%)

lisenziyasız fəaliyyət barədə – (2%)

sair pozulma halları barədə – (1%)

NKA-sız fəaliyyət və NKA çeki verilməməsi barədə – (47%)

NKA barədə barədə – (3,30%)

ödəmə mənbəyində tutulan vergilər barədə – (4,60%)

Azərbaycan Respublikası Vergilər NazirliyiVergi ödəyicilərinə xidmət üzrə kompüter terminalları

“Azərbaycan Respublikasında vergi inzibatçılığının təkmilləşdirilməsi Dövlət Proqramı (2005-2007-ci illər)”na əsasən vergilərin könüllü ödənilməsi sis-te minin inkişaf etdirilməsi, sahibkarlığın inkişafı və əlverişli biznes mühitinin formalaşdırılması məq sə-di lə vergi ödəyiciləri üçün kompüter terminallarının qu rulması nəzərdə tutulmuşdur.

icmal

49

Bu məqsədlə Vergilər Nazirliyi tərəfindən regionlarda, xüsusən vergi orqanı olmayan iri şəhər və rayonlarda kompüter terminallarının qurulacağı yerlər müəyyən edilmiş və onların tikintisi həyata keçirilmişdir.

2008-ci ildə kompüter terminallarında 19.784 vergi ödəyicisi qəbul edilərək, onlara 48125 sayda müxtəlif növ vergi xidməti göstərilmiş, o cümlədən 12.564 vergi ödəyicisinə bəyannamələrin elektron formada göndərilməsi, 10.492 vergi ödəyicisinə bəyannamələrin düzgün tərtib edilməsi ilə əlaqədar köməklik göstərilmişdir.

Kompüter terminallarının əsas məqsədi həmin regionda fəaliyyət göstərən vergi ödəyicilərinə müasir standartlara uyğun vergi xidmətlərinin göstərilməsindən, o cümlədən vergi qanunvericiliyinin tətbiqi barədə məlumat və izahatların verilməsi, vergi bəyannamələri ilə bağlı xidmətlərin göstərilməsi, vergi bəyannamələrinin elektron formatda düzgün tərtib edilməsi və göndərilməsi (elektron daşıyıcısında) barədə izahatların verilməsi, vergi ödəyicisi ilə vergi orqanı arasında elektron sənəd mübadiləsinin aparılmasına dair xidmətlərin göstərilməsi, vergi ödəyicilərinin büdcəyə olan borclarının öyrənilməsi, öz şəxsi vərəqəsinə baxış imkanının yaradılması, vergi ödəyiciləri üçün vergi qanunvericiliyinin tətbiqi prosesində qarşıya çıxan cari məsələlər barədə treninqlərin keçirilməsindən ibarətdir.

Kompüter terminalları yerləşən rayonlar:

