230
Monumenta Historiae Warmiensis. Codex Diplomaticus Warmiensis, t ober fRegefieit unb Urfunbett jur ©efc^tcf)te (Srmlanbg. © cf a m m e 11 unb auf ©eranlaffung be8 ^iflorif^en ©ereinfl füt (Srmtanb &erau8gegefcen (t'vt <E. jr. W öf 69 , ,,o .c n 2)otnmcctr in grauenbutg ' J 0 ' s-/ 4 _ %(A, , . .. 3. 31i. Saage, r ~ S tm ta ir unb Sltcbisar btt ber bifdiofl. ermlän&ifditn ßurie. 3tueite Cieferung. (SRegejlen, ©ogen 3 — 7. 2>tylomata, ©ogen 13— 21). 2)ret Lieferungen »erben einen Sanb bttben. SOfcrtinj, 1899» Serlag toon ftranj Äirdjljeim.

Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

  • Upload
    vohanh

  • View
    294

  • Download
    24

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

Monumenta Historiae Warmiensis.

Codex Diplomaticus Warmiensis,t

ober

fRegefieit unb Urfunbett jur ©efc^tcf)te (Srmlanbg.

© cf a m m e 11

unb au f © eranlaffung be8 ^ iflo rif^en ©ereinfl fü t (Srmtanb

&erau8gegefcen

(t'vt

<E. j r . W ö f 6 9 , , , o . c n2)otnmcctr in grauenbutg ' J 0 ' s-/

4 _ %(A, , . ..

3. 31i. Saage, r ~S tm ta i r unb Sltcbisar btt ber bifdiofl. ermlän&ifditn ßurie.

3tueite Cieferung.(SRegejlen, ©ogen 3 — 7. 2>tylomata, ©ogen 13— 21).

2)ret Lieferungen »erben einen Sanb bttben.

SOfcrtinj, 1 8 9 9 »

S e r la g toon f t r a n j Ä ird jlje im .

Page 2: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

i

Page 3: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

Dem

Begrnudcr prenssischer Geschichtswissenschaft

M I A R U B t ▼ ® I » *ZU

seinem fünfzig jährigen Doctor-Jubiläum

am 13. October 1859.

Der historische Verein für Ermland.

Page 4: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,
Page 5: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

Eberhardus cantor, dominus Allexander e t dominus Hermannus Canonici. Johannesßem ingus, Albertus frater suus, Cristanus G er- hardus et Allexander.

Poca. termini Civitatis de Brunsberg. — aqua que vnlgnriter Bauda nunoupalur. — nemus quod dicilur Rosenwald. — lermini Castri de Sunnenberg. — obstaculum Canonieorum. — Castrum dnmine nnstre. — Civitas Frnwenburg. —

122) 1 2 7 9 . 1 0 . Februar. iVr. 55.Herzog Mestwin (II.) von Pom m ern theilt dem Bischöfe Albe-

rus von Leslau einen Vergleich mit, den dessen Vorgänger Michael mit dem Abte und K loster von Oliva 1249 zu Danzig hinsichts des Zehnten von einigen Klosterdörfern abgeschlossen h a t, ihn bittend, von Niemanden das Recht verletzen zu lassen, zumal die Streitsache zwischen dem Cistercienser - Abt von Oliva und dem Präm onstratenser - P ropst von Suckau w egen einiger Dörfer und Zehnten in Oxhoeft durch den Erzbischof Albert von Preussen, damals päpstlichen Legaten , seinen V ater und den Bischof von Natangen nach den aufgenommenen V erhandlungen beigelegt ist. Datum Anno domini MGC lxxix. quarto idus Februarii.

123) 1 2 8 0 . 2 9 . März. Frauenburg. Ufr. 56.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels seinen Bürgern in Braunsberg un ter dem Namen » d e r S t a d t B r a u n s b e r g « alle H ufen, w elche er selbst in näher bestim m ten Grenzen angew iesen hat, mit allen Nutzungen, nur Biberjagd und Metall und Salz ausgenomm en, nach lübischem Recht zu ewigem Besitz. Zur Stadtfreiheit gehören 100 Hufen und der Sum pf bei Rosenw ald; für jede andere Hufe w ird jä h r­lich zu Martini nach 10 Freijahren ein Vierdung Zins gezahlt. Zur Anlegung von Mühlen oder eines W ehrs im W asser ist b e ­sondere Erlaubniss nothw endig. Die Gerichte innerhalb ih rer Grenzen hat die Stadt erblich; von den Gefällen derselben erhält ein D rittel der Bischof, die ändern zwei D rittel die Stadt. Der­selben ist gestattet, un ter gewissen Bedingungen im bischöflichen Theile des frischen Haffes und in der Passarge frei zu fischen, einen freien M arkt zu halten, ü ber ihre Besitzungen zu verfügen, die S tadlobern zu w ählen und Verkaufsbänke anzulegen , da sie das volle Lübische Recht haben solle. An geistliche Orden soll kein Platz oder E rbe gegen den W illen der Stadt veräussert w er­den. Die Pfarrkirche zur h. Catharina erhält 6 Hufen. Alle Rechte verbleiben der Stadt, w enn sie auch an einen ändern O rt verlegt

Regesta. 3

Page 6: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

34 124 (1 2 8 0 )

w erden sollte. Datum Anno domini M. CClxxx Q uarto Kalendas aprilis in castro Domine nostre.

Pers. Johannes Vlemingus — Testes, dominus Henrt'cus pre- positus. dominus G otfridus plebanus Elbingensis et noster Canoni- cu.s. dominus Joannes, itein dominus Joannes Canonici nostri. do­minus M artinus noster Capellanus. Joannes et Albertus fratres nostri. Brulandus at!voeatus. W ernerus de Russin.

Loca. Silva Hosenwalde. — rivulus dividens bona dominorum Ca-nonicorum et campum Ciuitatis Seriam influens — villa Velou.— Ruffa aqua. — rivulus prope Sunnenberg dccurrens, qui bona domini prepositi et Campum Civitatis dividit. — fossatum quod Lantwer vulgariter noniinatur. — villa magna Cleynou. — villa Kussm. — pratum dominorum fratrum. — allodium nostrura. — pons versus ciuitatem. — molendinum A rnold i versus Castrum Domine nostre. —

124) 1 2 8 0 . 2 8 . Juni. Braunsberg. UTr. 57.D er Bischof Heinrich und das Domkapitel von Erm land ver­

leihen ihrem K äm m erer und D iener H erm ann (Schreiber) w egen seiner vielen Verdienste, besonders aber w egen seiner doppelten Reise nach Rom im Interesse ih rer K irche, das Feld Kirpain — (adl. K ö rp e n ) — nach culmischem Rechte zu völlig freiem Eigen­thum . Die Grenzen sind angegeben. Vom W artgelde und der G etreideabgabe, w ie die anderen Lehnsleute sie haben , bleibt er frei und entrichtet n u r zur A nerkennung der H errschaft 3 Pfund W achs jährlich. Datum Brunsberg Anno domini Mcc° lxxx0 iiij0 Kls. Julij.

Pers. Henn'cus d. g. warm. eccl. Episcopus. Henricns pre- positus. M agister Jordanus plebanus de R etz. G otfridus pleba- nus Elbingensis. Leuoldus Archidyaconus in Nathangia. Johan­nes frater magistri Jordani. Johannes fra te r domini G otfrid i ple- bani Elbingensis. magister Arnoldus phisicus. Peregrtnus Canonici ecclesic warm. — Hermannus Camerarius ac famuius noster ac ecclesie nostre specialis. — Testes. Johannes ßem ingus et Albertus fratres nostri. Ebirhardus notarius noster. Conradus W endepfaffe. Nycolaus wyldenherg. Brulandus. W ernerus de Russin. H en- ricus de Hundirthuben. Conradus cognatus suus tune tempore noster celerarius. Johannes noster Interpres.

Loca. campus Kirpain. — mons Taurusgalwo. — aqua te r - pele. — aqua walsclia. — lapis kogonussantle. —

Page 7: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

125— 128 ( 1 2 8 0 — 1 * 8 2 ) 35

125) 1 2 8 0 . i 0 . August. *) HTr . 07.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung seines

Domkapitels m ehreren Stam m preussen ein Loos au f dem Felde Cabi- caym — (K a p k e im bei Gutstadt) — nach E rbrech t zum Lehen, w o­für sie einen Reiter zum Kriege stellen und die gewöhnlichen Abga­ben, den Cölnischen Pfennig ausgenomm en, entrichten sollen. Da­tum Anno incarnacionis domini M”. CC1’. Ixx iiij° Idus Mensis Augusti.

Pers. pruthenus Gaudinis et fratres sui Poburs CantuneCnwald Argaldinus et patnius ipsonim Scanthito. — S t im ix pater dicti Gnudinis. — Testes. Johannes frater noster, Wernheruft B urkard i frater, Johannes interpres noster, Sanderus Camerarill» noster, Nicolaus noster Camerarius.

Loca. sors campi que Spal w lgariter nuncapatur in Campo Cabicaym.

126) 1 2 8 1 . 2 t . September. Fischau. MTr. 58.D er Bischof W erner von Culm gew ährt allen, die ein Almosen

an das H o s p i t a l in E lb in g geben, einen Ablass von 40 Tagen, sobald der Diözesan - Bischof seine Zustim m ung dazu ertheilt. Datum vischov Anno domini Mcc° lxxxj0. in die sancti M athei apostoli e t ewangeliste.

127) 1 2 h 2 . h . April. Brauusberg. UTr. 59.Gotfried, P farrer von E lbing, und Johannes in Braunsberg,

S tellvertreter des Bischofs Heinrich von Erm land, verschreiben, von letzterem bevollmächtigt, an die Preussen W argin und Napergan- nus zwei Pflüge Ackers au f dem Felde Marim — (jetzt Dorf P e r - w i l t e n ) — nach culmischem Rechte zum Lehen mit der Ver­pflichtung, einen Reiter zum Kriege zu stellen und difc gew öhn­lichen Abgaben zu entrichten. Datum in brunsberg Anno domini Mcc° Ixxx ij° vij° ldus apprilis.

Pers. G otfridus plebanus de Elbingo et Johannes in bruns­berg, vicesgeren tes domini nostri H etirici Episcopi w a rm .— W a r- ginus et Napergannus fratres prutheni. — Testes. W ermco de Russin, hartmannus Venator. Sander de syryene. Sustide de Bardin. pundico de M elzak dargelo camerarius.

Loca. campus Marim.

128) 1*482. 2. Juli. Braunsberg. N r. ®0.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung seines

Domkapitels an (die Preussen) P oytun, seinen Bruder Sassin und

*) IrTthiimlich ist diese Urkunde denen des Jahres 1‘284 angereiht.3*

Page 8: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

36 129—130 ( 12 8 2 )

seinen Sohn Stygots die Hälfte des Feldes Marim und das Feld Speriti — ( P e y th u n e n ) — nach culmischem R echte mit der V er­pflichtung zwei R eiter zum Kriege zu stellen und die gew öhn­lichen Abgaben zu entrichten. Datum brunsberg Anno domini Mcc° lxxxij1 sexto nonas Julij.

Pers. Poylun et Sassin frater ipsius nccnoo S tygo ts filius dioli P. — Testes. Johannes Scultctus in Brunsberg. Albertus frater ipsius Conradus Sagiltarius.

Loca. campus M arim et campus parvus Speriti.

129) 1 2 8 2 . 14. Juli. Elbing. Nr. 61.Der Rischof Heinrich und das Domkapitel von Erm land treten

dem Deutschen Orden mit Rücksicht au f die von ihm erhaltene Hülfe und w eil er seinen Ansiedlern ins Risthum zu ziehen er­laub t habe, das D orf R e ic h e n b a c h ab und verzichten auf ihre Ansprüche. Datum In elbingo In Castro fratrum domus Teutho- nice, anno domini. M°. CC°. lxxx0 ij°. pridie Idus Julij. Indiccione X.

Pers. Henricus warm. Eccl. Episcopus. Henricus prepositus. Henricus dechanus. — Testes, domini Henricus prepositus, L i- uoldus N atangie archidiaconus, Gode/ridus plebanus in elbingo. Johannes W ilhelmus et Johannes warm. Eccl. Canonici, fr. W i— nandus prior fratrum predicatorum in elbingo. Layci. Johannes Scultetus in brvnesberch. Hermann Scultetus de elbingo. Johan­nes ru fus. H enricus de Essen Gerlachus et Gerwinus consulcs de elbingo.

Loca. villa sive curia Richenbach dicta que polonice Nowe Circice dicilur.

130) 1 2 8 2 . 2 7 . Ju li. Braunsberg. n~r. 62.Heinrich, Rischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an drei P reussen Gurthi, Tarpi und Symon 50 Hufen auf den Feldern Rogathenis und Kercus zwischen der Drevenz und Passarge — (das heutige T ü n g e n und K r ic k - h a u s e n ) — mit allen Nutzungen, die E rträge an Metall und Salz ausgenom m en, zum Lehen und erblichen Resitz. Sie erhalten die G erichtsbarkeit über alle in ihrem Rezirke verübten V erbrechen, müssen aber flüchtige V erbrecher dem ordentlichen Richter ü ber­geben. Im bischöflichen Landestheile haben sie die Jagd m it H un­den und in der Drevenz innerhalb ih rer Grenzen die Fischerei frei. Hiefür sollen sie drei R eiter zur Landw ehr stellen , die ge­wöhnlichen Abgaben entrichten und beim Rurgenbau, jedoch n u r

Page 9: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

131— 133 (1 2 8 2 — 1 2 8 4 ) 37

bis zum Schlosse Braunsberg, mithelfen. D atum apud B runsberg, Anno domini MCC° lxxxij vi° Kalend. augusti.

Pers. prutheni Curthi, Symon frater suus et Tarpi. — M a - kike. — Testes. H einricus warmiensis prepositus. Leboldus N a- tangie archidiaconus. Theodericus plebanus de paczlog, Johannes scultetus de Brunsberg.

Loca. C'ampi Bogathenis et kercus inter aquas drawant et Seriam . — Castrum Brunsberg. —

131) 1 2 8 2 . 13. November. N r. 63.M artin IV. beauftrag t den Bischof von Erm land, den Herzog

M istewin von Pom m ern zur Erfüllung des mit dem Deutschen Orden abgeschlossenen Vergleichs n ö tig e n fa lls m i t , kirchlichen Gensuren anzuhalten. Datum apud Montemflascon. Jdus Novein- bris Pont. n. an. II.

132) 1 2 8 4 . 4 . Juni. UTr, 04.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung seines

Domkapitels der preussischen Familie Kirsini die Felder Possede und Suriti — (das heutige K i r s c h i e n e n und P a l t e n ) — nachcul- mischem Rechte zum Besitz, w ie sein B ruder Johannes und Bru- landus ihre Güter besitzen. Biberjagd und die E rträge an Metall und Salz w erden Vorbehalten. Die Grenzen sind näher angegeben. Zum Kriege sind zwei R eiter zu stellen und die gewöhnlichen Abgaben zu entrichten. Datum anno domini Mcclxxxiiij0 pridie nonas Julij.

Pers. prutheni doijbe, Sm yge , Sauge et Conradus dicti h i r - sini. — Johannes frater rioster et Brulandus. — Testes. Johannes ßem tngus, Rulandas, Sampulle filius suus, har tm annus Venator, Heningus de posir ie .

Loca. campi possede et Suriti. — locus Carwomcholmike. — lapis Tamfssis. — vallis pede cuiusdam prutheni taliter nominati. — rivulns M adangni. — pons versus campum graude.

133) 1 2 8 4 . 2 1 . Juni. Braunsberg. JVr« 05.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung seines

Domkapitels dem Preussen Schroyte die Felder Goyk und Scrope— (das ehemalige D a r e t h e n , L o h e id e und die S c h r e i t ) — nach culmischem Recht zu Besitz, w ie sein B ruder Johannes und Brulandus und andere seiner Lehnsleute ihre E rbe haben. Die Grenzen sind auf beiden Seiten der Passarge genauer angegeben. B iberjagd und der E rtrag an Metall und Salz w ird Vorbehalten.

Page 10: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

38 134— 135 (1 * 8 4 )

W ie anderen Lehnsleuten mit culmischem Rechte, ist auch diesem die grössere und kleinere G erichtsbarkeit gew ährt. Zum Kriege ist ein Reiter zu stellen und die Abgaben w ie gew öhnlich zu en t­richten. Datum anno domini MCG° lxxxiiij in Brunsberg. xi°Ka- lend. Julii.

Pers. pruthenus Schroyte. — Johannes frater et Hrulandus.— Testes, dominos Johannes noster canonicus, frater magistri J»r- dani. Johannes et Albertus fratres noslri. Conradus W endepfaffe, Hrulandus, Sam paltus.

Loca. duo campi Coylc et Scrope. — vallis Seriam tangens. vadnm Algetos. — granica Rnistopelh. — granica Sardangodi. — granica A u d i. — fluvius W aiscoy.

134) 1 3 8 4 . 1. Juli. H>. 06.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels dem Preussen T rum pe und seinem Schw ester­sohne Nassencepis das halbe Feld Baldingis und die halbe W iese Plissingis nach dem Preussen Schroyte am oberen Theile der P as­sarge hin — (das heutige T r o m p ) — nach culmischem Rechte. Derselbe ha t einen Reiter zum Kriegsdienste zu stellen und die gew öhnlichen Abgaben zu entrichten. Datum anno domini M° CC° \ Octuagesim o iiij0 Kalend. Julij.

Pers. pruthenus Trumpe et sororius suus Nassencepis. — pruthenus Schroyte. — Testes. Johannes, Albertus, Gerko fratres nostri. Hrunaldus. Cristanus de Kalkstein.

Loca. campus Baldingis. pratum plissingis.

135) 1 3 8 4 . 2 2 . September. Elbing. Hr. 68Conrad von T hierberg , Landm eister in P reussen , verspricht

in Folge eines L e g a te s des E lbinger Bürgers J o h a n n e s R o th e von 120 Mark reinen Silbers Sorge zu tragen , dass durch einen besondern P riester in der E lbinger Pfarrkirche zum h. Nicolaus vor dem Altäre des h. P etrus täglich unter dem M atutinum eine Messe für die Seele des Johannes Rothe und seiner Ehefrau Ger­trudis gefeiert und jeden M ittwoch und F reitag die Gemeinde zur F ü rb itte für dieselben aufgefordert w erde. Im Behinderungsfalle erhalten die Erben das Geld zurück; leb t von ihnen Niemand, soll es die S tadt und der Rath von Elbing mit derselben V er­pflichtung erhalten. Kann auch dieser ih r nicht nachkommen, soll das Geld zu anderen ähnlichen frommen Zwecken verw endet w erden. D atum in Elbingö anno domini MCClxxxiiij. x. Kalen- das Octobris.

Page 11: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

136— 137 ( 1 2 8 4 — 1 2 8 5 ) 39

Pers. fr. Conradus de T hyrlercli, hosp. s. M. theut. irlm. M agister io pruscia. — dominus Johannes ruffus ciuis Elbingensis et domina G ertrudis uxor sua. — Testes, ven. pater dominus Heinricus warm. Episcopus. fr. Hermannus Commendator terre Culmensis. fr. Thomas e t fr. Hedenricus sacerdoies. fr. Chono commendator Elbingensis. fr. Menecho commendator in branden- borcb. fr. Heinricus commendator de Castro sancte Marie, fr. Thidericus commendator in Crisseborch. fr. Thidericus advocatns

Sarnbie, fr. Helwicus advocatus Natangie. fr. Heinricus de Col- buz. Heinricus de Essene. Thidemannus de hatnek. Heinricus rat. Thidemannus rat. H artw icus de humela. Hedeco de Esaene. Peregrinus Canonicus Brunesbergensis. Arnoldus de hagen. H ein­ricus de hadersleue.

136) 1 2 8 4 . 3 0 . November. Rraunsberg. i r . 69.H einrich, Bischof von E rm land, übergiebt mit Zustim mung

seines Domkapitels an Theoderich, den Sohn Arnold’s. den W ald Rosinwald — ( R o s e n o r t ) — bis an das Feld des Dorfes Cley- now und seine W iese mit der C ivilgerichtsbarkeit, wovon der dritte D enar dem Rischofe zufällt, nach E rbrecht, Nach Ablauf von 6 Freijahren soll von jeder Hufe mit Ausnahm e des Sumpfes ein Vierdung erlegt w erd en , ohne Rücksicht au f das etwaige Recht des Magister E thelo. Datum et actum Rrunsberg Anno domini M° CC° Ixxxiiij. pridie Kal. Decembris.

Pers. Theodericus filius Arnoldt. — magister Ethelo. — Testes. Johannes et Albertus fratres nostri flem yngi. Johannes de Cowalle. M athias. Johannes de valkinhagen.

Loca. silva Rosinwald„ — campus ville cleynow ex uno latere et pratam nostrnm ex altero.

137) 1 2 8 5 . IB . lllärz. Bergen.Erich (Priesterfeind), König von N orw egen, verspricht die

Kaufleute von Lübeck, Ham burg, W ism ar, Rostock, Rremen, S tral­sund , Greifswald, S tettin , Dem m in, Anklam, E lb in g , Gothland, Riga und Reval in seinen Landen gegen alle K ränkungen in ihren R echten zu schützen, in E rw artung, dass seinen Unterthanen dort überall ein Gleiches geschehen w erde. Datum Rergis, III idus marcij, Regni nostri Anno V.

„ Ericus dei gracia Rex Norwegie. Aduocatis, Consulibus ct vniuersitatibus ciuitatum Lybec , hamburg, Vysrnar, Rozstoc , B rem e , S tru la su n , G ripsewalt, S le tin , D ym in , Anclem , G ot-

Page 12: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

40 138—140 (1*485)

landie, E lbingi, Ryge et Reualie salutem et sincere dileccionis affectum “

Urkundenbuch der Stadt Lübeck. Th. I. Nr. 471. p. 427—28.

138) 1 2 8 5 . 10. April. Papau.R itter D ietrich von Stange überlässt die seinem Vater ver­

liehenen G üter d e r Kirche von Pomesanien gegen andere. Act. e t datum in Papow e. anno domini. M. cclxxx quinto Q uarto Idus Aprilis.

Pers. fr. Heidenricus, vicedominus et prepositus Ecclesie In— »ule Sancte Marie etc. — Testes. Domini noslri fratcr Conradus magister Pruscie, fr. Hermannus de Schonenberch provincialis Chulmens. fr. Nicolaus prepositus Cholmensis. fr. Henricus. fr. Thomas, fr. Christianus Sauerdotes. Item Dominus abbas Jo- hanties de Polplin. Dominus Fredericus de Ever. Bartholomeus de Kulhenberch. Otto de Heinisode. Johannes de E ln itz .

V o ig t , Cod. dipl. Pruss. T. II. Nr. 8. p. 10—12.

139) 1 2 8 5 . 2 0 . April. Ufr. 70.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht m it Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Kirstanus und seinen B ruder Johannes 60 H u­fen auf dem FeldeK alcstein — (das heutige K a l k s t e i n ) — mit allen Nutzungen und den w eltlichen G erichten, grösseren w ie kleineren, nach culmischem Rechte zum erblichen Besitz. Sie haben zwei Reiter zu r allgem einen Landw ehr zu stellen, das gew öhn­liche Getreide und zur A nerkennung der H errschaft zwei Pfunde W achs und zwei Cölnische oder zwölf Culmische Pfennige zu entrichten. Die Grenzen sind näher angegeben. Datum anno domini M° CClxxxv xij Kalendas Maij.

Pers. Kirstanus et frater suus Johannes. — Testes. J o ha n­nes et Albertus flemingi. Johannes Hrulandus. W ernerus et Otto de Russen. Conradus W endepfaffen. Nicolaus de Wildenberg. H einncus de Hunderthusen.

Loca. campus h ulest ein. mons W ittergarbe. Seria.

140) 1 2 8 5 . 30 . April. Elbing. UTr. 71.Der Landm eister Conrad von Thierberg bestim m t die Rechte

und Vepflichtungen. un ter w elchen m ehrere L e h n s l e u t e in E r in - la n d und Na ta n g en ihre G üter in Besitz haben sollen. Datum tem pore capituli nostri generalis celebrati in Elbingo Anno domi- nic-e incarnacionis MGGlxxxv. pridie Kalendas Maij.

Page 13: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

141— 142 (1 2 8 6 ) 41

Per*. Fr. Conradus de Tyrberch hosp. s. Mar. Tbeut. Irlm. M agister in Pruscia. — fidel es nostri feodales in W armiensi d i- strietu conslituti videlicet Ekchardus et filii sui Nycolaus et W er- neko. Burchardus H ertwicus et Nycolaus frater suus. Kvnzo- W igundus. D itricus pynouwe. Nycolaus de vutenouwe. Liborius. Hertoldus. Heinzo de M vl. necnon de N atangia Georgius et Jo­hannes suus germanus. — Testes, fr. Helwicus de Goltbach M ar- gchsilcus Pruseie. fr. Albertus de M isna commendator in K onges- bert h. fr. Meinko de Qverenvurt commendator in Brandenburch. fr. A uno commendator in Elbingo. fr. Teodricus commendator in Trisburch. fr. Heinricus de W iltnotce commendator in Castro snni te Marie, fr. Hermannus de Schonenberch Provincialis terie Colinensis et socins suus fr. Rudolfus. fr. Theodricus aduo- catu? Sambic. fr. Conradus Stange, fr. Gvntherus de S w a rz-burch. fr. Conradus pincerna. fr. Conradus Saccun.

LoCfl. terre Sambia. N atangia. llardia. Pogeza?iia. Po- mezania et W armia,

141) 1 2 8 6 . 6 . Januar. UTr. 72. n .Der Rath und die Gemeinde der S tadt Elbing verschreiben

ihrem M itbürger Heinze Rat 18 Hufen der Stadtfreiheit — (Käm­mereiforststück G r u n a u e r W ü s te n ) — erblich gegen einen jährlichen Zins von 5 Mark u n te r gew issen Bedingungen. Gege­ben von der geburt vnsers herren. Des T usentsten Zw eihunder­sten LXXXVI iares. In dem e zwelften tage, der in der schrift Epyphania ist genant.

Pers. hern henzen rate irme bürgere. — Testes, die burger- meisteie beide Her heinrich von essende vnde her Tyleman von hainick. Johann der rote. Cunrat von zan tyr. Herbort von ruzen. Eberhart von hoynburck. Gerhart bogener. arnolt von dem hagene Lamprecht von munster. Gerlach der wize. Lam- precht coltier. Gerhart von dutmen. Gerwin von susele. Tyde- man rat. heinze colner. Heideke von essende. H artw ich von der hummele. Cunrat tuwel.

Loca. Zyrpin.

142) 1 2 8 6 . 6 . Januar. iVr. 72 b .Der Rath und die Gemeinde der S tadt Elbing verschreiben

ihrem B ürger Johann von W arendorp 34 Hufen der Stadtfreiheit— (das heutige S t a g n i t t e n ) — erblich gegen einen Zins von einem Vierdung füi die H ufe unter gewissen Bedingungen, Ge­

Page 14: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

42 143— 144 ( 1 2 8 6 - 1 2 8 7 )

geben von der g ebu rt vnsers herren. Des T usentsten Zw eihun­dertsten sechs vnde achzigesten iares. ln dem e zwelften tage, der in der schrill Epyphania ist genannt.

Pers. hem Johan von W arendorp irme bürgere, heren heinze R at. — Testes, die burgerm eistere beide Her heinrich von essende vnde her Tyteman von hatnick. Johann der rote. Cunrat von za n tyr . Herbort von ruzen. Eberhart von hoynburck. Gerhart bngener. arnolt von dem hagene. Lamprecht von munster. G er- lach der wize. Lamprecht colner. Gerhart rote. Gerhart von Dulmen. L ifh a r t Pape. Gerwin von susele. Tydeman rat.heinze colner. Heideke von essende. H artw ich von der humrnele. Cunrat tuwel. — von Cunrates bant des schribers

Loca. Damerouwe.

143) 1 2 8 6 . 4 . April. Braunsberg. JüTr. 73.Der Bischof Heinrich und das Dom kapitel von Erm land ver­

schreiben an Johannes F lem ing, seinen Bruder A lbert und ihre S chw ester W alpurg , die sich als die ersten im Bisthume ansiedel­ten, 12 Hufen au f dem Felde Cleynow — (das heutige K ie n a u ) — m it allen N utzungen und Gerichten nach culmischem Rechte zu freiem unbeschränktem E igenthum ohne alle Abgabe. Acta sun t hec in ciuitate B runsberg Anno ab incarnacione domini MCC. lxxxvj. ij° nonas Aprilis.

Pers. Heinricus prepositus Heinricus riecanus eccJ. warm. — Johannes ßem yngus et frater suus Albertus ac eorum soror nomine W alpurg. — Testes, dominus G otfridus plebanus in Elbingo, do­minus Leuoldus archidiaconus Natangie.

Loca. campus Cleynow. — fluvius Trumpa. — Ciuitas B runs­berg. — mare quod appellatur hup communiter. —

144) 12 8 7 . 1. Januar. Elbing. UTr. 74.D er Landm eister Conrad von T hierberg bestätig t den zw i­

schen den E lbinger Bürgern Gerwin von Susel und Johannes S truse abgeschlossenen K aufvertrag ü ber 23 Hufen in S e r p in . D atum et actum in elbyngo Anno incarnacionis dominice. MCC0. Ixxxvij. In circumcisione domini.

Pers. fr. Cunradus de Tyrberc preceptor fratrum dom. Tbeui. per prusciam. Johannes dictus Struse. Gerwinus de susel. — Testes, fr. Theodericus de S p yr commendator in Elbingo. fr. Cun­radus sueuus vicecommendator ibidem, fr. lupus. fr. Hermannus Thuringus. — cives de Elbingo: Lampertus colnerus. Heinricus

Page 15: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

145— 146 (1 * 8 7 ) 43

r.olnerus. Reynoldus consul. Helm ericm et suas frater. G ot- scha/cus. Hermannus scultetus in elbyngo. Heinricu* de boy­genhur c.

145) 1 * 8 7 . 13. lärz . Ufr. 75.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht m it Zustim m ung sei­

nes Domkapitels und mit Beirath der B ürger von F rauenburg an den E lbinger Bürger Peregrinus 12 Hufen im Stadtgebiete liegend— ( B e b e r h o f und K a le n b e r g zu Schafsberg gehörend) — mit allen N utzungen, dem Rechte eine Mühle zu bauen und den grös­seren und kleineren Gerichten nach dem Rechte der genannten Stadt. Nach 13Freijahren soll von 8 Hufen ein Zins von 2 Mark Pfennige zu Martini an den Bischof gezahlt, für die Mühle aber und die ü b ri­gen 4 H ufen, w elche frei sind, zur A nerkennung der H errschaft nur 2 Cölnische Pfennige und 2 Pfunde W achs an die Kathedral- kirche zu Lichtern erlegt w erden. Von den G erichtsbussen erhält ein Drittel die S tad t, das zw eite D rittel der Bischof, das dritte der Schulze; das zw eite D rittel w ird jedoch für die Lebenszeit des Bischofs dem Schulzen überlassen. Die Ausfuhr des Getreides und der freie V erkauf der G üter ist gestattet. Datum et actum Anno incarnacionis MCG lxxxvij. tercio Idus Marcii per manus Ebirhardi plebani in Brunsberg.

Pers. Peregrinus civis Elbingensis. — grania Petri de Cra- covia. — Testes. Gerko frater noster. Petrus de Cracovia, L u - diko. Wernerus. Ebirhardus consules de Castro domine nostre. Rapoto noster tune temporis advocatus. Nicolaus de W ildenberk. Gerko et frater suus Cirstanus.

Loca. mansi civitatis. Narossa. rivulus Bever. fluvius Bauda.

146) 1 * 8 7 . 9. August. Nr. 76.Das Domkapitel von Erm land verleiht dem Preussen Swinco

und seinen Söhnen das Feld Grunde — ( K l a u s i t t e n ) — nach dem selben Rechte, w ie die Cirsini ihre G üter besitzen. Sie haben zwei Reiter nach Landesbrauch zu stellen, die gew öhnlichen Ge­treideabgaben und von jedem Reiterdienst ein Pfund W achs und einen cölnischen oder 6 culmische Pfennige zu entrichten. Datum anno domini MCC. lxxxvij quinto Idus mensis Augusti.

Pers. Henricus prepositus. M agister Jordanus. inagister Jo­hannes Romanus, magister Ambrosius, inagister Henricus. Jo­hannes de Maydeburch. Ebirhardus tulumque capitulum eccl. warm. — Swinko prutheuus et fllii sui jVawekis Nacolnis baynne

Page 16: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

44 147— 148 (1287— 1288)

Samides. — Cirsint. — Testes. Robe sangro Cumdris nrdnuge prutheni dicti Cirsint. Nicolaus quoodam Cainerarius Pelrus tune temporis.

147) 1 2 8 7 . 14. August. Braunsberg. Ufr. 77.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Kurthye, der, obw ohl P reusse von Geburt, für den christlichen Glauben viel gethan hat, die Felder Kerkus und Lagam ast, sowie die Hälfte der Felder Bogatheus und Spraude, deren andere Hälfte sein V erw andter Tarpe besitzt, — ( T ü n g e n und K r i k h a u s e n ) — m it allen N utzungen und Gerichten nach culmischem Rechte gleich seinen Brüdern und ändern deutschen Lehnsleuten zum Besitz. E r hat 2 R eiter zum Kriege zu stellen, das gew öhnliche Getreide, 2 Pfunde W achs und 2 cölnische Pfen­nige jährlich zu entrichten und ist aus besonderer G unst vom Burgen- und S täd tebau frei, die gegen Braunsberg au f jener Seite Salmiens angelegt w ürden. Datum anno domini MCC. lxxxvij in Brunsberg, in vigilia assumpcionis s. Marie virginis gloriose.

Pers. K urthye pruthenus, Tarpe cognatus suus. — Testes. Johannes et Albertus fratres nostri, Cristanus et Gerko frater s n u s , Nicolaus de W ildemherg , Heinricus de Syne , W ernerus de Russen et Otto.

Loca. Campi Kerkus et lagam ast; campi Bogatheus et Spraude.— granie sunt de Seria, prope fo ru m pngusanie, ad fluuium D ry- w antze w lgariter nominatum, illo in loco, vbi quondam pons Nas- gitrin fuerat. — Salmien. —

148) 1 2 8 8 . 2. Februar. Elbing. nrr. 77. b.Der H ochm eister Burchard von Schw anden verleiht der Stadt

E lb in g die niedere G erichtsbarkeit im S tadtgebiet nebst der Hälfte aller Gerichtsbussen, ferner die freie R ichterw ahl, die Hälfte eines W e rd e rs , der alte E lbing genannt — (Herrenpfeil) — und freie F ah rt au f dem Drausen. Dit geschach zvm Elbinge, do w ir L ant Capitel hatten , nach der geburt vnses herren. T usent vnd zw eihundert, vnd achte vnd achzic jar. an vnser vrowen tage Lichtmesse.

Pers. br. Burchart von Schw anden , Meister des Spitales s. Marien des duschen Huses zu Irlrn. — Testes, br. Meinike von Querenvurte Meister zu prussen. br. Conrat von Tyrberch der Marscbalc. br. H er man von Schonenberch , der Lantcommendvr 7/um « holroen. br. Albrecht von Misne der Coramendvr »u kvni-

Page 17: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

149— 150 (1 2 8 8 ) 45

gesberch. br. B ertolt Brvhauen der Commendvr zvr balge, br. Helwic von Goltpach der Commendvr zv Cristpureh. br. Diierich von Spire der Commendvr zvm elbinge.

149) 1 2 8 8 . 10. August. Elbing.Meinhard von Q uerfu rt, Landm eister von P reussen , erneuert

O tto von Russen, dem Sohne des Preussen Juncter, das verlorene Privilegium ü ber die seinem V ater verliehenen G üter in R u s s e n und verschreibt ihm dieselben nach E rbrech t mit dem Dezem (decimaciones et fructus decimarum) und bäuerlichen Scharw erk (rusticalia seruicia) von seinen Leuten nach Landesbrauch, sowie den grösseren und kleineren Gerichten zum freien Besitze; nur M etall- und Salzadern bleiben dem O rden Vorbehalten. E r hat dafür Dienste bei Kriegsreisen und dem Burgenbau zu leisten und zur A nerkennung der H errschaft ein Pfund W achs und einen cölnischen oder sechs E lbinger Pfennige zu Martini zu erlegen. Datum in Elbingo. Anno domini M. CG. octogesimo octauo, quarto Idus Augusti.

Pers. frater M eynhardus de Qveruartli, hospitalis s. M. thcut. lrlt. M agister Prussie. — Otto filius Juncter! nobis dilecti Prutheni de Russen. — Testes, fr. Bartoldus Bruhauen Cnmmendator in Balga, Henricus de Milen Vicecommendator ibidem, O rtoffus , H en- ricus de Loynsten, S igfridus de Rechberg Commendntor in Klbing, Conradus Sueuus Vicecommendator ibidem, Joannes de M aydeburg, e t alii fratres ordiriis nostri.

Loca. bona que Russen nominantur.J. G. Kreu tz fe ld ’s Meinung- üb. d. Adel der alten Preussen. Beil. IV. pag. 44. Vergl. V o ig t, Gesch. Pr. Bd. III. S. 437. Anm. 1 u. 4.

150) 1 2 8 8 . 2. September. Braunsberg. UTr. 78.Schiedsrichterlicher A usspruch ü b er die L a n d e s t h e i l u n g

zwischen dem B is c h ö f e und D o m k a p i te l v o n E r m la n d und die W a h l der Dom herren. — S tatt des in Folge alter Schenkung gebührenden Drittels des ganzen Bischofstheiles soll das Dom­kapitel die terra W ew a — (M ehlsacker District) — erhalten und das Fehlende an den Grenzen zugemessen w erden. Die 300 H u­fen, w elche an A lbert und Conrad ohne Consens des Domkapitels ausgethan sind, fallen an dasselbe zurück und w ird letzteres für die jenen verbleibenden 80 Hufen entschädigt. Ferner verbleiben den Dom herren 60 Hufen in der Feldm ark Braunsberg am Felde Velowe und der d ritte Theil zwischen Narz und Baude mit Aus­nahm e der 12 Hufen des Johannes Fleming. — Die Dom herren

Page 18: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

46 151— 152 (1 2 8 9 )

w erden , nachdem die in P reussen sich aufhaltenden M itglieder des Domkapitels eingeladen sind, von den anw esenden Kanonikern und dem Bischöfe gew äh lt, w obei der Bischof n u r die erste Stimme hat. Die Strafe für U ebertretung dieses Ausspruchs b e ­träg t 200 Mark reinen Silbers. Actum et datum Brunsberg Anno domini MCClxxxviij. iiij. Nonas Septembris.

Pers. Fr. Christianus prepositus Insule s. Marie, fr. H enri- ricus Cantor eiusdem Eccl. A lexius Archidiaeonus W ladislaviensis. fr. W ernerus Canonicos Culmensis Eccl. — Bertoldus plebanus Culmensis. — Albertus et Conradus. — Johannes Flamingi.

Loca. terra Wewa. — castrum doinine nostre vbi est Eccicsia cathedralis. — Narussa et Bauda.

151) 1 2 8 9 . 10 . Juli. Ufr. 7».Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht m it Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Conrad W endepfaffe 110 Hufen au f dem Felde Eldithen — (das heutige E l d i t t e n ) — mit allen N utzungen, Ge­rich ten , dem Patronatsrech te ü b er die daselbst zu gründende Kirche nach culmischem Rechte zum Besitz, w ofür derselbe drei Reiter nach Landesbrauch zum Kriege zu stellen und die gew öhn­lichen Abgaben zu entrichten hat. D atum anno domini MCClxxx nono Sexto Idus Julii.

Pers. Conradus dictus W endepfaffe. — H(enricus) prepositus, Bertoldus decanus, Volquinus fcustos, Ebirhardus cantor, magister JordanuSj magister Johannes Rom anus, magister Am brosius, Jo­hannes de Meideburg, Peregrinus, Bertholdus de Schonow, H(en- ricus) quondam rector in Culmine, Bartholomeus, Johannes lemki - nus, A llexander, H erm annus, Canonici Eccl. Warm. — Teste», fr. Cristrtnus Ecclesie Insule s. Marie prepositus, fr. Heinricus leo eiusdem Ecclesie Canonicus, Johannes flem yngus frater noster, Johannes de Cowal, GerJeo et Cristanus, Peregrinus.

Loca. campus E ldithen; campus Grasuni.152) 1 2 8 9 . 10 . Juli. Nr. 80.

Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht m it Zustim m ung sei­nes Domkapitels seinem B ruder A lbert Fleming w egen seiner vielen V erdienste um die Kirche und in Erw ägung, dass ihm der­selbe zur Zeit der höchsten Noth sein anderw ärts erw orbenes Geld zur Vollendung seiner Geschäfte bei der röm ischen Curie gegeben hat, 34 H ufen au f dem Felde Schalmia und den dritten Theil des Berges, der nun zum Lobe Gottes G runenberg heisst und dessen andere beiden Theile Conrad W endepfaffe und Johan-

Page 19: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

153 (1 2 8 9 ) 47

nes Fleming haben, — (das heutige S c h a lm e i und G r u n e n - b e r g ) — nach culmischem Recht zu freiem unbeschränktem Eigenthum ohne alle Abgaben und Leistungen. D atum anno do­mini MCCIxxxix. vi° Idus Mensis Julii.

Pers. Albertus Flemingus frater noster etc. Conradus Wende­p fa ffe et Johannes Flemingus. — Heinricus prepositus, Hertoldus decanus, Volquinus Custos, Ebirhnrdus Custos (?Cantor), Magister Jordanus, M agister Johannes Romanus, M agister Ambrosius, Johan­nes de M aidburg , Peregrinus, Berlholdus de Schönenvelde, Heinricus rector quondam in Culmine, Johannes lemkinus, Bartholoineus, Allexander et Herm annus, Canonici Eccl. W arm. — Testes, fr. Kirstianus Ecclesie insule s. Marie prepositus, fr. Heinricus e ius- dem ecclesie Canonicus, Johannes flem ingus frater noster, Johannes de Cowal, Gerko et K irstanus frater suus, Peregrinus.

Loca. Campus Schalmia. — mons nunc in laudem dei G ru- nenberg nominatus.

153) 1 2 8 9 . 10. Juli. l*r. 81.Heinrich, Rischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels seinem verdienten R ruder Albert F lem ing 34 H u­fen au f dem Felde Schalmia, den dritten Theil des Rerges G runen- berg und 110 Hufen au f den Feldern Baysen Sigdus naglandithin— (das heutige R a s ie n ) — nach culmischem Rechte zu freiem Eigenthum . Ueber die daselbst zu gründende Kirche sollen A lbert und Johannes Flem ing und Conrad W endepfaffe das P atronats­recht haben. Schalmia ist ganz frei; von Raysen aber w erden nach 13 F reijahren 3 Reiter zum Kriege nach Landesbrauch ge­stellt und die gewöhnlichen Abgaben entrichtet. D atum anno domini MCClxxx nono vi Idus mensis Julii.

Pers. Albertus flem ingus frater noster. Conradus W ende- pfa ffe . Johannes flem ingus. — Heinricus prepositus, Bertoldus decanus, Volquinus Custos, Ebirhardus uantor. M agister Jorda­nus, Ma gister Johannes R om anus, M agister Ambrosius, Johannes de M edeburg, Peregrinus, Bertoldus de Schönenveld , Heinricus rector in Culmine, Johannes lemkinus, Bartholom eus, Allexander e t Hermannus, Canonici Eccl. Warm. — Testes, fr. Kirstanus Ecclesie Insule s. Marie prepositus, fr. H(einricus) eiusdem ecclesie canonicus, Johannes flem yngus frater noster, Johannes de Cowal, Gerko et K irstanus frater suus Peregrinus.

Loca. Campus Schalmiensis. — mons nunc in laadem dei Grunenberg nominatus. — Campi Baysen Sigdus naglandythin.

Page 20: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

48 1 5 4 -1 5 5 (1 2 8 9 )

154) 1 2 8 9 . 1 0 . Juli. UTr. 82.H einrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Conrad W endepfafle 34 Hufen au f dem Felde S c h a l m ia und den dritten Theil des Berges G r u n e n b e r g , dessen beide anderen Theile seine B rüder A lbert und Johannes Fle- myng haben, m it allen N utzungen und Gerichten, nach culmischem Rechte zum Besitz. E r ist von der G etreideabgabe frei und er­legt nu r zu r A nerkennung der H errschaft ein Pfund W achs und einen cölnischen oder sechs culmische Pfennige zw ischen Martini u n d W eihnachten an den Bischof. Datum anno domini MCC0 ixxxix0 sexto ydus Mensis Julij.

Pers. Conradus dictus W endepfaffe. Albertus et Johannes flem yng i fratres nostri. — H{einrtcus) prepositus, B(ertoldus) d e- canus, l'ol[(juinus) rustos, Eberh(ardns) custos (?cantor), M agister Jordanus, M agister Joh. Rom anus , M agister Ambrosius, Joh. de M aidberg, Peregrinus, lierth(oldus) de Schö(nenveld), H(einricus) quondara rector in Culinine, B(artholomeus) , Joh. lemki/ius, A lle­xander , Hermannus. — Testes, fr. Kirstianus Ecclesie Insulc s. Marie prepositus, fr. Heinricus leo eiusdera ecclesie canonicus, Joh. ßem ingus frater noster, Johannes de Cowal, G(erko) et K ir­stianus, Peregrinus.

Loca. campus Schalmia. — mons modo ad laudem dei Gru­nenberg nominatus.

155) 1 2 8 9 . 2 7 . Juli. Elbing. N r . 83.Der Bischof H einrich und das Dom kapitel von Erm land ver­

leihen an Johannes F lem yng, einen der ersten Ansiedler im Bis- thum e, 100 Hufen an dem O rte W osen und W oyniten — (das heutige W u s e n ) — mit allen N utzungen, Jagd, Fischerei und M ühlenrecht nach culmischem Rechte zum Besitze, w ofür er nach 13 Freijahren 4 R eiter zum Kriege stellen soll. E r darf über sein Besitzthum frei verfügen, dasselbe an andere vergeben, und hat als Dezem 1 Pfund W achs und das gewöhnliche Getreide zu en t­richten. Datum in Elbingo Anno domini MCGlxxxix. vi° Kal. Augusti.

Peps. Johannes Flemingus, primus qui sc in episcopatu rece- pit etc. — H einricus prepositus, Heinricus decanus. — Testes, dominus H. prepositus, dominus G otfridus elbingen. plebanus, do­minus Leuoldus Archidiaconus nathangie, doininus Johannes frater domini G. plebani Elbingen., dominus Johannes frater domini Jor- dani, Canonici eccl. warm. Albertus Flamyngus, B urkardns , W er-

Page 21: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

156—158 (1 8 9 0 ) 49

nerus, Cunradus de hunhobeten, M athias ct Johannes de vallcen- hain cives in Brunsberg.

Loca. locus Wosen. locus W oyniten. aqua seria et Walscha.156) 1 2 9 0 . 2 5 . Januar. arr. 84.

Heinrich, Bischof von Erm land, verschreibt dem Preussen Pre-drus und seinen Brüdern Güter — (das heutige S t ig e h n e n ) — m it allen Nutzungen, die Biberjagd ausgenom m en, nach demselben Rechte, w ie m ehrere genannte Preussen ihre G üter besitzen. Nach 4 Freijahren hat er in leichten Waffen den Dienst zu leisten und die gewöhnlichen Abgaben zu entrichten. Datum anno gracie Mcclxxxx in conversione Pauli.

Pers. pruthenus p red ru s . — Tesim ct Sam polto t, tu s tyn et ku r tyn . — Testes. Schultctus de Brunsberg. Johannes wilkenliagen, M athias.

Loca. aque que taliter nuncupantur w alscha , g a m ü r , Seria circa fossatum pelite. —

157) 1 2 9 0 . 16 . Juni. Braunsberg. ]Vr. 85.Heinrich, Bischof von E rm land, erneuert und verändert mit

Zustim m ung seines Domkapitels dem Heinrich von Syrien sein verlorenes Privilegium und verleiht ihm 60 Hufen auf den Feldern Syrien und Clopien — (das heutige S c h i lg e h n e n und K lo p - c h e n ) — die er von Heinrich von H underthusen gekauft hatte, mit allen Nutzungen und Gerichten nach culmischem Rechte zum Besitz. Derselbe soll 2 Reiter zum Kriege stellen, das gebräuch­liche Getreide, 2 Pfunde W achs und 2 cölnische oder 12 cul- mische Pfennige jährlich an den Bischof entrichten. D atum et actum in Brunsberg anno domini MCG. lxxxx0 xvi° Kalendas Julii mensis.

Pers, H einncus de Sirien. Heinricus de Hunderthusen. — hereditas lubekonis. — Testes. Eberhardus ct Her(mannus) eccl. nostre Canonici. Johannes et Albertus fratres nostri, Gerko de Brezg, Nico laus de W ildemberg , Otto de Russen, Gerko et Kirstanus frater suus.

Loca. campi Syrien et Clopien, versus Schalm iam, a Seria flumine. —158) 1 2 9 0 . 2 3 . Juli. arr. 86. a.

Das Domkapitel von Erm land verschreibt an Cabilo so viel Land, als ihm der Cantor und Procurator des Domkapitels E b er­hard von den Feldern Arobiten und Keysonis angew iesen hat, —

Regesta. 4

Page 22: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

50 159—161 (1 2 9 0 — 1 2 9 1 )

(das heutige N a la b e n ) — nach culmischem Rechte. Derselbe hat einen Reiter zum Kriege zu stellen und die gew öhnlichen A b­gaben zu en trich ten ; auch darf er die grössere und kleinere Ge richtsbarkeit ausüben, jedoch nur im Beisein des Kapitel-Vogtes. D atum anno domini MCClxxxx In crastino Marie Magdalene.

Pers. He inrirus prepositus, Bertoldus decanas, volkwinus custos, M agister Jordanus, M agister Ambrosius, M agister Johanne* Komanus, Ebirhardus canlor totumque cnpitulum eccl. warm. — Cabil». — Ebirhardus ' antor et tune temporis prncurator Capituli. — Testes. Hermantius S cr ip to r , Aduocatus tune Capituli, Nycolaus wyldenberg, büch Jnterpies, Sange et filius suus Ardange dubiu.* dicti Kirsini medis Swinke.

Loca. eampi areboten et keysonis.

159) 1 2 9 0 , 2 ♦ September. UTr. 80. b.Heinrich, Bischof von Erm land, verschreibt mit Genehmigung

seines Domkapitels an Nicolaus von W ildenberg auf dem Felde P r o l i t e n im G lottauer Distrikte 50 Hufen auf beiden Seiten der Alle mit allen Nutzungen und Gerichten nach culmischem Rechte, w ofür derselbe 2 R eiter zum Kriege stellen, 2 Pfunde W achs, 2 cölnische Pfennige und das gewöhnliche Getreide abtragen soll. D atum anno domini MGC. Nonagesimo, quarto Nonas Septembris.

Pers. Nico hi us de Wildenberg. — Testes. Johannes et A l­bertus fratres nostri, Otto de Rüssen, Hermannus scriptor, Gerko, K irstan et Sander fratres sui.

Loca. iri districtu Glottouiensi in Campo qui prolite w lgariter dicitur ex utraque parte Alne.

160) Um 1 2 9 0 . HTr. 87.Klageschrift der E lbinger w egen m ehrerer gegen ihre zu

Schiffe reisenden M itbürger von den Pom m ern verübten Räubereien und M isshandlungen. (Ohne Datum,)

Pers. Cives Glbingenses: bertrarnus, wilbrandus, Heinricus de boyzenborch et wernerus niger, thidernunnus de ha tn icke , her­mannus albus, Bodo de sunde et albertus socius suus.

Loca. datizc. portas pomeranorum. Kolberch. slolp. wizla. nouura castrum pomeranie. dirsoioe.

161) 1 2 9 1 . 4 . September. »Tp. 88.H einrich, Bischof \on E rm land, verschreibt m it Zustim m ung

seines Domkapitels an O tto von Russen das von seinem Stiefvater

Page 23: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

162— 163 (1 2 9 2 ) 51

W erner von Russen gekaufte Feld Rogitten — (das heutige R e - g i t t e n ) — mit allen Nutzungen und Gerichten nach culmischem Rechte erblich für beide Kinder zum Besitz. E r hat einen Reiter zu r allgemeinen Landw ehr auszurüsten und die gewöhnlichen Abgaben zu entrichten. Datum anno domini MCC. lxxxxi. ij No­nas Septem bris.

Pers. W ernherus de Russen , vitricus Ottonis de Russen. — Testes, dominus Johannes lemkynus, dominus A llexander, dominus Her(rnannus) et E berchardus , ecclesie nostre canonici. Johannes et Albertus fratres nostri, Gerko de B rezg , Johannes de Coioal, Gerko et K irstanus frater suus, Her(niannus) scrip tor , Buch et W ernherus Camerarius noster.

Loca. Campus Rogiten cum pratis usque ad indaginem B a l- neatoris adiacentibus.

162) 1 2 9 2 . 16 . Februar. Nr. 89.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Curnoto und seinen B ruder Santaps einen Theil des Feldes Troben auf beiden Seiten der Alle an der Quele— (das heutige K n o p e n ) — mit allen Nutzungen, der Jagd, des Honigs, des E rbrechts von seinen H intersassen und den kleinen Gerichten. E r hat 2 Reiter zum Kriege zu stellen, 2 Pfunde W achs und 2 cölnische Pfennige zur A nerkennung der H errschaft und das gew öhnliche Getreide jährlich zu entrichten. Datum anno domini MCClxxxxij. xv. Kal. Maii.

Pers. Curnoto et frater suus Santaps (Santops). — Testes. Johannes et A lbertus fratres nostri, Heinricus lutmodus, Johannes Interpres noster.

Loca. Campus Troben ex utraque parte Aque Alne nominale.— aqua dicta Quele fluit in Alnam. — catnpi subditorum nostrorum.

163) 1 2 9 2 . 2 5 . fflai. UTr. »©.Heinrich, Rischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an den Preussen Tulne das Feld Lymiten — (das heutige L e m i t t e n ) — zum erblichen Lehen nach culmischem Rechte. Dafür hat derselbe jene 30 Hufen, welche sein Vater und Oheim in der terra W ew a, dem Gebiete der Domherren, besessen haben, abzutreten und sollen 15 von diesen H ufen den D om herren und 15 dem Bischöfe nach der un ter ihnen gem achten V ereinba­rung zufallen. Zum Kriege ist ein R eiter zu stellen und die ge­wöhnlichen Abgaben zu entrichten. Datum anno domini MCC°. Ivxxxij. viij. Kal. Junii.

4 *

Page 24: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

52 164— 165 (1 2 9 2 — 1 2 9 3 )

Pers. Tulne pruthenus. pater saus Alsutte et patrui sui Dirsune et Surynis. — Testes. Ebrliardus plebanus de Bruns­berg; et Canonicus, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici, Johannes et Albertus fralres nostri, Hermannus S c r i- ptoris, hic (res fratris Gerhardus Kristianus et Allexander, Curthi et Tarpi.

Loca. lynrite. — in terra Weire in tenninis canonicorum nostro- rum in Cainpis Rurwite et Rundotaneys.

164) 1 2 9 2 . Elbing. ]Vr. ei.Der Landm eister M einhard von Q uerfurt verleiht mit Beirath

seiner O rdensbrüder an Study den W inkel Plausdo genannt, 4 bis 6 H ufen gross und in den G ütern des Bischofs Heinrich von Erm- land belegen, — (bei B o r c h e r t s d o r f ) — mit beiden Gerichten nach culmischem R echt, frei vom Zehnten und allen D iensten. Datum in Elbingo Anno domini MCC. Ixxxxij0.

Pers. fr. M eynerus de Querneuord* hospitalis s. Mar. (heut M agister Prussie. — S tudy, fldelis noster. — in bonis domini Hein- ric i Episcopi de Ermeland. — Testes, fr. Hertoldus commendator in Kunnigsberg, fr. Heinricus de dubin commendator in Balga, fr. Albertus de mipt'lsdorf commendator in E lbingo, fr. Theodericus de ledelowe advocatus Sambie, fr. Heinricus Advocatus Natangie, fr. Everhardus de slekelborn.

Loca. angulus qui dicitcir Plausdo.

165) 1 2 9 3 . 2 2 . Januar, fflarienwerder.E rneuerte Bestätigung des Bischofs Heinrich und des Domka­

pitels von Pom esanien über die dem R itter D ieterich Stange ver­liehenen und erblich verbliebenen L ehngüter. Datum in Insula Sancte Marie in Castro nostro anno domini MCCXCII1. in die Beati Vincencii Martiris.

Pers. fr. Heinricus Episcopus. fr. Cristanus prepositus Ecclesie lnsulc Marie. — Theodericus miles dictus Stango et kotlie- borius frater suus, eciam miles necnon Heynricus filius sororis eorum. — Testes, fr. Cristanus prepositus, fr. Hermannus deca- nus, fr. Heinricus Cantor, fr. Engilbertus, fr. Ludeko, Canonici Ecclesie nostre. fr. Hermannus Capellaous M agistri terre Prusie, fr. Johannes provincialis ferre Culmensis, fr. Seghardus de S w a r tcz- hurg , fr. Conradus Saccus, W ilhelmus sacerdos Notarius noster, Culkoyte pruterius, Gerhardus de Ochla, W achsmudus, Ludiricus de hrikussin .

Page 25: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

16 6 -1 6 8 ( 1 2 9 3 — 1 « 9 4 ) 53

Loca. Dakow. Trumpnia. Planteles. Scharnothen. Goryn, Wenetie. villa Panckendorf. —

V o ig t, Cod. dipl. Pruss. Tom. II. Nr. 29. p. 33—35.

166) 1 2 9 3 . 9 . August. Stettin.Transsum pt Herzogs Boguzlaus IV. von.einer Urkunde d. d. 1243

tercio nonas aprilis ü ber die V erleihung des M agdeburgischen Rechts an die Stadt S tettin durch Barnim I. von Pom m ern und ein zw eites T ranssum pt von dem selben Tage von einer Urkunde Barnims I. betreffend die Zölle in Stettin. Datum in Stettin actum anno domini M° cclxxxx tercio. In vigilia beati Laurentii mar- tyris, quarto Idus Augusti.

Testes. Reimarus de W achholte . . . Hermannus de OstW illekinus tra m p e ............ milites nostri. H emekinus schultetus.Johannes de Colonia. Arnoldus de Sanne. Petrus de b ra ke l. . . Codekinus scriptor, burgenses de Stettin et nostri vasalli.

K o se g a r te n , Cod. Pomeran. dipl. Nr. 324. p. 692. u. Nr. 451.p. 910-911 .

167) 1 2 9 3 . Danzig. ]tfr. »2.Herzog M estwin von Pommern ertheilt gegen eine gewisse

Geldsumme den Bürgern von E l b i n g Zoll- und Handelsfreiheit w ie die Befreiung vom Strandrechte in seinem Gebiete. Actum et datum in d an cek ............... Anno domini MCCLXXXX Tercio.

Pers. M estvinus d. g. dux pomoranie. — Testes, dominus Henricus Abbas de Polplin, dominus W islaus Ecclesie Caminensis custos, pan Swenza paiafinus danensLs, pan paulus palatinus Swe- censis, pan Andreas Castellanus danensis, pan Stanislaus Castella­nus Svvecensis, pan vneslaus Subcamerarius danensis. — per manus domini Theodrici Cappellani Curie et Notarii.

168) 1 2 9 4 . 17. Januar. 1f r . 112.Heinrich, Bischof von E rm land, verschreibt mit Zustim m ung

seiner Dom herren an Arnold und Albert die am rothen W asser bei Braunsberg erbaute Mühle — (die spätere W e c k I i t z - Mühle) — mit dem umliegenden Lande gegen einen jährlichen Zins von1 Mark. Arnold hat den Theil des Albert angekauft und wird die A nsprüche der Erben des letzteren befriedigen. Datum anno domini M° cclxxxx0 quarto xvj Kal. Februarii.

Pers. Arnohlus et Albertus. — Testes, dominus Johannes Lemkini, dominus A llexa n d tr , dominus Hermannus, canonici eccl. warm. Johannes vlemingus et Albertus fratres nostri, Rurchardus,

Page 26: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

54 169— 170 (1 2 9 4 )

Johanne» de valkenhayn cum suo fratre Bertoldo, Rutcherus, Ber- toldus Tabernator, Conradus honthoupt cum fratribus suis heinrico e t hermanno et M uscatti.

Loca. molendinum super aqnam que ru ffa aqua nominatur. Ciuitas Brunsberg.

169) 1 2 9 4 . Braunsberg. STr. 93.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Arnold, Schützen von Balga, das Feld Swen- kiten — (das heutige S c h w e n k i t t e n ) — mit allen N utzungen und Gerichten nach culmischem Rechte zu erblichem Besitz. D er­selbe und seine E rben, w elche die K unst des V aters erlern t ha­ben, sollen zu Pferde mit der ßalliste innerhalb der Diözese Kriegs­dienste leisten und alte Ballisten mit dem M aterial des Bischofs ausbessern; die anderen, w elche des Vaters K unst nicht verstehen, stellen 1 B eiter ins Feld. S ta tt eines versprochenen Feldes w erden 2 M ark Zins von 2 M ühlen angew iesen. Die Abgaben sind die gew öhnlichen. Datum in Brunsberg anno domini MCClxxxxiiij.

Pers. Arnoldus sagittarius de Balga. magister W icteramus molendinarius. — Testes. Johannesßem yngi, albertus fratres nostri, Eberhardus in Bransberg plebanus, Magister Arnoldus et dominus Johannes CapelJanus Curie nostre, Burkardus civis in Brunsberg, e t noster feodalis Otto de Russen, Heinricus scriptoris, Heinricus de Heilsberg.

Loca. Campus Sw enkitten. — molendinum arnoldi. —

170) 1 2 9 4 . 3 . März. Paris.Philipp IV., König von Frankreich, ertheilt den Kaufleuten von

L übeck, Gotland, R iga, Cam pen, H am burg, W ism ar, Rostock, Stralsund und E l b i n g H andelsfreiheit in seinen L anden, ausge­nommen m it Englischen, Schottischen und Irländischen W aaren, und un te r V orbehalt, sich der Schiffe der genannten Städte in seinem Kriege m it England zu bedienen. Actum Parisiis, die cinerum , anno domini millesimo ducentesim o Nonagesimo Quarto.

,,P h \ilippm ) dei gracia francie R e x ................ Scire vos volu-mus, quod placet nobis, vt Burgenses et gentes villarum et loco- ruro snbsequencium, videlicet de lubeque, de gotlande, de la R igue, de campen, de hambourc, de huissemaire, de R ostoc , de S tra les- nont et de e u i lg u e (Eluinc) ac eciam quicunque alii mercatores mare tbeutonicum frequentantes, eundo in flandria et exinde Re- deundo, (am per terram, quam per mare, in portibus, villis et locis

Page 27: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

1 7 1 -1 7 3 (1 * 9 4 ) 55

Reg'ni noslri, in quibus mercari consueuerunt, couslumas et denaria -sua soluendo, counnercia omnimoda valeant exercere; hoc adjecto, quod“ etc.

Urkundenbuch der Stadt Lübeck. Th. I. Nr. 617. p. 558. Vergl.V o ig t, Gesch. Pr. Bd. III. S. 513.

171) 1 * 9 4 . * 1 . März. Paris.Philipp IV., König von Frankreich, giebt den Städten Lübeck.

W isby, R iga, Campen, H am burg, W ism ar, Rostock, Stralsund, Greifswald und E l b i n g von ihren, zum Behuf des von ihm beab­sichtigten Krieges requirirten Schiffen, so viele frei, als zum Zu­rückbringen ih rer W aaren nöthig sind. Actum parisiis, dominica ante mediam Q uadrag., Anno domini M° CC° Nonagesimo Quarto.

„Philippus dei gracia francorum R e x ............Cum de asscn.suhominum villarum de Lubeque, de Gotlande, de la rigue, de Cum- pane, de hambourc, de W issemare, de R ostoc , de S tra lesuunl, de Gripes de W olt et de E l u i g n i e nunc fuerit ordinatum, quod Gentes nostre eorum Xaves ct vasa quecunque, pro Gucrra, quam nunc habemus, nobls apta, emptione uel Jocalionc pro nobis valeant retinere, prout hec in litteris nostris super hoc confectis plenius continentur, Tenore presentium declararaus Intentionis nostre non esse, quod naues eorum aut vasa a Gentibus nostris debeant tota- liter retineri, sed quod eis vasa aliqua dim iltantur, cum quibus m ercaturas et harnesia sua sufficienter possint ad propria reportare.“

Urkundenbuch der Stadt Lübeck. Th I. Nr. 619. p. 559—560.

172) 1 * 9 * — 1 * 9 4 . Ostern. Elbing. »Tr. 113.M einhard von Q uerfurt, Landm eister von Preussen, die Rom-

thure und B rüder des D. Ordens schreiben den Städten Rostock, Greifswald und S tralsund, dass sie und ihre Städte sich an den König (Erich Menved) von D änem ark w egen A ufrechterhaltung der den seine Lande besuchenden Kaufleuten ertheilten Freiheiten gew endet haben, Datum Elbingi, in die Pasche.

Pers. Meinherus de Querenvord, ord. s. Mar. Theut. Irlm. M agister terrarum Pruscic. — ciues et consules ciuitatum Thorun, Colmen, Elbinge.

173) 1 * 9 4 . 14. October. Danzig. • MTr. 94.Herzog Prim islaus II. von Gross-Polen bestätig t den Bürgern

von E l b i n g ihr von Herzog M estwin von Pommern erhaltenes Privilegium über Zoll- und H andelsfreiheit und Befreiung vom Strandrechte in seinem Gebiete. Actum et datum in Danzich in

Page 28: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

56 174— 175 (1 2 9 5 )

die beati Kalixti pape et martiris. Anno domini MCC. et Nona- gesimo quarto.

Pers. secundus Premislaus d. g. dux maioris polonie. — princeps dominus M estwinus d. g. dux pomoranie. — Testes, do­minus Rudgerus Abbas de Olyua, dominus Henricus Abbas de polpelin, frater Gerardus de cholbach. fr. Cunradus R ost dictus. fratres ordinis donius theutonice. dominus Paulus palatinus Svve- censis, dominus Sw entza palntinus Gdanensis, dominus Andreas Castellanus Gdanensis, dominus Stanislaus Castellanus Swecensis, dominus Albertus Castellanus de Bentin, dominus Roguslaus Ca­stellanus de Vsce et Subcam erarius poxnaniensis, dominus Kelczo Castellanus de Santok, dominus Steentomirus Castellanus de Rechow.— per manus domini H eruini Capellani curie nostre.174) 1 2 9 5 . 2 8 . August. Lübeck.

Johannes III. (Graf von Schw erin), E rzbischof von Livland, Estland, P reussen und der Kirche zu Riga, erlässt zu G unsten der deutschen Kaufleute, w ie seine Vorgänger (Albert im J. 1256 und Johannes I. im J. 1275) und der K ardinal Guido gethan, eine um ­fassende V erordnung w ider das S t r a n d r e c h t und ertheilt den­selben verschiedene andere Rechte und Freiheiten. Datum Lubeke, Anno domini MCC Nonagesimo quin to , proxima dominica ante festum decollationis sancti Johannis baptiste.

„Johannes dei g ra tis Livonie , E ston ie , Pruscie ac sanctc Rigensis ecclesie Archiepiscopus.“

Urkundenbuch der Stadt Lübeck. Th. I. Nr. 637. p. 574.

175) 1 2 9 5 . 2 9 . September.Der Vogt, der Rath und die Gemeinde zu E l b i n g erklären

sich dam it einverstanden, dass von den Urtheilen des Hofes zu Nowgorod nur nach Lübeck appellirt w erden dürfe.

„Omnibus, ad quos presens scriptum peruenerit, Aduocatus, Consules et Communitns Ciuitatis Elbingensis salutem in omnium saluatore. Xotutn facimus, et recognosciinus, tenore litterarum presentium lucide protestantes, quod Honorandis viris. amicis nostris dilectis, ßurgensibus Ciuitatis Lubicensis ln eo Ju re , quo ipsi et nos ac vniuersi mercatores ln curia Nogardensi vsi et gauisi sunt hactenus, assisterc volumus et adesse, videlicet, vt si aliquis M er- cator in eadein curia se in suo Jure grauatum cognosceret, vel sentiret, quod pro recuperacione «ui Juris ad nullum nliura locum nisi ad Ciuitatem Lubicensem respeclum habere debeat et recur- sum. In cuius rei euidens testimonium sigillum nostrum commune

Page 29: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

176— 179 (1 2 9 5 — 1 2 9 6 ) 57

prescntibus duximus apponendum. Datara anno domini M°. CC°. Xonagesimo quinto, die tali scilicet Michaelis.“

Urkundenbuch der Stadt Lübeck. Th. I. Nr. 639. pag. 575. Vergl. V oigt, Gesch. Pr. Bd. III. S. 511.

176) (Um 1 2 9 5 )Verzeichniss der S tädte, w elche von dem Hofe zu Nowgorod

nach Lübeck appelliren. Ohne Datum.Iste sunt ciuitates, que solent et tenentur appellare a curia

nognrdensi ad ciuitatem Lubicensem:Coionia, Tremonia, Padeburnen, Minda, Lymego, Lippia, Her-

uordia, lluxaria, Magdeborgh, Hallis, ßrunswicb, Goslaria, Hilden— sem, (lonouere, Lüneborgh, Rozstock, S tralessund, Wismarin, Gripeswald, Kylo, Stadium, Riga, Dantzeke, B lb in g h o .

Urkundenbuch der Stadt Lübeck. Th. I. Nr. 642. p. 578.

177) 1 2 9 6 . 1 4 . April. Nr. »5.H einrich, Rischof von E rm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Heinrich M ustatus das Feld Velow — F e h - l a u — mit allen N utzungen und Gerichten nach culmischem und E rbrecht, w ie die übrigen Lehnsleute ihre G üter besitzen, und verpflichtet ihn zur Zeit der Noth und des Krieges nach Rrauns- berg zu kommen und dasselbe vertheidigen zu helfen. Die Ab­gaben sind w ie gewöhnlich. Datum anno domini M° CC° Ixxxxvj. xviii Kalend. Maii.

Pers. Heinricus M ustatus. — festes, dominus Hartmodus plebanus de Pitzin, dominus Eb>r[hardus), dominus Jn[hannes) lern- kin i, dominus Her(mannus), dominus Bar(tholotneus), canonici ecclesie warm. Albertus frater noster, Ger(ko), K irstanus, A lle x - (ander), Otto de Rüssen, Arnoldus sagittarii, feodales nostri.

Loca. Campus velow. — Ciuitas nostra Brunsberg.

178) 1 2 9 6 . 2 5 . Juni. Braunsberg. N r. 114.H einrich, Rischof von E rm land, ertheiltl dem, Cistercienser-

Frauenkloster zu Rernstein, in der Diözese Camin, für den Frohn- leichnams- und Mariä G eburtstag eine vierzigtägige Indulgenz un ter gewissen Redingungen. Datum Rrunsberg anno domini M° CC° LXXXX. sexto. in crastino Johannis baptiste.

179) 1 2 9 6 . 1 September. Braunsberg. Nr. 06.Um seiner durch die Feinde des Kreuzes Christi gänzlich

verw üsteten Kirche durch Ansiedlungen zu helfen, verschreibt der Rischof Heinrich von Erm land, an den R itter R upert 100 Hufen

Page 30: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

58 180—181 (1 2 9 7 )

zwischen Pokilkow , T rum pe, Schroyte, dem O rden und Curw en gelegen — (das heutige T i e d m a n n s d o r f und F e d e r s d o r f ) — mit allen Nutzungen, Jagden, Fischereien, M ühlenplätzen und Ge­richten nach culmischem und E rbrech t zum Besitz. Ueber die hier zu gründende Kirche soll er das P atronatsrecht haben. W as w egen der Dichtigkeit der W älder oder nutzloser Sümpfe an dem genannten Maasse fehlt, soll er an den Hufen des Ritters Dietrich von Ulsen erhalten. Nach 16 Freijahren hat er zwei Reiter zum Kriege zu stellen und zur Anerkennung der H errschaft 2 Pfunde W achs und 2. cölnischc Pfennige zu erlegen. Von der G etreide­abgabe bleibt er w egen der starken Bewaldung der Hufen frei. Datum anno domini MGC. lxxxxvi. pridie Idus Septembris, in Ciui- tate Brunsberg.

Pers. dominus Rupertus miles. — granica illius de pokilkow. campi Trumpe ct Schroyte prutbenorum. — Testes, dominus Theo- dertcus miles de Visen, Albertus frater noster, Gerko, Kirstanus, Allexander fratres, Otto de R ussen , W icbertus et Hermannus scriptoris.

Loca. palus magna. — granica nostra circa curwen.

180) ( 1 2 8 8 - 1 3 0 0 ) Nr. 97.Bittgesuch des Raths und der Gemeinde zu E l b i n g an den

H ochm eister, die S tadt in dem Besitze der ih r verbrieften durch den O rden mehrfach beeinträchtigten Gerechtsame zu schützen. Ohne Datum.

Pers. Heines peuleris. — Loca. der ermyn galgen. — paute.

181) 1 2 9 7 . 14 . März. KTr. 98.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Martin von R uthenberch, Sohn des verdienten Ritters Bartholomeus von R uthenberch, 90 Hufen zwischen W e r­ner von Calbe, Gekerithen und der Baude belegen — (das heu­tige R a u t e n b e r g ) — m it allen N utzungen, Jagd , Fischerei, M ühlen und Gerichten nach culmischem Recht zum Besitz. 50 H u­fen w aren gekauft, die übrigen 40 vom Bischöfe ihm verliehen. D erselbe darf einen Krug anlegen und hat das P atronatsrecht über die daselbst zu gründende Kirche. E r soll 3 Reiter zum Kriege stellen und die gewöhnlichen Abgaben entrichten. Datum anno domini MGC. Ixxxxvii. pridie Idus Maii.

Pers. dominus Bartholomeus de Ruthenberch fei. mem. —M arlinus de Ruthenberch fiüus suus. — W ernerus de Calbe. —

Page 31: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

182— 183 ( 12 9 7 ) 59

Testes, dominus Bertholdus decanus, Henricus custos, Volquinus Scnlasticus, Ebirhardus cantor, Johannes lem kini, Hermannus, Canonici Eccl. warm. Albertus fra ternoster, Nycolaus de W tlden- berch, Otto de Russen, G erhardus, Cristanus, Allexander, Her­rn annus.

Loca. Campus Gekerithen. — fluuius Bauda.

182) 1 2 9 7 . 3 0 . April. UTp . 99.

H einrich , Bischof von E rm land, bestätig t Christian von Lich- teriau, Schwiegersohn seines verstorbenen Bruders G erhard, in dem Besitze des halben Erbes W osyen — (das heutige D i t t e r s ­d o r f ) — nach culmischem R echte, in beiden Geschlechtern erb ­lich, mit allen N utzungen , M ühlen und Gerichten. Die Grenzen w erden in G egenw art des Bischofs und seiner D om herren bestim m t; die Abgaben sind die gew öhnlichen. Datum anno domini MCCXCVI1 pridie Kal. Mensis Maii.

Pers. Gerhardus fd. mem. frater noster, Cristanus de L ich te- now gener suus. — Testes, dominus Johannes lemkini, dominus Hermannus, dominus Bartholomeus, Eberhardus plebanus in bruns- berg, Canonici eccles. warm. Albertus frater noster, Nycolaus de wildenberg, Theodericus m iles, Otto de Russin, Hermannus scri­p to r, Arnoldus sagittarius.

Loca. hereditas wosyen. — fluuius narus. bauda.

183) 1 2 9 7 . 1. Mai. Braunsberg. Nr. ioo .H einrich , Bischof von E rm land, verschreibt m it Zustim m ung

seines Domkapitels dem Preussen Curnotho und seinen Söhnen Knaypan und Spayrothe einen Theil des Feldes T roben , den sie seit langer Zeit besessen haben und noch besitzen, getrennt von dem Theil des Nasantipis, mit allen N utzungen und Gerichten nach culmischem Rechte zum Lehen — ( K n o p e n j . — Sie haben einen Reiter zum Kriege zu stellen und die gewöhnlichen Abgaben zu entrichten. Datum et actum Rrunsberg anno domini MCC nonagesimo vii. Kalend. Maii.

Pers. Curnoron. pruthenus et fllii sui knaypan, Spayrote. — Nasantipis frater dicti Curn. — Testes. A lb ertu s , frater noster, Nicolaus de W ildemberg, Cristanus A llexander Hermannus tres frat re s et ecclesie nostre feodales.

Loca. campu» Troben.

Page 32: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

60 184— 185 (1 2 9 7 )

184) 1 2 9 7 . 8 . Hai. Kr. 101.H einrich, Bischof von E rm land, verschreibt m it Zustimmung

seines Domkapitels an A lbert die massigen Felder W orlauk , dasobere Lun und alles, w as zwischen Dietrich von Pötlikow unddem Preussen Trum p liegt, — (wahrscheinlich das spätere Deutsch- T r o m p ) — mit beiden Gerichten nach culmischem Rechte zum Besitz. E r hat einen Reiter zum Kriege zu stellen und die ge­w öhnlichen Abgaben zu entrichten. Datum anno domini MCC nonagesimo vii°. viii0 Idus Maii mensis.

Pers. Albertus. — Theodericus de pöllickow. prulhenus Trumpe. — Testes, dominus H ., dominus Bar(tholomeus), domi­nus Eberhardus plebanus in Brunsberg, Johannes lemkyni, Alber­tus frater noster, Gerko et fratres sai kristanus Allexander et Hermannus scriptor et Jordan .

Loca. campi licet modici W orlauk et superior lun.

185) 1 2 9 7 . 14. Mai. Braunsberg. nfp. 102.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Alexander von Lichtenow 100 Hufen auf dem Felde Rogedel — ( R e g e r t e i n ) — nach culmischem Recht zum Besitz und überlässt ihm mit Rücksicht auf seine jederzeit gelei­steten treuen D ienste, sich dieselben nach Belieben abzumessen. E r ha t das Recht, Mühlen anzulegen , die grösseren und kleineren G erichte, freie Fischerei in allen Gewässern in einem Umkreise von 2 Meilen m it kleineren und grösseren Gezeugen, auch dem Ne- w o th , und freie Jagd der H irsche, Rehe und anderen W ildes. H iefür soll er einen R eiter zum Kriege stellen. E r darf ferner Dörfer nach deutschem Recht in seinen Resitzungen gründen und hat das Patronatsrecht ü ber die Kirchen, die er gründet. Sobald die Freijahre der vom ihm gegründeten Dörfer abgelaufen sind, soll er zwei Reiter zur L andw ehr stellen, das gew öhnliche Ge­treide entrichten und zur Anerkennung der H errschaft 2 Pfunde W achs und 2 cölnische Pfennige erlegen. Acta in Brunsberg Anno domini MCClxxxxvii. ij Idus Maii.

Pers. A llexander de lichtenow. — Testes, dominus Johannes lem kint, dominus Heinricus plebanus in Elbingo, dominus H er- mannus, dominus Bartholom eus, dominus Eberhardus plebanus in Brunsberg, dominus Volquinus plebanus in Leslauia, dominus ple­banus, Pilgerinus, Canonici Ecclesie Warm. — Albertus frater noster, Nicolaus de W ildenberg , Theodericus de Oelsen miles, Otto de

Page 33: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

186— 189 (1 2 9 7 — 1 2 9 8 ) 61

Russen, Gerhardus de lichtenow, Hermannus scriptor, Cristanus, Theodericus dictus Büch.

Loca. Campus Rogedel.

186) 1 2 9 7 . 1 5 . Mai. Nr. 103.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht m it Zustim mung sei­

nes Domkapitels an Gerko sta tt seiner in W atenin besessenen Hufen 40 Hufen in Gekeriten, Poziegen, Curw e und Clopetiten — (das heutige K u r a u ) — mit allen Nutzungen an Jagd, Fischerei und von Mühlen nach culmischem Rechte zum ßesitz. Die Gren­zen sind näher angegeben. Zum Kriege ist ein Reiter zu stellen. Abgaben wie gewöhnlich. Datum anno domini MCClxxxxvii0. Id. Maii.

Pers. Gerko. — Testes, dominus Jo(hannes) lemkini, dominus H[ermnnnus) Canonici eccl. warm

Loca. W atenin. — pratum poziegen. — campi gecheriten, curwe, clopeliten. — Bauda. — terminos fratrom. — Sam palth.

187) 12 9 7 . 11 . Juni. Hof. N r. 115.Heinrich, Bischof von Erm land, ertheilt un ter gewissen Bedin­

gungen allen , die die Kreuzkirche der M inoriten in Hof an b e ­stim m ten Tagen besuchen, eine Indulgenz von 40 Tagen. Datum in curia Mcc. xc. vii in die sancti barnabe apostoli.

188) 1 2 9 7 . 2 9 . September. Elbing.Der Landm eister M einhard von Q uerfurt ertheilt der S tadt

P r e u s s i s c h - H o l l a n d ihr Privilegium.„fr. Meinherus de Querenvord Ordinis s. Marie Theut. Irlt.

M agister tcrrarum P ru sc ic .............. fundavimus civitatem in terri-torio Pazlok iure Colmensi, quam secundum primos locatores, quide Hollandia vencrant, H ollandt appellavim us................Datum in E l­bingo anno domini MCC. Ixxxxvii. Michaelis.

Nomina, canalis in fluuio W eyska, quod vlutrinne w lgariter dicitur. — aqua Sirvis. — illi de Schonnenfeldt. — villa K us- velt. — bona Gerhaidi de Pazlok et Gerkonis de Pazlok. — Castrum Paslok etc.

V o ig t, Cod. dipl. Pruss. T. II. Nr. 34. p. 40—42.

189) 1298* 13. Januar. Danzig. N r. 104.W ladislaus (Lokietek), König von Polen], bestätigt den Bür­

gern von E l b i n g ihr von den Herzogen Mestwin von Pommern und Primislaus II. von Polen erhaltenes Privilegium ü ber Zoll-

Page 34: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

62 190—191 (1 8 9 8 )

und H andelsfreiheit und Befreiung vom Strandrechte. Actum in dansk. datum in octaua epyfanie domini. sub anno incarnacionis domini MCC. Nonagesimo VIII.

Pers. W ladislaus d. g. dominus regni polonie, dux pomo- ranie, hincicie, Cuyauie et Syradie. — M estuynus dux pomoranie.— Prtmislaus rex polonie et dominus eiusdem pomoranie. — Testes.fr. Rudingerus dominus abbas de oliua, fr. Heinricus do­minus abbas de polpelin, pan Suenz pastellanus de stolp, pan Adam castellanus de S ueicz, Coraes M athias iudex, Comes Kelcho ca - stellanus Gnezenensis, Comes albertus dictus Gaska de ustwolna, dominus Rudgerus vicecancellarios Cuyauiensis qui tenet sigillum domini, dominus Tesslaus snbcancellarias pomoranie.

