بسم الله الرحمن الرحیم درس جلسه ی گذشته ی ما یک مقدمه ی مفصلی داشتیم که آن را با هم م��رور کردیم تا رسیدیم ب��ه نقش��ه ی کلی بحث. نقش��ه ی راه را در این چ��ارچوبی ک��ه مالحظه می کنید، یک نگاه اجمالی کردیم. گف��تیم ک��ه مقدم��ه ی بحث این اس��ت که چرا باید عزاداری کنیم، چرا ع��زاداری و ن��ه ش��ادی و چ��را دائمی. ام��ا مح��ور اصلی بحث ما این است که اصال چرا اباعبدالل��ه الحس��ین )علی��ه الس�الم( ش��هید شدند و حاال ما بعد از شهادت این بزرگوار برای ایشان عزاداری کنیم آن هم ب��ه صورت دائمی. این که عرض می کنم چرا شهید شدند، پاسخش مشخص است. دلیل شهادت حضرت این است که قیامی کردند ک��ه آن قی��ام منج��ر ب��ه ش��هادت شد. سوالی که مطرح می شود این است که اوال چه وضعی پیش آمد ک��ه قی��ام ضرورت پیدا کرد، ثانیا ماهیت این قی��ام ب��ر حس��ب عل��ل داخلی و عل��ل خ��ارجی چگونه است، بعد این علل خارجی در مقابل یک قیام آگاهانه تحلیل می شوند ی��ا در مقابل یک قیام انفجاری و غیرآگاهانه. اآلن م��ا می خ��واهیم ب��رویم س��راغ این که حضرت قیام کردند چه وض��عی پیش آم��د ک��ه قی��ام ض��رورت ی��افت. هفت��ه ی گذشته چرا باید عزاداری کنیم را بحث کردیم، اآلن می خواهیم وارد بشویم: اوال چه وضعی پیش آمد که قیام ضرورت یافت، بعد وارد ماهیت قی��ام بش��ویم، ح��اال ان ش��اءالله ام��روز ب��ر حس��ب عل��ل داخلی ح��داقل این را تب��یین بک��نیم و ب��ه آن

بپردازیم. بحث از اینجا آغاز می شود که چه وض��عی پیش آم��د ک��ه قی��ام ض��رورت ی��افت؟ جامعه ی اسالمی به چه سمت و سویی حرکت کرد که الزم شد نوه ی پیامبر در فاصله ی پنجاه سال بعد از شهادت پیامبر )صلی الله علیه و آله و س��لم(، دقیق��ا در پنجاه سالگی عمر جامعه اسالمی بع�د از پی��امبر، بای��د قی�ام بکن��د و این قی��ام چگونه قی��امی اس��ت. قی��امی ک��ه طی آن از هفت��اد و دو نف��ر از به��ترین ی��اران و بندگان خداوند به شهادت برسند، بعد خاندان بهترین بندگان خ��دا هم ب��ه اس��ارت بروند. در پاسخ به این سوال که چه وضعی پیش آم�د ک�ه قی�ام ض�رورت ی�افت، یک جمله باید بگوییم و آن هم این است که : انحراف جامعه ی اس��المی. جامع�ه ی اسالمی منحرف شد. سوال: این انحرافات جامع��ه ی اس��المی از چ��ه زم��انی آغاز شد؟ طبیعتا از وقتی ک�ه پی��امبر)ص��لی الل��ه علی��ه و آل��ه و س��لم( س��رش را گذاشت زمین و اتفاقات سقیفه روی داد. چرا سقیفه روی داد؟ چ��را آن بال س��ر غدیر آمد؟ آن باشد ان شاءالله برای کتاب پانزده گفتار اگر عمری باقی بود. اما اینجا ما می خواهیم انحراف را از یک بعد دیگری بررسی بکنیم. این ک��ه چ��را در جامعه ی اسالمی انحراف رخ داد، ک��ه کمیت و کیفیت آن انح��راف آن ق��در زی��اد بود که جز با خون اباعبدالله الحسین)علی��ه الس�الم( برط��رف نمی ش�د. این ک�ه چرا انحراف رخ داد که این قیام ضرورت پی��دا بکن��د، س��وال دیگ��ری هم در ذی��ل خودش ایجاد می کند. و آن این است: این قیام چه قدر توانس��ت آن انح��راف را درست کند؟ چه قدر توانست برطرف کند؟ چه قدر توانست جامع��ه اس��المی را

اصالح بکند؟ ما می توانیم بگوییم انحراف به وجود آمد و حض��رت هم قی��ام ک��رد ولی این قیام ت��وان اص��الح آن م��یزان انح��راف را نداش��ت. پس حض��رت موف��ق نشد. برای این که بدانیم چرا انحراف رخ داد، از س��ه منظ��ر بای��د بحث ک��نیم. از جهت حاکمان و در طبقه ی ح�اکم چ��ه اتف�اقی رخ داد. بدن�ه ی نخبگ��انی جامع�ه دچار چه انحرافی شد، و مردم و عوام و اکثریت جامعه که خیلی هم موثرن��د در روی دادن اتفاقات، این ها دچار چه انحراف��ات و گرفت��اری ه��ایی ش��دند. پس در

. ح��اال این قی��ام2. انحراف رخ داد. چرا؟ 1پاسخ به این سوال که چرا قیام شد: ب��ا آن انح��راف چ��ه ک��رد؟ از حیث حاکم��ان چ��ه اتف��اقی رخ داد؟ اولین ریش��ه ی تحقق انحراف در جامعه ی اسالمی، اتفاقی بود که در موضع حاکمیت افتاد. چ��ه اتفاقی؟ امویان به حکومت رسیدند. ما وقتی نگاه می کنیم به زمان حیات وجود نازنین پیامبر اکرم )صلوات الله علیه و آله( می بینیم که حض��رت اب��راز نگ��رانی می کنند و حتی خوابی می بینند. آن خواب هم به ص��ورت آی��ه ای در ق��رآن ذک��ر می شود که: خواب دیدی که میمون ها از من��بر ت��و ب��اال می رون��د و م��ردمی ک��ه روبروی منبر نشسته اند به قهقرا می روند. این رویایی که »ارین��اک« م��ا ب��ه ت��و نشان دادیم، این فتنه و شجرة الملعونه چه کسانی هستند؟ ذیل اش را که نگ��اه می کنیم، روایات متعددی می گوید این جریانی که در خواب پی��امبر )ص��لی الل��ه علیه و آله و سلم( آن اتفاق را ایجاد می کن��د، هم��ان جری��ان ب��نی امی��ه، جری��ان امویان است. این که حضرت بارها می گوین��د اگ��ر ب��نی امی��ه تعدادش��ان ب��ه این رسید، این کار را بکنید. این طوری بشود این کار را می کنند. بر منبر من رفتند،

