M O T S O V K I N V H O A T D O N G G I N G i f t H O f l B l N H C U f i

H O I D O N G B A O A N U N H O P Q U O C

D u o i goc do phap ly quoc te, kh i quan

he hop tac giua cac quoc gia ngay cang phat

trien th i tranh chap cung cang co ca sa de

phat sinh. V a i t u each la ca quan dai dien

cho Lien hop quoc ( L H Q ) , chiu trach nhiem

chinh trong duy t r i hoa b inh va an ninh quoc

te, H o i dong Bao an ( H D B A ) dugc giao

nhiem v u giai quyet hoa binh cac tranh chap

quoc te. Quyen l g i va nghTa vu cua H D B A

trong ITnh vuc nay dugc ghi nhan cu the tai

chuong V I ciia Hien chuong L H Q .

Theo quy d inh tai D ieu 34 Hien chuong

L H Q . H D B A truoc het co tham quyen dieu

tra mo i tranh chap hoac t inh h inh tranh chap

de xac dinh xem neu keo dai co the de doa

hoa binh va an ninh quoc te hay khong. M o t

quoc gia khong phai la thanh vien L H Q cung

co the luu y H D B A viec cuoc tranh chap ma

ban than ho la mot ben duong su de ca quan

nay xem xet giai quyet, mien la quoc gia nay

thua nhan truoc se tuan m i l nghia v u giai

quyet hoa binh cuoc tranh chap theo quy

dinh ciia Hien chuong L H Q (Dieu 35 Hien

chuong).

Hoat dong gin g i u hoa b inh ciia L H Q ra

doi dau tien vao ngay 29/5/1948, kh i H D B A

thong qua quyet d inh thanh lap Phai doan

Giam sat qua t r inh d inh chien tai Palestine.

T S . N g u y e n L a n N g u y e n

Khoa Luat, DHQG Hd Npi

Ke tir do den nay, duo i su lanh dao chung

ciia H D B A , hoat dong g in g i u hoa binh ciia

L H Q da trai qua nhieu giai doan phat tr ien

khac nhau. Ban dau, k h i m a i ra da i , hoat

dong gin g i u hoa b inh dugc xem la bien

phap thoa hiep giua cac nuoc Ion nham tan

dung vai tro t rung lap tuong doi ciia L H Q ,

tranh no ra cuoc chien tranh nong tai nhung

khu vuc khong nam trong an ninh true tiep

ciia hai nuoc L ien X o va M y . Tien de de

kien lap cac hoat dong gin g i u hoa binh

truyen thong la phai dugc cac ben tranh chap

dong y. Luc lugng gin g i u hoa binh truyen

thong co t u tuong chi i dao la "g iu g in hoa

binh", "phoi hop giup do" de giai quyet tranh

chap va thuong dugc chi i t rong trien khai

vao tha i ky cuoi ciia cuoc tranh chap. K h i

tranh chap dugc giai quyet th i luc lugng gin

g i u hoa b inh cung cham dirt hoat dong. Co

the thay h inh thi ic g in g i u hoa binh nay

mang lai nhung hieu qua nhat d inh trong giai

quyet xung dot Arap - Ixraren, cuoc khi ing

hoang kenh dao Suez, sir k ien a Conggo, roi

loan o L i b a n g . . .

Ke tir k h i thanh lap d i n thang 9/2008.

L H Q da t r ien khai dugc 64 chien dich g in

g i u hoa b inh khac nhau, t rong do co 16 chien

dich v o i hon 110.000 nhan vien hien dang

18 NGHIEN CUTJ CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 0 6 (129).2011

hoat ctong a khap cac na i tren the g ia i .

