Modelimi në Biznes Internacional

Ligjërata e pestë: Biznesi dhe sipërmarrja

Pedagogu: Prof. Ass. Dr. Enver Krasniqi

enver.krasniqi@kolegjiglobus.com

Prishtinë,

Viti akademik 2014/2015

Historiku dhe roli i ndërmarrësisë

Cka nënkuptojmë më ndërmarrësi

Kush është ndërmarrësi

Testi i vetive ndërmarrëse

Biznesi dhe ndërmarrësia

Fjala Sipërmarrje ka origjinë franceze entreprendre që do të thotë të ndërmarrësh diçka

Kjo fjalë fillon shpesh të përdoret gjatë shekullit XIX, për të përshkruar:

Personat që ndërmarrin rrezik

Vendimmarrësit

Personat e dhënë pas pasurisë…

Fjala “sipërmarrës” është ende e diskutueshme duke pasur parasysh se përkufizimi i sipërmarrjes dhe sipërmarrësit ka qenë subjekt i vazhdimit të interpretimeve dhe modifikimeve të vazhdueshme.

Fjala “Sipërmarrës” është cituar për herë të parë nga Richard Cantillon (1680-1734), një autor i hershëm i cili tregoi vëmendje për sipërmarrjen. Këto shkrime kanë të bëjnë me konceptet e sipërmarrësit dhe rolin e tij në sistemin ekonomik dhe ishte i pari i cili ofroi kuptimin për sipërmarrësin si një bartës-risku (risk barear)

Say (1803), vuri theksin në rëndësinë e tij si alokues dhe koordinator i burimeve për përdorimin e tyre në mënyrë sa më efiçiente,

Knight e përshkruan sipërmarrësin si person që merr rrezikun dhe bart pasiguri, duke dalluar kështu rrezikun dhe pasigurinë

Më vonë, literatura e sipërmarrjes duket se është influencuar nga shkolla austriake, veçanërisht nga puna e Schumpeter dhe Kirzner. Shumpeter, në veprën e tij të “Teorisë së Zhvillimit Ekonomik” (1912/34) përshkruan sipërmarrësin si një person i cili bën kombinime të reja në tregje dhe kontribuon në proces si forcë “kreative destruktive”

Kontributi më i madh i tij ishte sepse hodhi për diskutim idenë e inovacionit si një funksion kryesor i sipërmarrjes

Pra, Sipërmarrësit shihen si kreator, por gjithashtu edhe si implementues të inovacioneve.

Pas Schumpeter-it, Kirzner ka dhënë një kontribut të çmueshëm në fushën e sipërmarrjes. Ai u fokusua në “procesin sipërmarrës të tregut” dhe ishte ndër të parët që ofroi një analizë më të thellë të teorisë dinamike të sipërmarrjes.

Në shkrimet e fundit të teorisë së tij të modifikuar, Kirzner (1997; 1999) përfshin edhe kualitetet e lidershipit sipërmarrës

Një dimension tjetër me rëndësi i literaturës së sipërmarrjes është sfida e ndërveprimit me mjedisin e biznesit (Begley et al.,2005).

Ata argumentojnë se një sfidë tjetër në literaturën e Sipërmarrjes është identifikimi i ndikimit të kushteve të ndryshme mjedisore, të cilat mund të ndryshojnë përmes kufijve gjeografik.

Në këtë kontekst, është e rëndësishme të analizohet ndikimi i mjedisit biznesor në sjelljet sipërmarrëse në vende të ndryshme me shkallë të ndryshme zhvillimore dhe nën rregulla të ndryshme institucionale: për shembull, roli i shtetit dhe shoqërisë të cilët si një tërësi luajnë një rol vital në formimin e sjelljes sipërmarrëse dhe alokimin e talentit sipërmarrës.

Personi që krijon ndërmarrjen e re duke u ballafaquar me rrezik dhe pa siguri, për të arritur profitin e dëshiruar duke identifikuar mundësitë e reja dhe angazhuar resurset e nevojshme

Sipërmarrja ka të bëjë me ata që guxojnë të ëndërrojnë dhe tentojnë që ëndërrat e tyre t’i realizojnë.

Sipërmarrja është proces i krijimit të gjërave të reja me vlerë, duke përkushtuar kohën/resurset/, supozuar rrezikun dhe pranuar shpërblimin e merituar.

Identifikimi i mundësive bëhet me: (brainstorming, Grupet e fokusit/focus group, rrjetëzimet/networking, avantazhi i lëvizjes së parë/first mover advantage)

Vlerësimi i mundësive (hartimi i biznes planit)

Shfrytëzimi i mundësive

Pavarësia personale

Krenaria e ndërtimit të së resë

Liria e kontrollit mbi ardhmërinë

Shpërblimi financiar

Të metat Pasiguria në të ardhmen Rreziku i humbjes së tërë kapitalit Orari i zgjatur i punës Cilësia e ulët e jetës derisa biznesi të jetë themeluar Përgjegjësia e plotë

Brainstorming ështe një ndër metodat kreative të gjenerimit të ideve në grup.

Principi kryesor i brainstorming qëndron në eliminimin e të gjitha kufizimeve gjatë procesit të të menduarit, në mënyrë që të krijojmë sa më shumë ide.

Brainstorming mund të:

◦ Anashkalojë mënyrat tradicionale të të menduarit dhe qasjes ndaj problemit

◦ Krijojë mënyra të reja të të menduarit

◦ Krijojë një ambient për krijimin e ideve të reja

◦ Zvogëlojë mundësinë e refuzimit të ideve të reja

◦ Ndihmojë dhe inkurajojë punën grupore

Cdo ide është valide, nuk ka ide të keqe

Krijoni sa më shume ide që është e mundshme – lejoni imagjinatën dhe kreativitetin të ju udhëheq.