N2Sumqayıt

Xırdalan

Bakı

N3

Quba

QusarXaçmaz

Dəvəçi

Siyazən

Xızı

N4

Şamaxı

Mərəzə

Ağsu

N5

Lənkaran

Astara

N6

N10

Qəbələ

Göyçay

Ucar

Ağdaşİsmayıllı

N9

Beyləqan

N8

N13

Zaqatala

Balakan

Qax

Şəki

Oğuz

Yevlax

Mingəçevir

N11

N12

Gəncə

Goranboy

Samux

Göygöl

Şəmkir

Gədəbəy

Daşkəsən

Kəlbəcər Ağdam

Tərtər BərdəZərdab

Ağcabədi

İmişli

Kürdəmir

Hacıqabul

Şirvan

Salyan

Neftçala

Qızılağac

Sabirabad

Saatlı

Biləsuvar

Cəlilabad

Masallı

Yardımlı

Lerik

Tovuz

AğstafaQazax

N14

ŞuşaLaçın

Qubadlı

Zəngilan

Cəbrayıl

Xankəndi Xocavənd

Füzuli

N7

Naxçıvan

Sədərək

Şərur

Kəngərli Şahbuz

Babək

CulfaOrdubad

Ərazi Vergilər İdarəsi Kompüter terminalı olan rayonN8


Beynəlxalq münasibətlər

Son illərdə vergi sisteminin təkmilləşdirilməsi və ver-gi xidmətinin müasir dünya standartlarına uyğun-laş dırıl ması sa hə sində mühüm işlər görülmüş, ver gi qanunvericiliyi və inzibatçılığının ən müasir tə-ləb lər baxımından qurulmasında cid di uğurlar əl də edilmişdir. Bu sahədə beynəlxalq əlaqələrin ge niş-lən mə si, qabaqcıl beynəlxalq təcrübənin ətraflı öy-rənilməsi və digər ölkələrin vergi orqanları, habelə beynəlxalq və regional təşkilatlarla əlaqələrin inkişaf et dirilməsinin özü nəməxsus rolu olmuşdur.

icmal

51

2007-2008-ci illərdə beynəlxalq əlaqələrin genişləndirilməsi və inkişaf etdirilməsi tədbirləri çərçivəsində beynəlxalq təşkilatlarla (OECD, İOTA, KCPHC və s.), beynəlxalq qurumların nümayəndəlikləri ilə (BMT, Dünya Bankı, BVF, AYİB və s.), xarici ölkələrin diplomatik nümayəndəlikləri və xarici iş adamları birlikləri ilə (AMCAM, TUSİAB, ATİB və s.) daimi işgüzar əlaqələrin qurulması istiqamətində səmərəli işlərin görülməsi davam etdirilmişdir.

Beynəlxalq münasibətlər sahəsində mühüm işlərdən biri də Azərbaycan Respublikası ilə ayrı-ayrı dövlətlər arasında ikiqat vergitutmanın qarşısının alınması barədə Sazişlərin bağlanmasıdır. Sazişlər ikiqat vergitutmanın qarşısını almaqla yanaşı, həm də müvafiq investisiya mühitinin formalaşmasına və vergi orqanlarının vergidən yayınma halları ilə mü ba ri-zəsinin gücləndirilməsinə əlavə imkan yaradır.


İkiqat vergitutmanın qarşısının alınması barədə sazişlər:

Sıra N-si

Ölkələr İmzalanma tarixi Tətbiq edilmə tarixi

1 Almaniya Federativ Respublikası 25.08.2004 01.01.2006

2 Avstriya Respublikası 04.07.2000 01.01.2002

3 Belarus Respublikası 08.08.2001 01.01.2003

4 Belçika Krallığı 18.05.2004 01.01.2007

5 Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı 23.02.1994 18.10.1991

6 Bolqarıstan Respublikası 12.11.2007 01.01.2009

7 Çin Xalq Respublikası 17.03.2005 01.01.2006

8 Çexiya Respublikası 24.11.2005 01.01.2007

9 Estoniya Respublikası 30.10.2007 01.01.2009

10 Finlandiya Respublikası 29.09.2005 01.01.2007

11 Fransa Respublikası 20.12.2001 01.01.2006

12 Gürcüstan 18.02.1997 01.01.1998

13 İsveçrə Konfederasiyası 23.02.2006 01.01.2008

14 Kanada 23.01.2006 01.01.2007

15 Koreya Respublikası 19.05.2008 01.01.2009

16 Latviya Respublikası 03.10.2005 01.01.2007

17 Litva Respublikası 02.04.2004 01.01.2005

18 Moldova Respublikası 27.11.1997 01.01.2000

19 Norveç Krallığı 24.04.1996 01.01.1997

20 Özbəkistan Respublikası 27.05.1996 01.01.1997

21 Polşa Respublikası 26.08.1997 01.01.2006

22 Qatar Dövləti 28.08.2007 01.01.2009

23 Qazaxıstan Respublikası 16.09.1996 01.01.1998

24 Rumıniya 29.10.2002 01.01.2005

25 Rusiya Federasiyası 03.07.1997 01.01.1999

26 Tacikistan Respublikası 13.08.2007 01.01.2009

27 Türkiyə Respublikası 09.02.1994 01.01.1998

28 Ukrayna 30.07.1999 01.01.2001

29 Yaponiya*

icmal

53

* - Yaponiya ilə SSRİ arasında bağlanmış müqavilələrin Azərbaycan Respublikasına münasibətdə hüquq varisliyi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikası və Yaponiya Xarici İşlər Nazirlikləri arasında 2005-ci il mayın 30-da mübadilə edil-miş notalar və onların təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının 01 aprel 2008-ci il tarixli 571-IIIQ saylı qanununa müvafiq olaraq Yaponiya ilə SSRİ arasında ikiqat vergitutmanın aradan qaldırılması haqqında Konvensiya Azərbaycan Respublikası və Yaponiya arasında ikitərəfli münasibətlərdə tətbiqi edilir.

Bununla yanaşı, Belarus, Gürcüstan, Qazaxıstan, Moldova və Rusiya ilə vergi qanunvericiliyinə əməl olunması məsələləri üzrə əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardım haqqında Sazişlər, Özbəkistan və Rusiya ilə vergi qanunvericiliyinin pozulması ilə mübarizə sahəsində əməkdaşlıq, qarşılıqlı yardım və məlumat mübadiləsi haqqında Sazişlər, Ukrayna, Gürcüstan və Çexiya ilə vergi orqanları arasında əməkdaşlıq haqqında Sazişlər, Litva və Moldova ilə vergi hüquq-pozmaları ilə mübarizə sahəsində əməkdaşlıq haqqında Sazişlər və Litva ilə vergitutma məsələləri üzrə məlumat mübadiləsi haqqında Saziş imzalanmışdır.


Vergitutma məqsədləri üçün istifadə edilən nor-ma tiv sənəslər arasında respublika iq ti sa diy ya tı nın in ki şafında özünə məx sus rolu ilə se çi lən Ha si latın Pay Bölgüsü haqqında Sazişlər ba rə də bir qədər mə lu mat verməyimiz zən ni miz cə məq sə də mü va-fiq olardı.

Hasilatın Pay Bölgüsü haqqında Sazişlər

icmal

55

Qanunla təsdiq olunmuş hasilatın pay bölgüsü haqqında, əsas izrac boru kəməri haqqında və digər bu qəbildən olan sazişlər və ya qanunlar çərçivəsində Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən müəssisə və şirkətlər üçün xüsusi vergi rejimi tətbiq edilir və belə müəssisələr “Xüsusi vergi rejimli müəssisələr” hesab olunur. Respubli-kada tətbiq edilən xüsusi vergi rejiminin qanunvericilik bazası Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkəti ilə bir sıra transmilli şirkətlər arasında bağlanmış və Azərbaycan Respublikasında neft-qaz yataqlarının kəşf olunmasını, istismarını, satışını və satışı nəticəsində əldə olunan mənfəətin bölüşdürülməsini tənzimləyən Hasilatın Pay Bölgüsü üzrə Sazişləri, habelə onların əsasında tərtib olunan və vergitutmanın müəyyən aspektlərini dəqiqləşdirən Protokolları əhatə edir:

“Mənfəət vergisi haqqında Protokol”•“Əlavə dəyər vergisi haqqında Protokol”•“Xarici subpodratçıların vergiyə cəlb edilməsi haqqında Protokol”•“Əməkdaşlar və fiziki şəxslərin vergiyə cəlb edilməsi haqqında Protokol”•“İdxal və ixrac vergiləri haqqında Protokol”•