190) 1 2 9 8 . 17. April. Braunsberg. Uhr. 105.Heinrich, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an die leiblichen B rüder Johannes und Nicolaus 20 Hufen zwischen den Grenzen P ete r’s von K rakau , der Narz und Baude — ( By l a u , F orstbelauf Koswald) — nach culmischem Rechte zum Besitze; ferner 6 Hufen in W osgein — ( P a r e n g e l ) — wo der P reusse Sadeluke w ohnt, w elcher in derselben W eise ihnen dienen soll, w ie er es b isher dem Bischof gethan hat. Sie haben dafür einen Reiter zu r allgem einen L andw ehr zu stellen und die gewöhnlichen Abgaben zu erlegen. Acta Brunsberg Anno domini MCCxcviii0. xv Kal. Maii.

Pers. Jord a n u s et Nycolaus gcim aoi seu fratres uleruii. Pe­trus de Cracovia. pruthenus nomine Sadeluke — Testes, dominus Johannes lemtnikini, dominus H erm annus , dominus tiartholomeus, Ebirhardus plebanus in Brunsberg, dominus H enricus plebanus de Elbingo, Canonici Eccl. warm. Albertus frater noster, Nycolaus de W yldenberg , Theodericus rniles de O lsen , Gerhardus de lich- tenow, Hermannus scriptor , Cristanus, Otto de Russin , A llexan­der , Theodericus dictus B u ch , Arnoldus sag ittarius, Hermannus dictus Bludnw et Johannes frater suus.

Loca* fluvii narus et hauda. — wosgein.

191) 1 2 9 8 . 2 9 . August. N r . lo e .B ruder Conrad und seine M itbrüder und Schw estern des

Hospitals zum h. Geiste in E l b i n g versprechen fü r den ange- kauften Platz denW ach tlohn und die ändern bürgerlichen Abga­ben zu entrichten. Datum anno domini MCC. lxxxxviii in die decollacionis Johannis baptiste.

Page 35: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

192— 193 ( 1 2 9 9 — 1 3 0 0 ) 63

Pers. fr. Cvnradus com meis oonfratribus, soilicet fratre Jo­hanne Laurencio et Hermanno ceterisque sororibos domus sancti spiritus in elbingo.

192) 1 2 9 9 . 1 2 , lä rz . a r r . 107.

L udw ig von Schippen, K om thur von E lbing, verschreibt an Albert und Reddimir 80 Hufen zur G ründung des Dorfes L e n ­z e n nach culmischem Recht. Davon gehören 8 Hufen zum Schulzenam te und 4 zur Pfarrkirche und sind frei; die übrigen 68 zinsen dem O rdenshause für die Hufe jährlich ij2 Mark zu Martini nach 4 Freijahren und 4 H ühner zu jeder Zeit au f Begehr von der ersten Zeit der G ründung an. Von jedem Pfluge (aratrum) w ird 1 Scheffel W eizen und 1 Scheffel Roggen abgetragen. Das zu K rügen und Mühlen nothw endige Areal bleib t dem Orden Vor­behalten. Der Schulz hat die kleineren Gerichte über die D eut­schen und ein D rittel der wirklich einkommenden grösseren (ierichtsbussen. Datum anno domini MGC. Ixxxxix. iiij ydus marcii.

Pers. fr. Lodavicus de schyphe, commendator in elbingo. A l­bertus et reddimirus. — Testes, fr. Eberhardus vicecommendator in elbingo, fr. Conradus sueuus, fr. Conradus de lichtenhayn, fr. Johannes magister pistorum, fr. guncxelinus m agister karuani.

Loca. villa lentczen .

193) 1 3 0 0 . 2 1 . Hai.

Conrad von L ichtenhayn, K om thur von E lbing, verschreibt mit Zustim m ung seiner B rüder anE verw in 60 Hufen nach culmi­schem Rechte zum Dorfe B a u m g a r t . Die zehnte Hufe gehört zum Schulzenam te zinsfrei; von jeder der übrigen 54 Hufen soll »/, Mark Denare zu Martini nach 8 Freijahren und 4 H ühner zu jeder Zeit auf Begehr von der ersten G ründung an als Zins an das O r­denshaus erlegt w erden. Von jedem Pfluge (aratrum ) ist 1 Scheffel W eizen und 1 Scheffel Roggen jährlich abzugeben. Das Areal zu Krügen und M ühlen bleib t dem Orden Vorbehalten. Der Schulz hat die kleinen Gerichte ü b er die Deutschen und ein D rittel der wirklich einkommenden Gerichtsbussen. Datum et actum anno dominice incarnacionis M°CCC°. xii° Kalendas Junii.

Pers. Conradus de -Lichtenhayn, ordinis s. Marie Theut. Irlmi. commendator in Elbingo. — Everwinus (localor.) — Testes, frater Eberhardus vicecommendator eiusdem domus, (V. Conradus srcevus,

Page 36: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

64 194— 195 ( t 3 0 0 )

fr. Johannes magister pistorum, fr. fredericus de libenczelle noster socius, fr. zegenhardm .

Loca. villa Bomgarthen.Abschrift im „Alten Copiebuch einiger Handfesten“ des E lb in g e r S tad tarch ivs. Vergl. F u ch s , Beschr. v. Elb. B. VI. S. 44.

194) 1 3 0 0 . 2 1 . fflai.Conrad von Lichtenhayn, K om thur von E lbing, verschreibt

an einen gewissen M athias 30 Hufen nach culmischem Recht zum Dorfe R e i c h n a u * ) . Die zehnte Hufe gehört zum Schulzenam te zinsfrei; von jeder der übrigen 27 Hufen soll 7 2 Mark Denare zu Martini nach 1 0 Freijahren u n d 4 H ühner zu je d e rz e it au fR egehr von der ersten G ründung an als Zins erlegt w erden. Jeder Pflug g iebt 1 Scheffel W eizen und 1 Scheffel Roggen. Das Areal zu Krügen und Mühlen b le ib t dem O rden Vorbehalten. Der Schulze hat die kleineren Gerichte über die Deutschen und ein D rittel der w irklich einkommenden grösseren Gerichtsbussen. Gegeben vnd geschecn yn der jorczal vnsers heren tu sen t CCCn xii° Kalend. Junii.

Pers. Conrad von Lichtenhayn , ordins sinte niarie des devvtczen huses von Irlm. kiimptbur czum elbinge. — M athias (loeator) — Testes. Bruder Eberhart buskuinptbur czum elbinge, brudcr Con­rad sweve. brudcr frederich vnser Compan. bruder Vincencius Karbismeister.

Loca. Dorff Reichnaw.Inserirt in Uebersetzung einer Erneuerung durch Werner von Tettin­gen im „Alten Copiebuch einiger Handfesten“ des E lb in g er S tad t­arch iv s.

195) (Um 1 3 0 0 .)Conrad von Lichtenhayn, K om thur zu E lbing, erlaub t einem

gewissen Johannes bei den Gütern des Dorfes Dorrebach eine Mühle — ( R e i m a n n s f e l d e r M ü h l e ) — nach E rbrech t anzu­legen m it der jährlichen Abgabe von 3 Mark D enare und 30 H üh­ner. Es sollen zu derselben 4 Hufen gehören, wovon für die Hufe

*) Die Verschreibungen der Ordens-Komthure von Elbing über länd­liche Besitzungen stimmen ihrem Wortlaute nach fast gänzlich mit einander überein und scheinen nach bestimmten Formularen gefertigt zu sein. Wir haben daher nur die erste über Lentzen vollständig mitgetheilt, und halten es für genügend, die übrigen gleichlautenden nur in den Regesten zu er­wähnen und auch hier nur anzumerken, was von dem Gewöhnlichen, wie es bei Baumgart und Reiclinau sich findet, abweicht.

Page 37: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

196- 199 (1 3 0 0 ) 65

'/2 Mark und 4 H ühner Zins gezahlt w ird. Jeder Pflug der 4 H u­fen giebt 1 Scheffel W eizen und 1 Scheffel Roggen jährlich. Nie­mand darf im Umkreise einer Meile eine andere Mühle zum Scha­den dieser bauen und der Müller im eigenen W asser frei fischen. Ohne Datum.

Pers. Conradus de lichtenhayn, commendator in elbingo. Jo­hannes (molendinator).

Loca. molendinum situ ui iuxta bona et granicias buius ville dorrebach.

Inserirt (ohne Zeugen und Datum) einer Erneuerung von 1347 (vergl. dieses Jahr) im „Alten Copiebuch einiger Handfesten“ des E lb in ­ger S ta d ta rch iv s .

196) 1 3 0 0 . 16 . August. Paris. »Tr, 108.Petrus de Bellapertica und Hugo de Bisuncio, zwei Pariser

Rechtsgelehrte, geben ein G utachten ü b e r m ehrere zweifelhafte P unkte in dem Gründungs-Privilegium von E l b i n g vom Jahre 1246. D atum Parisiis Anno domini M. Trecentesimo in Crastino assum- ptionis beate Marie Virginis.

197) (Um 1 3 0 0 ) Nr, 116.Der D ekan, Scholasticus und m ehrere D om herren der Kirche

von Lübeck geben ihr Gutachten ü ber das Gründungs-Privilegium von E l b i n g , hinsichts der Territorialgrenzen. Ohne Datum.

Pers. Johannes de bocholte decanus, M agister Helembertus scolasticus, Gherardus et H inricus dicti de hatdorpe canonici ecclesie lubicensis.

198) (Um 1 3 0 0 ) nrr. 117.D er D ekan, Scholasticus und m ehrere Domherren der Kirche

von Lübeck geben ihr G utachten ü ber das G ründungs-Privilegium von E l b i n g , hinsichts der Apellation. Ohne Datum.

Pers. Johannes de bocholte decanus. Magister Helembertus scolasticus. Gherardus et H inricus dicti de hatdorpe canonici ecclesie lubicensis.

199) (Um 1 3 0 0 ) arr. 118.Heinrich von W ittenborne, ordentlicher Richter und Jurist der

Bürger von Lübeck, giebt sein G utachten über das Gründungs- Privilegium von E l b i n g . Ohne Datum.

H(enricus) de Wittenborne imperiali auctoritate ubilibet iudex Ordinarius et iurista Ciuium Lubicensium.

l’ejiesta. 5

Page 38: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

66 200—203 (1 3 0 0 )

200) 13 00. 10 . November. ]Vr. 109.Das Domkapitel von Erm land verleiht an Heinrich, den Sohn

B ernhards, 60 H ufen — ( T o l k s d o r f ) — m it allen Nutzungen, Jagd und den E rtrag an Metall ausgenommen, und mit den klei­nen Gerichten nach culmischem Recht zum Besitze. Nach 9 F rei­jah ren soll jährlich zu Martini ausser dem Scharw erk für die Hufe *I2 Mark gewöhnlichen Geldes erlegt w erden, wovon 4 H u­fen für den Pfarrer, eine für den Glöckner und eine zum Dorf­anger und zur W eide frei sind. Aus besonderer Gunst erhält er die zehnte Hufe frei, die Hälfte der grösseren Gerichte und das Recht eine Mühle und einen Krug zu erbauen gegen einen glei­chen Zins w ie von der Hufe. Die Grenzen sind angegeben. Da­tum Anno domini MCCC0. quarto Idus nouem bris Indiccione xiii.

Pers. Henricus custos, Ebirhardus cantor, Hermannus et Hartholomeus canonici ecclesie warm. — Henricus filius hern- fiurdi. Ludwicus et Ekhardus de demyta. — Testes. Christianus aduocatus, A llexander , Hermannus scrip tor, Renoldus, dominus E khardus , dominus Petrus.

Loca. Campus Tulitten.

201) 1 3 0 0 . 2 9 . November. UTr. 110.Das Domkapitel von Erm land verleiht an Schardimen das Feld

S tabuniten — (das heutige S t a b u n k e n ) — und eine W iese, die die B rüder (des D. Ordens) inne haben u n d im Theile der Dom­herren liegt, zum L ehn , w ofür er einen Reiter zum Kriege zu stellen und die gewöhnlichen Abgaben zu entrichten hat. Datum Anno domini M. GCC. In vigilia beati Andree.

Pers. Henricus Custos, Hermannus et Hartholomeus canonici eccl. Warm. — Schardimen. — Testes. Otto de Russin. —

Loca. Campus Staboniten.

202) 1 3 0 0. 19 . December. Rom.P apst Bonifacius VIII. setzt seinen Kapellan Ysarnus (Tacconi

aus Pavia) zum Erzbischof in Riga. Datum Lateran, xix Kalend. Januarii Pont. n. anno VI.

N a p iersk i Index Nr. 259. S. 65. (Original im Stadtarchiv zu Riga.)Vergl. V o ig t, Gesch. Pr. Bd. IV. S. 164.

203) 13 0 0 .Die Schöffen und Rathm änner der S tadt H arderw yck erklären,

dass die dortigen Bürger von der S tadt Lübeck und den Städten Preussens für ih r durch die F lotte der Seestädte um Ostern des

Page 39: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

204—207 (1260— 1301) 67

verflossenen Jahres im Lande Gelland verbranntes und w eggeführ­tes Holz Entschädigung erhalten haben und befriedigt seien. Sub anno domini millesimo Trecentisimo.

Urkundenbuch der Stadt Lübeck. Th.I. Nr. 728. p. 660.

204) (Um 1 2 6 0 ) IVr. 119.D er Schultheiss, der Rath und die B ürger von E l b i n g er­

suchen den Rath von Lübeck durch eine Gesandschaft um Ver­vollständigung ihres bei Gründung ih rer S tadt von Lübeck erhal­tenen Rechtsbuches. Ohne Datum.

Henricus Lyuo et Lutolfus Coosules Elbingenses et latores presencium.

205) 1 2 5 0 — 1 3 0 0 . H r. 120.Der Schultheiss, der Rath und die übrigen Bürger von E l b i n g

ersuchen den Rath in Lübeck um Entscheidung zw eier Rechts­fälle. Ohne Datum .

206) 1 3 0 1 . 9. Januar. IVr. l l i .Das Domkapitel von Erm land verleiht Ludw ich und Ekhard

40 Hufen auf dem Felde Demyta — ( D e m u t h und S c h ö n a u ) — mit allen Nutzungen, Jagden, Fischereien, dem Rechte Mühlen an­zulegen, den grösseren und kleineren Gerichten nach culmischem Recht zum Besitze. Sie haben einen Reiter zur allgemeinen Land­w eh r zu stellen und die gewöhnlichen Abgaben. Datum anno domini M° CCG° primo. quinto Idus Januarii. Indiccione xiii.

Pers. Henricus Custos, Ebirhardus Cantor, Johannes lemkini, Hermannus et Bartholomeus, Canonici Eccl. Warm. — Ludwicus et Echardus. — Henricus interpres. — Testes, dominus Ebirhar­dus plebanus in brunsberg, dominus Hermannus de vrowenburg, Cristanus Aduocatus noster, Hermannus scrip tor , lubko , hugo, conradus, hermannus, heinricus de haucheriten.

Loca. campus demyta. — silva inter Plastewikn et Salmiam. granice H inrtci interpretis. — Campus gayle. villa, que cuculen proprie nominatur.

207) 1 3 0 1 . 2 1 . Mai.Conrad von L ichtenhayn, K om thur von E lbing, verschreibt

an Johannes W eiss 40 Hufen zu dem Dorfe Langendorf — (K ar- s c h a u , Kirchspiels Bludau) nach culmischem Recht mit 12 F re i­jahren. Uebermaass in den angew iesenen Grenzen soll dem Dorfe verbleiben. Das Uebrige w ie gewöhnlich. Datum et actum Anno dominice incarnacionis M° CCC° primo. xij° Kalendas Junii.

5*

Page 40: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

68 2 0 8 -2 0 9 (1 3 0 1 )

„Si qoid autem Infra granicias eis a nobis assignalas ultra numerum quadraginta mansorum inventum fuerit, hoc ipsis conce- dimus perfrui iure prenotato.“

Pers. frater Conradus de Lichtenhayn, ordinis sancte Marie Theutonicorum Irlitani Commendator in Elbingo. Johannes albus (loeator). — Testes, fr. Eberhardus vicecommendator eiusdem do- m us, fr. Conradus Suevus, fr. fredericus, noster socius.

Loca. ad villam langendorff.Abschrift im E lb in g e r S ta d ta r c h iv . „Altes Copiebuch einiger Handfesten.“

208) 1 3 0 1 . 13. Juni.Conrad von Lichtenhayn, K om thur von Elbing, verschreibt an

Johannes W olgast 30 Hufen zu dem Dorfe S c h ö n b u c h e nach culmischem Recht mit 9 Freijahren. Das Uebrige w ie gewöhnlich. Datum anno domini M° CCC° primo. xix (?) Kalendas Julii.

Pers. fr. Conradus de Lichtenhayn, ord. s. Marie Teut. Irlm. Commendator in Elbingo. — Johannes dictns W olgast (loeator). — Testes, fr. Conradus Swevus, fr. fridericus noster so c iu s , fr. Jo­hannes magister pistorum, frater Vincencius magister Carvani.

Loca. villa Schonenbuche.Abschrift im E lb in g er S tad tarch iv . „Altes Copiebuch einiger Handfesten.“

209) 1 3 0 1 . 6 . October. Frauenburg. nrr . 121.Das Domkapitel von Erm land verleiht mit Reistimmung des

Bischofs E berhard an den E lbinger ^Bürger Peregrinus die Be­sitzung M onetiten — (jetzt D orf P i l g r a m s d o r l ) — nach culmi­schem Rechte. Zehn Hufen mit allen Nutzungen und Gerichten und auch der Mühle, w enn er sie bauen will, sind ganz frei und w erden für sie zur Anerkennung der Herrschaft nu r fünf Pfunde W achs und ein cölnischer oder sechs culmische Pfennige erlegt. Von den übrigen ist jede sechste eine F reihufe, für die anderen beträg t der jährliche Zins eine halbe Mark culmischer Pfennige. Von den Gerichten hat er die kleinen ganz, von den grösseren den dritten Theil. Es w erden 12 F reijahre gew ährt und die G ren­zen angegeben. Datum In Castro domine nostre in nostra kathe- drali eedesia Anno domini. M°. CCC°. primo. Pridie Nonas Octobris.

Pers. Henricus Custos, Hermannus et Bartholomeus, Cano­nici warm eccl. — dominus noster Eberhardus Episcopus. — Peregrinus Ciuis in Elbingo. — Testes, dominus Johannes pleba-

Page 41: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

210—211 (1 3 0 3 ) 69

nus in Brunsberc, de ulsen Theodericus M iles, Miles Johannes csyterpennig, Albertus frater domini Episcopi H einrici et H einri- cus et Albertus filii dicli A lberti, A lexander aduocatus nostre ecclesie, Nicolaus dictus de W ildenberc, Otto de R ussen , Gerko frater A lexandri sepedicti, A m oldus sagittarius.

Loca. possessio Monetiten. — campus Borowyten. — possessio Pene pru teni.— Campus Plastwyten. — possessio H einrici Interpretis.

210) 1 3 0 3 . 11. Januar. Schönwick. HTr. 122.Siegfried (von Reinstein), Bischof von Sam land, m acht die

E rrichtung der K athedralkirche zu Ehren des h. Adalbert in (der Altstadt) Königsberg bekannt und sta tte t sie m it m ehreren Be­sitzungen aus. Actum et Datum Anno ab incarnacione domini M. cccij0 in domo nostra Schonewic. iij Idus ianuarii.

Peis. S ifr idus Episcopus Sambiensis ccclesie et frater ordi- nis Theut. Hospitalis s. Marie Irlmt. — Conradus de vuchtewanden generalis magister pie mem. — fr. Meineco de Qernvord, M agister pruscie pie record. — Testes, dominus Henricus pome/.aniensis et Eberhardus warmiensis ecclesie Episcopi. —

Loca. polca i. e. terra Qvedenou et ville M auditien et Sunike.— apud polcam Medenou villa Sursieynis et campus weiscaynis. — in polca Bilden ville Smiden et Gvndeyms.

211) 1 3 0 3 . 3 0 . lärz. Elbing. Ufr. 123.Helwich von Goldbach, Landm eister in P reussen, vereinigt

sich mit dem Prior und dem Convente der Predigerm önche in E l b i n g ü ber ihr F ischerei-R echt. Letztere haben im frischen Haff und der Ostsee, sow eit sie zum O rdenshause in Elbing ge­hören , m it einem Netze zu ihrem Bedarf und zum V erkauf Irei zu fischen, ebenso den Stör- und Heringsfang, entsagen aber der Fischerei in den anderen zum O rdenshause gehörenden Gewässern. Actum et datum Elbingi anno domini M ü CCC°. secundo. tercio Kal. aprilis.

Pers. fr. Helwicus de Goltbach M agister terre Pruseie; fr. Heinricus Prior ord. predicat. in Elbingo — festes. Dominus fr. Cristanus prepositus Insule s. M arie, fr. G. de Swarzburch pro- vincialis terre Colmensis, fr. Bertoldus comraendator in Kungcbercli, fr. Kuno commendator in Brandenburch, fr. Heinricus commendator in Balga, fr. Conradus commendator in Elbingo, fr. Sighardus de Swarzburch commendator in Cristburcb, fr. Eberhardus de virnen- burch commendator Castri sancte marie, fr. Conradus Saccus com­mendator in Tborun.

Page 42: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

70 212—214 ( 1 3 0 2 —1 3 0 4 )

212) 1 3 0 2 . 8 . April. Riga.Isarnus, Erzbischof von Riga, bestätig t das vom Bischöfe Chri­

stian von Samland eingesetzte Domkapitel und die von dessen Nachfolger Siegfried und dem Domkapitel geschehene Landesthei- lung. Datum in Ciuitate Rigensi anno domini M° cccij0 VIII0 die mensis Aprilis.

Pers. Isarnus permissione diuina s. Rigensis ecclesie A rchi- episcopus. Johannes predecessor noster Archiepiscopus. Syfridus Sambiensis episcopus; bon. raem. Cristanus Sambiensis episcopus.

Loca. Polca dicta Qwidenowe et due ville, una dicta M au- d ite n , altera dicta Sunike. — Polca dicta Medonowe una uilla Sursieynis. — Campus veyskaynis. — polca dicta Bilden , due ville nna dicta Smiden, et altera dicta Gundeynis.

O rig in a l auf Pergament mit den Siegeln des Bischofs Isarnus (in einer gothischen Nische die Figur eines Bischofs in pontificalibus mit dem Pallium bekleidet, sitzend auf dem Faldistorium, die rechte Hand zum Segen erhoben, in der linken das Pastorale, auf demHaupte die Inful. Umschrift: S-J-ISAENI-|-DEI + GRA(cia)-f-__ +ECC(lesi)E-f-AECHIEP(iscop)I-(-) und des Domkapitels von Riga, im Archive des Domkapitels in Frauenburg, Monument. Sambiensia A. 7. — Nach einer alten Abschrift im Geh. Arch. zu Königsberg gedruckt bei V o ig t, Cod. dipl. Pruss. T. II. Nr. 43. p. 51—52.

213) 1 3 0 3 . 2 9 . August. Braunsberg. SSt . 124.E berhard , Bischof von E rm land, verleiht m it Beistimmung

seines Domkapitels den leiblichen B rüdern Jordan und Nicolaus das nach einer V erm essung gefundene Uebermass ih rer von seinem Vorgänger erhaltenen G üter — ( B y l a u und P a r e n g e l ) — ohne w eitere Verpflichtungen. Actum et datum Brunsberg Anno do­mini M° ccc° tercio. iiij0 Kal. Septembris.

Pers. Ebirhardus dei gracia warmiensis ecclesie Episcopus. dominus H enncus pie record. predecessor noster. — Jordanus et Nycolaus — Testes, domini H erm annus , Bartholomeus, Henricus

« plebanus in Elbingo, Canooici Eccl. Warm. Theodericus miles deO lsen , Otto de R ussin , Nycolaus de W ildenbarg, Hermannus scriptor de Brunsberg, Gerko de Kurwin.

214) 1 3 0 4 . 2 1 . Harz. Rom.Bulle des Papstes Benedict X I., w orin Friedrich zum Erz­

bischof von Riga eingesetzt w ird. Datum Lateran. XII. Kal. April. Pont, anno I.

N a p iersk i, Ind. Nr. 263. p. 67. Original im Archive der Stadt Riga.

Page 43: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

215—217 (1 3 0 4 ) 71

215) i 3 0 4 . I I . April. Frauenburg. Xr. 125.Das Dom kapitel von Erm land überg ieb t an 4 Stam m preussen

20 Hufen auf dem Felde Raus — ( R a w u s e n ) — nach deutschem und E rbrecht zur Resatzung. 2 Hufen sind frei, jede der anderen 18 Hufen zahlt nach 13 Freijahren einen Zins von % Mark zu Martini. Sie sollen das Gericht nach culmischem Recht, das Eidesgeschenk, die 4 Schillinge des kleinen Gerichtes, den dritten Pfennig vom grösseren, Mühle, K rug und alle Rechte haben, welche in den benachbarten deutschen Dörfern den Schulzen und den Landleuten verliehen sind. Datum et actum in castro domine nostre e t nostra ecclesia kathedrali Anno incarnacionis domini Millesimo Tricentesimo quarto, Tercio Idvs Aprilis.

Pers. Henricus warmiensis prepositus. — Tholaym es , S te ­phanus, M ichael ac stenem prutheni. — Testes. Dominus Ber­toldus, dominus Hermannus, Dominus Bartholomeus Oanonic i W nr- mienses, dominus Johannes Miles dictus Citerpennt'k, Eberhardus scultetus, Johannes sororius ipsius, Johannes de sodis, Hermannus de lippa , Hermannus de lubek

Loca. Campus Raus, riuus ywanthi. fluuius Seria

216) 1 3 0 4 . 30 . April. Sonnenberg. arP. 120.Heinrich, D om propst von Erm land und H err in Sonnenberg,

verleiht m it Zustim m ung des Rischofs E berhard von Erm land an W ilhelm von Holland, Schulzen in S o n n e n b e r g , m it Rücksicht auf die R eschw erden, w elche er bei Gründung des Dorfes vor dem Schlosse Sonnenberg gehabt, zwei freie Hufen nach culmi­schem Recht, die kleineren Gerichte, den dritten Pfennig der g rös­seren und den Krug. Datum in Castro Sunnem berg, anno domini M° ccc° iiij0 pridie Kalend. Maij.

Pers. Henricus warmiensis prepositus et dominus in Sunnem­berg. dominus Eberhardus Warm. Episcopus. W ilhelmus scultetus in Sunnemberg dictus de Hollandia. — Testes, dominus Herman­nus, dominus Bartholomeus, dominus Bartoldus, Canonici W arm., dominus Petrus plebanus in frowemburg, dominus Kirstanus scul­tetus in K ilien, Petrus de Crakouia, Henningus de Sodis, Her­mannus de lippa, Ciues in frowemburg.

Loca. villa Sunnemberg ante castrum Sunnemberg.

217) 1 3 0 4 . 5. Mai. Frauenbnrg. KTr. 127.Das Domkapitel von Erm land verleiht an Martin von der Mark

65 Hufen auf dem Felde Laysen — (jetzt L a y s s ) — nach culmi-

Page 44: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

72 218 (1 3 0 4 )

schem Recht zur G ründung eines deutschen Dorfes. Hievon sollen 4 Hufen zur Pfarrkirche, eine zur Dorfsweide und acht zum Schulzenam te gehören und frei sein; jede der übrigen 52 Hufen aber zu Martini im vierten Jahre einen halben Vierdung, im fünften einen ganzen Vierdung, im sechsten neun Scot, im siebenten und den folgenden Jahren eine halbe Mark Zins zahlen. D er Krug ist frei, dagegen zahlt die au f eigne Kosten erbaute Mühle 3 Mark Zins. Die kleinen Gerichte gehören dem Schulzen ganz, von den grösseren der d ritte Pfennig. Aus besonderer Gunst erhält er freie Fischerei im See P lu t für die eigne Küche. Die Grenzen sind angegeben. Datum in vrow enburg Anno domini M° ccc° quarto tercio nonas Maij.

Pers. Henricus prepositus, B ertoldus, Hermannus et B o r- tolomeus canonici warm. — M artinus dictns de marchia. — Pey- tune et Nunke prutbeni. — Testes, dominus Echardus plcbanus in Melzak, dominus Petrus plebanus in vrow enburg, dominus Ber­toldus plcbanus in henrichesdorf, dominus Hvmboldus plebanus in Rutenberg, dominus Johannes miles dictus czitterpfenning , Allexander, Jordanus et Hermannus noster aduocatus, Johannes de dobrin, qui bona eadem m ensurauit, W ilkinus scu lte tus, H en­ricus interpres in bernhardisdorf scultetus, Ebirhardus scultetus in vrowenburg, Petrus de Cracouia, Johannes de zodis et H er­mannus de lippa , Ciues in frowenburg.

Loca. campus lay&en. — lacus plut. — ponticulum in fine campi bugen. — villa trilkini sculteti. — campus machicuc, — campus Brun. — campus pruthenorum Peytune et Nunke.

218) 1 3 0 4 . 6 . Mai. Frauenbnrg. u tf. 128.Das Domkapitel von Erm land verleiht an Jacob von Hirsefeld

die Mühle an dem Bache beim Dorfe Bom yten — (jetzt B o r n i t ) — und einem ändern vom Dorfe Clefeld über die W iese der Preussen fliessenden Bache, nebst einem Morgen Ackers erblich nach cul­mischem Recht. Im M ühlenteiche hat der Müller freie Fischerei für seinen Tisch. Acht andere Morgen sollen an geeigneter Stelle angew iesen, für jeden fehlenden Morgen jedoch ein halber Scot Zins erlassen w erden. Der Zins beträg t 3V2 Mark gew öhnlicher Pfennige und 12 H ühner jährlich zu Martini. D atum in vrow en­burg anno domini M° ccciiij0 pridie Nonas Maij.

Pers. Henricus prepositus, Hermannus decanus, Bertoldus , Bartholomeus canonici warm. — Jacobus de H irsefeld. — Testes.

Page 45: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

219—220 (1 3 0 4 ) 73

dominus Petrus plebanus in vrow enbarg, Allexander Advocatus nostri capituli.

Loca. villa Bornyten\ villa Cleueld; prata pruthenorum.

219) 1 3 0 4 . 6 . Mai. Frauenburg. HTr. 129.Das Domkapitel von Erm land überlässt an Jacob von H irse­

feld den M ühlenplatz am Bache beim Dorfe B o r n y t e m it einem Morgen Ackers erblich nach culmischem Recht. Im M ühlenteiche hat das Domkapitel und der Müller freie Fischerei. Der Zins be­trägt jährlich zu Martini 2 Mark gewöhnlicher Pfennige und 12 H üh­ner. Datum in vrowenburch in loco conuentuali Anno domini Millesimo. Trecentesimo quarto. Pridie Nonas Maii.

Pers. Henricus prepositus, H erm annus, Bertoldus, B artho- lomeus, Canonici Warm. — Jacobus de Hyrsenveld. — Testes. Petrus plebanus in vrowenburch, dominus Eckardus plebanus in Melsac, dominus Bertoldus plebanus in Heynrichsdorf, dominus Humboldus plebanus in Rutenberch, dominus Otto sacerdos, do­minus Conradus sacerdos tune notarius aduocati, Alexander tune aduocatus noster, Hermannus scriptor, Jordanus, Johannes de wyl- denberch, Petrus de Cracouia, Johannes de Sodis, Hermannus de Lyppin, Heynmannus de Lubeke, Ciues in vrowenburch.

Loca. villa nostra Burnyte.

220) 1 3 0 4 . 1 4 . Mai. Sonnenberg. N r . 130.H einrich, Dompropst von Erm land und H err in Sonnenberg,

verleiht an Gotschalk von Sonnenberg und seinen Sohn A lbert etw a 40 Hufen zur G ründung eines Dorfes inA ndresdorf — (jetzt D r e w s d o r f ) — nach E rb - und culmischem Recht. Die zehnte Hufe ist frei, jede der übrigen erlegt nach 10 Freijahren zu Mar­tini jährlich einen Zins von einer halben Mark. Der Schulze hat die kleineren Gerichte und den dritten Pfennig der grösseren, fer­ner den Krug, die Rrod- und Fleischbänke, die Badstube und eine halbe Hufe zum Dorfsanger und zur Wreide frei. Datum in Castro Sonnenberg Anno domini M° ccc° iiij0 pridie Idus Maij.

Pers. Henricus prepositus ecclesie warmiensis et dominus in Sonnenberg. — Gotschalcus de sonnenberg et filius eins albertus.— Testes, dominus Bertoldus plebanus in Betkendorf, Conradus de Borowe Cognatus noster, Henricus scultetus ibidem, Hanko et Wichmunnus Ciues in frowenburg, Johannes de griben et Johannes scultetus in Rutenberg et Busso.

Loca. villa in A ndresdorf super aquam Rusele a metis agro- rum in betkendorf per ascensum bauie.

Page 46: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

74 221—223 (1 3 0 5 )

221) 1 3 0 5 . 2 9 . Juni. Braunsberg. Nr. 131.Eberhard, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung seines

Domkapitels an Astioten und Luten und ihre Nachfolger beiderlei Geschlechts das F eldG redow i, w ie es sein Vogt O tto von Russen abgem essen, zu culmischen Rechten, w ofür sie zwei Reiter zu stellen haben. Die Grenzen sind näher bestimm t. Das W ehr­geld beträg t 30 Mark. Sie beerben ihre G ärtner und Unter­gebenen, die keine E rben hinterlassen. Zur Anerkennung der Herrschaft geben sie 4 Scheffel W eizen, 2 Pfunde W achs und2 cölnische Pfennige oder einen Schilling (solidus) gew öhnlicher Münze jährlich zu Martini. Actum et datum in Castro nostro Brunsberg Anno domini M° ccc° v° in die Beatorum petri et pauli Apostolorum.

Pers. Astioten et luten (prutheni.) — Testes, dominus H ein­ricus nostre Ecclesie prepositus, dominus Hermannus decanus, do­minus Bartholomeus de Ruthemberg, dominus Bertol[dus) de Scho­nenweid, dominus Hey(nemannus) tuuc plebanus in heilsberg', Otto de Russen tune noster aduocatus, Buch Interpres.

Loca. Campus Gredowy. — in prutbenicali Cimiterio, nomine Solyo. E iuulus Spongi. palus Rennotwarten. lacus kokowge. mons qui dicitur altus mons. silva Gapowido. piscina pepecten. pratum Thosithieii.

222) 13 0 5. 2 6 . Juli. £lbing. Nr. 132.Heinrich von Gera, K om thur von Elbing, verschreibt an H ein­

rich 84 Hufen zu dem Dorfe Pogardichen — (jetzt N e u k i r c h bei Elbing) — nach culmischem Recht, unter denen 7 Freihufen zum Schulzenam te und 77 Zinshufen. Das Uebrige wie gewöhnlich. D atum et actum in Elbingo Anno incarnationis domini MCCCV. Septimo Kalendas Augusti.

Pers. fr. Hinricus de G era , Commendator in Elbingo. <— Heinricus (loeator). — Testes, fr. Gundelinus Vicecommendator eiusdem domus. fr. Hinricus M agister Siluarum, fr. Johannes Ma­gister pistorum.

Loca. villa Pogardichen.

223) 13 0 5. 19 . August. Königsberg.Erneuertes Gründungs-Privilegium von F i s c h h a u s e n . Actum

et datum in Kungisberg anno ab incarnacione domini M° CCC°V. xiiii Kal. Septem bris.

Page 47: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

224—226 (1 3 0 5 ) 75

„Datnus cisdem incolis ciuitatis similiter in latam tres funes usque ad graniciam illorum de Geidow procedcndo usque ad g r a - tiidam Hermanni de Bludow. Ceteruui de ultima graoieia H er- i/ianni de Bludow usque ad fossatum ubi granicia est distincta et ab eadera granicia usque ad aquam que Blodow nuncupatur.“ — Testes. Bernhardus de Barthe. Johannes de Magdeburg, albertus Scriber. Johannes Steynhayn , ciues prefatc ciuitatis. — Reymboto de Geydow, Hermannus de Bludow, Henricus Phaffe.

V o ig t, Cod. dipl. Pruss. T. II. Sfr. 50. p. 58 — 61. — Das erste Privilegium (dat. Schonewik Anno domini M. CC. XC. IX. vii ydus april.) a. a. O. T. III. Nr. 1. p. 1 - 3 .

224) 13 0 5. 5. November. Frauenbiirg. UTr. 133.Das Domkapitel von Erm land verleiht an Helrich au f dem

F e l d e , welches P e n e besessen, 10 Hufen zum ewigen Besitz, w ofür derselbe nach 8 Freijahren 10 Scot zu Martini jährlich für die Hufe zinset. Jagd, Fisch- und Vogelfang verbleibt der H err­schaft. Dat. e t act. In nostro capitulo vrowenburg Anno domini M. cccv0 ipsa Nonis nouem bris.

Pers. Helricus. — Testes. Henricus prepositus, Bertoldus d* Schoneueld, Petrus de Redin», Hermannus de gotingen , B ar- tholomeus de Rutenberg, Henricus wo(ge)nap, Canonici eccl. warm.

Loca. Campus, quem Pene possederat.

225) 1 3 0 5 . 5. November. »Tr. 134.Das Domkapitel von Erm land verschreibt 82 Hufen au f dem

Felde Scolyten — (jetzt P l a s t w i c h ) — nach culmischem Recht. 4 Hufen gehören zur Pfarrkirche, 10 Hufen dem Schulzen, die übrigen erlegen zu Martini jährlich */2 Mark Zins. Der Schulz hat die kleineren Gerichte und den dritten Theil der grösseren. Jagd, Fischerei und Vogelfang ist Vorbehalten. Die Grenzen sind näher angegeben. Anno domini Mcccv. Non. Nouembris.

Testes, domini Henricus prepositus, Bertoldus de schonen- uelde, Petrus plebanus de Redino, Bartholomeus de Rutenberg, Hermannus de guthingen , Henricus wognap. (Canonici Eccl. warm.) Hermannus Aduocatus eorundem et Theodericus passer.

Loca. Campus Scolyten. fluvius lasmet. granicia peregrini. Gediligen. seria.

226) 1 3 0 5 . 5. November. Fraoenburg. IVr. 185*Das Domkapitel von Erm land verleiht dem treuen und b e­

w ährten Preussen Antik von Samland und seinen Erben bei­

Page 48: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

76 227—228 (1 3 0 6 )

derlei Geschlechts 13 Hufen auf dem Felde W iseeiche — (jetzt A n t i k e n ) — w ie sie ihm von Beauftragten in näher angege­benen Grenzen bestim m t sind, nach culmischem Rechte zum Lehne. E r hat dafür einen Reiter zum Kriege zu stellen und die gew öhn­lichen Abgaben zu entrichten. Datum et actum in Ecclesia kathe- drali in Castro domine nostre Anno domini M° ccc° quinto Non. nouem bris.

Pers. Henricus warm, prepositus. — A ntik prathenus de Zampia. — domini Henr&us et Bartholomeus canonici warm. Henricus Adnocatus Ecclesie nostre warm. Allexander qunndam aduocatus ecclesie. — Testes, dominus Bertholdus, dominus petrus, dominus H erm annus , dominus Bartholom eus, M agister Henricus, Canonici eccl. warm, dominus petrus plebanus in vrowenburg, Hermannus aduocatus ecclesie, Alexander quondam aduocatus ecclesie, Petrus de Cracouia , Johannes de Sodis, Ciues in vro­wenburg.

Loca* campus wiseeyche.— Castrum grunenherg.— villadicta Scholithe. — bybyrnich. quercetum sive damerowa.

227) (1 3 0 6 .) HTp . 136.Historische Sätze und Deductionen des P rocurators des D.

Ordens in Livland gegen das Erzstift und die S tadt R iga, dar­gelegt zur Entschuldigung des Ordens, nach geschehener Appella­tion der S tadt Riga w ider den schiedsrichterlichen Ausspruch des Erzbischofs Isarnus von Lund. Ohne Datum.

228) 1 3 0 6 . 4 . Juli. N r. 137.E berhard, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels dem Polen Nicolaus 8 Hufen au f dem Felde Ru- dicus im H e i l s b e r g e r Districte nach culmischem Rechte. Nach 10 Freijahren beträg t der jährliche Zins am Anfänge der Fasten J/2 Mark für die Hufe. Die kleineren Gerichte hat er ganz, von den grösseren den dritten Theil. Als besondere Gnade erhält er freie Fischerei in der Alle mit kleinen Netzen und Ham en für seinen Tisch. Datum anno domini M. cccvj0. iiij0 Nonas Julii.

Pers. Ny{colaus) polonus (locator). — Testes, dominus H (eyn- mannus tune temporis plebanus in Hcilsberg, Otto de Russin tune Aduocatus Ecclesie nostre, Winco scultetus de Baysin, Tünge filius Curthi prutbeni.

Loca. Campus qui Rudicus in pruthenica lingua vocatur situs in Heilsbergensi districtu. — aqua Alna.

Page 49: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

229—231 (1306—13 07) 77

229) 1 3 0 6 . 2 9 . Juli. Braunsberg. N r. 138.Eberhard, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Theoderich Luningenberg 25 Hufen auf dem FeldeSchardenithen — (jetzt S c h a r n i c k bei Seeburg) — jenseits des Flusses m it allen Nutzungen und Gerichten nach culmischem Rechte zu erblichem Besitz. Nach 10 Freijahren soll er einen Reiter zum Kriege stellen und die gewöhnlichen Abgaben ent­richten. Aus besonderer Gunst erhält er freie Fischerei in den Seen Pisse und Lauken für seinen Tisch. Datum in Gastro nostro B runsberg Anno domini Mccc0 vj°. iiij Kalend. Augusti infra octavas beati Jacobi.

Pers. Theodericus dictus Luningenberg. — Testes. Otto noster tune temporis aduocatus, dominus Heynmannus plebanus io fleilsberg, Wyneco Ciuis ibidem, Theodericus et Johannes frater suus, Sperling , Gerhardus de Curteen, Belowe, dominus Theode­ricus miles dictus vlsen et filii sui Johannes ct Burhardus. per manus heinrici lyuonis et plebani de domewe.

Loca» Campus Schardeniten. — lacus adiacentes pisse et lauken sic dicti.

230) 1 3 0 7 . 30 . Juni. Ufr. 130.Eberhard, Rischof von Erm land, schenkt den beiden neu be­

kehrten L itthauern Clenoyse und Rexto etw a 3 Haken au f demFelde Quoyge zum Lehn. Sie haben dafür einen Reiter zumKriege zu stellen und die gewöhnlichen Abgaben zu entrichten. F ü r den Fall, dass hier deutsche Dörfer zu gründen beliebt w ird, müssen sie w eichen und anderw eitig zu ih rer Zufriedenheit entschädigt w erden. Datum Anno domini M° ccc° vij°. pridie Kalend. Julii.

Pers. Clenoyse ao frater suus R exto , litwiui, de nouo adfidem Christi conuersi. — Testes, dominus H(eynmannus) tune ple­banus in Heilsberg, Otto de Rüssen tune Aduocatns Eccl. nostre, N(icolaus) Sagittarius de Grudencz, M inchil et Scurde litwini tune de novo ad fidem christi conversi.

Loca. Campus qui Quoyge in prutbenica lingua vocatur.

231) 1 3 0 7 . 4 . Juli. N r. 140.Eberhard, Rischof von Ermland, verleiht m it Zustim mung sei­

nes Domkapitels an Nicolaus von Graudenz 26 Hufen au f dem F elde Rudicus im H eilsberger Districte — (jetzt R u n d i e n nnd S e t t a u ) — nach culmischem Recht mit den kleinen Gerichten

Page 50: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

78 232—233 (1 3 0 8 )

und dem dritten Theil der grösseren. Sechs Hufen sind frei und soll für sie ein Ballisten - Dienst auf dem Schlosse H eilsberg ge­leistet w erden. F ü r jede der 20 Zinshufen beträg t der jährliche Zins nach 10 Freijahren lj2 Mark in den Fasten. Aus besonderer Gunst w ird freie Fischerei in der Alle mit Hamen und kleinen Gezeugen für den eigenen Tisch gew ährt. Datum anno domini M° ccc° vij°. iiij Nonas Julii.

Pers. Nicolnus de Grudencz. — Testes, dominus H[eynmnn- nus) plebanus tune in heilsberg', Otto de Russen tune Aduocatus Eccl. nos t . , Wynco Scultctus de Baysen, Tünge filius Curthi prutheni.

Loca. Campus qui Rudicus in prutbenico vocatur, situs in districtu Heilsbergensi. — Castrum Heilsberg. — aqua Alna

232) 1 3 08 . 14 . Mai. Frauenburg. Nr. 141.Das Domkapitel von Erm land verleiht dem Preussen Gedaute

10 Hufen in näher angegebenen Grenzen nach culmischem Recht zum Lehne, w ofür er einen Reiter zum Kriege zu stellen und die gewöhnlichen Abgaben zu entrichten hat. Der durch eine M ühlen­anlage entstehende Schaden soll ihm vergütigt w erden. Datum in vrow enburg Anno domini Mccc octauo pridie Idus Maii.

Pers. Henricus prepositus, Hermannus decanus, Bertoldus scolasticus, Hartholomeus cantor, Henricus custos Eccl. warm. — Gedauthe pruthenus et sui heredes legittimi Culowe e( begayne. — Testes. Otto de Russin, A llexander de Hludo, Theodericus uenter, Hermannus scriptor.

Loca. aqua gammere in walscham influens. raeta sanderi pruteni. Kirpein .

233) 1 3 0 8 . 12. August. Frauenburg. srr. 142.Eberhard, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Johannes von Cöln 140 Hufen in H e i l s b e r g au f beiden Seiten der Alle mit allen N utzungen, den E rtrag von Metall ausgenommen, zur Gründung einer Stadt nach culmischem Recht. Hiervon sind F reihufen: 6 Hufen zur Pfarrkirche, eine zu Bauplätzen und G ärten, 20 Hufen zur S tadtw eide und von den noch übrigen 113 jede zehnte H ufe; für jede der Zinshufen b e­träg t der jährliche zu M artini fällige Zins nach einem Freijahre im zweiten Jahre einen halben Vierdung, im dritten einen ganzen Vierdung, im vierten und den folgenden Jahren eine halbe Mark. Von jedem Hof-Platze (area pro curiis) sollen 6 culmische Pfennige

Page 51: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

234 (1 3 0 8 ) 79

zur Anerkennung der Herrschaft und des culmischen Rechts erlegt w erden. D er G ründer hat die kleineren Gerichte und den dritten Pfennig der grösseren ü ber Deutsche w ie Preussen, die Vergehen der letzteren richtet der Vogt; ferner die Hälfte der E rträge der bischöflichen Mühle am Schlosse, zu deren Rauten er die Hälfte der Kosten beiträgt. Die S tadt erhält das Recht eines freien Marktes am Sonnabende, freie Fischerei in der Alle zwischen den Stadtgrenzen und im See Ridos für eignen Tisch; die Erträge von den Fleisch-, Rrod-, Bäcker- und Schumacher-Ränken w erden zwischen ihr, dem Schulzen und dem Rischofe getheilt, die Bad­stube dagegen dem Schulzen allein überlassen. Datum in Ecclesia nostra kathedrali Anno domini M° CCC viij0. secundo Idus Augusti Indiccione sexta.

Pers. Johannes de Colonia (locator). — Testes, domini H en- ricus prepositus, Hermannus decanus, Heinricus Custos, B erthol- dus scolasticus, Petrus in Redyno, Jordanus in Kirsburg, Jo[hannes) in Hoilandia plebani Canonici Kccl. warm, domini Jo(hannes) in Brunsberg, Petrus in frowenburg, Heynemannus in Heilsberg ple­bani, Otto de Russen, Her(mannus) scrip tor , Theodericus venter, Conradus de Borow, Arnoldus de N tsa , W ilhelmus scultetus de Wormedith.

Loca. Heilsberg, fluuius Alne. molendinum sub Castro situm. lacus qui Ridos dicitur.

234) 13 0 8 . 12. August. Frauenburg. HTr. 143.Eberhard, Bischof von Erm land, verleiht m it Zustim m ung sei

nes Domkapitels seinem B ruder Arnold von Neisse 120 Hufen in Zudithen — (jetzt A r n s d o r f ) — zu culmischem Rechte. Hievon sind frei aus besonderer Gunst 10 H ufen, für die Pfarrkirche 6 H ufen, zu Dorfsanger und Gärten 1 Hufe und von den übrigen jede zehnte H ufe; für jede der noch übrigen Hufen beträg t der Zins zu Martini nach einem Freijahre im zweiten Jahre einen hal­ben V ierdung, im dritten und vierten einen ganzen, im fünften und den folgenden eine halbe Mark. Der Gründer erhält die kleinen Gerichte und den dritten Theil der grösseren , den Krug und das Recht eine Mühle anzulegen, w ofür er 3 Pfunde W achs an die Domkirche zu Lichtern liefern soll; endlich freie Fischerei in den anliegenden Seen für den eigenen Tisch. Actum et datum in Ecclesia nostra kathedrali in Castro domine nostre Anno do­mini M°. ccc. viij0. secundo Idus augusti, indiccione sexta.

Pers. Arnoldus de N ysa , frater nobler. — Testes, domini Heinricus prepositus, Her(mannus) decanus, Heinricun fuslos,

Page 52: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

80 235—236 ( 1308)

Borth[olomeus) Cantor, Bevtoldus scolasticus, Petrus in Redyno, Jordanus in Kyrsborg, Jo(hannes) in HoIIandia plebanus, Canonici Kcel. W arm, domini Jo{hannes) in Brunsberg, Pe{trus) in frowem - burg, Heinemannus in lle ilsberg , plebani, Otto de Russin, H er­mannus scriptor, Theodericus wenter, Conradus de Borow , Jo­hannes) de Colonia, W illus scultetus in W armedith.

Loca. Zudithen.

235) 1 3 0 8 . 7. September. Nr. 144.E berhard , Bischof von E rm land, gestattet Gerhard von der

Mül die Anlage einer Mühle und eines Kruges auf dem Felde Kibiten — ( K i w i t t e n ) — , w ofür er nächsten Martini 2 Mark, alsdann aber jährlich 3 Mark Pfennige Zins geben soll. Aus b e­sonderer G unst erhält derselbe freie Fischerei im M ühlenteiche für den eigenen Tisch. D atum anno domini M° CCC° viij0 Septimo ldus Septem bris, Indiccione sexta.

Pers, Gerhardus von der M üel. — Testes, dominus H e y (nemannus) plebanus in Heilsberg, Jo(hannes) aduocatus noster, Jo[hannes) scultetus in Heilsberg, Johannes institor.

Loca. Campus qui Kibiten w lgariter nominatur.

236) 1 308» 29* September. N r. 145.E berhard , Bischof von E rm land, überlässt m it Zustim mung

seines Dom kapitels an Johannes Belaw jene 50 Hufen auf dem Felde Schardenithen, w elche er früher dem R itter Johannes Citter- phennig verliehen hatte, mit allen N utzungen und Gerichten nach culmischem Rechte und mit noch 6 F reijahren , da 4 Freijahre bereits vorüber sind — (jetzt P i s s a u ) . — Derselbe hat 2 Reiter zum Kriege zu stellen, das gewöhnliche G etreide, 2 Pfunde W achs und zwei cölnische oder 12 culmische Pfennige jährlich zu Martini zu erlegen. Aus besonderer G unst erhält er freieFischerei für seinen Tisch in den angrenzenden Gewässern und Seen, die Insel im Pisse-See und die Hälfte des aus diesem See fliessenden Flüsschens bis zum See Locazar. Datum . . . . Anno incarnacionis domini Mccc0 viij0 iij Kalendas Octobris.

Pers. Johannes Belaw. Johannes quondam miles dictus Citter- phenning. — Testes, dominus Heyn{emannus) plebanus in Heils­berg , Otto de R üssen , Johannes adoocatus noster, Theodericus venter, Theodericus Sperling, Wilhelmus frater suus, W ynko. — per manus P etri Sacerdotis.

Loca. Campus Schardenithen. lacus pisse dictus. lacus qui locazar dicitur.

Page 53: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

237—239 (1 3 0 8 ) 81

237) 1 3 0 8 . 2 9 . September. Nr. 146.E berhard , Bischof von Erm land, verleiht m it Zustim m ung seines

Domkapitels an Johannes Belav zu seinen 50 Hufen noch 25 auf . dem Felde Schardaniten — (jetzt W a n g s t ) — mit allen N utzun­

gen und Gerichten und mit 6 Freijahren. Hiefür hat er einen Reiter zum Kriege zu stellen und die gewöhnlichen Abgaben zu entrichten. E r erhält freie Fischerei für den eigenen Tisch in den Seen Birdau und Pissa. Datum . . . . Anno incarnacionis do­mini M°. cccviij0. iij Kalend. Octobris.

Pers. Johannes Belaw. — per manus P elri Sacerdotis.Loca. campus Schardaniten. — lacus Birdav et pissa.

238) 13 0 8 . 15. October. Frauenburg. Nr. 147.Das Domkapitel von Erm land bestätig t Herm ann Schreiber

seinen früher erhaltenen Landbesitz — ( K ö r p e n ) — und ver­leiht ihm noch 30 Hufen in näher angebenen Grenzen bei Pack­hausen nach culmischem Rechte. Zur A nerkennung der H errschaft soll er jährlich zu Martini 3 Pfunde W achs an die Domkirche liefern. Datum in Castro domine nostre, Anno domini M. CCC. viij ipso die Idus Octobris.

Pers. Henricus prepositus, Hermannus decanus, Bertoldus scolasticus, Henricus custos, Bartholomeus cantor. — Hermannus Scriptor. — Testes, domini et plebani Johannes de brvnsberch, Pe- trus de castro domine nostre; item Otto de R vsse , Theodericus venter, tune temporis noster aduocatus, Gerco et Allexander, Con­radus de Borowe.

Loca. ville Burniten , Cvlwen, Seyen, Pokvsen, W orayne et W oyniten. aqua dicta Torpele.239) 1 3 08 .

Heinrich von Gera, K om thur von Elbing, verleiht an Eberhard und Rertold 60 Hufen zur G ründung eines deutschen Dorfes Na­mens E berhardsdorf — (jetzt G r e u l s b e r g bei Mühlhausen) — nach culmischem Rechte. 6 Hufen sind zum Schulzenamte frei; die ändern 54 Zinshufen haben 10 Freijahre. Das Uebrige w ie gewöhnlich. Datum anno domini M° ccc° viij0.

Pers. fr. Henricus de Gera commendator Elbingensis. Eber­hardus et Bertoldus (locatores). — Testes, frater fredericus de Wildenberg socius noster, frater Gunczelinus, frater Gotscho ma­gister silvarura, frater Henricus de Stouph.

Loca. villa Eberhardi villa nuncupata.Abschrift im E lb in g er S ta d ta rch iv . „Altes Copiebuch einiger Handfesten.“

Rvgesta. 6

Page 54: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

82 240—242 (1 3 0 8 — 1 3 0 9 )

240) 1 3 0 8 .Heinrich von Gera, K om thur von E lb ing , verleiht an Conrad

zur G ründung des deutschen Dorfes C o n r a d s w a l d e (Kirchspiels Tolkemit) 40 Hufen nach culmischem Rechte mit 9 Freijahren, wovon 4 freie Hufen /um Schulzenam te gehören, die anderen 36 Zinshufen sind. Das Uebrige w ie gewöhnlich. Datum anno do­mini M°. CCC°. viij.

Pers. Henricus de Gern, commendator Elbingensis. — honorn- bilis vir Conradus (locator). — Testes, fr. Fridericus de W ilden- berch, socius noster, fr. Gunczelinus, fr. goschko Magister silua- ruin, fr. Henricus de Stouph,

Loca. villa theutonicalis Conradi silua nuncupata.Abschrift im A rch ive des D o m k a p ite ls zu Frauenb. Priv.-B. C. fol. 36. und im E lb in g er S ta d ta rch iv : „Altes Copiebuch einiger Handfesten.“

241) 13 08 . 2 8 . December. Braunsberg. N r. 148.E berhard , Bischof von E rm land, verschreibt dem Preussen

T ichant 2 Haken Land, vom bäuerlichen Scharw erk frei mit der Verpflichtung, einen R eiter zum Kriege im Lande Preussen zu stellen, von jedem Haken einen Scheffel W eizen zu liefern und zur Anerkennung der H errschaft 1 Pfund W achs und 6 culmische Denare zu erlegen. Datum in Castro nostro B runsberg , Anno domini M° CCC° nono ipso die Innocentuni.

Pers. Tichant pruthenus. — Testes, frater Conradus ilictus de Aldemberg, tune temporis A duocatus, frater Fredericus socius suus, dominus Heynmannus plebanus in H eilsberg, Vilusius (sic)scultetus de Wormedith.

242) 1 3 0 9 . 26 . April. Frauenburg. N r. 140.Das Domkapitel von Erm land verleiht an Tyayde von Dyt-

maris 36 Hufen auf dem Felde Kaymiten ein deutsches Dorf — ( H e i s t e r n ) — zu gründen nach culmischem Recht. Hievon sind1 Hufe zur gemeinschaftlichen D orfsw eide, und 4 Hufen zum Schulzenam te frei, die übrigen 31 Hufen zinspflichtig. F ünf Jahre hindurch be träg t der Zins für die Hufe zu Martini zwei Scoter, dann eine halbe Mark. Der K rug giebt eine halbe Mark Zins. Der Schulz ha t die kleinen Gerichte und giebt von den grösseren den dritten Pfennig dem Kapitel. Die Grenzen sind näher ange­geben. Acta . . sub anno Incarnacionis domini M°. ccc° ix°. vj Ka- lendas Maij. Datum in castro nostro vrow enburg.

Page 55: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

243—244 ( t 3 0 9 ) 83

Pers. Henricus miscracione diuina prepositus eccl. warm.Hermannus decanus. — Tyayde de dytmaris (locator.) — Theo­dericus scultetus de Melzak. — Testes, dominus Bertoldus Sco- lasticus, dominus Bartholomeus Cantor, dominus Henricus Custos.— layci Hermannus Scrip tor, Theodericus butcch tune nosterexistens Aduocatus. Johannes mensurator, Conradus Sudowe.

Loca. Campus Kaymiten. — aqua W alscha. agri Theoderici sculteti de M elzak. villa puchuzen, villa kirpein. villa wurin.villa wayniten.

243) 1 3 0 9 . 12 . Juni. Sonnenberg. Nr. 150H einrich, Domprobst von E rm land, bestätig t den Verkaul

seines Schulzenam tes in B e t k e n d o r f mit 2*/, freien und l ‘/ 2 zins­pflichtigen Hufen, dem halben K ruge und den G eiichten anDi t mar von B raunau nach culmischem Rechte. Acta in monte Sonnen­berg Anno domini M°. ccc° ix° pridie Idus Junij.

Pers. Henricus miseracione diuina warm. eccl. prepositus. Gerburdis tielicta A lhardi quondam sculteti in B etkendorf — Ditmarus de Brunoic (emptor). — festes, domini Hermannus de­canus, Henricus custos, Bartholomeus Cantor, Canonici eccl. warm. Alle. rander de B ludow , Jordanus, Bernhardus de vlsen, Ebirko scultclus, Petrus de Cracouia , Heningus de S o d is , Nicolaus smeckebrade, Ciues in vrowenburg.

244) 1 3 0 9 . 8. August. Braunsberg. N p . 151.E berhard, Bischof von Erm land, bestätig t mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels die von seinem Vorgänger an Dietrich Bauch ge­schehene Verleihung von 10 Hufen au f dem Felde W ilkenlauken nach Inhalt seines früheren Privilegiums. Derselbe hat einen R eiter zur Landw ehr innerhalb der Diözese zu stellen und die gew öhnlichen Abgaben zu entrichten. Datum et actum inR runs- berg anno domini M° CCC° ix feria sexta proxima ante laurencii martyris.

Pers. dominus Henricus Kpiscopus predecessor noster. Theo­dericus Buch. — Testes, dominus H inricus prepositus, dominus Hermannus decanus, dominus Bertoldus scolasticus, dominus H em - ricus Custos, dominus Bartholomeus Cantor et alii nostri Canonici. Johannes plebanus in Brunsberg, Olto de Rüssen, Heynemannus flemingus, He rmannus scriptor , Jordanus de Schofsberg, Allexander.

Loca. campus W ilkenlauken.6 *

Page 56: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

84 245—246 (1 3 1 0 )

245) 1 3 1 0 . 1. Januar. UTr. 152.Sieghard von S chw arzburg , K om thur von C hristburg , und

Heinrich von Gera, K om thur von Elbing, übertragen an Hildebrand zur G ründung des Dorfes R e i c h e n b a c h von dem H ause Christ­burg 60 Hufen und von dem Hause Elbing 54 Hufen nach cul­mischem Rechte. Hievon sind für ihn 6 und 5 H ufen, und für die Kirche zum h. M athäus 4 Hufen frei; jede der noch übrigen 50 Hufen von Christburg soll 1 Mark und 2 H ühner, jede der noch übrigen 39 Hufen von Elbing aber 1 Mark und 2 fette Gänse zu Martini zinsen und vom Pfluge und Haken das gew öhnliche Getreide abtragen. Der Schulz hat einen freien Krug, ferner die kleinen Gerichte ü b er die Deutschen und ein D rittel der grösse­ren, w elche letztere w ie die Gerichte ü ber die Preussen den Kom- thuren verbleiben. Nach U ebereinkunft w erden jedes Jahr alle Rechte und Einkünfte, ausgenomm en der Zins und das Getreide, zwischen den beiden K om thuren abw echseln und ebenso das P atronatsrech t über die Kirche von ihnen w echselweise aus- geüb t w erden. Die alten Grenzen der H äuser von Christburg und Holland bleiben bestehen. M ühlen w erden Vorbehalten. Datum anno domini Millesimo Trecentesim o decimo in die Circumcisionis domini.

Pers. frater Syghardus de Swarczburch in Chrisburch et frater Heinricus de Gera in Elbingo commendatores. Hildebrandus (locator). — Testes, frater Rugerus vicecommendator in Chrisburchi frater Guntherus de Swarczburch juueuis, frater M erklinus, frater Gotjridus. Item «je E l b i n g o frater Helwicus vicecommendator, frater Gotzo Socius Commendatoris, frater H(einricus) de S ta u fe , frater H . Rutenus.

Loca. villa Rychnbach. — domus Pazlok.

246) 1 3 1 0 . 2 5 . Mai. Uär. 153.E berhard, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Herm ann von Bludow 64 Hufen auf dem Felde Klopotyten und den dritten Theil der W iese Puringe — (Dorf B l u d a u ) — sta tt der von seinem Vorgänger ihm verliehenen F elder Zygeniten und Sw arboniten in Pogesanien m it allen N utzungen , Gerichten und der Befugniss, eine Mühle und einen Krug anzulegen, nach culmischem Recht. Die Grenzen sind näher angegeben. Die zu gründende Kirche soll 4 H ufen mittelmässigen Ackers, und der Pfarrer, nach dem Gebrauche der ändern Kirchen in der Diözese, von jeder Hufe einen Scheffel Roggen und einen

Page 57: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

247 (1 3 1 0 ) 85

Scheffel Hafer zu Martini erhalten. Aus besonderer G unst w ird das P atronatsrecht ü ber die Kirche verliehen. H iefür sind zwei Reiter zur allgem einen L andw ehr innerhalb der Diözese zu stellen,2 Pfunde W achs und 2 cölnische oder 12 culmische Pfennige und das gewöhnliche Getreide zu en trichten; von diesen Abgaben, w ie von den W achtpfennigen ist 10 Jahre Freiheit. Datum et actum Anno domini M9. CCC°. decimo. In die beati vrbani.

Pers. Hermannus de Bludow (loca(or). — dominus Henricus predecessor noster. — Testes, fr. Cvnradus de M aldenburc noster aduocatus, frater Gerhardus rude socius suus, Henricus prepositus, Hermannus decanus, Rerloldus scolasticus, Hartholomeus Cantor, Henricus Custos, Canonici nostri Otto de R ussen , Gerco de K urwen , Allexander frater suus, Hermannus scriptor. M nrtinus rutetiberc, Orttein, Jordanus.

Loca. Campus Klopotyten et pratum puringe. — Cainpi zyge- niten et swarboniten siti in pogezania. — Granicia fratrum. Bauda fluuius. possessiones M artin i Rutenberch.

247) 13 1 0. 8 . Juli. Frauenburg. UTr. 154.E berhard, Bischof von E rm land, w eiset mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels seiner S tadt »Unser F r a u e n B u r g « ihr S tad t­gebiet m it allen N utzungen und dem dritten Theile der Gerichts­gefalle in näher angegebenen Grenzen nach Lübischem Rechte zu. Der jährliche Zins für eine Zinshufe beträg t 1 Vierdung. Die S tadt h a t freie Fischerei im frischen Haffe mit allen Gezeugen, nur A lw aten und K eutel ausgenomm en. Bei einer Translocation ver­bleibt ihr das Lübische R echt, w enn sie nicht um ein anderes b itten w ill. Sie kann ü ber ih r Besitzthum frei verfügen, hat einen freien M arkt und die Verkaufsbänke, darf ihre R athleute wählen und W ilküren m achen, nicht ohne Genehm igung des Bischofs. Zum Anniversarium seines Vorgängers Heinrich soll sie einen hal­ben Stein W achs an die Domkirche zu L ichtern und nach dem Tode des Bischofs E berhard zu dessen Anniversarium den ändern halben Stein geben. Sie erhält noch einen Theil des Landes bei Rosenwalt. — Datum et actum in Castro Domine nostre Anno in- carnacionis domini M. CCC. x. Octauo ydus Julii mensie.

Pers. Eberhardus d. g . wnrmiensis Ecclesie Episcopus. — Henricus predecessor noster. — Testes. Domini Henricus prepo­situs, Hermannus decanus, Bertoldus scolasticus, Bartolomeus cantor, Henricus custos, H artm vdus , magister Arnoldus, M agister Nicolaus, Petrus plebanus de Rediuo, Johannes plebanus de Hol-

Page 58: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

86 248—249 (1 3 1 0 )

landia, Canonici Ecclesie warm. Gerco de Curwen, A llexander frater suus, Theodericus miles, M artinus de Rutenberk, Jordanus de schafsberk , feudales Ecclesie nostre.' Hermannus scriptor, Conradus dives, W idco, Johannes albus, Consules ciuitatis Brunsberk.

Loca. ciuitas nostra, que Unservrowenburg w lgariter nomi- natur. — mons prope castrum, fossatum castri, pons castri. mons ante castrum vbi curie dominorum edificate sunt, curia domini Bar- tholomei. — agri dominorum et Johannis de Sodis. Kilien. illi de Ronenvelde. bona Jordani de Kalwe. termini illorum de Bylavwe vbi bona A lexundri terminantur. — Narussa. Bavya.

248) 13 1 0. 19 . August. Braunsberg. JSTr. 155.E berhard, Bischof von Erm land, verschreibt mit Zustim m ung

seines Domkapitels die, au f Bitten des Erzbischofs Ysarn von Riga und des Landm eisters von Livland Gottfried (von Rogga) an Albert von Buxe, einen B lutsverw andten seines V orgängers, geschehene Verleihung von 25 Hufen auf dem Felde K aw niten im Districte P i e k e b a r t — (jetzt B l e i c h e n b a r t ) — m it beiden Gerichten nach culmischem Recht zum Besitz. Es sind davon ein Reiter zur allgem einen L andw ehr zu stellen und die gew öhnlichen Abgaben zu entrichten. Aus besonderer Gunst ist freie F ischerei für den eigenen Tisch im angrenzenden Teiche gew ährt. Die Schenkung ist m it E rlaubniss des M etropoliten Erzbischofs Ysarn von Riga geschehen. D atum in Castro nostro B runsberg , Anno domini M° ccc° decimo, feria quarta infra Octauas Assumpcionis.

Pers. dominus Ysarnus s. R igensis Ecclesie Archiepiscopus, metropolitanus. frater Gotfridus M agister Lyvonie. Albertus dictus B u x e , consangwineus predecessoris nostri Henrici. — Teste«, frater Conradus de Maldemburg Aduocatus noster, dominus H eyn­inannus plebanus in H eilsberg, Otto de R üssen , Theodericus de ventre, Jo(hannes) de Colonia, Jo(hannes) diibrin mensurator.

Loca. in districtu dicto Piekebart et in Campo Kawniten. ♦4 249) 1 3 1 0. 4 . October. Thorn.

Heinrich von Ploczek, Grosskom thur des H aupthauses M arien­burg , verschreibt an Heinrich von Pen fünf Dörfer im Pom m er­lande m it den Rechten, w ie die R itter im Culmerlande ihre Güter besitzen. Acta . . in Thorun. Anno domini Millesimo Trecentesim o Decimo, In Die beati francisci confessoris.

Pers. fr .H einricus de Ploczek magnus Commendator Domus prin- cipalis Castri Sancte Marie. — Henricus dictus de pen. — Testes.

Page 59: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

250—252 (1 3 1 0 ) 87

Pralles S y f r idus in M eua, Theodericus de Lichtenhagen in Cul- mine, Gozswinus in Thorun Commendatores, Vlricus de Demleyne noüter Socius, H enricus Sacerdos noster capellanus. Item secu- Jares persone Bertoldus de Oczezowe miles Thomas de pen.

Loca. quinque villas in T erra Pomeranie sifas videlicet S y ro z - law, Swinolicze, Sueinelcowe, Kulewo et husino.

Original mit Siegel im Archive des D o m k a p ite ls in Frauenburg. Schiebl. K. Nr. 1. (Monumenta Regitten Nr. 12.)

250) 13 i 0. 7. October. Elbing.Peregrinus, Provinzial-Prior und die Diffinitoren des zu Elbing

abgehaltenen Provinzinl-Kapitels des Predigerordens aus der P ro ­vinz Polen legen für den Deutschen O rden Zeugniss ab und er­klären die gegen ihn erhobenen Anklagen für unw ahr. Datum apud elbingum in nostro capitulo provinciali anno domini M° CCC0 decimo Nonis Octobris.

,,frater Peregrinus prior provineialis ac diffinitores provincialis capituli apud elbingum celebrati fratrum ordinis predicatorum de provincia polonie.“

V o ig t , Cod. dipl. Pruss. T. II. Nr. 63. p. 73—74.

251) 1 3 1 0 . 18 . October.Die preussischen Bischöfe Hermann von Culm, Eberhard von

Erm land und Siegfried von Samland verw enden sich bei dem K ardi­nals-Kollegium für den Deutschen O rden in P reussen und erklären die gegen ihn erhobenen Anklagen für unw ahr. D atum in par- tibus Pruscie anno domini M° CCC0 X°. XV0 Kalend. Novembris.

,,frater Hermannus Culmensis, Eberhardus W ariniensis ac frater S ifr id u s Sambiensis Episcopi.“

V o ig t , Cod. dipl. Pruss. T. II. Nr. 64. p. 74—76.

252) 1 3 1 0 . 9 . Decembcr. Braunsberg. JVr. 156.Eberhard , Bischof von E rm land, verleiht an Conrad und Jo­

hannes, Söhne des Dollmetschers Johannes, deren Güter w egen der vielen Nachlässigkeiten im Dienste mit Recht der Herrschaft verfallen w aren, mit Rücksicht au f ihren vielverdienten V ater vier Hufen in Mynien — ( M i g e h n e n ) , — wo der Schulz sie anweiset, frei von allem Zinse; im Uebrigen stehen sie den Einw ohnern des genannten Dorfes gleich. Datum in Castro nostro Brunsberg Anno domini Mcccx. v° Idus Decem bris, iiijta feria post festum Beati Nicolai Confessoris et Pontificis gloriosi.

Pers. Johannes interpres, Conradus et Johannes tilii sui. — Testes, dominus Hermannus decanus, Heinricus Custos, B artho-

Page 60: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

88 253—254 (1310—131 1)

lomeus Cantor Eccl. warm. Hermannus Scrip tor , M ichael polonus avunculus prcdictorum.

Loca. villa M ynyen.

253) 1 3 1 0 . Braunsberg. N r . 157.E berhard , Bischof von E rm land, bestätig t m it Zustim m ung

des Domkapitels die von seinem V orgänger Heinrich an Theode- rich von Olsen geschehene V erleihung von 100 Hufen bei H ein­richsdo rf— ( H e i n r i c h s d o r f und V i e r z i g h u b e n ) — m it beiden Gerichten nach culmischem Rechte. Derselbe ha t 2 Reiter zur allgem einen L andw ehr zu stellen , und das gew öhnliche Getreide nebst 2 Pfunden W achs jährlich zu entrichten. Die Grenzen sind näher angegeben. Aus besonderer G unst w ird ihm das Patronat über die Pfarrkirche des genannten O rtes übertragen. Datum Brunsberg Anno domini M° cccx0.

Pers. Theodericus miles de Olzen. — Henricus predecessor.— Testes, domini Henricus prepositus, Hermannus decauus, B er- toldus scolasticus, Henricus C ustos, Bartholomeus Cantor, H firt- mudus de pyczen, Magister Arnoldus plebanus de R adino , Jorda- nus plebanus de kirsborg, Johannes plebanus de Hollandia, canonici eccl. warm. Otto de Russin , Albertus de Bayzen, Gerko de K ur- in« , Allexander frater suus.i *' Loca. villa Henrici. — aqua bauda. bona eorum de Bylow. granicie Sadeluci prutheni. bona illorum de wusyan. granicie fra- trum de Elbingo. Kurwen.

254) 1 3 1 1 . 4 . März. Braunsberg. N r . 158.Eberhard, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels an Heinrich und Theodor auf dem Felde Mynien— (jetzt M i g e h n e n ) — 100 Hufen m it den kleinen Gerichten und dem dritten Theil der grösseren nach culmischem Bechte zum Resitz. Hievon sind 10 Hufen aus besonderer G unst, von den übrigen jede zehnte w egen der Resetzung, und vier Hufen für die Kirche frei; der Zins für die noch übrigen Hufen beträg t im zweiten und dritten Jahre einen V ierdung, im vierten und den folgenden eine halbe Mark. Um Ansiedler herbeizuziehen, erhalten sie noch 3 Hufen zu einem K ruge und einer M ühle, w ofür sie, w ie für die erstgenannten 10 Freihufen, einen Stein W achs oder dessen W erth zu L ichtern an die Domkirche abtragen sollen. Datum et actum in Castro nostro B runsberg, Anno incarnaeionis domini M° CCC° xj°. iiij Nonas Marcij.

Page 61: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

2 5 5 -2 5 6 (131 1) 89

Pers. Heinricus et Theodericus frater suus (loca to res).— Testes, domini Heinricus prepositus, Hermannus decanus, Bertoldus jscolasticus, Bartholomeus Cantor, Heinricus Custos, H artm odus , M agister Arnotdus, Petrus plebanus io Reriino, Johannes plebanus in Hollandia, Canonici Eccl. W arm., frater Chonradus dictus de [M)aIdemberg, aduocatus noster, frater Gerhardus dictus Rüde, T h e o d e r i c u s miles, Gerko de Curtcen, A llexander frater suus, M a r tin u s de Rutembevg, Jordanus de Scho jsberg , feodales Eccl. nost., Widco, Hermannus scriptor, Conradus dives, Johannes albus, consules Ciuitatis Brunsberg. — per roanus Petri sacerdotis plc- bani in Castro domine nostre.

Loca. Campus Mynien.

255) 1 3 1 1 . 4 . April. Fraueuburg. Nr. 159.Das Domkapitel von Erm land bestätig t den zwischen Hening

von W irbin und Mathias von Lubek als Verkäufern und Heinrich Sweperyme als Käufer geschlossenen K auf von 7 Zinshufen in seinen Gütern Saw ers belegen — (Forstbelauf K n o r r w a l d ) — nach culmischem Recht. Der Käufer hat die kleinen Gerichte und den dritten Theil der grösseren und zahlt jährlich zu Martini eine halbe Mark Zins für die Hufe. Die Grenzen sind näher an ­gegeben. Datum in Castro domine nostre iij° Nonas Aprilis anno domini M° ccc° xj°.

Pers. Henricus prepositus, Hermannus decanus Eccl. warm. Heningus de wirben et M athias dictus Lubke, (venditores) Hen­ricus dictus sweperyme (emptor). — Testes. Allexander de bludow, Conradus de Borow , Berhardus de vlsen, Jordanus de schofsberg, feodales, Ebirhardus de frowenbvrg, Cristanus de Kylien, Ditmar de betkendorf, scultetus. Petrus de Cracouia, Heningus de Sodis, Johannes de Syrien et Hermannus de lippa , Cioes in frowenburg.

Loca. bona capituli que Sawers w lgariter nuncupantur. bona H en r ic i de s teyneke. aqua serie. bona velow. villa p o t te lk o w Ciuitas brunsberg. —256) 1 3 1 1 . 1. Juni. Domkirche. Wr. 100.

Das Domkapitel von Erm land verleiht dem vielverdienten Heinrich Roth 5 0 Hufen au f dem FeldePuchusen — ( P a c k h a u ­s e n ) — titulo locacionis zum Besitz'. Eine Mühle, ein Krug und 10 Hufen sind frei; jede der übrigen Hufen zinset eine halbe Mark jährlich zu Martini. Die kleinen Gerichte und ein Drittel der grösseren, ferner freie Fischerei innerhalb der Grenzen sind ge­w ä h rt, dagegen Jagd und Vogelfang Vorbehalten. Die Grenzen

Page 62: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

90 257— 258 (131 1)

w erden angegeben. Actum et datum in Cathedrali ecclesia nostra warm iensi Anno domini M° ccc° xi°. Kls. Junii.

Pers. Henricus prepositus warm. eccl. — Henricus ruffus.— Testes. Canonici Hermannus decanus, Bertoldus scolasticus, Henricus Custos, Hartmodus dictus de piczin, M agister Arno Idus, Teodericus buch aduocatus Capituli, Conradus de bnrow.

Loca. campus puchusen. — Borniten villa nostra. — campus Sugenyn. villa padeluchin.

257) 1 3 1 1 . 2 6 . Juni. Braunsberg. Nr. 161.E berhard , Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels dem Preussen Sadluco 8 Hufen auf dem Felde P ataurus — (jetzt adl. S a d l u k e n ) — zum Lehen, w ofür er einen Reiter zu stellen und die gewöhnlichen Abgaben zu entrichten hat. Aus besonderer Rücksicht erhält er das R echt, die Hufen auf beiderlei K inder zu vererben, frei darüber zu verfügen, mit nur 7 Eideshelfern zu schw ören und über seine preussischen Untersassen die kleinen Gerichte und die Hälfte der grösseren Gerichtsbussen. Datum et actum in Castro nostro Brunsberg Anno domini MCCCxj. vj° Kalendas Jun ij, in die Beatorum mar- tirum Johannis et pauli.

Pers. Sadlucus pruthenus. — Gerko de Ctirven. — Testes, dominus Hey[nemannus) de Heilsberg, Otto de Russen, Hermannus Scriptoris, Nicolaus Trumpe, Heynemannus flem ingus , H einricus iilius Eberhardt, Henningus a lbus , Schroyte pruthenus, Heinricus dictus Tulne.

Loca. campus patauris.

258) 1 3 1 1 . 8 . Ju li, fleilsberg. Nr. 162.E berhard, Bischof von Erm land, überlässt den Landleuten von

P i l n i k , w elche zur Zeit der Gefahr das Schloss zu Heilsberg vertheidigen sollen, das Feld am Schlosse und der Alle strom ­aufw ärts gelegen nebst e inerW iese in der Art, dass sie von dem (Bischofs-) Dezem für im m er, den Dienstpfennigen (denarii servi- ciales) für 6 Jahre frei sein, um so pünktlicher aber den W acht- dienst (custodiales) leisten sollen. Da sie stets treue Christen ge­wesen, dürfen sie nur mit ih rer E inw illigung auf eine andere Stelle versetzt w erden , keinen ändern Dienst als die Y ertheidigung des Schlosses Heilsberg übernehm en und haben ein W ehrgeld von 12 Mark. D atum et actum in Heilsberg Castro nostro Anno do­mini M° CCCxj in die sanctorum m artirum Kiliani et sociorum eius octauo Idus Junij.

Page 63: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

2 5 9 -2 6 0 ( 1 3 1 1 — 1 3 1 2 ) 91

Pers. Ruslici nostri dicti de Pilnik. — Testes, dominus Heyn- monnuft plebanus Ciuitatis nostre Heilsberg', Otto de Rüssen Ad­uocatus noster tune temporis, A llexander de Bindow, Hey{nrnan- vuft) flem ingi, Tilo de ü lsen , Jo[hannes) padluchen , T i ln Saxo, Jacobus tun« temporis interpres.

Loca. Castrum nostrum Heilsberg. — flumen Alna.

259) 1 3 1 1 . 3. September. Culm.Die W ittw e Adelheid Ulmann testirt in Culm zu verschiede­

nen wohlthätigen Zw ecken, unter ändern der Kirche und den Franziskanern in Braunsberg.

. . . „Ego Adilheydis reijeta Ulmanni institoris de Kungesberc felicis inemorie quondam in Thorun comoranli(s), gracia spirilus sancti opitulante sana adhuc corpore testameutum nie um facio et ordino in honore Dei et sue genitricis virginis Marie ob salutem animc mee ut spero salutare. primo do et lego ad edificium par-rochie in Culm ine............ Item Ecclesie fratrum minorum in B runs-berc. 1. l'ert. et fratribus ibidem I. fert. pro expensis........................Acta sunt hec in Culmine anno domini. M°. CCC°. Xl°. feria VI.ante Natiuitatem beate virginis M arie .........

V o ig t , Cod. dipl. Pruss. T. II. Nr. 66. p. 78.

2H0) 1 3 1 2 . — Frauenburg. Np . 163.Das Domkapitel von Erm land bestätig t einem gewissen F ried­

rich, B ürger von Holland, den Ankauf des Schulzenamtes in seiner im Territorium Malcekuke — M e i s a c k — belegenen Stadt von 121 Hufen, welches Amt früher Theoderich von Lichtenfelde als erster Schulze, dann H einrich W ollw eber Bürger in Holland be sessen, mit allen Nutzungen, Fischereien in der W alsch und dem Vogelfänge, nu r den E rtrag vom Bergbau ausgenomm en, un ter fol­genden Bedingungen: Sechs Hufen gehören dem P farrer und der K irche, 21 zur S tadtfreiheit und 10 dem Schulzen; für jede der übrigen 84 Hufen b e träg t nach 9 Freijahren der Zins eine halbe Mark zu Martini. Von den F leisch-, Brod-, Schuh- und Höker- Bänken gehört ein Drittel dem Schulzen, das zw eite D rittel der S tadt; die E rträge der Badstube w erden zur Hälfte zwischen dem Schulzen und der S tadt getheilt; von den grösseren Gerichten dagegen hat nur der Schulz den dritten Theil. Die Stadt hat culmisches Recht, das sich für die S tädte in Preussen bew ährt hat. Die Stadtgrenzen sind näher angegeben und dem Domkapitel und seinem Vogte 5 Morgen W iesen an der Walsch Vorbehalten.

Page 64: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

92 2 6 1 -2 6 2 (1312)

Datum in vrow enburg in Ecclesia nostra kalhedrali Anno domini M. ccc. duodecimo.

Pers. Henricus prepositus, Hermannus decanus. — Fredericus ciuis quondam Hollandensis. Theodericus de lichtenvelde noster ibidem primus scultetus. Henricus Lanitextor Ciuis in Holland.

Loca. Ciuitas nostra in quodam noslro territorio M nlcekuke pruthenice quod souat teuthunice M elzak — aqua W alschu. mete Rosengarten, termini Skuditen versus W oyniten usque ad fontem kavnyne. Campus pukhusen. ville Sugenyn et Laysen.