Nhi rng chiec "mu noi xanh 1 ' - bieu tuong cua

luc luong gin g i u hoa b inh eta nhan dugc su

ung ho t i ch cue cua xa ho i quoc te. N a m

1988, luc l ugng g in g i u hoa binh cua L H Q

gianh dugc giai thuong Nobe l Hoa b inh -

chung m i n h su dong gop to Ion cua luc

luong nay doi v o i hoa b inh va an ninh the

g io i . Co the thay rat nhieu v i du ve nhung

thanh cong quan t rong cua luc lugng gin g i u

hoa binh L H Q nhu hoat dong gin g i u hoa

binh a Mozambic , D o n g T i m o , Campuchia,

El Sanvador, Libang, Croatia, Grudia, Tay

Sahara, Conggo, N a m i b i a . . . Tuy nhien,

nhung thanh cong ma luc luong gin g iu hoa

binh L H Q dat dugc lai b i l u m o bo i chinh

nhung that bai ma luc lugng nay da va dang

vap phai. Do la nhung that bai to Ion trong

chien dich g in g i u hoa binh o X o m a l i hay

nhung trac t ro trong gin g i u hoa b inh a N a m

T u cu, 6 Angola , Ha i t i , Ruanda va khu vuc

Bancang.. . Co nhieu nguyen nhan khac nhau

dan den ket qua khong mong dgi nay, t rong

do co the ke den mot so nguyen nhan ca ban

nhu:

Thu nhdt: Trong nhieu t ruong hop,

H D B A da danh gia qua lac quan ve ket qua

co the dat dugc nha su giup da cua luc luong

gin g i u hoa binh, nen da de ra nhiem v u qua

tham vong trong k h i lire luong gin g i u hoa

binh con thieu nhung nguon luc can thiet. V i

du, viec m o rong nhiem v u cho luc luong gin

giCr hoa binh a X o m a l i nam 1993 tir bao dam

van chuyen va cap phat luong thuc sang loai

trir cac phe phai v u trang, thiic day hoa giai

chinh t r i . . . chinh la nguyen nhan quan trong

dan den sir t h i t bai cua c h i i n d ich nay.