. چه شد ک��ه این ه��ا1آن ها را پایین بکشید. به حکومت رسیدن امویان. سوال: . چرا این ها این قدر با بنی هاشم دشمن بودند؟ نخبگ��ان2به حکومت رسیدند؟

و م��ردم را نگ��ه داری��د، اول ب��رویم س��راغ اموی��ان. این ک��ه این ه��ا ب��ه حک��ومت رسیدند، اول علت موفقیت شان در رسیدن به حکومت چ��ه ب��ود؟ دوم چ��را این قدر این ها با اسالمی که آن موقع در قالب پیامبری از بنی هاشم تبلی��غ و ت��رویج می شد، دشمنی می کردند؟ دلیل این میزان مخ��الفت... ف��رض کنی��د ب��نی امی��ه آمدند س��رکار. خب حکومتش��ان را بکنن��د. این مق��دار مخ��الفت و دش��منی ب��رای چیس��ت؟ در پاس��خ ب��ه این س��وال ک��ه علت م��وفقیت ب��نی امی��ه در رس��یدن ب��ه حکومت چه بود، دو محور را می شود مورد اشاره قرار داد: اول ک��ار تش��کیالتی این ها. دوم اتفاقی که در مقابل مردم و رؤسا و نخبگان ایج��اد کردن��د. همزم��ان خودشان یک کار تشکیالتی انجام می دهندف در کنار این ب��رای م��ردم و نخبگ��ان هم برنامه دارند. چه کار کنیم که کار تشکیالتی ما توسط م�ردم و نخبگ�ان دچ�ار خلل نشود. کار تشکیالتی بنی امی��ه چ��ه ب��ود؟ م��راحلش این اس��ت: این ه��ا اول قدرت سیاسی پیدا کردند. بعد قدرت اقتصادی. بعد بهانه ی دی��نی و بع��د ق��درت دینی. چه طوری؟ در زمان خلیفه ی اول در سال سیزده، یع��نی دو س��ال پس از پیامبر اکرم )صلی الله علیه و آله و سلم(، او تصمیم گرفت که به سمت جاه��ای مختلف سپاه بفرستد. به سمت فلسطین، شامات و جاهای دیگ��ر. ی��ک کس��ی را انتخاب کرد. آنجا خلیفه ی دوم مخالفت کرد که این کسی ک��ه ش��ما می خواهی��د

بفرستید، آدم به درد بخوری نیست. و به خاطر مخالفت خلیفه ی دوم، خلیفه ی اول فردی را که می خواست بفرستد، تغییر داد. گفت او را نمی فرس��تم و کس دیگ��ری را فرس��تاد. ف��ردی را ب��ه ن��ام خال��د بن س��عید. خلیف��ه ی دوم گفت او را نفرست. گفت چه کسی را بفرستم؟ گفت یزید بن ابی سفیان را بفرست. یزی��د بن ابی سفیان کیست؟ برادر معاویه. یزید بن ابی سفیان قرار شد راه بیفت��د ب��ه سمت شام. به سمت شام راه افتاد و معاویه شد پرچم دار او. یعنی او فرمانده بود و پرچم دارش معاویه بود. این ها رفتند و در سال چه��ارده، یع��نی ی��ک س��ال بعد، بعد از جنگ با اهالی ساکن شامات و دمشق، س��ال چه��ارده دمش��ق را فتح کردند. و یزید بن ابی سفیان را که فرمانده ب��ود، خ��ودش ش��د ح��اکم منطق��ه ی دمشق و شام. م��دتی گذش��ت و در زم��ان خلیف��ه ی دوم، مح��دوده ی دمش��ق و شامات زیاد شد. فلسطین و مناطق مختلفی از اطراف هم ملحق شد. به جهت جغرافیایی محدوده ی نسبتا گسترده ای شد. این بود تا سال هجده. سال هجده، یزید بن ابی سفیان مرد و معاویه از طرف خلیف��ه ی دوم ش��د ح��اکم منطق��ه ی شام. سال چندیم؟ هجده. تا سال چند حاکم ب��ود؟ ت��ا شص��ت. چه��ل و دو س��ال. معاویه چهل و دوسال حاکم شام بوده. تص��وری از چه�ل و دو س��ال داری��د؟ بع�د حاال چه کار می تواند بکند فعال بماند. این قدرت سیاسی که در آنجا ایج��اد ش��ده ب��ود، ق��درت سیاس��ی اگ��ر چ��ارچوب اخالقی و تق��وایی نداش��ته باش��د، ق��درت اقتص��ادی ایج��اد می کن��د. ش��ما ق��درت سیاس��ی می گ��یری ولی آدم متقی ای هستی، امام )رحمة الله علیه( قدرت سیاس��ی داش��ت ولی آی�ا ق�درت اقتص��ادی هم داشت؟ حضرت امام )رحمة الله علیه( از دنیا ک��ه رفت چ��ه داش��ت؟ هیچی. قدرت اقتصادی وق��تی در ادام��ه ی ق��درت سیاس��ی می آی��د ک��ه ش��ما از ق��درت

ای بجنبانی، مبالغی دالر و ارز و یورو بیاید. و1سیاسی یک استفادکی بکنی. لحیه معاویه اهل این که لحیه بجنبان��د ب��ود، مفص��ل هم ب��ود. در زم��ان خلیف��ه ی دوم، خلیفه ی دوم به همراه کسی رفتند به سمت شام. آنجا معاویه با یک بادیگ��اردی و خ��دم و حش��می آم��د اس��تقبال. خلیف��ه ی دوم خیلی س��اده زی ب��ود. روی ی��ک چهارپایی نشسته بود و ساده می رفت. معاویه با تش��کیالت آم��د جل��و، این اص��ال نگاه نکرد. معاویه پیاده شد و آمد جلو. او اصال اعتنا نک��رد و ب��ا هم��راهش همین طور به راهش ادامه داد. معاویه همین طور می دوید و این هم همین طور ادامه می داد. هم��راهش گفت: ایش��ان ح�اکم هس�تند. ی��ک تح��ویلی اس��تمالتی چ�یزی. همین جوری راه را نگیر برو. گفت : این چرا این همه تجم��ل دنب��ال خ��ودش راه انداخته؟ این تشکیالت چیه که آورده؟ من مواف��ق نیس��تم. بع��د عت��اب و خط��اب ک��رد. بع��د معاوی��ه توض��یح داد ک��ه م��ا اینج��ا چ��ون همس��ایه ی روم هس��تیم بای��د ظاهرمان را آراسته نگه داریم که وقتی رومی ه��ا م��ا را می بینن��د، ابهت م��ا هم باعث عظمت ما شود و هم خوف آن ها. و زود به ما حمله نکنند. خلیف��ه ی دوم گفت: من کاری به این کارها ندارم. من نه می گویم این کاره��ا را بکن و ن��ه می گویم نکن. یعنی قدرت اقتصادی که به دست آورده ب��ود را این ط��ور توجی��ه می

