Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Sınıf: 7
Öngörülen Süre: 80 dk.
Anahtar Soru:
Neden mülteci olunur?
Dersin Amacı:
Mülteci sorununu ekonomik, siyasi, sosyal ve etik açıdan değerlendirebilme.
İlişkili Kazanım:
Örnek incelemeler yoluyla göçün neden ve sonuçlarını tartışır.
MÜLTECİ OLMAK
HEDEFLENEN ÖĞRENME ÇIKTILARI
Derse Hazırlık / Malzemeler
QQ Bütün öğrenciler: Mülteciler sorununun evrensel bir insani sorun olduğunu fark edecektir.
QQ Birçok öğrenci: Mülteci sorununu ortaya çıkaran faktörleri açıklayacaktır.
QQ Bazı öğrenciler: Mülteci sorununu ortaya çıkarak faktörleri analiz ederek çözüm önerileri sunacaktır.
Doğduğumuz yerde yaşamamızı ne engelleyebilir? Eğer aklınıza hemen bir ya da iki neden geliyorsa,
bu etkinliğe siz de katılmalısınız. Çünkü, insanları bir başka ülkede yaşamaya zorlayan nedenler
karmaşık, çok boyutlu ve değişkendir. “Mülteci Olmak” etkinliği ile öğrenciler, mültecilerle empati
kuracaklar, onların hayatlarını etkileyen o karmaşık, çok boyutlu ve değişken nedenler üzerinde çalışacaklar
ve yukarıdaki soruya uzun açıklamalar getireceklerdir. Bu açıklamalar, mültecilerin yaşadıkları sorunlarla ilgili
sınıflamalar, karşılaştırmalar içerecektir. Öğrenciler, üzerinde çalıştıkları tekil örneklerden ilke ve genelle-
meler türetecekler, üstelik bunları yaparken etkinlik esnasında oynayacakları "Mülteci Oyunu" ile mültecilerin
karşılaştıkları zorlukları tecrübe etme imkanı bulacaklardır. Böylece mültecilik sorununun insani yönünü ele
alacak ve çözüm yolu bulabilmek için öneriler sunacaklardır.
• Çalışma yapraklarını ve bilgi notunu grup sayısınca çoğaltınız.• Grup sayısı kadar zar ve her oyuncu için farklı renkte jeton/pul
hazırlayınız.
QNeden mülteci olunur?
Dr. Ahmet DOĞANAY*
* Çukurova Üni., Eğitim Fakültesi, Adana
İŞL
EN
İŞ /
SÜ
RE
Ç
5 dk.
10 dk.
5 dk.
5 dk.
5 dk.
5 dk.
15 dk.
15 dk.
15 dk.
süre
Değerlendirme:
Öğrencilerinizden bu derste öğrendikleriyle ilgili üç soru türetmelerini ve bunlardan birini ce-vaplamalarını isteyiniz.
1. Çalışma Yaprağı-1’i dağıtınız. İmkânınız varsa resimleri yansıtınız. Aşağıdaki soruları yöneltiniz:
• Resimlerdenelergörüyorsunuz?• Resimlerdekiinsanlarnereyegidiyorolabilirler?
2. Öğrencilerinizi 4-5 kişilik gruplara ayırınız.3. Çalışma Yaprağı-2’yi gruplara dağıtınız ve incelemelerini isteyiniz.4. Öğrencilerinizden grup halinde bu örneklerdeki insanların ortak yaşan-
tılarını bulmalarını isteyiniz. Grupların buldukları ortak yaşantıları tah-taya yazınız. Bunlar aşağıdaki gibi olabilir:
• Yaşanılanülkedebaskıvezulümgörme,• Yaşamıngüvendeolmaması• Dahagüvenlibiryeriçinülkeyiterketme• Yabancıbirülketarafındankabuledilme5. Çalışma Yaprağı-3’ü öğrencilerinize dağıtınız. Örnekleri incelemelerini
ve daha önce çalışma yaprağı-2’de verilen örneklerle karşılaştırmaları-nı isteyiniz.