261) 1 3 1 2 . 11. Februar. Wormditt. N r. 164.E berhard , Bischof von E rm land, erneuert mit Rücksicht auf

die V erdienste des ehemaligen Kümmerers A ssow irt von Pogesa- nien , dem Sohne desselben Johannes M atruto , einem Preussen, sein beim Einfalle der L ittauer verlorenes P riv ileg ium — C o m a i - nen. — Die Grenzen w erden angegeben und E rbrech t verschrie­ben. D erselbe hat einen Reiter zum Kriege zu stellen, die ge­w öhnlichen Abgaben zu entrichten und erhält aus besonderer G unst die kleinen Gerichte. D atum in W orm dith Anno domini M° ccc0 xij° In Sabbato ante dominicam qua can la tur Inuocauit.

Pers. Johannes matruto filius Assowirt prutheni quondam Camerarii in pogezania et Byot patruus suus. — Henricus prede­cessor noster. — Testes, dominus Heynemannus plebanus in H els­berg. dominus H enricus plebanus in worroedith, dominus Stepha­nus noster Capellanus, Otto de Russin Aduocatus noster tune feinporig, Hermannus scrip tor , Theodericus venter, Johannes de byten, Tungo filius Curtheie, Johannes Camerarius, M ychael noster seruitur.

Loca. fluuius wisde vbi influit fluuius K rixtien vsque ad clausuram que osseke in prvtenico dicitur. aqua srnorde. pralum laswagie.

262) 1 3 1 2 . 2 0 . Mai. Braunsberg. Nr. 165.E berhard , Bischof von E rm land, ü berträg t auf den Feldern

Sworbonityen und Sandolis an Conrad von G rotkaw eine Mühle am W asser Jagoris und einen K rug mit einer Hufe — (jetzt W a l - t e r s m ü h l e ) , — w ofür derselbe in den ersten 4 Jahren eine Mark, dann ein und eine halbe M ark, nach Vollendung des Baues der M ühle aber den vollen Zins m it zwei Mark jährlich zu Johanni zu entrichten hat. Kein zw eiter darf eine andere Mühle hier an- legen. Aus besonderer G unst erhält C. freie Fischerei für seinen

Page 65: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

263—264 (1 3 1 3 ) 93

Tisch im M ühlenwasser. D atum in Castro nostro Brunsberg Anno incarnacionis domini MGCC xij° xiij Kal. Junii.

Pers. Conradus de grotkaw. — Testes, dominus Hermannus decanus Eccl. warm. Otto de Russen aduocatus noster, Conradus plebanus in glotlouia, Ludewico de glottouia, willmshouen scultetus in wormedithen.

Loca. Campi Sicorbonityen et Sandolis. aqua Jagoris.

263) 1 3 1 2 . 2 . Juli. Vrauenburg.W ilko von M arienfelde, Schulz in R o s e n g a r t (Kirchspiels

Layss), hat von seinen zum Schulzengute gehörigen 5 Hufen sei­nem Sohne Herm ann 3 Hufen mit dem Schulzenamte, den kleinen Gerichten und einem D rittel der grösseren erblich abgetreten und getrennt. Das Domkapitel von Erm land giebt Beiden freie Dispo­sition darüber, unbeschadet der Verpflichtung aller 5 Hufen zum Schulzenam te, verleiht den übrigen Dorfsbewohnern eine freie Hufe zu gemeinschaftlichem Nutzen, und bestim m t den Zins jeder der übrigen 45 Hufen au f eine halbe Mark jährlich zu Martini. Mühle und K rug zinsen eine Mark. Datum in Castro domine nostre ln Ecclesia nostra kathedrali Anno domini M. ccc. xij. vj° Nonas Julii.

Pers. Heinricus prepositus, Hermannus decanus. — W ilko locator et scultetus ville nostre Rosengarte dictus de Mergeuelde. Hermannus filius. — Testes. Büch Aduocatus capiluli nostri, H er­mannus scultetus de Kirchberg, H enricus scultetus de Henrichowe, Hermannus scultetus de Plastwik, Henricus scaltetus de puchusen, Conradus de alta villa scultetus, Jacobus Rinensis, Johannes ber- toldus, Rustici in R osengart.— Canonici: duminus Bertoldus sco­lasticus, dominus Henricus Custos, dominus Hartmodus de poytczm , M agister Arnoldus. —

Abschrift im Arch. des Domkapitels in Frauenburg. Privileg.-BB. F. fol. 38—39. E. fol. 32—33 und im Geh. Arch. Königsberg. Privi- legien-B. B. fol. 31.

264) 1 3 1 2 . 19 . December. Frauenburg. Ufr. 106.Eberhard , Bischof von Erm land, erläu tert das von seinem Vor­

gänger dem treuen Stam m preussen K urtige ertheite Privilegium und überlässt dem Sohne desselben T u n g e 10 Hufen auf dem Felde Spraw de, 5 au f dem Felde Bogatenis und 35 au f Kercus nach culmischem Rechte und, da er ihn für einen treuen Christen hält, un ter denselben Bedingungen, w ie bei deutschen Lehnsleuten.

Page 66: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

94 265 (13 1 3)

Derselbe hat 2 Reiter zum Kriege zu stellen und die gew öhnlichen Abgaben zu entrichten. Die F reiheit vom Burgen- und S tädtebau w ird bestätig t und die Anlage einer Mühle am jenseitigen Dre- w enzufer Vorbehalten. ‘Datum Anno domini M° CCC° xij°. xiiij Kal. Januarii in frow enburg in ecclesia nostra kathedrali.

Pers. H einricus predecessor noster. — prutenus Tunge , cuius pater dictus Kurtige. — Testes, domini Heinricus prepositus, H er­mannus decanus, Bertoldus scolasticus, Heinricus custos, H a r t- mudus de pitshin, Jordanus, M agister Arnoldus phisicus, canonici nostre ecclesie. domini Johannes in Brunsberg, Petrus in frowen­burg , et Petrus in Landesano plebani, Theodericus miles dictus de Visen, Otto de Russen aduocatus noster, A lexander , Jordanus de Schafesberge , Conradus de B orow , nostri ac nostre feodales ecclesie, Conradus dictus diues, Gozwinns et Tydemannus am - brosii ciucs in Brunsberg.

Loca. Campi Sprawde, Bogatenis et Kercus. aqua drywanta.

265) 1 3 1 3 . 12. März. Braunsberg. UTr. 107.E berhard , Bischof von Erm land, verleiht m it Beistimmung sei­

nes Domkapitels an Johannes Doberin in der Landschaft Glottouia, w ohin bis je tz t kein deutscher Ansiedler angezogen, 90 Hufen vor dem G lottauer Schlosse au f dem Felde W ene — (jetzt G l o t t a u ) — zu culmischen Rechten erblich zur Besetzung. Jede zehnte Hufe und ausserdem noch zwei, im Ganzen also 11 Hufen, sind als Schulzen­hufen frei, ferner zwei andere Hufen zur gem einschaftlichen Vieh­weide für D eutsche und Preussen bei Einfällen der L itthauer und 4 Hufen für die Kirche. Von den übrigen Zinshufen sollen nach2 Freijahren im dritten Jahre ein halber Vierdung, im fünften und sechsten ein ganzer, im siebenten aber eine halbe Mark für die Hufe in Purificatio B. M. V. gezahlt w erden. So lange die G üter nicht in ausw ärtige Hände übergehen, h a t der Schulze die kleinen und den dritten Theil der grösseren Gerichte; ü b er Preussen rich tet jedoch der Vogt. Der Krug b leib t dem Bischöfe, es darf aber Johannes einen zw eiten für sich anlegen und w enn der Bischof einen zw eiten für sich an leg t, gleichfalls noch einen än ­dern zu seinem Nutzen bauen. Von den Fleisch-, Brod-, Schuh- und H ökerbänken erhält der Bischof zwei, der Schulze den dritten Theil. In dem in ihrer Feldm ark belegenen See Kaymin haben die D orfsbewohner freie Fischerei für den eigenen T isch, der Schulze ausserdem noch im See Queze. Johannes darf sich noch ein ganzes Jahr, aber nicht länger, anderw ärts aufhalten. Datum

Page 67: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

266—267 (1 3 1 3 ) 95

e t actum in Brunsberg Castro nostro, anno domini M°. ccc0. xiijn. in die beati Gregorii.

Pers. Johannes dictus doherin . . . . cum ipse primus locator e x is ta t . — Testes. Hey(nemannus) plebanus in heilsberg, dominus Step ha n us Capellanus noster, Otto de Russen Aduocatus noster {unc temporis, Johannes de Wildenberg, Albertus ruthenus, Kunico et Tydeco, Ambrosius W idego , Rudolfus de Elbingo, Heinricus Ebirkonis, Goswinus, Arnoldus Ciues in Brunsberg.

Loca» territorium et districtus Glottouie vbi propter sui di- stanciam nullus adhuc locator se recepit. Campus Wene pruthcnice dictus ante Castrum Glottoviense.

266) 13 1 3. 2 6 . März. UTr. ie s-E berhard, Bischof von Erm land, verleiht mit Zustim m ung sei­

nes Domkapitels seinem vielverdienten Vogt O tto von Russen 44 Hufen bei W urm edyten — das heutige A l b r e c h t s d o r f — mit den grösseren und kleineren Gerichten nach culmischem Rechte erblich für beiderlei K inder seiner zweiten F rau Geruscha zum Besitze. Auch darf er eine Mühle anlegen. Hiefür hat der­selbe 2 Stein W achs, den einen an die Schlosskapelle in Brauns­berg, den ändern an die K athedralkirche zu F rauenburg zu liefern und das gewöhnliche Getreide zu entrichten. Datum et actum anno domini M. CCC. xiij. VII. Kalendas Aprilis.

Pers. Otto de R ussen , nunc aduocatus noster. — frater C[onradus) dictus zac magister per prusyam, fr. C(otiradus) de vuchtewangen magister generalis ac fr. Ka(rolus) similiter magister generalis ord. dom. th e u t, fr. H(enricus) degera magnus commen­dator et fr. H(enricus) marschalcus. — Geruscha secunda sua mulier legittima. — Thulgede, Passurgo, M ilade, prutheni. — Testes. Heynmannus plebanus in heylisberch, Johannes plebanus in Brunsberg, Th(eodericus) miles dictus devlsin , Gerco, Alex(ander) fratres. Heyn(mannus) vlem ingus, Theo[dericus) dictus Buch , Lubico, Jordan, Tunge, Tulgede, prutheni. Hermannus scriptor.

Loca. Ciuitas wurmedyten. — seria. Kalcstayn.

267) 1 3 1 3 . 1 3 . Ju li. Wr. 169.Eberhard, Bischof von E rm land, verleiht mit Consens seines

Domkapitels dem getreuen Preussen Steynam 6 Hufen au f dem Felde Wozo — (bei G r u n a u unw eit Gutstadt) — erblich für beide Geschlechter gegen einen Zins von einem Vierdung für die Hufe und gestattet ihm aus besonderer Gunst bei Eidesleistungen mit

Page 68: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

96 268—269 ( 1 3 1 3 — 1 3 1 4 )

höchstens 7 Personen als Eideshelfern zu erscheinen und über seine preussischen U nterthanen die grösseren und kleineren Ge­richte auszuüben. Datum et actum in Castro nostro Brunsberg Anno domini M. ccc xiij in die M argarethe Virginis.

Peis. Steynam pruthenus noster fidelis servitor. — Testes, dominus Jo[hannes) plebanus in Brunsberg dominus Jo(hannes) pre­positus, dominus Hey[nemannus) plebanus in H eilsberg, Heinricus de Baysen , flem yngus , Boryn , Tulegerde.

Loca. campus W ozo.

268) 1 3 1 3 . S. October.Der päpstliche N untius Franz von Moliano hebt auf V erw en­

den des päpstlichen Pönitentiars die über den Bischof Eberhard von Erm land und die P röbste der vier preussischen Bisthüm er verhängte Excom munication auf. Actum M alausan. vasionen. dioces. anno domini a Nativitate ipsius Millesimo CCCXIII0. In- dictione XI. die secundo Octobris Pontif. Clementis P. V. anno quarto.

Eberardus Bpiscopus W arm iensis, Henricus W armiensis, frater Hermannus Culmensis, frater Petrus Pomezaniensis et frater Gerwinus Sambiensis ceolesiarum prepositi.

O rig in a l im Geh. Arch. Königsberg. Schiebl. XL. Nr. 2. gedruckt in V o ig ts , Cod. dipl. Pruss. Tom. II. Nr. 72. p. 86—88.

269) 13 1 4« 2 5 . Januar. Braunsberg. ]Vr. 170.Eberhard, Bischof von Erm land, überlässt an Johannes Krebs

25 Hufen inK rebsw alde — ( K u r a u e r Forst) — nach culmischem Rechte mit den kleinen und einem D rittel der grösseren Gerichte zur Besetzung. Hiervon sind 3 Freihufen, jede der übrigen zinset nach 9 Freijahren eine halbe Mark zu W eihnachten. Vom Kruge, der Brod- und Fleischbank sollen 2 Pfunde W achs erlegt w erden. Da die W älder dicht und unbebau t sind, b le ib t Johannes für drei Jahre vom W achgelde und dem Bischofsscheffel frei. Datum et actum in B runsberg Castro nostro anno domini M° cccxiiij. in Conuersione sancti pauli apostoli.

Pers. Johannes dictus Cancer — Testes, dominus Heinricus prepositus Eccl. nost. Warm. — dominus petrus plebanus de fro- w em burg, dominus Humboldus plebanus in Rutem berg, dominus Stephanus capellanus noster tune temporis, Gerco diaconus tune temporis fllius ven tris , Gerko de Curworum et A llexander frater suus, Johannes de Bludow, Johannes de Rutemberg , Conradus

Page 69: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

1

Borow , Jordanus de Schofsberg, Rapoto filius gerkonis de Cur- worum.

Loca. mansi ct silve Creliswalde w lgariter modo dicti.

270) 1 3 1 4 . 7 . Mai. Frauenburg. IVr. 195.Heinrich von Sonnenberg, D om probst von E rm land, trifft

l e t z t w i l l i g e B e s t i m m u n g e n ü ber seinen Nachlass. Zur Stif­tung einer Vikarie am Altäre des Dom probstes in der K athedral- kirche, dessen Inhaber dem Chordienste beiw ohnen und w öchent­lich drei h. Messen lesen soll, w erden 12 Mark E inkünfte von der Mühle an der Baude bei Sonnenberg,, einer zw eiten zw i­schen Sonnenberg und W illenberg und einer d ritten bei Drews- dorf angewiesen. Das Domkapitel darf dieselben auch anderw ärts von seinen G ütern anw eisen und soll bei ein tretender Vermin­derung sie ergänzen. — Die E rblehne, 100 H ufen in Sonnenberg,50 in Schafsberg, und die Hälfte des Berges in Sonnenberg, e r­hält das Dom kapitel u n te r folgenden Bedingungen. Alle Güter verbleiben dem T estator für Lebenszeit. Nach dessen Tode b leibt Conrad von Borow für Lebenszeit im Besitze von 50 Hufen in Sonnenberg und B etkendorf, ohne alle V erpflichtung, und seine Familie erblich im Besitze der halben Mühle an der Baude. F er­ner sind 4 Jahrgedächtnisse in der Domkirche nach näherer Be­stim m ung zu begehen. Es sind Testam entsexekutoren ernannt. Actum vrowenborch in Ecclesia kathedrali w arm iensi in choro ante altare beate virginis anno domini M". CCC°. xiiij. Nonas Maij.

Pers. Ego Henricus de Sunnenbercli w ann. EccJ. prepositus, filius quondam H enrici Clipealoris de wratislauia. M agister W yttilo , Phylippus Leuoldus , Conradus de Borow. — Testes, domini et fratres mei Her(mannus) decanus, Ber(toldus} Scolasticus, H en- r(icus) Custos, N(icolaus) Cantor, A lexander) de Mergenborch, Jo[hannes) de Hollandia, Jo(hannes) de Brunsberg , Johannes de E l ­bingo, Jor(danus) de Krisborch et magister Arnotdus, Canonici W arm.

Loca. molendinum super aquam baudam prope montem Sun - tienberch. molendinum super riuuin, qui fluit inter montem S u n - nenbercli et villam W ildenberch , quod Vuchshol dicitur. molendinum prope Andrewesdorph. Schaphbercli, Betkendorph.

271) 1 3 1 4 . 1 2 . Juni. arr. 171.Das Domkapitel von Erm land tauscht von Geza von Pokarw en,

einer T ochter des Johannes Fleming, im Beistände ihres V orm undes Heynemann Flem ing, 12 Hufen im Dorfe Kilien gegen 28 H ufen

Regesta. 7

270—271 (1314) 97

\

Page 70: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

98 2 7 2 -2 7 3 (1314)

au f dem Felde Raw os — ( R a w u s e n ) — nach culmischem Rechte ein. Die A bgaben sind die gew öhnlichen. Datum anno domini M. CCG. quarto decimo. ij. Idus Junii.

Pers. H einricus prepositus, Hermannus decanus. honesta femina domina Geza dicta de Pokarwen quondam Johannis Fla- rningi filia. tutor ipsius Heynmannus Flamingi. — Testes, dominus Heynmannus de hcylsberch plebanus, dominu.s Petrus in Vrowen- burch plebanus, Theodericus de vlsen Mllcs, Hercwicus de Pokar- wen, Otto de R ussen , Gerko de Curwen, A llexander et Johannes de Bludowe fra tres, Eherko de Vrowenburch , Jordanus, Theode­ricus Buch.

Loca. villa Kylien. — campus Rawos. villa langnwalde de nouo locata, campus Sweyuten. campus Gydiliget/n.

272) 1 3 1 4 . 2 4 . Juni. Holland.Friedrich von W ildenberg, Spittler und K om thur von Elbing,

verschreibt an Michael zum Dorfe Schonem or — (jetzt S c h ö n - m o o r ) — 44V2 Hufen nach culmischem Recht. Zum Schulzenam te gehören 4 1/, Hufen. Das Uebrige w ie gewöhnlich. Actum et da­tum in hollandia Anno domini M° CCC° xiiij in natiu ita te beati Johannis baptiste.

Pers. fr. Fridericus de Wildenberch, ord. s. Marie bosp. Irlm. dom. Theut. hospitalarius et commendator Elbingensis. — M ichael (loeator). — Testes, fr. Hermannus vicecommendator, fr. Helwicus prouisor hospitalis, fr. Conradus Kezelhuth magister nemorum El­bingensis, fr. gotfridus et fr. henricus socii nostri.

Loca. villa Schonemor.Abschrift im E lb in g er S ta d ta rch iv . „Altes Copiebuch einiger Handfesten.“

273) 1 3 1 4 . 1 2 . November. Braunsberg. UTr. 172.E berhard , Bischof von Erm land, bestätig t den von A lbert Bür-

meyse geschehenen K auf von 2 Hufen 7 Morgen Acker für 20 Mark preussisch und einen jährlichen Zins von P /j Mark, und gestattet ihm aus besonderer Gunst, in seinen H äusern E rz , Eisen, Flachs und W olle zu verkaufen, einen K rug anzulegen und hier Handel zu treiben. Datum B runsberg Anno domini MGCC xiiij in cra- stino Beati Martini Episcopi.

Pers. A lb er tu s dictus Bürmeyse. — Jacobus filius W ides- gonis cognatus noster. — Testes. Johannes albus, Kuneco diues, Johannes dobryn , R udolfus de E lbingo, Tidemannus ambroaii,

Page 71: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

274—276 (1 3 1 5 ) 99

Conradus sororius ambrosii, Bertram us pellifex, M artinus de Kyle, M ichael, Ciues in Brunsberg.

274) 1 3 1 5 . 2 1 . Mai. Frauenburg. N r . 173.Das Domkapitel von Erm land bestätig t den V erkauf von

22‘/j Hufen im Felde Borwite und von 10 Hufen inP enefeld durch Johannes Padluche an Thomas, Sohn des Schulzen E berhard von Altmark für 190 Mark mit allen bisherigen Rechten nach culmi­schem Recht — ( P o d l e c h e n ) . — Es ist ein Reiter zum Kriege zu stellen und die gewöhnliche Abgabe zu entrichten. Datum V row enburch anno domini M. CCC. Quintodecimo. xij°. kalendas Junij.

Pers. Heinricus prepositus, Hermannus decanus. Johannes Padluche (vcnditor). Thomas filius quondam Eberhardi sculteti de Aldenroarkte (emptor). — Testes. Theodericus de Visen Miles, Otto de R ussen , Alexander de B ludow e, Cunradus de Borowe, H emricus ßam ingus , Heinricus de B aysn, Jordanus de Schaphs - berch.

Loca. Campus Borwite intra limites villarum Pilgrimsdorph, Pokhusen, Langenwalde. — campus Peneuelt.

275) 1 3 1 5 . 2 4 . Juni. Heiisberg. N r. 174.E berhard , Bischof von Erm land, verleiht den beiden Preussen

Queyrams und Cometris, die ihrer V erw andten w egen sich in des Bischofs Land begeben haben, 15 H ufen au f dem Felde Cluteyne— ( K l o t a i n e n ) — in näher angegebenen Grenzen nach E rb ­recht, w ofür sie einen R eiter zum Kriege stellen und die gew öhn­lichen Abgaben entrichten sollen. Um neue Ansiedler herbeizu­ziehen, gew ährt er ihnen besondere V orrechte in der Erbfolge, dem G erichte, ferner den dritten Theil der Poleyde, Bienen in ihren Grenzen, und Fischerei für ihren Tisch mit kleinen Gezeugen in den Seen Synsarne und Ausklote. Datum Heylsberg anno do­mini M° CCC0. xvn. In N atiuitate beati Johannis Baptiste.

Pers. Queyrams et frater suus Cometris prutheni. — Testes, dominus Hey(nmannus) plebanus in Heiisberg, A llexander tune tem - poris aduocatus, Jo(hannes) Padeluche, Jo(hannes) Belyn, Tulegede, Sawarycke et Sylige prutheni.

Loca. Campus Clvteyne versus villam N asteriten. lacus S yn ­sarne et ausclote.

276) 1 3 1 5 . 2 4 . Juni. Holland.Friedrich von W ildenberg, Spittler und K om thur von Elbing,

vjerleiht an Arnold zum Dorfe S t e i n o r t 20 H ufen nach culmi-^ *

Page 72: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

100 277—278 (1 3 1 5 )

schem Recht. Die 18 Zinshufen erlegen für die Hufe eine halbe Mark zu M artini und zwei fette Gänse (duas aucas inpingw atas) zu jeder Jahreszeit au f Verlangen. Das Uebrige w ie gewöhnlich. D atum et actum Holland sub anno domini M° CCC° xv°. in nati- u itate sancti Johannis baptiste.

Pers. fr. Fridericus de Wildenhurch hosp. s. Marie Irlm. dom. theut. hospitalarius et commendator Elbingenais. Arnoldus (locator). — Testes, fr. Hermannus vicecommendator, fr. Helwicus prouisor hospitnlis, fr. Conradus Kesselhut m agister nemorum E l- bingensis, fr. H einricus et fr. Hencxelinus socii nostri.

Loca. villa Steynorth.Abschrift im E lb in g er S ta d ta rch iv : „Altes Copiebuch einiger Handfesten.“

277) 1 3 1 5 . 11. November. Frauenburg. a rr. 175.Das Domkapitel von Erm land bestim m t zur G ründung des

Dorfes Sugenyn — ( S u g n i e n e n ) — 52 Hufen in näher bestim m ­ten Grenzen und ü b erträg t die Anlage desselben den Brüdern Johannes und Nicolaus von Neukirch nach culmischem Recht un ter folgenden B edingungen: Zum Schulzenam te gehören 5 Hufen und die kleinen Gerichte ü ber die D eutschen. Die Gerichte über P reussen , sow ie die grösseren ü b er D eutsche verbleiben dem D om kapitel, das nur den dritten Theil der eingehenden Strafen abgiebt. Zwei Hufen sind zu gemeinschaftlichem Nutzen frei, jede der übrigen zinset nach 9 F reijahren eine halbe Mark. K rug und Mühle bleiben Vorbehalten. Die D orfsbewohner gehören zur Pfarrkirche in Mehlzack und haben von 50 Hufen dem Pfar­re r als M essgetreide (annona missalis) jährlich einen Scheffel Boggen und einen Scheffel Hafer für die Hufe abzutragen. Actum et datum vrow enburg Anno domini M° ccc°. xv° in die beati M artini Episcopi.

Pers. Henricus prepositus Hermannus decanus. — Johannes et Nicolaus fratres dicti de Nutcenkirchen. — Testes, dominus Jo ­hannes in M cl/ak , dominus Gotfredus in villa leysen, plebani, Fritzko in Melzak, M artinus in laysen, W alterus in Rosengarten, Sculteti, Johannen de Judendorf Ciuis melzaccensis.

Loca. villa Sugenyn. villa leysen. Ciuitas M elzak. bona illo- rum de heystern et prutheni Regun.

278) 1 3 1 5. 26. November, fllarienburg. JVr. 176.Der Hochm eister Karl von Trier schenkt dem H o s p i t a l e

das H aupthauses seines Ordens (in E l b i n g ) zur besseren Pflege

Page 73: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

279—280 (1 3 1 6 ) 101

der K ranken das Dorf R e i c h e n b a c h mit 115 Hufen in der Art, dass 4 Hufen der Kirche St. M atthei daselbst und 11 dem Schul­zen Heinrich als Freihufen gehören, jede der übrigen aber eine Mark und 4 H ühner zu W eihnachten dem Hospitale zinsen sollen. Vom Pfluge w ird an Getreide 1 Scheffel W eizen und 1 Scheffel Roggen gegeben. Später erm itteltes Untermass soll gleichmässig von den O rdensgütern der H äuser Christburg und Elbing ergänzt w er­den. Der Schulz h a t die kleinen Gerichte, ein D rittel der grösseren und nur einen Krug, dagegen verbleiben dem Hospital die anderen zwei Drittel der grösseren Gerichte, die übrigen K rüge, d asW ach t- geld, M ühlenplätze und andere Dienste.

Pers. fr. Karulus de Treueri, ü rd . hosp. s. M. T . Irlt. g e­neralis M agister. — Henricus scultetus. — Testes, fr. W ernherus magnus commendator, fr. fr idericus de wildenherg bospitalarius, fr. Lutherus de Rrvnswich Drapparius, fr. Johannes schrupe T he- xaurarius, fr. Helwicus subhospitalarius.

Loca. villa Rychenhar.h.

279) 1 3 1 6 . 2 8 . Juni. Heilsberg. Mr. 177.Eberhard, Bischof von Erm land, verleiht dem Müller Gerhard

an dem W asser zw ischen den Surninen und dem Felde Swoben einen Platz zu einer Mühle — (spätere K r a u s e m ü h l e , je tzt K lutkenm ühle) — einen Krug, 15 Morgen Land und eine W iese gegen einen jährlichen Zins von 3 Mark. Datum et actum in Castro nostro H eilsberg, anno domini M° ccc xvj°. in vigilia bea- torum petri e t pauli apostolorum .

Pers. Gerhordus molendinarius. — Testes, dominus H eine- mannus plebanus in Heilsperg, dominus Cunradus plebanus in Glot- touia, Johannes w ildenherg , Tylo scultetus de Glottouia in villa Theutonica et Johannes gener ipsius. per manus domini Stephani nostri Capellani tune temporis.

Loca. aqua que decurrit inter Surninos et campum Swoben.

280) 1 3 1 6 . 13. Juli. Heilsberg. IVr. 178.Eberhard, Bischof von Erm land, überlässt an O tto von Fiscbau

60 Hufen au f dem Felde Dissemen und den angrenzenden Feldern nach culmischem Rechte mit den kleinen und einem D rittel der grösseren Gerichte zum Besitz — (jetzt B e n e r n ) . — 6 Hufen zum Schulzenam te und 4 für die Kirche sind frei; jede der ü b ri­gen zinset nach 10 F reijahren eine halbe Mark. Um neue An­siedler herbeizuziehen, w ird der Zins vom Kruge nur auf 2 Pfunde

Page 74: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

102 281—282 (1316)

W achs und von der M ühle au f eine Mark bestim m t auch freie Fischerei für den eigenen Tisch in den angrenzenden Seen gege­ben. W ird zufällig W ild von den E inw ohnern erlegt, so soll hieraus kein Präjudiz erw achsen. Später sich ergebendes Ueber- oder Unterm aas soll an der Dorfsgrenze nach Heinrichsdorf ab- oder angeschnitten w erden. D atum Heilsberg anno domini M. ccc. xvj°. in festo sancte Virginis M argarethe.

Pers. Otto de Vischouia (locator). — Testes, dominus H ey - (nemannus) plebanus in Heilsberg', dominus Har[tolomeus) plebanus in villa Arnoldi, dominus C[onradus) plebanus in Glottovv, Otto de Russen, Arnoldus frater noster, Jo{hannes) de wildenberg, J o ­hannes) scultetus in Heilsberg', Hermannus de Swenkitten.

Loca. campus dissemen. — villa henrici.

281) 1 3 1 6 . 18. October. Holland.Friedrich (von W ildenberg), Spittler und K om thur von Elbing,

verschreibt an Nicolaus den K rug im Dorfe S c h ö n e b e r g gegen einen jährlichen Zins von 2 Mark zu M artini und 4 H ühner zu jeder Zeit, w enn sie gefordert w erden. Actum et datum Hollandie Anno domini MCCCxvj in die sancti Luce ewangeliste.

Pers. fr. Fridericus hosp. s. M. Irlm. dom. th. hospitalarius et commendator Elbingensis. Nicolaus (tabernatnr). — Testes, fr. Hermannus saxo vicecoramendator, fr. G otfridus provisor hospi- talis, fr. Conradus Kesselhutli mag'ister nemorum elbingensis, fr. Hinricus et fr. Conradus socii nostri.

Loca. taberna in villa Schonenlerg.Abschrift im E lb in g e r S tad tarch iv : Altes Copiebuch einigerHandfesten.“

282) 13 1 6. 25 . December. Holland.Friedrich (von W ildenberg), Spittler und K om thur von Elbing,

verschreibt an Johannes W igand 42 H ufen nach culmischem Recht zu dem deutschen Dorfe Rapotendorf — (jetzt R a p e n d o r f ) . — Zum Schulzenam te gehören 2 Freihufen, jede der übrigen 40 zin­set 1 Mark zu Martini und 2 H ühner. Das Uebrige w ie gew öhn­lich. Datum Holland Anno domini MCCCxvj ipso die natalis do­mini nostri Jesu Christi.

Pers. fr. Fridericus o. d. Th. hospitalarius et commendator Elbingensis. — Johannes W igandi Alias (locator). — Testes, frater Hermannus saxo vicecommendator, fr. Gotofridus provisor hospi-

Page 75: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

283—285 (1 3 1 7 ) 103

talis io Elbingo, fr. Conradus magister nemoram, fr. Heinricus et fr. Conradus de W aryn soeii nostri.

Loca. villa theutonicalis Rapotendorff.Abschrift von G r ü b n a u im Elbinger Stadtarchiv.

283) 1 3 1 7 . 7. Juni. Avignon.P apst Johannes X X II träg t dem Dechanten von Erm land auf,

den S treit des deutschen Ordens mit dem Bischöfe von Cujavien w egen des Patronatsrechts ü ber die Kirche in Schw etz zu e n t ­scheiden. Datum Auinion. vij Idus Junii. P. n. anno I.

O rig in a l im Geh. Arch. Königsberg. Schiebl. VII. Nr. 1. gedruckt in V o igts,.C od . dipl. Pruss. Tom. II. Nr. 80. p. 98.

284) 1 3 1 7 . 12. Juli. Frauenburg. jVp. 179.Das Domkapitel von Erm land überträg t m it Zustim m ung des

Bischofs E berhard an H erm ann Malachin 40 Hufen auf dem Felde Glewiske nach culmischem Recht zu einem Dorfe — ( K l e e f e l d ) . — Der Schulz bat 4 F reihufen, die kleinen G erichte, ein Drittel der grösseren, und den halben K rug. D er K rüger darf kein Bier b rauen und dieses nur aus der S tadt Mehlsack holen. Jede der üb .igen Hufen zinset jährlich zu M artini eine halbe Mark. Die Grenzen sind angegeben und Areal zu einer Mühle Vorbehalten. Datum in Castro dornine nostre apu t Ecclesiam kathedralem Anno domini M. cccxvij. ij Idus Junii.

Pers. Henricus prepositus, Hermannus decanus. Ebirhardus Episcopus Eccl. warm .— Hermannus Malachin (locator).

Loca. campus Glewiske pruthenice vocatus. — ciuitas nostra M elzak. — villa nostra Henrichowe. — lacus Thaut. — xxx mansi Ernesti Aduocati nostri. — campus woynilen.

285) 1 3 1 7 . 2 9 . Juni. Frauenberg. Wr. 180Das Domkapitel von Erm land bestätig t Gerhard von M arwitz

den K auf des Schulzenamtes in R o s e n g a r t nach culmischem Recht. Dazu gehören von den 51 Dorfshufen 5 H ufen, die klei­nen Gerichte und ein D rittel der grösseren. Mühle und Krug zinsen eine Mark. Eine Hufe ist zu gemeinschaftlichem Nutzen frei, jede der übrigen zinset eine halbe Mark. Von 50 Hufen ist dem Pfarrer das M essgetreide (annona missalis) mit einem Schelfei Roggen und einem Scheffel Hafer für die Hufe zu geben. Datum vrow enburg, in loco nostre cathedralis ecclesie. Anno incarna- cionis domini M° ccc0 xvij0. in die festo beatorum Petri et Pauli Apostolorum.

Page 76: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

104 286—287 (1 3 1 7 )

Pers. Henricus prepositus, Hermannus decanus Eccl. warm. Gerhardus dictus de m arw itz quondam ville Kirsuelt scult. W ai­th eru» et Jacobus fratres. — Testes, domini fJohannes Ciuitatis melzak, G otfridus ville laysen plebani, Ernestus noster aduocatus, Fredericus in Melzak, M artinus in laysen, Henricus in Heinrichow, Henricus in puchusen, Sculteti. — Canonici, domini Bertoldus Scolasticus, Henricus dictus de Wogenap Custos, M agister iVy- colnus dictus de damis cantor, Albertus quondam plebanus in M arienburg, M agister Arnoldus, Johannes plebanus in Brunsberg, Johannes plebanus in hollant.

Loca. villa nostra Rosengarten.

286) 13 1 7. 13. October. Frauenburg. N r. 181.Das Domkapitel von Erm land vertauscht mit Heinrich von

M achwitz 16 Hufen auf dem Felde Tristin — (jetzt der W ald A p p e l a u ) — gegen 14 Hufen au f dem Felde Glebiske, w elche letzterem früher au f Bitten des Landkom thurs Heinrich von Gera verliehen, nun aber bei Besetzung des Feldes Rudicus hinderlich sind , nach culmischem Rechte. S tatt des Kriegsdienstes ist ein S tein W achs zu liefern, die ändern Abgaben sind w ie gewöhnlich. Die Grenzen w erden näher angegeben und freie Fischerei für den eigenen Tisch im See T hau t m it kleinen Gezeugen bew illigt. Datum V row enburch in Ecclesia nostra kathedrali. Anno domini M. ccc. xvij. iij° Idus Octobris.

P«rs. H einricus prepositus, Hermannus decanus, fr. H einri­cus de Gera Commendator provincialis terre Culmensis, duin esset commendator domus Elbingensis. Heinricus de M achwitz. — Testes. A lexander de Bludowe, Otto de R u ssen , Th(eodencus) dictus Buch , Heinricus flam ingus, Johannes Dohrin.

Loca. campus Glehisken. campus Rudicus eampus Tristin . villa Wosn. bona ville Bertingen. aqua W alske.

287) 1 3 1 7 . 15. October. Frauenburg. N r. 182.Das Domkapitel von Erm land tauscht, um das D orf H o h e n ­

d o r f zu gründen, von Elisabeth, W ittw e Conrad’s Sudow, zwölf Zinshufen gegen 6 Freihufen daselbst ein. Sie stehen un ter derG erichtsbarkeit des V ogtes, kleinere Rechtshändel darf jedochder Schulz entscheiden. Datum in vrow enburg apu t ecclesiam nostram kathedralem Anno domini M°. ccc. x. Septimo Idusoctobris.

Pers. Henricus prepositus, Hermannus decanus. — Elisabeth quondam Conradi Sudowe relicta. — dominus Jordanus noster

Page 77: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

288—289 (1 3 1 7 ) 105

concanonicus. luchto scultetus. — Testes. W ilhelmus de B ernhar- disdorf, Johannes de m elzak , G otfridus de layzen , plebani, A llexan ­der de Bludow Aduocatus noster, Johannes dohrin.

Loca. villa Hoendorf.

288) 1 3 1 7 . 1 5 . October. Frauenburg.Das Dom kapitel von Erm land verschreibt m it Beistimmung

des Bischofs Eberhard an Ludeko, Schw estersohn des verstorbe­nen Conrad von Sudau, ausser den 6 Hufen für die W ittw e des letzteren noch 44 Hufen auf den Feldern Hoenfelt und Stolgiten — (Dorf H o h e n d o r f ) — nach culmischem Recht. Zum Schulzen­am te gehören 4 Freihufen und ein K rug, ein D rittel der grösseren Gerichte und die kleinen. Der K rug zinset eine halbe Mark zu M artini, und ebenso nach 8 Freijahren jede der 40 Zinshufen. Areal zu einer Mühle ist Vorbehalten. Datum vrow enburg aput ecclesiam nostram kathedralem Anno domini M. ccc. xvij Idus Octobris.

Pers. Henricus prepositus, Hermannus decanus. — Ludeko sororius quondam Conradi de Sudowe dicti. matrona Elizabeth Conradi predicti relicta.

Loca. Catnpi hoenfelt et Stolgiten.Abschrift im Arch. des D o m k a p ite ls in Frauenburg. Privilegien-BB. F. fol. 60—61. E. fol. 49—50. und im Geh. Archiv zu Königsb.Privilegien-Buch B. fol. 46.

289) 1 3 1 7 . 2 2 . November. Heilsberg. UTr« 188.Eberhard, Bischof von Erm land, verleiht dem Preussen Pray-

bu tz au f dem Felde Laukins zwei Haken Land von bäuerlichem Scharw erk frei, w ofür er einen Reiter zum Kriege stellt, die ge­wöhnlichen Abgaben entrichtet und auch das W achtgeld nach Landessitte erlegt. Aus besonderer G unst w ird ihm gestattet, die Dezem - Scheffel au f dem Schlosse in Heilsberg abzuliefern. Datum in Castro nostro H eilsberg Anno domini M. CCC. xvij. in die Beate Cecilie virginis.

Pers. Pruybutz pruttienus. — Testes. Allexander noster tune temporis aduocatus, Jo(hannes Padlucho , Sibocho, Wtlhelmus Sperling . Albertus R u thenus , Theodericus filias fratris nostri, Taysoth et Possiancho Camerarii nostri. — per manus domini Tilonis nostri tune temporis Capellani.

Loca. campus laukins.

Page 78: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

106 290—292 (1 3 1 8 )

290) 1 3 1 8 . 15 . Jani. Heilsberg. STr. 184.E berhard, Bischof von Erm land, verschreibt m ehreren Preussen

2 Haken au f dem Felde Laukoslauk frei von bäuerlichem Schar­w erk, w ofür sie einen Beiter zum Kriege stellen und die gew öhn­lichen Abgaben entrichten sollen. D atum in Castro nostro Heils­berg. Anno domini M cccxv iij------- Yiti e t Modesti e t Crescencie.

Pers. prutheni Thetstico , noster tune temporis Camerarius, Neimoco, Surtewe, Cotulne, Kenerwes et hasing f ra tre s .— Testes. Allexander noster tune temporis aduocatus, Heunemannus pleba- nus in Heilsberg, Albertus ruthenus, Johannes Padelucho, Johannes Scultetus in Heilsberg, Theodericus et Laurencius fratrum nostrorum filii. — per manus domini Thilonis nostri. tune temporis capellani.

Loca. campus laukoslauk.

291) 1 3 1 8 . 6 . Juli. Heilsberg. UTr. 185.Eberhard, Bischof von Erm land, verschreibt dem M üller H ei­

nem ann und seinen E rben beiderlei Geschlechts die M ü h l e am F l ü s s c h e n S u n a in der glo ttauer Landschaft und den K rug mit 4 Morgen Land nach E rbrech t gegen einen jährlichen Zins von3 Mark. Aus besonderer Gunst w ird ihm gestattet, Fischerei lür den eigenen Tisch m it kleinen Gezeugen im Fischteiche, zum Damme die E rde von beiden F lussufern zu entnehm en und einen O berteich anzulegen. W ird das Feld, w orauf die Mühle liegt, mit D eutschen besetzt, so erhält dieselbe eine Zinshufe, und niemand sonst darf einen K rug anlegen. D atum in Gastro nostro Heils­berg Anno domini M° ccc xviij0 in O ctaua beatorum Petri et Pauli Apostolorum.

Pers. Heinemannus molendinarius. — Testes, dominus H ei- nemannus plebanus in Heilsberg', Allexander Aduocatus noster tune temporis, Jo(hannes) de Wildenberg, Jo(hannes) scultetus de Heils­berg, Albertus Ruthenus, Jo[hannes) P adluche , Theodericus filius fratris nostri, Tilo noster tuoc temporis Capellanus

Loca. territorium glotouiense. — aqua, que Suna pruthenicali vocabulo dicitur.

292) 13 1 8. 9. Juli. Heilsberg. UTr. 186.Eberhard, Bischof von E rm land , verleiht an Ludecho, einsti­

gen Schulzen von L entzen, 67 Hufen in dem Districte Tlokowe nahe bei den V erhauen, nach culm ischem R echt — (jetzt Dorf L o k a u ) . — Sechs Hufen zur K irche, eine zu G ärten und jede zehnte zum Schulzenam te sind frei; jede der übrigen 54 Hufen

Page 79: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

293—294 Ct 3 1 8 ) 107

zinset nach einem Freijahre im zweiten und dritten einen halben Vierdung, im vierten und fünften einen ganzen, im sechsten und den folgenden Jahren aber eine halbe Mark zu Martini. Von den Gerichten erhält der Schulz den dritten T h eil; ü ber P reussen, die er zu richten nicht versteht, entscheidet der Vogt. Da er zuerst in so abgelegenen Gegenden sich ansiedelt, erhält er den K rug gegen eine jährliche Abgabe von einem Pfunde W achs frei und freie Fischerei für den eigenen Tisch mit kleinen Gezeugen in den angrenzenden Seen R inguzer und Labelles. Datum in Castro nostro Heilsberg anno domini M°. ccc xviij. vij° Idus Julii.

Pers. Ludecho quondam scultetus io lencze. — Testes. Heynmannus plebanus in Heilsberg, Jacobus plebanus ipsius loci, A llexander Aduocatus noster tune temporis, Johannes scultetus in H eilsberg, Syboto, Foyboto , W ilhelmus Sperling , ciues ibidem, Albertus Ruthenus , Johannes Padeluchen, Theodericus filius fratris nostri. dominus Tilo noster Capellanus et notarius.

Loca. districtus Tlokowe. lacus R inguzer et Labelles.

293) 13 1 8. 6. August. Braunsberg. BTr. 187.Tünge, Lehnsm ann der Kirche Erm lands, verschreibt m it Zu­

stim m ung seiner E rben an E berhard 35 Hufen auf dem Felde Kercus — K r i c k h a u s e n — nach culmischem Rechte, w ofür mit Ausnahm e von 372 Schulzenhufen 12 Scot und 2 H ühner pro Hufe zu Martini gezinset w erden sollen. E r üb erträg t ihm den dritten Theil der Gerichtsgefälle und freie Fischerei für den eigenen Tisch in den angrenzenden Gewässern. D atum in B runs­berg anno domini Mcccxviij in die Sixti pape.

Pers. Tünge feodalis Ecclesie warmiensis. — Ebrhardus locator.— Testes. Otto de Rüssen , feodalis Ecclesie prelibate. Her[man- nus) Scrip toris , Her[mannus) filius suus, Conradus diues, Jacobus gener suus Ciues in Brunsberg.

Loca. Campus Kercus.

294) 13 1 8 . 2 7 September. Braunsberg. M r. 188.Eberhard, Bischof von E rm land, überg ieb t an den in seinem

Fache erfahrenen Bader Bartusche von B r a u n s b e r g sein daselbst gelegenes Bad mit dem angrenzenden Raum gegen einen jährlichen Zins von 4 Mark, halbjährig zu O stern und Michaeli fällig. DerBischof und seine H ausleute haben frei b aden ; w er sich im Badevergeht, darf nu r vom bischöflichen Richter verurtheilt w erden.

Page 80: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

108 295—296 (1 3 1 8 )

Datum Anno domini M° ccc xviij in die sanctorum Cosme et Da- miani m artirum in Castro nostro Brunsberg.

Pers. Kartusche balneator in bivvnsberg. — Testes, dominus Johannes plebanus in Brwnsberg tune temporis, fr. Johannes pru­thenus Gardianus, fr. vrbanus ordinis fratrum minorum, Allexander noster tune temporis aduocatus, Hermannus scriptor, Conradus vunte, Goswinus Cäues et Consules tune temporis, Thideko dictus breseke scultetus tune temporis eiusdem Ciuitatis. — per manus domini T/lonts nostri t. t. Capellani et notarii.

295) 13 1 8 . 3 0 . November. Frauenborg. itfr. 189.Das Domkapitel von Erm land überlässt an Johannes, den B ru­

d er , und Lucia, die Schw ester des Pfarrers Nicolaus von Altmark, das Schulzenam t seines neugegründeten Dorfes L a n g e n w a l d e von 70 Hufen mit 7 Freihufen, der M ühle und dem Kruge, nach culmischem Recht. K rug und Mühle zinsen jährlich eine halbe Mark, ebenso jede der übrigen Hufen, — mit Ausnahm e von vier, w elche der zu Ehren Gottes und des Evangelisten Johannes zu er­bauenden Kirche gehören. — D er Schulz ha t ein Drittel der grösseren Gerichte. Niemand darf in den Grenzen des Dorfes eine andere Mühle anlegen; Uebermass verbleibt ohne Zins. Als Pro- curator der F rau Lucia w ird B ruder Nicolaus bestätigt. Datum V row enburg aput Ecclesiam nostram kathedralem Anno domini M u ccc0. xviij0. ij° Kalend. Decembris.

Pers. Jordanus prepositus, Hermannus decanus. — Johannes, frater domini N ycolai de aldenmarcte plebani neenon matrona lucia soror eiusdem.

Loca. noua villa nostra langewalde dicta.

296) 13 1 8 . 5. December.Das Domkapitel von Erm land verleiht an W alth e r, Sohn des

seligen Bertold von D am erau , das durch K auf an sich gebrachte Schulzenam t in seinem Dorfe L i b e n a u von 30 Hufen m it den Pertinencien, 3 Freihufen, dem K ruge, dem Rechte eine Mühle zu b auen , den kleinen Gerichten und einem Drittel der grösseren nach culmischem Rechte. Vom K ruge und der Mühle beträg t der Zins 1 M ark, von jeder der 27 Zinshufen 1/2 M ark zu Martini. D atum Anno domini M°. ccc0 xviij. nonas decembris.

Pers. Jordanus prepositus, Hermannus decanus. W altherus filius quondam bertoldi de damerauia.

Loca. villa nostra tibenowe.Abschrift im Archive des D o m k a p ite ls in Frauenb. Privil.-BB. F. fol 31. E. fol. 26 und Geh. Arch. Königsb. Privileg.-B. B. fol. 25.

Page 81: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

297—299 ( 1319) 109

297) 13 1 9 . 1 5 . April. arr. leo .R itter Dietrich von Ulsen verschreibt an Johannes von Rickenau

sein Dorf V i e r z i g h u b e n . Zum Schulzenam te gehören 4 F re i­hu fen , die kleinen Gerichte und ein Drittel der grösseren, der K rug und die Hälfte von der M ühle, w enn eine solche erbaut w ird. Nach 10 Freijahren w ird für jede der übrigen Zinshufen eine halbe Mark gezahlt. Datum et actum Anno domini M°.CCC° xix0 in dominica qua can ta tur Quasi modo geniti.

Pers. dominus Theodericus de Olzen miles. Johannes dictus de Rickenow. — Testes. Dominus Johannes de Hinrikesdorp ple­banus, Tylo dictus de Olzen filius noster predilectus, Theodericus dictus de putlekotee, Doberyn Scultetus de W orm enyt, Conradus Smeckebrade, Johannes scultetus de Hinrikesdorp.

Loca. villa nostra Vertechhouen.

298) 13 1 9. 2. August. Elbing. jSTr. 101.Eberhard, Bischof von Erm land, und m ehrere andere Prälaten

transsum iren eine Urkunde des Bischofs W izlav von Leslau vom 18. April 1293, betreffend die V ertauschung des Dorfes Gribna gegen Besitzungen im Gebiete von Golub und O strow it. Actum in Elbingo Anno domini M. CGG. xix. iiij Nonas Augusti.

Pers. Ebirhardus warm. Eccl. Episcopus, fr. Allexander de Oliua, fr. Heinricus de polpelin, Abbates Cisterciensis ordinis, Jord a n u s prepositus warm. Eccl. — fr. Henricus quondam Culmen- sis Episcopus. — fr. Henricus de P lozch, Marschalous et gerens vices Generalis M agistri ord. dom. Th. hosp. s. M. 1. in pruscia.

299) 1 3 1 9 . 22 . September. Heilsberg. MTr. 192.E berhard , Bischof von E rm land, verleiht m ehreren Stamm-

preussen au f dem Felde Sandeis 2 freie Haken Land nach preussi- schem Rechte, w ofür sie einen Reiter zum Kriege stellen und die gewöhnlichen A bgaben entrichten sollen. Als besondere Gunst erhalten sie ein Freijahr. Datum in Castro nostro Heilsberg Anno domini M ccc xix. in die Mauricii, Superii, Candidi, Victoris m ar- tirum beatorum .

Pers. prutheni Nameirs, K oytits , Tultungis, M ilagids fratres.— Testes. Theodericus filius fratris nostri, lodwicus Intcrpres noster, M alditen noster Camerarius, Gedaute de Rogetlin, Merttno prutheni.

Loca. Campus Sandals.

Page 82: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

110 300—301 (1 3 1 9 )

300) 1 3 1 9 . 3. November.Das Dom kapitel von E rm land verleiht zweien preussischen

Brüdern, Tulabite und Naglindes, jedem zur Hälfte, eine Besitzung— [jetzt D r e w e n z ) — nach E rb rech t, w ofür sie 2 Reiter zum Kriege zu stellen und die gew öhnlichen Abgaben zu entrichten haben. D atum Anno domini M°. ccc°. xix°. tercio nonas Nouembris.

Pers. Jordanus prepositus, Hermannus decanus. Tulabite et naglindes fratres prutheni.

Loca. „Limites . . taliter designam us Incipientes a quodam ineatu paludoso iuxta campura ville prvtenioalis Drewancz vbi aqua drewancz infinit versus Staboniten et per ascensum iliius meatas ad quercum ex alia parte vie iuxta paludem signatam veniendo Deinde eundo directe per intermedias granicias multis presentibus signatas vsque ad quercum signatam infra viam inferiorem nnte aquara versus Hel&berg, de qua est ad pinum quendam iuxta viam eandem pro limite signatam procedendum. E t ab inde ad primo dictam graniciam redeundum.“

Abschrift im Arch. des D o m k a p ite ls zu Frauenb. Priv.-BB. F. fol. 85. E. fol. 69. Geh. Arch. zu Königsberg. Priv.-B. B. fol. 67.

301) 1 3 1 9 . 3 . November. Frauenburg.Das Domkapitel von Erm land w eiset Johannes M atrute und

seinem V atersbruder Byot sta tt des von ihnen zu Gunsten des Dorfes H e i n r i c h a u abgetretenen Feldes (von C o m a i n e n ) ein anderes S tück Land in bestim m ten Grenzen an , ohne ihr vom Bischöfe E berhard erhaltenes Privilegium w eiter zu ändern. Datum in vro- w enburg Anno domini M° ccc° xix° tercio nonas Nouembris.

Pers. Jordanus prepositus. Hermannus decanus. — Johannes M atruto dictus et B yot patruus suus.

Loca. „dedim us, quidquid est ex altera parte RiuiJi dicti Smorde Jux ta parietem ville Heinrichoto usque ad aciem versus mynien et ab acie illa ad arborem pirum iuxta villam Cumain per intermedias granicias duas multis presentibus signatas de g ra - nicia ad graniciam eundo Iinialiter et de piro ad Riuulum predictum per qucrcum intermediam Iinialiter redeundo. Aliis eorum limitibus in omnibus saluis.“

Abschrift im Archive des D o m k a p ite ls zu Frauenb. Priv.-BB. F. fol. 53—54. E. fol. 44—45. und im Geh. Archiv zu Königsb. Privi- legien-B. B. fol. 42.

Page 83: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

302—303 (1 3 1 9 ) 111

302) 1 3 1 9 . 18. November. Heilsberg. BTr. 193.E berhard , Bischof von E rm land , verleiht an Tymon von Be-

bernig auf dem Felde T ew it beim Dorfe Kipin 26 Hufen — (jetzt B e v e r n i c k ) — nach culmischem Rechte. Hievon sind 2 Hufen als Schulzenhufen, und 4 in Folge eines Tausches gegen ein Stück Land in Braunsberg fre i; jede der anderen 20 Hufen zinset nach3 Freijahren im vierten und fünften einen halben V ierdung, im sechsten und siebenten einen ganzen, im achten und den folgen­den Jahren aber eine halbe Mark. Der Schulz h a t die kleinen Gerichte und den dritten Theil der grösseren. Die Verpflichtung zum B urgenbau ist dieselbe w ie bei Anderen. Nach allgemeinem Landesbrauch sollen sie ihrem Pfarrer in Heilsberg von jedem Pfluge einen Scheffel Roggen und einen Scheffel H afer in sein Haus bringen. Aus besonderer Gunst w ird freie Fischerei für den eigenen Tisch m it kleinem Gezeuge im See Reddos gew ährt. Datum in Castro nostro H eilsberg anno domini Mcccxix0 in octaua sancti Martini.

Pers. Tymon de Bebernig (loeator). — Testes. Hein(mannus) plebanus in heilsberg, A llexander noster tune temporis Aduocatus, Jo[hannes) dictus Padluch, W ilhelmus dictus Sperling , Jo[hannes) scultetus in heilsberg, SiboJco noster Sororius, Laurencius cogna- tus noster, Reynboldus Ciues in Heilsberg, Segelko, nostre Ecclesie feodalis. — per manus H einrici sacerdotis nostri tune temporis Capellani.

Loca. campus Tewit. — villa Kipin. — lacus Reddos.

303) 1 3 1 9 . 2 1 . December. Heilsberg. UTr. 194.Eberhard, Bischof von Erm land, verleiht an G erhard von Ki-

w itten , au f den Feldern Schum piten und Kibiten 30 Hufen nach culmischem R echt — ( K i w i t t e n ) . — Hievon sind 3 Hufen aus besonderer G unst, da er sich zuerst in abgelegenen Orten ansiedelte, 3 andere als Schulzenhufen u n d eine zu Gärten und Raustellen frei; jede der übrigen 23 zinset nach 2 Freijahren im dritten und vierten einen halben Vierdung, im fünften und sechs­ten einen ganzen, im siebenten und den folgenden Jahren eine halbe Mark zu Martini. Der Schulz h a t die kleinen Gerichte und den dritten Theil der grösseren. Zum B urgenbau bleib t die V er­pflichtung w ie bei Anderen. Nach allgemeinem Landesbrauch ha­ben die Bew ohner ihrem Pfarrer von jedem Pfluge einen Scheffel Roggen und einen Scheffel Hafer ins Haus zu liefern. Aus b e­sonderer G unst erhalten sie freie Fischerei für den eigenen Tisch

Page 84: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

112 3 0 4 -3 0 5 (1 3 2 0 )

m it kleinen Gezeugen in den angrenzenden Seen und dürfen auch, um sich vor feindlichen Ueberfällen der L itthauer zu schützen, ein K astell oder F o rt oder irgend eine andere Befestigung anlegen. Datum in Castro nostro H eilsberg anno incarnacionis domini M. ccc. xix. in die sancti Thome apostoli Jhesu christi.

Pers. Gerko de Kiwiten, filius gerhardi de molendino (locator).— Testes, dominus Hey[nmannus) plebanus in Heilsberg, A llexan­der noster tune temporis aduocatus, Albertus Ruthenus, Jo(hannes) de Wildemberg, Laurencius e t Theodericus filii fratrum nostrorum, Jo(hannes) scultetus in Heilsberg', S iboto , Reinboto et ConradusCiues ibidem, Segelko , Jo[hannes) Padluche, W ilhelmus Sperling.— per manus H einrici sacerdotis nostri t. t. capellani.

Loca. Campi Schumpiten et Kibiten.

304) 1 3 2 0 . 5 . Januar. N r . 195.E berhard , Bischof von E rm land , bestätigt das T e s t a m e n t

des seligen Dom probstes H e i n r i c h von Erm land in der W eise, dass Gut und D orf Sonnenberg nach dem Tode Conrad’s von Bo- row w ieder an den bischöflichen Stuhl zurückfallen, dagegen die übrigen G üter dem Dom kapitel m it allen Rechten verbleiben und auch die anderen Bestim mungen gültig sein sollen. Datum anno domini M. ccc. xx. Nonas Januarii.

305) 1 3 2 0. 2 8 . Januar. Heilsberg. N r. 196.E berhard, Bischof von Erm land, verschreibt an Johannes Pa-

deluch auf dem Felde Medynen auf beiden Seiten der Simser 41 Hufen nach culmischem R echt — (jetzt M e d i e n ) . — Hievon sind 4 als Schulzenhufen, 2 aus besonderer Gnade Freihufen, da er sich zuerst auf jener Seite der Alle ansiedelte, und eine zu Dorfsgärten; jede der ändern 34 H ufen zinset jährlich eine halbe Mark zu Martini. Der Schulz hat die kleinen und ein D rittel der grösseren Gerichte, ferner den K rug gegen eine jährliche Abgabe von 2 Pfunden W achs. Zum B urgenbau und zur Erlegung des W achtgeldes bleiben die E inw ohner verpflichtet w ie die Anderen, haben jährlich an den P farrer in H eilsberg einen Scheffel Roggen und einen Scheffel Hafer von dem Pfluge abzutragen, und erhalten das Recht, die Sim ser m it Angeln und Hamen und den Simsersee m it kleinen Gezeugen für ihren Tisch zu befischen, sowie über ihre G üter zu verfügen und den Berg Geckenstein zu befestigen. D atum in Castro nostro Heilsberg anno domini M° cccxx. v. Kal. Februarii.

Page 85: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JY? 111. [1301.] 193

e t aquarum decursionibus Insulis rubetis siluis pratis pascuis agris cultis et incultis cum molendino seu molendinis pro eorum vtilitatibus construendis Cum Judicijs m aioribus e t m inoribus ad manum et ad collum se extendentibus Ju re culmensi perpetuo possidendos Tali itaque condicione vt predicti viri lud. et ecke, eorum que legitimi successores e t heredes infra tcrm inos ecclesie et diocesis pro generali defensione te rre cum vno spadone et viro arm ato leuibus armis secundum huius te rre consuetudinem Ecclesie et capitulo deseruire teneantur. Super hec omnia sepedicti viri lud. et ech. legitimi quoque eorum successores et heredes sem- per in festo beati m artini sicut faciunt alij ecclesie feodales de quolibet aratro mensuram vnam tritici et vnam siliginis de vnco vero quolibet mensuram vnam tritici et ad hoc vnum talentum cere duarum marcharum ponderis e t vnum coloniensem denarium vel vj culmenses nobis nostrisque successoribus Annis singulis dare e t soluere tenebun tu r E t ne super horum mansorum Metis dubium et ex dubio lis vel erro r inposterum valeat suboriri Ipsos distinximus presentibus multis ydoneis viris e t discretis et in hoc scripto poni fecimus nom inatim Prim o quidem incipiendum est a granica que est [in silua in te r P l a s t e w i k n et S a l m i a m ascendendo in longum iuxta granicas vel m etas H i n r i c i i n t e r - p r e t i s usque ad quandam granicam que e s t 2)] circa quendam Campum g a y l e nom inatum Inde postea procedendum in lalum versus quandam villam que c u c u t e n proprie n o m in a tu r3) ad graniciam ibidem assignatam videlicet u t plena longitudo et lati- tudo mansorum supradictorum in ter m etas et granicias memo- ratas com prehendantur. V t autem hec nostra donacio inuiolabiliter perseueret, et perpetua firm itate roboretur presentem literam super hoc scriptam *) nostro Sigillo scilicet Capituli roborari feci­mus e t subnotatis testibus com muniri domino E b i r h a r d o ple- bano in b r u n s b e r g domino h e r m a n n o de v r o w e n b u r g C r i s t a n o Aduocato nostro In quorum presencia predicti agri fuerunt m ensurati H e r m a n n o s c r i p t o r e , l u b k o n e h u g o n e c o n r a d o h e r m a n n o h e i n r i c o de hauchenten 4) et aliis quam

2) 2)er in [] eingefötoffene ©afc feljlt in aßen bret Hfcfdjriften nnb ift in B. am 9fanbe toon foäterer £anb mit bcnt SBermerf na^getragen: Sic est originale.

3) nuncupatur B.4) conscriptam B.5) huntheuten B. haucheriten E.

13

Page 86: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

194 JW 112. [1294.]

plurimis viris fidedignis D atum anno domini M° ccc° primo quinto idus Januarii Indiccione XIII.

SBeitere 2tbfTriften int Sfrdjtoe be« SDontlapitel« 31t ^rauenburg. $riö.= SBut E. fol. 64—65 unb im ©elj. SXrd . ÄgSBg. $riö.*93. B. fol. 62.

j w 1 1 2 .1294. 17. 3«nuar. — Säerfd)rcibung bc§ 83ifcf)ofö .freinrid)

Don ©rinlanb über bie SJtttyle am roHjen glicffe bei S3raun0berg. (Die fpatere 2B e et l i ij * SJtityle auf bein Äoölin.)

9?a($ ber 2IBfcf>rift ’) einer (Erneuerung burd? beit SBifdjiof § e in r i t § -^ e ilö b e r g öom 10. SUiärj 1413 im liber priv. nouus be8 93ifdj. 2lrc$. grauenburg.

C. Nr. 3. fol. 10.

Nos H e i n r i c u s dei gracia Episcopus w arm iensis Notum facimus tenore presencium vniuersis Quod prouidus vir H e i n -

1) SJtit ber Ueberfc^vift: „litera super molendino wekelicz“ unb ber ÜRanb- Bemerfung: „Molendinum W ekelitcz ad ecclesiam redijt licet desertum ,Cuius locus cum spacio terre adiacente et agris uelut precedens litera can it, per Reuerendum patrem. d. Nicolaum Episcopum sub alijs tarnen forma modoque expositus e s t, u t patet in priuilegio nouo.“ — ®ie 2J£Üt)te war wüft geworben unb an ben Bifdjöffi<$en ©tufjl juriidgefaKen. 3nt 3 . 1481 am 9ftontage nadj Sütare üBertieß ber 93ifc$of 9 ? ico Iau 8 toon £ i 'tn g e n bie SHüfclftätte rtebft ben baju gehörigen Räubereien, bie Bei biefer @elegenf)eit neu Begrengt würben, bem23ürger 93altty afa r (SngelBred&t in SB raunS berg , ber au« einem früheren, jebodj für ungültig erfiärten, Äaufe 2Inft>rüc&e barauf madjtc, erblidj oljne atten 3tnS unb ©ebaarwerf unb mit großer unb Heiner ©ertöte* Barleit, jebo<$ unter ber SBebtngung, baß bie SBeftfcer auf ber «Stelle feine SDtü&le foQten Bauen bürfen, unb baß, wenn ber SBifdjof ober feine 9?ad?foIger bie SDlüIjk ftätte nebfl 3 u&e&8t wieber jurüdberlangen würben, ber beseitige Seft^er fid> bafür mit 100 2ßarf aBftnben taffen müffe. (SBifdjöff. 9lr<$. grauenburg. Lib. privil. n o r. C. 3. fol. 42.) — 2)ie SBejtfeung fom burcty ßauf an @ a n b e r toott S o e b e n , SBürgermeifter in SBramtSberg. Siefem erteilte ber S8 tf<^of £ u cae 1491, am 2Jiontage nadj SDiartini eine neue SJerfcfyreibung unter benfelBen 33e* bingungen. 2tBer f$on 1495 ©onnerftag nadj Sluguftini gefiattete er tljnt bie SrBauung einer Oetmü^le unb eines ÄuJpferfjanunerö. ((SBenbafelBfl fol. 46.) — 9?a<$ bem £obe S a n b e r ’ö toon S o e b e n ging bie Seftfcung auf ! te f d jn e r üBer, wetdjer 1506 bon bemSBtfd^ofe bie(Srlaubniß erhielt, einegrm^t* mtt^Ie mit jtoei ©ängen ju Bauen. @8 Würbe baBet aBer Befiinttnt, baß, wenn S e i n e r feine mämtlidjen (Srben Unterließe, bie SDlüljte neBft äu&eljör an ben Bif($öfli<$en £tfd) gurücfgefjen fottte. (SBenbaf. fol. 47.) — ^eimfatt trat im 3aljre 1543 ein, worauf am 26. ^eBnxar beffelBen 3to$re8 93tfdjof ^ o lja n n e ä

Page 87: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 112. [1294] 105

r i c u s w e k e l i t z M olendinatorm olendini super aquam que r u f f a a q u a dicitur propeopidum B r u n s b e r g edificati, quasdam literas per bone memorie dominum H e i n r i c u m predecessorem nostrum warmiensem Episcopum super eodem molendino olim concessas, et ex vetustate e t alias minus diligenti custodia in parte forami- nosas. cum earundem litterarum copijs coram nobis produxit, quibus litteris et earum copijs diligenter inspectis e t auscultatis, Ipsas litteras ad instantem dicti Heinrici wekelicz peticionem tran- scribi et presentibus annotari, ac huiusm odi transcriptum dictis litteris affigi fecimus, quarum tenor per omnia sequitur in hec verba.

In nomine domini amen Nos H e i n r i c u s dei gracia w ar- miensis ecclesie Episcopus Terram nostram per gentiles deuaslatam ampliori diligencia intendentes reform are Notum facimus vniuersis Quod nos de consilio et consensu nostrorum Canonicorum , A r- n o l d o et A l b e r t o suisque legittimis heredibus, molendinum super aquam que r u f f a a q u a a) nom inatur constructum cum adiacenti terre spacio quod e t metis signauimus e t distinximus ab agris Ciuitatis nostre B r u n s b e r g , ad omnem vsum vtilitatis contulimus libere possidendum adicientes nichilominus eisdem Si mensura mansorum per nos dicte Ciuitati nostre Brunsberg assignata per spacium iam dictum prelibato molendino deputatum defectum habuerit, illum alio in loco rem etiri volumus com petenter, pro- pterea iam dicti Arnoldus e t A lbertus eorum et heredes legittimi, singulis annis vnam marcam vsualis m onete in festo Beati Martini soluere tenebun tu r, ln super presentibus dignum duximus decla- randum P ro testan tes, quod iam nom inatus A lbertus aliquo tem ­pore deuoluto Jugo pressus inopie partem suam de dicto molen­dino cum omni vtilitate predicto A r n o Ido pro sta tu ta summu denariorum vendidit coram nobis e t eeteris viris ycloneis, cum vxore sua legittima et pueris suis, eidem Arnoldo voluntarie resignau it, Ad hoc eciam firmiter prom ittens, quod si puerorum

bte SBefifeung bem SRittcr © e o r g D on '$ r e u r t , fcifdjöflidjem fanbbogt unb ©(fylofjljauptmann ju Sraunsfcerg, unb feiner © e m a p n (Srtmube jum ftiefjbraucf) fü r iljre ^ebenSjeit überließ. ((Sbenbaf. fol. 55.) (Snblic^ mitrbe mittelfi 93er= leiljung be8 S3if$of8 S E ib e n ta n n © te fe toom 14. Steril 1550 b. S ß re u d erb* filie r ©eftfcer ber JNfiljle ju dutm ifi^em Sfcedjte, m it großer unb Keiner ©ericbtS» barfett.

2) ©renjbeßtntmung im ^rtoilegium ton SBraunSberg 9Zr. 56. genannt. ©« Ijeijjt noch jefct „b aS rot& e S B affe r" unb bcf^eifl bicSBrunnenbermitftabt.

lo *

Page 88: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

196 JV? 113. [1298—1294].

suorum seu consangw ineorum aliquis dictam vendicionem reuo- care uel infringere n iteretur pro eo se exponere omnimode respon- surum Q uare sepius repetitus Arnoldus et sui heredes legittimi censum prehabitum soluent scilicet vnam marcam denariorum nobis e t nostris successoribus term ino pretaxato. In cuius dona- cionis e t vendicionis testim onium presentem litteram conscribi nostroque permisimus roborari Sigillo in ratihabicionem postero- rum Testes sunt dominus J o h a n n e s L e m k i n i dominus A l l e ­x a n d e r et dominus H e r m a n n u s Canonici prenom inate ecclesie J o h a n n e s v l e m i n g u s et A l b e r t u s fratres nostri B u r c h a r - d u s J o h a n n e s d e v a l k e n h a y n cum suo fratre B e r t o l d o , R u t c h e r u s B e r t o l d u s T abernator C o n r a d u s h o n t h o u p t cum fratribus suis h e i n r i c o et h e r m a n n o et M u s c a t t i nec- non alij quam plures fidedigni. Datum anno domini M° cc lxxxx0 quarto xvj Kal. februarij.

P er presentes autem litteras nullum Jus alicui de nouo aequiri volumus Sed Jus si quod vigore predictarum litterarum habet tantum m odo conseruarj Jn quorum om nium fidem et testi­m onium presentes litteras supradictis litteris afßxas fieri e t nostri minoris Sigilli appensione fecimus communirj. Datum et actum apu t Ecclesiam wladislauiensem Anno domini Millesimo Quadrin- gentesim o Tercio decimo, die decima Mensis Marcij Presentibus discretis viris P e t r o S t e y n b u t h Decano Ecclesie sancti salua- toris in G u t e n s t a d presbytero w arm iensis et Johanne Stolle de Glagouia clerico w ratislauiensis diocesium testibus ad premissa.

JVS 113.( 1 2 9 2 — 1 2 9 4 . ) O f l e c i t . — fflleinfjarb bon Quer«

fn rt, Sanbmeifter toon ^rcuffen, bie (Somtljure unb © rüber be@ Deutfdjen Drbcnö fdjreiben ben ©täbten Stojtocf, ©reifötralbc tmb S tra lfu n b , ba§ fle unb ihre ©täbte ftd) an ben Äönig ((5rid) SJtenbeb) bon D anem arf toegen Äufred)tl)altung ber ben feine £anbe befudjenben Äaufleuten erte ilten greifyeiten geroenbet Ijaben.

2(u8 bent U r f u n b e n b u # ber ©tabt Sübed. £&. II. N r. 99. p. 70

H onorabilibus v ir is . . schultetis et consulibus ciuitatum Rozstoc, Gripeswolde et S tralessunde frater M e i n h e r u s d e Q u e r e n v o r d , ordinis sancte Marie Theutonicorum Jerosolimitanj magister terrarum P r v s c i e , ceterique com mendatores e t fratres ibidem vniuersi. cum deuotis oracionibus et sincero cordis affectu, quiequid pos- sunt. Quia vestri gracia ordinem nostrum et nos ac omnia nos

Page 89: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 118. [1892—1*94]. 197

contingencia fauore, amicicia e t promocione estis seinper hactcnus p rosequu ti, specialiterque, quia nuper ad vos missum nostrum nuncium fratrem W i l h e l m u m dilectum benigne receptum ac beniuole tractatum ad nos am icabiliter rem isistis, toto corde ad multarum vobis graciarum assurgim us vbertatem . Ceterum re- ceptis litteris vestris in partibus terraru in nostrarum , vbi fiunt insultus frequencius paganorum , prepediti ibidem hijs et alijs negocijs diuersis 4), non poteram us tarn cito cum ciuitatum nostra­rum ciuibus conuenire, vt vobis decom m uni consilio super vestris litteris rescriberem us, et quod interim vestrum nuncium detinui- rnus, nobis vestra discrecio petim us non habeat pro ingrato. Verum quanto poteram us cicius, conuenimus cum ciuibus et con- sulibus ciuitatum nostrarum T h o r u n , C o l i n e n , E l b i n g e et aliarum, ibique nostri e t predictorum consulum omni um Consen­sus fuit e t bona voluntas, vt vestris peticionibus et litteris in om nibus annuam us. E t scripsimus domino regi Dacie tarn nos quam predicti consules nostri litteras efficaces, e t, quanto plus poteram us, m otiuas, vt quoslibet mercatores in regnj suj terminis non perm ittat inauditis statu tis e t theloneis ac quibuslibet alijs iniurijs ammodo pregrauari, ac priuilegia super naufragijs e t alijs quibuscunque per ipsum et patrem ac progenitores suos data aliqualiter non infringat, sed foueat in iuribus e t graeijs, prout seruatum exstitit ab antiquo. Si vero preces principum et dom i­norum nostras vestrasque ac aliarum ciuitatum sibi super hijs supplicancium noluerit exaudire, et si forte pro reformandis hijs necessarium fuerit labores aggredi et expensas, ciues nostri supradicti vobis as tabun t et auxilium exhibebunt, ad quod nos ipsos vestri causa volumus beniuole prom ouere, cupientes in pre- missis e t quibuslibet alijs facere, quecunque fuerint vobis grata. Datum E l b i n g j , in die Pasche.

Original auf ber Srefe in £übecf.

*) Ueber bie öerföiebenen in ben 3af>ren 1292—1294 gegen bte Üittbauer unb ©amaiten gemalten Ärieg«retfen ÜReinbarb’s ton Duerfurt, auf tcel^e obige S o rte ohne 3 »eifel ju begehen ftttb, öergl. SJo tg t, ©efd). ^Jr. ©b. IV. @. 87 bi« 97. gür ba« 3afc 1294 (18. Steril) f^eint außer ben toon ben £erau9* geberit be$ £iibecf. Urf.^SB. angeführten ©rünben noch bie Urf. d. d. Nyburgh, 1294 in profesto beati dyonisii (8. Dttober) gu nennen ju fein, toonadj ber Äönig @ri(6 t»on 25änemarl bie Unfchulb ber i'übecfer an ber Einhaltung ber © tt te r be« SDeutfc^en O rb e u « in K o p e n h ag e n begeugt. Ur!.*S3. b. ©tabt üiibecf I. Nr. 624.

4

Page 90: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

198 JW i ib . [1297.]

J W 1 1 « .

1296« 25* 3um. &r<tistt$fce?g, — £>einrief), Sifdjof bon &rmlant», erteilet bem (Sifiercienfer grauen ;ßlofkr juSernficin. für Den grof)iileid)iiam§* unb SJiarla ? ©eburtötag eine bierjigtagige Snbulgenj unter getoiffen ÜBebingungen.

üftacfy einer 3l6f<$rift int ®elj. 9Ir<$. ÄönigSfcerg aus „2 )reger’S übrigen «Satnnt- lung ^ommerfdjer Urlnnben." Fol. A. 129.

Nos H i n r i c u s Dei gracia W arm iensis ecclesie Episcopus. Y^niuersis et singulis christi fidelibus ad quos deuenerit presens scriptum salutem in omnium saluatore. Cupientes quoslibet fideles christi ad opera m eritoria et caritatis que peccatorum operit m ultitudinem donis spiritualibus et gracia illectiua salubrius imi- tare om nibus qui ad claustrum sanctimonialium Cysterciensium in B e r s t e i n 1) causa deuocionis e t oracionisconfluxerint. neenon e t qui eisdem suas pie elemosinas in subsidia in festiuitatibus scilicet sacro - sancti Corporis Cristi e t in natiu ita te gloriose vir­ginis Marie erogauerint, Q uadraginta dies indulgentiarum si con- fessi fuerint e t contriti, accedente consensu venerabilis patris domini Dyocesani, m isericorditer in domino relaxam us. Datum B r u n s b e r g anno domini M° CC° LX X X X 0. sexto in crastino Johannis baptiste.

SSergl. Dr. £>e lric ^ ’ 8 „SSerget^ntg ber 2)regerfd)en übrigen @antm* lung <ßommerfd)er Urfunbeit jur g-ortfefcnng beffen Codicis Pom eraniae vicinarumque terrarum diplomatici. 2llten*@tettitt 1795." <S. 27.

M U S .

1297. 11. 3u«tt. Jpcf. — 3nbulgenjbrief be0 Säifrfjof© <£>cin* rid) bon ©rmlanb für bie Äreujfirdje ber 9Jtinoriten ju £>of in granfen.

Slu8 bem Or i g i na l im Äöntgl. 9let<$6arc$h5 in 2)ifin<$en. H e n r i c u s dei gracia warm iensis ecclesie episcopusU niuersis

Christi fidelibus salutem in domino sem pitem am . Quia deuocio-

1 ) @ t»al290 fjatten fdjon ber Grgl&ifd of bon SKagbefeurg unb bieSifc^öfe jjoh £ e b u 8f 93r a n b e n 6 u rg unb § a to e lb e rg ber „novella plantatio eccles^ sanctimonialium in B e r n s t e n e Caminensis Dyocesis Cisterciensis ordinis in honorem sacratissimi corporis domini nostri Jhesu Cristi ibidem in car- nem et sanguinem mirabiliter inmutati e t gloriose virginis matris Marie venerabiliter dedicanda“ berfcfyiebene Sfnbulgenjen berlieljen. SSergl. a. a. 0 .

Page 91: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

J\2 116. M300.] 199

nein fidelium limina sanctorum pro diuina reuerencia visitan- cium specialis gracie dono prosequi delectam ur maxime in hiis que salutem prom ouent anim arum . Hinc est quod ad honorem dei e t sanctorum cius gloriam om nibus vere contritis e t confessis ad ecclesiam sancte crucis fratrum minorum in c u r i a * ) sub spe venie venientibus videlicet in natiu itate domini. in epiphania. in pascha. in penthecoste. in anniversario dedicacionis. in assumpcione beate virginis. nec non in festis patroni sacrosancte crucis qua- draginta dies de iniuncta eis penitencia dum nostri consensus diocesani accesserit m isericorditer relaxauim us. Datum in c u r i a anno domini millesimo ducentesimo xc°. vii°. in die sancti b a r­nabe apostoli.

Original auf Pergament mit ©iegelftretfen. — SUorfiteljenbe Urfunbc fanbtc und $ e rr ^rofeffor Dr. O e o tg 33o ig t in ÜKiindjen abfc^riftlic^.

J W 1 1 6 .

Um 1 3 0 0 . — ©utad)tcn mehrerer Äanonifcr in £übctf über baß © rüit- b u n g ö ^ rib ile g iu m Don © Ib in g l)infid)t© bei- Jerrito ria lg ren jen .

Sttu« bem O r ig in a l im (Sftinger ©tabtardjito. Äapfet I. 9ßr. 21.

Sicut scribitur ff. de constit. principum. 1. beneficium. bene- ficium principis largissime in terpretandum est. ex. de verb. signif. c. olim. beneficium. i. e. privilegium. Sic exponit Innocentius papa iiij9 ex. de donat. c. dilecti. et Johannes, xvj. q. i. frater noster. Quociens enim de priuilegio inter dantem et eum cui datum est oritu r questio, largissime et contra eum qui dedit con- suevit fieri interpretatio . u t xvj. q. ij. c. visis. ij. q. iij. §. notan- dum. in fine. ff. de iure em unitatis. 1. em unitates. ex. de decimis c. ex parte t°. ex. de privilegiis. c. quia circa, e t de donat. c. dilecti. ubi no ta t Innocentius. Vnde cum in ter fratres de domo teuto- nica et opidum in e l b i n g h e de privilegio quod ipsi fratres de- derunt eidem opido, sit questio. largissime pro opido e t contra fratres facienda erit interpretacio secundum iura predicta. Con- tine tu r enim in ipso privilegid huiusm odi a r tic u lu s : „ Civibus in elbinghe quandarn partem terre contuliwus cuius metas ita duxi— tnuft dinlinguendas. a uallo civitatis vsque ad patibufum W arm i-

1) Curia obev Curia Variscoram, Curia Regnitiana tf} bie ©tabt § 0 f in granfen. 33evgl. 93üf($tng, 9Jeue (Srbbef^reibung. 5. Sfafl. Hamburg 1771.

UI. SBb. II. ©. 1869.

Page 92: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

200 JY? 116. T1300].

tarum. ab eo ulterius ad longitudinem m iliaris etc.“ E t cum dub ita tu r u trum hec dictio. a b eo . referat hoc quod est va l l o . vel hoc. quod est p a t i b u l u m , dicendum quod refert hoc quod est pati- bulum . vt sit sensus. ab eo. scilicet patibulo. vlterius etc. Hoc p ro b atu r racionibus e t legibus sic. Relatiuum secundum gram a- ticos est rei ante late i. e. dicte recordatum . Cum ergo plures sint res ante late, cuius erit recordatum ? dicendum quod pro- xime. sicut dicit lex. In contractibus potest deferri solucio in plura tem pora. in breve. longum. e t longius. u t c. depactis in ter em ptorem . 1. ij. iij. iiij. et v. Instituta. de verborum obli. § id autem . e t si de tem pore nil addicitur proximum. i. e. presens in- telligitur. IT. de reg. iur. 1. in omnibus. Ita a simili relativ um potest referri ad plura antecedentia. proximum. mediatum et u ltra, e t sem per intelligitur de proximo nisi de alio exprim atur. u t si dictum fuisset a b eo v a l l o etc. Ad idem si hec dictio. a b eo. deberet referre hoc quod est va l l o . fieret verborum transpositio. Sed scriptum est in iure. Ordo scrip ture ubi servari potest dili- genter seruandus est. xliij. di. sit rector. in fin. i. q. i. vt eui- den ter ij. q. i. in primis. iij. q. vij. in grauibus. xxiij. q. iiij. di- splicet. in fin. ex. de rep t. cum dilecta. e t de probat, quoniam contra falsam. ff. de usufructu. 1. quociens. ff. de fideicom. lib. 1. generaliter. In autentica. de heredibus e t falcidia. § inordinatum . Q uare cum hic possit ordo scrip ture sine transposicione servari. servandus est. P reterea per hoc quod dicitur ibi. v l t e r i u s . satis d a tu r intelligi. a b eo . seil, p a t i b u l o . vlterius enim nomen com parativum est e t presupponit suum positivum. u t sit sensus. a v a l l o . u ltra a d p a t i b u l u m et u ltra h o c u l t e r i u s ad miliare etc.