تایید 1 منظور به ریش دادن تکان

کرد. البته زمان خلیفه ی دوم یک ذره با مالحظه پیش می رفت. اما زمان خلیفه ی سوم دیگر نیاز به مالحظه هم نبود. بعد از این که قدرت اقتص��ادی پی��دا ک��رد، رفت دنبال بهانه ی دینی. بهانه ی دینی که بنی امیه را در تثبیت قدرتش��ان خیلی کمک کرد، قتل عثمان بود. ارتباط معاویه با عثمان چه طور بود؟ حرف هایی که در تاریخ آم��دهف متف��اوت اس��ت. مثال ج��ایی داریم ک��ه معاوی��ه آم��د مدین��ه و ب��ه عثمان گفت بزرگان را دعوت کنند بیایند. طلحه و زب��یر و ام��یر الموم��نین )علی��ه السالم( و ابن عباس و سعد بن ابی وقاص و آدم هایی ک��ه م��وثر بودن��د. این ه��ا همه جمع شدند. این ها دائم��ا ب��ه عثم��ان انتق��اد می کردن��د ک��ه این ک��ار را نکن. دوباره خلیفه ی سوم کارهایی انجام می داد که مورد انتقاد آن ها واقع می شد. خلیفه ی سوم خطاب به این جم��ع گفت: ش��ما ح��رف ه��ایی ب��ه من داش��تید ک��ه گفتید. حاال این پس�رعموی م�ا می خواه�د چیزه�ایی ب�ه ش��ما بگوی�د. معاوی�ه در حضور امیرالمومنین )علیه السالم( و دیگران گفت: شما ب��ا این خلیف��ه ی س��وم صحبت کردید و مطالبی گفتی��د و نک��اتی و این ه��ا ، من می خ��واهم بگ��ویم فک��ر نکنید که ایشان تنهاست. هستند باآلخره دوستانی که اگر الزم شد، در حمایت از او ... حضرت علی )علیه السالم( گفت: خودت را می گویی؟ گفت: بل��ه بآلخ��ره هستند دوستانی و این ها. اینجا حضرت بلند شد. آمده که خلیف��ه ی س��وم عب��ای حضرت را گرفت. ح�داقل ی�ک کس�ی را می آوردی ک�ه ... ی�ک ک�وآال می آوردی بهتر از این بود! بقیه هم چنین عکس العملی نشان دادند. آن ش��انیتی ک��ه آن ه�ا برای خودشان قائل بودند، با این جلبک الملوکی که خلیفه ی س��وم آورده ب��ود... تحویلش نگرفتند و رفتند. اینجا در تاریخ آمده که او برگش�ت ب�ه خلیف�ه ی س�وم گفت: ب��ه ت��و پیش��نهاد می کنم ک��ه این هفت هش��ت ت��ا را بکش��ی. علی )علی��ه السالم( و طلحه و زب��یر و س��عد بن ابی وق��اص، این ه��ا را بکش��یم مش��کل ح��ل شود. خلیفه ی سوم گفت نه من این کار را نمی کنم. این نقل تاریخی به خ��اطر همین حرف ضعیف می شود. چون این کار را می ک��رد. خیلی ه��ا را تبعی��د ک��رد. خیلی ها را تضعیف کرد. بعضی ها را حتی کتک زد که آسیب دیدن��د مث��ل اب��اذر و دیگران. اینجا معاویه گفت پیشنهاد دومم این است ک��ه من چه��ار ه��زار نف��ر می فرستم که این ها محافظ تو باشند. خلیفه ی سوم گفت هزین��ه هایش��ان از کج��ا تامین می شود؟ گفت از بیت المال. گفت نه از بیت المال این ک��ار را نمی کنم. ا ین ح��رف هم عجیب اس��ت. چ��ون زم��ان خلیف��ه ی س��وم از بیت الم��ال س��وء استفاده زیاد شده. گفت پیشنهاد سومم این است که اگر مردی، خونخواهی ات را بده به من. من خونخواه تو بشوم. گفت باشد. حاال این که اصال چه کسی می خواسته او را بکشد، بعد اولیاء دم باید خونخواه باشند چه ربطی به تو دارد؟ چه نقش��ه ای در ذهن داش��ت، این ه��ا هم��ه بمان��د. او گفت باش��د اگ��ر م��ا م��ردیم خونخواهش ت��و باش��د. بع��د از آنک��ه م��ردم علی��ه عثم��ان ش��وریدند، آن جریان��ات مختلفی که می دانید دیگر، که خصوص��ا م��ردم مص��ر جم��ع ش��دند آمدن��د و ام��یر المومنین )علیه السالم( واسطه شدند. خلیفه ی سوم ی��ک نام��ه ای داد ب��ه والی مصر که تو برکناری. مردم مصر که آمده بودند ب��ه اع��تراض راه افتادن��د برون��د،