Thu hai: D o ban than L H Q khong co

trong tay nhan lire va vat luc de t ien hanh cac

hoat dong g in giu: hoa b inh ma phai dua vao

su dong gop ciia cac quoc gia thanh vien,

t rong k h i cac nuoc thanh v ien L H Q v o i muc

t ieu dat l g i ich quoc gia len hang dau, thuong

chi quan tam dong gop nhan luc va tai chinh

mot each day d i i , nhanh chong cho nhung

chien d ich dem lai l g i ich cho chinh ban than

ho. D o i luc, l g i ich nay dugc quan tam nhieu

hon l g i ich ciia ngua i dan dang ganh chiu

hau qua ciia cac cuoc chien tranh, xung dot

can sir giup da ciia cong dong quoc te. Do

vay, viec quyet d inh t r ien khai chien dich gin

g i u hoa b inh tai cac khu vuc co dia - chinh

t r i , dia - k i n h te khong quan trong thuong rat

kho khan, khong dugc sir quan tam ciia cac

nuac t rong H D B A (dac biet la cac thanh vien

thuong true) . K e ca k h i quyet d inh trien khai

chien d ich g in g i u hoa b inh da dugc thong

qua th i viec thuc hien tren thuc te thuong

cung rat cham tre, tham chi , co nhieu chien

dich g in g i u hoa b inh khong tr ien khai dugc

hoac phai l i i i t h a i han tr ien khai , giam qui

mo hoat dong m a i t r ien khai dugc. Chiing ta

co the thay ro dieu ay qua viec so sanh giua

hai khu vuc Trung D o n g va chau Phi. Chau

Phi - no i co rat nhieu cac cuoc xung dot dam

mau xay ra, nhung do l g i ich ciia cac nuoc

uy v ien H D B A tai khu vuc nay khong Ion,

nen cac cuoc xung dot nay cham nhan dugc

su ho t rg tir phia H D B A khien cho xung dot

ngay cang leo thang, tham chi dan ta i tham

hoa nhan dao, nhieu t ruong hop vuot qua

J}Lot SJO IL UleJL ixe ti&at itmig.. 19

tam k iem soat cua lire luong gin g i u hoa

binh. Trong kh i do, d Trung Dong - khu vuc

tap trung nguon nang luong Ion cua the g io i

- thuong thu hut nhieu su quan tam. Cac

chien d ich g in g i u hoa b inh d day thuong

nhan dugc su dong gop t i ch cue ke ca ve tai

chinh va nhan lire tir nhieu quoc gia tren the

g i o i

Thu ba: Luc luong gin g i u hoa binh

L H Q bao gom quan nhan va cac chuyen gia

tren nhieu ITnh vuc den tir nhieu quoc gia

khac nhau, tuy chiu su chi huy chung ciia T u

lenh luc luong gin g i u hoa binh, nhung kha

nang phoi hop hoat dong giua ho con thieu

thong nhat, dong bo, con ton tai su chia re,

mat doan ket, nen trong nhieu t ruong hop,

khong nhung khong phat huy dugc sire manh

chung ma con lam giam hieu qua hoat dong

cua lire luong g in g i u hoa binh. Dac biet,

trong tha i gian vira qua, luc luong gin g i u

hoa binh chiu sir thao tung rat Ion ciia M y va

cac nuoc phuong Tay. M y thuong t u cho

minh quyen "quyet d inh va thuc t h i " nhung

nhiem v u gin g i u hoa binh. Trong cac chien

dich gin g i u hoa b inh , ngudi M y khong bao

g id tir bo quyen chi huy quan doi M y hoac

chi trao quyen chi huy nay cho dong m i n h

quan su than can, n h u mot thanh vien N A T O

chang han. Do vay, do i v d i cac chien dich

gin g i u hoa b inh co sir tham gia dong gop

ciia quan doi M y , chi huy luc luong gin g i u

hoa binh buoc phai la ngudi M y hoac mang

quoc t ich ciia mot t rong cac dong m i n h than

can ciia M y , neu khong se rat kho khan trong

chi huy, dieu hanh tren chien t rudng. Khong

nhirng vay, d mot so khu vuc tren the g id i ,

M y con t u t r ien khai cac don v i quan doi ciia

m i n h ben canh cac luc luong gin g i u hoa

binh ciia L H Q nhu Bancang, Dong T i m o . . .

Cac don v i nay khong nam dud i su dieu

harm ciia L H Q nen viec phoi hop hoat dong

thudng rat kho khan. Cong tac dao tao nhan

luc tham gia luc l ugng g in g i u hoa b inh chi i

yeu do cac quoc gia thanh v ien t u tien hanh

theo t ieu chuan ciia L H Q , dan den t r inh do

chuyen mon, kha nang phoi hop trong cac

hoat dong chung ciia nhan v ien g in g i u hoa

binh den tir cac quoc gia ci ing khong dong

deu va khong phai ai c i ing dap ung dugc day

di i cac t ieu chuan do L H Q de ra. D ieu nay

cang khien cho cong tac hop dong phoi hgp

hoat dong ciia luc l ugng g in g i u hoa b inh t r d

nen kho khan hon, hieu qua hoat dong g in

g i u hoa b inh v i the ci ing g iam sut ro ret.

Thu tu: Hoat dong quan ly , k y luat ciia

H D B A va Ban T h u k y do i v d i cac thanh vien

tham gia g in g i u hoa b inh chua chat che, dao

diic nghe nghiep ciia luc lugng gin g i u hoa

binh con ton tai nhieu van de. Dieu nay

khien cho hoat dong g in g i u hoa binh phai

doi mat v d i nhieu v u tai t ieng, khong nhung

lam giam hieu qua hoat dong ma con lam suy

giam long t i n ciia cong dong quoc te. V i du:

N h u n g tai t ieng ve tham nhung ciia mot so

quan chuc L H Q trong Chuong t r inh D 6 i d i u

lay l uong thuc tai Irac. Ca H D B A va Ban

T h u ky deu khong nam dugc quyen dieu

hanh Chuong t r inh nay, khong nhung vay,

k h i nhung cao buoc ve tham nhung dugc dua

ra, ca hai co quan nay da khong k ip tho i xem

xet de co nhung quyet d inh ngan chan, giam

thieu hau qua; Tai t ieng bd i cac v u tham sat

2 0 NGHIEN CLfU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 0 6 (129).2011