6. Daha önce belirlenen ayırt edici özelliklerin hepsinin iltica olmayan göçlerde bulunup bulunmadığını sorunuz.
7. Örnek iltica olaylarının diğerleriyle aralarındaki farklar belirlendikten sonra, her bir gruptan, mülteci kavramını tanımlamalarını isteyiniz.
• "Mülteci ……………dir."8. Çalışma Yaprağı-4’ü gruplara dağıtarak, kendi tanımlarıyla, BM’nin ta-
nımını karşılaştırmalarını isteyiniz. 9. Bilgi Notu'nu dağıtınız. Gruplar bilgileri inceledikten sonra, aşağıdaki soruları tartışmalarını
isteyiniz;• Mülteciolaylarıençokdünyanınhangibölgelerindeyaşanmaktadır?• Mülteciolaylarınınençokyaşandığıülkelerinsosyal,ekonomik,siyasi
verileri göz önüne alındığında, bu verilerin hangilerinin mülteci olayla-rıyla ilişkili olduğu söylenebilir?
• Mülteciliğenedenolankoşullarnelerolabilir?10. Mülteci Oyunu: Her gruba mülteci oyununun malzemeleri olan üzerin-
de mülteci yolu bulunan birer karton, zar ve her oyuncu için birer renkli jeton dağıtınız. Yönergede belirtilen şekilde oyunu oynatınız. Oyun ta-mamlandıktan sonra aşağıdaki soruların tartışılmasını sağlayınız:
• Buoyunuoynarkenbaşınızageleniyişeyleroldumu?Olduysabunlarnelerdir?
• Buoyunumoralbozucubuldunuzmu?Niçin?• Buoyundaolanlar,gerçekyaşamdabaşınızagelseydi,kendinizinasıl
hissederdiniz? 11. Etkinlikleriniz bittikten sonra Çalışma Yaprağı-5'i gruplara dağıtınız.
Çalışma yaprağında istenilen boşlukları grupların doldurmasını sağla-yınız. Bu çalışmada istasyon tekniği de uygulanabilir. Bu çalışma bitti-ğinde çalışma yapraklarını sınıfta görülebilecek yerlere asınız ve öğren-cilerin incelemesini sağlayınız.
İŞLE
NİŞ
250M
ülte
ci O
lmak
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I1
Q Zaman içinde farklı coğrafyalarda gerçekleşmiş mülteci olaylarından görüntüler.
251
Mül
teci
Olm
ak
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I2ÖRNEK MÜLTECİ OLAYLARI
1972’de Malawi Kongre Partisi lideri ve Başbakan Hastins Bonda’nın ülkedeki Yahova Şahitlerini itham etmesi sonu-
cu, genç parti üyelerinin saldırısı nedeniyle 10 000 Yahova Şahidi ülkeyi terk ederek Zambia’nın doğu kesimine kamp kurdular ve Zambia’dan sığınma istediler.
1978’de aşağı yukarı 70 000 Burma’lı müslüman Bangladeş’e kaçmak zorunda kaldı. Burmalı müslümanlar Burmalı si-
lahlı kişiler tarafından tecavüz, işkence, ölüm gibi muamelelerle karşı karşıya kalmışlardı.
Vietnam Savaşı 1975’te sona erdiğinde, on binlerce Güney Vietnamlı, toprakları Kuzey Vietnamlılarca kontrol altına
alındığından, güvenliklerinden endişe ettikleri için değişik ülke-lere iltica ettiler.
Sudan’da yerel ve Arap kabilelerinin hayvancılıkla geçindiği bölgede, su kaynakları ve otlakların paylaşımı konusunda-
ki uyuşmazlıklar, kuraklığın etkisiyle büyümüş, 2003 yılında yerel bir isyanın ardından, bölgedeki kabileler ile hükümet tarafından kurulan ve desteklenen milli kuvvetler (Cancavit) arasında çatış-malar başlamıştır. Darfur nüfusunun üçte biri, yaklaşık 2 milyon insan, zorla yerinden edilmiş, yüz binlerce insan öldürülmüştür. Zulüm ve işkenceden kaçan yaklaşık 300 bin kişi komşu ülke Çad’a sığınmıştır.