Merrni sygjerime nga sa ma shumë persona…sasia është me rëndësi dhe jo cilësia

Pjesëmarrësit nuk mund të largohen jashtë dhomës gjatë sesionit të brainstorming

Zgjedhni liderin (fasilitatorin) detyra e të cilit ështe të shkruaj cdo gjë që ofrohet nga ana e pjesëmarrësve.

Identifiko idenë më premtuese.

Probabiliteti për sukses

++

+

0

-

Mirë Keq

Mirë

Keq

Sipërmarrësi

Idea

Roger Sperry psikobiolog - Hartues i teorisë mbi pjesën e majtë dhe të djathtë të trurit

Pjesa e majtë: Objektive Analitike Logjike

Majtë = Logjike

Pjesa e Djathtë: Subjektive, Intuitive kreative

Djathtë = Kreativitet

Të menduarit Logjik: Metodë e të menduarit të arsyeshëm dhe

e bazuar mbi përvojen paraprake

Të menduarit Lateral:

Metodë e të menduarit e cila implikon

ndryshimin e konceptit dhe

perceptimeve…ka të bëjë më arsyen e

cila nuk është menjëherë evidente

100 – 1.000 ide

5-10 ide

3-5 ide

Makro Filteri

Mikro Filteri

Idea fituese

Brainstorming

SWOT

Strengths Anët e fuqishme

Weaknesses Anët e dobëta

Opportunities Mundësitë

Threats Kërcënimet

Çka është SWOT analiza sidomos asaj për Biznes?

Bërja e analizës së brendshme:

◦ Qëllimi është qe të identifikohen asetet, resurset, aftësitë, dhe proceset, që përbëjnë fuqitë apo dobësitë e ndërmarrjes.

Vlerësimi i ambientit të jashtëm

◦ Qëllimi është që idetifikohen ato ecuri në ambientin e jashtëm të ndërmarrjes të cilat paraqesin mundësi apo kërcënime për ndëmarrjen tonë.

Pozitive Negative

(S) – Anët e

fuqishme

(W) – Anët e dobëta

Të

bre

nd

sh

me

1. faktoret

2. faktoret

3. faktoret

4. Faktoret

5. Faktoret

6. ………….

1. faktoret

2. faktoret

3. faktoret

4. Faktoret

5. Faktoret

6. ………….

(О) – Мundësitë (Т) – Kërcënimet

Të

jash

tme

1. faktoret

2. faktoret

3. faktoret

4. Faktoret

5. Faktoret

6. ………….

1. faktoret

2. faktoret

3. faktoret

4. Faktoret

5. Faktoret

6. ………….

SWOT Analiza e Biznesit apo idesë për biznes

▶ Fuqitë janë ata faktorë të brendshëm të

ndërmarrjes që neve na sigurojnë aftësi konkurruese.

▶ Ato duhet të maksimizohen në mënyrë që të ruhet aftësia konkurruese e ndërmarrjes.

▶ Dobësitë janë fatkorët që ndërmarrjes tonë i mungojnë.

▶ Mungesa e këtyre faktorëve na pamundëson operimin efikas dhe konkurrues.

▶ Dobësitë duhet të eliminohen, minimizohen ose së paku të neutralizohen.

▶

▶ Këto janë faktorë të jashtëm në të cilat nuk ka kontrollë, dhe që mund të ndikojnë pozitivisht apo negativisht në ndërmarrjen tonë.

▶ Janë ndryshime të përgjithshme në ambientin politik shoqëror social, ekonomik…

▶ Mundësitë janë faktorët pozitiv

dhe të përshtatshëm nga rrethina të cilat ndërmarrësi duhet t’i shfrytëzojë.

▶ Ato mund të jenë aksione të cilat ndërmarrja ka mundësi t’i ndërmerr në mënyrë që të përmirësojë performancën dhe të shtojë fitimin.

SWOT Analiza Mundësitë

Rreziqet janë faktorë të jashtëm të papërshtatshëm të rrethinës.

Ato janë fushat në të cilat ndërmarrja është në veçanti e prekshme nga pikpamja e pozitës konkurruese.

Rreziqet dallohen prej dobësive nga fakti se ato janë jashtë kontrollit të ndërmarrësit.

S: Përparësitë W : Dobësitë

Fuqia e punëtore e aftë Lokacioni i mirë Shpezimet e ulëta Partnerët strategjik Shërbimet për

konsumatorët Tradita ...

Shkathtësitë e pamjaftueshme menaxheriale

Mungesa e përvojës Dizajni i dobët Motivimi i dobët Konfliktet e brendshme

midis të punësuarve ...

O: (Mundësitë, shansat) T ( kërcnimet, rreziqet)

- Rritja e nivelit të konsumit dhe e GDP

- Ndërtimi i infrastrukturës - Marrëveshjet e tregtisë së

lirë - Veprimi i shtetit ligjor ...

- Rritja e taksave - Inflacioni - Pasiguria - Tensionet sociale e

politke - Kriza /recesioni

ekonomik

▶ Bëhuni real rreth fuqive dhe dobësive

▶ Analiza duhet të theksojë pozitën tuaj aktuale dhe ku dëshironi të arrini në të ardhmen

▶ Gjithmonë analizoni duke pasur parasysh konkurrentin tuaj

▶ SWOT analiza duhet të jetë e qartë, e shkurtë dhe precize.

▶ Mbani mend: SWOT analiza është proces subjektiv.