Super alio cum dicitur in priuilegio: „Contulimus longitudi- nem et latitudinem ad duo miliaria versus pautam .“ dicendum, quod longitudo ad duo miliaria et latitudo ad duo miliaria intelli- g un tu r collata. e t hoc p robatu r sic. Dicit lex. Quociens pluribus prenom inatis vna stipulacio sub ic itu r, to t intelliguntur stipulatio- nes quot sun t res prenom inate. fl', de ver. obli. 1. ticia. § ult. et 1. p luribus. in principio. Ita et hic videlicet cum ista duo nomina longitudinem et latitudinem vna oratione claudantur. cum dicitur. C o n t u l i m u s l o n g i t u d i n e m e t l a t i t u d i n e m a d d u o m i ­l i a r i a . to t intelligentur orationes quot sun t nomina. vt sit sen­sus: contulim us longitudinem ad duo m iliaria. e t contulim us lati­tudinem ad duo miliaria per iura predicta. Item ea que in prin ­cipio ponuntur, ad medium et ad finem referuntur. et que in fine, ad principium e t ad medium referuntur. ex. de appellationibus.

Page 93: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 1 1 6 . r i 3001 201

secundo requiris. et ea que primo dicuntur eciam secundo repe- tita intelliguntur. xxxij. q. vj. apostolus. C. de pactis. 1. petens. C. famili herciscunde. 1. quotiens. ff. de ver. obli. 1. ticia. §. idem respondit. ff. de condit. instit. 1. cum seruus. ff. de act. empti et vend. 1. hominis, ff. de contrahenda empt. 1. qui fundum. Cum ergo primo dicatur. l o n g i t u d i n e m et l a t i t u d i n e m . et postea sequatur. a d d u o m i l i a r i a , intelligitur non solum de longitudine sed eciam de latitudine. cum u trum que prom ittatur. P reterea cum diuersum sit dicere. Contulimus longitudinem et latitudinem ad duo miliaria. et contulim us longitudinem ad duo miliaria et latitudi­nem ad unum miliare, cum dixerunt. c o n t u l i m u s l o n g i t u d i n e m e t l a t i t u d i n e m a d d u o m i l i a r i a . in alio casu qui ab hoc diuersus est, intelligere non potuerunt. scilicet. contulim us longi­tudinem ad duo miliaria e t latitudinem ad vnum. Si enim ita uoluissent, in privilegio bene expressissent. u t ex. de dec. ad audientiam . a forma enim verborum sine certa causa receden- dum non est. xxxj. di. omnino. xxxj. q. i. quomodo virginibus. xxviij. q. i. sic enim v. cum uero dicit ego dico non do­minus. c. de caducis toi. 1. vna. § si uero. c. de peculio eius qui libertatem m eruit. 1. vna. ff. de leg. iij. 1. non al. ex. de translat. in ter corporalia et sufficit quod ita scriptum est. ff. qui e t a qui- bus. 1. prospexit. vij. q. iij. scriptum est in lege. Nec potest dici quod si longitudo habeat duo miliaria et latitudo unum . ista simul sum pta faciunt duo miliaria. Ad hoc notandum . quod aliud est superficies, aliud est longitudo et latitudo. nam superficies est m ensuratum , longitudo et latitudo sunt dimensio illius m ensurati. vnde licet to ta superficies secundum eius longitudinem contineat duo miliaria propter hoc tarnen non potest dici quod secundum latitudinem contineat duo miliaria. latitudo enim est dimensio in latum secundum lineam rectam. Vnde si fratres sic dixissent: Damus ciuibus in agris, campis, pratis et pascuis ad duo miliaria, sufficeret quod tota superficies contineret duo miliaria. Sed quia d ixerunt: c o n t u l i m u s l o n g i t u d i n e m e t l a t i t u d i n e m ad d u o m i l i a r i a , de ipsis dimensionibus mentionem fecerunt. quare non sufficit, si tota superficies contineat duo miliaria, nisi secun­dum lineam rectam in longitudine et secundum lineam rectam in latitudine habeat duo miliaria. Insuper cum hic ponatur con­iunctio que facit am biguitatem qualiter accipienda sit videamus. Dicit lex: Triplici modo intelligitur coniunctio, au t re tantum , au t verbis tantum , au t re et verbis simul. ff. de verb. sign. 1. tr i­plici. Secundum intellectum fratrum esset re tantum coniunctio

Page 94: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

202 JV? 116. rt300.]in hac oratione. C o n t u l i m u s l o n g i t u d i n e m e t l a t i t u d i n e m a d d u o m i l i a r i a . ita quod longitudo et latitudo simul sum pta facerent tan tum duo miliaria. iuxta alium intellectum supra po- situm esset re et verbis coniunctio. quia determ inatio determ inat per se u trum que copulatum . u t sit sensus: contulim us Iongitu- dinem ad duo miliaria e t latitudinem ad duo miliaria. Exemplum simile ponit lex: Lucius et ticius heredes sunto quia sensus est: lucius heres esto et ticius heres esto. Sed dicit lex predicta. Non dubium est quin coniuncti sun t quos et nominis et rei com- plexus. coniungit. quasi dicat proprius d icuntur coniungi qui re et verbis coniuncti sunt. IT. de verb. sig. 1. triplici. Sed dicit alia lex: In am bigua locutione quod proprius est accipiendum est ff. eodem titulo. 1. nepos. Q uare cum intellectus ciuium sit proprior, m erito am plectendus est. Amplectendus est eciam cum sit lar- gior. quia beneficia u t supra dictum es t, e t privilegia sun t lar- gissime interpretanda, ex. de donat. c. cum dilecti. et de verb. significatione c. olim. ff. de constit. princ. 1. ultima, ff. de re iudic. quidam consulebant.

Nos itaque J o h a n n e s d e b o c h o l t e 1) decanus. M agister U e l e m b e r t u s scolasticus. G h e r a r d u s et H i n r i c u s dicti de h a t d o r p e canonici ecclesie lubicensis requisiti a nuncio ad hoc misso a consulibus in e l b i n g h e ex parte com m unitatis et civi­tatis eiusdem , quid super premissis articulis iuris esset, in pre- scripta sentencia resedim us vniformes. In cuius rei euidenciam presens scriptum nostrorum signavimus caractere sigillorum.

Original auf Pergament in bereiter Stuöfertigung a. a. D. Äa£f. I. 9tr. 21. unb 22. — SSorfie enbe Urfunbe erhielten »ir afcf<$riftltd) toon £>errn ©tabtratlj 9?eumann in ©töing.

1) 3oljanne« toon 93oc$olte, Pfarrer ber ©t. 2Jtarientir<$e in Siibed, nmrbe nadj bem tn ber 9?ac&t toom 3. jum 4. gebruar 1293 erfolgten £obe be« 25efan0 STZagifier D lricuä unb einer ^al6jä^rigenSBafang bev ©teüe gum 2)etan beö 2)omftifteÖ Jübed getoätjlt unb in die cyriaci que fuit Sabbatho (8. ?lu* gujl) 1293 beftätigt r in welchem Stmte er bi« jum 3a^re 1308 toerblieb, »o er in vigilia scolastice (9. ^ebruar) jum SBifd ofe ton @<$le«totg gewählt rcurbe. SBergl. Jetoerlu« Urfunbenbut be« 33i«tl)um8 JiibedE. £lj. I. iRr. 291. p. 324. Sr tritt bemnadj als 2)efan tn Urfunben auf guerfi 1294 die b. Mathie ap., gulefct 1308 in vigilia b. Mathye (24. ftefcr.) a. a. D. 9hr. 328. p. 359 unb 9h\422. p. 507. — ÜJlagtfler £elem bertu« au« ber gamilie toon (Serien war noefy 1296 vigilia epiphanie domini (5. 3ton.) (Santor (a. a. D. 9ir. 341. p. 375) unb tritt al« ©ctyolaftitu« auf in Ur!l. toon 1296 in vigilia b. Jacobi apost. (24. 3uli) bi« Purificatio Marie (2.^ebr.) 1314 a.a .O . 346. p. 382

Page 95: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

J\? 117. fl 300J. 203

J W 1 1 * .Um 1300« — ©utac ten mehrerer anonifer in 8tibetf über ba6 ©rön

tmtigö ribtlegiiun bon ©Ibing f)inftd)t8 bcr Situation.2luS bem O r i g i n a l im ©tabtard&itoe in (Slbing. Äapf. I. 9ßr. 23.

Sicut scribitur ff. de constitutionibus principum 1. beneficium. beneficium principis largissime in terpretandum est. ex. de verb. sign, c.olim. beneficium i. e. priuilegium. sic exponitlnnocentius papa. iiij9. cx. de donat. c. dilecti. e t Johannes, xvj. q. i. frater noster. Quociens enim de priuilegio in ter dantem et eum cui ‘datum est o ritu r questio, largissime et contra eum qui dedit consueuit fieri inter- pretatio. u t xvi. q. ii. c. visis. ij. q. iij. § notandum , in fine. ff. de iure em unitatis. 1. em unitates. ex. de decimis. c. ex. parte. t°. ex. de priuilegiis. c. quia circa e t de donat. c. dilecti. vbi no ta t Inno- centius. Vnde cum in ter fratres de domo teutonica e t opiduin in e l b i n g h e de priuilegio quod ipsi fratres dederunt eidem opido, sit questio , largissime pro opido e t contra fratres facienda erit interpretatio. secundum iura predicta.

Talis enim in ter cetera articulus in priuilegio continetur: J t e m etsdem ciuibus turn que sunt in lubeke concessituus etcS* Istud ita in terpre tatur consuetudo: In om nibus ciuitatibus et opi- dis. quibus a suis dominis concessa sun t huiusm odi iura, u t cause secundarum appellationum factarum. a consulibus non ad ipsos dominos sed ad consules lubicenses qui ex priuilegio velconsue- tudine auctoritatem habent condendi iura municipalia, deferantur e t decidantur e t hoc eciam recognoscunt fratres cum dicunt in privilegio: e t n e p r o s e n t e n t i i s r e p r e h e n s i s etc. Consuetudo enim merito sequenda est, que estop im a legum interpres. ex. de

uitb 9?r. 450. p. 549. — #einrid& unb ©erwarb öon # a tb orp e Jommen als Siibetfer 2)omf>erren gemeinfdjaftlidj guerß in ber Ur!. in craßtino b. Nicolai (7. SDecfcr) 1294 a. a. 0 . 9tr. 337. p. 371 »er unb nodj in vigilia Epiph. domini 1296 9?r. 341. p. 375. ©eitbem tttrb ©erwarb nid)t mefyr ertoäfynt unb in vigilia Jacobi 1296 a. a. Q. 9fr. 346. p. 382, einer Urfunbe, toortn öiele Äanontfer genannt ftnb, fommt nur meljr §etnrtdj bon §atbor£ allein ttor. 2efc* tercr ift nod ben 21. 5Kat 1325 2)omf)err. — 2)te 3 e er 2lbfaffun9 unfereS ©uta^tenS, »elc$eS nad? feinem 3n$afte bem fel?r ausführlichen «ßarifer ©ut* ad)ten t>or^ergel;en biirfte, fdjeint fomit jtoif<$en ben 5. 3an. unb 2 4 .3 u lt 1296, »o SKagifler §elembertu8 jum ©djolaftifuS ernannt unb gletdjjeitig mit ©er* fyarb ton $atborf in 2übecf toar, ju faßen, unb es flimmt Ijiemit unfere ‘3h. 97., bie t»ir aus anbern ©riinben muttjmaßlic ins 3afor 1295 ober 96 festen.

Page 96: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

204 117. [1300.]

consuetudine. c. cum dilectus. et si de interpretatione aliqua dubitetur, ad consuetudinem recurrendum est. ff. de const. princ. si de interpretatione.

S equ itu r: et ne pro sententiis reprehensis longas uias ad correctionem ipsarum facere com pellantur , sanxim us ut correctio f ia t irifra quatuor scampna iudicialia secundum consiliurn domus nostre. Hic primo uidetur prem itti appellatio. cum dicitur e t n c p r o s e n t e n c i i s r e p r e h e n s i s etc. e t ibi: s a n x i m u s u t i p s a - r u m c o r r e c t i o f i a t etc. nam licet uerba legalia ibi non ponan- tu r, ex sensu tarnen hoc colligi po terit ut. i. q. i. marchion. xxij. questione. v. hum ane aures. ff. de verb. sign. 1. nepos. proculo. ex. eod. titulo. c. propterea. appellatio enim iniquitatem et inpe- riciam iudicis recorrigit et sententias latas in melius reformat. ff. de ap. 1. i. videtur eciam in dicto capitulo appellatio excludi ex eo quod cognitor appellationis excluditur. videntur enim a cognicione appellationis excludi consules lubicenses per hoc quod in priuilegio continetur: e t n e p ro s e n t e n t i i s r e p r e h e n s i s l o n g a s u i a s f a c e r e c o m p e l l a n t u r etc. Consules eciam in e l b i n g h e u iden tu r excludi a cognicione appellacionis a iure, nam non potest fieri recursus ad eum a quo prouocatum est. ij. q. vj. ad finem. § ab eo. C. de appellacionibus. 1. eos. appellaciones enim ad eosdem uel com pares iudices referri non debent. ij. q. vj. anterio- rum . §. illo. ff. de ap.l. im peratores. c. de ap.l. precipimus. ex. de ap. c. dilecti. e t dicit lex. quod iudicibus post latas sentencias non est copia corrigendi vel mijtandi. C. de sentenciis ex periculo recitandis. 1. y. fratres eciam a cognicione appellacionis se ipsos excluserunt. et hoc multis iuribus e t racionibus ostendim r. Prim o ex eo cum dederunt ciuibus in e l b i n g h e iura que sun t in l u b e k e . sub- iecerunt eos iuri alieno sicut superius est ostensum. Qui enim semel iuri suo renunciat ad id u lterius redire non potest. vij. q. i. quam periculosum. e t rem ittentibus actiones suas non est amplius regressus ad eas. ff. de edilicio. 1. q u eritu r §. si venditur. ff. de success. edic. 1. i. §. tu tor. Secundo ex eo u iden tur exclusi, quod d icunt in priuilegio: f i a t s e n t e n c i a r u m c o r r e c t i o s e c u n ­d u m c o n s i l i u m d o m u s n o s t r e . Nam quando concilium tan- tum sibi retinuerunt principali cognicioni renunciasse videntur. nam quod de uno dicitur de aliis negari u idetur. ff- de conditio- nibus et dem onstrationibus. 1. cum ita legatum . ff. de legibus et senatus consultis. 1. lex. argum entum , xxv. distinctione. qualis. ff. de iudiciis. 1. cum pretor. ex. de presum ptionibus. c. nonne. alia est enim persona iudicantis. alia consulentis. xiiij. q. v. nonsane.

Page 97: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 117. H 300]. 205

C. de assessoribus. 1. i. non enim credendum est. duabus et ne- cessariis causis unum sufficere. eodem tit. 1. nemo. c. de testa- mentis. 1. consulta divalia. Item iudicium necessitatis. vt. C. de sentenciis ex periculo recitandis. 1. ij. xj. q. i. c. pervenit. ex. de officio delegati. c. sane. ex. u t lite non contestata. c. quoniam frequenter, cum multis similibus. Concilium autem est uoluntatis. C. de iure emphiteotico. 1. ult. IT. de adm inistratione tutorum . 1. quidam decedens. §. papianus. et ff. vbi pupillus educari debeat. 1. i. ex de arbitris. e. cum tem pore, quoniam necesse est parere sentencie iudicantis. ij. q. vj. §. diffinitiua §. si vero contra ius litigatoris etc. ff. de re iudicata. 1. iiy. §. ait pretor. C. sentenciam rescindi non posse. per totum . et de executione rei iudicate. per totum . ex. de sentencia. et re iudicata, c. cum inter. et iudicium redditur in inuitum . ff. de verb. oblig. 1. in ter stipulantem . Sed non est ne­cesse parere sentencie consulentis. u t notatur. ex. de eleccione c. cum in ueteri et de arbitris cum tem pore, quam uis enim con­cilium requirendum et expectandum sit, non tarnen sequendum u t ibidem no ta tu r et hec est veritas. quod fratres quia in huius-

f modi negociis asscripti conciliarii su n t, nullo modo possunt se constituere iudices per iura predicta. Sed si illa clausula: S e ­c u n d u m c o n c i l i u m d o m u s n o s t r e , abesset, necessarium esset dicere quod ad eos tam quam ad superiores appellandum esset e t iudicandum secundum iura civitatis lubicensis. ij. q. vj. §. anterior. §. illo uidelicet ff. de appel. 1. im peratores. cum m ul­tis similibus superius allegatis. Sed qualiter iudicarent bene se­cundum iura ciuitatis lubicensis, cum consules eiusdem ciuitatis expriuilegio vel consuetudine. addcndi, m inuendi, corrigendi, mu- tandi, et de nouo condendi iura habeant potestatem ? Quid enim si aliqua essent m utata vel correcta? Quid eciam si aliquis nouus casus em ergeret, qui non esset dictorum consulum iuribus inno- datus? m ultas enim sicut dicit lex nouas formas natura edere deproperat. C. de veteri iure enucleando. 1. tanta. §. Sed quia diuine. et non possunt omnes articuli legibus au t constitutionibus com prehendi. Ponam us ergo quod propter nouum casum sit noua constitutio facienda, quia ea que de nouo em ergunt auxilio indigent nouo. ff. de interrogatoriis actionibus. 1. de etate. §. ex causa, e t noua res nouum consilium et rem edium exigit. ff. de vent. inspiciendo. 1. i. in principio. e t nouis morbis noua convenit antidota preparari. ex. de iuram ento calumpnie. c. ceterum. Quid fieret si fratres hoc sta tueren t uel iudicarent aliter quam consules lubicenses iudicassent vel statuissent. Jam ciues in e l b i n g h e

Page 98: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

206 JW 117. 11300.J

iura que sun t in l u b e k e non haberent e t sic fratres contra 9uum priuilegium facerent et partem grauarent contra quam iudicarent. Nec potest obici quod ita sim iliter consules in e l b i n g h e possent errare in nouis casibus. Sed hic cum secundo ad consules lubi- censes appellatur corrigitur. a fratribus autem am plius appellari non possent, quia cum appellatum sit ab aduocato ad consules si appellaretur secundo a consulibus ad fratres possent ipsi ius ciuitatis lubicensis ignorare. et sic minus iuste iudicare. nec esset aliquod rem edium iniuste grauato. cum non liceat ei tertio appellare. C. ne liceat in una eadem causa tertio prouocare. in rub ro e t in nigro. ij. q. vj. si quis in quacunque. ex. de appel.c. sua. Apud consules uero lubicenses qui iura sua m utandi, corrigendi, condendi potestatem habent inpossibilis est error. Ar­gum entum optim um . C. de testim oniis 1. omnium testim oniorum . Nam sicut ipsi iudicant ita et alii, qui eorum iure u tu n tu r iudi­care et iudicari debent. ar. ex. de sententia e t re iudicata, c. in causis. Quid ergo erit in causis huius appellationis? Quisnam erit cognitor? Certe faciendum est (sicut) scriptum est, ita u t fiat interpretatio u t res magis ualeat quam pereat. ff. de actioni- bus e t oblig. 1. quociens. ff. de rebus dubiis. 1. quociens. ff. de regul. iuris in contrahenda. ex. de fide instrum entorum . c. inter dilectos. et de priuilegiis. c. in hiis. et de verb. signif. c. abbate. fratres in causis istarum appellationum suum habent officium, quia conciliarii. vnde eos contentos esse oportet, xiiij. q. v. non sane. c. de assessoribus. 1. nemo, cum suis similibus supra alle- gatis. Porro potest vno modo sic intelligi u t appellatio sit ex- clusa per hoc quod cognitor appellationis videtur excludi. Sed qualiter tune fiet sentenciarum correctio? Certe dicendum erit quod per supplicationem que u idetur concessa ex priuilegio. hec enim dictio c o r r e c t i o sonat in supplicationem magis quam in appellationem. Nam per appellationem iniusta sentencia reuo- ca tu r, per supplicationem uero corrigitur. Differt eciam in hoc appellatio a supplicatione quia sem per appellatur a minore iudice ad maiorem. Sed eidem iudici qui tu lit sentenciam supplicatur. C. de precib. im per. offerendis. autentica. que supplicatio. vnde possit sustineri. quod postquam consules in e l b i n g h e tulissent sentenciam . pars contra quam lata es t, si se ex ea gravatam in- iuriose existim auerit, supplicabit eisdem consulibus qui tu le run t sentenciam u t eam corrigant e t em endent e t tune consules habito consilio fratrum si sentenciam corrigendam uiderint corrigant, alioquin confirment. Sic supplicatur im peratori aduersus senten-

Page 99: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 117. ri 300.] 207

cias suas et prefeclo pretorio aduersus suas. C. de precib. im- perat. off. autentica. que supplicatio. C. de sentenciis prefectorurn pretorio. 1. una. ff. de officio prefecti pretorio. 1. i. § iij. Nec obstat quod solum aduersus sententias im peratoris supplicatur uel prefecti pretorio. verum est de iure communi. sed isti ciues hoc habent ex priuilegio suo u t dictum est. Sic episcopus dum eligitur eius iudicium habet priuilegium ne a sua sententia appel- letur. unde si interdicta appellatio sit, d atu r supplicatio. C. de episcopali audientia. 1. episcopalem. Ita e t hic si tenem us quod exclusa sit appellatio, relinquitur quod concessa sit supplicatio.

Preterea poterit et alio modo saluari dictum capitulum pri- uilegii ita u t non sit exclusa. e t erun t cognitores consules lubi- censes e t hoc ostenditur sic: Cum dicitur in privilegio „ C i v i b u s i n e l b i n g h e i u r a q u e s u n t i n l u b e k e c o n c e s s i m u s . “ Per hoc d a tu r consulibus in l u b e k e cognitio secundarum appellatio- num u t supra probatum est, P er hoc quod sequ itu r postea in priuilegio: „ E t n e p ro s e n t e n t i i s r e p r e h e n s i s l o n g a s v i a s etc.“ per quod u ide tu r consulibus lubicensibus aufferri cognitio. Certe non aufertur, quia non dicitur ibi quod consules lubicens. non debeant cognoscere. Sed quod cives in e l b i n g h e non deben t longas uias facere. Sed qualiter cognoscent consules lubicenses? cum secundum tenorem priuilegii debeat fieri infra quatuor scampna iudicialia in e l b i n g h e . Num quid consules lubicenses uenient in e l b i n g h e ad cognoscendum ? Responsio: quod per se non possunt, per alium vel alios delegatum uel dele- gatos hoc faciant. Ecce simile ad papam qui est omnium Ordi­narius. u t ix. q. iij. nunc vero. etc. per principalem potest deferri. q. finium regundorum a rem ötis partibus. Sed scriptum est in iu re quod quando agitur iudicium finium regundorum . iudex ad loca debet accedere e t subicere ea oculis. ff. finium regundor. 1. inruptis C. eodem tit. 1. siquis. ex. de prescriptionibus quia (q.?) indicante. Num quid ergo papa accedet ad illum locum uel num quid non erit iudex (in hoc) casu? absit. Sed quod per se non potest facere, per alium uel alios in eo loco vbi res est con­stitu tum uel constitutos hoc faciat. et sic po terun t consules fa­cere lubicenses. u t alicui uel aliquibus in e l b i n g h e com mittant qui uice eorum de huiusm odi causis appellationum secundum concilium fratrum cognoscant e t iudicent, ita u t ubi dubitare con- tingerit vel forsitan aliquid noui em erserit, facta consultatione ad ipsos consules lubicens. statuant, quod de iure fuerit statuen- dum. e t sic cause sine vllius iniuria decidentur.

Page 100: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

208 JW 118. L1300]

Demum u t res sine vlla am biguitate procedat, po terun t con- sules et com mune in e l b i n g h e to tam dirim ere questionem ita u t cause appellationum huiusm odi coram consulibus lubicens. in ciuitate lubicensi trac ten tu r, ipsas enim ibi non trac tari, hoc est ciuibus in e l b i n g h e in fauorem concessum u td ic itu r in pri- vilegio: „ e t n e p ro s e n t e n t i i s r e p r e h e n s i s l o n g a s v i a s f a c e r e c o m p e l l a n t u r “ etc. quasi dicant p rop ter hoc in causis appellationum non est eundum ad ciuitalem lubicens. ne ciues in e l b i n g h e longis viis e t expensis per consequens fatigentur. Si ergo magis uo lun t longis viis fatigari, quam in suo iure peri- clitari, deferendum est eis. ne ad eorum lesionem retorquatur. quod in eorum favorein est introductum . C. de legibus et consti- tutionib. principum . 1. quod fauore. C. de procuratoribus. 1. non eo minus. C. de fide instrum entorum . 1. plures. C. de secundis nuptiis. 1. generaliter. §. in hiis. et posito quod in sua iusticia periclitari non possent adhuc tarnen fauori illi renunciare valerent. Nam dicit illa antiqui iuris regula: Omnes licentiam habere hiis que pro se in troducta sunt, renunciare. G. de episcopali audientia. 1. si quis. ff. eodem titulo. 1. paclum . IT. ad Valleianum 1. finali, in fi. ff. de m inoribus 1. si iudex.

Nos itaque J o h a n n e s d e b o c h o l t e decanus. M agister h e l e m b e r t u s scolasticus. G h e r a r d u s et h i n r i c u s dicti d e h a t d o r p e canonici ecclesie lubicensis requisiti ex parte con- sulum e t communis in e l b i n g h e quid super premisso articulo iuris esset, in suprascripta sententia concordes resedim us, ipsam sigillorum nostrorum m unim ine roborantes.

SBorfteljenbe Urftmbe erhielten roir a&fdjiriftlid) toon §errtt ©tabtratlj 9 ieu n tan n .

JY2 118.Um 1300* — 9ted)tögutad)tcn beß Sübccfcr 3utiflen £ e in r ic f ) b o n 3 B it =

b o rn über baö © rünbung6#^rib ilcgium bon E lb in g .

2lu8 bem O r ig in a l tnt @tabtar$iöe in (Slbing. $apf. I. 9tr. 24.

H onorabilibus viris Consulibus in E l b i n g e . H (e n r ic u s ) d e W i t t e n b o r n e 1) im periali auctoritate vbilibet iudex ordina-

1 ) £ e in r id ) » on S B itten B o rn würbe in yigilia s. crucia exaltacionis (13. ©eptbr.) 1270 3um 9totar ber ©tabt £Ubecf berufen unb Iontraftli<$ Der* *>fli$tet. Sergl. Urf»©. ber «Stabt Siibecf. I. 9tr. 320. p. 304. 2 )a die s.Nicolai 1299 a. a. 0 . Z\). II . 5Rr. 109. p. 93 bereit« Henricus Yredelant,

Page 101: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV? 118. [1300.] 209

rius iurista Civium Lubicens. cum servitio quicquid fauoris po- terit et amoris. p rop ter instantes precum mihi nomine vestro porrectas ad rem ouendum am biguitatis scrupulum et ad intelli- gentiam quorundam verborum in priuilegio contentorum cuius copiatn mihi per vestrum nuntium transm isistis vobis rationes et iura super huiusm odi que ad intellectum faciunt per presens scriptum fieri procuraui.

E t ne pro sententiis reprehensis longas vias ad correctianem ipsarum facere conpellantur Sanccimus ut ipsa correctio fia t in- f r a quutuor scampna iudicialia secundum consiliurn domus nostre. Super verbo correctio flat, hoc consonat iuri et rationi. Dicit enim im perator: non enim erubescim us si quid melius horum que prius ipsi diximus adinueniam us conpetentem prioribus imponere correctionem ne ab aliis corrigi expectemus. vt auten. de nuptiis collat. iiij0. equum est ergo et bonum quod correctio fiat assumpto consilio fratrum . Item scampna iudicialia dicuntur vbi admini- stratores qui sententias dictant sedere eonsueuerunt. vnde non consedebunt fratres et consules in domo fratrum nec alibi sed infra scampna predicta, hoc est in consistorio vbi sententie pro nuntian tur ab adm inistratoribus ciuitatis hoc sun t consules ibidem contentiosam iurisdictionem habentes qui presunt uniuersitati. vnde habent adm inistrationem et iurisdictionem ordinariam ul legitur ff. de postulatione 1. i. §. ult. et C. vbi et apud quem 1. ult. et ff. quod cuiusque universit. 1. ult.

Item sequ itu r in priuilegio secundum consiliurn domus nostre. ex hoc apparet quod non secundum preceptum uel iudicium seu voluntatem , sed secundum consiliurn prout sonat est intelligen dum. et ita fratres non erun t iudices sed consiliarii adm inistra- torum civitatis, hoc est regentium ipsam civitatem in iudicio et iure, et consiliarii iudicum assessores dicuntur in iure et differunt ab adm inistratoribus siue iudicibus in officio et effectu. vnde dicit im perator: hic qui in publicis adm inistrationibus constituti sociari sibi consiliorum participes cup iun t, honorificentia sua prouocent eos quorum prudentiam sibi pu tan t esse necessariam. u t legitur in codice de assessoribus lege prima. Item alia lex dicit: presides non per assessores, sed per se subscribant. libell. u t colligitur in

notarius ciuitatis ton bet <3tabt mit einer 9kdjit$fad)e beauftragt joirb, fctyeint jener f<$on öerjiorBen gewefen ju fein unb unfere Urfunbe in bie leiste 3eit feine« Sebens au faKen.

14

Page 102: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

210 JV? 118. f t 300.]

eodem titulo codicis lege secunda. Item in tercia lege ipsius tituli expresse legitur in principio: Gonsiliarios iudicum. e t ita eu iden ter apparet esse diflerentiam inter assessores et iudices. iudices enim sententias pronuntiant. et assessores iudicibus Con­silium dant cum necesse fuerit. et licet consilium dictorum fra- trum accedat cum necesse fuerit in sententiis corrigendis. propter hoc tarnen iurisdictio adm inistrantium id est consulum illius ciui­tatis qui ibidem sem per adm inistrant et iudicant e t sententias pro­nuntiant, nullo modo u idetur esse sublata. presertim cum ex hiis verbis privilegii „secundum consilium domus nostre“ nulla inno- uatio uel contraria voluntas appareat, quare iurisdictio seu admi- nistratio prius ciuibus collata propter incidens consilium fratrum possit uel debeat im m utari. quod non est veri simile, ad instar legis que dicit: siquidem nulla innouatio vel contraria voluntas testatoris apparu it quod factum est esse firmum. quod enim non m utatur, quare stare p roh ibetur? u t c. de testam ent. 1. sanccimus. Cum autem ciues ex priuilegio sibi indulto generalem adm inistra- tionem siue iurisdictionem in ciuitate habeant secundum ius lubi- cense ita siquidem quod conditores priuilegii scilicet fratres sibi nichil reseruauerin t specialiter in iurisdictione preterquam consi­lium in sententiis reprehensis corrigendis. ciues ergo merito et de iure vti debent sua generali iurisdictione in reprehensis sententiis velud in aliis. non obstante consilio fratrum quod adesse debet, per quod consilium non datu r nec aufertur iurisdictio ciuibus cum expresse non prohibeatur eis eorum iurisdictio sed remane- b it generaliter apud illos. vt C. de appellat. 1. precipimus, in fine, ibi enim dicitur: quiequid autem non videtur specialiter expres- sum id omnes relictum intelligant. vnde iurisdictio relinquitui apud ciues quod euidenter colligitur ex iuribus et rationibus antedictis. e t colligitur etiam argum ento legis et de verborum et rerum significatu. 1. cum quidam, in fine.

Preterea quiequid in agris, p ratis, paseuis et in aliis que supni in eodem priuilegio continentur, ciues possiderunt uel pos­sident sine interruptione, sola prescriptione optinebunt dum modo possederint per xl. annos. e t hoc est in utroque iure canonico et ciuili. ex. de prescript. c. de quarta. et C. de quadrigenii pre- script. 1. Notum est. e t 1. omnes, et 1. areuns. men.

Sigillum est appensum ad euidentiam pleniorem.

2lbfc$rift ber Urfunbe erhielten ©ir burdj £ e rrn ©tabtratl) 9t eu^m an n .

Page 103: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 119. [1860.] 211

Jtä 119.(U m 1 2 6 0 . ) — ® e r @ d)ultf)cijj, ber Statt) u n b bic ü b rig en © ü rg e r

t o n ( E l b i n g erfudjen ben SRatf) bon Sübecf b iird) eine © efanbtfcfyaft um SSerboQ ftanbigung if)re9 bei © rü u b u n g b er © ta b t b on Sübecf e rh a ltenen 9tecf)t8bud)e6 * ).

< 2lu8 betn Urfunbenbuche ber ©tabt £übecf. £h- I. Nr. 165. @ .151.

Honorabilibus viris et discretis nee non amicis suis speciali- b u s , Aduocato, Consulibus ceterisque in L u b e k e burgensibus, scultetus, Consilium ceterique ciues de E l b i n g e n cum plenitu- dine dilectionis paratam et bonam ad queuis beneplacita uolun- tatem . Quia modo a dominis nostris plus fatigam ur et in arto ponim ur, quam antecessores nostri, p rop ter iura lubicensia nobis tradita a uobis, ideo necessitas conpellit nos quam uis invitos vos litteris nostris et diuersis negociis sepius fatigare. Vnde m ittimus ad uos duos de Consulibus nostris, H e n r i c u m L y u o n e m et L u t o l f u m , latores presencium , cum libro munim ine nostri sigilli roborato , in quo iura conscripta su n t, que nobis in nostre ciui- tatis primo exordio tradidistis, Honestatem uestram omni , qua possum us, precum instancia fideliter exorantes, quatinus diuine

1) 9la6) einer alten, au<$ in g u d jö , Sefdjreib. b. ®flj. I. 17, berührten Srabition foßen im 3?. 1240 bon ©eiten ber ©tabt ©tbing Slbgeorbnete nac$ Sübecf eutfenbet fein unb biefe bon bort ben nod) borhanbenen, mit biefer 3 ahtr ja^l berfehenen Sobej bcö Sübifdjen Stedjts juritcfgebradht haben. 3)ie obige Ur» funbe beiua^rbeitet biefe Strabition in SBegiehung auf jene ©efanbtfcbaft überhaupt, nicht aber in SSegieljung auf ba8 S a tu rn , tbietoohl ber ermähnte Sobejc bie 3fafjr= 3abl 1240 aHerbing« trägt unb jugleicb bie in ber Urfunbe erbetenen 5Rec tö= beftimmungen roitfItt^ enthaft; benn bie in ber festem angeführten S^atfatben in ben Zeitraum jwtftben baß ©rünbungäjabr 1237 unb baö 3ahr 1240 ju ber» fefeen, muß fc^on bei ber flild^tigften Betrachtung als eine offenbare Unmöglichfett erfcheinen. ©te fefcen nothtoenbig ben Ablauf einer SReihe bon minbeflen» 15 bi« 2 0 fahren borauS unb laffen baher mit 2ßa^rfdheintid^tctt bie Stbfaffung ber Ur* funbe in bie 3 eit um ba8 3ahr 1260 fallen, mögli^ertceife audj in eine etttaS fyätere.

2)ie nähere (Erörterung be« feltfamen SEBiberf^rudhS, in toeldhen bermöge bie« fer Urfunbe ber In h a lt be§ ertoahnten Jübecfer Sobej mit feinem ©aturn geräth, unb bamit äugleidh eine ettoa« ausführliche ^Betrachtung biefer intereffanten Urfunbe fefbft, tbirb ber ©egenflanb eines befonberen 2luffa£e« in bem nächften §efte ber Beitfdjrift fein, auf »eldjen hier einfitoeilen bertmefen ©erben muß.

R e u m a n n .14*

Page 104: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

212 JV2 1 1 9 . [ 1 2 6 0 ]

mercedis in tu itu uestreque fidelitatis nostreque peticionis respectu articulos, quos vobis lalores presencium et presens littera decla- rab u n t, qui non sun t in prefato libro inserti, quos tarnen habe- mus valde necessarios, in eo sei ibi faciatis. Prim us est a rticu lu s: Si iudex aliquem pro quacunque causa ad querim oniam con- pellere possit, si lesus, in qualicunque casu sit, sponte querim o­niam obm ittere u elit, nobis dem onstrantes, si aliquis casus uel causa specialiter sit excepta. Item si cuiquam ciuium m oritur vxor su a , et relinquit post se liberos, e t postmodum ciuis ille ducit legittirnam , si debeat coram consulibus conputacionem h a­bere de bonis liberorum suorum uel non, e t si contradicit, an Consules ipsum ad conputacionem conpellere debeant, uel si de- b ean t coram iudice prosequi causam illam. E t quante etatis debeat esse puer, cum peruenit ad annos discretionis, cum dici­tu r uu lgariter selbm undinch2). Item si aliquis possit resignare hereditatem suam coram duobus consulibus uel tribus, uel si roram om nibus debeat resignare. Item si u ir e t m ulier contra- hunt et liberos pariter habuerin t, et liberis mortuis alter eorurt) prem oriatur, qualiter cum superstite hereditas diuidetur. Item cum ciues com munem dant collectam ad usus ciu itatis, e t si ciuiuin aliquis de bonis suis non iuste nec debite talliauerit, et postm odum , per annum uel per duos, consules percipiunt et ipsum de iniuria illa racionabiliter conuincunt, si consules debeant iudicare, uel si coram iudice exigere teneantur, e t quiequid inde proueniat, si iudex habere partem suam debeat de pena illius conposicionis. Item si iudex uel aliquis redarguere possit uel debeat sentenciam , quam consules em iserint, nisi actor uel pul- satus. Item si quispiam habet hereditatem alterius eo iure, quod dicitur w ichbilderech3) , si s ta tu to tem pore non dederit censum s u u m, e t ille, cuius hereditas est, coram iudice de ipso queri­moniam m ouerit, que sit pena conposicionis. Item si quispiam alteri obligauerit pro pane uel cereuisia uel pro quacunque re. que d icitur in uulgari garspise, e t a lter superueniens culpauerit illum de pignore, quod per rapinam uel furtiue sibi sit ablatum , quis eorum et quo iure possit uel debeat ob tinere, e t quantum ille, cui pignus obligatum fuit in pignore, de bonis suis debeat obtinere. Item si aliquis infra ciuitatem uel extra ciuitatem infra m archiam ciuitatis uel w ichbilde se introm iserit, uel acceperit

2 ) Sic«: felfcmunbicty.3) 2Bei$fcÜbre$t

Page 105: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVS 119. 11260.1 213

quicquid de rebus ciuitatis, quecunque bona sin t, sine licencia consulum et ciuitatis, si consules debeant iudicare uel iudex. Item si aliquis alienus uel extraneus in ciuitate culpauerit equum uel uaccam uel talium aliquid, asserens, quod sibi per rapinam uel per furtum sit sublatum , quomodo possit uel debeat obtinere, uel quis eorum debeat preualere. Item si ciuis uel extraneus culpauerit monetarium , quod dederit sibi indatiuos uel falsos de- narios, et ambo coram iudice com paruerint, e t m onetarius negaue- rit, si actor cum denariis illis et ferro suo conuincere possit eum, uel si monetarius se sola manu valeat expurgare. Item si quis- piam alterius bona pro suis acceperit, quod uu lgariter dicitur mislegrib*), et ille, cuius bona sun t, coram iudice de eo queri- moniam m ouerit et pulsatus fateretur, que sit pena composicionis. P reterea quidam articuli eontinentur in ipso libro, de quibus Judex nobiscum sepius contendit. Prim us est: Si uirorurn quis- piam legittimam vxorem hic duxerit et legittimam uxorem alias habuerit etc., si X marcas habere non poterit, que sit pena com­posicionis. Secundus est: vbi u ir cum legittima alicuius depre- henditur, qui uel quales homines ipsum deprehendere debeant. Tercius est: Si quisquam de altero querim oniam de quacum que causa m ouerit et a lter negauerit et super hoc coram iudice etc. Q uartus: Nulla causa complanari po terit, quin iudici, ciuitati et actori equipolenter complaceat. De istis duobus articulis iudex nobiscum maxime contendit. Q uintus: Q uicunque alium de Con- silio, facto uel uerbo, male tractauerit, leso Lx solidos etc., vtrum iudex uel consules debeant iudicare. Petim us vt omnia iura uestra, que nobis scitis esse vtilia, in eundem librum scribi facia­lis, si forsitan latores presencium omnia nobis necessaria ad me- moriam reducere non possunt; quia diuersi nobis s ta tuun tu r Com- m endatores e t iudices, qui ignorant iura lubicensia e t statim nobiscum contendunt, cum ea in scripto apud nos non inuenirent. Insuper ad fauorem uestrum et amiciciam plenam , sicut sepius in uestris literis nos rogastis, de libra cere, que uulgari dicitur pundere , quam vestre libre uolum us adequare, et hoc vniuersi- tati poteritis intim are; Scientes pro certo nos ad omnem uolun- tatem uestram et honorem esse beniuolos et paratos, et iura uestra in om nibus, quibuscunque possum us, firm iter uolum us obseruare. Preterea de quibusdam articulis primo fuimus obliti:Si honesti ciues duo disceptauerint inuicem , si consules possint

4) SDfiäleflrib. SWtßgriff-

Page 106: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

214 M 120. [1 2 5 0 -1 3 0 0 ]

uel debeant eos compellere ad com posicionem, ita quod fiant in- uicem amici. Item si alicui ciui furata fuerint bona, quecunque s in t, si secrete intellexerit aliquis de ipsis e t rehabere po ten t, si sine licencia Judicis ea recipere debeat uel possit. Item si quispiam ciuium conqueritur de altero coram iudice, quod dam- pnum fecerit sibi in pecoribus suis, uel equis, uel in frumento, uel in quibuscunque reb u s, et alter fatetur, si iudici aliquit com- ponere teneatur.

Original ofcne «Siegel auf ber Xrefe in ber SDlarienftrcfye ju £übed.

M 120.(1250— 1300«) — $>er <8d)ultf)eifj, ber SRatt> unb bie ffliirger bon

(Elbing bitten ben SRatf) in 8übect um ©ntfd)eibung jtoeier SRedjtÖfafle.

3lu8 bem Urhinbenbudj ber @tabt Jübecf, I. 9?r. 757. ©. 684.

Honestis viris e t discretis et amicis suis specialibus, Aduo- cato , Consulibus Ceterisque de L u b e k e burgensibus Scultetus, Consilium Ceterique in E l b i n g o burgenses Honoris e t obsequii quantum possunt. Fidelitati vestre regraciam ur intim e pro eo, quod nos in om nibus negociis nostris e t articulis am icabiliter ex- peditis, unde ad presens de quibusdam articulis petim us expediri. Accidit sic, quod quidam ciuis noster com misit alteri conciui nostro manticam unam , in qua eran t septem m arce; et illa bona perdita fuerunt cum mantica. Postea iste , cuius eran t bona, mouit querim oniam coram iudicio de illo, cui com miserat bona, quod non curam adhibuisset, nec bene conseruasse t, et sic fuit intentio sua, u t uu lgariter d icitur verwarloset. Ille, cui commissa fuerant bona, sic dixit coram iudice: „Ego perdidi e t de meis propriis rebus, tarnen *) amisi cum illis bonis in ipsa mantica, que bene valebant nouem scotos“ ; et si iste debeat so luere, vel non, perditam pecuniam , vel quid iuris s it, nobis in vestra Iittera rescribatis. Item secundus articulus talis est: Quidam conciuis noster et filius suus d iscordauerunt uerbis tu rp ibus e t inhonestis cum alio viro, e t hec causa com planata fuit m ediantibus probis viris, quod effecti sunt boni amici; set ille conciuis noster habe­ba t adhuc unum filium, qui tune temporis non fuitdom i, quando hec facta su n t: set dum ille rediit domum, dictum fuit sibi, quod pater suus et frater discordassent cum tali viro e t quod amicabi-

1 ) ftatt nam.

Page 107: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

J\S 121. [1301] 215

lis compositio facta est in ter eos. Postea iste m it ad tabernam et alter eciam uenit ad eandem tabernam , et iste qui primo uenerat, cui dictum fuit de com positione, /a p u i t tedam et voluit illum percutere, et non fuit perm issus; et iterum rapu it securim, volens illum ledere, et non fuit perm issus, e t sic transiit, quod non fuit lesus: e t si ibi facta sit disceptatio vel vorsate, nobis eciam in littera uestra rescribatis. Quod penes vos libenter volu- mus promereri.

au f ber 9?ü<ffeite: Dominis Consulibus Lubicensibus.Original auf ber Srefe in ber SNarienfirdjie gu Sitbed 3)a8 «Siegel fefylt.

JU S 1 2 1 .

1 3 0 1 . 6 « f i c t o b e t . ^ r a u c n b u r ^ . — 5$er|'d)rfibung beö 25omfaJ)iteI8 b on © rin la n b fü r ben d lb in g e r S öürger S ß e r c g r i n u ö ü be r bie © eftfoung S R o n c t i t e n . ( D a § fjeutige fo n ig l. D o r f i I - g r a m ö b o r f , Ä ird jfp .

9Jad& bem O r i g i n a l 1) im SIrdjttoe beö 2 )otnfa£itel8 ju graueuburg, @<$tebl. P. 5Rr. 26.

ln nomine domini. Amen. Quoniam que gerun tu r in tem pore a memorijs hominum labun tu r lapsu tem poris si non e tem entu r testim onijs scrip turarum N os igitur H e n r i c u s . Custos. H e r m a n ­nus . et B a r t h o l o m e u s . Canonici, to tum que Capitulum w ar- miensis ecclesie. nolentes amicos, ac fideles seruitores nostre ecclesie rem uneracionis brauio defraudari. habito m aturo. domini nostri. E b e r h a r d i . Episcopi. ac fratrum nostrorum consilio et assensv. P e r e g r i n o . Ciui In Elbingo e t suis vtriusque sexus he-

1) 2luf ber SRücffeite mit ber alten 2Iuff($rift: „Priuilegium ville P i l ­grim sd orf in districtu Melsaccensi.“ — 1366. 2 . gebruar bcfiätigte baö ®om* lapitel ben Slnfauf be« 2 >orffi bon 8 '/2 fdjaartterfefreien #ufen au« bem ©eftfce beö 2 )omcuflo8 3>o|janne8 unb beG üDomljerrn O tto b o n SWuffen. ® a8 SDorf blieb ben früheren ©eftfeern mit 1 SDiarf bon ber §ufe ginSpflidjitig. (SDom* fa£. 2lr<$ib. ^rib.*S. A. @ .11 b.) — 3m 3taljre 1623 legte baß ©omlapitel einen Seid) bei bem 2 )orfe an unb e8 gefc^ab gu btefem ©e^uf ein Slustauf<$ bon Sänbereien mit bem angrengenben ©ute © o rm an n S ljö fen , ©eld^eS bamat® ber Sommunität ber 2 )ombicarten gu gfrauenburg gehörte (Serföreibung bom 3. Octbr. 1623. (Sbenbaf. <ßrib.*©. G. @. 33). — 16S9. 16. ©ecbr. fKftete ba8 2>omlaj)itet in ^ i lg r im S b o r f eine fefie @djutgerei; bisher Ijatten bie ©auern bas Slmt ber SReilje nad) berfefyen. (Sbenbaf. Sßrib.*©. H . @.119).

Page 108: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

216 J*S 191. [1301.]

red ibus, propter sua fidelia seruicia, multis tem poribus ecclesie nostre e t nobis exhibita. bona seu possessionem. M o n e t i t e n dictam. T itulo Locacionis im perpetuum possidendam concedimus. Jure Culmensi. modo videlicet infrascripto Ita vt in ipsa posses- sione decem Mansos m ensuratos. liberos im perpetuum possideat, Cum Judicijs. pratis. pascuis. e t om nibus alijs vsibus. ac iuribus. Jure prehabito , vt eciam ibidem molendinum si voluerint con- struant. de ipsis Mansis tantum m odo. Q uinque libras Cere. que w lgariter M arcpunt dicuntur. et vnum Coloniensem denarium in signum Recognicionis e t reuerencie. au t sex denarios Culmenses. pro omni iure e t seruicio pro ipsis decem Mansis ecclesie nostre exhibendo. per singulos annos soluant debito tem pore pro annua pensione. Addicimus itaque quod quiequid vltra decem Mansos dictos in ipsa possessione superfuerit Idem peregrinus et sui heredes de superfluis sextum Mansum sicut priores decem Titulo loca­cionis leneant. De reliquis vero mansis quiequid superinuenti fuerin t, de quolibet annis singulis. dimidiam Marcam denariorum Culmensium pro pensione nostre ecclesie reddere tenebun tu r. Ita tarnen quod minora iudicia sibi reseruent. de maioribus vero Ju ­dicijs partem retinebun t terciam. duas vero partes nobis e t nostre ecclesie reseruam us. Insuper adiungim us quod huiusm odi pensio- nis supradicte solucio. Infra, duodecim annos non dabitur. quos sibi et suis heredibus liberos indulgem us Post duodecim vero annos prim um nobis debeat prouenire. Ne tarnen super dicte pos­sessionis term inis dubitari valeat. Eas sic sitas distinguimus. ab vno latere Campi dicti B o r o w y t e n . ab alio latere, possessio. P e n e . pruteni. a tercio latere. Campi P l a s t w y t e n 2). a quarto latere possessio. H e n r i c i I n t e r p r e t i s . Ita quod quiequid intra dicta continetur latera. totum prehabito Peregrino et suis here­dibus concessum intelligatur. sicut supra in presenti nostre con- cessionis pagina continetur. Ad Cuius rei perpetuam memoriam presentem litteram Sigillo domini nostri. episcopi. e t Sigillo Capi­tu li nostri. eidem peregrino et suis heredibus concedimus robo- ratam . Testes autem adhiberi volumus. dominum . J o h a n n e m. plebanum jn B r u n s b e r c . de u l s e n T h e o d e r i c u m Militem. Militem. J o h a n n e m . c z y t e r p e n n i g . A l b e r t u m . fratrem do­mini. Episcopi H e i n r i c i . et h e i n r i c u m et a l b e r t u m filios. dicti A l b e r t i . A l e x a n d r u m aduocatum nostre ecclesie. N i c o - I a u m dictum de W i l d e n b e r c . O t t o n e m d e R u s s e n . G e r -

2) 2)ie 2f6f<$rift in F . änbert Plastwyken.

Page 109: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVs 122. [1302] 217

k o n e m fratrem alexandri supradicti. A m o ld um s a g i l t a r i u m . et alios quam plurim os fidedignos. Datum In C a s t r o d o m i n e n o s t r e Jn nostra kathedrali ccclesia Anno domini. M°. C°C°C°. primo. Pridie Nonas Octobris.

® a8 Original auf Pergament &at nod& ba8 altefle Stegei be« 2 )omfa£itel8 au rotljer ©eibe; ba« SBifd^oföftegef, wofür no($ bie ©nfd&nitte ft<$t6ar futb, ift abgefallen. — SttBfctyriften ber Urfunbe fielen in ben 5ßrhnlegten=SBüd&ern be82)om!apitel8 F . fol. 24 unb E . fol. 20 (ni<$t ganj genau) unb im ©e^eimen tJXr ito ju Königsberg, 5ßriö.*SB. B. fol. 19.

M 122.1 3 0 2 . 11 . S a t t l W * . - © ie g f r ie b (b o n M e in -

f te in ) , © ifd jo f bon © am lanb, rnadjt bie (Errichtung ber Äatljebral* rirdjc ju (Styren be8 I)eil. ^Ibalbert in (ber Slltjiabt) Ä'onigflberg befannt unb ftattet fie mit mehreren Sefitjungen anö.

92ad bem O r i g i n a l im Slrdjib beS 2 )om!a£itel8 in fjrauenburg.Monumenta Sambiensia A. Nr. 6.

Uniuersis presencium auditoribus, S i f r i d u s dei gracia Episco- pus Sambiensis ecclesie, FR. ordinis theut. Hospitalis sancte Marie irlm t. Salutem in domino ihesu christo In omnipotentis dei glo- ria iocundo spiritu exultam us, qui inuestigabili eius disposicione elegit tem poribus nostris et ministerijs suo cultui proficere nostram ecclesiam per effectum , In eo quod ipsius ecclesie sedem cathe- dralem , de auxilio et consilio, bone memorie fratris C o n r a d i d e v u c h t e w a n d e n generalis magistrj ordinis eiusdem ac pie recordacionis fratris M e i n e c o n i s d e Q e r n v o r d Magistrj pruscie et m ultorum fratrum eorundem fvndauimus in K v n i g i s b e r c , ibidem domum dei nominis erigendo, ad honorem sancti martiris et pontificis a d a l b e r t i , Cuius suffragijs innitim ur e t eundem patronum assumimus non indigne eius que apud dominum habet meritis recensitis Nostre enim dyocesis terram Sambiam in pre- dicacione fidei Christiane per m artirium aspersione preciosi sui sanguinis consecrauit, Cum igitur diuinorum in hac nostra structura euidens increm entum et ad nostram gentem neophitam in conuer- sione nouissimam ipsam primis parificans pullulauerit ampla seges seminis verbi dei, prout a diebus dictorum Magistrorum vsque modo probauim us per experienciam, que rebus discernendis optima est magistra, Eciam quia per nos pontificali sollicitudine est cauen- dum, ne bonum inceptum per occursum malum sericiat detrim en-

Page 110: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

218 M 12«. [1302.]

t um, immo verius prouidendum , quatenus nostram plantacionem rigantes deuotis seruicijs in tim ore dei et iusticia h[abendo] ne- cessitatem tem poralium fiducialius appetant sem piterna, Hinc est quod de bonis e t terris nostre ecclcsie in terra Sambiensi totam e t integram polfcam id] est terram Q v e d e n o u nuncupatam et duas villas vnam dictam M a u d i t i e n e t alteram S u n i k e Item apud polcam M e d e n o u vnam villam [dictam] S u r s i e y n i s et campum w e i s c a y n i s , P reterea in polca B i l d e n d ic ta, duas villas, videlicet S m i d e n et G v n d e y n i s , Sed e t extra S[am]biam in alijs terris nostre dyocesis, quando per desideratam diuisionem, nos partem vnam acceperim us e t fratres duas , nostre tercie ter- ciam , e t in dictis ter[ris] seu villis, constrvccionem municionum vrbium vel castrorum et locacionem fori rerum venalium in eis- dem et aquas salsas, recentes, stantes, et fluentes ad dictas terras siue villas in Sambia vel extra Sambiam pertinentes cum omni prouentu et pleno iure, necnon iurisdiccionem tam in spiritualibus quam in tem poralibus, in eisdem predictis terris et villis, in per- petuum libere possidendas conferimus et donam us dicte nostre ecclesie cathedrali, de nouo fabricate in K v n i g i s b e r g , ac eius- dem ecclesie preposito e t decano, ceterisque canonicis eorumdem, quatenus residenciam habean t, quam nunquam retroactis tempo- ribus habuerin t, Quoniam nostrj predecessores, ordinando ipsam ecclesiam, duas prelaturas scilicet preposituram et decanatum , necnon quatuo r canonias constituerunt e t clericos ordinis Hospi- talis supradictj instituentes ipsos si audem us nostris successoribus vel certe superioribus aperire propter neglienciam ne dicamus per auariciam vt soli haberent quod pluribus fuerat inperciendum , dispersos per prouincias reliquerunt, dum eis victum quem cunque tribuere minime curauerunt, Verum tam en dictarum prelaturarum ac canoniarum constitucionem sim iliter e t institucionem clericorum ordinis sepedictj ratas habem us sicut noscuntur racionabiliter pro- cessisse, ln premisse quoque nostre collacionis prouisione non sine multo studio confouentes E t vt premissa in posterum perpe- tuis tem poribus inuiolabiliter obseruentur presentes, venerabilium dom inorum , H e n r . pomezaniensis et E b e r h a r d i warmiensis ecclesie episcoporum, e t nostri, necnon et culmensis ecclesie ca- pituli cuius sedes ad presens vacare dinoscitur, munim ine sigillo- rum duxim us roborandas, Actum et Datum Anno ab incarnacione domini. M °.cccij0. in domo nostra S c h o n e w i c . iij0. Idus ianuarij.

®aS Pergament bes Original« a. a. O. ift bon -Kober an mehreren ©teilen burd)freffen. 2)ie baburd) entfitanbenen Süden ftnb na$ einer

Page 111: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

fd rift au« bem 17 .3atyr&. im §8ifd&. 2lrc$. grauenburg, goliant H. 9?r. 24 (Munimenta Eccl. Sambiensis) 92r. 6 au«gefüHt. 2(n ber Urfunbe Rängen noc bie 4 Siegel; ba« erfie an gelber @eibe ^at in einer bo^elt geteilten, gotbifcb toergierten Wifcbe ba« SBrußbilb ber Jungfrau Sftaria mit bem $inbe, barunter eine nad) rechte gelehrte 23ifd)of8figur mit 3nful unb ^aflorde in betenber, Inieenber «Stellung unb bie Umfärift: f S \ FRIS: HENRICI: DI: GRA: EPI: INSVLE: SCE: MARIE: — 3)a« gtoeite an grüner©eibe Ijat bie ’ igur eine« 33ifd)of« mit 3nful unb ßaftorale, bie redete §anb jum ©egen erhoben, mit ber Umfdjrift: f EBERHARD9. DEI GRA. EPC. ECCLE. WARMIEN. Seibe ftnb faoljterljaften. — 2)a« britte an rotier, grüner unb gelber ©eibe ipt gerbrochen unb bafcon nur ber untere Xljeilmebr erhalten; am SRanbe lieft mau ....IF R ID I. D(.)I GRA............ —25a« vierte an rotljer ©eibe ift auf ber obern ©eite fefyt ßart befdjäbigt unb»om 9lanbe ftnb nur no<$ bie 93u$fiaben: .......TVLI SA ... erfennbar.Sluf ber 9?üdfeite be« lederen befinbet ftdj ein Heinere« ©iegel, einen fhi«foj)f mit bem £eiligenft§ein barfieHenb, mit ber Umfd&rift: ACTV PPETVO NE SIT I ABIGVO (actum perpetuo ne sit in ambiguo).

©ebrucft (ettoaS abtoeic&enb) iß bie Urfunbe in ©ebfer, ©efcfy. be« Dome« gu Königsberg, ©. 61—63.

Jtä 133.1 3 0 9 . 3 0 . 5O t ä t j . & t 6 i u g . — G rflärung bc© Sanbtneifierß

.£>eltoig b o n © o l b b a d ) über ba8 gifcfjcrci = SRcd)t ber ^rebiger* niond)C in ©Ibing.

2lu« V o ig t ’s Cod. dipl. Pruss. Tom. II. Nr. 42. pag. 50.

Nos frater H e l w i c u s d e G o l t b a c h M agister terre Prvscie presentibus protestam ur, Quod cum in ter religiosos viros fratrem H e i n r i c u m Priorem et conuentum fratrum ordinis predicatorum in E l b i n g o exparte vna, et nos e t fratres nostros exparte altera, super declaracione cuiusdam articuli priuilegii eisdem pre- dicätoribus, a nostro generali super iure piscandi ad vsus sui con- uentus in aquis domus Elbingensis, indulti, dissensionis materia verteretur, nos huiusm odi questionem de consilio fratrum nostro- rum decidimus in hunc rnodum. Quod idem prior et conuentus ordinis predicti in E lb in g o , et eorum successores inperpetuum , in recenti mari cum vna sag en a1), et in salso mari similitec cum vna. non solum ad vsum coquine sue , verum etiam ad omnem

JVs 123. [1302 1 2ft9

1 ) S a g e n a . '@8 ftnb hierunter Äeutel gu berflehen. 2118 bie legten $re* bigermöndje in (Slbing ba« Älofier berliefjen, übergaben ber $ rio r S B artljo lo - m äu « £ e ib e n re id > unb ber ©ruber SB alen tin am «Montage nadj $almarum 1542 bie Äleinobien unb Privilegien be« Äloßer« bem 9iat& gu (Slbing, barunter

Page 112: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

220 M 124. M3031

vsum et vtilitatem sibi congrventem , vendendi liberam et libere piscandi, sicut dicta maria ad domum Elbingensem pertinent, ha- bean t facultatem. Predicti vero P rior e t conuentus, suo e t suc- cessorum suorum nom ine, renunciauerun t omni Juri et accioni, quod vel que, ipsis ex predicto Priuilegio in aliis aquis domus nostre Elbingensis com petebat vel coinpetere aliqualiter videbatur, Saluis tarnen piseaturis Sturionum et allecum in recenti et in salso mari, quas deinceps habebun t p rou t eas hactenus habuerunt. V t autem hec ordinacio sev composicio inviolabiliter perseveret, p re­sentes conscribi, et sigillo nostro fecimus roborari. Testes vero sunt, dominus frater C r i s t a n u s prepositus Insule sancte marie, fr. G. d e S w a r z b u r c h prouincialis terre Colmensis, fr. B e r t o l ­d u s com m endator in K v n g e b e r c h , fr. K v n o com m endator in B r a n d e n b u r c h , fr. H e i n r i c u s com m endator in B a l g a , fr. C o n r a d u s com m endator in E l b i n g o , fr. S i g h a r d u s de S w a r z b u r c h com m endator in C r i s t b u r c h , fr. E b e r h a r d u s d e v i r n e n b u r c h com m endator C a s t r i s a n c t e m a r i e , fr. C o n r a d u s S a c c u s com m endator in T h o r u n , et fere omnes com m endatores terre Colmensis, et plures alii fratres nostri. Actum et datum E l b i n g i anno domini M°.CCC°. secundo. tercio kal. aprilis.

S e r Stbbrud 6et SSotgt tfl nadj bem Original im ®elj. Strd^iö ju ÄönigSberg, @<$iebl. XXIV. 9h:. 1.

M 12a. 1308. 39. 5Iuftufl. SSritmtSberfl. — Sctfdirdbunfl M

© ifctjofß ( £ b e r l ) a r b bon (E rm lanb ü b e r baß U eberm afj ber in ben © fite m ber © rü b e r 3 o r b a n u nb 91icoIau8 gelegenen <£>ufen.

9?ac& ber Slbfd&rtft1) im ^riü.=95. F . beS 2)omfapiteI« in ^rauenburg, fol. 7—8.

In nomine dominj amen. Nos E b i r h a r d u s dei gracia w ar- miensis ecclesie Episcopus vniuersis ac singulis presencium noti- ciam habituris recognoscimus profitem ur et presentibus protesta- mur. Quod Nos prehabito canonicorum nostrorum seu Capituli

ba$ ^ßribilegium über 2 Äeutel, (SBifctyöfl. 2Irdji. grauenburg, goliant ^ r * 1- Vol. 1. fol. 138) unb am 1 5 .3funt 1555 fleßte ber Äönig tion $olen, ©igiömnnb Slugufl, auf bem jRetdjötage ju ^etrifau ba8 9ie$t gur ^tft^crct mit 2 Äeuteln im g riffen £affe, welche ba8 berlaffene Älofter gehabt hatte, jur 2Dt8J)ofition be« 33ifd)of8 toon (Srmlanb. ((Sbenbaf. fol. 161.)

1) Stal 5fanbe: „Secundum priuilegium de Bylow et Parengel“. ißergl. Unf. <Rr. 105.

Page 113: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

Jtä 125. f t 304.]

nostri consilio e t assensu vniuersa bona Discretis viris J o r d a n o et N y c o l a o vterinis fratribus per venerabilem partrem et dom i­num dominum H e n r i c u m pie Recordacionis nostrum predeces- sorem collata Ipsis nobis hum iliter e t optim e supplicantibus distri- bucionis seu mensurali funiculo m ecientes vltra num erum man- sorum in suis priuilegijs contentorum quosdam mansos in distinctis sibi granicijs superfluos inuenim us quos nostre vsibus ecclesie decreueram us reseruare verum quia iam dictus N y c o l a u s eius- dem Jordani germ anus nostre necessitatis articulo In nostro dili- gens seruicio sollicitus e t fidelis in om nibus est inuentus Nos suas preces e t m erita ac fidelitatis attendentes obsequia eidem Nycolao ac suis veris heredibus et legitimis successoribus de con­silio nostrorum Canonicorum seu Capituli nostri beneplacito et assensu eosdem superfluos mansos quotcunque sint num ero et quidquid u ltra num erum mansorum in suis vtrisque priuilegijs descriptorum In assignatis lim itibus seu granicijs poterit inueniri superfluum cum omni vsufructu vtilitate Jure libertate et condi- cionibus in alia ipsorum libertatis litera contentis sub vno et eodem spadonis et arm orum seruicio ad libera bona prius habita contulim us iure hereditario perpetue possidendos Ne autem sepe- dictis N y c o l a o et suis heredibus veris ac successoribus inposte- rum super hijs calumpniosa erroris incommoda valeant suboriri presentem literam nostro ac Capituli nostri appenso sigillo robo- ratam ipsis con^cribi et dari fecimus ad m unim en Testes vero sunt dominj H e r m a n n u s B a r t h o l o m e u s H e n r i c u s plebanus in E l b i n g o Canonici nostre ecclesie warm iensis T h e o d e r i c u s miles d e O l s e n O t t o d e R u s s i n N y c o l a u s d e W i l d e n b e r g , H e r m a n n u s s c r i p t o r d e b r u n s b e r g g e r k o d e K u r w i n et alii plures fidedigni Actum et datum b r u n s b e r g Anno domini M°ccc° tercio iiij0 Kal. septem bris etc.

Stöfdjriften ber Urfunbe ftnben jtdj au$ im 2Ir#ito bc8 2)omfapitel8 in 5ßrto.4B. E . fol. 6—7, unb im ©elj. 2lrc&. ßrito.Sö. B. fol. 6.

J t ä 125»1 3 0 4 * 1 1» — ®erfcf)reibung beö £>om=

fapitelß bon Srm lanb für mehrere ©tammpreufjen über getoiffe £u fen auf bem $elbe 91 a n 0. (2?a0 heutige Sauerborf SRatoufen, Ä irdjfp. Sßlafhrid).)

9lu8 bem O r i g i n a l im Slrdfoto beö 35omfa£itet8 tngrfyj. @<$iefct.P. 9?r.49.

In nomine domini Amen Om nibus inperpetuum Quoniam statum bonum vtilem et honestum nostre W arm iensis Ecclesie

Page 114: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

222 J\a 125. [1304.]

zelo peroptim o am plectim ur plusque futuris quam presentibus prouidere silvas ac loca deserta, ex qu ibus in presenti nullus no- bis fructus accrescit p rou t possum us iam locamus Ig itu r Nos H e n r i c u s w arm iensis prepositus to tum que capitulum eiusdem Ecclesie presentibus constare cupimus vniuersis quod de communi consilio nostri Capituli, et omnium quorum in terest, conniuencia e t consensu viris discretis T h o l a y m e s , S t e p h a n o , M i c h a e l i ac s t e n e m pruthenis, ob illibatam constanciam qua sem per reli- gioni katholice, pre ceteris neophitis firm iter adheserunt, viginti Mansos in Campo R a u s 1) dicto, super riuum y w a n t h i , a fluuio S e r i a m ensuram incipiendo in longvm , sic et ita u t mansi au t agri ipsorum duplam habeant latitudinem et mediam longitudinem om nibus in solidum Jure T heu tun ica li, ac hereditario dedim us ad locandum, taliter u t de predictis mansis duos duntaxat possideant liberos, De reliquis vero decem et octo m ansis, de quolibet m e­diam marcam nomine census annis singulis nobis soluant, Ab hac autem solucione census a festo beati Martini confessoris atque pontificis proxime nunc venturo eru n t, per Tredecim annos continuos omnimodis absoluti Judicium quoque iure Culmensi videlicet donarium ju ram en ti, quatuor solidos minoris judicij, e t tercium denarium judicio de m a io ri, Item Molendinum tabernam et omnia ju ra inibi habebunt antedicti prvtheni necnon libertates vna cum heredibus suis rusticis non solum libertatis tem pore sed eciam in posterum in mellificiis e t aliis vtilitatibus iuxta formam et modum qui in vicinis eisdem villis Thevtunica- lib'us a nobis concessus est rusticis e t scultetis Testes quoque huius nostre donacionis ac locacionis em phitiocite sun t hij Domi­nus B e r t o l d u s , dom inus H e r m a n n u s , Dominus R a r t h o l o - m e u s Canonici W arm ienses, Item dominus J o h a n n e s Miles dictus C i t e r p e n n i k , E b e r h a r d u s scultetus, J o h a n n e s soro- rius ipsius, J o h a n n e s de s o d i s , H e r m a n n u s d e l i p p a H e r ­m a n n u s d e l u b e k et alij quam plures clerici ac layci fidedigni, In cuius locacionis nostre euidens argum entum presens scriptum sigillo nostre Ecclesie dignum duxim us com muniri Datum et actum in c a s t r o d o m i n e n o s t r e et nostra ecclesia kathedrali Anno

1) SBgl. SSoigt’S ©efcf). <ßr. S5b.IV. © .187. 2(nm. 2. Sn einer (Srtteue* rung ber $Berfcf)reif>mtg, ertljeÜt Dom 3)omIo iteI ben 4 .Sftotofcr. 1647 (<ßrto.*5B.G. © .68) lautet biefe ©teöe folgenbermaßen: __ adhaeserunt, viginti agri etocto sylvae tum unum et dimidium excrescentiae mansos in campo Raus etc. aSergl. 2tnm. 12. ©. 135.

Page 115: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 126. [1304] 223

incarnacionis domini Millesimo Trecentesim o q uarto , Tercio Idvs Aprilis.

Original auf Pergament mit bcm älteflen Siegel be« 2)omfa|>iteIe an rotier unb grüner ©eibe. 3luf ber Äeljrfeite be« ©iegel« beflnbet ba« ©iegel be« 2)omprobfte« $einri<$ ton © onnenberg, ®el($e« einen 91bler mit au«gebreiteten glügeln im gelbe l>at unb bie Umfdjrift fü&rt: f S. HEINRIC(i) P(re)POSITI WARMIEN(sis). — 2lbfd?riften beffelben «ßribilegium« ftnben ftcij in ben $ribilegienbüc$ern be« 2)omfapitel« F. fol. 37 unb E. fol. 31, auc$ im ©efy. Slrc . ÄgSbg. ^rib.*©. B. fol. 29—30.

M 126.1 3 0 4 . 3 0 . $ l p r t ( . (§cf>Iof? ® o m te ttf re r< $ . — Der ©om*

probft <£> c i n r i d) bon (Ermlanb grünbet in bem bor feinem <Sd)Ioffe S o n n e n berg belegenen £>orfe ein ©djuljenarat,

9iat$ ber Slbfd&rift im lib. priv. antiq. be« bifcfyöfl. 2lr<$ib8 gu grauenburg C. 1 fol. 131).

In nomine domini am en Omnibus in perpetuum vniuersis matris Ecclesie filijs quibus exhibitum fuerit presens scriptum .

1) ©ie ifi übertrieben: litera ville Sunnenberg. — 2)er ©omprobft £einridj bon ©onnenberg bermad&te gemäß Seflament bom 7. ÜÄat 1314 100 £nfen, bie er gum ©djleffe ©onnenberg befaß, mit ben 2)örfern ©onnen* berg, ©etfenborf unb 2)retc«borf bem Domfapttel bon (Srmlanb. Sei ber SSe* ftätigung be« Seflament« am 5. Januar 1320 »ergiftete üe teres jebodj auf ben SBefi beö ©djloffe« unb 2>orfe« ©onnenberg gu ©unften be« bifc£>öftic en ©tufjt«.2)er ©if^of Sfrang Äuljf^ntalg überließ gemäß Urfunbe bom l.©ept. 1427 (lib. priv. nov. beö ©ifdj. 2trcf>. grbg. C. 3- fol. 6) bie Senufcung feine« ©e* ftfee« in ©onnenberg bem ©omfcrobfle 2trnoIb bon S a tte ln auf beffen geben«» geit. — SEBeiter in Ijatte ber SBifd of SHicolau« bon düngen einem Suca« ©abeglen fünf freie §ufen in ©onnenberg bedienen, bie auf ©eorg bon ’Preudf, Sanbbogt unb ©djloßljamrtmann in ©raunflberg, gefommen toaren, bon bem fie ftran gb on äorn & au fen ertcarb. SDent Sefeteren würben bon bem ©iftfyofe Soljanne« 2)anti«cu« uodj gtoei weitere §ufen gur lebenslänglichen Stofcung überlaffen, bie i§nt ©ifc$of © tant«lau« £ o fiu « neben jenen fünf gu fulmifttyem {Rechte erb* unb eigentümlich berfdjirieb. (1568. 18. ^ebruar a. a. D. fol. 59. 60.) — 3u biefen 7 $ufen tarnen fpäter noc$ 4 £ufen, bie ©ifctyof £&eobor *ßotocfi gegen 4£ufen in £)6er*Äapleim mit bem bamatigen©e* Wjer bon ©onnenberg, Sjjriftofclj © ogbansfi, bertaufetyte unb jenen lulmifdje« SRefy beilegte. (gSexfc r. b. 3a$re 1712, a. «. D. C. 4 fol. 44.) ©o entflanb ba« je ige abl. ©ut ©onnenberg. — SDer lleberrefi ber ©onnenberger bif^öfr

Page 116: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

224 M 127. [1304.]

h e i n r i c u s w arm iensis prepositus et dominus in S u n n e m b e r g peractam ad beneplacita voluntatem , quia dignum estimamus u t quiuis reportet prem ium post laborem. Ig itu r constare volumus vniuersis, quod m agnorum virorum dom inorum nostrorum eflfica- cibus instancijs em olliti, inspectisque m ultiplicibus laboribus, ac expensis, quas W i l h e l m u s scultetus in S u n n e m b e r g dictus d e H o l l a n d i a in locacione ville ante Castrum S u n n e m b e r g pertulit, sibi, suisque heredibus legittimis racione locacionis eius- dem, in agris ibidem hereditarie ac libere contulimus duos man- sos, Judicium quoque minus quatuor solidorum Culmensi Jure, tercium denarium iudicio de maiori Tabernam liberam in eadem villa S u n n e m b e r g de domini nostri venerabilis warm iensis Episcopi E b e r h a r d i , sim iliter ei addentes consilio e t consensv, Testes autem huius nostre donacionis sun t hij dominus h e r m a n ­n u s d. B a r t h o l o m e u s , d. B a r t o l d u s , Canonici W arm iensesd. p e t r u s plebanus in f r o w e m b u r g , d. K i r s t a n u s scultetus in K i l i e n , p e t r u s d e C r a k o u i a , h e n n i n g u s de S o d , h e r - ( m a n n u s ) d e l i p p a Ciuis in f r o w e m b u r g , et alii quam plures clerici et layci fldedigni. In cuius rei euidenciam Sigillum nostrum presentibus est appensum , datum in C a s t r o S u n n e m b e r g , anno domini M0 CCC°iiij° pridie Kalendas Maji.

M 1 2 7 .

1 3 0 4 . 5 * S O ta t» 3$ ? r a u e i t f t l t r g » — Serfcfyreibung bc§ £>otn;fapitelö bon ©rmlanb über 6 5 <£>ufen auf bem gelbe g a f f e n .(D a ß heutige Ä ird)borf 8 a t ) j j bei 9Jtet)lfacf.)

Sladj ber Slbfdjrift1) im rto.*S8uc$e F. beS 2)om!apitel8 in 5 C&8- fol. 36 — 37.

In nomine domini amen omnibus inperpetuum . cum de gestis hominum tanquam de naui que fluctibus est exposita sub sere- n itatis tem pore calum pniarum nebulas e t obliuionum tim eri opor- tea t tem pestates. Necessarium est u t ea que stare perpetuo de- siderantur. literarum apicibus fulciantur Ig itu r Nos H e n r i c u s

liefenSBefifcungen, baöSSortoerf Slltljof, »ar bem3efuiten=SolIegtum tnSBraunS# berg jur abgabefreien Senufcung überlaffen, bie es roaljirjc$einltc$ toon bem ©ute © an lau aus, baS tfjnen ebenfalls gehörte, betoirtbfdjafteten. Sßeibe ©üter tt>ur* ben foäter&tn bom Staate etngejogen unb jufammen toererbpad&tet.

1) SDtit bem üföargtnaMBermerf: „Layse“.

Page 117: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

prepositus B e r t o l d u s h e r m a n n u s et b a r t o l o m e u s canonici warm ienses Totum que capitulum eiusdem ecclesie significamus vniuersis harum seriem inspecturis quod habito trac ta tu in nostro capitulo e t de eorum omnium quorum in terest consilio e t con- sensu et presertim u t fides katholica in Iocis gentilibus augeatur et in neophitis circumpositis ex vicinitate fidelium recipiat incre- m entum honesto viro m a r t i n o dicto d e m a r c h i a suisque here- dibus legitimis lxv mansos iure culmensi contulim us in campo Qui w lgariter l a y s e n 2) dicitur, et circum quaque in campis alijs ad plantandam villam theutunicam sub hac forma videlicet quod de predictis lxv mansis iiijor ecclesie parochiali debet in dotem libere assignare3) vnum pro pascuis ville com m unibus, viij0 quo- que mansos idem m artinus pro se et suis heredibus legitimis iure culmensi perpetuo libere possidebunt Verum de quinquaginta duobus mansis residuis soluet censum in term inis hic subscriptis In quarto anno a festo beati martini confessoris et pontificis pro- xime nunc venturo de quolibet manso j. fertonem denariorum vsualium In quinto anno vnum fertonem In sexto nouem scotos et in septimo mediam marcham et deinceps perpetuo stabit cen- sus H abet eciam vnam tabernam in uilla liberam et de molendino quod inibi suis denarijs com parauit tres marcas denariorum cen- sus nomine annis singulis nobis reddet Item quia ipsum occasione sue prouidencie gaudere uolum us gracia ampliori in lacu nostro qui p l u t w lgariter dicitur tan tum pro sua coquina eidem faculta- tem tribuim us ad piscandum Judicia quoque minora vniuersa tarnen que iiijor solidos denariorum com munium non excedunt sibi dedim us et tercium sim iliter denarium iudicio de mayori Sane cum agrorum metas ac graniciarum limites assignare in priuilegijs vtile sit in campo in quo predictus m artinus m oratur incipiendo lim itare cum quasi in medio situm (sic) sit versus orientem mete sun t prope ponticulum in fine campi b u g e n e t ab inde ad metas ville w i l k i n i sculteti Item versus meridiem in [aliqua]*) parte super cam pum m a c h i c u c 5) Item ad occidentem per campum B r u n inclusiue Ad septentrionem vero a campo m a r t i n i in campo

JW 127 [1304.] 225

2) SBergl. SSoigt’S Oefdj. <ßr. S8b. IV. @. 166. 2Inm. 3.3) üftadj einer Relation in ben $irdjen*33ifitat.*2lften bon 1581 ift bie 2>o*

tation ber Äir«$e fpäteiljin mit 3tt»ei früheren 3in$l>ufen ber&effert worben.

4) in B.5) Machibuc. B. mit bem Sftarginalbermer!: Malchikul.

15

Page 118: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

pru thenorum P e y t u n e et N u n k e 6) p ro u tp erp rep o situ m nostrum predictum et h e r m a n n u m nduocatum nostrum limites et agro- rum term ini sun t signati ac eciam m ensurati Testes autem huius nostre locacionis sunt domini antedictus H e n r i c u s prepositus B e r t o l d u s H e r m a n n u s et b a r t h o l o m e u s canonici w arm ien- ses dom inus e c h a r d u s plebanus in M e l z a k dominus P e t r u s plebanus in v r o w e n b u r g dominus B e r t o l d u s plebanus in h e n r i c h e s d o r f dom inus H v m b o l d u s plebanus in R u t e n ­b e r g dominus J o h a n n e s miles dictus c z i t t e r p f e n n i n g A l l e x a n d e r J o r d a n u s et H e r m a n n u s noster aduocatus J o h a n n e s d e d o b r i n qui bona eadem m ensurauit Item w i l - k i n u s scultetus H e n r i c u s interpres in b e r n h a r d i s d o r f scul­te tus E b i r h a r d u s scultetus in v r o w e n b u r g [Petrus de Cra- c o u ia j7) J o h a n n e s d e z o d i s et H e r m a n n u s d e l i p p a Ciues in f r o w e n b u r g et alij quam plurimi probi viri Clerici e t laici fidedigni D atum in v r o w e n b u r g Anno domini M°ccc° quarto tercio nonas Maij.

Slbfdjriften finben ftety audj im 2trt$ibe be« 2)otnfa£itel8 in ^rauenburg, Prtt>.=SB. E. fol. 30—31 unb im ©e&. ÄönigSb. ?priö.*S3. B. fol. 29.

M 128.1 3 0 4 . 6 . f D f r l t » f $ ? a u e i r f m r g . — Skrfcfyreibung beö D o m *

fapitelö bon ©rmlanb fü r S a f o b b o n - f p ir f e f e lb über eine 9JZiit)le beim © o rfe S o m i t , ß ird jfp . S fle fjlfa f1).

9iad& ber SIbfdjrift im ^riö.-SS. F. bes 2)omfapiteIS ingrauenburg, fol 18—19.

In nomine dominj amen Ad perpetuam rei memoriam Noue- rin t vniuersi presencium inspectores Quod nos H e n r i c u s pre­positus e t H e r m a n n u s Decanus B e r t o l d u s B a r t h o l o m e u s canonici T otum que capitulum ecclesie warm iensis honesto viro J a c o b o d e h i r s e u e l d suisque veris heredibus et legitimis suc­cessoribus m olendinum super riuulum de irriguo fonte prope vil-

226 M 128. [1304.]

6 ) R unke. B.7) 3fcmbgufafc in B.1) 2>iefe ben amtltc&en SRegiftern be« Som fa^itelS tnferirte 33erföreibung

»eidjt toon ber folgenben rrecfj im Originale toor^anbenen unb bei fyätera ©trei« tigfeiten ^robu^irten Urfunbe bon bemfelben 2)atum in ifyrern S o rtlau te ab. 3 u r SSerglett^ung fyaben wir beibe mitgetfyeiU,

Page 119: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 129. [1304.] 227

lam nostram dictam w lgariter b o r n y t e n cum alio riuulo fluente de villa C l e u e l d et transeunte prata prvthenorum cum vno Ju- gere agrorum pro area et orto perpetue hereditarie possidendum iure culmensi contulim us construendum Hijs adiectis condicionibus quod in stagno seu piscina dicti molendini nisi nobis e t ipsi mo- lendinatori qui pro tem pore fuerit ad mensam suam et non ad uendendum piscari liceat sine pena Adicimus eciam viij jugera si inueniri po terun t apto loco Sin autem pro quolibet Jugere de- ficiente j scotum denariorum census defalcamus Racione autem huius collacionis seu locacionis Idem Jacobus cum suis heredibus e t successoribus in quolibet festo Beati martini confessoris nobis ac nostro capitulo tres marchas cum dimidia marca vsualium de­nariorum tenebun tu r soluere e t xij. pullos quocunque anni tem pore ab ipsis fuerint requisiti Testes huius locacionis sunt dominus P e t r u s plebanus in v r o w e n b u r g et al let f . Aduocatus nostri Capituli cum alijs pluribus fidedignis In cuius rei euidenciam p re ­sentes literas nostri Capituli sigillo fecimus roborari Datum in v r o w e n b u r g Anno dominj M°ccciiij° pridie Nonas maij.

Sßeitere 2I6fä>riften ber Urfunbe im Ird&toe be« ©omfapitel«, <ßrib.* 93udjE. fol, 15, u. im ©elj. 3u$önig«fcerg, ^rib.*93. B. fol 14—15.

M 1 2 9 »

1 3 0 4 . 6» 391 ai. ^ t a u c t t b u t f ( . — V ertreibung be8 Dom* fapiteld bon ©rnilanb für 3 a f o b Don £ t ) r f e n f e l b über eine SRtif)Ie beim 2)orfe Somit.

3lu« bem O rig inal im 2Irdj)it>e be« 2)omfapitel« in grauenburg, ©djiebl. P. <Är. 59.