Şili’de 11 Eylül 1973 tarihinde general August Pinochet, Salva-dor Allende hükümetini devirerek yönetime el koymuştur. Tüm
devlet birimleri askeri birlikler tarafından işgal edilmiştir. Ülkede yetkileri cunta lideri Pinochet devralmıştır. Askeri birlikler kuzey Şili’nin en tenha bölgelerinde ve Patagonya’nın yerleşimi seyrek yer-lerinde toplama kampları oluşturulmuştur. Cuntaya muhalif olanlar işkencelerde öldürüldü ya da uçaklardan denize atılmıştır. Binlerce Şili’li kötü muamele, can güvenliği ve insan hakları ihlallerinden do-layı yurt dışına kaçarak, komşu ülkelerden sığınma istemişlerdir.
252M
ülte
ci O
lmak
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I3
İLTİCA OLMAYAN GÖÇLER
Yeni bir yere göç eden herkes mülteci değildir. Örne-ğin, aşağıdaki durumlarda göç eden insanlara mülteci olarak adlandırılmazlar.
Q Ekonomik ya da diğer nedenlerle ülkenin başka bir böl-gesine göç eden insanlar. Örneğin, işsizlik nedeniyle Türkiye'nin değişik bölgelerinden büyük şehirlere göç eden vatandaşlar.
Q Ülkesinde adi suçlar işledikten sonra diğer bir ülkeye kaçan insanlar.
Q Diğer bir ülkeye çalışma amacıyla giden ve orada yerle-şen kimseler. Örneğin, Almanya’ya giden ve orada yer-leşen Türk işçiler.
Q Bir ülkenin vatandaşlığını kendi isteğiyle bırakan ve başka bir ülkenin vatandaşlığına geçen kişiler.
253
Mül
teci
Olm
ak
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I4BİRLEŞMİŞ MİLLETLER MÜLTECİ TANIMI
QQ Kaynak 1: BM Mültecilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme, 1951
Mülteci: "Irkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri
nedeniyle zulüm göreceği konusunda haklı bir korku taşıyan ve bu yüzden ülkesinden
ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen kişi"dir.
www.unhcr.org.tr (13.01.2011 tarihinde erişilmiştir).
Q Kendi tanımınızla yukarıdaki tanımın benzer ve farklı yönlerini yazınız.
Farklılıklar Benzerlikler
............................................................................ ............................................................................
............................................................................ ............................................................................
............................................................................ ............................................................................
254M
ülte
ci O
lmak
BİL
Gİ
NO
TU
MÜLTECİ VEREN ÜLKELER BİLGİ FORMU
ÜLK
ESI
ĞIN
ILA
N
ÜLK
ELER
MÜ
LTEC
İ SA
YISI
YÖN
ETİM
ŞE
KLİ
ETN
İK Y
AP
ID
İNİ Y
AP
IÖ
NEM
Lİ T
AR
İHİ
OLA
YLA
R
OK
UR
-YA
ZAR
O
RA
NI
KİŞ
i BA
ŞIN
A
DÜ
ŞEN
G
SMH
OR
TALA
MA
Ö
MÜ
R (Y
ıl)