دیدند یک نف��ر ب��ه موازاتش��ان از ک��وهی ج��ایی می رود. او را گرفتن��د دیدن��د ی��ک فرمانی مخفیان��ه هم��راهش اس��ت ب��ا مه��ر خلیف��ه ی س��وم ک��ه : این م��ردم ک��ه رسیدند هم را بکش. این ها هم ب��ه ام��یر الموم��نین )علی��ه الس��الم( گفتن��د ش��ما واسطه گری می کنی این که فرمان فرستاده ما را بکشند. حضرت آمدند پیش خلیفه ی سوم گفتند مگر تو نگفتی که... این گفت ب�ه خ�دا قس�م نام�ه، نام�ه ی من نیست. مهر من هست ولی من این را ننوش��ته ام. ک��ار م��روان ب��ود. این هم ماندند و کوتاه نیامدند تا خلیفه ی سوم کشته شد. خلیفه ی سوم در این زم��انی که در فشار قرار می گیرد، به معاوی��ه نام��ه می نویس��د ک��ه بلن��د ش��و بی��ا و ی��ک حمایتی بکن. این یکسری آدم می آورد پشت دروازه و خ��ودش می آی��د. عثم��ان می گوید سپاه کو؟ می گوید سپاه را گذاشتم پشت دروازه خودم آمدم ببینم که چه کار بکنم. خلیفه ی سوم می گوید من به تو گفتم با آدم ه��ایت بی��ایی ت��و می پرسی چه کار باید بکنم. معلوم است چه ک��ار بای��د بک��نی. بای��د س��پاه را بی��اوری دیگر. گفت پس من بروم که بیایم. اینجا خلیفه ی سوم به او گفت: کشته ی من بیشتر از زنده ام ب��ه درد ت��و می خ��ورد. رفت، ب��ر هم نگش��ت، فق��ط س��پرد ک��ه خلیفه که کشته شد یکسری اس��ناد بیاوری��د. هن��وز خلیف��ه را نکش��ته ان��د پ��یراهن خونی اش و انگشت زنش به شام رسیده ب��ود. این بهان��ه را گ��رفت، بع��د از این که امیر المومنین )علیه السالم( س��ر ک�ار آم�د، خونخ��واهی عثم�ان را علم ک�رد. حاال اینجا خودش یک مطالبی دارد ک��ه معاوی��ه چ��ه فیلمی ب��ازی می کن��د و آنج��ا سخنرانی ترتیب می دهد و صحبت می کن��د، بع��د ب��ه ی��ک نف��ر می گوین��د ت��و بی��ا شهادت بده. به جهت ت��اریخی خیلی بحث ه��ای ج��البی دارد ک��ه چ��ه ج��وری س��ر مردم را کاله گذاشت و این ها را بر علیه ام��یر الموم��نین )علی��ه الس��الم( بس��یج کرد. جنگ ص��فین را راه ان��داخت و آن اتفاق��ات حکمیت. بع��د از آن هم ب��ا ام��ام مجتبی )علیه السالم( هم چرا درگیر شد؟ سر این که شما همان خاندانی هستید که عثمان را کش��تید و ص��لح و ... . ص��لح ک��ردی ب��ا ام��ام حس��ن )علی��ه الس��الم( خالفت را گرفتی. اآلن وقتش است که قاتالن عثمان را دستگیر کنی. شما برای خونخواهی خیلی گویا تب و تاب و هیجان داشتید. بسیار خب. اآلن قدرت دس��ت خودتان است. الوعده وفا. بعد از این که معاویه سر کار آمد، برای قصاص قتل��ه ی خلیف��ه ی س��وم چ��ه ک��ار ک��رد؟ هیچ ک��اری نک��رد. در ح��الی ک��ه اگ��ر ه��دف او خونخ��واهی ب��ود، وق��تی ق��درت بهش رس��یده به��ترین وقت خونخ��واهی هم اآلن است. قدرت داری خودت اعمال کن. اینجا جالب است: یک وق��تی دخ��تر خلیف��ه ی سوم به معاوی��ه می رس��د. بع��د از این ک��ه معاوی��ه خالفت را از ام��ام مجت��بی )علیه السالم( می گیرد، گریه کنان می گوید: پس��رعموجان )ی��ا عموج��ان( ش��ما شاهدید که من چه طور پدرم را از دست دادم و یک کاری بکنید. خلیف��ه هم می گوید: ببین عموزاده! اگر بخواهیم کاری انج��ام دهیم، این م��ردم را ک��ه می بی��نی چه طور هستند، همین که یک حکومتی بر این ه��ا داش��ته باش��یم و آق��ا باش��یم و تحویلمان بگیرند بهتر است این است که با این ها درگیر شویم و بگیرند بزنند ما را بکش��ند. قب��ول داری؟ این به��تر نیس��ت ک��ه ع��زت داش��ته باش��یم؟ این هم از

خونخواهی. فقط این بهانه را می خواستند تا همه ی کارهایی را که به اسم دین می کنند با آن توجیه کنند. )سوال: امام حسن )علیه السالم( صلح ک��رده بودن��د،

معاوی��ه قب��ل از ص��لح ب��ه بهان��ه ی–نمی توانس��تند ب��ا معاوی��ه درگ��یر ش��وند. خونخواهی جنگ کرد. بعد که صلح کرد، گفتن��د ح��اال قتل��ه را بگ��یر از جمل��ه خ��ود امام حسن )علیه السالم( را. مگر معاویه پایبند صلح بود که حاال از کش��تن ام��ام حسن )علیه السالم( به خاطر صلح بگذرد؟ تمام بندهای صلح نامه را نقض ک��رد. از جمله این که متعرض جان امام حس��ن )علی��ه الس��الم( و ام��ام حس��ین )علی��ه السالم( نشود. او که قطعا پای بندی به مفاد عهدنامه اش نداش��ت.( از بهان��ه ی دینی به قدرت دینی رسیدند. مهمترین عاملی که قدرت دینی ایجاد کرد چه بود؟ جعل حدیث. جعل حدیث کردند و شروع کردند حرف درست کردن. مثال ع��رض می کنم. به سمرة بن جندب، پدر زن مختار، پ��در ناری��ه، معاوی��ه چهارص��د ه��زار درهم پول داد. او جزو ص��حابه ی پیغم��بر )ص��لی الل��ه علی��ه و آل��ه و س��لم( ب��ود. صحابه ی پیغمبر )صلی الله علیه و آله و سلم( هر کسی است که پیغمبر )ص��لی الله علیه و آله و سلم( را دیده بود است. این جوری که حساب کنیم، معاویه هم جزو خلص صحابه می شود. به سمرة بن جندب چهارصدهزار درهم دادند گفتن��د بیا بگو: » و من الناس من یعجلک قوله بالحیاة ال��دنیا و یش��هد الل��ه علی م��ا فی الخصام« این آیه مصداقش امیر الموم��نین )علی��ه الس��الم( اس��ت. قلبه و هو الد الخصام« یعنی آن لج��وج ت��رین و عن��ودترین دش��من ام��یر الموم��نین )علی��ه »الد السالم( است العیاذ بالله. و بیاید شهادت بده��د ک��ه آی��ه ی : » و من الن��اس من یشری نفسا ابتغاء مرض��ات الل��ه « مص��داقش ابن ملجم اس��ت. چهارص��د ه��زار درهم گرفت آمد و گفت: من بودم این آیه که نازل شد ک��ه: اف��رادی هس��تند ک��ه توی قلبشان منافقند و آن ها دشمن ترین دش��منانند. این ام��یر الموم��نین )علی��ه السالم( است. آن کس��ی هم ک��ه : جانش��ان را در راه خ��دا می دهن��د و ب��ذل می کنند، ابن ملجم است. )سوال: مردم باور می کردند؟ طبیعتا باید مشتری باش��د که این حرف ها گفته شود دیگر. و باور می کردند. به موی��داتش می رس��م. این دوره از زمان چه تاثیری داشته که مردم این ق��در راحت ب��اور می کردن��د؟ - این دین باید یک روندی را طی می کرد. فرض کنید یک بچه ای برود مدرس��ه. م��ا او را ب��ه ی��ک مجتمعی س��پردیم، مجتم��ع ش��بانه روزی دوازده س��اله، می گ�وییم م��ا دوازده سال می رویم خارج از کش��ور، او طبیعت��ا ت��ا م��ا برگ��ردیم ی��ک رش��ته ای خوانده است و آماده ورود به دانشگاه است. زبان را هم تا حدودی ی��اد گرفت��ه و بحث های دیگر. می رویم و می بینیم این بچه زبان کال بلد نیست. نه عربی و نه انگلیسی. کتاب های خیلی ساده ی هفت و تا نه سال را حداکثر می تواند بخواند و بیشتر نمی تواند بخواند. می گوییم چه شد پس؟ می گویند ما ی��ک س��ال و نیم به این بچه آموزش دادیم و قرار بود ادامه پی��دا کن��د ولی این بچ��ه ب�ا ی�ک کس�ی رفیق شد ما هر چه کردیم دیگر مدرس��ه نیام��د. اس��الم آم��د ی��ک رون��دی را طی بکند. همان فرمایش حضرت زهرا )سالم الل��ه علیه��ا( ک��ه: ش��ما حک��ومت را ب��ه علی )علیه السالم( بدهید، علی)علیه السالم( شما را مث��ل ش��ترهای راه��وار می