Hasilatın Pay Bölgüsü Haqqında Sazişlərə əsasən fəaliyyət göstərən yerli subpodratçı təşkilatların vergi öhdəlikləri Azərbaycan Respublikası Vergi Məcəlləsi ilə tənzimlənir. Belə ki, yerli subpodratçılar həmin fəaliyyət üzrə mənfəət vergisinin ödəyiciləri olduqları üçün onlara karbohidrəgen fəaliyyəti ilə əlaqədar aparılan ödənişlərdən ödəmə mən-bəyində vergi tutulmur. Lakin yerli subpodratçılar digər xarici subpodratçılarla karbohidrogen fəaliyyəti ilə əlaqədar ödənişlər apararkən ödəmə mənbəyində vergini tutmağa, onun müvafiq hesabatını təqdim etməyə və tutulmuş vergini dövlət büdcəsinə ödəməyə borcludurlar.

Hasilatın Pay Bölgüsü haqqında Sazişlərin müddəalarına əsasən imzalanmış “Azərbaycan Respublikası idxal-ixrac rüsumları və vergiləri haqqında Protokol”lar Azərbaycan Respublikasında karbohidrogen əməliyyatları üzrə fəaliyyətləri ilə bağlı tədarük edilən mallara, işlərə və ya xidmətlərə idxal və ixrac vergilərinin qoyulmasının, azadolunma və ona nəzarətin müəyyənləşdirilməsində istifadə ediləcək prosedurların qarşılıqlı anlaşmasını və qəbul edilməsini müəyyən edir.

Karbohidrogen fəaliyyəti üzrə bağlanmış sazişlərin sayı, müddəti və vergitutmanın səciyyəvi aspektləri barədə daha dolğun məlumat vermək məqsədilə aşağıdakı cədvəli diqqətinizə çatdırmaq istərdik:

Azərbaycan Respublikası Vergilər NazirliyiYa

taql

arın

və p

ersp

ektiv

blo

klar

ın a

dlar

ı

Tarixlər

Əha

tə d

övrü Operator

Ren

tabe

llik Verginin dərəcəsi

İmza

lanm

a ta

rixi

Rat

ifikas

iya ta

rixi

Mən

fəət

ver

gisi

üz

rə

Xaric

i sub

podr

at-

çıla

rdan

ödə

mə

mən

bəyin

də

tutu

lan

verg

i

Azəri, Çıraq, Günəşli yataqları

20.09.1994 15.11.1994 30 il ABƏŞ 20 25% 5%

Şahdəniz perspektiv strukturu

04.06.1996 13.01.1997 30 il BP Eksploreyşn (Şahdəniz LTD)

25 25% 6,25%

Lənkəran-Talış vəTalış-Dəniz perspektiv strukturları

04.06.1996 04.10.1996 30 il Elf PetroleumLənkəran-Talış BV

25 32% 8%

D-222 (Yalama Off-şor) perspektiv bloku

03.06.1996 04.11.1997 25 il Oversiz Operey-tinq Kompani LTD

25 32% 8%

Abşeron dəniz bloku 01.08.1997 11.11.1997 35 il Şevron Over-siz Petroleum Azərbaycan LTD