Afga
nist
anİr
an/P
akis
tan/
H
indi
stan
2,64
8,00
0İs
lam
cu
mhu
riye
tiP
estu
n, T
acik
, Haz
ar, Ö
zbek
%80
Sün
ni %
19
Şii
1979
Sov
yet i
şgal
i, AB
D-
Koa
lisyo
n iş
gali
% 2
880
0$43
Irak
İran
/Sir
ya/S
uudi
Ar
abis
tan/
Bat
ı Av
rupa
6310
00Ir
ak
Cum
huri
yeti
Şii A
rap,
Sün
ni A
rap,
Kür
t, Tü
rkm
en%
55-
60 Ş
ii,
%37
-40
Sünn
i, %
2-3
Hri
stiy
an
1979
İran
-Ira
k Sa
vaşı
, 19
91 I.
Kör
fez
Sava
şı,
2003
AB
D v
e K
oalis
yon
güçl
eri i
şgal
i
% 7
42
108$
58
Som
ali
Hab
eşis
tan/
Ken
ya/Y
emen
5250
00So
mal
i İsl
am
Cum
huri
yeti
Som
alili
, Ban
tu, A
rap
Sünn
i İsl
amK
abile
çat
ışm
ası ş
eklin
de
iç s
avaş
% 3
860
0$48
Bru
ndi
Tanz
anya
/ K
ongo
/ Rua
nda/
Za
mbi
ya
5170
00B
rund
i C
umhu
riye
tiH
utul
ar, T
utsi
ler
% 6
7 H
rist
iyan
, %
23
Yere
l in
anç,
% 1
0 M
üslü
man
Hut
u-Tu
tsi k
abile
sav
aşı
% 5
240
0$51
Libe
rya
Gin
e/C
hana
/ Si
erre
Leo
ne48
7000
Libe
rya
Cum
huri
yeti
Man
digo
lar,
Gis
iler,
K
pues
iler,
Kur
ular
,G
rebo
lar
% 6
0 P
utpe
rest
, %
30
Müs
lüm
an,
% 1
0 P
rote
stan
1989
-199
6 I.
İç S
avaş
,19
99-2
003
II. İç
Sav
aş
% 5
840
0$46
Bos
na-H
erse
k
Yugo
slav
ya/
Alm
anya
/İsve
ç/İs
veçr
e
5970
00B
osna
-H
erse
k C
umhu
riye
ti
% 4
8 B
oşna
k, %
38 S
ırp,
% 1
4,3
Hır
vat
% 4
0 M
üslü
man
, %
31
Ort
adok
s,%
15
Kat
olik
,%
14
Diğ
er
1986
-199
2 Yu
gosl
avya
İç
Sava
şı, 1
992-
1995
Sır
p sa
ldır
ıları
% 9
77
600$
74
Suda
n
Uga
nda/
Kon
go/
Hab
eşis
tan/
K
enya
/GAC
3510
00Su
dan
Cum
huri
yeti
% 5
0 Ar
ap, %
11,
5 D
inku
,%
5 N
ubiy
e,%
4 H
ausa
,%
10,
2 di
ğerl
eri
% 8
3 M
üslü
man
, %
10
Yere
l din
, %
7 H
rist
iyan
2003
’te D
arfu
r bö
lges
inde
böl
ge
kabi
lele
ri il
e hü
küm
et
güçl
eri a
rası
nda
çatış
ma
% 6
12
300$
58
Hır
vatis
tan
Yugo
slav
ya/
Bos
na-H
erse
k34
2000
Hır
vatis
tan
Cum
huri
yeti
% 8
9 H
ırva
t,%
4,5
4 Sı
rp,
% 2
,71
diğe
r
% 8
7,8
Kat
olik
, %
4,4
Ort
odok
s,%
1,3
Müs
lüm
an
% 1
1,2
diğe
r
1986
-199
2 Yu
gosl
avya
İç
Sava
şı, 1
991-
1992
Sı
rp s
aldı
rıla
rı
% 9
716
,500
$76
Sier
ra L
eone
Gin
e/Li
bery
a/
Gam
biya
3280
00Si
erra
Leo
ne
Cum
huri
yeti
% 9
0 ye
rli k
abile
ler
(Tem
ne
%30
, Men
de %
30, C
reol
e %
10, d
iğer
%30
) , d
iğer
leri
% 6
0 M
üslü
man
, %
30
Yere
l in
anç,
%30
diğ
er
İç s
avaş
% 3
570
0$48
Viet
nam
Çin
/Fra
nsa/
İsve
ç/ İs
veçr
e31
7000
Viet
nam
So
syal
ist
Cum
huri
yeti
Viet
nam
lı %
86,
diğ
er %
14
(Tay
, Tha
i, M
uang
, Kho
me,
H
oa, N
un, H
man
g)
% 8
0,8
dini
yok
, %
9,3
Bud
ist,
%
6,7
Kat
olik
1968
-197
5 Vi
etna
m
Sava
şı%
90,
32
800$
73
Kay
nak:
U
NH
CR
(199
9). P
ublic
info
rmat
ion
sect
ion.
USA
; Nat
iona
l Geo
grap
hic
Soci
ety
(200
9). A
ile a
tlası
: Dün
ya. W
ashi
ngto
n D
.C. U
SA.