d Ruanda va Secbrenica nam 1994 va 1995

dien ra ngay truac mat cac luc lugng gin g i u

hoa binh cua L H Q ; Su c6 lam dung t inh due

ma cac b inh l i n h g in g i u hoa b inh gay ra doi

v a i chinh nhung nan nhan ciia cuoc xung dot

dang can su bao ve ciia L H Q dien ra d nhieu

na i tren the g i a i (Conggo, Ha i t i , Liberia ,

Xudang), t rong do dac biet nghiem trong la

v u cac b inh l inh g in g i u hoa binh do Maroc,

N a m Phi. Nepan. Pakixtan, Tuyn id i va

Urugoay c i i den b i phat hien da lam dung cac

thieu nu Conggo va Liber ia nam 2004; Hien

tuong doi siing lay vang ciia b inh l inh g in

g i u hoa binh d Conggo dang bi to cao va

dieu tra hien nay. . .

Thu nam: Hoat dong gin g iu hoa binh

hien nay co chieu hudng gia tang, nhung it

duoc trien khai d nhung nai l ien quan den

xung dot giua cac nude, trai la i , dugc trien

khai nhieu d no i xay ra noi chien do xung

dot dan toe, xung dot ton giao, tranh gianh

tai nguyen. L g i dung dieu nay, mot so nude

ldn thudng k i n h dong mau thuan dan toe, ton

giao. k ich dong ly khai . co t inh gay ra cac

diem nong ve nhan quyen, tao cd de thao

tung H D B A thong qua quyet d inh thanh lap

lire luong gin g i u hoa b inh ciia L H Q hong

can thiep vao cong viec noi bo ciia quoc gia

khac. ap dat "trat t u the g i d i " theo y do ciia

ho. Trong t rudng hgp nay. hoat dong gin g i u

hoa binh mat di t inh khach quan, mat di n iem

t in ciia nhan dan. ciia cac ben l ien quan t d i

xung dot dan toe, ton giao va cung khong

nhan dugc su i ing ho rong rai ciia cong dong

quoc te - n l iung nhan to co ban quyet d inh su

thanh cong ciia mot chien dich g in g i u hoa

binh. K h o n g rmung vay, no con k i ch dong su

phan khang, chdng do i ciia nhung ngud i nay,

anh hudng true tiep t d i ket qua cua hoat

dong gin g i u hoa b inh .

Gan day, v d i t n rdng hop ciia L ibya , sau

k h i cac lire l uong an n inh L i b y a no siing vao

mot cuoc bieu t inh nho lai Benghazi - thanh

pho ldn t hu hai ciia nude nay, L i b y a dang t rd

thanh t ieu d iem cua mot cuoc chien tranh

keo dai do lire l ugng l ien quan t ien hanh do

A n h , Phap va M y cam dau.

A n h va Phap dong vai tro dau tau trong

cuoc chien nay v d i su ho t r g ciia M y va dudi

danh nghTa L H Q . H o i nghi Paris da quyet

dinh bat dau cac hanh dong quail su chong

lai chinh quyen L i b y a "de ap dat vung cam

bay theo nghi quyet ciia H o i dong Bao an

L ien hgp quoc". Cac dot khong k ich ciia

phuong Tay dugc t ien hanh vao thdi diem

cac lire l ugng quan doi ciia L ibya da tien vao

trung tarn thanh pho Benghazi , na i tap hgp

bo chi huy cac luc l ugng noi day. Mac dii

ngudi phat ngon ch inh ph i i T r i p o l i bac bo t in

la quan doi ciia ong Gaddaf i da tan cong

thanh pho - mot harm dong dugc xem la vi

pham cam ket ngung ban ma chinh phi i nude

nay dua ra sau k h i H D B A L H Q ra nghj

quyet ap dat v i i n g cam bay.