برد پای آب، سیراب می کند و بر می گرداند. سختگیری علی )علیه الس��الم( در مورد خودش است. در مورد شما اعمال نخواهد کرد. این ها نگذاشتند این نه��ال کامل شود. پیامبر )صلی الله علیه و آل��ه و س��لم( ب��ه ی��ک ج��ایی رس��اند، این ه��ا اصلش را گرفتند هر چه قدر توانستند تحری��ف کردن��د و ب��ه خ��ورد م��ردم دادن��د. نتیجه بعد بیست و پنج سال وقتی دادند دست امیر الموم��نین )علی��ه الس��الم( ت��ا آمد علف های هرزش را بزند، خودش هم شهید شد. امام حسن )علی��ه الس��الم( آمد که بزند او را هم شهید کردند. امام حسین )علیه السالم( دی��د ت��بر برداش��تند می خواهند اصل درخت را تم��ام کنن��د، جل��وی ت��بر را گ��رفت. بقی��ه ی اه��ل بیت )علیهم السالم( هم جلوی تبر را گرفتند. همین جوری که ما جلوی ت��بر را گرفت��ه ایم، روزها بگذرد و زمان بخریم تا درخت بزرگتر بشود ت��ا اآلن برس��د ب��ه دس��ت

قطعا رشد کرده. همین که بنده و ش��ما اآلن اینج��ا–ما. سوال: اآلن رشد کرده. نشسته ایم و داریم این بحث ه��ا را تحلی��ل می ک��نیم و ح��اق واق��ع را ب��ا هم می گوییم و به نظر ما خنده دار می آید کارهایی که آن ها آن موقع کرده ان��د، یع��نی این درخت رشد کرده. سوال: این که این احادیث جعلی هستند بر مبنای این ک��ه ما شیعه هستیم این ها را جعلی می دانیم، این که می گوید امیر المومنین)علی��ه السالم( دشمن ترین دشمن بوده، یا نه سنی ها هم دقیقا همین ه��ا را جعلی می دانن��د؟ - ن��ه. اه��ل س��نت هم خیلی از روای��اتی ک��ه در کتابه��ای مختل��ف آم��ده را مجعول می دانند. در جریان امام مجتبی )علیه الس��الم( گفتم ک��ه مثال ابوط��الب مکی چیزی می گوید او را کاذب می دانند. این یک نکته، نکته ی دوم بس��یاری از اهل سنت این جسارت هایی که به ام��یر الموم��نین )علی��ه الس��الم( می ش��ود را مطلقا نمی پذیرند. آن ها می گوین��د م��ا علی )علی��ه الس��الم( را دوس��ت داریم و خلیفه ی چهارم آن هاست. دشمن نیس��تند ولی می گوین��د خلیف��ه ی اول نب��وده. خلیفه ی اول، اولی و دومی و سومی اند و حضرت چهارمی اس��ت. ام��ا این ک��ه بگویند امیر المومنین )علیه السالم( آن کس�ی اس��ت ک�ه دش��من ت��رین دش��منان بوده. نه. چنین چیزی نبوده. سوال: یعنی مبنای جعلی بودن حدیث فقط به راوی آن است؟ - نه. مبنای جعلی بودن این است که طبیعتا روایت باید برود تا به ی��ک امامی برسد، به پیامبر )صلی الله علیه و آله و سلم( برس��د. م��ا نگ��اه می ک��نیم که چه کسی، چه مطلبی را چه طور می خواهد به امام )علیه الس��الم( برس��اند.

این جاست که بحث رجال و درایه و فقه الحدیث به وجود می آید.( بعد از بهانه ی دینی با جعل حدیث قدرت دینی پیدا کردند. چه ط��ور؟ ی��ک نمون��ه اش این. نمونه ی دوم: »ی��ک وق��تی حج��اج، حج��اج ثقفقی مش�هور، ک��ه اس��م را شنیده اید و می دانید چه موجود وحشی ب��وده. او ب��ا عبدالل��ه بن ه��انی نشس��ته بودند. حجاج یک پستی به عبدالله بن هانی داد. عبدالله بن هانی به او گفت فکر نکنی بابت این پستی که تو به من دادی چنین موقعیتی پی��دا ک��ردم. م��ا خودم��ان خانواده ی استخوان داری هس��تیم، افتخ��اراتی داریم. گفت ش��ما چ��ه افتخ��اراتی دارید؟ گفت افتخار م��ا این اس��ت ک��ه در خان��دان م��ا هفت��اد نف��ر در رک��اب ام��یر