In nomine domini Amen. Ad perpetuam rei memoriam no- uerin t vniuersi presencium inspectores, quod nos H e n r i c u s p re­positus. H e r m a n n u s . B e r t o l d u s . B a r t h o l o m e u s . Canonici w arm ienses, to tum que eiusdem Ecclesie capitulum bonum statuin cominodum ac profectum nostre warm iensis Ecclesie heu multum deiecte prout possum us am pliare volentes. de communi nostri ca­pituli e t omnium horum quorum interest consilio ac consensu, viro honesto J a c o b o . de H y r s e n v e l d . suis heredibus legitimis. locum Molendini super riuulum de irriguo fonte prope villam nostram dictam w lgariter B u r n y t e . manantem. et vnum Juger agrorum ibidem iuxta m olendinum , vna cum piscina au t stagno,

1 5 *

Page 120: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

228 JV? 129. [1304.J

quod ibidem construxerit, cum omni vtilitate Molendini agri ac piscine hereditarie necnon perpetuo iure Culmensi contulimus possidendum. nullurn prorsus preter nos et ipsum molendinarium qui pro tem pore fuerit in eadein piscina cupientes adm ittere ad piscandum , sic u t nemo preter eum quem nos misimus, ac ipsum molendinarium , auctoritatem au t vsum aliquem habeat in piscina. Verum pro hijs \tilita tib u s eidem Jacobo per nos datis, ipse sui- que heredes ac successores in festo Beati Martini Confessoris atque Pontiflcis a data presencium proxime affuturo, nobis ac nostri* Ecclesie soluent vnam Marcam denariorum communium. et duo- decim pullos. Postmodum autem annis singulis im m ediate sequen- tibus, in festo Beati Martini predicti loco census absque dilacione qualibet nobis reddere tenebun tu r duas Marcas denariorum vsua- lium. et pullos duodecim quocunque anni tem pore fuerit requi- situs. Testes quoque huius nostre donacionis sun t hij. P e t r u s plebanus in v r o w e n b u r c h . vir honestus. dominus E c k a r d u s plebanus in Me l s a c . dominus B e r t o l d u s plebanus in H e y n - r i c h s d o r f . dominus H u m b o l d u s plebanus in R u t e n b e r c h . dominus O t t o sacerdos. dominus C o n r a d u s sacerdos tune nota- rius aduocati. A l e x a n d e r tune aduocatus noster. H e r m a n n u s s c r i p t o r . J o r d a n u s . J o h a n n e s d e w y l d e n b e r c h . P e t r u s d e C r a c o u i a . J o h a n n e s de S o d i s . H e r m a n n u s d e L y p p i a . h e y n m a n n u s de L u b e k e . Ciues in v r o w e n b u r c h . et alij quam plures viri prouidi ac honesti. Clerici et layci fidedigni. In cuius rei euidens argum entum , presens scriptum Sigillo nostre Ecclesie fecimus communiri. Datum in v r o w e n b u r c h . in loco conuentuali. Anno domini Millesimo. Trecentesim o quarto. Pridie Nonas Maij.

Original auf Pergament mit bem Siegel be« 2)omla}>ttel$ bon @rtn= lanb. — 2luf ber 9tücffeite ber Urfnnbe befinbet ftd) folgenbe Semerfung: „Anno domini Millesimo quingentesimo redierunt ad Capitulum de mo- lendino in B orn iten quaitalia duo cum dimidio per empcionem mei Baltazaris Stockfisch Administratoris, marcis Quadraginta bone monete, a G eorgh io P la s te w ig inW orm dith Proconsule. Aliis quartalibus ij- iamdudum de anno Lmo eciam empcionis titulo marcarum xxxvij ad Capitulum devolutis, tempore Administracionis J o h a n n is P la s te w ig tune Decani et Canonici Warmiensis et Administratoris, prefati Georgii fratris germani.“ — gin 2xan8fum.pt ber Urfunbe frnbet ftc$, in ber ©entenj be8 S8ifd)of8 ftrang teiber 3acobu8 be ©ebatotn bom6.2tyril 1449 eingefd&altet, im Slr^iö beä 2)omfa£itel8 tn grauen bürg, ©t^iebl. J. 9lr. 22.

Page 121: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

.JW 130 . r i 304.1 229

M 130*

1 3 0 4 * 1 4 * S Ö l a i . ^ d ) I o t ? 0 o t t i t e n b e r $ * — ® crfd )re ibu iig beß (D om probflee b on G rrn tlanb , < £ > e in rid ) b o n © o n n e n b e r g , über baß D o r f S h t b r e ö b o r f . ( D a ß fjeutige (D orf D r e t o ß b o r f bei g ra u e n b t i r g .)

9M» ber 2tbfd)rift int <ßrib.*93. F. be« 2)om!a£itef8 in grauenburg, fol. 4—5.

In nomine domini amen Ad perpetuam rei memoriam noue- rint vniuersi quod nos H e n r i c u s prepositus ecclesie W armiensis et dom inus in S o n n e n b e r g proborum virorum habito consilio ut in locis desertis fructus tandem proueniat aliqualis Honestis viris g o t s c h a l c o d e s o n n e n b e r g et filio eins a l b e r t o villam in A n d r e s d o r f super aquam R u s e l e a melis agrorum in b e t ­k e n d o r f per ascensum b a u i e Jure hereditario etC ulm ensi ipsis et veris eorum heredibus conlulim us ad locandum quatenus ad eandem villam xl. mansos seu eciam plures au t pauciores au t quotquot ibidem contineri po lerin t pro censu locare debeant et de mansis illis om nibus racione locacionis xm< sibi rnansum libere retinere de quolibet vero manso nomine census soluere annis sin- gulis dimidiam marcam denariorum vsualium in festo beati Martini confessoris atque pontificis tenebun tu r. libertatis tem pore expi- rante. Hec au tem libertas a data presencium in festo beati mar- tini proxime nunc venturo incipiet et durab it continue x. annis. Judicium quoque minus quod se tantum extendit ad iiijor solidos denariorum habebunt et solummodo tercium denarium Judicio de mayori Tabernam macella panis e t carnium Stubam balnearem medium mansum pro locacione ville et pascuis ibidem libere si- m iliter possidebunt. In cuius rei testim onium presens scriptum nostri Sigilli munim ine duxim us consignandum testibus qui p re­sentes aderant subnotatis videlicet domino b e r t o l d o plebano in B e t k e n d o r f C o n r a d o d e B o r o w e Cognato nostro h e n r i c o sculteto ibidem h a n k o n e e t w i c h m a n n o Ciuibus in f r o w e n - b u r g J o h a n n e d e g r i b e n et J o h a n n e Sculteto in B u t e n ­b e r g et B u s s o n e e t alijs quam plurimis fidedignis Datum in Castro S o n n e n b e r g Anno domini M °ccc°iiij0 pridie Id u sM a ij1).

©eitere 2tbf<$riften int lr$ibe be« SomfapitelS in grauenburg, '.ßrib.* 99u<§ E. fol. 3—4, unb im ©efj. Strdjib gu Königsberg, ^3rtb.'S3. B. fol. 3.

1) 2)er 35otn^robft $einric§ bon ©onnenberg berntac te 2)reto8borf bem 2)omfa)ntel bon (Srmlanb (aut Seftament bom 7.SDZai 1314.

Page 122: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

230 JV? 131. [1305.]

Jtä 131*1 3 0 5 » 2 9 « £ $ U t t i . 8 5 t « U t t d B e t g . — ©erfdjreibung beö öiftftof«

d b e r l ja r b bon ©rmlanb für S Iji io te n unb S u tc n über baö^elb ©r e b o toty.einer Slbfd&rift1) im liber. priv. antiq. be8 SBifc&öfl. 3t: c . in grauenburg,

C. 1. fol. 115.In nomine dominj amen. E b e r h a r d u s dei gracia W arm ien-

sis Ecclesie Episcopus notum facim us vniuersis et singulis p re­sentem paginam inspecturis, Quod nos de communi consilio et consensu nostri Capituli, pro bono e t vtilitate Ecclesie nostre ex- hibitoribus presencium , A s t i o t e n et l u t e n suisque legittimis heredibus et successoribus v triusque sexus, Campum G r e d o w y w lgariter nom inatum , Ju re Culmensi perpetuo contulim us possi- dendum , Ita tarnen, quod ipsi Ast. e t L u t., et eorum legittimi nobis e t Ecclesie W arm iensi cum duobus Equis com petentibus, et duobus viris arm atis secundum terre consuetudinem , debeant deseruire, quandocunque de seruieijs fuerint requisiti, P reterea in predictoC am po, de nostro speciali m andato, per O t t o n e m de R u s s e n , nostrum A duocatum , de m eta ad m etam , sibi fecimus granicias assignarj, incipiendo in p r u t h e n i c a l i C i m i t e r i o , no­mine S o l y o et directe ascendendo, vsque ad Riuulum S p o n g i , e t transit ad paludem , R e n n o t w a r t e n , procedendo vlterius vsque ad lacum k o k o w g e , Iterum ascendendo ad montem qui d icitur a l t u s m o n s , a monte tendens ad siluam G a p o w i d o , de silua ad piscinam p e p e c t e n , de piscina ad p ra tum , T h o s i - t h i e i j , vlterius progrediens, prim um locum Cimiterij S o l y o no­m inatum , E t si de prenom inatis Ast. et lut. au t ex eorum here­dibus aliquis violenter occisus fuerit iudicio xxxa- m arcarum per- soluatur, Si vero de suis O rtulanis, au t sibi subditis, aliquis, viam vniuersi carnis ingressus fuerit, et extunc heredem non habuerit, predicti As. et Lu., e t eorum legittim i de eorum rebus, disponendi plenam habeant facultatem , In signum autem dominij e t liberta- tis , sepedicti As. e t L u ., et eorum legittim j Q uatuor mensuras Tritici, et duo talenta Cere, et duos Colonienses denarios uel pro

1) SJtit ber UeBerfdjrift: „Priv. astioten et luten Campi gredowi.“ — 9ladj ber SRanbbemerfung be8 93tft$ofe8 SKicolaufl bon SEiingen: „fiat dili- gencia de nomine seruiciorum“ n>ar bie Sage beä DrleS fttyon bamalä unbe* lannt. 2>ie Urfunbe ßeljt unter benen beä Äammeramte« ©eeburg.

Page 123: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

.W 132. [1305] 231

eis vnum solidum vsualis m onete, nobis e t nostris successoribus singulis annis in festo Beati Martini Episcopi, dabun t et soluent omnj occasione penitus preterm issa, E t u t hec nostra donacio inuiolabiliter perseueret, presentem super hoc litteram conscribi, e t nostro Sigilli munim ine fecimus roborarj, H uius rei testes sun t, Dominus H e i n r i c u s nostre Ecclesie p repositus, dominus H e r m a n n u s decanus dominus B a r t h o l o m e u s d e R u t h e m - b e r g , dominus B e r t o l ( d u s ) d e S c h o n e n w e i d , dominus H e y ( n m a n n u s ) tune plebanus in H e i l s b e r g , O t t o d e R u s ­s e n tune noster Aduocatus B u c h Interpres et quam plures viri fidedigni, Actum et datum in Castro nostro B r u n s b e r g Anno dominj M0 ccc0 vto in die Beatorum petri et pauli Apostolorum.

M 132.

1 3 0 5 . 2 6 . S i t l i . @ U n n $ . — 93crfcf)reibung beö Ä om tf)u r§ bon (E lb ing , «£>c i n r i c f ) b o n © e r a , ü be r 8 4 ^ n f e i i j iu n © o rfe <ßogarbid)en . ( D a ö f)cu ti9e $ N ) b o r f 9 t e u f i r d ) bei S o lfe m it.)einer Sttbfdjirtft') tnt <ßriötlegien6u($e C. beö 3)ooifa£itel8 in grauenburg,

fol. 6.

In nomine domini Amen Vniuersis presentium inspectoribus frater H i n r i c u s d e G e r a ordinis sancte Marie Teutonicorum Jerusalem Com mendator in Elbingo Salutern in omnium saluatore Quoniam hum ane condicionis operatio velut vnda defluens a m e­moria labi solet hom inum , racionis consueuit industria ea facta que in longeuam educanda sun t memoriam non im prouide scriptis e t testibus perennare Hinc est quod ad noticiam tarn presentium quam futurorum his scriptis cupim us deuenire Quod nos de con­silio et consensu fratrum nostrorum exposuim us ad locandum H e i n r i c o O ctuaginta quatuor mansos iure Culmensi pertinentes ad villam P o g a r d i c h e n com m uniter nuncupatam sub conditio- nibus infra scriptis P redictus siquidem hinricus heredesque ipsius ratione locacionis septem mansos libere a solutione census et officium Scultecie in prefata villa perpetuo possidebunt De resi- duis vero Septuaginta septem mansis in festo beati Martini Epi­scopi de quolibet manso dimidiam Marcam denariorum vsualis monete et quatuor pullos nostre domui singulis annis soluere tenebuntur Pullos tarnen a primo locationis tem pore predictorum

1) SKit ber Ueberfd&rift: „Neukirch“.

Page 124: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

bonorurn dabun t singulis annis quocunque tem pore anni a nostris fratribus fuerin t requisiti P re terea de quolibet aratro predictorum lxxxiiijor m ansorum duas m ensuras vnam tritici aliam siliginis nostre domui singulis annis dabunt. In predictis eciam bonis excipimus tabernas et molendina locaque ipsorum vias hortos e t curias eis apta que nostre domui specialiter reseruam us Item supradictis videlicet hinrico e t suis heredibus conferim us in predictis bonis iudicia m inora super theutonicos sed iudicia maiora super eosdem theutonicos nostro e t fratrum nostrorum examini reseruam us E t quicquid de mulctis iudicialium de eisdem iudicijs deriuatis nos e t nostri successores duxerim us indulgendum ab ipsis eciam sit indultum Sed de hoc quod duxerim us recipiendum dabim us ipsis terciam partem Reliquas duas partes nostre domui reseruantes In quorum omnium memoria in e t robur perpetue firmitatis sigil- lum nostrum presentibus est appensum Testes sun t frater G u n - d e l i n u s Vicecom mendator eiusdem domus frater H i n r i c u s Ma­gister Siluarum frater J o h a n n e s M agister pistorum et alii quam plures ordinis nostri fratres D atum et actum in E l b i n g o anno incarnationis domini M. CCC. V. Septim o Kal. Augusti.

SBorfteljenbe 2I6fd)rtft tot $rt».=93. C. beS 2)omfa£ttel8 in grauenburg, fol. 6 ifl im Anfänge beS 16.3ahrh- angefertigt, wo bas ©uch angelegt iß.

SDer 3tatf) ber @tabt ©Ibtng tranGfumirte 1479 ®tenfiag nach 3tohannt be8 Käufer« OeBurt (29. 3funi) unfere llrfunbe unb eine jtteite, toortn O rlo lf bon £ r ie r , Orbenöfoittler, 2 $ufen Uebermafj bem ©orfe „Sftetr tirche" unter bemfelßen 3infe überläßt (d. Cudien, im 3 .1360 SMenftag nad? Quasimodogeniti). 9facf) biefem SEranSfumte betätigte tönig SBlabie* lau« IV. bon Sßolen bafiSorf in feinem SBefiße Dat. Regiomonti 26. Febr. 1636. unb ferner Äßntg Joh an n es III. Dat. Varsauiae d. 11. Mensis Decbris. A. domini 1693. Regni 21. 2)aS Original legerer ©efiättgung auf Pergament unb bem großen polntfdjen SReitöSfiegel in einer Sßled Ia fel an blaufetbenem Sanbe befinbet ftdj im 2lrc§tbe ber @tabt jEolfemit.

M 133.1 3 0 5 . 5 . ^ r a u e n f c u r g » — V e rtre ib u n g beö

©omfapitelS über lO Jpufen auf bein gelbe Sßene.9?adj ber Slbfdjrift1) im $rib.=93uche F. bes ©omlapitelö in gröfl* fol-26.

In nomine dominj amen N ouerint vniuersi presencium in- spectores Quod nos H e n r i c u s prepositus Ecclesie warm iensis

1) SWariginalbernterf: „Peneueld“. 2)te unter bem tarnen 5ßenefelb nod> h ute befannte ^elbmarf berlielj laut SJerfctyreibung bom 5. October 1555 bas 25omfal»tel bem 2)orfe ißobled&en. ( 3rib.<$B. C. fol. 46.)

232 J\s 133. [1305.J

Page 125: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 13+. 11 305.J 233

T otum que capitulum dilecti nostri H e l r i c i inspicientes m erita Ipsi suisque heredibus legitimis. x. mansos in Campo quem p e n e possederat, in possessionem perpetuam contulim us Primo et prin- cipaliter omnes agros cultos dicti campi quibus tantum spacij terre addimus ut decem mansi si non in agris cultis inuenti fuerint ex integro conpleantur dictos eciam. x. mansos a festo m artini pro- xinio ad term inum . viij0 annorum libere possidebit ex tune vero. x. scotos de singulis x. mansis idem helricus cum suis heredibus legitimis annis singulis soluere tenebitur adiecto quod in dictis bonorum terminis venaciones piscaciones aucupaciones excipimus que nostro et nostrorum successorum vsui specialiter reser- uam us E t u t hec locacio robur firmum habeat predicto helrico presentem paginam dari fecimus Sigillo nostri capituli roboratam Testes huius rei sun t dominj canonici scilicet dom inus h e n r i c u s prepositus B e r t o l d u s d e S c h o n e u e l d P e t r u s d e R e d i n o H e r m a n n u s d e g o t i n g e n B a r t h o l o m e u s d e R u t e n b e r g H e n r i c u s w o n a p cum alijs pluribus fidedignis Datum et actum In nostro capitulo v r o w e n b u r g Anno dominj Millesimo cccv0. ipsa Nonis nouem bris etc.

2tbf#riften audj im 2frc§tb beS ©omfapitel« in grauenburg, ^rib .=8. E. fol. 22, unb im ©elj. 2ln$. Ägöbg. ^rto .48 . B. fol. 20—21.

J t ä 1 3 4 .

1 8 0 5 . 3 . — SScrfcfjreibung be© D o m fa p itc lö bonG rm la n b ü b e r 8 2 ^ u f e n im ^ e lb e © t o l l t e n . ( D a 8 heutige tf ird )b o r f ^ l a f l f c i d ) . )ber ^bfdjrift einer (Srneuerung bon 1392 im ^rib.=58. F . be8 2>omfa*ntete

in ftrauenburg, fol. 28.

Vniuersis presencium noticiam habituris O t t o prepositus A r- n o l d u s decanus T otum que Capitulum Ecclesie warm iensis cupi- m us fore notum Quod inspecta corrosione literarum priuilegij p l a s t e w y k ex negligencia custodiencium commissa Quia sigilla- lum sigillo capituli nostri et alias sine suspicione inuenim us et vidimus illud de verbo ad verbum transscribi e t eiusdem sigilli fecimus appensione m uniri Cuius priuilegij tenor sequitur per omnia in hec verba.

In nomine domini am en vniuersis et singulis presentes literas visuris uel audituris H e n r i c u s prepositus M y c h a e l decanus T otum que capitulum Ecclesie warm iensis volumus fore notum

Page 126: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

234 JW 134. ft 305.]

Quod ad nostram presenciam veniens E b i r h a r d u s vna cum alijs scultetis ville nostre P l a s t w i k conquesti fuerunt se literas seu priuilegium suum super ipsam sculteciam et bonis ad ipsam per- tinentibus perdidisse Supplicantes quatenus prefatum priuilegium au t de Registro nostro extractum innouari au t nouum eis con- cedere dignarem ur. Verum quia tarn ex causis legitimis nos ino- uentibus quam iusta eorum supplicaeione inclinati id utile et ex- pediens prospexim us Priuilegium ipsum eis cum om nibus liberta- tibus antiquis dedim us pronuncciantes e t decernentes antiquum nullius ex nunc fore ualoris uel momenti et si quis ipsum ex nunc reperit e t nobis au t adm inistratori nostro statim non resti- tu e rit ipsum captum detineri uolumus in nostro districtu tan- quam contrectatorem et inuasorem rei aliene.

Dudum de Anno domini M°. cccv0. nonas Nouembris venera- biles viri domini H e n r i c u s prepositus T otum que Capitulum Ec­clesie warm iensis Cuidam viro inspecta ydoneitate m eritorum persone de com muni consensu et vnanimi deliberacione capitulari octoginta e t duos mansos Jure culmensi in Campo qui S c o l y t e n dicitur racione locacionis perpetuo duxerunt conferendos, voluerunt tarnen de hijs mansis iiijor Ecclesie parochiali in dotem perpetuam assignari et prefatum scultetum . x. alios mansos racione locacionis ex eisdem liberos vna cum suis heredibus inperpetuum possideri De reliquorum vero mansorum quolibet voluerunt dictum sculte­tum teneri ipsis dominis e t capitulo singulis annis nomine cen su sj marcham vsualis m onete in festo beati m artini confessoris Exci- pientes in term inis dictorum bonorum Piscaciones venaciones et aucupaciones que sibi reseruarun t Concesserunt tarnen eidem scul- teto et successoribus suis legitimis Judicia iiijor solidorum et ter- ciam partem mayorum per Aduocatum suum iudicandorum Ne autem super lim itibus contencio o riatur ipsos mansos sub infra- scriptis term inis lim itauerunt Incipientes in littore s e r i e ad fluuium l a s m e t w lgariter dictum eius longitudinem tendere Deinde eius latitudinem vsque ad graniciam p e r e g r i n i 1) et deinde iuxta m etas G e d i l i g e n usque ad littus s e r i e predicte extendere uo- luerun t R ursum que latitudinem bonorum ipsorum alteram in lit­tore sepedicte serie ad primam suprascriptam extendentes Hane autem locacionem siue donacionem testibus infrascriptis robora- u e ru n t videlicet dominorum H e n r i c i prepositi B e r t o l d i de

I) b. t. s-ßtlgram8borf. ©ielje Dipl. 9fr. 121.

Page 127: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV2 1 3 5 . TI 305.1 235

s c h o n e n u e l d e P e t r i plebani de R e d i n o b a r t h o l o m e i d e R u t e n b e r g H e r m a n n i d e g u t h i n g e n H e n r i c i w o g n a p . H e r m a n n i Aduocati eorundem et T h e o d e r i c i p a s s e r i s et alijs fidedignis.

E t quia eciam prefatum Ebirhardum et alios in possessione bonorum ipsorum legittima inuenim us presentes eis literas dedi- mus sigillo Capituli com munitas Datum et actum Anno domini M°. ccc0 nonagesimo ij° in Capitulo nostro ex more in crastino sancti Johannis ante portam latinam celebrato, in domo capitulari iuxta ecclesiam w arm iensem Antedictam etc.

2l6fi$riften auch im Slrdjitoe beö 2>omfapitel8 tn ftrauenfcurg, 3rit>.=33. E.fol. 23—24, unb im ©elj. 2Ird)it> ju ÄöntgSberg, ^rib.=S3. B. fol. 22—23.

JVi 133.1 3 0 3 . 5 . S r n u f t t b u r f l . - % n.im :D :ii:c i Cef

Domfa^itelS bon Grrmlanb für ben Sßreufjen SI n t i f über I3 £ )u fe ii .(Daß gütige abl. ©ut S ln t ife n , ßird)fo. <Sd)aImei)

9?adj ber 2l6fd)rift im ^5rto.=SB. B. be8 geheimen 2Ir<f)iö8 in Äöntg«berg, fol. 60—61.

In nomine domini amen. H e n r i c u s w arm iensis prepositus Totum que Capitulum ecclesie eiusdem O m nibus presens scriptum intuentibus Salutem in domino consequi increm entum Suadet racio ju b e t equitas vnicuique secundum merito e t suorum exi- genciam responderi. Ig itu r nos H e n r i c u s prepositus w arm iensis Totum que capitulum ecclesie ibidem constafe cupimus vniuersis Quod nos dilecti nobis A n t h i k prutheni d e Z a m p i a vna cum filijs suis prom ptum ac fidelem quem nobis sepius e t ecclesie nostre prestitit famulatum et est inposterum donante domino in- pensurus sollicite trvtinantes Anim aduertentesque precipue quod apostasie tem pore alijs neophitis recedentibus idem cum suis in fide katholica ste tit fixus vt labor placidus dulcedine fructus non fraudetur. sibi suisque heredibus legitimis vtriusque sexus et eorum successoribus in campo w i s e e y c h e dicto in quo iam idem m oratur e t inibi circum quaque habito in nostro capitulo tractatu solempni ac de omnium quorum in tererat consilio e t as- sensu xiij mansos contulim us de bonis ac possessionibus ecclesie nostre Jure culmensi in feudum perpetuo possidendos quorum nichilominus spacium continetur inter term inos per viros vtique prouidos et discretos dominum H e n r i c u m dominum B a r t h o l o -

Page 128: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

236 M 135. [1305.]

r n e u m canonicos w arm ienses H e r m a n n u m Aduocatum Ecclesie nostre warm iensis A l l e x a n d r u m quondam aduocatum ecclesie factos e t granicas ex parte Capituli assignatas Prim a equidem granica sita est prope agros c a s t r i g r ü n e n b e r g dicti A parte septentrionali e t versus meridiem ad term inos ville dicte s c h o - l i t h e 1) ad lxa funes in longitudine se protendit Item a granicia eadem super paludem eundo ad limites ibi factos versus B y b y r - n i c h*) ad partem orientalem xx et vnum funem continent in latum iidem mansi Item a iam dicta granicia versus septentrionem per quercetum seu d a m e r o a m ad graniciam seu metas iuxta agros ipsius A n t i k in querceto factas funes in longum sunt He­rum lxa- Item ab ista vltima granicia redeundo ad primam que est circa agros C a s t r i g r u n e n b e r g versus occidentern estvnus funis iiv latum sim iliter et xx quidquid quoque in ter has metas seu granicias continetur in agris cultis et incultis siluis quercetis seu dam brow is pratis pascuis aquis aquarum decursionibus palu- dibus m ontibus vallibus vna cum Judicio maiori et minori necnon singulis omnibus vsibus Jure culmensi A m p t h i c prutheno vt pre- diximus generöse in feudum dedimus pleno Jure hijs dum taxat condicionibus interiectis Quod nobis et ecclesie nostre cum op- portunum fuerit cum vno homine arm ato deseruiet iuxta te rre consuetudinem et spadone dans nichilominus annis singulis In festo beati Martini nobis de ara tro quolibet vnam m ensuram sili- ginis e t vnam tritici De vnco vero vnam m ensuram tfitici et libram cere que m arkpfunt dicitur cum denario coloniensi au t vj culm en- sibus Coloniensem denarium redim endo In cuius rei testimonium et euidens argum entum sepedicto pru theno Suisque legitimis he- redibus ac successoribus presens scriptum dedim us ad cautelam Ecclesie nostre Sigilli munim ine roboratum Testes huius nostre donacionis sun t hij dom inus B e r t h o l d u s , dominus p e t r u s , dominus H e r m a n n u s , dominus b a r t h o l o m e u s , Magister H e n r i c u s Canonici ecclesie w arm iensis, dominus p e t r u s p leba­nus in v r o w e n b u r g H e r m a n n u s [aduocatus e c c le s ie A l e x a n ­d e r quondam Aduocatus ecclesie, P e t r u s ] 3) d e C r a c o u i a

1) 3fm Xcjctc in B. fleljt ebenfo tote in F . unb E . „Schilgen“, @3>ilgebnen,wofür am 9tanbc scholithe (b. i. mit bet auSbrütfücfjen 23emerfung:Sic habet originale, öerbeffert ift.

2) F . unb E . Icfen bebem ike, toeldjieS in B. tjerbeffert ifi-3) ge&It in aßen brei Slbfc^riften unb ift in B. am 9tanbe nac&getragen.

Page 129: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

Jtä 136. [1306] 237

J o h a n n e s d e S o d i s Ciues in v r o w e n b u r g et alij quam plu- rimi Clerici et layci fidedigni Datum et Actum in Ecclesia kathe- drali In G a s t r o d o m i n e n o s t r e Anno domini M°. ccc0. Quinto N onas4) nouembris.

33orfleljenbe Urfunbe geben ftir nadj ber 2lbfc§rift be@ <ßrimlegienbud)8 B. im ©ejj. Streit) gu Ägöbg., toeldje nad& bem Original fcerbeffert iß. $ ie anbern 2XBfcE>riften ftnben ft< im 2lr$iö beö ®omfap. gu grbg. <ßriti.*SB. F. fol. 77—78 unb E. fol. 63—64.

M 136«

( 1 3 0 6 . } — «£>iftorifcf)e S ätje unb Debuftionen beß $ßrofurator8 be? beutfdjcn !Drbcn0 in Siblanb gegen ba0 © rjftift unb bie S ta b t 9tiga; bargelegt jn r Grntfcfjulbigung be8 DrbenS, nad) gelegener Stypella* tion ber S ta b t SRiga toiber ben fd)ieb@rict)terlid)en 9lu8fpnicf) beö ©rjbifcf)of0 S f a r n u ö b o n 8 u n b .

3lu8 bem O rig in a l im ©el). 3lrd&ito gu ÄönigSberg, @$tebI.VI. 9fr. 1. (L. S.)

Item quod in dictis provinciis scilicet L y u o n i e et p r u s s i e in quibus christiani hab itauerunt e t hab itant sun t et fuerunt Jam sunt. xla anni et plus Septim e Episcopatus. scilicet Trabatensis. Osiliensis. Curonensis. Colomensis. Pomesaniensis. W armiensis.Sambiensis. et vnus Archiepiscopus scilicet Rigensis tan tum ...........

lieber Srmlanb Ijeiftt eS: Item ponit e t probare intendit dictus procurator. nomine quo supra. quod tercia pars te rre tocius dyo- cesis warm iensis Ecclesie spectat ad dictam ecclesiam ex conces- sione Sedis apostolice facta, dicte Ecclesie et spectavit postquam dicta Ecclesia fuit fundata. Item Episcopus e t Canonici dicte Ec­clesie qui nunc sunt et fuerunt pro tem pore in ipsa Ecclesia tenent et tenuerun t e t possederunt dictam terciam partem et fructus red- ditus et prouentus dicte tercie partis per se vel alios percipiunt e t perceperunt. per dictum tem pus. Item quod Episcopus et Ca­nonici qui fuerunt in dicta Ecclesia per dictum tem pus potuerunt. e t Episcopus et Canonici qui nunc sun t in dicta Ecclesia possunt commode sustentari de fructibus et redditibus dicte tercie partis. Item quod Canonici dicte Ecclesie qui fuerunt in dicta Ecclesia per dictum tem pus fuerunt electi in Canonicos per alios Canonicos eiusdem Ecclesie. et confirmati per Episcopum eiusdem Ecclesie.

4) Sied Nonie.

Page 130: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

238 JVS? 136. [1306]

Item quod Episcopi qui fuerunt pro tem pore in dicta Ecclesia fuerunt electi inEpiscopos perG anonicos eiusdem Ecclesie e tco n - firmati per Archiepiscopum Rigensern cum consensu sui Capituli postquam dicta Ecclesia Rigensis facta fuit Archiepiscopalis. Item quod E b h a r d u s qui nunc est Episcopus dicte Ecclesie fuit electus in Episcopum ipsius Ecclesie e t confirmatus *) in Episcopum ipsius Ecclesie per Capitulum Rigense ipsa Ecclesia Rigensi vacante. Archiepiscopo. Item quod due partes te rre dicte dyocesis. Spectant ad M agistrum et fratres dicti ordinis e t ad ipsum ordinem ex concessione dictis Magistro et fratribus e t ordini facta perS edem apostolicam. de dictis duabus partibus e t spectauerunt postquam dicta Ecclesia fuit fundata et eidem Ecclesie e t dyocesi assignata. Item quod predicti M agister e t fratres tenent e t possident et te- nuerun t e t possederunt dictas duas partes et fructus e t redditus dictarum duarum partium percipiunt et perceperunt. per dictum tempus. Item quod de predictis et quolibet predictorum est et fuit dictis tem poribus publica vox et fama in dicta dyocesi. Item quod predicta et quodlibet predictorum sunt e t fuerunt publica e t notoria. ante dicta dyocesi.

Item ponit e t probare intendit. dictus procurator nomine quo supra. quod Episcopi qui fuerunt in dictis Ecclesiis. obediuerunt in licitis e t honestis dicto fratri F r e d e r i c o Archiepiscopo Rigensi tam quam suo Metropolitano. et preposito et Ganonicis Ecclesie Rigensis. Item quod Episcopi qui nunc sun t in dictis Ecclesiis excepto Episcopo Pomesaniensi qui m ortuus est obediunt dicto Archiepiscopo et suo officiali. in licitis et honestis. Item C r i s t a ­n u s J) olim Episcopus Pom esaniensis per cuius mortem nunc vltimo vacat Ecclesia dicta obediuit Archiepiscopo in licitis et honestis quam diu fuit in dicta Ecclesia.................................................

1) <56erljarb ift ben 9. Januar 1301 no$ Santor, &eifjt ben 6. Dcto&er Jtuar fdjon SBiföof unb tritt als foldjer ben 11. Januar 1302 als 3 eu9e feine erfte bon ifjm als Sifc^of auSgejteHte Urfunbe ift jebodj erft bom 29. Sluguft 1303. (Unf. Sir. 111. 120. 121 unb 123.) §ienadj fd&eint feine Sefiättgung burdj baS Sfigaer ©omfa^itel erft nad) bem Abgänge beS Srjbifc^of« 2)farnu8 Sacconi (19. ®ecbr. 1300 — <5nbe 1302) unb bor ber $lnfunft beS (Srjbifc ofs ftriebric bon SBöljtnen (21. SDlärj 1304) gu faßen.

2) SriftanitS, 3Ubor SontyroJjfi bon SJiartentberber, wirb 1303 in die ascensionis domini (V o ig t’s Cod. diplom. Pr. II. Nr.45. p .53) unb ben 18. Dctober (N a p iersk i, Ind. 92r. 262. © .66) genannt frater Cristanus E lec tu s Ecclesie Insule sancte marie. @r ftarb ben 14. 3)ecem6er 1305. H artk n och , Dissert. ad Dusb. p. 225 unb 5ßr, Ägefdj. ©. 167.

Page 131: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 137. [1306.] 239

lieber ®orpat tyeifjt e8: Item quod T h e o d e r i c u s 1) nunc Epi- scopus dicte Ecclesie Trabatensis. fuit electus in Episcopum dicte Ecclesie e t per Capitulum ipsius Ecclesie e t quod eius eleccio fuit confirmata per Capitulum ecclesie Rigensis vacante dicta ec- clesia Rigensi per translacionem domini I s r a n i olim Archiepiscopi Rigensis de Ecclesia Rigensi ad Ecclesiam Lundensem . et quod ipse Theodericus fuit consecralus in Episcopum dicte Ecclesie de Mandato dicti Capituli Rigensis. et eciam in possessionem ipsius Ecclesie inductus.

2)a8 Original a. a. O. befielt „au8 einer 9?ofle Don bier in bie Sänge gefd&nittenen, gufammengeHebten unb auf einer «Seite befdjriebenen Pergament* bogen. 2luf ber Sftücffeite fie t bie äftefle Kummer beö Strd itoö II. (Sin SBetoeiS, baß 9fr. I. ben SKnfang btefer ÜDebuftion enthalten Ijat, njelt e aber im Slrdjib bi« jefct nid&t aufgefunben ift. Uebrigen8 bejeugt fowoljl bie ©e* ftatt ber ©d&riftgüge al« ber 3n&aft felbfi, baß bie Urfunbe in bie im Xitel angegebene 3«it gehört.“ SSergl. N a p iersk i, Ind. Sfr. 264, © .67. —2)e« fe&r bebeutenben Umfanges toegen müffen toir un8 auf bie obigen, für unfern toic tigen (Sfcer te Befdjränfen; anbere ©teilen ber Urfunbeftnb mitgettyeilt bon SSoigt, ©efd&. <ßr. S8b. IV. © .2 . Slnm. 3; © .122. Stnmerf.2; © .165. 2lnm.2; ©.170. 2lnm.4; © .171. Slnm. 1; © .231. 2lnm. 1; © .233. 2Inm. 1. unb ber 3ntyalt in Ättrge angegeben a. a. O. ©. 238—243. ®ie Beit ber 2lbfaffung fällt nid&t ins 3a&r 1304, tote 9iapier8fi unb anbere meinen, fonbern in bie erfien Sttonate be8 3a$re8 1306, toa8 fcbon SJoigt a. a. O. © .243 genügenb nadjgetoiefen l)at.

Jtä 137.1306. 4. %uli. — Serfd)reibung beS 93ifcf)of0 ( 5 b e r f ja r b bon

Gnnlanb für einen $ o Ie n , S t ic o la u ö mit Kam en, über 8 ^nfen iin gelbe SRubicttÖ im «gjeilßberger D iftr ift.

9tac£ ber 3lbf$rift tm lib. priv. antiq. be8 Bifd öft. 2Ird&ib8 gu ^owenburg C. 1 fol. 74').

In nomine dominj am en Quia hominum memoria per decur- sum tem poris ad modum aque labentis transit et m utatur, ob hoc

3) 2)ietrid&, S . b. 2)orj>at, erfd&eint urfunblt# nur in einem £ran«< fumpte bont 29. 9iobbr. 1304 bei N a p ie r sk i, 9fr.3321. © .279 unb in ber ätytyeHatton be8 @rjbifd of8 f^riebrid^ bon 9?iga an ben ßapfi b. 14. ©eptbr. 1305. N a p ier sk i, 9fr. 266. © .68. ©ein 9Jadjfolger Engelbert tritt guerft in einer Urfunbe o&ne ®atum auf, bie 9Ja£ier8ft 9fr. 269 unb SSoigt, ©efd&. ßr. SBb. IV. ©. 244. 5Stnm. 2. in ben 3uli 1306 fe&en.

1) £>ie Ueberfd&rift lautet: P. Heinrici Tolkin. ißon foäterer §anb ift bei- gefefet: hodie dicuntur bona in Flemyngs. — 2>er Ort ift eingegangen, ba

Page 132: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

240 M 137. [1306.J

necessarium existit, ad eternam rei memoriam gestorum facta in tem pore, scripturarum conpagine, e t voce testium roborari, no- uerin t ig itur vniuersi Christifideles presentes et fu tu ri, ad quos presens scriptum peruenerit, Quod nos E b e r h a r d u s diuina mi- seracione Episcopus Ecclesie W arm iensis consensu nostri Capituli accedente, ad vtilitatis fructus, et statum bonum Ecclesie nostre roborandum , Ny(colao) polono suisque veris heredibus et succes­soribus legittim is, contulim us Octo M ansos, in Campo, qui R u - d i c u s , in pruthenica ligw a vocatur, sito, in H e i l s b e r g e n s i districtu, titulo locacionis sub pensione annua, cum omnj vsufructu et vtilitate, Jure Culmensi possidendos, ita videlicet, u t decem annis libertatis flnitis, in proximo Carnispriuio, nunc fu tu ro , in- cipientibus, ipse e t sui heredes, uel eciam successöres legitlimj, de quolibet manso predictorum nobis e t Ecclesie nostre dimidiam marcam vsualium denariorum in predicto term ino annis singulis sine omnj dilacione perso luant, De Judicijs quoque hominum in predictis mansis locandorum, ac omnium eorum, que racione foris- facti ibidem eueniunt, istud volumus et debet obseruari, vt vide­licet predicto N. e t suis veris heredibus, siue successoribus legit­timis, de m aioribus Judicijs, tercia pars, et nobis, Ecclesie nostre relique due partes deriuen tu r, De minoribus vero Judicijs, quid- quid ad iiijor solidos et infra se extendit sibi et suis heredibus solum cedet, adknmus insuper, in signum fauoris, et gracie spe­cialis, vt predictus N. e t sui heredes, uel successöres legittimi piscari valeant in aqua , que A l n a vocatur, cum hamis lineis, et ferreis, uel retibus paruis pro ipsorum mensa solum , ne autem super hijs aliqua am biguitas, alicui hominum oriatur, presentem literam sibi scribi fecimus, nostro, et Capituli nostri, Sigillis sub- notatis testibus roboratam , Testes vero sun t Dominus H ( e y n e ­in an n u s ) tune tem poris plebanus in H eilsberg, O t t o de R u s s e n tune Aduocatus Ecclesie nostre, W i n c o scultetus de Baysen, T ü n g e filius C u r t h i p ru then i, e t alij, Datum Anno Domini M. cccvj0. iiij0. Nonas Julij.

4 unter bem angegebenen tarnen im £etl«berger $ ijtrift ein fold&er ni<$t rneljr beftetyt.

Page 133: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 138. [1306] 241

M 138.1 3 0 6 « 2 9 . S t t l t . 0 d ) l p f i g f r a u i t ö b e f g . — £>er S3ifd)0f

( fb e r f ja r b bon drm lant) bericht bem D ie t e r id ) ß u u iu g c n b e r g 25.£>ufen im gelbe S c fy a rb e n ite n .

9?ac$ einer Ibfcbrift1) im Lib. privil. antiq. beö 93if<$. SürdjtbS in ftrauen&urg,C. 1. fol. 107.

ln nomine domini amen. Ad perpetuam rei memoriam noue- rin t vniuersi presentes litteras inspecturi, Quod Nos E b e r h a r d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episcopus desolacionem nostre Ecclesie heu nimium desolate intendentes, de Consilio e t Con- sensu nostrorum Canonicorum, T h e o d e r i c o d i c t o L u n i n g e n ­b e r g verisque suis heredibus viginti et quinque mansos, in Campo S c h a r d e n i t e n , ex illa parte fluuij, in Aquis Siluis pascuis P ratis Agris, cultis et incultis, Cum Judicijs Maioribus et m inoribus, se ad manum et ad collum ex tendentibus, Jure Culmensi perpetue contulimus possidendos Ita tarnen, quod dictus T h e o d e r i c u s et heredes sui et legittim i successores, nobis e t nostris successoribus, de mansis m em oratis, post decem annorum spacia, quos ipsis liberos contulim us facultate (sic) Cum vno viro arm ato, et Spadone com petenti, ad consuetudinem terre seruire e t parati esse debeant quandocunque super hijs seruicijs fuerint requisiti, et ad hoc idem T h e o d e r i c u s e t heredes su i, de quolibet Aratro, vnam m ensu­ram Tritici et vnam Siliginis, de vnco quoque quolibet vnam

1) ©ie bat eine groeifac&e Ueberfcbrift, bie ältere: P. illorum de Visen; bie neuere: Litera domini Kirstani militis in villa schardenithe. (3etjt©djar* n ig f bei ©eeburg.) — Äirflan, {Ritter, unb bie@ebrüber ©anber unb Jjpein* ri<$ bon Ulfen nebft ber ©cfytoejier ber Sefeteren ©rm etrut, berebelt<$t an 3acob abelüc&en, bie ba« ©ut ©djarnigf unb ba« ©ut Ulfen (jefct ®orf O elf au ober ßlfau) gemeinfc aftltt befaßen, bertaufd;ten beibe im Sabre 1404 gegen bie ©iiter tfeginen unb Äatmebien an ben 99if$of §e in rid ) IV. (Lib. privil. antiq. C. Nr. 1. fol. 169.) — SSon ben $ufen in © djarnigt tourben baranf bon bem genannten 93tf<$ofe 6 £mfen 3U einem ©djulgengute aus- getban unb bie übrigen ju einem bifctyöfl. SSoraerle eingerichtet. (Lib. privil. nov. C. Nr. 3. fol. 300 beS SBifd iJfl. 2lrdjib® in ^rbg.) — 2)aS ©djutjen * ßri* bilegium erneuerte ber 33tf<$of ©tantslaus -£>oftuS am 28. Steril 1555 (ebenbaf. fol. 449) unb enblicfc nochmals ber 23ift$of Xbcobor ßotocfi am 15. Sanuar 1714, aus 2tnlajj ber ßerftörung e8 SSortuetle bur<$ bie ©djtoeben, ttelc eS bann nidjt mebr bergefteüt, fonbern in ein 33auerbotf bertuanbelt würbe. (Gbenbaf. C. Nr. 4. fol. 50.)

16

Page 134: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

242 M 139. fl 307.1

mensuram Tritici, et in signum dom inij, vnum Talentum Cere, duarum m arcarum ponderis, quod w lgariter M arcfpunt dicitur, E t vnum Coloniensem denarium , au t Sex denarios Culmenses monete cu rren tis, sem per in festo Beati Martinj singulis annis nobis et nostris successoribus soluere tencbuntur, P reterea in signum fauo- ris, dileccionis, et gracie specialis, Sepedicto T h e o d e r i c o , veris- que suis successoribus in lacubus adiacentibus, videlicet P i s s e 2), et l a u k e n sic diclis, pro mensa sua, et necessitate, piscandi libe­ral» contulim us l iber t at em, E t u t hec nostra donacio, pro bono, et vtilitate nostre Ecclesie de consensv nostrorum Canonicorum facta inuiolabilitei' perpetuo perseueret super hoc presentem litte- ram conscribi fecimus et appensione nostri Sigilli, et Sigilli Capi- tuli ac testibus subnotatis fecimus roborarj, videlicet O t t o n e nostro tune temporis Aduocato domino H e y n m a n n o plebano in H eilsberg, W y n e e o n e Ciue ibidem T h e o d e r i c o et Jo(hanne) fiatre suo S p e r l i n g o , G e r h a r d o d e C u r w e n , b e Jo w e , domino T h e o d e r i c o m ilite, dicto v l s e n e t filiis suis J o h a n n e et B e r n h a r d o , et alijs quam pluribus viris fide dignis, Datum in Castro nostro B r u n s b e r g , per manus domini H e i n r i c i l y u o - n i s , et plebani de d o m e w e ( ? ) Anno dominj Mcce^vj. iiij0 Kalend. A ugusti, infra octavas beati Jacobi.

M 139.1 3 0 7 * 3 0 . 3 u t t i . — Sieifdjrcibung beö Söifd)of9 @ b e r l)f lrb bon

©rmlanb für bie tfittljauer < S Ien o l)fe unb SRejto über 3 .ftafen im gelbe C u io tyge .

9lad; einer 2lbfdjrift') im Lib. priv. antiq. be8 sötfd öfl. 2lrd(?toS in grauenburg,C. 1. fol. 114.

In nomine domini amen. Ad eternam rei m em oriam , Noue- rin t vniuersi Christifideles presentes et futuri , ad quos presens scriptum peruenerit, Quod nos E b e r h a r d u s diuina miseracione Episcopus Ecclesie W arm iensis, ad vtilitatem et statum bonuni, Ecclesie nostre roborandum , C l e n o y s e ac fratri suo B e x t o ,

2) Ser @ee beim Sorfe ?autern.1) Unter ber UeOerfdjrift: „P. Pruthenorum Cleynose et Rexto fratrum“.

Sie Sage be« Ort« roar nac einer 9?anbbemer!ung f$on jur »Jeit bes SBifdjofg iJticolauä fcon Xlingeit nnbefannt. Sie ^erfdjreibung ifl unter beni Sammet amt Seeburg eingetragen.

Page 135: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JtS 140. [1307.] 243

litw inis, de nouo ad fldem Christi conuersis, suisque veris here- dibus, ad iij vncos iuxta consuetam m ensurain lerre donam us, in Campo quod Q u o y gcV in pruthenica ligwa (sic) vocatur, in feudum possidendos, Ita tarnen quod ipsi supradicti ipsorum que heredes, nobis, et Ecclesie nostre in vno E quo , e t armis secundum terre consuetudinem , tarn infra terre nostre term inos, quam extra vnde- curnque, e t vbicum que necesse fuerit, deseruire tenentur, cum fuerint requisiti, P re terea ipsi, ac ipsorum veri heredes, de quo- libet ara tro vnam m ensuram Tritici, et vnam Siliginis Necnon de quolibet vnco, vnam tantum m ensuram Tritici in festo Sancti Martini Annis singulis soluere tenebuntur, In signum vero domi- nij nostri, ac libertatis ipsorum vnum Talentum Cere, quod w lga­riter m arcfpunt vocatur, et vnum denarium Coloniensem uel sex Culmenses vsuales, in term ino supradicto, nobis et Ecclesie nostre, eciam soluendo assignant, Talem nichillom inus condicionem ad- dicientes in hoc facto, ut cum nobis et Ecclesie nostre vtile visum fuerit, quod videlicet in predicto Campo Theuthonicales villas locare velimus, tune supradicti, et sui heredes, de Campo ipso cedere debent, et nos ac nostri successores, in alio loco nostri te rr ito rij, nobis, et Ecclesie nostre, ac ipsis com petenti, secundum v triusque, vtile visum fuerit sub eadem libertate ipsis prouidere tenem ur. Ne autem super ista concessione aliqua am biguitas alicuj im posterum oriretur, presentem litteram ipsis conscribi feci- m us, nostro Sigillo cum subnotatis te stibus, roboratam , Testes vero sun t dominus H(eynmannus) tune plebanus in H e i l s b e r g , O t t o d e R ü s s e n tune Aduocatus Ecclesie nostre, N(icolaus) Sagittarius de G r u d e n c z , M i n c h i l et S c u r d e litw inis, tune de nouo ad fldem Christi conuersis et alij quam plurim j fidedigni. Datum per manum W i n a r j , tune Notarij nostri. Anno dominj M °ccc°vij0. pridie Kalend. Julij.

J*5 m o .1 3 0 7 » 4 . 3 « l i . - SSerfrfjreibung be@ S3if*of« £ b e w a r b bon

Grm lanö für 9 i i f o la u 8 b o n G ir a u b e n j über 6 grciljufcn unb 20 3in8f)iifeii im gelbe StubicuS im ^eilöbcrger © iftrift.

yfadj ber 9lbfcfyrift im über priv. antiq. be8 Sßifcfy. Elrdj. ingr&g. C. 1. fol. 74').In nomine domini amen, Quia hominum memoria per deeur-

sum temporis ad modum aque labentis, transsit et m uta tu r, ob

1) Unter ber Ucfccvfc ivift: „P. Hanke Spirow et Marquardi de Rostig“ Utlb ber ÜRargiltaltjeinerfung: ,,Nota h°c priuilegium est super curiam Spirow,

16*

Page 136: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

244 M 140. fl 307.1

hoc necessarium existit, ad eternam rei memoriam, gestorum facta in tem pore scrip turarum com pagine e t voce testium roborari No- uerin l igitur vniuersi christifideles, presentes et futuri ad quos presens scriptum peruenerit, Quod Nos E b r h a r d u s diuina mise- racione Episcopus Ecclesie W arm iensis, nostri Capituli accedente consensu, ad vtilitatis fructus, e t statum bonum Ecclesie nostre roborandum , N i c o l a o d e G r u d e n c z , suisque veris heredibus et successoribus legittim is, contulim us viginti sex m ansos, in campo, qui R u d i c u s in pruthenico vocatur, sito in districtu heils- bergensi, Viginti videlicet titulo Iocacionis, et sub annua pensione, et sex liberos, de quibus om nibus inferius specificabitur suo modo, cum omnj vsufructu et vtilita te, Jure Culmensi possidendos, Ita videlicet, u t decem annis libertatis finitis, in proximo Carnispriuio, nunc futuro incipientibus, ipse, et sui heredes, uel eciam legittimi successores, de quolibet manso viginti scilicet censualium predicto- rum, nobis et Ecclesie nostre dimidiam marcam vsualium dena­riorum in predicto term ino annis singulis sine omnj dilacione per- so luant, De Reliquis vero sex mansis Iiberis, cum vna Balista tan tum , in Castro H e i l s b e r g quandocunque necesse fuerit, et requisitus exstitit in signum libertatis sue nobis e t Ecclesie nostre, ipse, et sui heredes, siue successores, tenentur deseruire. De Ju- dicijs quoque hominum in predictis mansis, tarn censualibus quam Iiberis locandorum , ac om nium eorum que racione forisfacti ib i­dem eueniunt , istud volumus e t debet obseruari, u t videlicet p re­dicto N y. et suis veris heredibus seu successoribus legittimis, de m aioribus Judicijs tercia pars tan tum , nobis vero, e t Ecclesie nostre, relique due partes d e riu en tu r, de m inoribus autem Judi­cijs, quidquid ad iiijor. solidos, e t infra se extenderit, sibi, suisque heredibus seu successoribus legittimis solum cedet, adicimus in- super in signum fauoris, et gracie specialis, u t predictus Ny. , et sui supradicti, piscari valeant in aqua , que A l n a vocatur, cum hamis lineis e t ferreis, uel Retibus paruis pro ipsorum mensa solum , ne autem super hijs aliqua am biguitas, alicui in posterum oriatur, presentem literam sibi conscribi fecimus, nostro, e t Capi-

Satawehofen“ (jefct@ettau) „et languese“. — 1516, 2 0 .2tyriltf)atber33ifd?of gabtan 6 £ufcn in SBuntenljof unb 10 £ufen in © pirau gu SOtagbeburg« fdjem 9?et te au8, bie jefct ba« ©ut SBunbien (früher 93unfen) int Äreife §etf«<=berg auömadfjen. (SSergl. bie Revisio Cameratuum episcopalium bom 3aljre1702 im ©ifdjöft. frd ib gu granenburg C. Sir. 10). 2)ie SBerfdjreibung be«

gab ian fe lt im 2lrc!(>ibe,

Page 137: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVs 141. [1308] 245

tuli nostri, Sigillis, cum Subnotatis testibus roboratam , Testes vero sun t dominus H(eynmannus) plebanus tune in h e i l s b e r g , et O t t o de R u s s e n tune A duocatus Ecclesie nostre, W y n c o Scultetus de B a y s e n , T ü n g e filius C u r t h i pru then i e t alij fide digni, Datum anno domini M °CCC°vij0. iiij0 Nonas Julij.

M i a i .

1 3 0 8 . 1 4 . tS W o i. — B e itre ib u n g beß D o n ufnpitelö bon (?rmlanb für beit ^reitfjen © e b e tu te über lO .ftu fen . (T>ae heutige (B e b a u te n , Äirrf)fp. tfangtoalbe).

‘J?acfy ber Slbfcljrift *) im ^3rh>.-99. F . be8 2)omfafcitel8 in ftrauenburg, fol. S7.

In nomine dominj amen. Nos H e n r i c u s prepositus H e r ­m a n n u s Decanus B e r t o l d u s Scolasticus b a r t h o l o m e u s Can- tor H e n r i c u s Custos T otum que warm iensis ecclesie capitulum innotescere volumus tarn viuentibus quam victuris Quod dilecti nobis G e d a u t e prutheni obsequia fidelia ecclesic nostre hactcnus prestita et in posterum donante domino vna cum suis inpendenda filijs sollicite tru tinan tes sibi suisque heredibus legittim is G u l o w e et b e g a y n e dictis. x. mansos Jure culmensi in feodum cum omni vtilitate et vsufructu infra m etas subscriptas contulim us perpetuo possidendos quorum limites seu granicias hoc m ododistigw i (sic) volumus inchoando ab eo loco vbi aqua g a m m e r e 5) dicta in quoddam fluentum w a l s c h a m nominatum influit, et pereiusdem aque ascensum ad s a n d e r i pruteni metas Ab inde vero ad lapi- dem albunt a quo vidilecet Iapide ad granicias k i r p e i n proce- dendo per paludem influentum predictum walscham ac per eius descensum vsque ad locum vbi aqua g a m e r e influit superius prelibata hijs adiectis condicionibus. vt cum spadone et homine arm ato ipse suique heredes legittim i nobis deseruiant cum ex parte nostra requisiti fuerint parati contra quoslibet inuasores soluenles nichilominus in recognicionem dominij de ara tro quo- libet vnam m ensuram tritici et vnam siliginis De vnco vero vnam m ensuram tritici Item libram cere que m arepfunt dicitur, et de- narium coloniensem vel vj culmenses secundum generalem terre consuetudinem omni anno Sane quia iuxta Ipsorum granicias

1) Slm SKanbe: „Gedauten“.2) ftelje SRr. 84.

Page 138: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

24H 142. [1308]

aque delluunt si quando nos molcndina in dictis aquis construere contigerit per quorum stagna seu obstacula possessionibus eorum deperiret g rau iter nos ipsis ad dandum tantum dem alibi presen- tibus obligam us. E t u t hec nostra donacio robu r perpetue firmi- tatis obtineat presens scriptum nostri Capituli Sigilli m unim ine ac testibus subscriptis fecimus consignari O t t o n e d e R u s s i n , A l l e x a n d r o d e B l u d o T h e o d e r i c o v e n t r e H e r m a n n o s c r i p t o r i s et alijs quam plurimis fidedignis Datum In v r o w e n ­b u r g Anno dominj M° ccc° octauo pridie Idus Maij.

SBeitere Slbfctyriften im 2lrdjibe bcö ® om fa£itel8 in grfrg. ^rib.*§B. E . fol. 71— 72 unb im ©elj. 2 tr$ . 3« s$rib.=S3. B. fol. 69.

j v s m

1 3 0 8 . 1 2 . 3 ( u g u f t . S r a u c n b u r f v - *ßrit>ilegimn ber S ta b t .£> ei IS b e r g * ) .

Wadj ber 2tfcfdjrift einer (Erneuerung bom 18. Gult 1365 im lib e r p riv . an tiq . be§ SBift^. 2lr($. f trau en b u rg , C. N r. 1. fo l. 69.

In nomine Domini am en Nos J o h a n n e s dci gracia Episcopus W arm iensis, Scire volumus vniuersos ad quos presens scriptum perucnerit, Quod ob certas causas infrascriptas, de consensu venc- rabilis Capituli nostri, litteras super fundacione e t Iocacione Ciui­tatis nostre H e i l s b e r g confectas, per W i l k o n e m scultetum ib i­dem nobis propter hoc traditas, et assignatas, destru i, e t presentes fieri m andauim us, ad memoriam futurorum , quarum tenor est.

In nom ine domini am en Ad perpetuam rei memoriam noue- rint vniuersi, presentem paginam inspecturi, Quod Nos E b r h a r - d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie E piscopus2), nostri Capituli communi accedente consilio, et consensu, pro p ro fec tu 3) et vtili sta tu nostre Ecclesie, u t crescat, e t per continua proficiat incre- m enta, cupientes sa lubriter prouidere, fidemque katholicam per

1) lieber § e i l « 6 e r g bergleidOe m an D u s b u r g . I I I . c. 27. 89 unb 166.ü u c a S $ a b i b , §3b.V. © . 138. § e n n e b e r g e r , Sanbtafel. © . 146— 156. $ a r t » fn o d ) , 21. u . 92. s? r . © . 386. S B o ig t’ S ©efdj. 'ißr. 33b. IV . © . 186 unb 604. X ö p p e n , © eogr. © .1 9 6 . D u a f t , S en fm ale ber SBaufunfi in <ßr.l .Ä 6 t$ . unb 9?. <pro».*8l. a. ftotge. S 8b .II. © .2 8 3 . 482. f t ie f e f t in ben5». ^ r . ^ ro » .-© I. 39b. V . © . 19 u. 104. 33b. X II. © . 337 unb bie 2BtQfü&r ber © tab t bon 1534 in ben 9?. <ßr. <ßrob.=23l. a. ft. 93. V . © . 241 .

2) E p isco p u s W a rm . E c c l. 2H>fd)r. 1.3 ) 9?a<§ 2lfcfd)r. 1 berteffert. 2l6f($r. 2 fjat p ro fu tu ro .

Page 139: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

J)ß 142 . [1 308.1 247

locacionem fideliurn ampliari, discreto viro J o h a n n j d e C o l o n i a . suisquc heredibus, ac Icgittimis successoribus, Centum quadraginta Mansos in H e i l s b e r g , ex u traque partc fluuij A l n e prout ipsos sibi m ensurari fecimus, cum omni vtilitate et vsufruotu, exceptis lucris te rre , auro videlicet et argento, et quolibet m etallo, pro Ciuitate ibidem facienda, Jure Culmensi perpetuo contulim us pos- sidendos, Excipim us tarnen ab hijs mansis Sex mansos, in dotem Ecclesie parochialis4) assignatos, necnon vnum pro fundo Ciuita­tis, Curijs e t Ortis et viginti Mansos pro pascuis C iuitatis, Quos Mansos Incolis Ciuitatis om ninos) libcros conferimus et donamus, Habebit nichilominus idem Jo . ac sui legitimi successores, racione locacionis, de C entum , et Tredccim Mansis, decimum mansum ornnino liberum , reddens censum de reliquis sub hac forma, Da­mus enim Ciuitati et ipsius incolis, a festo ßcati Martini per vnius annj decursum , a solucione census omnimodam liberh tem , proxime nunc venturo, anno vero secundo com pleto, in eodem festo [medium*)] fertonem , In tercio in dicto term ino vnum ferto- nem, Q uarto sim iliter reuo lu to , de quolibet M anso, in festo pre- notato mediam marcam denariorum vsualium , [et sic deinccps singulis annis, census nomine nobis so luan t, Sic quod huiusm odi census mediam marcam denariorum vsualium 7)j quom odolibet non transcendat, Hoc adiecto, quod de qualibet area integra intra septa Ciuitatis pro Curijs depu tata , in recognicionem dominij et Juris Culmensis sex Culm enses8) denarios eciam annis singulis nobis soluent, Sane cu m 9) perutile sit, modum locacionis lucidius explicare, J o h a n n i locatori predicto suisquc legittimis successo­ribus perpetuo conferimus Judieia rninora, quatuor solidos non excedencia, et terciarn [p artem 10)] maioris Jud ic ij, tarn de Theu- tonicis quam Pruthenis, sic tarnen, q u o d 11) excessus et forefacta p ru thenorum , nostre Ecclesie A duocatus jud icet, et nichilominus idem ' ) Jo. et sui legittimi successores, tercium denarium inde

4) Slbfdjr. 2 Ijat p a ro ch ia li.5) om nis 2lbfdjr. 2 .6) fefylt in 2. unb ift au« 1. ergänjt.7) fc^It in 2. unb ift al« ©djretbefeljter au« 1. »erbeffert.8) 3n 2. fte&t Colonienses, offenbar falf<$.9) S an e tarnen , in 1.

10) partem feljlt in 2lbfdjr. 2.11) 2lbf<$r. 2 ut.12) ipse. Slbfcfyr. 2.

Page 140: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

248 JM 142. [1308.]

to llant, m edietalem que nostri molendinj sub Castro siti, eciam si in alium locum transpositum fuerit, ita, u t tarn ad presens, quam in posterum , in ediflcando, reedificando, em endando, et omnia que ad Molendinum spectan t, per dimidium im pendant, e t omnem vsufructum per dimidium molendino percipiant de eodem. E t u t argum ento rei patea t m anifesto, quod nos predictam Ciuitatem H e i l s b e r g , et incolas ipsius, omni prosequi volumus cum aflectu, eidem Ciuitati forum liberum , in die Sabbati habendum E t de Maccellis Cam ium , panis, pellificum, Sutorum , Institorum , Came­rarum et omnium vtilitatum , quas inibi facere poterint, pro emen- dacione Ciuitatis terciam partem donam us, data secunda locatori, e t nobis, e t Ecclesie nostre terciam reseruam us Excepta duntaxat S tuba Balneari, quam Jo . ac suis heredibus libere concedimus, e t donam us, Insuper concedim us, quod Ciues Ciuitatis eiusdem tantum pro suis mensis in aqua A l n a p rou t ipsorum lim ites, et granicie p ro tendun tu r, et in lacu , qui w lgariter R i d o s dicitur, piscandi liberam habeant facultatem , E t u t hec nostra collacio a c 13) locacio, pro vtilitate Ecclesie nostre w arm iensis facta, firma e t inuiolabilis perseueret, presentem super hoc literam conscribi, e t nostro, ac nostri Sigillo Capituli fecimus roborari, Testes vero huius sun t dominj H e i n r i c u s prepositus H e r m a n n u s decanus, H e i n r i c u s Custos B e r t h o l d u s Scolasticus, P e t r u s i n 14) R e - d y n o , J o r d a n u s in K i r s b u r g , Jo. in H o l l a n d i a plebani Canonici Ecclesie W arm iensis, necnon dominj Jo . in B r u n s b e r g , P e t r u s in f r o w e m b u r g , H e y n e m a n n u s 15) i n H e i l s b e r g plebani, O t t o d e R u s s e n , H e r .16) S c r i p t o r , T h e o d e r i c u s v e n t e r C o n r a d u s d e R o r o w A r n o l d u s d e Ni s a , W i l h e l - m u s 17) Scultetus i n W o r m e d i t h , et alij quam plurim i fidedigni. Datum in Ecclesia nostra kathedrali Anno domini M° CCC viij0. secundo18) Idus A ugusti Indiccione sexta.

13) et Ib fö r . 1.14) $ter toie toter 2ftal im golgenben Ijat Slbfdjr. 1 de, bte attbern fceiben üWale

in, roeSfyalb toir bie ?e8art in öorgieljen.15) 2lbfd)r. 1 fälf($li(f> Hermannus, toerbeffert in 2lbf($r. 2.16) H e r. feljtt tn 1.17) 9lbfdjr. 2 abgefiirgt Willus.18) 2l6f($r. 2 sexto . 2)a« nötige 2)atum beS £age8 fc eint fdjon gu SBift ofe

SucaS geit unbefannt gewefen gu fein. 3fn feiner (Srneuerung öom 11. 2)ec6r. 1498 tß e8 nad& SRtefcfi’8 beutfdjer Ueberfefcung ( ßr. <ßroto.*23I. a. g . 99b. XII. ©.342) abgefilrgt angegeben: „ G eg eb e n in U n se re r K a th e d ra lk irc h e im J a h r 1308 im M onat A u g u s t“ .

Page 141: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV? 143. r 1308.| 249

Post hoc prefatus quondam dominus E b r h a r d u s predecessor noster warm iensis Episcopus, a J o h a n n e locatore prefato, dictam medietatem pretacti Molendinj pro mensa nostra com parauit, sibi- que et successoribus suis legittim is pro eadem medietate, censum ville M a r k a y m e n Ju re hereditario culm ensitollendum , e th ab e n - dum dedit e t assignauit, Deinde bone memorie dominus H e r ­m a n n u s predecessor noster, eciam warm iensis Episcopus nobis presentibus qui tune fuimus ipsius vicedominus Prelibato W i l - k o n e et E b r k o n e , natis et successoribus sepedicti Jo. preten- dentibus patrem suum et se fuisse et esse lesos, in iamdicto con­trac tu , nec eis pro m em orata m edietate molendinj fore plene satisfactum deliberacione nobiscum et cum alijs p rehab ita , dictis fratribus, e t successoribus eorum superaddidit et dedit censum trium m arcarum in mansis Sex predictis scultecie collatis, pro mensa nostra com paratum , quitando ipsos, et liberando eos per- petuo a solucione dicti census, E t ad hec viginti Mansos nemoris, qui alijs nostris litteris describuntur. Verum cum super premis- sis, hactenus littere confecte non fuerint ad perpetuam rei me- moriam, presentes literas scribi e t nostri et prefati nostri Capituli Sigillis roborari fecimus, In testim onium omnium et singulorum prem issorum . Datum in Castro nostro H e i l s b e r g , Anno dominj M°ccc°. Ix qu in to , feria quarta que fuit xviij dies Mensis Julij.

SBcrfteljenbe Urfunbe fxnbct ft$ afcfdjriftlicO im SBifcfyöfl. 2trd). 5 rauen‘ Surg, lib. priv. an tiq . C. 9h:. 1 in tfjter (Srneuerung fol. 69 unb oljne bie» felbe fol. 69— 70. SBeibe 2Ifcfdjriften ftnb ungenau unb liicfenljaft. 2Bir Ijafcen ben S£ej:t ber 3toeiten 2ß6fc$rift gu ©runbe gelegt, nad& ber erflern toerbeffert unb iljre Sffctoetdjungett angemerft. — 9?ac einer fpäteren, unferer Ouette entnommenen Stbfdjrift ift bie Urf. (oljne bie Erneuerung) gebrueft in V o i g t ’s C od. dipl. P ru ss . T . I I . Nr. 56. p ag . 65—66. SDeutfdj itfcer* fefct na<$ einer(Srneuerung b om ll.S ec . 149S bon 9?ie|jfi, 9t. <ßr. <ßrob.» ©I. a. Sotge, 95b. X II. @ .339-344 .

J W 1 ^ 3 .

1808* 12* Slis&fifh ^omfircfce in gtauettfrutg* —Serfd)reibung be8 ©ifdtjof© bon Grmlanb (g b e rt> a rb für feinen ©ruber § lr n o Ib b o n S t ty fa 1) über ^ Ir n o lb ö b o r f . ( ‘D aöÄ ird)^ borf r n 9 b o r f bei SBonnbitt.)

1) 28ir polten bafür: bon Weiffe in ©d^efien, njclc cö in Urfunben Nisa, N y s a , N yza unb N issa gef$rie&en n>irb. SSiele ^erfonen* unb Ortsnamen in

Page 142: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

250 ,M 143. fi3 0 8 .|

Wad? einer alten 5lt>fc vift im UH. priv. antiq. beS 5?ifd). in grauen-bürg, C. 1. fol. 29 2).

In nomine domini am en. Ad perpetuam rei mcmoriam noue- rin t vniuersi tenorem presentium inspecluri, Quod nos E b r h a r - d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episcopus, de communi con­silio et consensv nostri Capituli pro bono vlilitate et profectu nostre Ecclesie, heu adliuc nimium desolate, ut per vocacionem christifidelium res crescat, et auctore domino fides katholica am- plielur, discreto viro A r n o l d o de N y s a , fratri nostro, verisque suis heredibus ac legittimis successoribus, in z u d i t h e n in cam- pis S iluis, e t nem oribus Centum et xxu m ansos, p rout ipsos sibi

bieftgeit U rfunben, begegnen u ns tu © Rieften entweber gleid^loutenb, ober nur bialeftifdj mobifteirt. ® te S ftunbart, weldje in ben © täbten § e ilsb e rg , SBorm b itt, © uttflabt unb ben äWifchenliegenben Ortfchaften getyrod&en wirb, nennt bas

nod) heute „breölauifd)*' im ©egenjafce ju bem „fäslauiftben" (nieberbeutfehen)2)ialefte in anberen ©egenben bet 'ß rob in j. $>er © trom ber © nw anberung nad) GSvmlanb fcheint, wie unter §ein rid ) au s £übed unb ben nieberbeutfdhen Pänbern, fo u n ter ©bewarb, re e l le r ben m ittlern £Ijetf beS S8iSt^um3 beftebelte, au« ©chle^ ften ftd ergoffen gu haben. Unweit Sfteiffe unb S S e tb e n a u in ©d^lcficn treffen Wir ebenfalls ein 2)orf SlrnSborf, A rn o ld i villa. ( £ j f l o p p e unb © t e n j e l , Urfunbenfam m t. ju r ©efdji. beS UrfprungS ber © täbte . Uir. 84. © . 412).

2) © ie fyat bie U eberf^rift: Privilegium ville Arnoldisdorf. — 1320, 25 . 3 u n i w ies ber 33if<$of S b e r l j a r b gur SBerboöftänbigung ber © otation ber '.ßfarrfirihe beS O r ts , ber ftatt 6 n u r 4 § u fe n gugetheilt worben w aren, 2 £ u fe n bon bem Ueberm aße an, baS ftd? in einem S a lb e sw ifc^enSlrn Sb o r f , „ § e n c j e n * b o r f " (wahrfd^einlich baS abl. © n t S ittricfysborf) unb bem anliegenben @ee bor* gefunben hotte. (Lib. priv. antiq. beS Sßtfc^. $ rd ). g ra u en b u rg , C. 1. fol. 29). 2>en Ueberrefl biefeS UebermaßeS erhielten bie © ohne KrnolbS bon 9tyfa, 2)ie* terid) unb §ein rich , gemäß 33erfdjr. bon 1321 © onutagS bor 2Jlichael. (Ibid. fol. 29 — 30.) — 1375 , l l . ^ i o b b r . berlieh ber 33tfd)of £einridji bem © orfe 2 0 § u fe n SBalb. (Ibid. fol.36.) — SSift^of ü J Z a u r i t iu S g e r b e r erneuerte am 2 8 .2Äat 1527 baS © d hu ljen^ rib ileg ium . © ie gwei © c^uljen im © orfe befaßen bam als jufam m en n u r nod) 3 T a u f e n . 3e<jt Würben ihnen bagu nod) 4 ebema* lige 3inS^ufen überlaffeit, w ofür fte eine Gablung bon 80 2)larf übernahm en, bie fte m it 8 3)far! jä^rtic^ ablegen fotlten. (Lib. priv. nov. beS SBtfc^öfl. 5lrd)ibfr g rauenbu rg . C. 3. fol. 113.) — © em äß SBerfdjreibung bom 19. 3 u lt 1568 (ibid. fol. 123) fauften bie © nw ohner bon SlrnSborf bon bem © iföofe © t a n i s l a u « $ o f i u S , baS wüfie © u t Ä a f te n b o n 7 £ u fe n 23 b o r g e n an, w ofür f te350 5föarf jaulten unb einen 3*nö toon 1 SDfarf jä^rlid^ für bie § u fe übernahm en , bagegen bon © chaarwerf bon biefen £ u fen entbunben w ürben. — SBeitere 2 § u fen fauften bie (Sinwohner bon bem SBifd^ofc 2Dfa r t i n S r o m e r fü r 5 0 SJZarf. (Sßerfchrei- bung bom 2 5 .Slugufi 1581. Ibid. fol. 125.)

Page 143: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV? 113. fl308.| 251

mensurari fecimus titulo locacionis, Jure Culmensi pcrpetuo con­tulim us possidendos, sub hac forma, u t ipse et heredes sui legit- tim i, de mansis cum adhuc nemorosi sint, e t inculti, decem m an­sos perpetuo habeant liberos, ex nostra et nostri Capituli gracia spcciali, De reliquis vero exceptis dum taxat Sex mansis, in dotem parrochie assignatis, et vno manso quem pro situacione ville Cu- riarum et ortorum , liberum dedim us, Decimum mansum racione locacionis dictus Arnoldus et sui legittimi successores, perpetuo libere possidebunt, de alijs autem om nibus m ansis, qui ibidem fuerint, a festo Beati Martini proxime affuturo per vnius anni de- cursum , habebun t a censu omnimodam libertatem , anno vero se- cundo completo, in eodem festo dimidium fertonem, e t anno te r­cio completo, iterum in festo Martini vnum fertonem , sim iliter in quarto anno in prefato festo vnum fertonem, Ita quod quinto anno com pleto, e t sic deinceps de quolibet manso dimidiam rnaream denariorum vsualium sem per in festo antedicto, singulis annis census nomine soluent, sic quod huiusm odi census dimidiam mar- ' cam denariorum dictorum , quom odolibet non transcendat, E t ut singula p rou t locacio facta est lucidius declarem us, Judicium mi­nus quod iiijor solidos denariorum vsualium non excedit, et terciani maioris Judicij cum taberna libera ibidem , et m olendino, si in dictis bonis construere potuerit, aquam eciam capiendo, et stagnando pro eodem molendino, vbicum que sibi oportunum fuerit, ipsi con- ferimus e t donam us, Ita tarnen, quod de molendino e t obstaculo si constructum fuerit, ipse et heredes sui singulis annis in festo Beati Martini Tria talenta cere, que m arefpunt w lgariter nomi- n an tu r, Ecclesie nostre Gathedrali pro lum inaribus representent, preterea ex fauore e t gracia speciali, sibi e t suis heredibus, ac incolis supradicte ville piscandi in lacu adiacenti, tantum pro co- quinis ipsorum , liberam dam us, e t concedimus facultatem , E t u t hec nostra collacio et locacio, pro vtilitate Ecclesie nostre w a r­miensis facta, firma e t inuiolabilis perseueret, presentem super hoc litteram conscribi e t nostro ac nostri Sigillo capituli fecimus ro- b o rari, Testes vero huius sun t domini H e i n r i c u s p r e p o s i t u s , H e r ( ma n n u s ) d e c a n u s , H e i n r ( i c u s ) C u s t o s , Ba r t h ( o l o - meus) C a n t o r , B e r t o l d u s s c o l a s t i c u s , P e t r u s i n R e d y n o , J o r d a n u s in K y r s b o r g , Jo (h an n e s) in H o l l a n d i a plebanus Canonici Ecclesie W arm iensis, necnon domini p e ( t r u s ) 3) in B r u s b e r g p e ( t r u s ) i n f r o w e m b u r g , H e i n e m a n n u s in

3) Sie0 Johannes.

Page 144: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

252 M 144. [1308]

H e i l s b e r g , plebani, O t t o d e R ü s s e n , H e r m a n n u s S c r i p t o r , T h e o d e r i c u s W e n t e r , C o n r a d u s d e B o r o w * ) , Joh(annes) d e C o l o n i a , W i l l u s scultetus in W a r m e d i t h , et alij quam - plurim i fide digni, Actum et datum in Ecclcsia nostra K athedrali, in C a s t r o d o m i n e n o s t r e , Anno domini M°. ccc0 viij. secundo Idus augusti indiccione Sexta.

M r i ' i -

1 3 0 8 . 7 . & e p te m b e v . — ©erfdjreibung bcö 93ifd)of0 C b e r f ja r b bon Grrmlanb über bic Erbauung einer SKüfjIe unb eines Jtrngeö im gelbe k ib i t e n für © e r w a r b b a n b e r SJtüel.ber Ibfc rift im lib. priv. antiquus beS Sifdjöfl. 9lrc$h)8 in grauenBurg,

C. 1. fol. 75').In nomine domini am en Ad perpetuam rei memoriam, No-

uerin t vniuersi presentem litteram inspecturi, Quod nos E b r - h a r d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episcopus, pro bono ac vlilitate Ecclesie nostre W arm iensis, G e r h a r d o v a n d e r M ü e l suisque legittim is heredibus ac successoribus, M olendinum et Tabernam ad exstruendum contulim us, in Campo, qui K i b i t e n w lgariter nom inatur, p rout ipsos, sibi, propria distinximus in p er­sona, inperpetuum possidendos Sic tarnen, quod idem G e r h a r d u s heredesque sui legitim j, nobis e t nostris successoribus, D eT aberna et de Molendino, in festo Beati M artini nunc venturo, duas mar- cas denariorum , et deinceps sem per in festo Beati M artini Tres marcas denariorum monete vsualis annis singulis nobis soluent. ln signum autem fauoris et gracie specialis, concedimus dicto G e r h a r d o , suisque successoribus in piscina dicti Molendini pro sua mensa liberam piscandi facultatem . E t u t hec nostra donacio inuiolabiliter perseueret, presentem litteram nostri appensione Si- gilli fecimus roborari, Testibus subnotatis, Domino H ey(nem anno) plebano in H eilsberg, Jo (hanne) aduocato nostro, Jo(hanne) scul- teto in H eilsberg, J o h a n n e institore, et alijs quam plurim is viris fidedignis, Datum Anno domini M°. CCC0. viij0. Septimo Idus Septem bris, Indiccione sexta.

4) (5tn dominus Bertoldus de Borow, fidelis Heinrici ducis Slezie et domini (de Wratislavia) et de Lignicz fommt 1280 unb 1293 toor in S j f djoppe unb @tcngel, UrfunbenBudj, @.396 unb 423.

1) Unter ber UeBerfctyrift: P. super molendino et Taberna in Kibiten. (2)«« Äirdjborf Äiroitten).

Page 145: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVs 145. fl 308.] 253

Jtä 145.1 3 0 8 » 2 9 , 0 c p t e m b c r . — Ser fc^ re ib un g bcd © ifd jo fö 6 b e r *

I ) a r b boti Grrmlanb fü r 3 o f ) < m i e 0 S 3 e l a t u über 5 0 .£>tifen im g e lb e < S d ) a r b e i i i t f ) e ii , bie f rüh e r bem E i t l e r S o l j a n n e S 3 i t t c r p f e n n i n g bedienen getoefen.

9fa$ ber Slbförift im lib. priv. antiq. be« S8if$. 2lrc iö8 gu grauenburg,C. 1. fol.1081).

In nomine dominj amen Cum ea que aguntur in tempore, eum temporis decursu decurrant transeant et m utentur, nec-essa- rium est, et peru tile , u t m ansura facta hominum scriptis et voce testium roboren tu r, Ig itu r Nos E b e r h a r d u s dei gracia, W ar­miensis Ecclesie Episcopus, notum esse volumus vniuersis et sin­gulis presentibus et fu tu ris, presentes litteras inspecturis, Quod nos reformacioni Ecclesie nostre heu adhuc nimium desolate, sa- lub riter intendentes, accedente consilio e t assensu nostri Capituli, J o h a n n j B e l a w , suisque legittim is heredibus au t successoribus, Quinquaginta Mansos in Campo qui S c h a r d e n i t h e n w lgariter nom inatur p rout quondam J o h a n n i Militi dicto C i t t e r p h e n - n i n g , granicijs et Metis distinxim us, propria in persona, cum omnj vtilitate, et vsufructu, Cum Judicijs M aioribus etM inoribus, ad manum et ad Collum se extendentibus, et a festo Beati Martini proxime nunc venturo, ad Sex annorum spacia, cum iam quatuor annj libertatis, quos sibi e t dicto Jo (hann i) C i t t e r p h e n n i n g , dederam us transierin t, Jure Culmensi perpetuo contulim us possi- dendos, Ita tarnen quod idem Jo(hannes) et heredes sui legittimi, nobis et nostris successoribus, cum duobus Spadonibus, et totidem viris secundum consuetudinem terrarum istarum arm atis, contra omnes Ecclesie, et Christiane fidei inuasores seruire teneantur, quandocum que super hijs fuerint requisili, P reterea idem Jo(hannes) et heredes sui legittim j, de quolibet Aratro duos modios, vnum Tritici, et alium Siliginis, de vnco quoque quolibet vnum modium

1) Unter ber Ueberfärift: P, J0. Below. SJon festerer #anb ift gugefefet: super bonis in villa p y s s e et super curia, vbi moratur Tyle Willunen, unb am föanbe Don ber £anb be8SBif<$ofs Sfticofau« toon düngen: villa p y sse modo est ecclesie. — Sa« 2>orf ijeijjt je&t ? if fa n unb e« gehören bagu nur 38 #ufen, worüber eine SSer^retbung be« Sßifd&ofe @imon SRubnicft bom 20. Stobemfcer 1607 toor&atiben ift. (Lib. privil. nov. be« Sifäöfl. Streite« in grauenburg, C. 3. fol. 482.)

Page 146: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

Tritici, e t duo Talenta Cere, que d icuntur M arcfpunt, duosque Colonienses denarios, au t pro quolibet C oloniensi, Sex Culmenses denarios, sem per in festo Sancti M artinj, annis singulis nobis sol- uen t, In signum autem fauoris, e t gracie specialis, concedimus sepedicto Jo (h a n n i) ac suis hered ibus, in A quis, e t lacubus ad- iacentibus pro sua mensa ta n tu m , liberam piscandi facultatem Adicimus itaque dicto Jo(hanni) Insu lam , quam lacus P i s s e dictus in se continet, ex toto et dimidium fluuium, qui predictum lacum transit, per descensum aque vsque ad lacum, qui l o c a z a r dicitur, vbi incipiunt bona sua pro suis vsibus im perpetuum libere possidere, E t u t hec nostra donacio, pro vtilitate Ecclesie nostre facta, firrna e t inuiolabilis perseueret, presentem litteram , nostro, ac nostri Sigillo Capituli roborari fecim us, e t conscribi, ac sub- notatis testibus com m unirj, domino H eyn(em anno) plebano in H e i l s b e r g , O t t o n e d e R ü s s e n , J o h a n n e Aduocato nostro, T h e o d e r i c o v e n t r e , T h e o d e r i c o S p e r l i n g , W i l h e l m o fralre suo , W y n k o n e , e t alijs quam plurim is viris fidedignis, d a­tum per inanus p e t r i Sacerdotis, Anno incarnacionis dominj M ccc° viij0 iij0 Kalendas Octobris.