Phan i i ng tire th i sau cac cuoc tan cong

ciia Phap, A n h va M y , nha lanh dao Gaddafi

tuyen bo D i a Trung Hai da bien thanh "chien

t rudng" , dong tha i tuyen bo se trang b i vu

k h i cho ngud i dan de doi pho v d i cac cuoc

tan cong ciia phuong Tay. Cuoc chien nay

nham loai bo chinh quyen Gaddafi , nhung d i i

Jloi sA g Lieji oi Itjtuil a*p*ig,.. 2 1

v i dong ca g i , no cung khong phai la led ich

quoc gia song con cua bat ky quoc gia

phuong Tay tham chien nao. Chinh quyen

Libya tir nhieu nam qua da tir co lap m i n h

bdi nhung cuoc dan ap dam mau dan thuong.

Chinh dieu nay da tudc d i t inh hop phap cua

chinh phi i do Gaddafi lanh dao.

Chien tranh se thiic day sir phan hoa noi

bo L ibya sau rong hon nua. Phuong Tay co

the muon tranh mot cuoc chien tranh tren bo,

nhung khong loai trir k i ch ban nay, neu cac

lire luong noi day tai L ibya khong d i i kha

nang lat do chinh quyen Gaddafi , mot quoc

gia v d i 6,5 trieu dan dang bi chia re nghiem

trong. D o i v d i phuong Tay, con dudng dan

td i cuoc chien tranh nay duoc trai bang

"thien y" bao ve dan thudng Libya khoi su

tan sat ciia chinh quyen Gaddafi . N h u n g con

dudng nay cung co the dan td i su sa lay.

Trong co che ciia L H Q , H D B A khong

phai co quan g i u vai tro chi i dao trong hoat

dong chong khi ing bo n h u doi v d i hanh dong

trong t rudng hop hoa b inh b i xam hai, bi pha

hoai hay co hanh v i xam luoc hoac quyet

d jnh trien khai lire luong g in g i u hoa binh.

Trong hoat dong chong khi ing bo quoc te,

Dai H o i dong ( D H D ) dong vai tro la co quan

hoach dinh chinh sach, D H D co tranh nhiem

ldn hon H D B A trong viec xay d img chien

lupc chong khi ing bo, d j n h nghTa phap ly ve

khi ing bo, ngan chan hien tupng l o i dung

chong khi ing bo de xam pham chi i quyen ciia

quoc gia khac. De lam dupe dieu nay can

phai cai to toan dien H D B A , dac biet la cai

each co che bo phieu theo hudng giam bdt

anh hudng ciia cac thanh v ien thudng true

doi v d i co quan nay.

Nhi rng phan t ich neu tren cho thay

H D B A da va van se ch iu trach nhiem chinh

trong viec t r ien khai cac chien dich g in g i u

hoa b inh ciia L H Q . Trong qua t r inh thuc hien

nhiem v u g in g i u hoa b inh , viec tang cuong

trao quyen, uy quyen va hpp tac v d i cac to

chirc khu vuc la can thiet. De lam tot viec

nay, cpng dong quoc te can xay dung dupe

mpt co che phoi hpp co hieu qua giua hai

ben. H D B A phai xac d inh ro pham v i quyen

han ma cac to chirc khu vuc dupe phep thuc

hien trong t irng chien dich g in g i u hoa binh

cu the va khong ngirng tang cuong quyen

k i em soat doi v d i hoat dpng ciia cac to chuc

do, sao cho vira dam bao dupe t inh dan chii

trong giai quyet cac van de quoc te, vira dam

bao dupe vai tro chi i chot, quyet d jnh ciia

H D B A trong cac hoat dpng gin g i u hoa binh.

T a i l ieu t h a m khao

1. Hpc v ien Quan he quoc te (2007), Su phat trien cua Hpi dong Bdo an Lien hop quoc, Ha N p i .

2. B u i T r u d n g Giang (2007), Cai each Hpi dong Bdo an Lien hop quoc - mpt so chieu hudng va nhan dinh, Tap chi N h u n g van de K i n h te va Chinh t r i the g i d i , 1(129).

3. Chu M a n h H i i n g (2005), Cai to Lien hop qudc - thdi co vd thach thuc, Tap chi Luat hpc, (Dac san 60 nam Lien hpp quoc).

4. V i e n Quan he qu6c t