المومنین معاویه بودند. فقط یک نفر در رکاب علی )علیه السالم( )علیه السالم( بوده. یعنی خاندان ما خاندان خالصی است. این نیست که درش آدم هایی که ب��ا علی )علیه السالم( بودند، داشته باشد. یک دانه بوده که آدم ناصالحی بوده. ولی هفتاد نفر در رکاب معاویه بودند. از آن ط��رف خان��دان م��ا هم��ه ش��ان عالوه ب��رنین )علیهم��ا علی بن ابی طالب)علیه السالم( فاطمه )س��الم الل��ه علیه��ا( و حس�� السالم( را هم همیشه سب می کنند. یعنی این خانواده به جهت خلوص در س��ب خیلی پاکارند. هم علی ابن ابی طالب)علی��ه الس��الم( ت��ازه فاطم��ه )س��الم الل��ه علیها( و حسنین را هم ما سب می کنیم و هیچ وقت آن ها را کنار نمی گ��ذاریم. نکته ی سوم این است وقتی حسین بن علی )علیه السالم( راه افتاد از مدینه به س��مت مک��ه، زن��ان قبیل��ه ی م��ا ه��ر کدامش��ان ده ت��ا ش��تر ن��ذر کردن��د ک��ه اگ��ر حسین)علیه السالم( کشته شود، نفری ده تا شتر نذر کنند. و در راه خدا بدهن��د. ما این قدر خانواده استخوان داری هستیم. تو فکر نکن ح��اال ب��ه م��ا پس��ت دادی قبلش ما آدم بی نام و نشانی بودیم.« تاثیر جعل و کار تبلیغاتی معاویه را ببینید. معاویه شناسی یک دوره است مثل غربشناسی. به درد می خورد؟ به ش��دت ب��ه درد می خورد. یعنی اگر شگردهای معاویه را بشناس��ید و ب��ه روز کنی��د، آن وقت بسیاری از این اصول جنگ روانی و روش های جنگ روانی دشمن ب��رای م��ا ام��ر تازه ای نیست. این بش��ر کی ب��وده؟ مثال در ق��الب ص��حبت و س��خنرانی هم می توانید ارائه کنید. من خودم یک بخش ه��ایی اش را در ق��الب س��خنرانی درآوردم خیلی جذاب می شود. بعد معلوم می شود وقتی امیر الموم��نین )علی��ه الس��الم( می گوید اگر من بخواهم دغل کاری کنم می توانم انجام بدهم اما من اهل دغ��ل کاری نیستم. خوب معلوم بشود معاویه چه تیپ دغل کاری می کرده. ک��ه نمون��ه عرض خواهم کرد. باز موید برای این قدرت دینی: وقتی ب��نی العب��اس قیامش��ان را آغاز کردند رفتند سراغ مردم شام. گفتند م��ا قی��ام ک��ردیم ش��ما هم هم��راهی کنید. گفتند به چه نامی قیام کردی�د؟ گفتن��د ب�ه ن�ام اه�ل بیت )علیهم الس�الم( و علی بن ابی طالب )علیه السالم(. این ها گفتند ما ب��ه اس��م علی بن ابی ط��الب بیاییم؟! - بله دیگر. علی بن ابی طالب )علیه السالم( وصی پیغم��بر )ص��لی الل��ه

وصی پیغمبر)صلی الله علیه و آله و سلم( ؟! وصی–علیه و آله و سلم( است . پیغمبر )صلی الله علیه و آله و سلم( فقط و فقط معاویه بوده. گفتند نه به اسم اهل بیت )علیهم السالم(. گفتند اهل بیت بنی امیه اند دیگر! وصی پیغمبر )صلی الله علیه و آله و سلم( معاویه بوده و اهل بیت هم بنی امیه هس��تند. گفتن��د پس علی )علیه السالم( کیست؟ گفتند علی )علیه الس��الم( ی��ک راه��زنی ب��وده. ام��یر المومنین معاویه می خواست او را بگیرد نتوانست. خدا خودش آن راه��زن را زد کشت. تلقی مردم شام بعد چهل و دو سال این است. چه�ل و دو س�ال را اص�ال تصور می توانید بکنید؟ اگر ذره ای کیاست داشته باشد در چهل و دو سال کاری می کند که در چهارصد سال هم شما نتوانید اثرش را از بین ببرید. و معاویه این کار را کرد. این کار تشکیالتی که این ها قدم به قدم جلو آمدند. معاویه وقتی ب��ه امام حسن )علیه السالم( می رسد می گوید: نه می خواهم خودت بیعت بکنی و

نه حسین )علیه السالم( و نه بنی هاشم. یزید که به امام حسین )علی��ه الس��الم( می رسد می گوید یا بیعت بکن یا می کش��مت. رون��د ت��دریجی را داری��د؟ - ح��اال فعال خالفت را ازشان بگیریم، بیعت هم نکردن��د، نکردن��د. فعال خالفت. دع��وا هم نکنیم. حسن آقا، حسین آقا گل بلبل سنبل! بیست سال بگذرد، تثبیت کنیم. یزید آمد. ح��اال س��فت بگ��یر. در این بیس��ت س��ال ه��ر چ��ه ق��در می ت��وانی س��عی کن سرشان را کاله بگذاری. مالطفت ظاهری کنی. در مقابل آن ها لین باش��ی. این کار تشکیالتی خبیثان��ه. الگ��و بگ��یریم ب��رای ک��ار تش��کیالتی مومنان��ه. روحی��ه ک��ار تشکیالتی که آقا یک کاری را آغاز می کنیم زود دنبال نتیجه نباشیم. یک ک��اری را آغاز می کنیم دو سال سه سال چهار سال، بع��د پنج ش��ش س��ال ت��ازه برک��اتش آشکار می شود. عجله نکنیم. در کار تشکیالتی اول کدام کار را بکنیم بع��د ک��دام کار. ذره ذره بنی امیه آمدند، کار به جایی رسید که این ها توانستند خالفت را ب��ا خباثت از خاندان اهل بیت )علیهم السالم( بگیرند. بیاورند در خاندان بنی امی��ه و بالیی سر اسالم بیاورند که جز با خون اباعبدالله )علیه السالم( قابل پیشگیری و جلوگ��یری و رف��ع نباش��د. دو. م��ا ک��ار تش��کیالتی انج��ام می دهیم، از آن ط��رف گروههایی که متعلق به کار ما هستند و قرار است باهاشان کار کنیم، نس��بت ب��ه آن ها ما باید موضعی داشته باشیم؟ قطعا. مردم. م��ردم بای��د جاه��ل ب��ار بیاین��د. یعنی این ها را احمق بار بیاوریم که نفهمند. نم��از جمع��ه را چهارش��نبه بخ��وانیم. کی؟ اواخر عمرمان نه روز اولی که آنجا را فتح می کنیم. یک ک��وفی آم��د ش��ام. یک ناقه ای داشت. این ناقه را دست یک شامی دی��د. گفت این م��ال من اس��ت. گفت نه خیر مال خودمم است. شکایت کرد به معاویه. رفتن��د پیش معاوی��ه. این آمد گفت این ناقه مال من است. و این شامی آن را غص��ب ک��رده و دزدی��ده. از او بگیرش. دلیل هم داشت. شامی گفت دروغ می گوید. او با این ناقه آمده ب��ود جنگ من ازش گرفتم. توی جن��گ ص��فین ازش غ��نیمت گ��رفتم. ک��وفی گفت این ناقه است. ناقه را که به جنگ نمی برند. آنی که در جنگ می برند جمل است نه ناقه. ناقه که کاربرد جنگی ندارد. معاویه ناقه را به شامی داد و دعوا تمام ش��د. کوفی آمد که ب��رود معاوی��ه او را ص��دا زد. گفت ناق��ه ات چ��ه ق��در می ارزی��ده؟ هزار دینار. این دو هزار دینار. حق هم با توست. اما برو ب�ه علی )علی�ه الس�الم( بگو اینجا صدهزار نفر آدم درست ک��ردم ک��ه ف��رق ناق��ه و جم��ل را نمی فهمن��د. نمی فهمند جمل شتر مخصوص جنگ است و ناقه مال جنگ نیست. مال آبکشی و کارهای دیگر است. معاویه شناسی. این ملعون چه کار می کند. و چ�ه ط�وری آهسته آهسته شام را طوری بسیج می کند که امیر المومنین )علیه السالم( می گوید: ده تا از شما حاضرم بدهم یک دانه از آن ها بگیرم. از بس در باطل ش��ان ثابت قدم بودند. ببین مردم را چه طور بار می آورد. جاهل بار آوردن مردم. بعد امام )رحمة الله علیه( موقعی که می آید مدام ب��ا م��ردم ح��رف می زن��د و هم��ه چ��یز را هم ب��ه م��ردم می گوی��د. از اول می گوین��د حک��ومت ع��دل ش��ما خ��ودت منصوب کن. امام )رحمة الله علیه( می گویند مردم بیایند انتخ��اب کنن��د. آگ��اهی مردم بیاید باال. بنی صدر را تنقیذ می کنم که مردم آگاه بشوند. خودشان بفهمند