25 32% 8%

Naxçıvan perspektiv strukturu

01.08.1997 14.11.1997 35 il Ekson Azərbaycan Opereytinq LLC

25 32% 8%

Kürdaşı dəniz bloku 02.06.1998 07.07.1998 35 il A.K.D.Petroleum 25 32% 8%

Cənub-Qərbi Qobus-tanın 15 yataqları*

02.06.1998 13.11.1998 25 il Qobustan Ope-reytinq

25 32% 8%

İnam perspektiv strukturu

21.07.1998 01.12.1998 25 il BP AMOKO Eksploreyşn (İnam) LTD

25 32% 8%

Araz, Alov və Şərq perspektiv strukturları

21.07.1998 18.03.1999 25 il BP AMOKO Eksploreyşn (Alov) LTD

25 32% 8%

Kürsəngi və Qa-rabağlı perspektiv strukturları

15.12.1998 22.04.1999 25 il Salyan Oyl LTD 25 32% 8%

icmal

57

Yata

qlar

ınvə

per

spek

tiv b

lokl

arın

adl

arı

Tarixlər

Əha

tə d

övrü Operator

Ren

tabe

llik Verginin dərəcəsi

İmza

lanm

a ta

rixi

Rat

ifikas

iya ta

rixi

Mən

fəət

ver

gisi

üz

rə

Xaric

i sub

podr

at-

çıla

rdan

ödə

mə

mən

bəyin

də

tutu

lan

verg

i

Zəfər Məşəl perspek-tiv strukturları

27.04.1999 02.05.2000 25 il Ekson Azərbaycan Opereytinq LLC

25 30% 7,5%

Ticarət əlavəsindən 30 %

Padar sahəsi bloku 27.04.1999 17.06.2000 25 il Kura Valley Ope-reytinq

25 30% 7,5%

Ticarət əlavəsindən 30%

Mişovdağ və Kalaməddin neft yataqları

12.09.2000 22.11.2000 25 il Karasu Opereytinq 25 30% 7,5%


Bakı-Tibilisi-Ceyhan Əsas İxrac Boru Kəməri

19.11.1999 09.05.2000 40 il BTC Boru Kəməri 0 27% 0%

Pirsaat neft yatağı 04.06.2003 26.12.2003 25 il Şenqli oyl 25 27% 6,75%


*- Şıxzəgirli, Şeytanud, Bürgüt, Donquzduq, Nardaran, İlxıçı, Qərbi və Şərqi Hacıvəli, Sundi, Turağay, Kənizədağ, Qərbi Duvannı, Duvannı, Solaxay və Daşgil


Nazirliyin strukturu. Kadrlar

icmal

59

Sizə təqdim olunan məlumatlarla tanış olarkən vergi qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi is ti qa-mə tində məqsədyönlü siyasətin həyata keçirildi-yinin bir daha şahidi olursunuz. Vergi qanunve-riciliyinin mütəmadi təkmilləşdirilməsi, bu günün reallığına uyğunlaşdırılması prosesində Vergilər Nazirliyi də fəal iştirak edərək səmərəli təkliflərlə çıxış edir. İslahatlar prosesində qabaqcıl, inki-şaf etmiş ölkələrin əldə etdikləri müsbət təcrübə mənimsənilir, neqativ təcrübədən nəticələr çı-xarılır, arzuolunmaz halların qarşısının alınması istiqamətində müəyyən işlər görülür.

2001-ci ilin yanvar ayının 1-dən qüvvəyə minmiş Vergi Məcəlləsində vergi orqanları qarşısında qoyulan vəzifələrin hə yata keçirilməsinin təmin edilməsi, vergi ödəyiciləri ilə münasibətlərin yeni müstəvidə qurulması, geniş mə lu mat-lan dırma və təbliğat kampaniyasının aparılması ilə əlaqədar olaraq Vergilər Nazirliyinin strukturunun funksional əsasda yenidən təşkilinə başlanıldı.

2002-ci ilin sonlarında Vergilər Nazirliyində köklü srtuktur islahatları aparıldı, vergi orqanlarının sayının azaldılması, ha be lə vergi ödəyicilərinin hüquq və mənafelərinin təmin edilməsi ilə əlaqədar vergi ödəyiciləri ilə iş prioritet hesab edi-lə rək bütün vergi orqanlarında vergi ödəyicilərinə xidmət şöbələri yadıldı, Vergilər Nazirliyinin Tədris Mərkəzi fə aliy yətə baş ladı.