Kay
nak:
Mül
teci
Ver
en Ü
lkel
er
255
Mül
teci
Olm
ak
MÜ
LT
EC
İ O
YU
NU
1MÜLTECİ OYUNU
Yönerge
Bu oyunu oynarken, kendinizi gerçek bir mülteci gibi hissetmeye çalışınız.
Oyun 2-4 kişilik gruplar halinde oynanabilir. Oyun için, üzerinde 1’den 58’e kadar karelerin çizildiği bir yolun bulunduğu bir karton, her bir oyuncu için birer farklı renkli jeton ya da karton parçası ve grup için bir zar bulunmalıdır.
Gruptaki her oyuncu zarı atarak, en yüksek sayıyı bulan kişi oyuna başlar. Oyuna ilk başlayan kişi, zarı atar ve gelen sayı kadar yolda ilerler. Yol üzerindeki bazı karelerde, mülteci adaylarının karşılaşmasının olası olduğu durumlar yer almaktadır. Hangi karede hangi durumla karşılaşılacağı aşağıda kare numa-ralarıyla verilmiştir. Bu karelere gelindiğinde, karelerle ilgili açıklamalara göre yola devam edilir. Elli sekizinci kareye gelen kişi oyunu bitirir ve mülteci olmaya hak kazanır.
Yolculukta Yaşananlar (Renkli Kareler ile İlgili Açıklamalar)
3. Pasaportunuzu unutmuşsunuz, 1’e geri dönünüz.
6. Yolda yiyeceğiniz kalmadı. Yiyecek aramak amacıyla, bir tur bekleyiniz.
9. Engelli bir yolda ayağınızı burktunuz. Diğer oyuncular geçene kadar bekleyiniz.
11. Bir ağaç yolunuzu kapatmış, çevresinden dolanmak için bir tur bekleyiniz.
14. Yabani, vahşi bir hayvan sizi kovalıyor, 12. kareye dönünüz.
16. Bir kısa yol keşfettiniz, 20. kareye gidiniz.
19. Kayboldunuz, 17. kareye dönünüz.
22. Korkunç bir ses duyuluyor, kendinizi güvene almak için 21. kareye gidiniz.
26. Arkanızda sizi takip eden kardeşiniz düştü. Onu bulmak için 23. kareye gidiniz.
28. Sınır polisi sizi arıyor, 27. kareye giderek gizleniniz.
32. Elektrikli dikenli tellerle örülmüş çite takıldınız, bir tur bekleyiniz.
34. Polis sizi yakaladı ve ülkenize geri gönderdi. Birinci kareden tekrar başlayınız.
38. Bir transit kampına yerleştirildiniz, bir tur bekleyiniz.
40. Çok açsınız, bir tarladan mısır çalarken tarla sahibi sizi yakalamak üzereydi ve siz 39. kareye kaçtınız
44. Şiddetli bir fırtına geliyor, 42. karedeki mağaraya gizleniniz.
48. Nehirden karşıya geçmeniz gerekiyor. Botun sizi karşıya geçirebilmesi için bir tur bekleyiniz.
51. Çok şiddetli rüzgar esiyor. Gelecek sıranızda ancak bir kare ilerleyebilirsiniz.
53. Pasaportunuzu ırmağın öbür kıyısında unuttunuz, onu almak için 50. kareye geri dönünüz.
57. Ateşiniz 39 derece. Dinlenmek için 2 tur bekleyiniz.
256M
ülte
ci O
lmak
MÜ
LT
EC
İ O
YU
NU
2
BAŞLA BİTİR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15 16 17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28 29 30 31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42 43 44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
MÜLTECİ YOLU257
Mül
teci
Olm
ak
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I5
Üç adetSlogan
...........................................................................
...........................................................................
...........................................................................
...........................................................................
...........................................................................
...........................................................................
Üç adetÇözüm Önerisi
...........................................................................
...........................................................................
...........................................................................
...........................................................................
...........................................................................
...........................................................................
...ÜRETİNİZ!
•Mültecilerin yaşadığı zorluklar
•Mülteciliğin nedenleri
•Mülteciliğin sonuçları
•Mülteciliği önlemek
Konularından herhangi birini
düşünerek
258M
ülte
ci O
lmak