Монгол улсын махны үйлдвэрийн хөгжил, хэтийн

төлөв

Доктор (Sc.D), проф.Л.Дамдинсүрэн2009.04.13

Түүхий эдийн нөөц

Нийт мах үйлдвэрлэлт

Ì àõí û ¿éëäâýðëýë

Èéí õ¿¿ ì àõí û ¿éëäâýðëýë ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýäòî ãòâî ðòî é áóóð÷áàéãààí üì àõí û ÷åí æ¿¿äýäì ºí 㺠î ëî õ ºðãºí áî ëî ì æí ýýæºã÷áàéí à.

Мах махан бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, 2003-2006 он

147.9

195.2183.9

170.7

0

50

100

150

200

250

2003 2004 2005 2006

Он

Мах н

яд

ал

гаан

ы ж

ин

гээр

, м

ян

.тн

Хэрэглээний мал, мах• сүүлийн 5 жилийн дундаж: жил бүр 6,1 орчим сая

толгой мал, 180,9 мянган тонн мах бэлтгэсэн• Хүнсэнд хэрэглэсэн мал,

толгойгоор: махаар

- хонь 46,4% 35-40%

- ямаа 41,7% 10-15%

- үхэр 6,2% 25-30%

- адуу 5,2% 15-20%

- тэмээ 0,5% 3-5%

Хэрэгцээнд зарцуулсан нийт махны 25-30 хувийг үхрийн, 35-40 хувийг хонины, 10-15 хувийг ямааны, 15-20 орчим хувийг адууны мах

Мах боловсруулах үйлдвэр• МУ-д мах боловсруулах 28 үйлдвэр: нэг

ээлжиндээ 3500-4000 бод, 17500-18000 бог мал төхөөрч, хоногт 240 т мах сэврээх, 880 т мах хөлдөөх, нэг удаад 33700-35000 т мах хадгалах

• ХХААХҮЯ-ны мэдээгээр:

- мах боловсруулах 33

- хиам, махан бүтээгд. 123

Шинэ үйлдвэрүүд

Мах боловсруулах: Бор- Өндөр Ховд Хар Хорин Дархан Эрдэнэт Улаанбаатар “Хангай хүнс”

Хиам, махан бүтээгд.-Утлагата хиам- Чанамал хиам- Зайдас-Махан нөөш

Мах шулж, ангилах -Бод малын шулж, ангилсан мах- Уламжлалт аргаар эвдсэн хонины мах- Ангилж, савласан дотор мах

Үйлдвэрийн аргаар бэлтгэсэн

0

2

4

6

8

10

12

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Хүч чадал ашиглалт

18.4

30 31

27.6

31

18

10.212

10 97

0

5

10

15

20

25

30

35

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Махны экспорт

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

1981 1982 1983 1984 1990 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Ýêñïîðòîëñîí ìàõ (Åðýýä îíû ºìíºõ áà 2000îíîîñ õîéø)

Махны худалдаа, үйлчилгээ

Махны хуваарилалтын суваг

Ìàë÷èäÀéìãèéí òºâèéí ÷åíæ¿¿ä

Ýìýýëò, Íàëàéõ

Õóâèëáàð II Ìàë÷èä

Çàõûí Ẻíèé ÷åíæ¿¿ä

Æèæèãëýíãèéí õóäàëäàà÷èä

Хувилбар I I

Махны зах зээл

Махны эрэлт хэрэгцээ

- ОХУ хамгийн том импортлогч, 40% нь импортоор

-Хятад 2020 онд дэлхийн хэрэгцээний 40%

Бэлчээрийн малын мах-Экологийн үзүүлэлт-Үндсэн бүрэлдэхүүн-Өвөрмөц үнэр, амт

Судлаачид:

Б.Энхтуяа

Ц.Дуламжав

Л.Бадамханд

С.Уянга

С.Дэлэг

Махны үйлдвэрийн хөгжлийн мастер төлөвлөгөө-Мал эрүүлжүүлэх арга хэмжээ-Мал эмнэлэг, ариун цэвэр, чанар-технологийн удирдлага \TQM, НАССР, GMP, GHP, ISO 9001, ISO 22000\- Мал, махны бирж-Мал бордох аж ахуй, ХАА-үйлдвэрийн цогцолбор-Махны гадаад, дотоод зах зээлийн судалгаа-Хөрөнгө оруулалт, технологийн шинэчлэл-Мах судлал, технологийн судалгаа, шинэ технологи нэвтрүүлэх

Хөгжлийн төсөөлөл

Технологийн дэвшил

Хөргөсөн шинэ мах

Хурдан хөргөх технологи

Мэдлэгт нэмэрлэх нь

“Монгол ямааны мах” хөтөлбөр

Ямааны махны давуу тал

-Ногоо, яргуйнд эрт цаддаг- Уургаар хонины махнаас илүү- Тосны ханаагүй

хүчил 47.74%

\хонь 51.82%-Үл орлогдох аминхүчил

хар 483.09

хөх 320.70

улаан 254.3

цагаан 235.8 \100 г\мг\

Америкийн стандарт

Анхаарал тавьсанд баярлалаа