Nazirliyin strukturu aşağıdakı kimidir:


Dax

ili A

udit

baş

idar

əsi

Dax

ili tə

hlük

əsiz

lik

idar

əsi

Op

erat

iv n

əzar

ət

idar

əsi

Əra

zi V

ergi

lər

İdar

əsi

Verg

ilər

Naz

irliy

inin

Tə

dris

Mər

kəzi

Bak

ı şəh

əri

Verg

ilər

Dep

arta

men

ti

Mal

iyyə

-tə

sərr

üfat

id

arəs

i

Bey

nəlx

alq

mün

asib

ətlə

r id

arəs

i

Ray

on

verg

ilər

şöb

əsi

Kad

r si

yasə

ti və

haz

ırlığ

ı id

arəs

i

Verg

i Aud

iti

Dep

arta

men

ti

Verg

i C

inay

ətlə

rinin

İb

tidai

A

raşd

ırılm

ası

Dep

arta

men

ti

Verg

i bo

rcla

rının

m

əcbu

ri al

ınm

ası

işin

in tə

şkili

idar

əsi

Verg

ilər

Naz

irini

n m

üavi

ni

Verg

ilər

Naz

irini

n m

üavi

ni

Verg

ilər

Naz

irini

n m

üavi

ni

Verg

ilər

Naz

iri

Verg

ilər

Naz

irini

n A

para

tı

Hüq

uq

təm

inat

şö

bəs

i

Verg

ilər

Naz

irini

n m

üşav

irlər

i

Verg

i öd

əyic

ilərin

in

audi

ti ba

ş id

arəs

i

Nax

çıva

nM

R V

ergi

lər

Naz

irliy

i

Xüsu

si R

ejim

li Ve

rgi X

idm

əti

Dep

arta

men

ti

Verg

ilər

Naz

irini

n I m

üavi

ni

Kom

mer

siya

hüqu

qi ş

əxsl

ərin

dö

vlət

qey

diyy

atın

ın

təşk

ili və

iqtis

adi t

əhlil

baş

idar

əsi

Verg

i siy

asət

i və

stra

teji

araş

dırm

alar

ba

ş id

arəs

i

Verg

i öd

əyic

ilərin

ə xi

dmət

id

arəs

i

icmal

61

Vergilər Nazirliyinə işə qəbul “Dövlət vergi orqanlarında işə qəbul olunmaq üçün namizədlərlə müsabiqənin keçirilməsi haqqında Əsasnamə”yə uyğun olaraq Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası tərəfindən aparılan qəbul imtahan ları vasitəsilə keçirilir. 2008-ci ildə dövlət vergi orqanlarına işə qəbul qaydaları ötən illərə nisbətən daha da tək mil ləş di ril-miş, dövlət orqanları arasında ilk dəfə olaraq işə qəbulla əlaqədar sənəd qəbulu elektron formada aparılmışdır.

Mütərəqqiliyi ilə seçilən vergi xidmətində əməkdaşlar yüksək peşəkarlıq göstərməklə, aşağıdakı cədvəldə göründüyü kimi yaşından və cinsindən asılı olmayaraq karyeralarında irəliləyişə müvəffəq olaraq yüksək vəzifələrə yiyələnə bilərlər:

31.12.2008 tarixə:

Yaş qrupları

cəm

i

kişi

qadı

n o cümlədən

kiçi

k id

mət

edic

i he

yətd

ə ça

lışan

lar

kişi qadın

rəhbər vəzifədə çalı-şanlar

digə

r müt

əxəs

sisl

ər rəhbər vəzifədə çalı-şanlar

digə

r müt

əxəs

sisl

ər

Rəh

bərlik

idar

ə rə

islə

ri

rəis

müa

vinlə

r

şöbə

(böl

mə)

rəis

ləri

Rəh

bərlik

idar

ə rə

islə

ri

rəis

müa

vinlə

ri

şöbə

(böl

mə)