J W 1 4 6 .

1 3 0 8 » 2 9 . & e p te m b e t . — 2Jcrfd)reibung beö 33ifd)of8 © b e i-; i ja r b bon ©rmlanD für 3 o t )a n n e 9 S öelalu über 2 5 £nifen im gelbe < S d )a r b a n ite n .

9?a<$ bem O r ig in a l1) einer Erneuerung toom 16. STlärg 1348 im 5Ird&it>e bes2)om!a}»tel$ in graueuburg. ©dptebl. P. -Jir. 18.

In nomine domini amen. Nos H e r m a n n u s dei et aposto- lice sedis gracia Episcopus warm iensis Ad noticiam vniuersorum tarn presencium quam futurorum tenore presentis pagine volumus

254 M 1 4 6 . [1308 .J

1) 2)ie Ibfdljrift im lib. priv. antiq. be« 5trd). gu ftrauenburg bat bie Ueberfdljtift: „Priv. Hertwici de Wangste.“ ©8 ift baS heutige ®orf SBangft. — 1381, 18. October überwies ber 33ifdjof §einrid) gu ben 25 §ufen, bie £ a r tw ig 93elot> in SBangfl befaß, noc§ 9 §ufen, bie ftcE> gnnfc en ben ©rengen bon Sautern, gürftenau unb Sangft öorfanben. (Lib. priv. antiq. bes SBtfd . Strcfj. in grauenburg. C. 1. fol. 118.) 9?eben ber 33erfd)reibung ift öon ber £anb beS 33ifc§ofS SRicolauS toon S ü n gen angemerft: „de istisIX mansis nemoris Wangstenses habent tres, illi de G erten habent tres et illi de Begoniten (93egnitten) habent tres mansos.“ — 1447, 28. 3foto6r. »erlief ber SSifd of ftraug Äufyfdbmalg bem 2>orfe SÖangft 4 £ufen SBalb in

Page 147: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 146. rl308 |. 255

deuenire, Quod per honorabiles et discretos viros ad nostram et Capituli nostri deductum est noticiam , quia (sic) venerabilis in christo pater dominus E b e r h a r d u s pie memorie predecessor noster, consilio et assensu capituli contulit, J o h a n n i Be l o v ad illos quinquaginta mansos quos in campo s c h a r d a n i t e n habuit, viginti quinque mansos iacentes prope granicas videlicet y w a n et G o d i c o n i s , Ipsique super eisdem. xxviue mansis Iiteram dedit per omnia in hec verba.

In nomine domini amen. Cum ea que aguntur in tempore cum tem poris decursu decurrant, transeant et m utentur, necessa- rium est e t perutile, u t m ansura facta hom inum , scriptis et voce testium roboren tur, lg itu r Nos E b e r h . dei gracia warmiensis Ecclesie Episcopus, Notum esse volumus vniuersis et singulis pre- sentibus e t fu turis, presentes literas inspecturis, Quod Nos refor- macioni Ecclesie nostre heu ad huc nimium desolate salubriter intendentes, accedente consilio et assensu nostri Capituli, J o ­h a n n i B e l a v suisque legittimis heredibus et successoribus viginti quinque mansos in campo qui s c h a r d a n i t e n w lgariter nomi- natur ad illos quinquaginta quos ibidem habet, cum omni vtilitate, et vsufructu, cum judicijs m aioribus et m inoribus ad manum et ad collum se extendentibus, e t a festo beati martini proxime nunc venturo ad sex annorum spacia perpetuo contulim us possidendos, Ita tarnen quod idem Johannes et heredes sui legittimi nobis et nostris successoribus cum vno spadone et viro armato secundum consuetudinem istarum terrarum contra omnes Ecclesie ac C hri­stiane fidei inuasores seruire teneanlur, quandocunque super hijs fuerint requisiti, P reterea idem Johannes et heredes sui legittimi de quolibet aratro duos modios, vnum tritici et alium siliginis, de vnco quoque quolibet vnum m odium tritici, et vnum talentum Cere. quod w lgariter dicitur M archphunt, et vnum Coloniensem denarium aut sex culmenses denarios sem per in festo beati martini annis singulis nobis soluent In signum autem fauoris et gracie specialis concedimus sepedicto Johanni ac suis heredibus et legit­timis successoribus in lacubus videlicet B i r d a v et p i s s a pro eius mensa tantum liberam piscandi facultatem, E t u t hec nostra donacio pro vtilitate nostre Ecclesie facta firma et inuiolabilis per-

ber ©if<$öfl. §eibe gegen Sautern. — Sei einer SSermeffung Ijatte ftdj Bei Sangfi ein Uebermaß bon ettwa 6 §ufen toorgefunben, baffelbe würbe mittelft ©entenj bom 10. 3uli 1608 bem Orte aberfannt unb bem angrenjenben ©ute giirftenau jugef^logen. 2lrtf>. grauenfcurg. A. Sftr. 9. 166—167.)

Page 148: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

256 J\S 147. [1308.]

seueret presentem literam nostro, ac nostri sigillo Capituli fecimus roborari, D atum per m anus P e t r i sacerdotis Anno incarnacionis domini M°. cccviij. iij°. kl. Octobris.

E t quia post m ortem dicti Johannis Belov heredes ipsius diui- serunt supradicta bona, et predicti. xxv^ne mansi H a r w i c o eius filio pro parte sua hered itariecesserun t, e t i a m d i c t u s H a r t w i c u s eosdem vigintiquinque mansos possedit hactenus usque in hunc diem , Ipsum autem Priuilegium super dictis xxv<Jue- mansis longe ante premissam diuisionem fuit am issum per insultum paganorum , et sic idem H artw icus tim ens inposterum inpugnari eo quod non haberet priuilegium aliquod super dictis xxviue mansis volens pre- cauere sibi et suis legittim is successoribus de futuris inpugnacionibus, et opposicionibus, Nobis cum instancia supplicauit,u t huic litere men- cionem de prehabitis facienti, nostra sigilla appendere dignarem ur, Nosque pium censentes et m eritorium si incommoda et pericula futura nostrorum subditorum am ouendo, ipsorum profectibus intendam us, Ig itu r precibus ipsius H artw ici benignius inclinati presentem lite­ram sigilli nostri e t Capituli nostri fecimus communiri in huius rei memoriam sem piternam . D atum w u r m d i t Dominica Remi- niscere Anno domini M°cccxlviij.

2>a8 Original ber Erneuerung auf Pergament mit ben Beiben an 5ßer* gamentftreifen Ijängenben, feljr befd&äbigten Siegeln be« SBifdjofe ^erm ann (S. HERM... noc§ fenntfit ) unb beS 2)om!apiteI« beftnbet ftc§ im Strd ioe be« IDomfapitel« gu grauenburg, @cf)iebl. P. 9ir. 18; eine alte 2I6fdjrift im 93if<$öfl. Strd ib gu 5 r&9* priv. »ntiq. C. Nr. I. fol. 108.

m m

1 3 0 8 . 1 5 « & c t o f c e ? * gftraiteitlmrg. — Scrfdjreibung beö2)omfapitel8 für H e r m a n n S c h r e ib e r über 3 0 .£>ufen jtoifdjen 93o r n i t unb $ ß a f f )a u fe n gelegen1) .

beut O r i g i n a l im 2lr<$ito be8 2)omfapitet8 ing rbg . @c§iebl. P . ^ r . 54.

In nomine domini amen. Ad perpetuam rei memoriam vni- uersis constare volumus per hec scripta quod nos H e n r i c u s prepositus H e r m a n n u s decanus B e r t o l d u s scolasticus, H e n ­r i c u s custos, B a r t h o l o m e u s can to rto tum que w arm iensisEccle­sie capitulum dilecti nobis H e r m a n n i s c r i p t o r i s attendentes copiosa obsequia, que nostre w arm iensi ecclesie, in summa ne-

1) SBergl. 2>ipl. Sftr. 57.

Page 149: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVs 148. [1308.] 257

cessitate posita fidelissimis inpendit laboribus et expensis, volentes quoque vt tarn m ultipharia merita digno retribucionis m unere non fraudentur intra m etas seu granicias subscriptas, villarum videlicet B u r n i t e n , C v l w e n , S e y e n 7), P o k v s e n , W o r a y n e et W o y - n i t e n , Triginta mansos sub m ensura Cvlmensi priores ipsius nichilominu*; ratificantes ac eonfirmantes presentibus literas, sibi suisque veris heredibus et legittimis successoribus, Iibere, e t libe­r a l e r , vnanimi consensu, conferimus e t donam us Ita tarnen quod longitudo mansorum incipiet ab aqua dicta T o r p e l e , adlapidem album , versus S e y e n , protendendo, Latitudo vero a flumine w a l s c a per ascensum T o r p e l e usque ad metas ville p o k v s e n , Sic vt intra prefatarum villarum granicias, triginta mansorum nu- mero contentetur. E t siquid ibidem superfuerit hoc a parte illa que est prope metas ville Pokvsen nostris vsibus reseruam us, In signum autem recognicionis dominij tres Iibras cere que w lgariter marcpfvnt d icun tu r, nobis ac nostre kathedrali Ecclesie in festo beati Martini dictus H. et sui successores legittimi, annis singulis presentabunt. In cuius rei euidens argvm entum , et memoriam pleniorem presentem paginam super eo conscriptam, nostri capi- tu li Sigillo, duximus roborandam . Testes vero huius svnt hij do­mini et plebani, J o h a n n e s d e B r v n s b e r c h , P e t r u s d e c a s t r o d o m i n e n o s t r e item O t t o d e R v s s e , T h e o d e r i c u s v e n t e r , tune tem poris noster aduocatus, G e r c o , et A l e x a n d e r , C o n ­r a d u s d e B o r o w e et alij quam plurim i fide digni. Datum in C a s t r o d o m i n e n o s t r e , Anno domini, Millesimo, Trecentesimo, O ctauo, ipso die Idus Octobris.

Original auf Pergament (burdji SEBurmfrafj Befdjäbigt) oljne «Sieget, toetd&e« an grüner @etbe gegangen, ©ne fe&r alte beutf^e Uefcerfefcung beffelben mit bem f a l le n 2)atum „3m 22. Sage beSSßintermonbeö" efeenbafefbft.

J ) ß 1 ^ 8 .

1308. 28.&ecetttfce*. S8?aun$fce?g* — £>er S3ifd)of (E b e r* f )a rb bon (Ermlanb fcerfrfjreibt bem ©tanm ipm ifjen £ ic f )a n t jtoei £ a fen ßanb.

9iadj ber Slbf^rift im lib. priv. antiq. be8 btfc§. 2lrc§. gu grbg. C. I. fol. 117')• In nomine domini amen. Nos E b e r h a r d u s dei graciaW ar*

miensis Ecclesie Episcopus, notum facim us vniuersis presentem

2) ©tigeljnen.1) S)ie Ueberf^rift lautet: P. T ic h a n t Prutheni super duobus vncis

ad vnum servicium. — Sftadj einer 9tanbbemer!ung bon ber $anb beS ©ifdjofö17

Page 150: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

paginam inspecturis Quod nos pro bono s ta tu Ecclesie nostre, T i c h a n t p ru theno verisque suis heredibus ab omnj seruicio rusticali duos vncos libere contulim us possidendos, Ita tarnen, quod idem T i c h a n t e t heredes su i, nob is, nostrisque successo­ribus et Ecclesie nostre cum vno spadone, uel equo com petenti, e t armis consuetis in terra Pruscie deseruire debeant quando- cum que super hijs seruicijs fuerint requisiti. P re terea idem T i c h a n t , e t sui Iegittimi successores, nobis, et nostris successo­ribus, de quolibet vnco, vnam m ensuram Tritici, e t in recogni- cionem dominij unum talentum cere duarum m arcarum ponderis et Sex denarios Culm enses, in festo sancti Martini annis singulis soluent et dabun t occasione qualibet non obstan te , In cuius rei et facti m em oriam , el testim onium presentem litteram sibi dedi- mus , nostri Sigilli m unim ine roboratam , ac testibus subnotatis, fratre C o n r a d o dicto de A l d e m b e r g , tune tem poris Aduocato, fratre f r e d e r i c o socio suo , domino h e y n m a n n o plebano in H e i l s b e r g v i l u s i o (sic) *) sculteto de W o r m e d i t h , Alijsque quam plurim is fidedignis, Datum in Castro nostro B r u n s b e r g , Anno domini M°CCC° nono ipso die Innocentum .

Jtö 149»1 3 0 9 . 2 6 . £ l p t * t L 3$ r < t u e t t B u ? g » — ffierfdjreibung be§

fapitelS bon Grrnilanb über 3 6 .£>ufen auf bem gelbe Ä a t j m it e n . (D a 8 jetyge © orf £ e i f l e r n bei 9Jtef)Ifacf.)

9?ac& ber 2fljfc&rift') im $ßritoilegienbuc§e F. be8 3)om!apitel8 in grauen&urg,fol. 23—24.

In nomine domini am en Ad perpetuam rei memoriam Noue- rin t vniuersi presentem litteram inspecturi Quod Nos H e n r i c u s miseracione diuina prepositus ecclesie w arm iensis H e r m a n n u s decanus de communi consensu e t assensu Capituli T y a y d e de d y t m a r i s suisque legittimis heredibus xxxvj mansos Jure cul- mensi racione locacionis in Campo qui K a y m i t e n d icitur ad plantandam villam theutunicalem contulim us sub hac forma quod de predictis videlicet mansis vnum habebit pro paseuis ville com-

258 JV? 1 4 9 . [ 1 3 0 9 ]

ütttcolau« toon S iingen toar bie Sage beS SanbeS f$on gu feiner 3 « t unBe* fannt. 2>ie 2krf$reibung ifi unter bem fcifc&flfl. Äammeramte «Seeburg ein« getragen.

2) Sieg Wilhelmo.1) Ueberfdjrift: „Heystern.“

Page 151: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 150. [1309] 259

m unibus Q uatuor uero ipse e t sui legittimi heredes perpetuo liberos possidebunt de residuis vero mansis scilicet. xxxj. censum nobis soluent term inis hic subscriptis A festo martini nunc trans- acto ad quinque annos et in fine quinti de quolibet manso duos scotos Nono autem anno j m archam et sic deinceps perpetuo stabit census. habebit eciam vnam tabernam de qua sim iliter j marcham singulis annis nobis reddet. Judicium quoque minus scilicet iiijor solidorum ad ipsum pertinebit sed tercium denarium nobis reddet iudicio de maiori Cum agrorum m etas et granicia- rum limites in priuilegijs vtile sit poni Sic enim distinguimus Incipiunt autem mete ville ab aqua W a l s c h a directe proten- dendo prope agros T h e o d e r i c i sculteti de M e l z a k usque ad granicias ville p u c h u z e n in longum latitudo vero ibidem inci- p iet e t vsque ad villam k i r p e i n se protendet et a k i r p e i n latitudo secunda prope agros ville w u r i n et u ltra iuxta agros ville w a y n i t e n usque ad W a l s c h a m Iinialiter pro tenditu r Ab hisdem vero metis altera latitudo per ascensum fluuii w a I s c h e vsque ad metas ville T h e o d e r i c i Quoniam sic latitudo signata est e t eciam m ensurata Ne ig itur procedente tem pore in posterum dim ergat obliuio et ea que per nos acta sun t ab aliquo impediri uel perm utari valeant in futuro presentem hanc paginam in testi- monium rei premisse eidem contulim us Sigillo capituli communi- tam . Acta sun t hec sub anno Incarnacionis domini M°. ccc° ix°. vj°Kalendas Maij presentibus dominis videlicet domino B e r t o l d o Scolastico, domino B a r t h o l o m e o Cantore domino H e n r i c o Custode e t alijs viris prouidis e t honestis siue laycis H e r m a n n o s c r i p t o r e T h e o d e r i c o B u w c h tune nostro existenteA duocato J o h a n n e m ensuratore C o n r a d o S u d o w e Datum in Castro nostro v r o w e n b u r g Anno et die superius annotato.

Slbfd&riften auefj im Irfy be« 2)om!ap. in ftrbg. <ßrto.»93. E. fol. 19—20 unb im ©e$. 2lr<§. Königsberg. <ßrtto.*5B. B. fol. 18—19.

JW 150*1 3 0 9 . 1 2 . S u i t i . @ o n n e t t b e * $ . — © e0© om i>robfk§ # e i n *

rief) b o n S o n n e n b e r g g rfla ru n g über ben ffierfauf be© ©djuljen? amteß in S ö e t fe n b o r f bei grauenburg.ber Sfljförift') im <ßrtb.*8. P. be8 SDomfapitelS gu ftrauenburg. fol. 4.

In nomine domini am en Cum hum ane condicionis operacio per tem poris mobilitatem transeat e t m ute tu r necessarium est e t

1) aWarigtnal * SBermerl: „Betkendorf cum scultecia.“ — 2)a« 2)orf ging17*

Page 152: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

260 JW 151. [1309.]

pervtile facta mortalium scripturis e t voce testium roborari Nos ig itu r H e n r i c u s miseracione diuina w arm iensis ecclesie prepo­situs constare cupim us tarn viuentibus quam victuris quod nostro accedente consensu G e r b u r d i s Relicta A l h a r d i quondam scul- te ti in B e t k e n d o r f vna cum heredibus et pueris suis discreto viro d i t m a r o d e B r u n o w vendidit meam sculteciam cum duo­bus mansis e t medio liberis ad sculteciam pertinentibus e t vnum mansum cum medio censualibus qui so luunt per dimidiam mar- cham annis singulis sicut eciam alij omnes mansi villa faciunt in eadem Item mediam tabernam liberam iiijor solidorum penam minoris iudicij et denarium tercium de mayori hec au t omnia et singula predictus ditm arus et sui veri heredes Ju re culmensi here- ditaric possidebunt p rou t tenuit antecessor Testes quoque huius rei sun t domini H e r m a n n u s decanus H e n r i c u s custos B a r ­t h o l o m e u s Cantor Canonici ecclesie w arm iensis A llex (ander) d e b l u d o w J o r d a n u s b e r n h a r d u s d e v l s e n E b i r k o scul­tetus P e t r u s de C r a c o u i a H e n i n g u s d e S o d i s N i c o l a u s s m e c k e b r a d e Ciues in v r o w e n b u r g et alij quam plurimi fidedigni Acta sun t ista in m onte S o n n e n b e r g Anno domini M°. ccc0 ix° pridie Jdus Junij Ad mayorem eciam huius facti eui- denciam nostrum sigillum presentibus est appensum etc.

2lbfd)riften audj im Strdjibe bcS ©omfafeitele in gfrauenburg. $rtb.=33. E. fol. 3. unb im ©elj. 2Ird;. gu Äöntggberg, <ßrib.»33. B. fol. 3. — (Sine @r» neuerung biefer Uvfunbe „Datum in Castro Allenstejn Anno domini Mille- simo quadringentesimo septuagesimo quinto die vero Jouis octaua Mensis Junij in loco nostro Capitulari. capitulo de more sollemniter celebrato“ burd) $>a8 2)om!a iteI „de nostro Registro“ (au8 ben toon unö benu ten ^ribilegienbüdjertt) auf SSitten eine« gctuiffen $anS JRotgljer, ber „in proximis guerrarum turbinibus“ fein ^ßribilegium berloren fyatte, be« finbet ftd) im Originale auf Pergament mit bem an einem ^ergamentftreifen fyängenben «Siegel beö 2)omfa£itel8 im 5tr^iüe beö lefctern in grauenburg. ©djiebl. P. 9?r. 13.

M 1 5 1 «

1 8 0 9 . 8 . 3 l i i g u f L © t t t t t l l ö b e t g . — D e r © ifd )o f e b e r l ja r D bon (Jrmlanb beflätigt bie bon feinem SBorganger gefdfjefjenc ® er; Ietyung bon 1 0 -£>ufen im gelbe S B i l f e n la u fe n an D ie t e r id ) S3ud).

burd) SBermädjtnijj be§ SompropfleS £einrid(> bon © onnenbeifl bom 7. 2Jtai 1314 auf ba$ ©omfapitel über.

Page 153: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV? 1 5 1 . [1 3 0 9 .] 261

9ia<$ ber 2l6fdjrift im lib. privil. antiq. be8 bifd&öfl. Slrctyito« in gfrauenlmrg.C. 1. fol. 9 .') .

In nom ine domini Amen. Cum tem pora p reterean t more fluentis aque, sum m e necessarium dinoscitur u t negocia que p er­petuo labun tu r cum tem pore, ne hominum memorijs excidant, litteris ac viuis vocibus testium perhennen tu r, ad perpetuam igi- tu r memoriam constare volum us, vniuersis, Quod nos E b r h a r - d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episcopus accedente nostri Capituli communi consilio, e t assensu, infeudacionem seu dona- cionem per dominum H e i n r i c u m Episcopum predecessorem nostrum felicis recordacionis, de decem Mansis in Campo W i l - k e n l a u k e n dicto, T h e o d e r i c o B u c h suisque legittim is here­dibus seu successoribus, cum omnj vsufructu et vtilitate, Judicio- que Maiori e t minori Jure Culmensi sicud in priuilegio eiusdem predecessoris nostri sibi super hoc dato continetur plenius, suis obsequijs fidelibus exigentibus liberaliter factam gratam et ratam , habentes in signum fauoris e t amplioris gracie confirmamus Ita tarnen, quod cum vno spadone, e t viro leuibus armis arm ato, no­bis et successoribus nostris, in tra term inos nostri Episcopatus ad defensionem te rre , secundum te rre consuetudinem deseruiant re- quisiti, de quolibet siquidem A ratro duas m ensuras vnam tritici e t aliam Siliginis, de vnco vero vnam m ensuram tritici, in festo Beati M artini annis singulis, nobis, et nostris successoribus soluere tenebuntur, In signum insuper specialis dominij predictus T h e o ­d e r i c u s , e t sui successores nobis et nostris successoribus vnam libram cere que w lgariter m arcfpunt d ic itu r, ac sex vsualis mo- nete denarios annis eciam singulis in festo Beati M artini finaliter soluere tenebun tu r, Siquid tarnen in prioribus litteris neglectum constiterit in hijs de speciali beniuolencia nos supplem us, E t ut hec ratihabicio seu confirmacio perpetue firmitatis robu r obtineat presens scriptum Nostro nostrique Capituli Sigillis, cum testibus subscriptis duxim us roborandum Testes autem sun t dominus H i n r i c u s prepositus dominus He r ( ma n n u s ) decanus dominus B e r t o l ( d u s ) scolasticus, dominus H e i n r i c u s Custos, dominus B a rt(h o lo m eu s) C antor, et alij noslri Canonici J o( hannes ) plebanus in B r u n s b e r g , O t t o d e R ü s s e n , H ey(nem annus) f l e m i n g u s , He r ( ma n n u s ) s c r i p t o r J o r d a n u s d e S c h o f s -

1) Unter ber Ueberförift: „P. T heod er ic i Buch in campo Wilken- lauke.“ iß im SBraunSberger Mißriete gu fudjen, ba bie Urfunbe unter benen bee SBraunäberger Äammeramtes eingetragen iß.

Page 154: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

262 JW 152. [1310 ]

b e r g , AI l e x (ander) e t alij quam plurim i fidedigni datum et actum in B r u n s b e r g , anno domini M° CCC° ix feria Sexta pro- xima ante laurencij m artiris.

J W 1 5 2 *

1 3 1 0 « l . ^ a n u a r . — .franbfefte be8 D orfes S tc id jc n b a d ) im Greife*ßr. ^)oüanb.

2Iu8 bem O r i g i n a l im ©Binger @tabtar$toe. Äapf. II. Str. 25.

Nos frater S y g h a r d u s d e S w a r c z b u r c h in C h r i s b u r c h e t fra ter H e i n r i c u s d e G e r a in E l b i n g o com mendatores, vni- uersis tarn viuentibus quam victuris presentibus fleri volumus m anifestum , quod de fratrum nostrorum consilio e t consensu ad locacionem ville nostre R y c h n b a c h de C h r i s b u r c h Sexaginta mansos e t de E l b i n g o Q uinquaginta q u atuo r mansos deputaui- m us, quam locacionem iu re Culmensi faciendam discreto viro H i l d e b r a n d o duxim us conferendam, Ita quod racione locacionis idem H i l d e b r a n d u s e t sui heredes legittim i Sex mansos de parte domus C r i s b u r g e n s i s et Q uinque de parte domus E l ­b i n g e n s i s ex nostra donacione perpetuo libere possidebunt. P re terea de p arte m ansorum domus C r i s b u r g e n s i s a d dotem Ecclesie bea ti M atthei in villa predicta R y c h n b a c h quatuor mansi liberaliter sun t donati, de residuis uero Q uinquaginta m an­sis in C r i s b u r c h pertinentibus possessores eorum qui pro tem ­pore fuerin t eidem dom ui vnam marcam denariorum vsualis mo- nete e t duos pullos de quolibet manso in festo beati Martini singulis dabun t annis, Possessores autem residuorum Q uadraginta nouern m ansorum dom us E l b i n g e n s i s sim iliter vnam marcam denariorum vsualis m onete e t duas aucas *) inpinguatas domui E l b i n g e n s i de manso quolibet in festo beati Martini predicti soluere tenebuntur, Ad hec possessores omnium predictorum m an­sorum scilicet Q uinquaginta de C r i s b u r c h e t Q uadraginta no- uem de E l b i n g o , singuli suis dominis de quolibet aratro vnam m ensuram Tritici e t vnam Siliginis, et de quolibet vnco vnam m ensuram Tritici annis singulis soluere su n t astricti. Porro pre- dicto H i l d e b r a n d o et suis heredibus legittimis in bonis pre- dictis contulim us minora iudicia super Theutonicos, Maiora iudicia

1) Auca, anser. Du Gange Gloss. Edit. Basil. 1762. Tom. I. P. ]. pag. 460.

Page 155: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV? 1 52. fl 310.] 263

super eosdem Theutonicos nostro e t fratrum nostrorum examini reseruantes. Sic tarnen quod quidquid de iudicialibus mulctis vel emendis indulgendum duxerim us, ab ipsis eciam sit indultum . Sed de mulctis vel emendis quas relaxare noluerim us, idem H i l d e b r a n d u s e t s u i heredes terciam partem percip ient, dua- bus partibus nostris domibus applicatis. Insuper volumus si pru- teni domus C r i s b u r c h in bonis sepcdicte ville R y c h n b a c h excesserint, quod Commendator de C r i s b u r c h excessus illos debeat iud icare, e t percipere quod ex lali iudicio deriuatur. E t e conuerso si pruteni domus E l b i n g e n s i s ibidem excesserint, Com mendator E l b i n g e n s i s excessus eosdem iudicabit e t emen- das percipiet absolute. P reterea sepedicto H i l d e b r a n d o et suis heredibus in dicta villa R y c h n b a c h unam Tabernam libere possidendam contulim us, Reliquas Tabernas ibidem cum censu et aliis vtilitatibus p rou t infra sequitu r nostris domibus reseruantes. Conuenimus eciam in hoc, e t cum consilio conuentuum nostrorum firmitate perpetuo valitura stabiliu im us, quod iudicium et omnes iudicii vtilitates et p rouen tus, e t censum T abernarum , excepta T aberna Sculteti e t Custodiales denarios et alia consueta Seruicia sepedicte ville R y c h e n b a c h Com mendator etC onuentus in C r i s ­b u r c h vno anno percipiant, quo anno Com mendator e t fratres E l b i n g e n s e s nullas v tilitates, nulla iura vel Seruicia p reter Censum et annonam de aratris et de vncis tantum m odo eciam a suis subsidibus valeant vendicare. Secundo uero anno Commen­dator e t Conuentus E l b i n g e n s i s in sepedicta villa antedictas vtilitates, iudicium et prouentus iudicii et T abernarum , denario- rum Custodialium cum consuetis percipient Seruiciis liberaliter, ita quod Com mendator et fratres in C r i s b u r c h eciam de suis subsidibus eodem anno nullas v tilitates, nulla iura vel Seruicia, censu e t annona de aratris et vncis duntaxat exceptis, debeant extorquere. E t sic in ter predictas domos in percepcione iurium , vtilitatum et Seruiciorum huiusm odi equa vicissitudo annua reuo- lucione perpetuis tem poribus est seruanda. Item antiquas et ueras granicias siue Iimitaciones in ter bona domus C r i s b u r c h et P a z l o k propter m em orate uille locacionem in nullo penitus inm utam us. Loca eciam in predictis bonis molendinis apta nostris domibus duximus reservanda. Ceterum de iure patronatus Ecclesie in predicta villa R y c h e n b a c h sic est ordinatum , quia Commen­dator et fratres domus C r i s b u r c h dominum J o h a n n e m nunc eiusdem Ecclesie Rectorem ad eam presentauerunt, quod in pro- xima vacacione ad Commendatorem et fratres domus E l b i n g e n -

Page 156: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

264 JV? 1 5 3 . r t3 1 0 .]

s i s presentacio Rectoris ad eandem Ecclesiam pertinebit. E t sic deinceps in ter dictas domos in iure presentandi Rectorem ad Ecclesiam illam equa vicissitudo singulis vacacionibus obseruetur. In quorum omnium memoriam et munim en Sigilla nostra presen- tibus sun t appensa. Testes sun t fra ter R u g e r u s vicecommen- dator in C r i s b u r c h , frater G u n t h e r u s d e S w a r c z b u r c h juuenis, frater M e r k l i n u s , fra ter G o t f r i d u s . Item de E l b i n g o frater H e l w i c u s vicecom m endator, frater G o t z o Socius Com- m endatoris, frater H. de S t a u f e , fra ter H. R u t e n u s , et quam - plures alii fide digni. Datum anno domini Millesimo Trecentesimo decimo in die Circumcisionis domini.

2Ibf<$riftli<$ mitget&eilt bon Jpcnn ©tabtratlj Reumann.

M 153*1 3 1 0 « 2 5 * S ö fc rtt« — 9Serfd)reibnng bcö © ifd )o f8 © b e r f j a r b f ü r

H e r m a n n b o n © I t i b a u ü b e r 6 4 ^ )u fe n . ( D a 9 jetyge ß ir d ) b o r f S B l u b a u , Ä re ie © ra u n S b e rg .)5tue bem O rig in a l im (SIbtnger ©tabtarcfytb. tfatfel II. 9?r. 26.

ln nomine Domini Amen. Q uia que nostris agun tu r in acti- bus d iu tu rn ita te tem porum , ab hum anis labun tu r memorijs si non scriptis e t u iua voce testium perhennentur Nos igitur E b i r ­h a r d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episcopus. sicut tenem ur. volumus ita e t inuigilantes emendacioni ac bono sta tu i nostre Ecclesie, de uo lun ta te fratrum nostrorum Canonicorum nostre Ecclesie e t tocius Capituli communi consiliö e t assensu. Campum dictum. K l o p o t y t e n . e t partem terciam prati dicti p u r i n g e ad m ensuram Sexaginta quatuor m ansorum . H e r m a n n o d e B l u - d o w et suis legitimis heredibus ac successoribus, pro Campis. z y g e n i t e n . et s w a r b o n i t e n x) sitis in p o g e z a n i a . Quos idem. Her. ten u it a venerabili patre domino H e n r i c o nostro predecessore. cum bona voluntate u t libere possideant, cum omni profectu, vsu vsufructu venacione piscacione. pratis, Siluis paseuis vijs e t inuijs ac generaliter omni vtilitate Jure Culmensi perpetuo, com m utam us. Ad perpetuam memoriam ipsos. Sexaginta qua­tuo r m ansos sicut personaliter sibi m ensurauim us, signauimus sic eosdem u t sequitur granieijs lim itamus, Prim o a Granicia fra-

1) Campus Swarbonityen tfi ba8 heutige 2Balter8müE)l, Äir<$fp. ^eiligen« tljal. gjergl. 9fr. 165,

Page 157: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JY£ 153. [1310 ] 265

trum que uicinior est predictis mansis tendendo in latum directe in B a u d a m fluuium, Cuius fluuij medietas in ipsorum littore, ad eos cum omni vsu pertinere debebit. Demum ab eadem granicia fratrum Baudam a suo littore descendendo in longum , versus possessiones. M a r t i n i R u t e n b e r c h et pratum supradictum . Ita quod in Campo et prato illi Sexaginta quatuor mansi plenarie com pleantur. Vt ig itur expedicius decurrat negocium condiciones adiungim us subsequentes, Quod idem Her. et sui legittimi here- des ac successores in predictis mansis. Maiora et minora Judicia ad manum et ad collum se extendencia suo reseruent dominio. Thabernas et molendina sine alterius preiudicio construant in eisdem. Quando uero cooperante deo predicte possessiones locate fuerint, in ipsis ad laudem dei Ecclesiam pro suo libito edificent, quam dotare Q uatuor mansis de mediocri agricultura in loco com - petenti ecclesie in predictis possessionibus tenebuntur. Ita quod quilibet Rusticorum ipsi Plebano annis singulis de quolibet mansu (sic) vnam M ensuram Siliginis e t vnam m ensuram auene secun- dum consuetudinem aliarum Ecclesiarum nostre dyocesis in festo beati Martini soluere non om ittant. Estim antes insuper obsequia dicti. Her. e t suorum fratrum nobis et nostre Ecclesie fideliter exhibita , In signum specialis fauoris et dileccionis amplioris ex speciali gracia. Jus patronatus in ipsa Ecclesia constructa ipsis plene concedimus, p rout patronis constat de iure licere, Ne igitur sepedictam commutacionem quispiam inpetere valeat adiungimus vt idem. Her. et sui heredes ac successores legittim i pro eisdem possessionibus Nobis et nostris successoribus et nostre Ecclesie cum duobus spadonibus et duobus viris leuibus armis secundum terre consuetudinem arm atis, infra term inos nostri Episcopatus requisiti, ad terre defensionem deseruiant generalem , In signum siquidem specialis dominij. dicti. Her. et heredes. Nobis e t nostris successoribus duas libras cere uidelicet M arcpunt. et duos Colo- nienses denarios a u t pro hijs duodecim monete vsualis in festo beati Martini singulis annis soluere tenebuntur. Idem eciam. Her. et sui heredes ac homines qui ibi locati fuerint de quolibet aratro vnam M ensuram Tritici, e t vnam Mensuram siliginis annis sin­gulis in festo beati Martini sim iliter soluere sint adstricti. Do (sic) om nibus autem supradictis videlicet Equorum et hominum seruicijs, Cera denarijs, Mensuris Tritici e t siliginis nec non de- narijs Custodialibus a festo Martini proximo plene reuolutis. decem annis ipsis ex libera benignitate non soluendi concedimus libertatem , Ita quod decem annis reuolutis in vndecimo anno.

Page 158: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

266 M 154. [1310]

secundum terre consuetudinem supradicta soluere tenean tu r, In R obur flrmissimum testes adhibuim us in hijs scriptis. frater C u n - r a d u s d e M a l d e n b u r c noster aduocatus. frater G e r h a r d u s r ü d e socius suus e t nostri Canonici. H e n (ric u s ) prepositus. H e r ( m a n n u s ) decanus. B e rt(o ld u s ) . Scolasticus. B a r(th o lo - m eus). Cantor. H e n (ricu s) . Custos. O t t o R u s s e n . G er(co ). d e k u r w e n . a l l e x ( a n d e r ) frater suus. H e r ( m a n n u s ) s c r i p t o r . Ma r t ( i n u s ) . r u t e n b e r c . o r t w i n . J o r d a n u s et alij quam plu- rimi fidedigni. In Cuius commutacionis testim onium predictis, presentes literas dari fecimus Nostri e t Capituli nostri sigillis fide- liter communitas. Datum et actum Anno domini M°. C°C°C° de- cimo ln die beati vrbani etc.

Original auf Pergament mit ben (Siegeln be® 58if<$of« ©berwarb unb be« 3)omfa£ttel8 an grüner unb rotier ©eibe. Slbfdjriften im 2Irc§. be« 25omfa£itel« in ftrauenburg. $ritotl.*S. F. fol. 9—10. E. fol. 7—8. mtb im ©elj. Slrd). in Königsberg. rito.*S3. B. fol. 7.

JM 154.1 3 1 0 . 8 « 3 u K . 5 ? < U i e t t I w r g * — ^ribilegium ber @ tabt

g r a u e n b u r g ') •Sfo« bem O rig inale im ©tabtarc&itoe gu grauenburg. Sfr. 1.

In Nomine Domini Amen Quoniam ab hum ana mundi m e­moria negocia facilius elabun tu r que nec scripto, nec sigillo, nec voce testium eternantur. Nos ig itu r E b e r h a r d u s dei gracia warm iensis Ecclesie Episcopus notum esse volumus vniuersis ad quos deuenerit presens scriptum quod nos preuia deliberacione m atura com muni nostri Capituli de consilio e t consensu, pro bono comodo vtilitate et profectu Ecclesie nostre cupientes pium affe- ctum et amorem venerabilis patris domini H e n r i c i predecessoris nostri quem sem per habebat ad ciuitatem nostram que v n s e r - v r o w e r i b u r k w lgariter nom inatur pio fauore prosequi dilectis ciuibus nostris predicte ciuitatis ipsorum que legittim is heredibus e t successoribus racione e t nomine dicte ciuitatis omnes mansos qui sun t et haberi po terun t infra et in tra dictos term inos qui Granicie w lgariter nom inantur p ro u t ipsos ipsis multis viris discretis et honestis presentibus propria distinximus in persona, cum omni

1) lieber g fra u e n b u rg »gl. Suc. ®ato. Y. © . 15. 138; $ e n n e n b e r g e r © . 132; £ a r t f n o d ) , 51. u. 5ßr. © . 143; SSoigt, Oefdj. Sßreufj. 93b. IV. © . 138; fc ö jjp en , §iftor.=com£ar. ©eogr. © . 198.

Page 159: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

j ß 154. r**n«]. 267

vlilitate et vsufructu, Excepta venacione castoris, et lucris terre auro videlicet e t argento, sale, et cuiuslibet generis m etallo, et terciam partem Judicij, terciam que partem omnium de Judicio veniencium tarn in mari recenti quam in libertatibus ciuitatis Jure l u b i c e n s i perpetuo contulim us possidendos Ita tarnen quod memorati ciues et incole ciuitatis sepedicte nobis et nostris successoribus annis singulis, sem per in festo beati m aritini vnum fertonem denariorum monete vsualis pro omni censu et seruicio de quolibet manso qui intra term inos uel granicias ciuitatis in- ventus fuerit dare e t soluere teneantur. Excipimus tarnen ab om nibus hijs mansis quatuor mansos quos ante dicte ciuitati et ciuibus libere perpetuo conferimus et donamus. Excipimus eciam paludem se prope litus maris recentis extendentem , ab aqua B a u y a ascendendo per viam versus ciuitatem ad antiquam Gra- niciam scilicet populum , e t de populo per paludem ad Graniciam que est iuxta viam qua itu r in B r u n s b e r k que signata fuit coram Nobis, e t nostris canonicis et aliis m ultis viris dicretis (sic) e t honestis Deinde e t ab eadem granicia ascendendo prope viam ad graniciam que est in monte prope castrum , sic quot in illo spacio quod est in ter fossatum castri et antiquam graniciam ciues secundum consilium et ostensionem dominorum possint libere pro vtilitate ciuitatis fodere arenam et argillam , Item et ab eadem Granicia procedendum est sub castro per pontem castri ad pro- piores agros dom inorum , e t sic ascendendo per directum ad vallem vbi curia domini B a r t o l o m e i fuit sita s) In eadem vero valle descendendo ad viam qua itu r in Ebingum (sic), deinde iterum ascendendo sub monte ad fluuium qui N a r u s s a 3) nomi- natur. Ita quod quidquid ibi de pratis e t paludibus intra dictas metas e t Recens m are inveniri uel haberi po test, hoc in num ero mansorum censualium ciuitatis non debet aliqualiter com putari. Adicimus eciam libertatibus supradictis causa fauoris et gracie montem ante castrum vbi curie dominorum edificate sun t, ex- ceptis areis dom inorum , u t easdem ibi manentes am pliare, uel

2) 3m crften SSiertel biefeS 3to&r&unbert8 famen auf ber ©teile, bte in bie angegebene Sage paßt (rechte am SBege, ber au« ber ©tabt ftrauenburg über ben 2)om nad) ©onnenberg fiityrt, ba too jefct ber lefcte ber 2)omgärten ift unb ber SEBeg in einer f^arfen SBtegung lin fs in ba« ftefb abföroenft) beim Slbbrud bon ©djeunengebäuben mastige alte ©ubftructionen jum 5Borf<$etn, bte aller SBa&r* fdjeinli$!eit nadj bon ber in SRebe fieljenben (Jurte Ijerßammten.

3) S)te Karjer^SBetf.

Page 160: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

268 JV? 154. [1310.]

alij superuenientes de nouo alias libere in eodem tractu e t linea circum castrum valeant inform are, quidquid residuum fuerit hoc tarn dominis quam eciam ciuibus pro pascuis sit commune. Ne autem super metis seu granicijs mansorum censualium ciuitatis dubium , e t ex dubio lis uel error in posterum valeat suboriri ob hoc ipsas in hoc scripto poni fecimus nominatim. Prim o ig itur incipiendum est a granicia que est in ter agros dominorum et J o h a n n i s d e S o d i s ascendendo per directum versus K i l i e n ad agros seu bona dictorum dom inorum , Deinde procedendum est ascendendo ad graniciam que est in ter agros dominorum et ciuitatis e t illorum de R o n e n v e l d e , inde descendendo super B a v y a m , et per ascensum eiusdem aque ad bona J o r d a n i d e K a l w e est tendendum . Item in parte altera in mari recenti vbi fluuius Narusse influit incipiendum est, tendendo p er ascen­sum eiusdem fluuij ad term inos illorum de B y l a v w e vbi bona A l e x a n d r i term inantur. E t quidquid in ter dictas m etas est fuerit e t continetur quidquid sit uel quocum que censetur nom ine hoc sepe dicte ciuitati et ciuibus perpetuo contulim us Jure e t liber- ta tibus supradictis. P reterea in signum dileccionis fauoris et gracie specialis om nibus ciuibus e t incolis dicte multociens ciui­tatis perpetuo concedimus et donam us u t libere in stagno recenti quantum ad nostram Ecclesiam pertinet piscari possint e t debeant quouis genere instrum enti, eo eciam addito quot si nos, au t nostri canonici recia construcxerim us et piscari uoluerim us, uel societatem cum ipsis habere quot nullus nos au t ipsos debeat inpedire. Vo- lum us tarnen u t nullus cum retibus agw illarum (sic) que a l w a - t e n et C u t e l nom inantur piscari possit uel debeat nisi nostra requisita et ob tenta licencia speciali. De hijs eciam piscatoribus uagabundis non habentibus Jus ciuile et qui se nobis non p re­sentauerin t volumus u t cum saccis magnis au t paruis au t retibus magnis sine nostra requisicione e t permissione piscari non de­beant nec presum ant. Post hec u t m ulta b reu iter concludantur ciuibus pre m em orate ciuitatis si ad alium locum posita fuerit, uel loco m anserit in eodem Jus L u b i c e n s e ex toto e t integra- liter conferimus cum om nibus suis condicionibus bonis, licitis, e t honestis tarn in terra, quam in aquis nisi si forte ciues aliud Jus com m uniter peterent au t eligerent libera voluntate. u t suas here­ditates domos, curias, ortos, agros e t ea que ex ciuitate coluntur possint vendere, com mutare, donodare, recipere, resignare, coram consulibus ciuitatis pro u t exigit Jus l u b i c e n s e . Illis tarnen alodijs et agris exceptis qui extra ciuitatem in libertatibus ciui-

Page 161: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 154. [1310 ] 269

ta tis coluntur u t illos non debeant resignare sine nostra requi- sicione uel alius quem ad huiusm odi negocia ex parte nostra volumus destinare. vt forum liberum habeant die qua Nobis, ipsis, ciuitati et territorio videbitur expedire. vt mensas panis, carnium , pellificum et penesticorum cameras que B u d e n dicun- tu r et quem libet censum possint em ere et construere Nostre ac sue ciuitatis ad comodum et profectum. Volumus eciam u t con- sules seniores m agistrosve consulum , annis singulis sta tuere de- stituere, au t aliquas constituciones edere non debeant sine nostro consilio e t consensu. Quia prom ocione et am ore dignus iudi- ca tu r qui de multis beneficijs reddit grates. vnde volumus u t ciues sepedicte ciuitatis annis singulis sem per in anniuersario venerabilis patris domini H e n r i c i predccessoris nostri felicis me- morie dimidium lapidem cere, et cum dominus sua nos miseri- cordia de medio tu le rit debito carnis exsoluto alium dimidium lapidem cere in nostro annversario (sic) ad matricem Ecclesiam pro lum inaribus in recognicionem gracie sibi facte dare e t soluere sint astricti. Cosiderantes (sic) eciam defectum quem [habent c i 4)] ues e t incole ciuitatis multociens m em orate plena liberalitatc ipsis ex ista parte B a v y e versus s i l u a m R o s e n w a l d e quot spe- cialiter ad nos pertinet usque ad Granicias ibi factas p rou t ipsas in nostra, canonicorum nostrorum , et aliorum virorum laudabilium presencia poni fecimus omne illud quod ibi in dictis Granicijs continetur pro pratis et pascuis libere perpetuo condonamus E t u t hec nostra donacio et felicis recordacionis domini H e n r i c i predecessoris nostri donacionis confirmacio inviolabiliter perpetuo perseueret presentem super hoc litteram conscribi et appensione sigillorum nostri videlicet, e t nostri capituli w arm iensis, ac sub- notatis testibus fecimus roborari, Dominis, H e n r i c o preposito. H e r m a n n o decano. B e r t o l d o scolastico. B a r t o l o m e o cantore. H e n r i c o custode. H a r t m v d o . magistro A r n o l d o . magistro N i c o l a o . P e t r o plebano de R e d i n o . J o h a n n e plebano de H o l l a n d i a . canonicis Ecclesie warm iensis. G e r e o n e de C u r - w e n . A l e x a n d r o fratre suo. T h e o d e r i c o milite. m a r t i n o de R u t e n b e r k . J o r d a n o d e s c h a f s b e r k fevdalibus Ecclesie nostre. H e r m a n n o s c r i p t o r e . C o n r a d o d i u i t e w i d c o n e J o h a n n e a l b o , consulibus ciuitatis B r u n s b e r k , e t alijs quam plurimis viris fide dignis D atum e t actum in C a s t r o D o m i n e

4) SDte ©teile iß im Original beföäbigt unb au« ber Slfcförift im !ßrto.* ©ud> F. be« ©omfapitel« ergänjt.

Page 162: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

270 M 155. [131©.]

n o s t r e Anno incarnacionis domini Millesimo. Trecentesim o de­cimo. Octauo ydus Julij jnensis per manus P e t r i Sacerdotis.

2)a& Original auf Pergament mit ben betben eingefnityften @d?nitren bon grihtrotljer unb gelbrotljer ©eibe gu ben (jefet feljlenben) Siegeln fcefinbet fidj im ©tabtardjtbe gu ftrauenburg unter S'ir. 1. — 2Hte 2lbfd)riften aus bem 14—15. Saljr&unbert fielen in ben 5ßribilegienbii<$ern beS 2)omfapitel8 in grauenburg. F. fol. 1—3. E. fol. 1—2; be« geheimen 2lr<$. guÄönigS* Berg. B. fol. 1—2; (abgebrudt in V o ig t ’s Cod. dipl. Pruss. Tom. II. Nr. 87. pag. 104 — 107.) unb be8 bifdjöfl. 2(rd). in gtomenburg lib. priv. antiq. C. Nr. 1. fol. 20. M e btefe t^eilen ben gtetyler ber ältefien SSb* fd&rift in F. unb lefen baß 2)atum M° ccc0 xviii0. ydus Julii. — 2tnbere Slbfdjriften au8 bem 17. Satyr fjunb er t ftnben ft($ in ben SRatljebüdjiern ber ©tabt grauenburg, 3. SB. Foliant A. Nr. 63. pag. 1 —5 unb öfters.

Jtä 155.1 3 1 0 . 1 9 * 3 l l l g u f L S f r a u i t ö b e r g » — £>er © ifd jo f

G b e r l ja r b bon Grm lanb bcrleif)t bem S llb e r t S 3 u jc , einem © Iu tö* bertoanbten beö 10ifd)of8 ^ e i n r i d ) bon (Srmlanb, 2 5 «£>ufen im D iftr if t S ß le fe b a r t unt) jtoar im gelbe ß a u n i t e n .

Sftadty ber Stbfd^r.') im lib. priv. antiq. be8 53ifdj. 2Crd . gugfrbg. C. 1. fol. 111.In nomine dominj amen. Ad perpetuam rei memoriam Noue-

rin tvn iuersi presentem paginam inspecturi Quod nos E b r h a r d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episcopus de consilio e t assensu Capituli nostri. Ad instanciam et peticionem venerabilis in Christo patris domini y s a r n i Sancte R i g e n s i s Ecclesie Archiepiscopi, neenon Reuerendi viri, M agistri l y u o n i e fratris G o t f r i d i 2), acce- dentibus eciam ad hoem eritis venerabilis patris domini H e i n r i c i , predecessoris nostri felicis m em orie, A l b e r t o dicto B u x e , con- sangwineo dicti predecessoris nostri, veris ac legittimis suis here­d ibus, ac successoribus, in districtu dicto P i e k e b a r t 3), e t in Campo K a w n i t e n w lgariter dicto, xxv mansos p ro u t ipsos sibi m ensurari e t signis que granicie d icuntur, fecimus consignari, Cum Judicijs M aioribus e t m inoribus Ju re Culmensi perpetuo

1) 2)ie Ueberfdjrift tfh litera domini Nicolai de hoemberg militis super xxv mansis in Piekebart. @8 tfi ba$ iefctge SDorf Äaunitten ober Ä onitten bei §ei(8berg.

2) ©ottfrieb bon Sßogga, Sanbmeifier in fiblanb b. 3- 1298—1306.3) SBei Dusburg III. c 3. Plica Bartha genannt. — 2)er Karne ijt erhalten

in SBleictyenbart, SDorf im ßird&fpiel Äitbitten. Unfere S$eremfl*3eitf($rift 33b. I. ©. 49. 2lnm. 3.

Page 163: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVS 156. [1310 ] 271

contulim us possidendos, Ita tarnen quod idem A l b e r t u s e t sui legittimi successores Ecclesie nostre , nobis, et nostris successo­ribus, cum vno Spadone com petenti et armis leu ibus, secundum (consuetudinem) te rre Pruscie pro defensione te rre generali de- beant, deseruire. P reterea antedictus A l b e r t u s et heredes sui et successores legittim i singulis annis in festo Beati M artin j, de quolibet aratro vnam m ensuram siliginis e t aliam Tritici, e t de quolibet vnco vnam m ensuram Tritici, et ad hoc in signum spe­cialis dominij vnum Talentum cere, quod w lgariter marcfpunt dicitur, e t vnum Coloniensem denarium au t vj Gulmenses, Nobis, et Ecclesie nostre, dabun t et soluent, in festo Martinj annis sin­gulis, occasione aliqua non obstante. Ad hec in signum fauoris et gracie specialis sepedicto A l b e r t o e t heredibus suis necnon successoribus in Stangno adiacente mansis eisdem pro sua mensa piscandi liberam dam us e t concedimus facultatem . E t u t hec nostra donacio seu collacio de licencia venerabilis patris domini Y s a r n i archiepiscopi Rigensis m etropolitanj facta, inuiolabiliter perseueret, presentem super hoc literam conscriptam nostro ac Sigillo nostri Capituli ac testibus subnotatis fecimus roborari, hijs testibus, fratre C o n r a d o d e M a l d e m b u r g Aduocato nostro domino H e y n m a n n o plebano in H e i l s b e r g O t t o n e d e R ü s s e n T e o d e r i c o d e v e n t r e J o ( h a n n e ) d e C o l o n i a . Jo(hanne) d ob r in m ensuratore e t alijs viris quam pluribus fidedignis. Datum in Castro nostro B r u n s b e r g , Anno dominj M° ccc0 decimo, feria quarta infra O ctauas Assumpcionis 4).

156»

1 3 1 0 « 9 » — $erfcf)reibungbcß S ifd jo fe ® b e r f ) a r b bon (hm lanb für (S o n ra b unb 3 o f )a t i * n c ß , 65f>ne bcö Dolm etfdjere 3 o l )a n n e 6 , u b c r4 ^ u fe n im 2)orfe 9 R ^ n t)e n .

9ta($ ber Stöfctyrift1) tut lib. privil. antiq. be$ S8if$öfl. Strt itoS ju ^auenBurg.C. 1. fol. 31.

In nomine domini amen. Nos E b i r h a r d u s dei gracia W a r­miensis Ecclesie episcopus notum facim us vniuersis presentem

4) S ie «BerfäreiBung ijl «m 20. fteBruar 1683 ton bem S3ifc$ofe SWi^ael SRabgieiuasft erneuert.

1) S ie UcBerf^rift lautet: L itera Conradi e t Johannis de Mynyen. @8 iß ba8 S orf SWigeBneu Bei Sßormbitt. — S ie öorgeba<$ten 4 $ufen taufte ber

Page 164: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

272 JV? 157. [1310.]

litteram inspecturis, quod licet bona, que quondam J o h a n n e s interpres habuera t, p rop ter m ultas seruicij sui, ac heredum suo- rum negligencias, pleno Jure nostre W arm iensi Ecclesie redierint, e t fuerint restitu ta , Nos tarnen memores seruiciorum que idem J o h a n n e s Ecclesie exhibuit, tem pore prim itiuo ac inspecta pau- perta te, e t penuria heredum et filiorum suorum C o n r a d i vide- licet e t J o h a n n i s , qui omne Jus suum quod habere videbantur, in bonis prem issis, ad m anus e t ad graciam nostram integraliter resignarunt, de consilio et consensv nostri Capituli Q uatuor m an­sos in M y n y e n , vbi sculteto conuenire videbitur predicto C o n - r a d o et J o h a n n e ac ipsorum legittimis heredibus perpetuo a censu liberos contulim us possidendos, Sic tarnen et ita quod sepe- dicti C. e t Jo. , ac eorum legittim i successores in om nibus alijs em ergentibüs, et contingentibus, in Judicijs, e t alijs quibuscum que, cum eiusdem ville rusticis sint communes et quidquid homines e t incole ville p renotate fecerint p re te r solucionem census pre- d ictorum , prem em orati C. e t Jo , et eorum successores legittim i facere tenebuntur, in cuius rei e t facti m em oriam , et robur per- p e tuum , presentem litteram super hoc conscriptam , nostro ac Sigillo nostri Capituli ac testibus, qui presentes, et rogati aderant fecimus roborari, domino H e r m a n o decano, H e i n r i c o Custode, B a r t h o l o m e o cantore, Ecclesie nostre W arm iensis, H e r m a n n o S c r i p t o r e , M i c h a e l e polono auunculo predictorum , D atum in Castro nostro B r u n s b e r g Anno domini Mcccx. v° Idus Decem- bris iiijta feria post festum Beati Nicolai Confessoris et Pontificis gloriosi.

M 1 5 7 .

1 3 1 0 * — 3)eß 8ifcf)of0 (S rb erfja rb bon ©rinlanb©eftatigung einer burd) feinen SJorgänger gefdEjefyenen $erleif)ung bon lO O & u fe n bei -£ > e in ric fy ß b o rf an $ f )e o b e r id ) b o n U l f e n .

9?a$ ber 2l6f<$rtft') im ^ßrib.4B. F . bes Somfapitetö in gfrauenft. fo1- 8 —9.

In nomine dominj am en Cum ea que agun tu r in tem pore cum tem pore transean t e t labun tu r (sic) Necessarium est e t per-

58if<$of §einrtd? III. bem bamaligen SBeftfcer Mietend? toon G in g en ab, bertoanbette fte in 3in8fyufen unb tierlielj fle bem SBttrger 3 ol)ann © roß aus SBormbitt. (a. a. D.)

1) 2Hit ber Ueberfd&rift: „Heinrichesdorf et virczikhuben.“ Sefct bie Störfer $einric$sborf, 93ierjtgljnfen unb ber ^orß&elauf Sftieberttalb, im Äir f j. Söfabau.

Page 165: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV? 157. [1310] 273utile u t m ansura facta hominum testibus et literis roboren tu r Donacionem seu collacionem per venerabilem patrem dom inum H e n r i c u m nostrum predecessorem T h e o d e r i c o M ilitedicto d e O l s e n in Centum mansis quondam factam ratificare e t ratam ha ­bere volentes Nos E b i r h a r d u s dei gracia w arm iensis ecclesie Episcopus notumfacimus vniuersis presentibus e t futuris p resen­tem paginam inspecturis Quod nos de communi consensu nostri Capituli eidem T h e o d e r i c o militi dicto d e O l z e n verisque suis heredibus ac legittim is successoribus suis Centum mansos prope v i l l a m H e n r i c i p rou t ipsos sibi per nunccios nostros m ensurari fecimus et granicijs consignari cum Judicijs m ayoribus et mino- ribus ad manum et ad collum se extendentibus Jure perpetuo culmensi contulim us possidendos. Ita tarnen quod theodericus et heredes sui legittimi nostris successoribus et nobis et ecclesie nostre w arm iensi cum duobus spadonibus com petentibus et toti- dem viris leuibus armis secundum consuetudinem huius terre arm atis intra term inos nostre diocesis pro com muni defensione terre deseruire debeant quandocunque super hijs seruicijs fuerint requisiti P reterea antedictus Theodericus et heredes sui legittimi de quolibet ara tro m ensuram tritici et m ensuram siliginis et duo Talenta cere que m arcpfunt w lgariter nunccupantur de seruicijs equorum seinper in festo sancti Martini nobis soluent E t ne super hijs metis vel granicijs error vel lis inposterum ualeat suboriri Ipsos term inos nominatim poni fecimus in hoc scripto Prim o qui- dem incipiendum est a granicia inferiore que est super aquam b a u d a m ascendendo in longum per directum circa bona eorum d e B y l o w usque ad granicias S a d e l u c i prvtheni deinde ab eadem granicia usque ad bona illorum de w u s y a n sicque ascen­dendo ad granicias dominorum fratrum de E l b i n g o , deinde in parte altera ab eadem prima granicia incipiendo per ascensum aque b a u d e usque ad paludem magnam que est versus k u r w e n in latum est tendendum Ita tarnen quod idem Theodericus e t here­des sui legittim i in ter vtrasque metas intra ascensum agrorum illo­rum de B y l o w et ascensum b a u d e plena m ensuracione obtinere va- leat C. mansos P re ter hec adhuc in signum gracie specialis conferimus sepedicto Theoderico militi ju s patronatus parochialis ecclesie ville superius notate E t u t hec venerabilis dominj. dominj nostri h e n r i c i predecessoris et nostra collacio subsequens Collacionis confirmacio pro vtilitate ecclesie nostre facta inuiolabiliter per- seueret presentem super hoc literam conscribi et nostro ac nostri capituli sigillo roborari. fecimus subnotatis dominis H e n r i c o

18

Page 166: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

274 JVS 158 [1311.]

preposito H e r m a n n o decano b e r t o l d o scolastico H e n r i c o Custode e t B a r t h o l o m e o Cantore H a r t m u d o d e p y c z e n M agistro a r n o l d o plebano de R a d i n o J o r d a n o plebano de k i r s b o r g J o h a n n e plebano de H o l l a n d i a canonicis nostre ecclesie w arm iensis O t t o n e d e R u s s i n A l b e r t o d e B a y z e n G e r k o n e d e K u r w i n A l l e x a n d r o fratre n o s tro 2) e t alijs viris quam plurimis fidedignis Datum b r u n s b e r g Anno dominj M° cccx0. etc.

SEBeitere 2tbf<$riften aud) im Hrdjitoe beS SDomfa itelS in grauenburg. ^rib.*93. E. fol. 7 unb im ©e§. 2lrt$. in ÄönigSb. *ßrib.*©. B. fol. 6—7.

M 158.1811. 4 . SSKärj. 3d)fofi Srauitsberij. — Skrfdjreibttng

be8 SBifdjofß © b e r l ja r b bon (*nnlanb über bie Einlage beö 2)orf8 9 J tig e f)iie n bei SBormbitt.

9iad) ber 2tbfd)rift im lib. priv. antiq. beö bifdjöfl. in grauenburg.C. 1. fol. 30

In nomine domini amen Ad perpetuam rei memoriam Noue- rin t vniuersi, presentes litteras inspecturi, Quod Nos E b e r h a r ­d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episcopus, accedente libero e t com muni consensu Capituli nostri, pro bono comodo e tv tilita te Ecclesie nostre W arm iensis, adhuc heu nimium desolate. H «*i n -

2) 2te8 suo.1) 2)ie Ueberfdjrift ift: P. Heinrici et Theoderici de Mynien et ville. —

SBergl. 2)tpt. SHr. 156. — 1375, 11. Sftobember, erhielt bie 2)orffdpaft 4 §ufen SBalb angetoiefen. (ffierfd&r. a. a. O. fol. 36.) — 1376, 25. SDfai, tiertaufte SBifdjof §einridj> 4 ©djulgenljufen, ben Ärug unb bie SDtüble in SKigeljnen, bie er bon bem früheren SBcftfeer erworben Ijatte, an ben ©ürger Hermann bon ^aberborn aus SBormbitt, unb gefiattete am 1. gebruar 1379 bie Verlegung ber 2ftüble in ba8 Streal be8 2)orfe8 (Sifenroerf. (SBcibc SBerfdjreibb. a. a. D. fol. 31.) — 35er SMfdjof SucaS erneuerte am 6. 3uli 1505 bie 23erfd)reibung über 10 freie £>ufen in 2fttg ebnen unb am 5. Sluguft beffelben 3aljre« bae 2)orfö» 5ßribilegium, weil bon bem früheren bielfältig abgetrieben tcar. (58 »erben jefct gum 2)orfe 70 £>ufen, barunter 6 ©djutjen* unb 4 ^ßfarrbufen berfdjrieben. (Seibe SJerf^reibb. im lib. priv. nov. be« bifd öfl. STrdjitoe grauenburg. fol. 110.) — 1555, 22. gebruar, fauften bie (Simuoljner bon SKige^nen ba« ttüfle ©ut ®ifen= roerf bon 24 $ufen bon bem Sif^ofe @ tani«Iau8 # o f iu 8 für 500 SWarf unb einen jä&rlidjen öon einer halben guten SDtarf bon ber £ufe, wo* gegen fte bon anbern Stiftungen unb ©djaartoerf entbunben würben (a. a. O. fol. 119.)

Page 167: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVs 1 5 8 . [ 1311.1 275

r i c o , et T h e o d e r i c o fratri suo ipsorum que legittimis successo­ribus et heredibus Centum mansos in Campis M y n y e n continue m cnsurandos, p rou t ipsos, ipsis, in nostra m ultorum que honesto- rum viroruin presencia, m ensurari fecimus, cum tercia parte Ju- diciorurn maiorum, que ad collum et ad manum se extendunt, et cum minoribus Judicijs in tegraliler, que ad eos, et ad heredes eorum spectabunt, titulo locacionis, Jure Culmensi perpetuo con­tulim us possidendos, Ita tarnen quod idem H. et T. ipsorum que legittiini successores ex gracia speciali et ipsorum m erito, de Centum mansis supradictis X. mansos a censu liberos, perpetuo possidebunt, de Reliquis vero mansis, decimum mansum titulo locacionis perpetuo liberos obtinebunt, de alijs vero omnibus m an­sis, antedicti T et H e i n r i c u s et heredes eorum legittimi, de quo­libet manso, exceptis liberis mansis supradictis et quatuor m an­sis, quos pro dote Ecclesie assignauim us dimidiam marcam dena­riorum monete vsualis pro censu in festo sancti M artini, annis singulis, nobis et nostris successoribus dare et soluere tenebuntur, Hoc addito, quod ipsi de mansis censualibus, a festo sancti Mar­tini nunc venturo, ad vnius anni spacium, plenam debeant habere libertatem , Inde, secundo expleto anno, vnum fertonem denario- ruin, in festo supradicto, sine contradiccione aliqua nobis soluant, Item tercio com pleto, vnum fertonem denariorum , nobis dabunt term ino supradicto, Postea anno quarto completo, sem per in festo sancti Martini annis singulis, de quolibet manso censuali Nobis e t nostris successoribus, dimidiam marcam denariorum monete vsualis dabun t et soluent Ita quod summa census supradicti se vlterius non ex tendat, P re terea , u t villa ibi locanda possit pro- ficere E t ipsi alios homines de partibus «ilienis, ad se vocare valeant, sepedictis H. et T. et eorum legittimis heredibus, tres mansos mem oratis conferimus, vnam tabernam locandam , e t mo- lendinum vbicum que in dictis bonis ipsis placuerit construendum , sic tarnen, u t de decem m ansis, ex gracia perpetuo libere ipsis datis, ac taberna et molendino ibidem construendo, expleta ple- naria libertate , vnum lapidem cere uel eius valorem in denarijs, pro lum inaribus Ecclesie nostre Kathedrali dabun t, et soluent term ino supradicto, E t u t hec nostra donacio pro vtilitate Eccle­sie, de communi consilio e t consensu nostri Capituli celebrata, inuiolabiliter perpetuo perseueret, presentem super hoc litteram conscribi et appensione Sigillorum, nostri videlicet, et nostri Ca­pituli W arm iensis ac subnotatis testibus fecimus roborari, do- minis, H e i n r i c o preposito , H e r m a n n o decano, B e r t o l d o

1 8 -

Page 168: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

276 JVs 159. [1311.]

scolastico, B a rth (o lo m eo ) C antore, H e i n r i c o Custode, H a r t - m o d o , Magistro A r n o l d o , P e t r o plebano in R e d i n o , J o - (hanne) plebano in H o l l a n d i a , Ganonicis Ecclesie W arm iensis, fratre C h o n r a d o dicto de A l d e m b e r g Aduocato nostro , et fratre g e r h a r d o dicto R ü d e , T h e o d e r i c o milite G e r k o n e d e C u r w e n , A l l e x a n d r o fratre suo , M a r t i n o de R u t e m ­b e r g , J o r d a n o d e S c h o f s b e r g , feodalibusEcclesie nostre, W i- d o n e , H e r m a n n o S c r i p t o r e C o n r a d o d i u i t e , Jo(hanne) A l b o , consulibus Ciuitatis B r u n s b e r g , et alijs quam plurim is viris ßdedignis Datum et actum in Castro nostro B r u n s b e r g , anno incarnacionis domini M° CCC° xj° iiij0 Nonas Marcij per ma- nus P e t r i sacerdotis plebani in C a s t r o domine nostre.

M 159«1311. 4. )$rauenbur$. — SBejiatigung eincS bitrcb

$ e i n r i d ) @ lt» e p e rt)m c gefche^enen Äaufeö bon fteben .£>»fen in @ a to e r § (3agern) burcf) ba9 Dom fapitel bon ©rinlanb.

9?a<$ bet 2lbf(^rtft') im $rib.«23. F . beß 2)omfa£itel8 in ftrauenburg, fol. 5 - 6 .

In nomine dominj am en Omnis empcionis e t vendicionis con- tractus firmior solet esse si ea que agun tu r e t debent perpctue stabilia perm anere testium amminiculo et literarum testimonio fulciantur Hinc est quod H e n r i c u s prepositus H e r m a n n u s decanus Totum que capitulum w arm iensis ecclesie vniuersis et sin­gulis presentibus et futuris volumus esse notum quod constituti in nostra presencia viri prouidi et honesti H e n i n g u s d e W i r - b i n et M a t h i a s dictus de l u b k e septem mansos censuales sitos in bonis capituli predicti que S a w e r s w lgariter nunccupan- tu r pro certa pecunie quantita te Heningus videlicet tres mansos cum dimidio pro viginti duabus marcis M athias vero tres mansos cum dimidio pro xxiiij01 marcis vsualis pecunie Honesto viro h e n - r i c o dicto s w e p e r y m e vendiderunt trad iderunt et coram nobis racionabiliter resignauerunt Ab ipso henrico ef suis heredibus seu successoribus legitimis Ju re culmensi cum iiijor solidis mino- ris Judicij et tercia parte mayoris iudicij cuius m ulcta siue pena ad deposicionem manus vel capitis se extendit Acsi esset scultetus

1) SOTit bet 9tanbbemetfung: „Knorre curia.“ (3efct ftorjlbelauf tfnormalb bet SSvauuöberg.)

Page 169: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVs 1 6 0 . r t 3 1 1 .j 2 7 7

alicuius ville cum omni vsufruclu seu vtilitate Minera terre qua- libet duntaxat excepta hereditarie possidendos Prefatus autem henricus e t sui successores Annis singulis in festo beati m artini episcopi de quolibet manso dimidiam marcham vsualis m onete nobis to tique Capitulo warm iensis ecclesie predicto nomine cen- sus soluere tenebun tu r Nos itaque qui in bonis predictis nomine ecclesie directum dominium obtinem us ad predictorum instanciam vtrorum que vendicionem tradicionem et resignacionem premissam sic factam legitime coram nobis ratam habentes sepedictum he n - r i c u m s w e p e r y m e de supradictis vij mansis inuestiuim us prout in suis metis et term inis sun t distincti Sunt autem hij vij mansi in suis term inis et gadibus a bonis H e n r i c i d e s t e y n e k e sursum aquam s e r i e ascendendo ad bona que v e l o w d icuntur granicijs ville p o t t e l k o w contigui usque ad metas Ciuitati b r u n s b e r g pro pascuis assignatas distincti circum ferencialiter seu eciam lim itati In Cuius rei testim onium presentes literas nostro sigillo videlicet Sigillo capituli sibi dedim us com munitas Datum in c a s t r o d o m i n e n o s t r e iij0 nonas apprilis Anno dominj M °ccc°xj°. presentibus hijs viris ydoneis e t honestis A H e x a n d r o d e b l u d o w C o n r a d o d e B o r o w b e r n h a r d o d e v l s e n et J o r d a n o d e s c h o f s b e s g feodalibus E b i r h a r d o d e f r o w e n - b u r g G r i s t a n o de K y l i e n D i t m a r o d e b e t k e n d o r f sculteto P e t r o d e C r a c o u i a H e n i n g o d e S o d i s J o h a n n e d e S y r i e n et H e r m a n n o d e l i p p a Giuibus in v r o w e n b u r g e ta lijs quam plurim is fidedignis.

2l6f<$riften fcorfiefyenber llv!. fittben ficfy im 2trd)itte bc8 2)om!a iteI« in grauenburg, aud) im <ßrib.»8 . E. fol. 4—5. unb im ©el?. Hrdjib in ÄöntgSberg, <ßrtb.»S3. B. fol. 4.

M 160«

1 3 1 1 . 1 . £ $ r < t l t e t t f m r g . — ©erfcfjreibung be© 2)onu'fapitelö bon SrmlanD für -£>e in rid ) SRotl) über 5 0 &ufen in bem gelbe ^ u d ju f e n . (£ )aö heutige Äönigl. © o r f ^Satfljaufen, Ä irdjfo. gangtnalbe.)

ber Sübförift1) im Strebe beö ©omfapitelS in frrbg. $rib.*39u($ F. fol. 22—23.

In nomine domini amen. Litis occasio successori non con- ceditur nec rei geste memoria obliuionis calumpnia preuen itu r

1) Uefcerförift: „Puchuzen“.

Page 170: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

278 M 160. [1311.J

cum facta hominum litterarum apicibus firm iter perhennantur. Ad noticiam igitur vniuersorum presentis tem poris e t fu turi volu- mus diuulgari Quod Nos H e n r i c u s prepositus w arm iensis eccle­sie Totum que Capitulum ecclesie vtilitati u t tenem ur sa lubriter intendere cupientes nec videntes modum alium quo facilius eius- dem status ecclesie valeat em endari nisi quod te rre nostre situs steriles solitudinis herem ique vicio paten ter obruti locacionis iure com pertis fidelibus e t ydoneis exponan tu r2) Ea propter dilecti nostri H e n r i c i R u f f i inspectis m eritis volumus u t succedat ho- nor honori e t laborem fructuum utilitas subsequatur, ipsi suisque liberis heredibus legittim is communi capituli nostri consensu et m atura deliberacione preuia lto mansos in campo Quod w lgariter p u c h u s e n dicitur titulo locacionis contulim us adiectis condicio- nibus subnarratis inperpetuum possidendos Dictus quoque H en­ricus cum suis heredibus legittimis in hijs bonis vnum molendi­num et tabernam vnicam cum x. mansis eius personam iure loca­cionis respicientibus sem ota exaccione qualibet libere possidebit. De residuo vero manso singulo idem Henricus dictus ruffus cum suis heredibus nobis e t nostris successoribus vsualis m onete me- diam marcam in festo beati martini soluere tenebitu r annuatim , Predicte vero solucionis census a festo beati m artini proxime nunc instanti post vnum annum continue sequentem prim arius inchoa- tu r. Piscacionem eciam si qua in dictis bonorum term inis fleri potest Sepedicto Henrico Ruffo et eius veris heredibus libere concedimus Exceptis nichilominus venacionibus e t aucupacionibus quam nostro et nostrorum successorum vsibus reseruam us. Gra- niciarum autem prefatorum bonorum term inos ta liter lim itantes distingw im us ne super eis in posterum aliquis erroris oriatur scrupulus Incipientes igitur prim am bonorum huiusm odi graniciam iuxta viam qua itu r versus B o r n i t e n ad villam nostram distin­gwim us que uersus campum nunccupatum s u g e n y n deducitur habens funes longitudinis nonaginta in quorum fine granicia bo­norum horum latitudinis incipitur ad campum B o r n i t e n se ex- tendens habensque longitudinem funiurn lto, ab inde vero granicia secunde tendit longitudinis habens u t prima longitudinem funium nonaginta e t ad m etas seu granicias ville que p a d e l u c h i n dici­tu r ibidem que finitur. R ursum que ab illa latitudinis altera g ra­nicia tendens ad primam iuxta viam que ducit ad villam R o r n i t e n superius annotatam pro tenditur habens sim iliter u t latitudo altera

2) 33ergl. S 3 o ig t, @ efö. S Sb .III. © .4 7 5 . S lnm .2 .

Page 171: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV? 161. r*31 l.j •279

longitudinem funium 1M. ln liorum quoque bonorum terminis Sepedicto Henrico Ruffo et suis veris heredibus Judicia minuta e t terciam partem mayorum iudiciorum concedimus duas partes pro nobis e t nostris successoribus reseruantes. E t u t hec nostre locacionis donacio inconwlsa perm aneat e t robur perpetue obtineat firmitatis, Sepedicto H. Ruffo et suis heredibus presentem paginam dari fecimus Sigillo nostri capituli com m unitam . Testes vero huiusm odi donacionis sun t primo e t principaliter domini Canonici scilicet dominus H e r m a n n u s D ecanus, B e r t o l d u s scolasticus,

% H e n r i c u s Custos, H a r t m o d u s dictus d e p i c z i n , Magister a r n o l d u s T e o d e r i c u s b u c h A duocatus Capituli C o n r a d u s d e b o r o w et alii quam plurim i fidedigni. Actum et datum in C a t h e d r a l i e c c l e s i a n o s t r a w a r m i e n s i Anno domini M °ccc°xi0. Kls Junij.

2l6f($riften int Ardjito beS 3)omfa£itel8 in ftraitenbuvg aud) sJ>ritt.*39. E. fol. 19, unb im ©elj. Str^ib gu Königsberg, *ßrto.*S3. B. fol. 18.

M 161.1 3 1 1 . 2 6 « ° $ u t t i« ä J r a u i t S & e r f l . — D e r © ifd jo f

(£ b e r f)a rb bon (£rmlanb bcrleifjt bem ©tammpreufjen © a b ln c o 8 -£>ufen im gelbe S ß a ta t ir iö mit befonbern 3Jorred)ten.

einer alten Sföfd&rift1) im lib. privil. antiq. beS SMfcfyöfl. 2lrcfyiB8 gu ftrauenburg, C. 1. fol. 9.

In nomine domini amen. Ad perpetuam rei memoriam noue- rint vniuersi presentes e t futuri presentem paginam inspecturi, Quod Nos E b e r h a r d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episco- pus, accedente consensv nostri Capituli S a d l u c o pru theno veris- que suis heredibus vtriusque sexus in Campo dicto P a t a u r i s ,

1) Ueberfärift: Privil. Sadluci Prutheni. 2)ie Urfunbe begießt ft<f> auf ba8 ledige ©ut © ablufen, Kir$f}>. ©r. SRautenberg, reelles naef) einerSBemerhmg im lib. privil. antiq. C. 1. fol.6 au<$ ©cfyantpenbof genannt teorbeti ift. — 1340, 4. SWotobr. »erlief SSifd of Hermann gum ©ute nodf> 2 l 2 £ufen Uebev* mafjlanb (©ifcf?. 2lrc$. ftrbg. C. 1. fol. 68). — 3ur 3eit be8 93ifc$of8 WicolauS eon li in g e n toar ba« ©ut fd>on an bieKir^e gurüefgefaßen unb lag, nsie ber ©iföof mit eigener £anb am 9ianbe be« ^riü.-35uc 8 »ermerft fcat, roüft. <5rft ber 3Bif$of SucaS t&at baffelbe 1501. 4. ©eptember aufs 9?eue an £&oma8 SBerner als 2e&n aus unter Auferlegung ber geroö nltc en Abgaben, ((Sbenbaf. C. 3. fol. 49.) Aber nodjmals würbe bas ©ut roiiß. @8 n>ar 1595 unb ©etter* tyin an bie ©nwoljner fcou ©r. jßautenberg für 12 üKarf toerpac&tet. 2)ann

Page 172: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

280 JW 161. [1311.]

Quod inibi m ansit Ecclesie nostre super m ensuracione G e r k o n is d e C u r v e n , Octo m ansos, in siluis pratis pascuis Rubetis palu- dibus, e t m ontibus, in feodum contulim us sub hac forma, vt idem Sadluco, et sui legittim i successores, nobis et Ecclesie nostre cum vno spadone com petenti, e t viro leuibus armis secundum terre huius consuetudinem arm ato, contra quoslibet Ecclesie inuasores, seruire debeant, quandocunque super hijs seruicijs fuerint requi- siti, P re terea idem Sadluco, et heredes sui legittim i de quolibet ara tro quod in dictis mansis habitum fuerit, vnam m ensuram T ri­tici et vnam Siliginis, et de vnco quolibet vnam m ensuram , ac in recognicionem dom inij, vnum talentum cere, duarum m arcarum ponderis, quod m arcfpunt w lgariter dicitur, in festo sancti Martini, nobis, ac nostris successoribus annis singulis sem per dabunt. E t quia afflictis, non est addenda affliccio sed pocius compassio, dam pno et perdicioni sue quod campo su o , e t laboribus suis est priuatus indeb ite , condolentes autem dicto Sadluco, legittim isque suis heredibus conferimus et contulim us ex gracia speciali, quod ipse suique heredes dictos mansos hereditäre possunt sexus vtrius- que suos legittimos in heredes E t quod sepedictos mansos pos­sun t vendere com m utare, dono d a re , in alias personas racione vite, e t mortis transferre, nostris tarnen ac nostre Ecclesie Juribus sem per saluis. Demum, quia contingit m ultociens, quod per inui- diam que est m ater discordiarum simplicitas im peditur simplici- tati sue, per hanc paginam cauere volentes, sepedicto Sadluco et suis heredibus contulim us et conferimus ex gracia speciali, litteras per presentes, quod si in sepedictis mansis ipsum uel suos here­des Juram entum aliquod facere contigerit, u t hoc vltra septem personas aliqualiter se non extendat, sed m etseptim us ad maximum et infra secundum exigenciam cause , et negocij iud icetu r, et si aliquos rusticos pruthenos apud se locauerin t, in mansis ante- dictis, Minora Judicia habebun t de illis, de M aioribus autem Ju- dicijs, que ad m anum et ad collum se extendunt, ipsi dimidie- tatem habebun t, et nos et nostri successores aliam dimidietatem recipiem us Ita tarnen, quod Aduocatus Ecclesie, uel ille qui ex parte nostri uel successorum nostroruin ad hoc destinatus fuerit,

»erliefen e8 bie ©ifdjöfe an berbiente Beamte unb anbere ^erfonen als ©ratial» ©ut. ®nbli<$ würbe e« bon bem 33tfc$ofe S ty eo b o r $ o to c ! i gufammen mit © r. £rom }> an Den Burggrafen Sßaul SBeiß au« Stßenfiein gu culmtfd&em SRecfyte auSgetljan. S ie lefetere SJerfd&reibung ift bom 10. Steril 1720, (S8ifd)öfl. 2Ir<$. grbg. A. 26. © . 463.)

Page 173: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV2 162. fl 311.] 281

u t dictum es t, Maiora debeat Judicia Judicare. E t u t hec nostra donacio setu collacio pro vtilitate Ecclesie facta, inuiolabiliter per- seueret, presentem super hoc litteram conscriptam , nostro ac nostri Sigillo Capituli fecimus roborari. Testes vero huius sunt, dominus H ey(nem annus) d e H e i l s b e r g O t to d e R u s s e n , H er(m annus) S c r i p t o r i s N i c o l a u s T r u m p e , H ey(nem annus) f l e m i n g u s H e i n r i c u s filius E b e r h a r d i , H e n n i n g u s a l b u s , S c h r o y t e p ru thenus, H e i n r i c u s dictus T u l n e et alij quam- plures viri fidedigni. Datum et actum in Castro nostro B r u n s ­b e r g Anno domini M°CCC°xj° vj° Kalendas Julij, in die Reatorum m artirum Johannis e t pauli.

JW 162.1311. 8. 3 u l i . — 93erfd)reibtm g bc6 erinlanbifd>cn

S3ifd)ofö d b e r f j a r b fü r bie © tam m b reu f je n b on S ß i l n i f in ber Sictye t»on ^ e ilS b e rg .

9fadj einer 2T6fd?rift') im lib. privil. antiq. bcö SBifd iJff. Streit« in grauen* Burg, C. 1. fol. 87.

In nomine domini amen. Nos E b e r h a r d u s dei gracia W ar­miensis Ecclesie Episcopus Notumfacimus vniuersis et singulis presentem litteram inspecturis Quod nos m aturo habito consilio Rusticis nostris dictis de P i l n i k , propter tuicionem Castri nostri H e i l s b e r g , u t ipsi tem pore necessitatis cum clipeis suis et armis ad castrum confugiant, et defendant, Campum circa Castrum no- strum et flumen A l n a m ascendendo, in quo se receperunt cum prato nostro adiacente Conlulimus sub hac forma, quod ipsi a d 1) decima perpetuo esse liberi debeant et de denarijs seruicialibus, ad Sex annos a data presencium habeant libertatem , Ita tarnen, quod ipsi nobis, alijs seruicijs ad Castrum spectantibus, dando tarnen Custodiales esse debeant promciorcs. P reterea cum ipsi Ecclesie nostre et fidei Christiane fideles sem per ex tite run t, cum dignus sit fidelis operarius m ercede condigna, ipsos speciali gracia respicimus et munim us u t eos de Campo supradicto, quem ipsis

1) ©ie füfcrt bie Ueberfd&rift: Privilegium ville Pilnik. — 2)er Ort iß eingegangen unb ber $<fer roal>rfd)einlidj jum bifdjöftiityen 3Jor»erIe eingejogen worben, »enigßens iß in fpätern Urfunben &on fctfnidfer 6tfcfyßf(id)en federn bie Siebe. (SBergl. C. 3. fol. 189 be8 bifd>. «rc . gr&g.)