آقا صحبت می کنن��د72من زورکی نمی گویم بنی صدر به درد نمی خورد. سال می گویند خ�دا لعنت کن�د آن ه�ایی را ک�ه نمی گذارن�د دانش�گاه سیاس��ی ش�ود. دانشجو باید سیاسی باشد. یعنی شما باید مثل گرگ باشید. ح��رف ک�ه می بینی��د بدرید حرف را. یک عده ای در دانشگاه ماس��ت چکی��ده می خواهن��د. ح��اال ی��ا ب��ا موسیر یا بی موسیر. دانشجوهای اآلن این جوری ان��د: ماس��ت چکی��ده را از ب��اال پرت کنی چه طوری پخش می شود روی زمین، این ج��وری ان��د. ی��ک دانش��جوی این جوری می خواهند، ماست. ه��ر وقت ب��ه عن��وان اب��زار الزم ش��د، می توانی��د پرتش کنی��د روی کت ی��ک نف��ر ک��ه دیگ��ر نتوان��د س��خنرانی کن��د. این هم ک��ارکرد ابزاری شما دانشجوها برای روز مبادا. در راستای اهداف این ح��زب سیاس��ی ی��ا آن حزب سیاسی. ما باید مردم را آگاه ک��نیم. بازن��ده ی جه��الت م��ردم خ��ود م��ا هستیم. از آن طرف تطمیع و تهدید رؤسا. تهدید می کردند و تطمی��ع. چ��ه ط��ور تطمیع می کردند؟ جالب است بدانید در جنگ جمل معاوی��ه نام��ه ای نوش��ت ب��ه زبیر. خوب دقت کنید. جنگ جمل. گفت زبیر من با مردم شام ص��حبت ک��ردم از مردم شام برای تو بیعت گرفتم ب��ه عن��وان خلیف��ه ی مس��لمین. دقت می کنی��د؟ برای زب��یر. و ب��رای رتب��ه ی بع�د هم ب��رای طلحخ گرفت��ه ایم. خالص��ه ح��ق، ح��ق شماست. و ببینم چه می کنید. چه طوری زبیر و طلح��ه را س��یخ می کن��د ک��ه در برابر امیر الموم��نین )علی��ه الس��الم( بایس��تند. آن وقت آن احم��ق هم نمی گوی��د برای چه برای من بیعت گرفتی؟ خب برای خودت می گرفتی! شما ب��ا این هم��ه کماالت و این ها ما برای شما بیعت گرفتیم. تطمیع این اس��ت. عبدالل��ه بن زب��یر یک زمینی دارد کنار زمین معاویه. کارگزاران معاویه چون خلیفه بوده می ریزن��د توی زمین عبدالله بن زبیر و به زمین او و محص�والتش تع�دی می کنن��د. او نام��ه ای می نویسد به معاویه که این چه کاری است که کارگرانت کرده ان��د؟ معاوی��ه نامه را به یزید نشان می دهد و می گوید پسرم نظرت چیه؟ می گوید اع��تراض ک��رده؟ زمینش را بگ��یر و ب��زن و این ه��ا. می گوی��د ن��ه! نگ��اه کن. نام��ه ای می نویسد که : ای عبدالله بن زبیر! ای برادر، عزیزم، من ضمن این که ع��ذرخواهی می کنم برای جبران این بی ادبی که این ها کرده اند، نامه که ب��ه دس��تت رس��ید زمین کناری که مال من است را به زمین خودت متصل کن. برای ج��بران آن بی ادبی که محضر شما و زمین تان کردند. دوس��تدارت: معاوی��ه. تم��ام. این ط��وری تطمیع می کند. بعد به یزید می گوید پسرم! سر همه را با چاقو نمی برن��د، س��ر بعضی ها را هم باید با پنبه برید. حاال ب��ا پنب��ه چ��ه ج��وری س��ر می برن��د م��ا نمی دانیم. اول نبه را بی حس کنی که نفهمد، چون خ�ود پنب�ه را ک�ه ه�ر چ�ه بکش�ی احتماال نبرد. باز هم نمونه: برای سران قبایل پ��ول می فرس��تد، نف��ری ص��دهزار درهم. می گوید این پول ها را بگیرید و یزی��د را ب��ه رس��میت بشناس��ید. رؤس��ای قبایل را دعوت می کند و نفری صدهزار درهم می دهد. به حنات عموی فرزدق،