rəis

ləri

kişi

qadı

n20-ə qədər 9 3 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 6

20-30 335 284 51 0 0 5 16 263 0 1 0 1 49 45 44

31-40 606 555 51 2 3 16 63 471 0 0 1 5 45 40 41

41-50 747 687 60 8 25 56 109 489 0 0 3 5 52 40 42

50-dən yuxarı

426 393 33 2 4 28 47 312 0 0 0 2 31 44 33

Cəmi: 2114 1919 195 12 32 105 235 1535 0 1 4 13 177 172 166

Azərbaycan Respublikasının vergi orqanlarına işə qəbul olunan əməkdaşa bir illik staj müddəti müəyyən olunur, bu müddət ərzindəki fəaliyyətinə müsbət rəy olduqda ona xüsusi rütbə verilir. Növbəti xüsusi rütbənin verilməsi işçinin vergi orqanlarında işlədiyi müddətdən asılıdır. Yalnız vergi əməkdaşı xidmətdə fərqləndiyi hallarda, stimullaşdırıcı amil kimi ona vaxtından tez növbəti rütbə verilə bilər.


Rütbə əməkdaşların sayı

Xidmət müddəti Növbəti rütbəni vermək hüququ

Azərbaycan Respublikasının həqiqi dövlət vergi xidməti müşaviri

0 Rütbədə xidmət illəri müəyyən edilmir

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti1-ci dərəcəli dövlət vergi xidməti müşaviri 0

2-ci dərəcəli dövlət vergi xidməti müşaviri 1

3-cü dərəcəli dövlət vergi xidməti müşaviri 4

baş vergi xidməti müşaviri 110 Azərbaycan Respublikasının vergilər naziri

vergi xidməti müşaviri 146 4

kiçik vergi xidməti müşaviri 425 3

1-ci dərəcəli müfəttiş 846 3

2-ci dərəcəli müfəttiş 157 2

3-cü dərəcəli müfəttiş 185 2

Dövlər vergi orqanlarının əməkdaşlarının peşə hazırlığı, ixtisaslarının artırılması, habelə vergi sahəsində tədqiqatların aparılması mütərəqqi üsullar vasitəsilə həyata keçirir. Əlbəttə, söhbət daha çox Vergilər Nazirliyinin Tədris Mərkəzində mütəmadi olaraq keçirilən tədris proseslərindən gedir. Tədris həm Mərkəzin, həm respublikanın ali təhsil ocaqla-rının müəllimləri, həm də Vergilər Nazirliyinin mütəxəssisləri tərəfindən aparılır. Bununla yanaşı Tədris Mərkəzində “Vergi işçisinin etik davranış məsələləri”, “Korrupsiyaya qarşı mübarizə, maraqların toqquşması və məlumat azadlığı məsələləri” mövzularında treninqlər təşkil edilmişdir.

Keçirilən tədris kurslarının davamiyyəti müxtəlifdir və əhatə edilən proqramdan asılı olaraq 1 gündən 2,5 ayadək davam edə bilər:

Vergi orqanı əməkdaşlarının tədris kurslarında iştirakı barədə

Dövr Göstəricilər 1 gün 2 gün 5 gün 2 həftə 2,5 ay Cəmi

2007 Kursların sayı 8 2 - 18 4 32

Tədris keçmiş əməkdaşların sayı 140 37 - 284 69 530

2008 Kursların sayı 5 - 1 16 4 26

Tədris keçmiş əməkdaşların sayı 85 - 12 269 78 444

İşə yeni qəbul olunmuş əməkdaşlar üçün təşkil olunmuş kurslar barədə

Əhatə edilən dövr

Müsabiqə yolu ilə işə qəbul olunmuş əməkdaşların sayı

onlardan

Kurslarda iştirak edənlərin sayı

Kursları üvəffəqiyyətlə bitirmişlərin sayı

Kursları müvəffəqiyyətlə başa vura bilməyənlərin sayı

2007 50 50 50 -

2008 152 62 62 -

Cəmi: 202 117 117 -

icmal

63

Kurs iştirakçıları tərəfindən imtahanda göstərilən nəticə barədə

Stru

ktur

bö

lməl

əri ü

zrə

Bəy

anna

mə

şöbə

lərin

in

işçi

ləri

Verg

i bor

clar

ı şö

bələ

rinin

iş

çilə

ri

Verg

i öd

əyic

ilərin

ə xid

mət

şö

bələ

rinin

iş

çilə

ri

Aud

it şö

bələ

rinin

iş

çilə

ri

Ope

rativ

nə

zarə

t şö

bələ

rinin

iş

çilə

ri

Dig

ər

İllər üzrə 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008

qənaətbəxş 58 46 49 37 30 15 61 63 36 56 28 28

qeyri-qənaətbəxş

3 2 11 7 3 4 1 2 14 15 1 5

Lakin bəzi hallarda vergi əməkdaşları da iş prosesində müəyyən nöqsanlara yol verirlər. Qanunun alilik prinsipinə uyğun olaraq vergi ödəyiciləri kimi vergi orqanı əməkdaşları da buraxılmış səhvlərə görə cavabdehlik daşıyırlar. Son 2 il ərzində aparılan daxili yoxlamalar nəticəsində nöqsanlara yol verilmiş əməkdaşlar barəsində müvafiq məsuliyyət tədbirləri görülmüşdür. Bununla yanaşı vergi sisteminə insanları cəlb edən amillərdən danışdıqda işçilərin işə olan ma-rağını artırmaq məqsədilə müxtəlif növ stimullaşdırıcı tədbirlərdən istifadə edilməsinə nəzər yetirmək lazımdır.

Həvəsləndirmə və intizam məsuliyyətinə cəlb edilmiş vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin sayı barədə

Həvəsləndirmə tədbirləri 2007 2008

Təşəkkür elan edilmiş əməkdaşlar 109 29

Mükafatlandırma 2 13

Fəxri fərmanın verilməsi 10 28

Növbədənkənar xüsusi rütbənin verilməsi 25 66

Növbəti xüsusi rütbənin tutduğu vəzifə üçün nəzərdə tutulandan bir pillə yuxarı verilməsi 9 10

Əvvəl verilmiş inzibati tənbehin götürülməsi 7 30

CƏMİ: 162 176

İntizam məsuliyyəti tədbirləri

Töhmət 90 303

Sonuncu xəbərdarlıqla şiddətli töhmət 56 114

Aşağı vəzifəyə keçirilmə 1 1

Xüsusi rütbənin 1 pillə aşağı salınması 1 3

Vergi orqanlarında xidmətinə xitam verilmə 16 6

CƏMİ: 164 427


Göründüyü kimi son illər səmərəli vergi sisteminin formalaşdırılması, onun qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi, vergi orqanının əməkdaşlarının peşəkarlıq səviyyəsinin artırılması, ölkədə əlverişli vergi mühitinin və vergi mə də niy-yə tinin yaradılması sahəsində əhəmiyyətli işlər görülmüşdür. Ümüdvarıq ki, vergi siyasətinin prioritet istiqaməti olan vergilərin könüllü ödənilməsi sahəsində atılan addımlar öz nəticələrini verəcək, ölkəmizin dünya iqtisadiyyatına inteq-rasiyası genişləndiriləcəkdir. Vergilər sahəsində aparılan son təhlillər göstərir ki, Azərbaycanın vergi siyasətindəki son islahatlar müasir dünya iqtisadiyyatındakı tendensiyalara uyğun həyata keçirilir.

Sonda Sizə təqdim olunmuş icmalla tanış olduğunuz üçün minnətdarlığımızı bildirirk.

Sözardı

icmal

Documents

Mündəricat - Old.Taxes.Gov.Azold.taxes.gov.az/vn/info/icmal.pdf · 2015. 7. 8. · icmal 3 Hörmətli oxucular! Vergilər Nazirliyinin fəaliyyəti haqqında analoji icmalın hazırlanmasından