2) Üie« a.

Page 174: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

282 JW 1 6 3 . f t 3 1 » .]

assignauim us et dedimus repellere debeant e t am ouere, nisi de ipsorum hoc fiat bona et Iibera voluntate E t p reter hec, Cum ipsi Castrum nostrum H e i l s b e r g tueri et defendere teneantur, ipsis plena liberalitate per presentes conferimus e t donam us, vt nullas alias quam ad Castrum supradictum ad expediciones seu defensiones te rre debeant euocari. E t quia digne m eritum pro m erito rependitur edicto presenti sta tu im us, littera in presenti, quod si aliquis vnum ex predictis hom inibus e t de p i l n i k occi- derit, quod ille qui hoc fecerit, xij m arcas denariorum pro ipso soluat, occasiöne aliqua non obstante, In cuius rei et facti memo­riam , presentem super hoc litteram contulim us, nostro Sigillo et testibus subnotatis robora tam , videlicet domino H e y n m a n n o plebano Ciuitatis nostre H eilsberg, O t t o n e d e R ü s s e n , Aduo- cato nostro tune tem poris, A l l e x a n d r o d e B l u d o w H e y n - (manno) f l e m y n g i T i l o n e d e ü ls e n Jo(hanne) p a d l u c h e n , T i l o n e S a x o n e , J a c o b o tune tem poris nostro in te rp re te , et alijs quam pluribus viris fide dignis. Datum et actum in H e i l s - b e r g Castro nostro Anno domini M°CCC xj° in die Sanctorum m artirum Kiliani e t sociorum eius octauo Nonas Ju n ij3).

Jtä 163«1312. t$r<tuettfclt?g. — spribilegium ber ©tabt 9JI e I) I f a cf.

9?ad) ber $bfc§rift') im 5Ir<f)tbe be8 Somfapitel« in grauenburg, <ßrib.=SB. F.fol. 56—57.

In nomine domini am en Potestatis hum ane prelacio E aque consulte prouide et mera libertate pro vtilitate et commodo suo-

3) 8te8 octavo Idus Julij.1) 3fm ^ rito .^S u d j B. be« ©etyeimen Slrcfyta« in Königsberg finben ftc$ foI=

genbe 9lanb = Sßernterfe: „Cum oppidum M e lsa c non dudum in anteadomestico igne conflagratum Anno 1520 expugnatum et incendio hostili postea incineratum priuilegia sua hic inscripta amisisset Restituta sunt ciuitati sub vno contextu ad verbum omnia Anno 1527 Decima sexta men- sis Nouembris.“ unb ,,A_n. 1667 d. 4. Nouemb. renouat. et extraditum me Laur. Lemke Secret.“ — Ueber iü te ljlfa c f fte^e D u sb u r g . III. c. 353. ? u c a 8 S a ö i b , S b . V. @. 245. $ e n n e n b e r g e r , Sanbtafel. @ .312. $ a r t f n o $ ,2 l.u .9 i.< ß r . © .419 . S B o ig t’ S © e f ö .^ r . 93b. III. @ .489. ©b. IV. ©. 186.605. l ö p p e n , fyifior.*com£arat. © eogr. @ .199. unb einigeSluffäfce in bem ^ J re u ß . 2 U $ i b ( SBb. IV. ö e f t 2. @ .639. VI. 2. 757. VII. 2. 657. VIII. 1. 7. unb bie ©tabt=2BiHfür »om 27. gebr. 1654 ebenbaf. IV. 2. 644.

Page 175: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV? 163. [13 l* .| 283

rum subditorum disponit ordinat et concedit necesse est scriptfs auclenticis e t testibus ydoneis perhennariIdeoqueN os H e n r i c u s prepositus H e r m a n n u s decanus T otum que capitulum w arm ien­sis ecclesie Constare volumus vniuersis inperpetuum presencium noticiam habituris quod nos vtilitati e t profectui futuro nostri Cnpituli predicti p rou t tenem ur sollicite Intendentes m atura de- liberacione prehabita in nostro solempni Capitulo Omnium quo­rum in terest consilio vnanimi et consensu procurauim us quod honestus vir f f r e d e r i c u s ciuis quondam H o l l a n d e n s i s Scul- teciam et locacionis officium in Ciuitate nostra sita cum Centum viginti et vno mansis ad se spectantibus in quodam nostro terri- torio m a l c c k u k e pruthenice quod sonat teuthunice m e l z a k dicto et nomine ipsius territorij m e l z a k vocata que ad T h e o d e r i c u m d e l i c h t e n u e l d e nostrum ibidem prim um Scul- tetum racione locacionis e t post hec ad h e n r i c u m Lanitextorem Ciuem in H o l l a n d legitim a et racionabili empcione peruenerat a yam dicto H e n r i c o lanitextore nobis presentibus et consen- cientibus iusto empcionis titu lo rite ac racionabiliter com parauit pro certa summ a pecunie cum omni vtilitate et vsufructu pisca- cionibus in aqua w a l s c h a venacionibus e t aucupacionibus sursum et infra bonis predictis dummodo term inos ciuitatis predicte, et limites non excedat, omni minera quocunque nomine censeatur excepta, sibi suisque legitimis successoribus et veris heredibus Jure culmensi perpetue possidenda subscriptis condicionibus in- teriectis quod de predictis mansis plebano et ecclesie parochiali ibidem vj mansi liberi in dotem perpetuam Ciuitati vero, xx et vnus mansi [liberi2)] debent, pro pascuis, et alijs ciuitatis vtilita- tibus assignari Prefatus autem theodericus scultetus noster cum suis heredibus et successoribus legitimis racione scultecie, x. man- sos predicto Jure Culmensi hereditarie possidebit Possessores vero residuorum , lxxxiiijor mansorum singulis annis In festo beati Mar­tini Episcopi de quolibet manso dimidiam marcam vsualis m onete et numeri nobis et capitulo w arm iensi predicto soluere teneantur. Cnius census soluoio nouem annis continuo a festo proximo Beati Martini elapsis primaria inchoatur Ceterum prefati f re . et sui suc­cessores legitimi de macellis carnium Mensis panum Scampnis caleeorum et institorum que inposterum in supradicta Ciuitate nostra Melzak fieri po tueran t et de Judicijs mayoribus que iiijor solido- rurn ad eos pertinencium num erum excedunt maxime u t circa

2) 2tm Difliibe nactygetvagen.

Page 176: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

284 JW 163. [1312]

detencionem extraneorum T cuthunicorum et pruthenicorum hinc- inde veniencium ac nostrorum magis sint solliciti et intenti si p rop ter forefacta vel excessus eorum anim aduersionem pene Ju- dicij mayoris inciderint partem 3am plenarie ob tinebunt Sane cum in ter Jura municipalia ciuibus concessa Jus culm ense in p r u s y a precipuum repu te tu r, eo quod sub regim ine iuris illius Ciuitates in populo et honore diuicijs m ultiplex recipiunt increm entum In- colis et habitatoribus Ciuitatis nostre sepedicte Jus culmense cum 3a parte maccellorum carnium bancorum panum Scampnorum calceorum et institorum necnon e t dim idietatem census stube Balnearis Aliam vero partem census eiusdem stube Balnearis dioto f r e d e . sculteto et suis successoribus ex gracia speciali perpetuo concedimus e t donam us Ne autem error super graniciarum te r­minis ipsius Ciuitatis inantea o riatur Ipsos taliter lim itamus In- cipiendo ab aqua w a l s c h a sursum ad metas R o s e n g a r t e n procedendo Deinde prope term inos s k u d i t e n 3) versus w o y n i - t e n usque ad fontem k a v n y n e . de fonte vero contra Campum p u k h u s e n Abhinc vero prope metas ville S u g e n y n ad term i­nos ville L a y s e n e t de hijs denuo ad aquam w a l s c h a m secundum quod mensuracio facta fuerat circum ferencialiter redeundo Porro Is qui fu tura non prospicit ad omnia incautus ru a t quinymmo cum nec nos nec noster aduocatus sine pratis e t vicinis nostre Curie in Melzak pascuis aliquatenus comode stare possum us quin- q u eJu g era prati supra aquam w a l s c h a m et vallem a stagno mo- lendini nostri in ter ciuitatem superius dictam et cacum ina mon- cium per deseensum aque vsque ad finem insule inclusiue Nobis nostrorum que successorum perpetuos reseruam us ad vsus pre- dictarum ante graniciarum au t descripcione lim itum non obstante maxime cum m ensurator ipsa non incluserit m ensurando E t u t hec nostra concessio e t donacio R obur perpetue firmitatis obtineat presentes literas scribi et appensione Sigilli nostri Capituli feci­mus communiri D atum in v r o w e n b u r g In Ecclesia nostra ka- thedrali Anno domini Millesimo ccc0 duodecimo.

2lbf($riften btefer Urtunbe ftnben fidj Aucfj in bem ^3rttt.=33ucfy be8 2)om» lapttefö in grauenbnrg, E . fol. 46—47, unb im <ßri&.*93u<$ B. be8 ©elj. 3lr<$tto8 ju ÄgSbg. fol. 43—44. ?e£tere 2Ibfc&rift (in ber Orthographie ber Kamen abt»eic$enb) iß abgebrntft in V o ig t ’s Cod. diplom. Pruss. T. II. Nr. 68. p. 81—83.

3) 3fefct ©onnenfelb.

Page 177: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVs 164. [1312.] 285

j * i i m .

1 3 1 2 . 1 1 . ^ e f c m a i r . 3Bprmbtt. — ©es © if^ o f» ® b e r f ) a r bbon ©rm lanb erneuertes ^ribilegium für ben Preußen 3 o I ) a n n e §S R a t r u t o . (lieber baS heutige R o m a i n e n bei 9Jtef)lfacf.)

Sftadj ber St&fdjirtft') int ^3rit>.=33. F . beS Som fapttels in grauenfcnrg, fol. 53.

In nomine dominj amen Quia J o h a n n e s m a t r u t o filius A s s o w i r t 2) prutheni quondam Camerarij in p o g e z a n i a priui- legio suo per insultum litw in o ru m 3) m iserabiliter deperdito nobis hum iliter supplicauit vt dei e t iusticie in tu itu sibi aliud priuile- gium reddere d ignarem ur Nos ig itur E b i r h a r d u s dei gracia warm iensis Ecclesie Episcopus iustis suis peticionibus ind inati ac inspectis multis et ßdelibus seruieijs per patrem suum assow irt ac per ipsum Johannem domino H e n r i c o predecessori nostro no­bis et ecclesie nostre sepius exhibitis et adhuc inposterum ex- hibendis Notumfacimus vniuersis ac singulis presencium inspecto- ribus Quod Nos eidem Jo. e t patruo suo B y o t Ipsorum que legi- timis heredibus et successoribus fundum et omne illud quod est et haberi po terit infra fluuios e t granicias infrascriptas videlicet w i s d e vbi influit fluuius K r i x t i e n dictus e t eundem fluuium ascendendo vsque ad clausuram que o s s e k e in prvtenico dicitur Inde redeundo ad aquam que s m o r d e nom inatur ad pratum quod l a s w a g i e w lgariter nunccupatur Item iam dictum fluuium s m o r d e descendendo vsque ad lacum illum vbi influit w i s d e fluuium antedictum (sic) sic u t ibi viam sibi com petentem habeat pro paseuis ad mericam et quidquid in tra dictos fluuios et ter- minos continetur hoc antedicto Jo, e t patruo suo Byoth supra- dictis Ipsorum que legitimis successoribus perpetuo iure hereditario contulim us possidendum. Ita tarnen quod prenotatus Jo et patruus suus Byot [et heredes eorum legitimi nobis et nostris successori­bus contra omnes inuasores fidei et ecclesie cum vno spadone

1) Uefcerfctyrift: „Item Cumayn“.

2) SBergl. SSoigt, @efc$. <ßr. 39b. IV. @ .311. 2tnm. 1.

3) Uefcer ben StnfaS beS ©rofjfiirjlen 20 i t e tt bon Sittljauen ins (Srmlanb am 3. Sfyrit 1311 bergl. D u sb u r g , Ul. c. 299—304. W ig a n d M arb. (ed. Voigt et Raczynski) c. 1. p. 6. @djüfc S^ronif. @ .5 6 . 8uca8 2)abtb, 33b. V. @ .170— 173. §ennenberger,£anbtafel. @ .123 unb 489. R a y n a ld a. 1311. Nr. 72. SSoigt, ©ef<$. <ßr. S3b.IV. @ .273—284.

Page 178: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

286 M 164. [1312.]

com petenti e t viro arm ato leuibus armis secundum consuetudinem terre p r u s s i e seruire debeant quandocum que super hijs seruicijs fuerint requisiti Sic eciam quod prenom inatus Johannes et patruus suus b io th 4)] et ipsorum legitimi heredes de quolibet A ratro vnam m ensuram tritici et aliam siliginis de vnco quoque m ensuram vnam tritici e t In signum dominij vnum talentum cere quod M arcpfunt w lgariter d icitur e t coloniensem denarium aut. vj. culmenses no­bis et nostris successoribus In festo Beati Martini Episcopi annis singulis p resen tabunt ad hec ipsis minora Judicia concedimus ex gracia speciali E t u t hec nostra donacio e t priuilegij eorum in- nouacio perpetuo inuiolabiliter perseueret presentem super hoc literam conscriptam Sigilli nostri appensione ac subnotatis testibus fecimus roborari videlicet domino plebano H e y n e m a n n o in H e l s b e r g domino H e n r i c o plebano in w o r m e d i t h domino s t e p h a n o nostro Cappellano O t t o n e d e R u s s i n Aduocato no­stro tune tem poris H e r m a n n o s c r i p t o r i s T h e o d e r i c o v e n t r e J o h a n n e d e b y t e n T u n g o n e filio C u r - t h e r e J o h a n n e Ca- m erario M y c h a e l e nostro seruitore ac multis alijs viris fidedignis D atum in w o r m d i t h Anno dominj M °ccc°xij° In Sabbato ante dominicam qua can ta tur Inuocauit etc.*).

SHjfdjriften im 2trd)tbe be8 ©omfojntel« in <*ucf? $rifc.=33ud) E.fol. 44, unb im ©ety. SÄrtty. ju $g8bg Prib.*SB. B. fol. 41b— 42.

4) SDic ganje in [] etngefdjlofjene ©teile feljlt unb tfl am 9fanbe in bet ©<$rift be8 16.Safyrlj. nactygetragcn mit folgenber Sßemerfung: „Hane clausulam per Notarii similitudine verborum, vt est certa coniectura, lapsum, tarn hie quam in transsumpto feudalium omissam Rmus dominus Mauricius Episco pus Warmiensis Cui a Capitulo et vasallis arbitrium cause delatum fuit Anno 1530 adijeiendam definiuit De quo litere extant in erario“. ®te tyter ertoatynte, über btefen3ufafcgegebene, Urfunbe be« 93ifd)of6 M au ritiu s (Datum et actum in arce nostra Heilsberg feria tercia que fuit decimaquinta men- sis Nouembris Anno domini Millesimoquingentesimo trigesimo.) beftnbet fldj im Original mit bem ©tegel beö Söifd ofö in SBadje im Strcbiö beS 2)omfa£itel8 ju grauenburg, ©djiebl. P. Kr. 51.

5) 3n bem $>orfe beßanb ein „SBienerampt". @8 toaren Seute angefletlt, bie bie SBienen in ben I)etrfc§aftli($en §aiben ju toarten, £oittg unb 2Sadj8 ein* jufammeln unb an ben Burggrafen abjuliefern Ratten. @te genoffen bafiir bie freie SJtufcung bon 4 £ufen ?anb. (SSerfd r. beS 2)omfa£itel8 bom 16.9iobbr. 1527 im ^rib.=33. A. @.3.) — 1617, 6. October überließ ba8 SDomfa itel bter greileuten (libertini — lölmifdje ©efiljer —) im Orte 2 §ufen 24 SWorgen lieber majjlanb, bie fid bei ber Sb'ermeffung borgefunben Ratten, ( 3rib.*93. G. ©. 18.)

Page 179: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 165. [1312] 287

1 6 5 .

1 3 1 2 . 2 0 . 3 $ r a i t n $ b e r $ . — ffierfdjreibung über bieSJtüIjle unb ben Ä rug in 2 B a lt e r 9 in ü f ) I , $ircf)fb. |>eiligent^al.

9Ja$ einer 3lbfc$rtft') im Lib. priv. novus beS 53if$öfl. $lr<$ito8 in grauenburg,C. 3. fol. 9.

In nomine domini am en Ne eternum m ansura facta hominum a postera calum pnia valeant perturbari consueta sun t literis et testimonijs acSigillorum appensionibus roborari Nos i g i t u r E b e r ­h a r d u s dei gracia warm iensis Ecclesie Episcopus notum esse volumus vniuersis e t singulis presentibus e t futuris presentes lite- ras audituris uel visuris, quod nos desolacionem te rre nostre con- dolentes eiusque reform acioni intendentes, de consensu nostri ca­pituli C o n r a d o d e g r o t k a w suisque legittim is heredibus et successoribus in campis S w o r b o n i t y e n et S a n d o l i s dictis in aqua ibidem decurren te, que J a g o r i s nom inatur Molendinum tabernam a c 2) vno manso adiacente, p rou t sibi per o t t o n e m d e R u s s e aduocatum nostrum fecimus dem onstrari, cum omni u tilitate perpetuo contulim us possidere, sic tarnen quod idem C o n r a d u s et heredes sui legittimi, in festo natiuitatis beati Johan­nis baptistg nunc venturo de taberna ac manso supradicto per q uatuor annos semper, quolibet anno iam dictorum quatuor an- norum vnam marcam denariorum m onete usualis nobis soluere sint astricti Completis autem predictis quatuor annis C o n r a d u s et heredes legittim i augendo censum marcam cum dimidia nobis soluent omni occasione preterm issa, postquam autem sepedictus C o n r a d u s e t sui successores molendinum edificando compleue- rint e t molere inceperint plenum censum scilicet duas marcas denariorum m onete usualis de molendino taberna ac manso pro omni iure censu e t seruicio sem per in festo prenotato nobis et nostris successoribus dare et soluere teneantur Eo eciam addito, quod in predictis campis et in aqua ibidem decurrente nullus alius aliquod molendinum possit uel debeat informare dam us eciam ex gracia speciali m ultociens dicto C o n r a d o et suis heredibus, u t in aqua molendini pro sua mensa liberam piscandi habeant

1) Super Molendino et Taberna waltersmole. — ©aß SNiifylen»ißribile* gium ift mehrmals erneuert worben, gulefet am 2. 2Jiat 1682. (©tfdjöfl. 2trd>. ftrbg. A. 3?r. 16. fol. 147.)

2) t'ieö cum.

Page 180: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

288 JV? 166. [1312.]

potestatem , E t u t hec nostra donacio pro u tilita te ecclesie facta inuiolabiliter perpetuo perseueret presentem paginam nostro ac nostri Sigillo capituli ac subnotalis testibus duxim us roborandam , domino H e r m a n n o decano Ecclesie warm iensis O t t o n e d e R u s s e n aduocato nostro C o n r a d o plebano in glottouia l u d e - w i c o de glottouia w i l l m s h o u e n sculteto in W o r m e d i t h e n et alijs quam pluribus fidedignis, datum in Castro nostro B r u n s ­b e r g Anno incarnacionis domini M0 CCC0 xy° xiij KI. Junij.

(Sine jiDcite 2If>fd)nft finbet fidj in ber (Erneuerung burd) ben SBifdjof üßauritiu« Dat. in arce nostra heilsberg septima die mensis Junij Anno domini M° D° XXX0. im liber priuil. nouus be8 SBi[d . 2Ir<$. in 5 rauen ur9» C. 3. fol. 3 1 5 -1 6 .

JU S 1 6 6 .

1 3 1 2 . 1 9 , b e w ö l k t . - S b e r f j a r b , 93if<fiofb on (E rm lanb, e r läu te r t ba8 b o n feinem V o r g ä n g e r bem S t a m m s p r e i s e n Ä u r t i g e e r t e i l t e Sßribilegittm u nb trifft übe r einige f ü n f t e n ähe re ge f lfe t jungeu .

9ßa<$ ber Slfcfd rift1) im lib. priv. antiq. be8 35if$. 2lr$to8 ju gtauenfcurg, C. 1. fol. 40.

In Nomine domini Amen Nos E b e r h a r d u s dei gracia W a r­miensis Ecclesie Episcopus notum facim us vniuersis presentes lite- ras inspecturis Quod nos de donacione in feodum facta raciona- b iliter a venerabili patre domino H e i n r i c o predecessore nostro u t continetur in sequentibus bona m aturitate ac deliberacione preuia, canonicorum que nostre Ecclesie ac tocius Capituli consilio et consensu, pensantes in hoc bonum statum nostre ecclesie, p ru teno dicto T u n g e , cuius pater dictus K u r t i g e vna cum suis amicis a prim euo tem pore Christiane fidei fldeliter adhesit Christum non deserens, ymmo pensantes in hoc fidem et obsequia ipsius T u n g e , In possessionibus seu campis qui w lgariter dicuntur S p r a w d e B o g a t e n i s e t k e r c u s in quibus pater eius K u r t i g e supradictus u ltra debitum sibi ab antiquo u su rp au e ra t, de bona sua e t am icorum suorum voluntate expedientes sic ordinauim us coram nostris canonicis e t multis viris alijs fidedignis et ydoneis, Vt predictus T u n g e suique heredes ac successores legittimi In

1) üKit ber SBemerfung be8 33ifd?of8 9ticolau8 toon Xüngen: „est super villa Tungen. ij seruicia.“ (2)a8 heutige ©ut £ü n gen .) ©. 9^.62.

Page 181: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JY? 166. M312.J 289

antedicto campo S p r a w d e decem mansos plene habere debeant In predicto eciam campo B o g a t e n i s quinque mansos integre habere debeant. Insuper in tercio campo k e r c u s Triginta et quinque mansos plene habere debeant et ex supradicta donacione eisdem T u n g e Ac suis legittimis successoribus ipsam donacionem num erum que m ansorum ac expedicionem ipsorum sicut presen- cialiter m ensurarj fecimus assignantes, cum omnibus pertinenciis, in Siluis rubetis pratis pascuis, Aquis Agris Cultis et Incultis, cum omni vtilitate, piscacionibus, venacionibus, Aucupacionibus et quo­libet usufructu Cum Judicijs m aioribus et minoribus, Additis om­nibus condicionibus utilibus et honestis quas alijs nostris Theu- tonicis feodalibus contulim us, cum ipsum nonnisi pro fideli chri- stiano habeam us, Jure Culmensi perpetuo contulim us possidenda, Ita tarnen quod ipse T h u n g e ac heredes sui legittimi cum duobus Spadonibus et totidem viris secundum terre huius consuetudinem armatis, contra omnes inpugnatores terre nostre ac fidei nobis et nostris successoribus tenean tu r sem per e t fideliter deseruire. P re­terea Idem T u n g e ac sui successores legittim i de quolibet aratro m ensuram tritic i, et mensuram siliginis, de vnco quolibet men- suram tritici, Insuper in recognicionem dominij duo talcnta cere que m arcpfunt d icuntur w lgariter et duos Colonienses denarios vel Culmenses sex pro quolibet Coloniensi annis singulis in festo sancti Martini nobis et nostris successoribus dare et soluere tene­buntur. E t p reter hoc in signum fauoris et gracie specialis, de omni Juuam ine municionum castrorum uel opidorum , que versus B r u n s b e r g ab ista parte S c h a l m i e edificauerimus, Nos sepe- dictum T u n g e , ac suos successores legittimos hominesque ipso­rum , sicut prius per dictum venerabilem dominum H e i n r i c u m predecessorem nostrum absoluti fuerant, reddim us absolutos, Adi- cientes eciam si nos au t nostri successores molendinum in aqua d r y w a n t a in nostro littore construere decreuerim us vbi ex alia parte lytus predicti T u n g e fuerit, extunc sine omni sua, a u tsu o - rum successorum contradiccione tale pro nostro voto construere poterim us molendinum. Vt autem hec omnia perpetuo inuiolabi- liter perseueren t, presentem literam desuper conscriptam sigillo nostro ac nostri Sigillo capituli fecimus communirj. Testes autem qui aderant sunt isti, domini H e i n r i c u s prepositus, H e r m a n ­n u s decanus, B e r t o l d u s scolasticus H e i n r i c u s custos, H a r t - m u d u s d e p i t s h i n . J o r d a n u s . Magister A r n o l d u s phisicus canonici nostre ecclesie, ac domini J o h a n n e s in B r u n s b e r g P e t r u s in f r o w e n b u r g et P e t r u s in L a n d e s a n o plebani,

19

Page 182: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

290 M 167. [1313]

T h e o d e r i c u s miles dictus d e V i s e n , O t t o d e R u s s e n ad­uocatus noster, A l e x a n d e r , J o r d a n u s d e S c h a f e s b e r g e C o n r a d u s d e B o r o w , nostri ac nostre feodales ecclesie, C o n ­r a d u s dictus d i u e s G o z w i n u s , et eciam T y d e m a n n u s a m - b r o s i j ciues in B r u n s b e r g et quam plures alij fidedigni. Actum et datum anno domini M°. CCC0. xij°. xiiij0. Kal. Januarii ln f r o - w e n b u r g in ecclesia nostra kathedrali P resentibus dominis ca- nonicis et aliis superius annotatis.

2lbfd>rift in einer Erneuerung burdj 23if<$of gabian toont G. 3anuar 1515 im SBifd). 2lrc&. grbg. C. 9fr. 3. fol. 112—113.

M 1 6 7 .

1313. 1 3 . SSJlät j . 2*10)5 iörauiteberft. — 93erfd)reibung beö S3ifd)of§ ©b e r f j a r b bon ©rmlanb über bic Anlage beö ‘Dorf© © l o t t a u für 3 o f ) a n n c 6 CDoberi n.

JJad) ber 2tbf<$rift') int lib. priv. antiquus beö Ü8if<$8fl. Streitig in grauenburg,C. 1. fol. 54.

In nomine domini amen. Cum hum ane condicionis acciones per lapsum tem poris in obliuionem sepius transeant, e t m utentur, necessarium esse dinoscitur et perutile, u t huiusm odi actus pro necessitate futuri tem poris scriptis e t testibus roborentur. Ig itur Nos E b r h a r d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episcopus notum- facimus vniuersis presentem paginam audituris, uel visuris Quod nos m atura deliberacione preuia accedente ad hoc Capituli nostri voluntate et consensu, in t e r r i t o r i o et d i s t r i c t u G l o t t o u i e 7), vbi p ropter sui distanciam nullus adhuc locator se recepit Theu- tonicus, honesto viro et discreto J o h a n n i dicto d o b e r i n , veris- que suis heredibus ac legittim is successoribus Nonaginta Mansos, i n C a m p o W e n e p ru th en iced ic to ,an te C a s t r u m G l o t t o u i e n s e , cum debita longitudine et latitudine, p rou t in nostra, ac m ultorum proborum virorum presencia m ensurari fecimus, titulo locacionis possidendos Jure Culmensi ac Ju re hereditario perpetuo contuli­mus possidendos, sub hac forma, vt idem Jo . et heredes sui legit-

1) ©ie Ijat Ueberfc rift: „Priv. ville Glottow antiquum“. 3)a8 heutige ©lottau bei ©utflabt. — ©d on ant 27. SKai 1362 erhielt ber Ort eine neue SBerfdjreibung (a. a. O. fol. 53).

2) 2>aß ©efd Tcci t ber ©lottiner ober ©obattner toirb bei D u sb u rg III. c. 23 geitanut. 3$gl. 2>oigt’{t ©cfdj. 5r. 33b. I. 0 .4 8 8 unb 559.

Page 183: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 167. [1313.] 291

timi decimum Mansum et super hoc duos Mansos, quos sibi ex gracia superaddidim us, cum ipse prim us Iocator existat, sic quod in vniuerso sui mansi sint vndecim perpetuo liberos debeant pos- sidere. P reterea pro communi vtilitate tarn theutonicorum quam pruthenorum duos mansos liberos adicimus, vt si quod absit ali- quis insultus littw inorum em ergeret, in quibus tarn Theutonici quam P ru then i, pecora sua pascantur, ne aliquis alteri cum pe- coribus suis dam pnum inferat, in segetibus uel in sa tis, deinde vt tenem ur, volentes Ecclesie parochiali ibidem prouidere iiijor Mansos ipsi Ecclesie pro dote perpetuo assignam us, de Reliquis vero Mansis censualibus antedictus Jo . et heredes sui , a festo purificacionis Marie proximo affuturo ad duos annos, de om nibus solucionibus habebun t plenariam libertatem , Reuoluto autem anno tercio, in predicto festo purificacionis beate Marie proximo affu­turo , de quolibet nianso qui censuales fuerint, dimidium fertonem denariorum nobis soluent, in term ino supradicto Anno vero quinto et sexto com pletis, de quolibet manso censuali, vnum fertonem integre in antedicto term ino nobis dabunt, Postrem o vero videlicet anno completo vij°. Sepedicti J o. e t heredes sui legittim i nobis et nostris successoribus ac Ecclesie dimidiam m arcam denariorum vsualis monete in term ino sepedicto de quolibet manso censuali, annis singulis soluere tenebun tu r, Sic et ita , ut census mansus (sic) m ansorum predictorum supra dimidiam marcam denariorum , nullatenus de cetero se ex tendant, volentes eciam cauere quibus possum us, eidem dicto Johanni e t suis legittimis heredibus, quam - d iu predicta bona ad m anus extraneas non transierin t, minora Judicia, videlicet ad iiijor solidos, et infra ex integro conferimus, de Maioribus vero Judicijs, ad manum et ad colla se extendenti- bus, terciam partem , sibi., et suis heredibus conferim us, duas partes nobis et Ecclesie reseruam us. Si autem aliqui prutheni in predictis bonis, aliquos excessus fecerint, et ibidem detenti fuerint. A duocatus noster Judicabit, et nobis, et Ecclesie duas partes re- seruabit, ipsis vero terciam partem resignabit, pro emendacione, Insuper predictarum possessionum , nobis reseruam us Tabernam edificare, de qua Ecclesia censum recipiet, A tque idem Johannes et sui heredes, pro se aliam libere tabernam conseruent, Nos vero, si pro nobis secundam Tabernam decreuerim us, Ipsi pro se secun- dam construent sim iliter u t est dictum , E t ut pro rei experiencia pateat, quia ipsius loci bonum intendim us, Incolis ibidem, u t libere em ere et vendere valeant, concedimus atque forum , Si nichillo- minus in loco predicto, videlicet Maccella Carnium, Panis Sutorum ,

1 9 *

Page 184: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

292 M 168. [1313.]

et penesticorum et hijs similia construere contigerit due partes census, nobis et Ecclesie veniant, sibi vero terciam reseruabunt, P re ter hec de speciali gracia om nibus Incolis ibidem conferimus, quod in Stagno K a y m i n o dicto, qui in m ensura dictorum man- sorum con tinetu r, ad mensam suam tantum piscari valeant qu o ­libet Instrum ente dictus autem Jo. et sui in Stagno Q u e z e dicto, ad mensam suam tantum piscari valeant sicud paulo ante b reu iter est expressum, Admittimus nichillom inus ex fauore benigno quod predictus Johannes eisdem bonis abesse valeat, e t alias manere tantum ad annum, et non vltra si voluerit, a festo purificacionis Marie proximo nunc venturo. E t u t hec nostra collacio, seu loca- cio, pro vtilitate Ecclesie facta, de consensv e t consilio Canoni- corum u t predicitur, ac Capituli nostri, ra ta , g ra ta , et inuiolabi- liter perm anent, presentem super hijs litteram conscribi fecimus, sub nostro, et Capituli nostri Sigillis, necnon testimonio sub- srrip torum videlicet, H ey(nem anno) plebano in H e i l s b e r g , do- mino S t e p h a n o Capellano nostro , O t t o n e d e R u s s e n , Aduo- cato nostro tune temporis, Jo(hanne) d e W i l d e m b e r g , A l b e r t o r u t h e n o . K u n i c o n e et T y d e c o n e , A m b r o s i o W i d e g o n e , R u d o l f o d e E l b i n g o , H e i n r i c o E b e r k o n i s G o s w i n o A r n o l d o Ciuibus in B r u n s b e r g , ac multis alijs viris fidedignis. Datum et actum in B r u n s b e r g Castro nostro Anno domini M°. ccc°. xiij0. in die beati gregorij.

JkS 168.

1313« 26« 20 at|« — äierfcfyreibung bc0 S5ifcf)of@ (Sbcrljarb bon drmlanb für Dtto bon 9tuffen über 44 £>ufen bei SSormbitt. ODaß heutige (Dorf 51L b rcd) 16 b orf.)

Au« bem O rig in a l im Ardjitoe be« SDomlaJntel« in gtauen&urg. @d?tebl. P.9fr. 25.

In nomine domini amen. S icut om[nia subi]ecta tem pori pro- fluunt e t corrum puntur cum tem pore, sic actus hum ani ex diur- nitate tem poris in obliuionem transeunt. Cum hum ana labilis sit memoria nec in hijs quidquam stabile perseueret, perutile igitur e t per quam necessarium concluditur u t huiusm odi actus, ne in- ficiari ualean t et litteris et viua voce testium roborentur. Hinc est quod nos. E b e r h a r d u s . dei gracia warm yensis ecclesie epi- scopUs. attendentes et considerantes obsequiorum prom ptitudinem tidclium et multiplicium predecessori nostro nobis e t ecclesie nostre

Page 185: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVs 168. [1313] 293

sem per exhibitorum per discretum virum. O t t o n e m . de R u s s e n nunc aduocatum nostrum , Pensantes eciam instancias viri relli- giosi fratris. C. dicti z a c . magistri per p r u s y a m necnon viri relli- giosi fratris. C. d e v u c h t e w a n g e n m agistri generalis ac fratris. Ka. sim iliter magistri generalis ordinis domus thevtunice necnon magni com mendatoris fratris. H. d e g e r a . et fratris. H. mar- schalci aliorum que preceptorum per p r u s y a m , quibus constat dictum. O t t o n e m . nostre e[ccle]sie fideliter deseruisse ymmo et canonicorum nostrorum qui nobis pro ipso sepius supplicarunt dicto. Ot. e t suis legittimis heredibus et successoribus. de secunda sua m uliere legittim a. nomine. G e r u s c h a . tantum progenitis. v triusque sexus pro vtilitate nostre ecclesie. cum ipse et sui he­redes [eo] fidelius et feruidius nobis nostris successoribus e t nostre ecclesie deseruire inperpetuum presum entur, Q uadraginta quatuor mansos circa w u r m e d y t e n quos prius alij occupauerant sed per nostram mensuracionem et per nos red ierun t ad ecclesiam conferimus cum omni vtilitate e t vsufructu. cum Judicijs maio- ribus e t minoribus ad manum et ad collum se extendentibus Jure Culmensi perpetuo possidendos qui iacent contigui granicijs c i u i t a t i s w u r m e d y t e n *) e t granicijs pru ten i T h u l g e d e de- currentes in s e r i a m et granicijs K a l c s t a y n et granicijs pru theni P a s s u r g o , e t granicijs pruteni. M il a d e . ita quod ipsi mansi in tra predictas continentur granicias. conferimus videlicet sub con- dicionibus que sequn tu r vt predictus. Ot. e t sui heredes ac s[uccessores legitjtim i u t supra dictum es t, pro predictis quadra­ginta quatuor mansis in festo beati M artini annis singulis duos lapides Cere au t equiualentes denarios pro [censu soluent] sic quod vnus lapis Cere au t denarii pro ipso ad nostram Capellam in C a s t r o B r u n s b e r c h alter vero kathedrali nostre ecclesie in

1) Sffiormbitt wirb hier guerfl ©tabt genannt, obfttyon 1308 ein ©einige (9fr. 141. 142. 147.) unb 1312 ein Pfarrer bon Sffiormbitt bortommt (9fr. 164.), aud) lefctere Urlunbe bon hier batirt ift. @8 erhielt feine ©tabt * janbfefle bont SBif^ofe (Sberharb, bie aber caffirt würbe unb ftatt beren 93if( of 3oljan ne8 © trip rod ib* am 14 .Shtgufi 1359 eine neue auSflellte. 2)aS O rig in a l ber lefcteren befinbet fidj im SRathöardjib ber ©tabt SEBormbitt 9fr. 12. unb ifi nadj fehr fehlerhaften Slbfdjriften gebrudt in V o ig t ’s Cod. dipl. Pruss. III. Nr. 86. pag. 110 unb IV. N r.6. p .6—8. UeberSBormbitt bgl. 2uc. 35abib, S b .V . © .138.244 . £ennenberger, ©. 489. S o ig t , ©efä. 5r. 33b. IV. ©. 180. 404. 605. £i$ppen, bifto^compar. ©eogr. © .197 unb <ßreufj. <Prob.*8I. 93b. XIV. ©. 68.

Page 186: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

294 J\s 169. [1313.]

v r o w e n b u r c h assignetur. [In predictis] eciam mansis molen- dinum construere libere poterunt. si ualeb it P re ter hec dictus. Ot. et sui heredes u t predicitur ac successores in ipsis m an­sis de quolibet ara tro vnam m ensuram silliginis et vnam m en­suram tritici de vnco vero vnam m ensuram tritici in festo beati M artini nobis et nostris successoribus soluere tenebun- tur. Ad firmiorem nichilominus memoriam et robur perpetuum nostre collacionis seu concessionis de consensu nostri Capituli presentes litteras sibi conscribi facimus et donam us Nfostri] e t nostri Capituli sigillorum m unim inc roboratas Testes adhiberi volumus. H e y n m a n n u m . plebanum in h e y l i s b e r c h J o h a n - n e m plebanum in B r u n s b e r c h . Th . militem dictum d e v l s i n . G e r c o . a le x . fratres. H e y n , v l e m i n g u m . T h e o , dictum B u c h . L v b i c o . J o r d a n . T u n g e . T u l g e d e . prutenos. H e r m a n . s c r i - p t o r e m et alios plurim os fidedignos. Datum et actum Anno do­mini. M°. C°C°C°. terciodecimo Septim o Kalendas Aprilis.

2)aS Original auf Pergament Ijat itodj bie Beiben toofjlerljaltenen ©iegel beS SßifdjofS Gsberljarb unb beS 2)omfa£itel8 an rotier unb grüner ©eibc. 2>urdf> 3ufammenfalten ftnb an einzelnen ©teilen £ücfen entfianben, bie teir in [] aus ber alten Slbfcfjrift im Lib. priv. antiq. beö SBift cfl. 2Ird). in grauenburg, C. fflx. 1. fol. 23—24 ergänzt Ijaben. ©ne gtceite ebenfalls feljr alte ^bfdjrift (aus bem 14.—15. 3aljrf).) finbet ftd audj im ®om* fapit. 2lrd&. ©ctytebl. C. 9tr. 83, welche, ba fte biefelben (unroefentlic ett) ©djreibfeljler tote jene im lib. pr, antiq. enthält, na<$ berfelben gefertigt gu fein fdjeint.

M 169.1313. 13. 3u li. SSrauitsberQ. — Der 8 ifd>of

(£b e r w a r b bon (Jrmlanb berfcfyreibt feinem Diener © t e i j n a m , einem ©tammpreufien, <> «£>ufen im gelbe 2 ß o j o .

92acb ber Slbfd&rift im lib. priv. antiq. beS Sßifdj. 2lr<$to8 in grauenburg,C. 1. fol. 36»).

In nomine domini amen, Ad perpetuam rei memoriam, Noue- rin t vniuersi presentes et futuri presentem paginam inspecturi, Quod Nos E b e r h a r d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episco-

1) «Sie ^at bie Ueberfdjrift: „Privil. illorum de Sadluken prope Benern“. 2>aS ©ut iß nad) einer Sianbbemerhtng tooit ber §anb beS $8if<$ofS N ikolaus toon SEüngen fpäterljin ber 25orffc$aft ©runau bei ©uttßabt incorporirt toorben.

Page 187: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV? 170. [1314.] 295

pus, accedente consensv Capituli nostri S t e y n a m Pru theno nostro fldeli seruitori, verisque suis heredibus vtriusque sexus, in campo dicto W o z o sex mansos in siluis. Pratis. pascuis. Rubetis palu- dibus et m ontibus, contulim us, hec adiecta condicione,. quod in festo Beati Martini et sic singulis annis in eodem festo, pro censu et nomine census, vnum fertonem denariorum vsualis monete, nobis e t nostris successoribus soluere perpetue tenebuntur, In ­super predicto S t e y . e t suis heredibus contulim us et conferimus ex gracia speciali, litteras per presentes, quod si in predictis m an­sis, ipsum, uel suos heredes ju ram entum aliquod facere contingit, u t hoc vltra Septem personas se aliqualiter non extendat, Sed m etseptim us ad maximum infra, secundum exigenciam cause et negocij iud icetu r, et si aliquos rusticos pruthenos apud sc loca- uerit, in Mansis antedictis, Judicia m inora, ac M aiora, que se ad manum et ad collum extendunt sim iliter in ipsis obtinebunt, ln cuius rei memoriam presentem litteram dedimus nostri Sigilli munimine roboratam . Testes sunt dominus Jo(hannes) p l e b a n u s in B r u n s b e r g , dominus Jo(hannes) prepositus, Dominus H e y - (nemannus) plebanus in H e i l s b e r g , H e i n r i c u s d e B a y s e n Item f l e m y n g u s , Item B o r y n , Item t u l e g e r d e . Datum et actum in Castro nostro B r u n s b e r g , Anno domini M °.ccc°xiij° in die M argarethe virginis.

M 170.

1314« 25. — Serfdjrcibung beöfdjofö (Sberfjarb bon ©rmlanb über baS Dorf Ä reb ötoalb e.

9?ac$ ber 2tbfd&rift im Lib. privil. antiq. be8 93if$. 2lrd&ib3 in ftrauenburg, C. 1. fol. 121).

In nomine domini amen Cum ea que aguntur in tem pore cum tem poris cursu defluant et laban tu r, si non scriptis et voce testium roborentur, Ig itur et ob hoc Nos E b r a r d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episcopus notumfacimus vniuersis et singu-

1) @te ift iifcerfdjrieben: „Priv. Jo. dicti Cancer de Crebiswalde“. — ©ut fam 1553, nacfybem e« biete 3abre teiift gelegen, in ben SBeftt? bee

Sanbbogt« ©eorg bon Jrotyf. @8 ibtrb noc$ 1669 in ben Kirchenbüchern bon ©r. SRautenberg ermähnt. 3e<jt ift fein 2Ireal roieber mit SBalb beftanben, ber gum gorfibelauf Surau gehört.

Page 188: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

296 JW 170. [1314.J

lis presentem paginam inspecturis seu audituris Quod nos pro bono vtilitate et profectu Ecclesie nostre W arm iensis adhuc heu nimium desolate J o h a n n i dicto C a n c e r , verisque suis heredibus xxv mansos in mansis et siluis C r e b i s w a l d e w lgari modo dictis p ro u t eisdem sibi in nostra presencia m ensurari fecimus cum tercia parte m aiorum et minorum iudiciorum locacionis titulo ju re Culmensi perpetuo contulim us possidendos, Ita tarnen quod predictus Jo . verique sui legittim i successores, de supradictis xxv mansis Tres mansos locacionis T itulo perpetuo liberos possidebunt, E t de reliquis xxij m ansis, a N atiuitate domini proximo affuturo, habebun t ad nouem annorum spacia plenariam libertatem , sic u t expleta annorum iam dictorum libe rta te , de quolibet manso cen- suali sepedictus Jo . et sui heredes legittim i dimidiam marcam de­nariorum vsualis m onete sem per in festo N atiuitatis domini annis singulis nobis e t Ecclesie nostre so luent, occasione qualibet pre- term issa, P reterea in signum gracie specialis conferimus eidem Jo . e t suis liberis successoribus, u t in eadem villa vnam Tabernam , e t vnum macellum panis, et vnum macellum carnium pro suis vsibus habean t, e t habere possint, de quibus tarnen duo talenta ce re , que w lgariter m arcfpunt dicuntur, nobis dabun l et soluent, term ino supradicto, de custodialibus vero, et de m ensura Episco- pali, cum ibi sint silue dense e t inculte Sepedictis Jo . e t heredibus suis legittim is, trium annorum spacia, a data presencium plena­riam conferimus libertatem , E t u t hec omnia pro bono vtilitate et profectu Ecclesie nostre facta inuiolabiliter e t feliciter perseue- rent, presentem super hoc litteram conscriptam, nostri sigilli mu- nim ine, et testim onio subscriptorum fecimus roborari, videlicet domino H e i n r i c o p r e p o s i t o Ecclesie nostre W arm iensis domino P e t r o plebano de f r o w e m b u r g , domino H u m b o l d o plebano in R u t e m b e r g , domino S t e p h a n o capellano nostro tune tem ­poris G e r e o n e diacono tune, tem pore filio v e n t r i s , G e r k o n e de C u r w o r u m et A l l e x a n d r o fratre suo J o h a n n e d e B l u - d o w J o h a n n e d e R u t e m b e r g , C o n r a d o R o r o w J o r d a n o d e S c h o f s b e r g , R a p o t o n e filio g e r k o n i s de Cuw orum (sic) e t alijs quam pluribus viris fidedignis, datum et actum in B r u n s ­b e r g Castro nostro, anno domini M° ccc0 xiiij0 in Conuersione sancti pauli apostoli.

Page 189: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 171. [1314] 297

M 171.1 3 1 4 . 1 2 . S u n t . — Da8 Domfapitel bon Cmnlanb taufd)t bon

Der grau © e j a bon Sßofartoen, S ofter be8 Sodann gleming, 12 .£>ufcn im Dorfe Äi l iet t gegen 28 -£)tifen auf bem gelbe Sfta = touö ein *).

2Iu« bem O rig in a l im 2(r$to be« ©omfapitel« ingrbg. @<$tebl.L. Stfr. 59.ln nomine domini amen. Nos H e i n r i c u s prepositus. H e r ­

m a n n u s decanus Totum que Capitulum Ecclesie W arm iensis notum facimus om nibus presentibus et futuris, quod de m aturo et com- muni consilio et consensu vtilitate suadente pro duodecim mansis et iudicio in villa K y l i e n com mutationem fecimus cum honesta femina domina G e z a dicta de P o k a r w e n quondam J o h a n n i s F l a m i n g i filia, et suis heredibus presente et consencien te tu tore ipsius H e y n m a n n o F l a m i n g i , ita quod de bona ipsorum ac nostri omnium voluntate nomine commutacionis ipsis assignauimus et dedimus vigintiocto mansos in campo R a w o s dicto, qui quidem mansi continentur intra littus aque S e r y e et limites ville l a n g n - w a l d e de nouo locate ex opposito, e t in ter cam pum S w e y u l e n et campum dictum G y d i l i g e y n ex aduerso , E t eosdem. xxviij. mansos cum omni iure, libertate, vtilitate, comodo, judicijs maio- ribus et m inoribus sicut dicta domina G e z a e t sui heredes pre- dictos. xij. mansos tenuerunt, eidem domine G. e t heredibus eius contulim us iure Culmensi perpetuo possidendos, Ita tarnen quod nobis secundum communem huius te rre consuetudinem de aratro quolibet Tritici vnam mensuram et Siliginis vnam, et de vnco quolibet vnam m ensuram Tritici, et in recognicionem dominij vnum Talentum cere, et Coloniensem denarium vel Sex vsuales in festo beati Martini annis singulis soluere teneantur. Vt autem hec nostra commutacio firma e t rata perm aneat in perpetüum pre­sentem literam dedimus Sigillo nostri Capituli roboratam , Adhi- bitis testibus scilicet. domino H e y n m a n n o d e h e y l s b e r c h P lebano, domino P e t r o in v r o w e n b u r c h P lebano, T h e o d e ­r i c o d e v l s e n M ilite, H e r c w i c o de P o k a r w e n , O t t o n e de R u s s e n , G e r k o n e d e C u r w e n , A l e x a n d r o et J o h a n n e de R l u d o w e fratribus, E b e r k o n e d e V r o w e n b u r c h , J o r d a n o , T h e o d e r i c o R u c h et alijs plurimis fide dignis. Datum Anno domini Millesimo Trecentesimo. Quartodecimo. ij. Idus Junij.

Original auf Pergament mit bem ©iegel be« Somfapitel« an rotier ©eibe. — 3tbf$riften batoon ftnben ftdj in ben ^rimfegtenbüdjern be« ®om*

I) lieber biefen £aufdj üergletcfye 2)ipl. 9tr. 78. Sinnt. 12,

Page 190: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

298 JV? 172. [1314.]

fa itelS F. fol. 13 (biefc, 1494 öon Saltljafar ©toffifch gefdjneben, enthält nach decanus ben unrichtigen 3 ufafe Johannes Custos), E. fol. 173 unb C. fol. 30.

. M 1 7 2 .

1 3 1 4 » 1 2 . ^ t o ü e m b c r . 3 $ r a i n t $ b e r g * — ö tr f d ir e ib u n g beö S3ifcf)ofS © b e r l ) a r b b on (h ’inlanD ü b er 2 «£»ufcn 7 S R org en , bie 311 b e r t © i t r m e i f e b on S a c o b bem <Sot)ixe S B i b e f S g o ’ 0 , einem S e rw a n b te n be§ 83ifd)of9, g e ta u ft jja tte .

yiaä) ber 2lbfd)rift im liber priv. antiq. beS 23ifdj. 2lrd). in-Jrbg. C. 1. fol. 131)*

In nom ine domini amen. Nos E b e r h a r d u s diuina misera- cione W arm iensis Ecclesie Episcopus. Ad perpetuam rei memo­riam recognoscimus profitem ur, et presentibus publice protestam ur, Quod coram nobis ac multis alijs viris fidedignis, quorum nomina scribentur inferius, A l b e r t u s dictus B ü r m e y s e bone memorie, pro se suisque legittimis hered ibus, erga J a c o b u m filium W i- d e s g o n i s cognatum nostrum pro suis sibi com parauit denarijs duos mansos cum septem jugeribus contiguisproxxm arcis monete pru the- nicalis sub hac forma, Quod idem A l b e r t u s et heredes sui legittim i de duobus mansis supradictis et septem Jugeribus dicto J a c o b o et suis heredibus marcam cum dimidia tan tum m onete pruthenicalis sem per in festo Beati M artini annis singulis dare e tso luere tenebun tu r. P re terea antedicto A l b e r t o e t suis heredibus, indulsit, ex gracia speciali, quod in antedictis mansis e t ipsorum dom ibus possint liberaliter vendere calibem. ferrum. linum. lanam et Tabernam liberam habere si voluerint et alia mercimonia exercere prout ipsis videbitur conuenire, In cuius rei memoriam et testim onium presentem litteram super hijs om nibus pro testim onio perpetuo conscribi fecimus et nostro Sigillo e t testibus nominatim positis m andauim us ro b o ra ri, videlicet J o h a n n e a l b o , K u n e c o n e d i u i t e J o h a n n e D o b r y n , R u d o l f o d e E l b i n g o T i d e m a n n o a m b r o s i j C o n r a d o sororio am brosij B e r t r a m o pellifice, Ma r - t i n o d e K y l e , M i c h a e l e Ciuibus in B runsberg , et alijs quam - pluribus viris fidedignis Datum B r u n s b e r g anno domini M°GCC°xiiij0 in crastino Beati Martini Episcopi.

1) Unter ber Ueberfdjrift: „Litera Jacobi W idegonis“. — 2)erSBifdjof colaue bon Ü iingen h^ am 0tanbe angemerlt, baß bie 25erfdjreibung fchon bamal« erlofdjen gewefen.

Page 191: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVs 173. [1315.] 299

M 173.1 3 1 3 . 2 1 . S O tr t i . ^ t r t u e n ^ u t g . — £)a8 ®om faj)lteI bon

Grrmlanb beseitiget ben Säerfiinf beö 3 o f ) a n n e 8 Sßab Ind)e bon22 .; .£mfen im gelbe © o r t o i t e an $ l ) o m a § , ben S oI)ii beö(2d)iiljen © b e r f j a r b b o n S Ut m ar F . (?Da8 I)entigc o b l e d j e n ' ) ,Äird)fJ>. Sangtnalbe.)

2lu« bem O rig in al im 2Irc$ibe be8 2>omfapitel8 jn grauenburg, ©cfyiebl. P.Kr. 43. (19.)

ln nomine domini amen. Nos H e i n r i c u s prepositus H e r ­m a n n u s Decanus Totum que W arm iensis Ecclesie Capitulum no- tum facirnus presencium inspectoribus et auditoribus vniuersis quod J o h a n n e s P a d l u c h e 2) dictus viro discreto T h o m e filio quondam E b e r h a r d i Sculteti de A l d e n m a r k t e viginti duos mansos et dimidium mansum in campo vulgariter B o r w i t e 3) dicto et nem oribus adiacentibus sitos contigue intra limites villa- rum , P i l g r i m s d o r p h , P o k h u s e n , l a n g e n w a l d e , et decern m ansorum in campo P e n e u e l t dicto pro Centum et Nonaginta Marcis denariorum vsualis m onete vendidit iuste e t racionabiliter p rou t viri predicti videlicet lhom as e t Johannes recognouerunt vocetenus coram nobis, Quam vendicionem ratam et gratam haben- tes, prefatos vigintiduos et dimidium mansos. a sepedicto. Johanne cum omni iure quo illos actenus possederat, nobis voluntarie resigna- tos, Thome supradicto cum judieijs m aioribus et m inoribus con­tulim us ju re Culmensi perpetuo possidendos. Ita tarnen quod sepedictus Thomas et sui heredes siue successores legittimi nobis et Ecclesie nostre cum vno Spadone et armis in terra p r u s c i e consuetis, infra limites dyocesis W arm iensis seruire quandocunque requisiti fuerint contra quoslibet teneantur. Insuper de aratro quolibet mensuram vnam Tritici et Siliginis vnam et de quolibet vnco mensuram vnam Tritici, et in recognicionem dominij vnum Talcntum cere et Coloniensem denarium vel sex Monete vsualis in festo beati Martini annis singulis nobis dabunt. In cuius testi- monium presens scriptum dedimus, Sigillo nostri Capituli robora-

1) Ser Ort erhielt eine neue SBerfcfjreiBung am 8. Kobbr. 1555 (a. a. O. <Pr.,5B. C. fol. 47).

2) (Sin dominus O tto de P a d e lu c l ie im 3. 1255, ftelje Urfunbenbud) ber ©tabt Silbecf, T. I. Nr. 21ü. p. 197.

3) B e r w ic z e in ber neuen SSevfd r. bon 1555.

Page 192: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

300 JV? 174. [1315 ]

tu m , adhibitis et rogatis testibus infrascriptis. T h e o d e r i c o de V i s e n Milite O t t o n e d e R u s s e n A l e x a n d r o d e B l u d o w e . C u n r a d o d e B o r o w e . H e i n r i c o f l a m i n g o . H e i n r i c o de Ba y s n . J o r d a n o d e S h a p h s b e r c h , et quam pluribus viris alijs fide dignis. Datum V r o w e n b u r c h anno domini Millesimo Trecentesim o Quintodecimo. xij°. kalendas Junij.

2)a8 Original Ijat ba« ©iegel be« ©omfapitel« an einem Pergament* ftreifen. — Abfd)riften in ben prito. -Sitc^ern beö ©omfapitelS: F. fol. 76; E. fol. 62—63, unb im @el). Ardjib 3U Königsberg, rito.-Sß. B. fol. 60.

JVS 174*

1 8 1 9 « 2 4 « S u t t t . & e t l 3 f c e ? g « — ©e« ©ifd)0f§ (£berf)arb Don ©rmlanb 9*erfd)reibnng über 1 0 .£>ufen auf bem gelbe (Slu^ tat)« an jmei sprengen. (T)a0 heutige Ä lo ta in e n ) *).

9?ad) bem O rig in a l einer (Srneuerung bom 6. 3uli 1331 im Ard&ibe be« 35om!a}>iteI« in grauenburg, ©djiebl. P. 9fr. 32.

ln nom ine domini amen. Nos H E n r i c u s dei gracia. e t apo- stolice sedis prouidencia. warm yensis Ecclesie Episcopus. Omni­bus. e t singulis hanc literam in tuen tibus volumus esse notum . Quod apparens in nostra. nostrique Capituli presencia. noster fidelis My c o l Cam erarius de T l o k o w . super quibusdam bonis. progenitoribus suis, e t sibi. eorum que legittimis heredibus. quod- dam instrum entum siue priuilegium . per venerabilem Patrem .

1) 1349, 31. October »erlief ber 58ifd6of £erntann na<$ SBeratljung mit bem ©omcuflo« unb „Vicedompnus“ — SSijtfyum, SBerwalter ber tueltlt^en Angelegenheiten be« SBisttyumS — feinem SSerroanbten grifc © töd el 35 £mfen im gelbe Klutein gur Anlage eine« 2)orfe«, toeldje« ® oIbberg genannt »erben fofite. 3fn bemfelben tourben fünf „Equites prutheni“, toelcfye bor in auf bem genannten gelbe unb ba fjerum getbofjnt Ratten, angefefct, bon reellen jeber 2 freie £ufen erhielt. (Stfdfoöfl. Ardjitb gu ^auenburg, C. 1. fol. 119.) 2)iefe Anlage ift entoeber nicfyt gu ©tanbe gefommen, ober balb an ben bifcf>öflidjien ©tuljl gurürfgefatten, bennl384 bertaufctyte 95ifd?of §einrid^ © oerbom Klotainen bon 35£ufen an feinen SBruber^oljanneS gegen baS biefem gugeljörige ©ut Kn open

« bei ©uttfiabt bon ebenfalls 35 §ufen (a. a. O. fol. 103). Klotainen erhielt beibiefer ©elegenljeit culmifd&eS Stetst, toie e« aucf) Knopen hatte. (Sßergl. ®tyt. 9fr. 100.) Knoten tourbe barauf bon bemfelben Söifd ofe in ein SBauerborf bon 28 §ufen bertoanbelt, bie übrigen §ufen aber bem 2)orfe Sftünflerberg guge* fcfjtagen. (33erfdjr. bom 30 .9lobbr. 1386. 93ifdjiöfl. Ardjib gu grauenbg. C. 1. fol. 61.)

Page 193: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 174. [1315.] 301

dominum nostrum E b e r h a r d u m Episcopum felicis recordacionis. predecessorem nostrum . Olym donatum . prout infra in eiusdem instrum enti rescripto luculencius apparebit. non Cancellatum. non Rasum nec obolitum . au t in parte sui aliqua viciatum. de vero ip- sius sigillo. sicuti oculata fide conspeximus sigillatum. pro tu lit et produxit. Cuius tenor siue continencia talis erat.

In nomine domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Noue- rint vniuersi presentes et posteri hanc paginam inspecturi vel audituri. Quod Nos E b e r h a r d u s miseracione diuina W armyensis Ecclesie Episcopus. pro bono et commodo ac vtilitate Ecclesie nostre warmyensis adhuc heu nimium desolate, discretis et ho- nestis viris Prvthenis. Q u e y r a m s . e t fratri suo Co m e tr i s. ipso- rum que legittim is heredibus vtriusque sexus. qui se ad partes Ecclesie nostre p rop ter suos affines et consanguineos transtu lerunt. Decem mansos in Campo dicto C l v t e y n e . in parte illa. versus villam N a s t e r i t e n . quorum longitudo esse debet de lacu a u - s c l o t e 2) dicto. versus lacum Sy ns e r n e 3) w lgariter nominatum. prope fluuium ibidem decurrentem . latitudo vero de eodem Ryuulo versus iam dictam villam Nasteriten. Ita quod agri iam exculti et prata. prope eundem fluuium iacencia dictis Decem mansis debita latitudine. et longitudine includantur. perpetuo. ac iure hereditario contulim us possidendos. Sic tarnen, quod iam dicti Q u e y r . et Co. e t eorum legittimi successores Ecclesie nostre warmyensi. cum vno spadone compelenti. et viro arm ato secundum terre huius consuetudinem seruire debeant quandocunque super hijs serui- eijs requisiti fuerint. Nychilominus sepedicti. Q u e y . e t Co. e t eorum heredes legittimi nobis. et Ecclesie nostre de quolibet aratro. vnam m ensuram tritici. et aliam siliginis De quolibet vero vnco. qui ibidem habitus fuerit. vnam mensuram Tritici. et in signum dominij et libertatis. vnum Talentum Cere duarum m arcarum ponderis. quod M arcphunt w lgariter dicitur. ac vnum denarium Colonyensem. vel pro ipso sex denarios prvthenicales vsualis mo­nete. in festo beati Martini annis singulis. nobis et Ecclesie nostre dare et soluere tenebun tu r. P reterea cum adhuc multa loca deserta nostra habeat Ecclesia warmyensis. e t nos opporteat de alijs par- tibus homines aliquibus donis specialibus inuitare. prememoratis. Que. e t Co. ipsorum que legittimis successoribus conferimus ex gracia speciali. quod predicta bona filij. et nepotes eorum virilis

2) Sefct 58Ian!en*@ec.3) ©imfer*@ee.

Page 194: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

302 JW 174. [1315.]

sexus. e t non femine. ipsis filijs viuenlibus successione hereditaria debeant possidere. Si vero quod absit filij vel nepotes masculini sexus m oreren tur et nullus esset superstes. tune filie eorum dictam hereditatem possidebunt. ad hoc in signum gracie specialis con- ferimus supradictis. quod si rustici eorum . quos sub se locauerint. deliquerint. e t alias detenti non fuerint. e t si ad dicta bona redie- rint. quod Ecclesie aduocatus. ipsos iudicare debeat et ipsis de obuencionibus judiciorum partem terciam presentabit. De ipsis vero Quey. et Co. ac ipsorum heredes in hijs que ipsos tangunt. Judicium nobis et Ecclesie nostre in tegraliter reseruam us. Confe- rim us eciam supradictis ex speciali gracia et fauore. vt si aliquis rusticus sub eis m anens sine herede m oriatur. quod de hereditate illius que w lgariter d icitur P o l a y d e terciam partem habeant et nobis et Ecclesie nostre veniant due partes, apes vero si quas in term inis eorum inuenerint. illas sibi pro suis vsibus reseruabunt. In stagnis s y n s a r n e . et a u s c l o t e cum hamis et paruis retibus ad mensam ipsorum tanturn. non ad vendendum. ipsis et homini- bus eorum sub ipsis residentibus piscandi liberam contulimus facultatem. E t vt hec nostra collacio seu donacio pro vtilitate Ecclesie nostre facta, perpetuo inuiolabiliter perseueret presentem super hoc literam conscribi fecimus et nostri sigilli munim ine m andauim us roborarj. ac testibus subnotatis. videlicet. domino He y . plebano in H e y l s b e r c A l l e x a n d r o nostro tune temporis aduocato. Jo P a d e l u c h e . Jo. B e l y n . T u l e g e d e . S a w a r y c k e . et S y l i g e Prvthenis. ac alijs quam pluribus viris fidedignis. D a­tum H e l s b e r c anno domini. M°. CCC0.xv°. In Natiuitate beati Johannis baptiste.

Consideratis ig itur e t inspectis. meritis. e t fidelitate seruicio- rum plurim orum . nobis. et Ecclesie nostre. per prefatos. Myc o l . et suos antecessores. vt prescrib itur crebrius inpensorum . volen- tesque. ipsum Mycol et suos heredes legittimos in eisdem serui- cijs conseruare. neenon ad ipsa sem per reddere prompciores. fidem quoque. ac constanciam ipsius. Mychol diligencius atten- dentes. et ob hoc nichilominus. peticionibus suis, iustis et deuotis super hoc nobis directis. tam quam benem eriti. benignius inclinati. dictam collacionem et donacionem prescriptorum bonorum , sibi et suis veris heredibus legittime factam. approbantes. et Ratam. ac gratam habentes. de communi consilio e t assensu. nostri Capituli supradicti. presentis scripti patrocinio confirmamus. Cui in signum huiusm odi et R obur firmitatis perpetue. nostrum . ac ipsius Capi­tuli nostri sigilla duximus appendenda. Actum et datum in Castro

Page 195: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 175. [1315.] 303

nostro w r o u n b u r c in Octauis apostolorum Petri e t Pauli, anno domini. M°. CCC°. xxx° primo. Presentibus Religiosis viris fratre T y l m a n n o aduocato nostro P o g z a n y e . fratre O t t o n e socio ipsius. T h e o d e r i c o . ac N y c o l a o Capellanis nostris. E t multis aiijs fidedignis.

£>a8 Original ber erneuerten Urfunbe auf Pergament hat bie feljr be* fdjäbigten Siegel beS 23ifd(jof8 Heinrich SBugenap unb be« Somfapitels. S3on bem «Siegel beS SBiftfjofS läßt ftd) nur no$ eine SBifc^ofe igur mitbem ^aftorale in ber redjlen §anb erfennen unb bte ©udjftaben.........E.W AE----- ftiir ein befonbereS S33a^en ift fein 9taum gelaffen. — (Sinealte 2lbf<hrift ber Urfunbe finbet fidj im btfchöfl. 2Irdj. 3U ftrbg. im Liber privil. antiq. C. Nr. 1. fol. 102.

M 175.1 3 1 5 . 1 1 . l o t t e r n 6 e t . $ r a u e n f m r $ . — aSerfdjrcibung bea

©omfapitelß bon Cmnlanb über 5 2 H ilfen jum 5Dorfe © u g e n t j n . (2 )a 0 heutige © i t g n i c n e n bei SRefjIfacf.)

üftath ber Slbfcfjrift im $ßriö.*23u<h F. beö Somfa^itelS in ftrauenburg, fol. 5 8 -5 9 .

In nomine dominj am en Gesta hom inum ne per decursus tem porum obliuionis calumpniosa paciantur incomoda, Sapientum sagacitas ea non inprouide in scriptis adinuenit et testibus per- hennari Hinc est quod Nos H e n r i c u s prepositus H e r m a n n u s decanus T otum que capitulum ecclesie w arm iensis Scire cupimus vniuersos tarn presentis temporis quam futuri Quod nos communi et m atura deliberacione prehabita pensata in hec ecclesie nostre vtilitate proficua non solum presente sed inposterum affutura ad locacionem ville S u g e n y n w lgariter dicte deputauim us lta et duos mansos limitatos et signatos metis et granicijs infrascriptis Prim o videlicet incipiendo a granicia facta inter bona ville l a y s e n et Ciuitatis M e l z a k et ab ipsa procedendo ad graniciam et bona illorum de h e y s t e r n e t dicte Ciuitatis M e l z a k diuidentem de qua vlterius vsque ad graniciam In qua bona illorum de h e y s t e r n illo­rum de p u k h u s e n et hic iam dicte ville S u g e n y n se contingunt inuicem procedetur Ab hac quoque vlterius gradiendo ad grani­ciam bonorum pruteni R e g u n 1) dicti. de istaque ad primam graniciam reuertendo Ipsam autem locacionem Jure culmensi

1) Regim. B. unb E.

Page 196: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

304 JVs 175. rl315]

faciendam viris honestis J o h a n n i et N i c o l a o fratribus dictis de N u w e n k i r c h e n commisimus e t contulim us sub hac forma Quod idem Jo . et n i c o l . eorum que successores et heredes legittim i ra- cione locacionis de prefatis mansis qu inque mansos liberos et officium scultecie et super teutunicos minora Judicia cum mulctis ab ipsis euenientibus in villa prehabita Ju re hereditario perpetuo possidebunt Porro super pruthenos qualiacum que Judicia cum suis mulctis et super teu thunicos mayora Judicia nostro e t suc- cessorum nostrorum examini reseruam us e t vsibus adiecto dum - taxat de m ulctis ab ipsis mayoribus teuthunicorum iudicijs deri- uatis et receptis duas nobis et successoribus nostris partes adi- cimus e t data ipsis J oh . et n i c o . et eorum successoribus legittimis tercia parte residua Sic tarnen quod quam cum que in eisdem relaxandam duxerim us ab ipsis eciam sint indulta verum ne tri- b u a tu r errori facultas volumus non latere Quod de residuis m an­sis supradictis duos mansos liberos ville sepedicte pro vtilitate com muni contulim us Possessores vero reliquorum m ansorum cen- sualium a data presencium hoc est a festo Beati m artini confes- soris et pontificis nouem annis plenam libertatem a solucione census habebun t Q uibus integraliter reuolutis dimidiam marcham vsualis m onete e t num eri pro annuo censu nobis et nostris suc­cessoribus perpetuo singulis annis dabun t in bonis predictis ex- cipimus Tabernas molendina areasque et loca ad hec apta ea specialiter nostro et successorum nostrorum vsui subponentes ceterum que sepius recitata villa cum suis incolis ad parochialem Ecclesiam in M e l z a k dotacionis est nomine deputata e t asstricta perhenniter mansis liberis duobus exclusis Possessores residuorum quinquaginta m ansorum eiusdem ecclesie rectori legittimo duas m ensuras vnam siliginis et aliam auene de quolibet manso pro annona missali Singulis annis dare perpetuo ten eb u n tu r ln testi- monium omnium prescriptorum nostro sigillo subnotatisque testi- bus presens comrouniri fecimus Instrum entum Testes dominus J o h a n n e s in M e l z a k , dominus g o t f r e d u s in villa l e y s e n plebani f r i t z k o in m e l z a k M a r t i n u s in l a y s e n w a l t h e r u s in R o s e n g a r t e n Sculteti J o h a n n e s d e J u d e n d o r f Ciuis m e l z a c c e n s i s et quam plures alij fldedigni Actum et datum v r o w e n b u r g Anno dominj M°ccc°. xv° in beati Martini Episcopi.

SlBfdjriften audj im 2Ircf)tbe beö SDomfapitel« in grauen Burg, *ßrtoile* gten-Sßud? E. fol. 48—49, unb im ©elj. Streit gu ÄönigS&erg, ?ßrto.4B. B. fol, 45.

Page 197: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV3 1 7 6 . [ 1 3 1 5 ] 305

M 176*1 3 1 9 « 2 6 . S fc p D e m fc e r . S O t a t t e i t f c l t V g . — 25e6 .£>od)ineifter0

Ä o r l b o n $ r i e r Sd)enfung8=Urfunbe über ba0 Dor f9 te i ch en ba c b an ba0 -£)ofaital be© ^aupt(jaufe0 feine© Drben0.

2tu8 ben 9teuen <ßreujj. <ßrob.-33lättern, anb. 5°f9e» 25-1- ©-340—341.

Nos frater K a r u l u s d e T r e u e r i Ordinis hospitalis Sancte Marie Theut. Jerlitani Generalis Magister, Notum facimus vniuersis presentibus et fu turis, Quod de m aturo nostrorum Officiatorum et seniorum fratrum consilio conferendam duximus nostram villam R y c h e n b a c h dictam cum Centum et Quindecim Mansis ibidem a nostris fratribus iure Culmensi Iocatam, nostro et Ordinis nostri Capitalis domus h o sp ita li1) ab ipso perpetuo possidendam , Qua- tenus egenis ad illud confugientibus vberior elemosina et debili- bus ibidem continue langw entibus queuis sibi necessaria prestante domino largius m inistrentur, Yolentes ita videlicet vt de predictis Mansis ad dotem Ecclesie in villa eadem ad honorem beati Ma- thei constructe quatuor mansi liberaliter ex nostra donacione per- tinean t, E t quod reliquorum m ansorum honestus vir h e n r i c u s eiusdem ville Scultetus e t sui heredes legittim i vndecim mansos libere debeant perpetuis tem poribus possidere, De residuis autem mansis vniuersis possessores eorum qui pro tem pore fuerint vnam marcam denariorum vsualis m onete et quatuor pullos de quolibet manso a proximo Natiuitatis domini festo post annum incepturi tune et deinceps in eodem festo singulis annis predicto nostro hospitali soluere tenebuntur. Ad hec possessores eorundem m an­sorum de quolibet aratro vnam m ensuram Tritici et vnam siliginis e t de quolibet vnco vnam m ensuram Tritici eidem hospitali quo- uis anno soluere sint astricti. Adicimus eciam statuentes quod si in supradictorum Centum et quindecim mansorum mensuracione processu temporis contingente quispiam defectus forsan com pertus fuerit, idem de bonis ad domos C r i s b u r c h scilicet et E lb i n - g u m pertinentibus equaliter suppleatur. P reterea predicto henrico e t suis heredibus in bonis prefatis contulimus minora iudicia,

1) 2Bel$e8 §ofaitat Ijter gemeint fei, ob baS gum &. ©eijl in ®I6tng ober ba« tn üflartenburg, bariiber öerglet$e man g. Reumann, bie ©d&enlungS* Urfunbe über 5teid)enbad), bom 3. 1315 in ben 9t. 5ßr. <ßrob.#93I. anb. ftotge. 93b.I. © .321—349, nebft SBotgt’S ©egenbemerfungen, a. a. D. @.350—354. Xöppen, iß.*com . ©eogra$|te. @.192. 2lnm. 835.

20

Page 198: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

306 M 177. f 131 G. |

maiora nostro et fratrum nostrorum examini reseruantes. Sic ta ­rnen vt quidquid de iudicialibus mulctis vel emendis indulgendum duxerim us, ab ipsis eciam sit indultum , verum de mulctis aut emendis, quas relaxare noluerim us, idem henricus et sui heredes terciam partem percipient, duabus nostro hospitali sepedicto par- tibus applicatis. Porro prenom inato henrico ac suis heredibus in supradicta villa Rychenbach vnam tabernam libere possidendam contulim us, Reliquas tabernas atque denarios custodiales nec non loca pro molendinis ap ta, simul et queuis seruicia ibidem fieri consueta e t generaliter alias a predictis vtilitates inibi nostri se- pedicti hospitalis comrnoditatibus reseruantes. In quorum omnium m unim en et memoriam perpetuam nostrum Sigillum presentibus est appensum. Testes autem horum sun t F rater w e r n h e r u s Magnus comendator, F ra ter f r i d e r i c u s d e w i l d e n b e r g hospi- ta larius, F rater L u t h e r u s d e B r v n s w i c h D rapparius, F ra ter J o h a n n e s s c h r a p e T hezaurarius, F ra ter H e l w i c u s subhospi- talarius e t alii plures ordinis nostri fratres. Actum et datum in Castro Sancte Marie, Anno domini Millesimo Trecentesimo Quinto- decimo in O ctaua beate Elyzabeth.

2>a8 Original auf Pergament mit bem «Siegel beö §ocfymeifter8 im ©tabkStrdjitoe gu Elbing. Äapfel II. 9tr. 27.

M 1 7 7 *1 3 1 6 . 2 8 . S u t t i . & e iU b e t# . — &erfd)ieibung beö ©ifctjofö

Qrbe rf ja r b bon ßrm lanb über bie 9Jtüf)le Ä r a u f e m ü f ) l e .9la<$ ber Slbfdjrift') im lib. privil. antiq. be8 bifd&öfl. 2lrdjto8 in grauenburg,

C. 1. fol. D.In nomine domini amen Nos E b e r h a r d u s miseracione di-

uina warm iensis Ecclesie Episcopus Notumfacimus vniuersis et singulis presentibus et futuris presentem paginam inspecturis Quod nos pro bono et utilitate Ecclesie nostre G e r h a r d o mo-

1) Ueberfdjrift: „Litera super Molendino in Crusemol“. — 2)ft SStfcfyof © ta n ie la u s £ o f t u 8 erneuerte bie 93erfd)reibung am 6. 2Jtärg 1555. — 2lr* nolb öon 2) a ttein , Somprobft »on Ermlanb, ertoarb bie SKü le burdj Äauf unb überwies btefelbe 1438 mit ©eneljmigung beö 23ifcf>of8 bem §ofpttal in © uttftabt, beffen S3orflef)er fie mit einem 5ßa$tmiitter befefcten. 2>ie 9ia$folger beffelben oertDeigerten bem ^ofpital bie iljnen obliegenben $ flirten unb erhoben Eigent&umöanfprüc e, tourben aber bamit abgetoiefen. (©enteng Dom 10. 3auuar 1574.) $arauf tvmrbe bie SRIiljle in Erbpacht auägetyan unb ber @rb£ä<$ter

Page 199: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 178. [1316.] 307

lendinario verisque suis heredibus e t legittim is successoribus locum molendini in aqua que decurrit in ter S u r n i n o s e t campum dictum S w o b e n 2) pro molendino cum vna rota pro suis vsibus conferendo et taberna ibidem facienda et habenda quindecim Ju- geribus Campi sibi in vicino iacentibus et prato sibi iam assignato perpetuo contulim us Jure hereditario possidendum Ita tarnen quod antedictus G e r h a r d u s et heredes sui ac successores legittim i de dicto Molendino e t taberna necnon Jugeribus e t prato prius dicto tres Marcas denariorum usualis monete In festo sancti Martini Episcopi annis singulis nobis soluent Et vt hec nostra donacio pro vtilitate Ecclesie nostre facta sem per m aneat inconwlsa p re­sentem super hoc litteram conscriptam nostri sigilli munim ine roboratam sibi dedim us pro testim onio et cautela Testes vero sun t hij dominus H e i n e m a n n u s plebanus in H e i l s p e r g dominus C u n r a d u s plebanus in G l o t t o u i a J o h a n n e s w i l d e n b e r g T y l o scultetus de G l o t t o u i a in villa Theutonica et J o h a n n e s gener ipsius ac alij quam plurim j viri fide digni. Datum et actum in castro nostro H e i l s p e r g per m anus domini S t e p h a n j nostri Capellani tune temporis. Anno dominj M° ccc° xvj° in vigilia bea- torum petri et pauli apostolorum .

1 7 8 .

1 3 1 6 . 1 3 . 3 u l t . — Serföreibung beö SBifdjofö( £ b c r f ) a r b bon ßrm lanb über bie Anlage beß £>orfö S e n e rn bei SBormbitt.

9ßa$ ber lbfd?rift') int liber priv. antiq. be« 58ifc . 2lrd). gu grauenburg, C. Nr. 1. fol. 35.

In nomine domini amen. Nos E b r h a r d u s miseracione diuina W arm iensis Ecclesie Episcopus notumfacimus vniuersis e t singulis

übernahm als Sanon bie Lieferung bon jährlich 120 ©Reffet Sioggen an ba« ^ofpital unb aujjerbent bie (Sntridjtung ber §errft$aftlid;en Abgaben. (SSerft rei* bung botn 29. SWat 1587. SBergl. SBifdjöft. Strdjib grauenburg, A. Nr. 3. fol. 67 unb lib. priv. nov. C. Nr. 3. fol. 330.)

2) 3e£t 5)orf ©djrouben, Ätrdjfyiel« ©lottau.1) 35ie Ueberfdjrtft lautet: „Litera ville Benern“. — S)*e Ortfieinibotyner

Iauften am 9. gebr. 1353 nocty 4 §ufen Uebermajj, bie ftdj gtöifd en ben ©iJrfern SSenern unb greimarft borgefunben batten, bon bem 9Zotar £ ito © perltng unb bem btfc$öfltd;en Äammerbtener S i lo an, benen fte urfarüngltcb beriteben waren. (33erfd)r. beä SBifdjofö 3oljanneß I »om obigen $atum. SSifd?. $lrdj.

2 0 *

Page 200: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

308 M 178. [1316.]

presentibus e t futuris hanc paginam audituris uel v isuris, Quod nos pro bono et vtilitate Ecclesie nostre W arm iensis, adhuc heu nimium desolate, honesto viro et discreto, O t t o n i de V i s c h o u i a , verisque suis heredibus et legittim is successoribus, lx Mansos in campo D i s s e m e n , et campis adiacentibus, p rou t sibi ipsosm en- surari fecim us, in latum et in longum debita m ensuracione, et cum tercia Judiciorum maiorum et Minorum ad manum et ad collum se extendencium , Ju re Culmensi perpetuo, ac a festo Na- tiuitatis domini nostri proximo nunc venturo ad decem annorum spacia libere contulim us possidendos, Ita tarnen u t expleta dicto- rum annorum libertate Idem O t t o , verique sui heredes, et legit­timi successores nobis et Ecclesie nostre, in festo Natiuitatis domini nostri supradicto, de quolibet manso dimidiam marcam denariorum monete vsualis, sic quod se census M ansorum vltra hec non extendat, Annis singulis dare, et soluere tenebuntur, ex- ceptis Sex mansis, quos antedictus O t t o e t heredes sui legittimi titulo locacionis perpetuo libere possidebunt, Exceptis eciam iiijor Mansos quos pro dote liberos Ecclesie assignam us, cum Ecclesia construi e t haberi po terit, O m nipotentis dei gracia suffragante, de agris ibi excultis inuentis, videlicet sex Mansis et Septem Ju- g eribus, sepedictus O t t o e t heredes sui legittim i, transacto e t completo. v°. anno dabun t plenum censum , videlicet dimidiam marcam denariorum vsualis m onete, u t superius continetur, pre- terea u t argum ento rei pateat manifesto, quod Nos u t tenem ur Ecclesiam nostram intendim us prom ouere, nec hoc alio modo fa­cere possum us, nisi u t ad loca deserta aliquibus donis preroga- tiuis homines inuitem us, Sepediclo O t t o n i et heredibus suis legittimis, in eisdem mansis vnam tabernam contulim us construen- dam de qua nobis annis singulis, duo talenta Cere term ino ante- dicto dabun t et soluent que M arphunt w lgariter nom inantur, Et ad hoc vnum M olendinum , si haberi ibi poterit construendum conferim us, de quo nobis et Ecclesie nostre post annum quando

grauenfcurg, lib. priv. antiq. C. 1. fo l.38.) — Bifdjof £einrid j III. »erlief bem 2)orfe 12£ufen Sßalb. (S5erfcf;r. toom II.Koto. 1375. 21.a.D . fol. 36.) — SBeitere 4 §ufett Uefcerntafj fjatte Bifdjof Hermann einem getroffen Seonljarb © la s toerlieljen. @ie toaren tx>üft getoorben unb toerlaffen, unbBifc()of 3>oIjan* ne« III. üBerroie« fte barauf bem @d)uljen unb einigen Bauern in Benern. (Berfcfyr. toom 18. SDiat 1422 a. a. D. fol. 43.) — ©nbltcty erteilte ber Btfdjof 9Ji artin Sronter unterm 1. 2lugufl 1584 bem Drte eine neue Berfc reifcung, ml«$e toon ben früheren in einigen fünften a&tteic$t. (21. a. £>. C. 3. fol. 125.)

Page 201: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 179. [1317.J 309

molere incipiet, term ino antedicto, denariorum vsualis m onete annis singulis dabunt e t soluent vnam m arcam , Item in signum fauoris et gracie specialis prem em orato O t t o n i , verisque suis heredibus e t successoribus legittim is, ac hom inibus residentibus inibi, in lacubus nostris adiacentibus pro mensa sua, non ad ven- dendum , liberam conferimus facultatem , E t si casu aliquo inopi- nato, aliqua fera siluestris per homines ibi manentes u t sepe con- tingit, m actare tur, quod de hoc ipsis nullum debeat penitus preiudicium generare, Adicimus quoque hanc clausulam sibi, et pauperibus hom inibus ibidem m anentibus, u t credim us com peten- tem, quod si post aliquot annos, sepius dicti Ix mansi fuerint m ensurati, si plus inuentum fuerit, quam lx mansi supradicti quod illa superfluitas sine omni preiudicio in granicia que est versus v i l l a m h e i n r i c i debeat am putari, si vero minus inuentum fuerit, quam Ix m ansi, tune ille defectus circa eandem graniciam u t supradixim us, debet addi, E t u t hec nostra donacio pro vtilitate Ecclesie nostre facta, feliciter e t inuiolabiliter perseueret, p resen­tem super hoc litteram conscriptam , nostri Sigilli appensione et munimine, ac testibus subnotatis qui huic facto aderan t, fecimus roborari, videlicet, domino H ey(nem anno) plebano in H e i I s b e r g domino B a r t o l o m e o plebano in v i l l a A r n o l d i , domino C(on- rado) plebano in G l o t t o w , O t t o n e d e R u s s e n , A r n o l d o nostro fra tre , Jo(hanne) d e W i l d e m b e r g , Jo (hanne) scultetoin H e i l s b e r g , H e r m a n n o d e S w e n k i t e n e t alijs quam plu-ribus viris fidedignisD atum H e i l s b e r g , annodom inj M°ccc°.xvj°. in festo Sancte virginis M argarethe.

J\? 179*1817. 12. Suitf. £$?<tuettlmrg. — ©erfdjreibung bcö Dora-'

fapitclö bon drmlanb über 40 .gmfen $u einem Dorfe auf bem gelbe©letoiöfe. (DaS Dorf f t l eefelb, Äircfjfp. ^cinrlfau.) .

ber Sttförift!) im <ßrib.*$. F. bes ©omfapitel« in grauenfcurg, fol. 1 6 -17 .

In nomine dominj am en Nos H e n r i c u s prepositus H e r ­m a n n u s decanus to tum que w arm iensis ecclesie capitulum V ni­uersis tam presentibus quam futuris publice protestarnur quod annuente e t consenciente venerabili in christo patre et domino

1) SOftt ber SRanbfeemerfung: „Cleueld“.

Page 202: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

310 M 179. [1317.]

nostro domino E b i r h a r d o predicte ecclesie w arm iensisEpiscopo viro discreto H e r m a n n o M a l a c h i n dicto In campo G l e w i s k e vocato pruthenice et nem oribus contigue circum iacentibus xl man- sös ad locandum sub gubernacione Juris Culmensis duxim us con- ferendos de quibus xl mansis eidem herm anno et suis heredibus vel successoribus legitimis. iiijor mansos liberos Officium scultecie siue Judicium et medietatem vnius Taberne in predictis. xl. m an­sis pro locacionis labore dedim us Jure hereditario possidenda Ita tarnen quod mayora Judicia ad manum vel ad collum se exten- dencia advocati nostri examini reseruam us et eorundem Judicio- rum mayorum m ulctas vel em endas ante solucionem earum quando- cunque in totum rem ittere uel in parte relaxare ex nostro pen- debit arbitrio. Sed quidquid de em endis talibus accipiemus de hoc predicto herm anno et suis heredibus uel successoribus partem terciam dabimus duabus partibus vsibus nostris reseruatis. Mi- nora vero iudicia que iiijor solidos non excedunt Sepedictus h. et sui heredes uel successöres iudicabunt e t in toto suis vsibus ap- plicabunt. P reterea tabernatori taberne predicte nec brasium fa- cere nec cereuisiam braxare licebit absque nostra speciali Iicencia nec alibi quam in ciuitate noslra M e l s a k ea audeat com parare. Insuper adicimus quod de om nibus aliis mansis exceptis predictis iiijor mansis sculteti Incole e t possessores eorum de manso quo ­libet dimidiam m archam denariorum vsualium m onete annis sin­gulis nobis soluent de huiusm odi census solucione octo annorum libertatem concedentes Itaque a festo beati m artini Episcopi proxime venturo ix annis integre decursis prim um censum soluere teneantur. Ceterum limites sepedictorum . xl mansorum taliter de- signamus. Incipientes in quadam granicia signata in metis ville nostre h e n r i c h o w e versus lacum T h a u t 2) dictum et contigue iuxta eiusdem et xxx m ansorum 3) E r n e s t i Advocati nostri limi- tes usque ad metas ciuitatis nostre M e l z a k protendim usA binde vero usque ad aciem bonorum eiusdem ciuitatis versus campum w o y n i t e n et ulterius ad quandam quercum paruam signatam in monte iuxta stratam publicam Deinde versus lacum predictuni t h a u t linialiter usque ad equalem prime parietis longitudinem Demum iuxta lacum T h a u t ex opposito et primo dictam grani-

2) Sefct geroöljnlidj ber „Kleefetber @ee" genannt. Ser SRame ifl nocfy er» galten für ben um ben @ee liegenben Königlichen ftorfl, getoöljnftd) „Saftet« SBalb" genannt.

3) 3ft ba« heutige ©onnenfelb. 35gl. 9?r. 230.

Page 203: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 1 8 0 . | 1 3 I 7 . J 311

ciam redeundo sic quod infra iam dictas granicias. xl inansi ple- narie includantur Ad hec loca pro molendinis apta cum ortis et curijs conpetentibus infra sepedictos xl. mansos nostris vtilitatibus reseruam us Vt autem hec predicta robur perpetuum obtineant presentem literam dedimus Sigilli nostri munim ine communitam Datum in C a s t r o d o m i n e n o s t r e apu t Ecclesiam kathedralem Anno domini M°. ccc0 xvij0 ij° Idus Ju n ij. '

SlBfd riftcn aucfp im Ardjitoe be« 2)omfa£itel0 in grauenburg, <|3ribü legien*S3u($ E. fol. 13—14, unb im ©elj. Ardjto gu Königsberg, ritoit.» Sud; B. fol. 13.

J t ä 1 8 0 .

1317. 39. 3uitt. Jruueitburfl. — &erfd)reibung befl Dom? fapitelö bon (Srmlanb über 5 1 £)ufen jum D orfe o f e i i g a r t e n 1).(ß ird )fo . 8at)fe.)

9?ad) ber Abfd&rift im $riöilegien*93uc$ F. beS ©omfapitels in ftrauenburg,fol. 37—38.

In nomine domini am en Gesta mortalium ne decursu tem- porum per obliuionem detrahan tu r in irritum racionis circumspecta sagacitas ea que sun t tem poribus duratura longeuis non inprouide scriptis indagauit et testibus perhennari Nos igitur H e n r i c u s prepositus H e r m a n n u s decanus Totum que capitulum warm iensis ecclesie vniuersis et singulis presencium noticiam habituris lique- fieri manifestius et constare conam ur quod nobis presentibus et consencientibus Honestus vir G e r h a r d u s dictus d e m a r w i t z quondam ville K i r s u e l t Scultecie et locacionis officia in villa nostra R o s e n g a r t e n dicta w lgariter que ad viros prouidos W a l t h e r u m et J a c o b u m fratres empcionis titulo peruenerant Ab eisdem Wal. e t Jaco. fratribus em it pro certa summa pecunie sibi suisque legittimis successoribus Jure hereditario perpetuo pos- sidenda Ad villam yam tactam sub Jure culmensi expositam pri- mordialiter et extructam et inantea perhenniter sub eodem cul­mensi staturam iure deputauim us vnum et quinquaginta mansos quorum mansorum prefati Gerh. suique legittimi successores quin­que mansos liberos locacionis racione perpetue hereditarie possi-

1) Erneuert rourbe bie SSerfdjreibung am 2. October 1500. $riö.»SBudj F. fol. 220.

Page 204: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

312 M 180. [1317.J

debun t presidebunt et in villa pretacta m inoribus Judicijs super teuthunicos e t mulctas ab hijs deriuatas se iiijor extendentes ad solidos. suos applicabunt ad vsus Sed mayora iudicia nostro ad- uocato sub iacebunt examini Ita quod de mulctis ab hijs iudicijs descendentibus e t receptis ipsis dabim us terciam partem duas partes residuas nostros reseruantes ad vsus Adiecto quod quid- quid in hijs m ayoribus m ulctis siue Judicijs indulgendum duxeri- mus ab eis equanim iter sit indultum Porro de molendino et taberna in sepedicta villa jacentibus ac per nos sibi perpetuo in hereditacionem possessionem rite collatis vnam marcham denario­rum vsualis m onete e t nüm eri pro annuo censu singulis annis In festo beati m artini confessoris et pontificis dare perpetue tene- b u n tu r Ceterum de mansis xl et vj superstitibus incolis ville pre- dicte pro vsu e t vtilitate communi liberum perpetuo contulimus vnum mansum. possessores. xl et v. mansorum residuorum j m ar­cam denariorum m onete usualis et num eri pro annuo censu sin­gulis annis in festo beati m artini annotato superius nobis nostris- que successoribus perpetuo soluere sint asstricti Volumus insuper u t excepto manso pro communi vtilitate ville deputato possessores aliorum l te m ansorum suo plebano legittim o singulis annis de quolibet manso vnam m ensuram siliginis et vnam auene m ensu­ram pro annona missali dare perpetue teneantur In quorum omnium memoriam et incorruptibilem firmitatem hanc litteram nostro sigillo e t subnotatis testibus volumus com muniri Testes sun t domini J o h a n n e s Ciuitatis m e l z a k G o t f r i d u s ville Lay- s e n plebani E r n e s t u s noster aduocatus f r e d e r i c u s i n M e l z a k M a r t i n u s in l a y s e n H e n r i c u s i n h e n r i c h o w H e n r i c u s i n p u c h u s e n Sculteti et quam plures alij fidedigni Datum v r o w e n - b u r g . in loco nostre cathedralis ecclesie presentibus dominis Ca- nonicis b e r t o l d o Scolastico H e n r i c o dicto d e W o g e n a p Custode Magistro n y c o l a o dicto de d a i n i s cantore A l b e r t o quondam plebano in M a r i e n b u r g Magistro A r n o l d o prehabito J o h a n n e plebano in B r u n s b e r g J o h a n n e plebano in H o l l a n t et pluribus alijs fidedignis non lesis Anno Incarnacionis do­mini M° ccc0 xvij0. in die festo beatorum Petri et Pauli Aposto-

« lorum etc.

2I6fdjriften au$ im Strctyib be8 2)omfa*ntel8 tn ftrauenfcurg, ^ribtlegien* Sud) E. fol. 31—32, unb im ©ef). 2Irdjito gu ÄtfnigSfcerg, $rfotIeg.4B. B. fol. 30.

Page 205: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 1 8 1 . [ 1 3 1 7 . ] 313

M 181.1317. 13. iOctobet. £$r<Uteitfcltrg. — Serfdjreibung beß

DomfapitelS bon Srm lanb für . f t e i n r i d ) b o n 9Rad>t pi ^ über I H ^ u f e n 1) an bem glufje 9BaIfcf) bei bem D orfe SQufen .

2tu« bem O rig inal im ©e$. 2lrc$ito 3n Äöntgöberg, ©ctytebl. XXV. 9tr. 1.

Nos H e i n r i c u s prepositus H e r m a n n u s decanus, Totum que W armiensis Ecclesie Capitulum. Omnibus tarn viuentibus quam victuris tenore presencium volumus esse notum , Quod aduerten- tes zelum et affectum promocionis continue Honorabilis e t Reli- giosi viri fratris H e i n r i c i d e G e r a Commendatoris prouincialis Terre Culmensis, quibus dum esset Commendator domus Elbin- gensis, nostris et Ecclesie nostre vtilitatibus et promocionibus in n iteb a tu r2), Considerantes etiam prefate Ecclesie nostre vtilitatem non modicam in eius promocione consistere, Ideoque volentes zeli et affectus predictorum scintillas vberius accendere accensasque recompensacionibus decentibus enutrire. Ad eiusdem fratris H(einrici) d e G e r a instancias, annuente e t consentiente venera- bili in christo patre et domino nostro domino E b e r h a r d o Eccle­sie W arm iensis predicte Episcopo, Honesto viro H e i n r i c o d e M a c h w i t z e t suis heredibus legittimis Mansos Q uatuordecim in campo G l e b i s k e n iure Culmensi contu leram us, Quos Q uatuor­decim mansos dum postea in locacione Campi R u d i c u s impedi- m entum nobis afferrent iam dictus. H (einricus) d e M a c h w i t z ad nostram requisitionem pro Sedecim Mansis in campo Tristin dicto nobiscum voluntarie com m utauit, Nos uero eosdem Sedecim mansos eidem Heinrico de Machwitz et suis heredibus seu suc­cessoribus legittimis iure Culmensi contulimus perpetuo possiden­dos, Ita videlicet, quod sepedictus. H. e t sui heredes au t succes­sores legittimi annis singulis in festo beati Martini Episcopi, vnum

1) 3m ^ribilegienbud>e F. mit ber Ueberfdjrtft: „Appelowe“. — ®aö ©ut war foäter&in an ba« Domfapttel gurücf gef allen, reelle« batoon 8 $ufen an bie 2>orffc$aft SSufen tierlielj. (93erfdjr. bom 2 1 .3anuar 1531. $rito.*S. C. fol. 13.) (Sine nochmalige 3Serfd&r. über bie gebauten 8 #ufen gu ®rbre$t erfolgte am 4. 9totobr. 1613. ($rito.*S. G. fol. 14.) ®nblt$ tauften bie Säuern in SBufen nocb 2 £>ufen Uebermafjlanb, bie ftcf) bon Sippelau bei bem ©ute Sffiölten öor* gefunben Ratten, bon bem ©omfapitel für 500 leiste SKarf, unb würben irrten biefe, wie jene a$t, gu culmifcfjem 9tec$te öerfc rieben. OPrito.»®. H. fol. 90.)

2) Sergl. «Boigt, ©efö. 5ßr. Sb. IV. @.312. 2fom. 3.

Page 206: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

314 JW 182. [1317.J

lapidem Cere loco seruicij, et de aratro quolibet mensuram vnam Tritici et siliginis vnam, et de vnco quolibet mensuram vnam Tritici, e t preterea in recognicionem dominij Coloniensem dena- rium vel vsualis Monete Sex denarios soluere tenebuntur. Insuper predictos Sedecim Mansos taliter lim itam us, Incipientes vbi gra- nicies ville W o s n in superiori parte aquam W a l s k e dictam contingunt, abinde latitudinem vsque ad angulum vbi bona ville B e r t i n g e n et ville iam dicte W o s n coniunguntur lineariter pro- tendendo, longitudinem iuxta parietem predicte ville B e r t i n g e n lineariter et directe, et ex opposito per ascensi^m aque W alske circa litus vsque ad quantitatem Sedecim M ansorum fecimus fnensurari. Porro cum prop ter p lerum que zabulosum fundum , in Tristin agri adeo fertiles sicut in campo Glebisken informari nequeant, prospeximus etiam quantum ad hoc per commutacio- nem huiusm odi condicionem Capituli fieri meliorem. Ceterum se- pedicto. H. de M achwitz piscandi in lacu T a u t cum instrum entis minoribus ad vsum mense tantum m odo ex gracia speciali. libe- ram dedimus facultatem. H uius rei testes su n t, A l e x a n d e r de B l u d o w e , O t t o d e R u s s e n , Th(eodericus) dictus B u c h , H e i n r i c u s f l a m i n g u s . J o h a n n e s D o b r i n e t quam plures alij fide digni Datum V r o w e n b u r c h in Ecclesia nostra kathedrali. Anno domini Millesimo. Trecentesim o. Decimoseptimo. iij0. Idus Octobris.

Original auf Pergament; ba$ ©tegel fehlt. 2tbfTriften im Slrthttoe beä2)om!a}>iteI$ in ftrauenBurg, $rfo.*SB. F. fol. 69—70; E. fol. 57, unb im ©e^. 21r<$. in ÄönigSb. 93riti.*93. B. fol. 55.

M 182.1317. 15. &ctobe?. 3?aueitfeltr$. — 93erfd)reibung beö

DomfapitelS bon Srm lanb für d l i fa b ei l ) , Söitttoc @ o n r a b ’ § b o n © u b a u , über 6 freie -frufen im D orfe ^ ) o l ) e n b o r f (Äird)= foieß Jo lföb orf).

9tfach ber Slbfdjrift im <ßrtto.*$8. F. be« 2)omla£iteI§ in ftrauenburg, fol. 61.

In nomine domini am en Nos H e n r i c u s prepositus H e r ­m a n n u s decanus Totum que warm iensis Ecclesie Capitulum Ad vniuersorum noticiam tenore presencium cupim us peruenire Quod cum locacio ville nostre H o e n d o r f p rop ter situm ineptum et mansorum paucitatem non posset proficere nisi xij mansi quon- dam C(onradi) S u d o w e dicti eidem locacioniadderenturH onesta

Page 207: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

J V ? 1 8 2 . M 3 1 7 ] 315

e t prouida m atrona E l i z a b e t h yam dicti c o n r a d i quondam Belicta predictos. xij mansos de quibus nobis annuatim nomine census tres marchas denariorum vsualis m onete so luebat, pro vj mansis a censu liberis in predicta locacione secundum situm so- litum villarum in Campo quolibet per ipsam eligendis voluntarie com m utauit Quos quidem. vj. mansos domino J o r d a n o nostro concanonico l u c h t o n e sculteto et pluribus locacionis prefate in- colis presentibus predicta domina E l i z a b e t h acceptauit pariter et elegit, Consenciente ilaque venerabili in christo patre e t domino nostro domino E b i r h . episcopo predicte ecclesie w arm iensis ac- cepta resignacione. xij. mansorum supradictorum a sepedicta m atrona Elizabeth et suis heredibus Eisdem scilicet Eliz. et suis heredibus in recompensam. vj. mansos supradictos contulimus Jure culmensi a censu liberos perpetuo possidendos E t quia in sepe- dictis vj mansis p ropter permixtionem eorum et situm communem inter alios mansos locacionis supradicte discretum Judicium et separatum haberi comode non po terit Id circo de Judicio taliter m oderamus quod E. predicta e t heredes eius coram Aduocato nostro contra se agentibus respondebunt nisi fuerit de dampnis paruis familie pecorum au t alijs com m unitatis ville negocijs qui- buscum que quia in hijs conformes vicinis eos fore expedit Sculteti Judicio subiacebunt Testes huius rei sun t W i l h e l m u s d e B e r n - h a r d i s d o r f J o h a n n e s d e m e l z a k G o t f r i d u s d e l a y z e n Plebani A l l e x a n d e r d e B l u d o w Aduocatus noster J o h a n n e s d o b r i n et quam plures alij fldedigni Ad mayorem autem certi- tudinem presentem litteram dedimus Sigilli nostri munim ine robo- ratam Datum jn v r o w e n b u r g apu t ecclesiam nostram kathedra- lem Anno domini M°. ccc°. xvij0 Idus octobris *).

2lbfdjriften cmd& tm 2lrc§ib bes 2)omfa£itelS in grauenburg, <ßrtb.=-s0. E. fol. 50, unb im ©elj. Irtfytü tn Königsberg, $rib.*33. B. fol. 46.

1) 3)ie tbfd rift im $ribtleg.=§Bm$ B. ließ baö Saturn: A. D. M. ccc. x. Septimo Idus Octobris. 2)a ber Ijter als berßorben genannte Sonrab bon ©uboto e nocb 2 .3ult 1312als3euge aufgefityrttoirb(f. 9tegeß.), folannbie«2)a* tum nur fo beßimmt toerben, tote es in ber Ueberfc rift gegeben.— 2)aS 3)orfS= ^rtbilegium erneuerte baS 2)om!a^itel am 15.9?ob. 1583. (3)omfap. 2lr<$. grbg. 5rib.»33. D. fol. 5.)

Page 208: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

316 JW 183. [1317.J

JVS 183*1 3 1 7 . 2 2 . 9 f o t o e i t t ! > e r . 4 & e t l$ fc e ? g . — Serfdjreibung beö

© ifd jo fö ( S:ber l )arb bon ©rmlanb für ben sßreufjen * ß r a t ) b u ^ über jtoel -frafen auf bem gelbe 8 a u f in 6.

9?ad& ber Sttbfd&rift1) einer (Srneuerung bom 11. 3funt 1328 im lib. privil. antiq. be8 93ifdjöfl. Strd ibö ju grauenburg, C. 1. fol. 8.

In nomine domini amen. Nos J o r d a n u s dei gracia et apo- stolice sedis prouidencia w arm iensis Ecclesie Episcopus, om nibus et singulis presentibus e t futuris hanc literam intuentibus volu­mus esse notum , quod in nostra presencia e t testium subscripto- rum , S c h r o i t e homo noster, quandam literam vero sigillo vene- rabilis patris domini nostri E b e r h a r d i pie memorie predecessoris nostri sigillatam non cancellatam non rasam nec abolitam pro- duxit e t p rotu lit in hec verba.

In nomine domini amen. Ad perpetuam rei memoriam noue- rint vniuersi, presentem paginam inspecturi, quod nos E b e r h a r ­d u s diuina miseracione W arm iensis Ecclesie Episcopus pro bono ac vtilitate Ecclesie nostre, adhuc heu nimium desolate p r a y - b u t z prutheno huius Iitere exhibitori verisque suis heredibus et legittimis successoribus, in campo l a u k i n s w lgariter dicto, duos vncos quos aduocatus noster a l l e x a n d e r eidem dem onstrauit a seruieijs rusticorum liberos, contulim us sub hac forma, quod ipse P r a y b u t z et heredes su i, ac legittimi successores, de iamdietis duobus vncis, nobis et Ecclesie nostre cum vno equo com petenti, e t viro arm ato secundum huius te rre consuetudinem , hoc est in Brunea e t ceteris armis, seruire debeant, sine omni contradiccione quandocunque super hijs fuerint requisiti. preterea idem p r a y ­b u t z , e t heredes su i, de quolibet vnco vnam m ensuram Tritici et custodiales, p rou t jus terre exigit, e t requ irit, et de seruicio equi supradicti, vnum talentum cere, duarum m arcarum ponderis et vnum Goloniensem denarium uel sex Gulmenses in festo sancti Martini annis singulis nobis e t Ecclesie nostre dabun t e t soluent occasione aliqua non obstan te , adicimus eciam u t idem p r a y ­b u t z e t heredes su i, m ensuras suas decimales in Castro H e i l s - b e r g possint e t valeant p resen tare, ex speciali gracia e t fauore. In cuius facti et rei memoriam presentem literam super hoc con- scriptam, sibi dari fecimus, nostri Sigilli m unim ine, et subnotatis testibus ro b o ra tam , videlicet A l l e x a n d r o nostro tune temporis

1) Ueberfdjrift: „Priuil. Prutheni Schroyte“.

Page 209: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

M 184. fl Bl 8.] 317

aduocato Jo . P a d l u c h o n e S i b o c h o n e W i l h e l m o S p e r l i n - g o n e , a l b e r t o R u t h e n o , T h e o d e r i c o filio fratris nostri, t ay- s o t h et p o s s i a n c h o n e Camerarys nostris et alijs quam plurim is fidedignis. D atum in Castro nostro H e i l s b e r g Anno domini M°CCC°xvij°. in die Beate Cecilie virginis, per manum domini T i l o n i s nostri tune tem poris Capellani.

Nos vero propter constanciam sue fidelitatis expertam pluries predicto s c h r o y t e et nepotibus suis, G e d e t h e A n n e y d e , G a n s e T o l l oc l a u s , et heredibus ipsorum legittimis prefatos duos vncos contulim us e t donauim us, Jure hereditario possiden­dos Ita u t de ipsis nobis et Ecclesie nostre deseruiant, secundum formam superius adnotatam . In cuius rei testim onium hanc literam ipsis dedimus, nostri Sigilli m unim ine roboratam . Actum et datum in Castro nostro H e i l s b e r g , in die Beati Barnabe apostoli Anno domini M° CCC0 xxviij0. presentibus dilectis nobis in christo fra- tribus dominis Jo(hanne) decano Jo(hanne) cantore canonicis nostris, fratre f r y d e r i c o d e l i b e c e l l e aduocato nostro. J o ­h an n e ) sculteto Jo(hanne) sartore, e t l a u r e n c i o ciuibus nostris in h e i l s b e r g , A l b e r t o R u t h e n o , T h e o d e r i c o Capellano nostro, e t m ultis alijs.

M i m .

1 3 1 8 * 1 5 . 3 u t t t . &eiUbev$. — V e rtre ib u n g be8 © ifa o fö ( E b e r l j a r b bon ©nnlanb für mehrere Sßreujjen über jtoei £)afen auf bem gelbe 8 a u f o 8 I a u f .

Wa$ ber Cbfc rift *) im lib. priv. antiq. be« 2Ir<$. ingrbg., C. I. fol. A.In nomine domini amen. Ad perpetuam rei memoriam noue-

rint vniuersi presentes et posteri presentem paginam inspecturi, Quod nos E b e r h a r d u s miseracione diuina W arm iensis Ecclesie Episcopus pro bono et vtilitate ecclesie nostre, adhuc heu nimium desolate pruthenis T h e i s t i c o n i nostro tune tem poris Camerario N e i m o c o n i S u r t e w e C o t u l n e K e n e r w e s et n a s i n g fratri- bus suis verisque suis heredibus ac legittimis successoribus ad duos vncos pruthenicales in campo l a u k o s l a u k vulgariter dicto in agris paseuis et pratis ab omni seruicio rusticali liberos per-

1) lleberfd&rift: „Laukoslauk“. — ®affefi>e lag naef; einer gtoeiten lieber* fc rtft im Äammeramte ©eeburg. £>er Karne be« Sftitbefeljmten „^eiftico" fityrt auf bas ©ut Setfiimmen, in n>ef<$er ©egenb überbauet toiele ©tamm» Preußen angefeßt rcurben.

Page 210: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

318 JW 186. ft318.]

petue contulim us possidendos. Ita tarnen quod dicti T h e i s t i c o et fratres sui antedicti eorum que successores legittimi de eisdem duobus vncis cum vno equo com petenti. e t viro arm ato secundum huius te rre consueludinem leuibus armis nobis et ecclesie nostre seruire debean t, quandocunque super seruicijs fuerint requisiti. P reterea idem Theistico fratres sui prenom inati e t eorum veri et legittimi heredes de quolibet vnco vnam m ensuram tritici et de seruicio equi vnum talentum cere duarum m arcarum ponderis et vnum denarium Coloniensem vel sex Culmenses in festo sancti Martini nobis e t Ecclesie nostre annis singulis dare e t soluere tenebuntur. E t vt hec nostra donacio rata et inviolabilis perseue- re t presentem sibi super hoc literam sub sigillo nostro. ac sub- notatis testibus dedim us roboratam . videlicet A l l e x a n d r o nostro tune temporis Aduocato. H e u n e m a n n o plebano in H e i l s b e r g A l b e r t o r u t h e n o . (£üde.) J o h a n n e P a d e l u c h o n e J o h a n n e Sculteto in H e i l s b e r g . T h e o d e r i c o et l a u r e n c i o fratrum nostrorum (?) filiis ac multis aliis viris pruthenis et theutonicis fidedignis. Datum in Castro nostro H e i l s b e r g , per manum do­mini t h i l o n i s , nostri tune temporis capellani. Anno domini M° CCC0 xviij. (£ucfe.) viti e t Modesti et crescencie.

•M 185.1 8 1 8 , — SJerfcbreibung bcö B ifdtofö £ b e r ;

I j a r b bon ©rmlanb über eine 9fltif)le am SBajfer S n n a in ber ©lottauer Sanbfdjaft.ber Abfctyrift1) im lib. priv. antiq. be« 2lrd). gu^rbg., C. 1. fol. 55. In nomine domini amen. Ad perpetuam rei memoriam Noue-

rin t vniuersi presentes e t posteri presentem paginam inspecturi, Quod nos E b r h a r d u s miseracione diuina W arm iensis Ecclesie Episcopus, pro bono et vtilitate Ecclesie nostre, adhuc heu nimium desolate, H e i n e m a n n o Molendinario verisque suis heredibus vtriusque sexus, Molendinum in territorio g l o t o u i e n s i , in aqua que S u n a 2) pruthenicali vocabulo dicitur, cum vna rota, uel cum

1) ÜJZtt ber Ueberfdjrift: „Litera super molendino in territorio Glottouiensi.“ unb ber öom 93ifd ofe Sfticolau« toon d ü n gen gemadjten 9?anbbemerlung: ,.non est molendinum hodie sed pro agro molendini soluuntur viij scotiu.

2) $er ©ee @une, neben bem ©ee ©abange erwähnt (lib. privil. antiq. C. 1. fol. 46) unb in einer SBerfdjreibnng be« SBifäof« Srom er bom 12.9ßob. 1579 (lib. priv. nov. C. 3. fol. 325) „ber in ben Sfogetlifcfyeu— (9iegerteln) —

Page 211: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

J¥s 185. T1318.] 319

duabus tem pore succedente, si necesse fuerit, e t sibi vtile vide- b itu r construendum , et Taberna ibidem exstruenda, cufn iiij°r Jugeribus campi pro ortis, pro suis vsibus faciendis, iure heredi- tario perpetuo contulim us possidcnda, et in suos vsus quoslibet redigenda, Ita tarnen quod idem H e i n e m a n n u s et heredes sui legittimi, uel quicunque molendiniim supradictum tenuerint, nobis et Ecclesie nostre tres marcas denariorum pruthenicalium vsualis monete annis singulis in festo Sancti Martini dare et soluere tene- buntur. P reterea antedicto H e i n e m a n n o , ac legittimis heredibus suis, ex speciali gracia indulgemus, quod ipsi in eadem piscina piscari pro sua mensa possint, et valeant, cum ham o, et paruis quibuslibet Instrum entis et quod terram possit (sic) recipere pro reficiendo obstaculo, quod w lgariter T arn dicitur, quantum sibi necesse fuerit, littore in vtroque. Adhuc vt res proficiat et non deficiat, quod si stagnare possit, et necesse fuerit supra suam piscinam obstaculum facere, quod w lgariter o b i r t i c h nuncupatur, illud sibi et suis heredibus legittimis presentibus indulgemus. Presertim sepedicto H e i n e m a n n o verisque suis heredibus con­ferimus et donamus, vt si eundem Campum, vbi nunc est molen- dinum, cum Theutonicis et villa theutonicali locauerim us, quod vnum mansum habere debeant, de quo censum sim ilem, quem dabunt aly rustici nobis soluent. Insuper prenom inato. H. e t suis legittimis heredibus conferim us, vt in villa que ibidem locaretur, nulla taberna preter suam exstrui debeat ab aliquo nec haberi. E t u t hec nostra donacio pro vtilitate Ecclesie nostre facta in- uiolabiliter perseueret, presentem literam scribi fecimus, et sigilli nostri munimine cum subnotatis testibus roborari, videlicet d. H e i ­n e m a n n o plebano in H e i l s b e r g , A l l e x a n d r o Aduocato nostro tune temporis. Jo. d e W i l d e m b e r g Jo. sculteto de h e i l s b e r g , A l b e r t o R u t h e n o , Jo. P a d l ü c h e , T h e o d e r i c o filio fratris nostri T i l o n e nostro tune temporis Capellano, et alijs virisquam -

güt&ern gelegene Selje ©aun" genannt, fyetfjt jefet ber 3 aun*@ee unb liegt jatfc&en ben Drtfdjaften Duefe, Äontalmen, SBarlad unb @d&arntcf. 2)a8 au8 btefem @ee auBgeljeube glttjj^en, bie © une, bereinigt ftd? beim jefeigen 2)orfe 2tltfird) mit ber aus bem @aBattgen*@ee fommenben ©aöaitge. Unterhalb iljrer ^Bereinigung giiinbete in riuo Süno et Sauangen prope bonam ciuitatem 133Ö ber «Bogt £einri<$ bon Sutir (C. 1. fol. 60) etne » l e , beren Sage uodj Ijeute an mehreren UeBerreften alter 25ämme auf ber @tfymolainer -Jelbmarf er* tennBar ift. — 2)ie Sage ber in unferer Urf. > ertoaijuten SDtiiljle an ber (Butte tyabeu wiv uicfyt nätyer ermitteln töiiuen.

Page 212: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

320 JV? 186. [1318.]

plurimis fidedignis Datum in Gastro nostro H e i l s b e r g , Anno domini M° ccc° xviij0. in O ctaua beatorum Petri et pauli Apo- stolorum.

1 8 6 .

1 3 1 8 . 1 0 . S u l t . — SJerfdjreibung beö SBifcfyofö( S b e r f j a r b bon ©rm lanb über 6 7 £>ufen im D iflrifte J l o f a t o .(2o fau .)

SJath ber 2l5fd^rift1) im lib. priu. antiq. bc« btfc öft. SrchibS in ftrauenburg,C. 1. fol. 123.

In nomine domini am en. Gum hum ane condicionis operacio per mobilitatem et defluxum tem poris transeat e t m utetur, neces- sarium est et perutile. vt m ansura facta hominum scriptis et mu- nimine testium roborentur. Ig itu r ob hoc Nos E b e r h a r d u s mi- seracione diuina W arm iensis Ecclesie Episcopus Cupientes ac toto cordis conamine affectantes, terram Ecclesie nostre prim o per apostasiam indigenarum et postm odum nostris tem poribus, per insultum litw inorum heu grau iter e t nimium desolatam quantum in nobis est e t possum us reform are, nec videntes nec habentes m odum alium , nisi quod homines ad solitudines e t ad loca de- serta, libertatibus ac donis graciarum specialibus inuitem us, notum -

1) lleberfchrift: „Litera ville T lo c o w “. @8 iji ba8 heutige Äirthborf Sofau Sei ©eeburg. — 2)ie borflehenbe äkrfdjireibung hat ber SBifdjof §er= mann befiätigt in Castro Wormedith anno domini M° CCC° xlvj0. xij die mensis februarii. (lib. privil. antiq. be8 SSifd - ftrbg. C. 9ir. 1, fol. 124.) 3m Sahre 1404, 12. SJiärj, würbe baS jum Orte gehörige SCreal um 4V2 §ufen Vergrößert, welche ber ©c^ulje unb bie Einwohner ton bem bei ©eeburg belege* nen bifchöfli<hen SBortoer! 33oigt$hoff, bie £ufe für 20 SJiart unb einen jährlichen 3ht8 bon 16 ©cot, anfauften. (Ibid. fol. 170.) — 99eibe SBerfcfjreibungen, bie bei einem feinblidjen Sinfall berloren gegangen waren, erneuerte ber Sifchof SßkolauS bon Süngen 1476 ben 13 .SDlärj. (Lib.priv. nov. C. 3. fo l.437.) 1611, ben 3. Slugup, trat bie Ortfctyaft bon ben angelauften 4 ’/a §ufen bem SBif ofe tbieber 3 §ufen ab, ber ihr bafür 3 §ufen SBalb jutheilte. (Ibid. fol. 488.) — ®te lefete Erneuerung ber ^ribilegten ift bom 16. Steril 1687. (S3if«h* 2Ir(h. A. 9Zr. 16, fol. 429.) — 93ei ber ju biefem SBeljuf beranlaßten SBermeffung würben außer ben angelauften 1 J/.2 §ufen unb 3 §ufen 2BaIb nur 61 £>ufen unb einige ÜJiorgen bei bem 2)orfe borgefunben, unb angenommen, baß bie jur Dotation ber Äirdje beflimmten 6 §ufen anberswohin wären berrcenbet Worben, wie fte benn aud) nach tuStueiö ber Äir<$en»33ifttation§* Sieten fchon lange borher nicht mehr hatten nadjgewtefen toerben fönnen.

Page 213: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV2 186. [1318.] 321

facimus vniuersis tarn presentibus quam futuris presentem paginam inspecturis Quod nos pro bono commodo vtilitate e t fructu ac profectu Ecclesie nostre supradicte L u d e c h o n i quondam sculteto in l e n c z e verisque suis heredibus vtriusque sexus in districtu nostre Ecclesie T l o k o w e w lgariter dicto prope indagines2) Sexa- ginta et vij. mansos p rou t ipsos sibi in nostra presencia mensu- rari fecimus titulo locacionis ac Jure Culmensi perpetuo contu­limus possidendos. Ita quod Ecclesia ibi exstructa pro dote habeat sex mansos. E t vnum mansum liberum sibi et hom inibus ibidem residentibus pro Ortis dedim us faciendis, de alijs vero lx. mansis Idem l u d e k o et heredes sui, decimum mansum locacionis titulo liberum perpetuo possidebunt Sic tarnen quod liiijor mansis censuali- b u s a festo beati Martini proxiine nunc ven turo , vnum annum homi- nes ibi m anentes habebun t plenam de om nibus solucionibus liber- tatem , Secundo vero anno et tercio completis dimidium fertonem tantum , Q uarto vero et quinto pro censu vnum fertonem integrum nobis soluent, expleto au tem sex to anno antedictus l u d e k o e t he­redes sui uel quicunque eadem bona tenuerin t dimidiam marcam denariorum monete vsualis te rre p r u s c i e in predicto festo sancti Martini pro censu annis singulis nobis d abun t, Ita quod census dictorum mansorum vltra dimidiam marcam se vlterius non ex- tendat, de Judicio vero maiori et minori sepedictus l u d e c o et heredes sui terciam partem sibi pro suis vsibus ob tinebunt, et nobis et Ecclesie nostre venient due partes, Hac condicione tarnen addita, quod si aliquis p ruthenus in eadem hereditate forefecerit, e t ibidem detentus fuerit, quod noster Aduocatus hoc, cum ipse l u d e k o pruthenos iudicare nesciat iudicabit et sibi de huiusmodi obuencionibus terciam partem presentab it, duabus alijs partibus nobis et Ecclesie reseruatis. P reterea eidem lud . et heredibus suis cum ipse prim us fuerit, qui se ad partes traxerit tarn remotas vnam tabernam in eadem villa construendam contulimus perpetuo et habendam ta liter quod ipse l ud . et heredes sui de eadem ta- berna in signum recognicionis vnum talentum cere, quod marc-

2) 3n einer SBerfdjreibung aus bem Sahre 1385 im lib. priv. antiq. C. 1.be« 33tfdj. $rd)i»8 in grauenburg fol. 139 heißt e8: Notumfacimus-----quodattendentes multiplicia seruicia predecessoribus nostris et nobis per plure9 annos indaginibus se c t is et seca n d is et excubiis in solitudine factis et faciendis, per fidelem nostrum Glabune Pruthenum exhibita, contulimus sibi cet . . . . SBir toerben alfo unter Indagines SSer aue gegen feinblidjen Sin« faß ju berfleljen haben.

21

Page 214: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

322 J\s 187. [1318.]

fpunt dicitur, in festo iamdicto annis singulis nobis soluent, adhuc in signum fauoris et gracie specialis, ipsi l u d . et heredibus suis om nibusque indigenis in dicta hereditate residentibus piscandi in lacubus adiacentibus scilicet R i n g u z e r et l a b e l l e s nominatis. ad mensam suam tantum , non ad vendendum liberam cum paruis retibus et instrum entis concedimus facultatem. E t u t hec nostra donacio pro vtilitate Ecclesie nostre facta in locis desertis in qui- bus fructum Ecclesia non habebat, feliciter et inuiolabiliter per- m aneat et persistat, presentem literam conscribi et sigilli nostri m unim ine, ac subnotatis testibus fecimus roborari, videlicet H e y n m a n n o plebano in H e i l s b e r g , J a c o b o plebano ipsius loci, A l l e x a n d r o nostro aduocato tune temporis, J o h a n n e scul­teto in H e i l s b e r g , S y b o t o n e f o y b o t o n e W i l h e l m o S p e r - l i n g o ciuibus ibidem , A l b e r t o R u t h e n o J o h a n n e P a d e - l u c h e n , T h e o d e r i c o filio fratris nostri et alijs viris quam pluri- mis fidedignis Datum in Castro nostro H e i l s b e r g per manum domini T i l o n i s nostri Capellani tune tem poris et Notarij Anno domini M°. CCC°. xviij0 vij° Idus Julij.

Jtä 187.

1 3 1 8 » 6 . 3 l u g u f t » — S ü n g e , © o ljn beöÄ u r t i g e , einc§ ©tainm prenjjen, übertragt bon feinen 3?cfitfmigen im gelbe N e r e u s einem getoiffen (Sber tyarb 35 ^)nfen 511111 ©efag 1).

9?ad) ber Slbfdbrift im lib. priv. antiquus beö Sifc^öfl. 2lrdjtb8 in grauenburg,C. 1. fol. 36*).

In nomine domini amen ad rei memoriam sem piternam No- uerin t vniuersi ad quorum audienciam peruenerit presens scriptum, Quod ego T ü n g e feodalis Ecclesie W arm iensis de consilio simul et consensv, heredum m eorum Honesto viro E b r h a r d o suisque veris heredibus et legittim is successoribus xxx et quinque mansos in Campo K e r c u s dicto ad locandum Jure Culmensi cum omni

1) 9Jergl. unfere 9fcr. 62.2) 2)te ©erfcfyretbung bat bie Ueberfd&rift: „Litera ville Kirkusen“. — ®er

Drt ift ba8 Sorf Krttfbaufen bei ffiormbitt, toelcfjeS f($on gut £eit beö S3U fc ofS 9Ztcolau« bon düngen toieber im S3eft(je ber Kirche toar, nne bon feiner £anb im lib. privil. angemerlt ift. — 1619, 4. SRobbr. trurben bem Orte 8 ÜJiorgen bon bem Uebermafje gugetljeiU, toetd cö fid) in bem anliegenben Oute ©rilnbeibe borgefunben tyatte. (©if^öfl. 2trd . grbg. C. 3. fol. 151.)

Page 215: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 188. ri318.] 323

vsu et vtilitate in veram hereditatem contuli, im perpetuurn possi­dendos, Ita tarnen, quod jam dictus E b r h a r d u s et sui legittimi successores, sedecim scotos denariorum m onete vsualis et duos pullos de quolibet m anso, sem per in festo Beati M artini, michi, m eisque legittimis successoribus soluere tenebun tu r, Pullos vero insuper in festo Beati Michaelis so luent, occasione aliqua non obstante, excepto tarnen ab hijs dictis Mansis iiij mansum quos idem E b r h a r d u s et sui successores legittim i. titulo locacionis im- perpetuum possidebunt, Insuper eidem E b r h a r d o , et suis veris et legittimis successoribus Judicium maius et minus in dictis bonis confero in hunc modum vt quidquid ibidem iudicatum fuerit, seu de iudicio cesserit, quod debet michi, et meis heredibus partes due deriuentur, ipse vero et sui heredes partem terciam suis vsi- bus reseruabun t, P reterea in signum dileccionis fauoris et gracie specialis, confero eidem E b r h a r d o et suis Successoribus vt in aqua ipsi ville adiacente piscari poterit libere pro mensa sua sola, E t u t hec donacio robur perpetue firmitatis obtineat presentem literam super hoc conscriptam sibi meo Sigillo roboratam contuli, in testim onium et m unim en H uius rei testes su n t, O t t o de R ü s s e n feodalis Ecclesie prelibate, H er(m annus) S c r i p t o r i s et Her ( mannus ) filius suus, C o n r a d u s d i u e s , et J a c o b u s gener suus, Ciues in B r u n s b e r g e t alij quam plures fidedigni, Datum in B r u n s b e r g Anno domini M °.ccc0 xviii0 in die Sixti pape.

J W 1 8 8 .

1 8 1 8 » 2 7 . @ e p t e m b e t * 3 $ ? a t t l t $ f c e r g » — Vc-rfdjreibung übereine ÜBabfhtbe in © r a u n 0 b e r g .

3?a<$ einer Ibförift im lib. priv. antiq. be« SBifd). in ftrauenfcurg,C. 1. fo l.D .').

ln nomine domini amen. Ad perpetuam rei memoriam Noue- rin t vniuersi presentem litteram inspecturi Quod nos E b e r h a r - d u s miseracione diuina W arm iensis Ecclesie episcopus pro comodo nostro ac Ciuitatis nostre B r w n s b e r g utilita te et profectuE ccle­sie nostre, B a r t u s c h e m balneatori de B r w n s b e r g viro u tique in suo opere honesto e t ab om nibus commendato exhibitori pre-

1) 2lm üftanbe ift beigefefct: Rediit ad ecclesiam emptione mei ffrancisci Episcopi warmien.

21 *

Page 216: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

324 JV? 189. [1318.]

sencium verisque suis heredibus Balneum nostrum in Ciuitate nostra iamdicta situatum et spacijs te rre adiacentibus et ad idem balneum assignatis sub annuo censu qui infra ponetur perpetuo contulim us possidendum Ita quod idem B a r t u s c h e et heredes sui de eodem Balneo e t suis pertinencijs quatuor marcas dena riorum m onete usualis, duas videlicet in festo Michaelis e t alias duas in festo pasche annis singulis nobis et Ecclesie nostre dare et soluere tenebun tu r, hoc addito Quod nos e t nostra familia sine mercede aliqua nisi quicum que sponte e t bona voluntate satis- fecerit vel satisfacere voluerit debeat balnearj, addicimus quoque hanc condicionem vt videtur utilem et honestam Quod nec ipse nec sua familia nec aliquis qui forefecerit in balneo supradicto nisi detentus in Ciuitate fuerit coram nullo nisi coram nostro iudice, et iudicio debeat respondere In cuius rei memoriam et testim onium perpetuum , sibi suisque veris heredibus ac legitimis successoribus presentem litteram nostro sigillo ac testibus supra notatis dedim us sigillalam videlicet domino J o h a n n e plebano in B r w n s b e r g tune tem poris, fratre J o h a n n e pruteno Gardiano fratre v r b a n o ordinis fratrum m inorum A l l e x a n d r o nostro tune tem poris aduocato, H e r m a n n o s c r i p t o r e C o n r a d o v u n t e , G o s w i n o Ciuibus et Consulibus tune tem poris T h i d e k o n e dicto b r e s e k e sculteto tune tem poris eiusdem Ciuitatis e t alijs viris quam plurim is fidedignis Datum p er manum dominj T i l o n i s nostri tune tem poris Capellanj e t notarij Anno domini M° ccc0 xviij in die sanctorum Cosme et damianj m artirum in Castro nostro B r w n s b e r g .

M 189«1 3 1 8 . 3 0 * $ r a u e i t b u r $ . — SJerfcfjreibung be8

JDomfopitelö bon ©nnlanb über 70«£>ufen jum Äirdjborfe S a n g e n : t o a l b e ' ) .

9?at§ ber Slbfdjrift im ßrtto.*93. F. be« Somfapitel« in grauenburg, fol. 22.

In nomine dominj amen. Nos J o r d a n u s prepositus H e r ­m a n n u s decanus T otum que w arm iensis ecclesie capitulum Vni­uersis tarn viuentibus quam victuris volumus esse notum Quod

1) 1572, 19. Sluguft, pribÜegirte ba« 2)om!opitel einen ©d&mibt jur Anlage einer ©djletfmixljle (acutoria) bet bem 2)orfe, unb gewährte ibnt freie 3um Sifcfygebraucf) in bem jum Setriebe be« SBerl« aufgeflaueten Seiche. ( ßrit>.* SBucJj C. be« SDomfaJpitels, fol. 60.)

Page 217: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVS 1 8 9 . [ 1 3 1 8 . ] 325

discreto viro J o h a n n i fratri honorabilis viri dominj N y c o l a i d e a l d e n m a r c t e plebani necnon honeste m atrone l u c i e sorori eiusdem officium scultecie et locacionis. lxxa mansorum noue ville nostre l a n g e w a l d e dicte Ac de eisdem septuaginta mansis vij mansos a censu liberos et molendinum vnum in bonis eisdem habendum cum area et orto congruentibus E t tabem am que a J o h a n n e dicto d o b r i n iusto com parauerit empcionis titulo Jure culmensi contulim us hereditario possidenda Ita tarnen quod de molendino e t taberna predictis marcham dimidiam et de mansis residuis locacionis predicte exceptis iiijor mansis quibus parochiam ibidem in honorem dei et beati Johannis ew angeliste construen- dam dotam us predicti J o h a n n e s et l u c i a e t eorum heredes uel successores legittimi de manso quolibet sim iliter marcam dimidiam denariorum vsualis m onete a festo beati martini Episcopi proxime preteriti Annis vij conpletis nomine census nobis dabunt E t dein- ceps perpetuo annuatim predicto die scilicet beati m artini incole et possessores mansorum eorundem soluere tenebuntur. P reterea de Judicio taliter ordinam us quod iudicia mayora aduocati nostri reseruam us examini quorum m ulctas uel em endas ante solucionem earum in parte uel in toto relaxare ex nostro pendebit arbitrio Sed quidquid de emendis huiusm odi receperim us illius partem terciam J o h a n n i et l u c i e predictis uel eorum successoribus dabi- mus duabus partibus nostris vsibus reseruatis Minora vero Judi- cia iiijor solidorum et infra sepedicti Jo . e t lu . uel eorum suc­cessores iudicabunt et suis vtilitatibus applicabunt insuper loca- toribus predictis ex gracia speciali concedimus cum eorum successoribus quod intra limites ville predicte l a n g e n w a l d e nul- lum preter predictum molendinum edificabimus uel per aliquem eis alium inuitis edificari paciem ur. E t si post exstirpacionem lim ites eidem ville per mensuram designatos vltra lxxR mansos aliquid inueniri contigerit idem villa sine empcione eodem censu et Jure quo alios mansos possidet perpetuo retinebit Ceterum protestam ur quod sepedicta domina l u c i a predictum dominum n y c o l a u m fratrem suum in parte sua dimidia Scultecie hereditatis libertati- bus e t iuribus predictis procuratorem suum perpetuum de nostro consensu constituit et ordinauit concedens ei administracionem liberam bonorum suorum omnium predictorum E t nichilominus prom ittens se gratum et ratum habituram quidquid per eundem procuratorem suum vendendo com m utando au t alio quocunque modo in parte uel in toto ordinatum fuerit in premissis bonis et iuribus au t aliquo prem issorum . In quorum omnium premissorum

Page 218: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

326 JVs 1 9 0 . [ 1 3 1 9 . ]

testim onium et robur perpetuum presentem dedim us litteram Si- gilli nostri munim ine roboratam D atum v r o w e n b u r g aput Ec- clesiam nostram kathedralem Anno dominj M° ccc0. xviij0. ij° Kalend. Decembris. etc.

Sibfdfrtften aud) im 2lr$it> bc« 2)omfa£ttel8 in grnuenBurg, *ßrtto.*93. E. fol. 18—19, unb im ©ety. gu Äönigöfeerg, riü.^SB. B. fol. 17—18.

M 190 .1 3 1 9 . 1 5 . £ C j m I . — Serfdjreibung bcS SFjeobor ic f ) b. U l j e n

über ba9£>orf 9 3 i c r j i g f ) i i b c n . (ßirdjfpielö S l u b a u bei grauen* b ü r g .)1) .

2Iu8 bem O rig in a l im ©djulgenamte gu 33iergig^ufen.

IN nomine patris e t filij et spiritus sancti Amen. Cercior h a­b e tu r gestarum cognitio si scripture testimonio au t viua voce testium fuerit confirmata Hinc est quod nos dominus T h e o d e ­r i c u s d i c t u s d e O l z e n miles de nostro m aturo consilio ac om nium heredum nostrorum J o h a n n i dicto de R i k e n o w villam nostram que dicitur V e r t e c h h o u e n ad x. annos more scultecie ita quod nobis in decimo anno census noster debite proueniat et quod ex dictis mansis sibi e t suis posteris quatuor libere ac libe- ros retineat e t om ne iudicium ibidem iiijor solidorum et infra ad usus retineat suos de omni iudicio maiori tertium denarium libere ac licite contulim us inperpetuum possidere. Insuper Tabernam ibidem liberam conferimus in hijs scriptis sibi ac suis successori­bus possidendam E t si res ita se ordinarent quod m olendinum ibidem nos et nostri facere vellemus in hoc ipse uel sui succes­sores medietatem exponerent pro dim idietate fructuum qui ab ipso possent prouenire Insuper u t iam diximus quod incole iam dicte ville nobis et nostris successoribus de quolibet manso dimidiam marcam vsualis m onete gratan ter persoluant. H uius rei testes sunt Dominus J o h a n n e s d e H i n r i k e s d o r p plebanus T y l o dictus de O l z e n filius noster p re d i le c tu s T h e o d e r ic u s dictus de p u t - l e k o w e , D o b e r y n Scultetus d e W o r m e n y t (sic), C o n r a d u s S m e c k e b r a d e J o h a n n e s scultetus de H i n r i k e s d o r p et alij quam plures viri fidedigni. Vt hec autem firma et infringibilis perseueret donacio presentem paginam nostri sigilli munimine

1) 33ergL itnfere Kr. 157.

Page 219: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JV? 191. [1319.J 327

duxim us roborandam . Datum et Actum Anno domini M°. CCCuxix° in dominica qua can ta tur Quasi modo geniti.

Original auf Pergament: ba« ©ieget fc tt.

Jtf 191.1 3 1 9 . 2 . 5 t « 9 n f l . @ l 6 i n g . — Sr<m6fum|>t be« B ifö io f« E b e r .

I j a r b bon Snnlanb unb anberer Prälaten übet* eine Urfutibe beö Söifd)ofö S B i j l a u f l b o n ß e ß l a u , betreffenb bie ©ertoufebung bc§ Dorfeö © r i b n a gegen bie Sefifcungen im ©ebiete bon © o l u b unb D f l r o t o i t t .

2lu« bem O rig inal im @e$. 2tr$to gu Äönigflbcrg, ©djiebl. LI1I. Kr. 10.In nomine domini amen. Nos E b i r h a r d u s dei gracia w ar­

miensis Ecclesie Episcopus, frater A l l e x a n d e r d e O l i u a frater H e i n r i c u s d e p o l p e l i n , Abbates Gisterciensis Ordinis et J o r ­d a n u s prepositus predicte warm iensis Ecclesie publice protesta- mur, Quod vidimus e t rogati fideliter exemplari fecimus instru- mentum auctenticum venerabilis in christo patris quondam domini W i s l a i W ladislauiensis Ecclesie Episcopi, non viciatum non con- cellatum, nec in aliqua sui parte abolitum , Sigillis eiusdem domini w islai et Capituli su i, nec non venerabilis patris, fratris h e n r i c i quondam Culmensis Episcopi, cereis veris et integris in filis seri- ceis pendentibus com munitum fideliter. Cuius instrum enti tenor sequitu r in hec uerba.

Vniuersis christi fidelibus etc. (§ier folgt bie Urfunbe in V o i g t ’ s Cod. dipl. Pruss. T. II. Nr. 27. pag. 31.) Actum et datum in p a - p o w e . Anno domini. M°. CC°. Ixxxx0. te rc io .' xiiij0. Kalend. Maij.

Predicto itaque instrum ento ad peticionem honorabilis et Religiosi viri fratris H e n r i c i d e P l o z c h Marschalci et gerentis vices Generalis M agistri Ordinis domus Theuth. hospitalis Sancte Marie Jerlt. in pruscia, de verbo ad verbum transscripto et ex- emplato, nullo addito dim inuto vel m utato per quod sensus veri- tatis in eo contente im m utari valeat, sigilla nostra duximus ap- ponenda Actum E l b i n g i Anno domini Millesimo Trecentesimo decimo et nono, iiij0 Nonas Augusti.

©a« Original auf Pergament im @e&. Streite gu Königsberg, ©djieb* labe LIII. Kr. 10. (früher 12.) bat no$ bie 4 «Sieget ber im Eingänge ©enannten. ©a® erfte, ba« beö SBifd&ofö ©berbarb bat im gelbe bie Söifdjofsftgur in gewohnter (Stellung ofyne befonbere« 2öa.^en unb bie Um* f^rift: EBERHARD DEI. GRA EPC ECCLE WARMIE(N). — ©a« öierte, ba« be« ©omprobfte« ^orban, filmet im gelbe ba« ?amm mit ber

Page 220: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

328 JW 192. [1319.]

Jöljne o ttc Äelc$, red&t« ben Äopf gerietet, mit ber Umfdjrift ECCE. AGNUS. unb einer jtt>eiten gröfjern Umfd&rift S. JORDANI. WARMIENSIS. ECCE. PREPOSITI. — 23ergl. SBoigt’8 ©efö. <prenfj. ©b. IV. @.99. Slnmerf. 1.

JV s 1 9 2 .

1319. 22. 0eptemfcer. — V e r t r e i b u n g beö© ifd )o f8 © b c r f j a r b b o n ® n n la n b ü b e r jtoe i ^>afen fü r m ehrere ^ r e u f je n .

Kac$ ber I b f d j r t f t1) tu t lib. privil. antiq. be8 33ifdj. Slrdjtb« in g ra u e n b u rg , C. 1. fol. 5 1 -5 2 .

In nomine domini amen. Ad perpetuam memoriam N ouerint vniuersi et singuli presentem paginam inspecturi, Quod nos E b e r - h a r d u s diuina miseracione W arm iensis Ecclesie episcopus pro bono vtilitate ac reform acione Ecclesie nostre adhuc heu nimium deso la teP ru then is n a m e i r s , e t fratribus suis K o y t i t s T u l t u n - g i s M i l a g i d s ac ipsorum legittim is heredibus in Campo S a n d a l s w lgariter dicto duos liberos vncos contulim us Ju re pruthenico perpetuo possidendos Ita tarnen, quod ipsi e t heredes eorum de istis vncis duobus nobis e t Ecclesie nostre cum vno E quo com- petenti, e t vno viro arm ato, secundum te rre huius consuetudinem debeant deseru ire , quandocunque super hijs seruicijs fuerint re- quisiti. P re terea idem N a m e r i s K. T. et M. ac eorum legittimi successores nobis e t Ecclesie nostre, de quolibet vnco mensuram Tritici, e t in signum libertatis vnum talentum Cere duarum m ar- carum ponderis, quod m arcfpunt w lgariter dicitur, et vnum Co- loniensem denarium uel sex Gulmenses in festo Sancti Martini sine contradiccione aliqua dare et soluere tenebuntur. De seruicio vero equi supradicti, ex gracia speciali, Cum ipsi incultos Campos receperint, ad vnius anni spacium dam us e t dedim us libertatem . E t vt hec nostra donacio inuiolabiliter perm aneat et persistat, presentem super hoc literam conscriptam Sigillo nostro ac sub- notatis testibus fecimus ro b o ra ri, videlicet T h e o d e r i c o filio fratris nostri. l o d w i c o Interprete nostro , M a l d i t e n nostro Ca- m erario , G e d a u t e d e R o g e t l i n , M e r u n o pruthenis. Datum in Castro nostro H e i l s b e r g Anno domini M°. ccc0. xix°. in die Mauricij. superij. Candidi Victoris taartirum Beatorum.

1) Ueberfcfyrift: »Priv. N am eris et suorum fratrum“. 2)ie SBerf<$reibung iß unter bem Äammeramt ©ittflabt eingetragen. Sie Anlage toar fdjon ju feiten be« SBifd)ofe ÜJiicolauS bon dün gen »ieber eingegangen.

Page 221: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 1 9 3 . [ 1 3 1 9 ] 329

M 193.1319. 18« 3£ot>emfcer. 4&etf$Betrg. — ©erfdjreibung beö

SSifdjofö S b e r f j a r b bon @rmlanb für J i m o n b o n © e b e r n i g

über 2 6 £ufen .

ffladj ber Abfdjrift1) int über priv. antiq. be« Sifd&öfl. Arcfjito« in frrauenburg, C. 1. fol. 76— 77.

ln nomine domini amen Ad perpetuam rei memoriam noue- rint vniuersi et singuli presentem paginam inspecturi, Quod nos E b r h a r d u s dei gracia W armiensis Ecclesie Episcopus pro bono commodo vtilitate et profectu Ecclesie nostre supradicte , adhuc heu nimium desolate, T y m o n i de B e b e r n i g , viro prouido et honesto, verisque suis heredibus et legittimis successoribus vtrius- que sexus in campo T e w i t w lgariter dicto, versus et prope vil- lam K i p i n in wlgo nominatam, xxvj m ansos, funiculis m ensure vsualis terre m ensurandos p ro u t ipsos sibi propria in persona presentibus multis viris ydoneis e t discretis m ensurari et signis et term inis, que granicie d icuntur, fecimus consignari, cum tercia parte Judiciorum maiorum, omniurn emergencium et contigencium in term inis supradictis, nostro A duocato, qui tune pro tem pore fuerit, iudicante, ipsis plane de talibus Judicijs terciam partem dabit, nobis alijs duabus partibus reseruatis, Minora veroJudicia, que se ad iiijor solidos extendunt, e t non vltra, ipse et sui here­des plenarie reseruabun t, et hoc Jure Culmensi contulim us per­petuo possidendos, Sic et ita quod antedictus Ty. et heredes sui legittim i, de predictis xxvj mansis duos mansos titulo locacionis e t quatuor pro cambio quod nobiscum fecit b e b e r n i g de bonis suis e t nobis cessit, nobis bene in B r u n s b e r g conuenientibus, plane e t in tegre, sex mansos in predictis mansis liberos ab omni censu et seruicio possidebunt, de xx11 vero mansis censualibus in ter nos est et fuit ordinatum , quod ipsi a festo sancti Martini, quod modo proximo preterijt, de solucione census Tres annos habeant libertatem , Expleto autem anno quarto de quolibet manso cen su a li: pro censu nobis et Ecclesie nostre dimidium fertonem denariorum vsualis monete presentabunt. Item expleto v to anno sim iliter dabunt dimidium fertonem . Sexto autem anno completo

1) Ueberfärift: „ T im o n is de B e b e r n ig “. — @8 ift ba« heutige ®orf ©et oernt g, bet $etl«berg. — $ a « Areal be« $orf« nmrbe tiom 23tfdjof H e r m a n n gemäß SJerföreibung toom 1. ©eptbr. 1349 mit 10 §ufen toergröjjert, tootoon ber©<$ulj eine -£>ufe erhielt. (A. a. D. fol. 82.)

Page 222: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

330 JW 194. [1319.]

pro censu vnum fertonem , sim iliter et Septimo vnum fertonem Ecclesie nostre presentabunt. Octauo anno vero expleto dimidiam marcam plene pro censu in festo Sancti Martini nobis et Ecclesie nostre annis singulis de quolibet manso censuali in Castro nostro H e i l s b e r g dabun t et soluent occasione aliqua non obstante, Ita tarnen, quod predictus census m ansorum vltra dimidiam marcam se aliqualiter non extendat. P reterea predictus T y. ac sui legittimi successores ac homines cum ipso in predictis mansis com morantes pro nouis municionibus ad vtilitatem terre construendis e tv e te ri- bus reedificandis nobis e t Ecclesie nostre parati esse debeant, sicud alij nostri tenentur hom ines, quandocunque super hijs fue- rin t requisiti. E t sicud est vsus communis et consuetudo genera­lis, plebano suo in H e i l s b e r g singulis annis de quolibet aratro quod inibi inuentum fuerit, vnam mensuram Siliginis et aliam Auene sine omni protelacione et protraccione in festo sancti Mar­tini ad domum suam debeant presentare. Adhuc in augm entum dileccionis et gracie specialis prefato Ty. suisque heredibus ac hom inibus inibi securn m anentibus in lacu qui R e d d o s dicitur, ipsis adiacentibus (sic), cum paruis retibus ad suam mensam piscandi liberam conferimus facultatem. E t u t hec nostra donacio uel lo­cacio pro vtilitate Ecclesie nostre p rout prem issum est facta inuio- labiliter e t feliciter perseueret, presentem super hoc literam con- scriptam Sigilli nostri appensione et subnotatis testibus m andauim us roborari, videlicet H e i m , plebano in H e i l s b e r g , A l l e x a n d r o nostro tune temporis A duocato, Jo . dicto P a d l u c h , W i l h e l . dicto s p e r l i n g , Jo . Sculteto in H e i l s b e r g , S i b o k o n e nostro Sororio, l a u r e n c i o cognato nostro , et R e y n b o l d o Ciue in H e i l s b e r g , et S e g e l k o n e nostre Ecclesie feodali, e t alijs viris quam plurim is fidedignis. Datum in Castro nostro H e i l s b e r g , anno domini Mrj. ccc°. xix°. in O ctaua sancti M artin i, per manus H e i n r i c i sacerdotis nostri tune tem poris Capellanj.

Jtä 19U.1319« 21. &ecemfcer. <2d)fp# J&etlöbevg. — Serfcbreibung

beS Bifdjofö © b e r l j a r b bon Srm lanb über bie Zulage beö D o rfs ß i t o i t t e n bei ^eilSberg.

Sftad) ber ^Ifcfdjrift im Lib. priv. antiq. beö Sifcf). 2Irdj. gugrbg., C. 1. fol. 74' ) .

ln nomine domini amen. Ad perpetuam rei memoriam noue- rin t vniuersi, presentem literam inspecturi, u e lau d itu ri, quod nos

Page 223: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JW 194. r<319 1 331

E b e r h a r d u s dei gracia W arm iensis Ecclesie Episcopus, p robono , commodo, vtilitate et profectu Ecclesie nostre supradicte , heu adhuc nimium desolate, G e r k o n i d e K i w i t e n lilio g e r h a r d i de Molendino ibidem verisque suis heredibus ac legittim is suc­cessoribus vtriusque sexus in Campis S c h u m p i t e n , nec non K i b i t e n w lgariter dictis, T rigintaM ansos funiculis m ensurevsua- lis terre m ensurandos, p rout ipsos sibi propria in persona pre- sentibus multis viris ydoneis, et discretis, m ensurari, e t signis et term inis que granicie dicuntur, fecimus assignari. Cum tercia parte Judiciorum maiorum ad manum et ad collum se extendencium , tam in Theutonicis quam Pruthenis, et omnium em ergencium , et contingenciuin in terminis supradictis, nostro A duocato, qui tune pro tem pore fuerit Judicante, qui ipsis de talibus jud ie ijs , plene terciam partem dabit, nobis alijs duabus partibus reserua tis , Mi- nora vero iudicia, que se ad iiijor solidos extendunt et non vltra, ipse Ge r k . , et heredes sui , et legittimi successores iudicabunt, et sibi plenarie reseruabunt, et hoc Jure Culmensi, ipsis perpetuo contulim us, Jure hereditario possidendos Sic et ita, quod predictus Ger . heredes ac legittimi successores, de prefatis xxx mansis Tres mansos, titulo locacionis, et alios Tres ex speciali gracia, cum ipse primus sit, qui se ad loca tam remota, et deserta rece- perit, cum vno manso pro ortis ville, e t areis faciendis, ab omni censu liberos, et seruicio, perpetuo possidebunt. De predictis vero xxü tribus residuis mansis censualibus, ipse Ger . et heredes sui, ac legittim i successores, a festo sancti Martini proximo affuturo, de solucione census, ad duos annos plenam habeant libertatem , expletis autem anno tercio et quarto, de quolibet manso censuali dimidium fertonem denariorum vsualium pro censu, nobis, et Ecclesie nostre, de anno quolibet nobis so luen t, Q uinto autem anno et sexto, expletis, vnum fertonem pro censu, eciam anno quolibet in predicto festo, nobis, e t Ecclesie nostre dabunt, Septimo vero anno reuoluto , dimidiam rnarcam plene pro censu, in pre-

1) Unter ber Ueberfdjrtft: „P. gerkonis de Kybiten, litera ville“. — Sen 28. ftebruar 1361 beftätigteSBtft^of 3o l)an n eeL bie burd) ben?anbtoogt, SRItter* bvubcr SBruno bon Sutter, bem Orte erteilte SBerföreibung über 10 $ufen SBalb. (SH. a. O. fol. 96.) — (Sine (Erneuerung ber <ßrtoilegien beö Ort« er* folgte am S. SWärj 1635 burd) ben SBifd of 9Ktd&ael 9tabgietoh>8ft. @9 toutben bamale 45£ufen — 1 $ufe ©orfSaitger, 4<ßfarr*( 4 ©djulgen*, 2 freie unb 34 Sauerljufen — öorgefuitbcn. (SBtfäöfl. 2lr$. in grauenburg, A. Sftr. 16, fol. 413.)

Page 224: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

332 M 194. [1319 ]

dicto festo Sancti M artini, annis singulis, de quolibet censuali manso, nobis e t Ecclesie nostre dabun t et soluent, in Castro nostro H e i l s b e r g , occasione aliqua non obstante Ita tarnen, quod census predictorum m ansorum , vltra dimidiam marcam se aliqualiter non ex tendat, P reterea sepedictus G er. et heredes sui legittim ique successores, ac homines cum ipso in eisdem bonis residentes, pro nouis m unicionibus ad vtilitatem terre construendis, e t veteribus reedificandis, nobis et Ecclesie nostre se ru ien t, sicud alij nostri homines tenentur, quandocunque super hijs fuerint requ isiti, E t sicud est consuetudo generalis, plebano suo , ad cuius parochiam dotati fuerint, de quolibet ara tro , vnam m ensuram siliginis, et aliam auene sine contradiccione in festo supradicto deben t, ad domum suam annis singulis p resen tare, Adhuc in signum dilec- cionis, gracie, e t fauoris prenotato G er. ac hered ibus, et succes­soribus suis, et hom inibus inibi secum m anentibus, in lacubus ipsis adiacentibus cum paruis re tibus, ad suam mensam tantum , liberam concedimus facultatem . E t u t quantum deus perm iserit futuris periculis cauea tu r, ne homines inibi m anentes, inopinato, e t im prouiso incursu L itw inorum uel aliorum inimicorum crucis Christi, u t quondam heu factum fuerat, capiantur, uel m actentur, iam sepedicto G e r . et suis heredibus legittim isque successoribus, ac hom inibus cum ipso m anentibus edificandi, e t construendi, vnum Casteilum, uel p ropugnaculum , au t firmitatem aliquam , u t se conseruent, vbicum que eis visum fuerit vtilius, presentibus conferim us, e t dedimus, plenariam facultatem. E t u t hec nostra donacio pro vtilitate nostre Ecclesie facta, feliciter e t inuiolabiter perpetuo perseueret, Presentem super hoc litteram conscribi, ac Sigilli nostri robore cum subnotatis testibus m andauim us roborari, videlicet domino Hey(nmanno) plebano in H e i l s b e r g , A l l e x a n - d r o nostro tune tem poris Aduocato, A l b e r t o R u t h e n o , Jo(hanne) d e W i l d e m b e r g , l a u r e n c i o et T h e o d e r i c o filijs fratrum nostrorum Jo(hanne) sculteto in H eilsberg, S i b o t o n e , R e i n - b o t o n e , et C o n r a d o Ciuibus ibidem S e g e l k o n e Jo (hanne) p a d l u c h e W i l h e l m o S p e r l i n g , e t alijs viris quam pluribus fidedignis. Datum in Castro nostro H e i l s b e r g , anno incarnacionis domini M°. ccc0. xix°. in die sancti Thom e Apostoli Jhesu Christi, p er m anus H e i n r i c i sacerdotis, nostri tune temporis Capellanj.

Page 225: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVS 195. [1320.] 333

M 195.1 3 2 0 . 5 . ^ a i t u a r . — ® er ©ifcfjof S b e r w a r b bon (hm lanD bt*

[tätigt ba8 £eftament bc0 Dompropfteö <£>cinr icf ) b o n ( S o n n e n * bcrg bom 7 . SJtai 1 3 14 .

2tu$ bem O rig in a l im 2lr<htb be8 Somfapitels tnftrbg. ©i^iebt.C. 9fr. 26.In nomine domini amen. Nos E b e r h a r d u s dei gracia w ar­

miensis Ecclesie Episcopus, om nibus tarn viuentibus quam victuris ad perpetuam rei memoriam profitem ur et presentibus protesta- mur. Quod honorabilis vir quondam h e n r i c u s felicis recorda- cionis Ecclesie nostre predicte prepositus, sanus corpore, et racione vtens plenissim e, m atura deliberacione prehabita mera liberalitate in remedium anime sue nec non progenitorum et amicorum suo- rum testam entum condidit et conditum ac conscriptum nobis tra- didit et exhibuit in hec verba.

Quoniam fatorum lege concludim ur vniuersi juxta illud. „ O m n i a s u n t h o m i n u m t e n u i p e n d e n c i a f i l o “ ‘), Ig itur oportunum est diri fati diem extrem um repentinum que m aturo deliberacionis examine preuenire. Hinc est quod Ego H e n r i c u s d e S u n n e n b e r c h warmiensis Ecclesie p repositusfiliusquondam H e n r i c i Clipeatoris de w r a t ( i s l a u i a ) per dei graciam sanus m ente et corpore rebus et bonis meis omnibus tarn mobilibus quam immobilibus prout nunc duxi taliter disponendum scilicet quod de eisdem meis rebus ac bonis mea debita omnia tarn in E l b i n g o quam alibi vbicunque per scripta vel testes probata fuerint integraliter persoluantur, Sane cum toto m entis conamine sem per nisus fuerim aliqualem saltim et vtinam deo gratam eorum quorum rebus ac elemosinis vsus sum cultum augendo diuinum perpetuam relinquere m em oriam , m edietatem molendini super aquam b a u d a m prope montem S u n n e n b e r c h *), redd itu strium m arcarum molendini super riuum qui fluit in ter dictum montem S u n n e n b e r c h et villam w i l d e n b e r c h quod v u c h s h o l * )

1) 2lu8 D bib ’8 Epist. ex Ponto. IV. 3, 35.2) Ueber ©chtofj ©onnenberg bergt. Stfr. 54. Stnmerf. 8. 3m 3atjre 1818

mürbe burd) einen Stosrifj beö SBaube^analö, welcher ba8 Jßaffer nach ftrauen* bürg führt, ein Sflühlengerinne bon flarfen, eichenen Sohlen bicht neben ber Soh* nung be« ©chteufenwärter« im fogenannten Jfoggenbufdj am tinfen Ufer ber alten Saube aufgebecft, welches bermuthlich bon ber im Eejrte erwähnten 2ßühle herftammte. S ie Sage *>aßt baau.

3) Sie SKühte ftuchshol lag bemnad) an bemGkenjbad) 3Wif<hen ©onnen* berg unb bem Territorium bon Sraunöberg. SSergl. 9ir. 54. Slnmerf. 7. 3h*e

Page 226: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

334 JW 195. [1320.]

dicitur e t vnam marcam cum media in molendino prope A n d r e - w e s d o r p h 4) et octo pullos ibidem sic quod ad duodecim mar- carum pensionem predicti redditus laute se extendant, et duos mansos vbi michi videbitur, assigno lego dono e t ordino ex nunc ad vnum altare in kathedrali ecclesia w arm iensi ad perpetuam vicariam , Quam inquam v icariam 5) preposito qui pro tem pore fuerit a ttribuo conferendam, quatenus idem vicarius in vigilijs et horis canonicis in choro deseruiens ad minus tres missas in septi- mana , vnam pro defunctis. secundam pro peccatis. terciam de domina nostra salua honestate et deuocione debita dicere e t pro mea parentum que m eoium m agistri W y t t i l o n i s , P h y l i p p i L e u o l d i C o n r a d i d e b o r o w et omnium nostrorum antecesso- rum et benefactorum anim abus exorare deum perpetuo teneatur. E t u t idem vicarius liberius diuinis vacare possit officijs si in pre- fatis molendinis duodecim m arcarum redditus dim inuti fuerint, prepositus qui pro tem pore fuerit defectum huiusm odi de alijs meis redditibus quos lego et legaui Capitulo prout pate t in se- quentibus adimplebit. Disponens ad opcionem ipsius prepositi et Capituli si sepedicto vicario alio in loco vel locis com petentibus duodecim m arcarum redditus assignare voluerint vt molendina supradicta suis possint vsibus applicare. P reterea cum nec pia mentis intencio proficiat si dum potest per euidenciam operis non lucescit, Capitulo w arm iensi predicto cui pro honoribus et bene- ficijs multimodis obligatum recognosco me ad antydota centum mansos quos iuxta montem S u n n e n b e r c h hered itarie in feodum possideo et quinquaginta in S c h a p h b e r c h 6) cum m edietate montis in Sunnenberch lego dono dispono et assigno cum suis pertinencijs e t ju ribus secundum priuilegiorum m eorum ac litte- rarum continenciam sub modis e t condicionibus que secuntur, Q uarum prim a talis est quod omnia bona mea predicta habere

©teile tjl noc§ an UeBerreflen bon Sämnten er!enntli<$. ©ine Drtfc&aft ober wenigftenS ein §of guc&Sfyol, ber unter ber ©eridjtSBarleit bon 93raun8Berg ßanb unb fooriiBer fufy Biß gum Saljre 1458 Kadjridjten ftnben (Acta praeto- riana be8 9latl>ear<$ib8 in SraunöBerg, Kr. 84. fol. 25 unb 177) biirfte in ber Kctye biefer Sföülple gu fud)en fein.

4) 3e(}t 25re»8borf.5) jDiefe SSifarie am Slltare be8 Sompropfteö tyte§ fpäter Vicaria SS.

Petri et Pauli.6) 3efet ©(^afsBerg.

Page 227: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

JVs 1 9 5 . M 3 2 0 . ] 335

et tenere volo in potestate mea liberaliter ad tem pora vite mee, secundum quod ea tenui haetenus et possedi E t post discessum meum. C. d e b o r o w predictus quinquaginta mansos iuxta mon- tem Sunnenberch in allodio, et in villis S u n n e n b e r c h et b e t - k e n d o r p h vna cum iudicijs maioribus et m inoribus in eisdem quinquaginta mansis libere et absque seruicijs que reuerendo domino meo Episcopo debentur, quia de illis prouidebit w ar- miense capilulum , habebit tem poribus vite sue. Quo sublato de medio quinquaginta mansi predicti cum iudicijs iure pleno ad capitulum deuoluentur, P re ter m edietatem predicti molendini super aquam b a u d a m quam eidem Con. de b o r o w dedi iure hereditario possidendam. Insuper pro quatuor anniuersarijs in predicta Ecclesia warm iensi celebrandis annis singulis perpetuo Quorum prirnus erit in craslino beate A gnetis, secundus in cra- stino sancti Johannis ewangeliste ante portam latinam. tercius tercia die post assumpcionem beate marie v irginis, quartus vero secundum euentum mei o b itu s7), lego dono et dispono de bonis meis predictis decem et octo m arcarum redditus per prepositum qui pro tem pore fuerit p rou t sequitu r distribuendis videlicet quod in quolibet anniuersariorum predictorum Ganonicis qui interfuerint anniuersarijs tres marce, vicarijs e t scolaribus vna marca et pau- peribus marca dimidia tribuan tu r omnibus alijs bonis et ju ribus meis, predictis dum taxat exceptis com m unibus warm iensis capituli vsibus applicandis, ac eciam preter duas marcas quas preposito

7) 3n bem älteflen über anniversariorum dominorum Canonicorum toont 12. ÜSfai 1393 (Original im ©omfafc. 2lr<f>. grbg. L. 9?r. 15) beißt e«: „Item dominus h e y n r i c u s d e s u n n e n b e r g quondam prepositus warmiensis habet iiijor Anniversarios seu m em orias, scilicet in die sancte Agnetis, Sancti Johannis ante portam latinam , Sancti A gapiti, In crastino anima- rum. In singulis memoriis iij mrc. dominis Canonicis J- mr. vicariis Chora- libus et ministris E cclesie. rectori scole et Suecentori et pulsatoribus j mr. Item j mr. pauperibus. E t colliguntur iste pecunie de censu villarum bet­kendorf et drewsdorf“. 2)a« am $obe«tage funbirte Slnntoerfarium tourbe &iena<$ im öicrjebnten Sabr^unbert am 3. 9iotobr. abgebalten uub ba nadj ben liturgtfdben Sßorfc^riftcn auf btefen Sag aud& biejenigen ßritoat * 5lnniöerfaricn berlegt toerben miiffen, welche auf bie beiben bor&ergebenben Sage, ba« Sitter ^eiligen^efi uub ben 21flerfeelen*j£ag, treffen, fo fällt ber Sobestag $einricf>« &on ©onnenberg gtrifjd cn ben 1. bt« 3. 9?o»ember. — 2)a« Sobeöjabr ift ent* toeber 1317 ober 1318. @r wirb gunt lebten 2Jiaf ben 15. October 1317 (9fr. 182), fein Nachfolger Sorban bagegen gum erften 9JiaI ben 30. Noobr. 1318 (9?r. 189) genannt.

Page 228: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

336 M 195. [1320.]

qui pro tem pore fuerit de predictis bonis meis annis singulis assigno, vt sic tem poralis sallarij paruitate monitus, pium legantis affectum considerans, in exequendo prem issa caritate duce plus pium affectum adhibeat vt labor tem poralis ei crescat ad brauium sem piternum . H uius vero testam enti et ordinacionis execucionem honorabilium et discretorum virorum dom inorum , prepositi suc- cessoris mei. H e n r i c i custodis. Jo . d e H o l l a n d i a et J o r . de* K i r s b e r c h plebanorum et concanonicorum m eorum fidei in so- lidum recom m itto, Ceterum quia nonnulli dente toxicato inuidia facta rite et racionabiliter ordinata lacerant quantum possunt. Ideoque ordinacionem et donacionem presentem que si nomine testam enti valere nequiuerit, codicilli tarnen au t vltime voluntatis nomine ipsam valere cupio, conscriptam sigillo meo nouo sigillari feci adhibitis testibus infra scriptis. dominis et fratribus meis. he r . decano. be r . Scolastico. h e n r . Custode. N. Cantore. Al. de m e r - g e n b o r c h Jo. de h o l l a n d i a . J o d e b r u n s b e r c h . J o h a n n e de E l b i n g o . Jor . d e k r i s b o r c h . et magistro A r n o l d o . Cano- nicis w arm iensibus, et quam pluribus fidedignis. Actum v r o w e n - b o r c h in Ecclesia kathedrali w arm iensi in choro ante altare beate virginis. Anno domini M°. C°C°C°. xiiij0. Nonas May.

E t quia predictus h e n r i c u s prepositus vna cum Capitulo nostro predicta per nos petijt confirmari. Nos deliberacione solli- cita et tractatibus m aturis cum Capitulo nostro prehabitis tune eatenus confirmauimus et verbotenus approbauim us sicut et nunc testim enio presencium confirmamus, laudam us. ac perpetue vali- turis approbam us, scilicet quod prepositus e t Capitulum sepedicti de monte S u n n e n b e r c h e t allodio e t eciam de villa S u n n e n - b e r c h et de omni ju re quod eis ex donacione predicta compe- tebat in eisdem voluntarie nobis cesserunt. Ita quod ipsorum proprietas cum omni ju re et iudicio post obitum C o n r a d i de b o r o w ad mensam nostram libere deuoluatur. In quorum recom- pensam preposito e t Capitulo sepedictis dedimus e t contulimus tune, sicut et nunc data et collata eis presentibus recognoscimus directum dominium cum iudieijs honoribus et vtilitatibus quibus- libet p rout Capitulum alia sua bona possidet in predictis bonis om nibus molendinis villis nem oribus e t alijs quibuscunque, Cete- ris sicut in predicto testam ento conscripta sun t nichilominus in suo robore perm ansuris In quorum omnium testim onium et m e­moriam perpetuam presentes litteras dedimus sigilli nostri muni- rnine roboratas. Datum Anno domini. millesimo. Trecentesimo vicesimo. Nonas Januarij.

Page 229: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,
Page 230: Monumenta Historiae Warmiensis.dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/54876/010679-1859.pdf · Eberhardus cantor, dominus Allexander et dominus Hermannus Canonici. Johannesßemingus,

2>tud b tt lln lu ttfltä ta-Sud) = unb S teinbrudtrti son 3- $aIfon>8ft in JtontgStterg.