��ه/ ذي تعرف البطحاء وطأت و البيت شاعر معروف که آن شعر معروف : » هذا ال « را می سراید، به او هفتاد هزار درهم می ده��د. بع��د اويعرفه و الحل و الحرم

اخم می کند و بقیه می روند، معاویه می گوی��د چ��را اخم ک��ردی؟ می گوی��د دین

همه را صد هزار درهم خریدی، مال ما را هفتاد هزار درهم؟ مال م��ا را هم ص��د هزار درهم بخر دیگر. سی هزار درهم دیگر می دهد می گوی��د این هم م��ال دین تو. یا کارهایی که معیرة بن شعبه می کن��د ب��رای معاوی��ه. این ه��ا را او ب��ه بیعت یزید می خواند. و جالب است که وقتی پسر معیرة می رود پیش معاویه، معاویه می پرسد: با سی هزار درهم هماهنگ شده؟ می گوید: بل��ه. می گوی��د چ��ه ق��در ارزان دین مردم را می خرید شما. از آن طرف هم تهدید. یک عده زیر ب��ار پ��ول و زور نمی روند. آن ها را چه کار می کنی؟ خف��ه می ک��نیم. می کش��د. از حج��ر بن عدی که با آن وضعیت به شهادت می رسد. خیلی مظلومان��ه اس��ت ک�ه او را در راه در حالی که بهش امان می دهند، در راه نگه اش می دارند و در حالی که می خواهند گردنش را بزنند می گوید اجازه بدهید نم��از بخ��وانم. نم��از ک��ه تم��ام می شود می گویند ترسیدی نمازت را طوالنی کردی؟ می گوید کوتاهترین نم��از عمرم را خواندم. و می گوید لباس های مرا در نیاورید. با همین لباس خون آلود مرا دفن کنید. می گویند چرا؟ می گوید می خواهم قیامت با همین لب��اس خ��ون آلود علیه معاویه اقامه ی دعوی کنم در دادگاه عدل الهی. او را گ��ردن می زنن��د و به شهادت می رسانند. عمرو بن حمق خزایی. که از صحابه ی پیغم��بر )ص��لی الله علیه و آله و سلم( است. پیرمردی است و بیمار می شود همسرش آمنه را در زن��دان نگ��ه می دارن��د، خ��ود او را هم می گیرن��د ب��ا چ��ه وض��عیت فجیعی می کشند. نمونه: محمد بن ابی بکر. که شنیده اید با آن بزرگوار چه می کنن��د. پیک��ر مطهرش را داخل شکم یک چهار پایی می کنند و آتش می زنند و خیلی وض��عیت عجیبی. مالک اشتر نخعی. در قلزم نرسیده به مصر ب��ه ش��هادت می رس��انند. و نمونه های متعدد دیگر. یعنی از یک طرف ی��ک ک�ار تش�کیالتی را کلی��د می زنن�د. این طرف مردم را احمق نگه می دارند و رؤسا را یا پول می دهند و یا خفه می کنند. این علت موفقیت این ها در رسیدن به حکومت است. علت مبارزه ی این ها با اسالم چیست؟ علت مبارزه ی این ها با اسالم دو چیز است: یک آن رقابت نژادی که بنی بنی امی��ه و ب��نی هاش��م دارن��د. از قب��ل ش��روع ش��ده، بین امی��ه و هاشم خیلی اختالف و شقاق هست. خاندان این ها هم همین طور. وقتی پی��امبر )صلی الله علیه و آله و سلم( مبعوث شد و توانست آن طور عرب را در اختی��ار بگیرد و اسالم را در جزیرة العرب پخش کند، بنی امی��ه ب��ه جهت حس��ادت ن��ابود ش��دند. این رق��ابت ن��ژادی ب��ه ض��رر این ه��ا در ح��ال ح��رکت اس��ت. و در ح��ال استمرار است. این ها برای این که ذره ای از آالم خودش��ان را کم کنن��د، ب��ا ه��ر چیزی که بتوانند ضربه بزنند به اسالم ب��از هم غ��نیمت اس��ت. لطم��ه ای ک��ه می زنند چیست؟ انحراف ایج��اد کنن��د. تحری��ف کنن��د م��یراث اس��الم را . این رق��ابت نژادی عجیب و غریب این ها اآلن بستر بروز و ظهورش این اس��ت ک��ه حک��ومت را از اه��ل بیت )علیهم الس��الم( بکنن��د. دلی��ل اول مب��ارزه این اس��ت. دوم تب��این نظام اجتماعی اسالم با نظام اجتماعی قریش. در نظام اجتماعی قریش ما چ��ه داریم؟ ارباب و بنده. فراتر و فروتر. سفید و سیاه. عرب و عجم. ق��ریش و غ��یر قریش. یعنی تبعیض بی داد می کند. اسالم می آید چه می گوید؟ » ان اک��رمکم

عند الله ...« ارب�اب و بن��ده؟ ن�ه. س��یاه و س��فید؟ ع�رب و عجم؟ ق�ریش و غ��یرعوبا و ��ثى و ش�� ا جعلناکم خلقناکم من ذکر و أن قریش؟ ما هیچ چیزی نداریم. » إنه أتق��اکم« بالل س��یاه حبش��ی، ص��هیب رومی، ��د الل قبائل لتعارفوا إن أکرمکم عن سلمان فارسی، فرقی نمی کند. همه در یک ردیف اند. نظام اجتماعی اسالم ب��ا نظام اجتماعی این ها قابل جمع نیست. فلذا این ها دنبال انتقام گرفتن هس��تند. چه می خواهند؟ معیرة بن شعبه خیلی از آن کسانی است که ب��ه معاوی��ه ارادت دارد و خیلی عالقه مند است و فالن. پسرش می گوید که : ما آمدیم شام. پدرم هر شب پیش معاویه می رفت. برمی گشت و دائما از کماالت و فضائل معاوی��ه تعریف می کرد. یک شب پدرم آمد، خیلی ناراحت و گرفته. گفتم چه شده باب��ا؟

پیش کی–گفت من خبیث ترین و پلیدترین م��ردم را دی��دم و از ن��زد او می آیم. تو که هر شب می گویی این گل است و بلب��ل اس��ت و س��نبل–بودی؟ - معاویه

است. حاال امشب چه شده؟ می گفت به معاویه گفتم تو یک اختالفی با این بنی هاشم داشتی، حکومت را هم که ازشان گرفتی و دست تو هم هست و از دست تو هم خارج نمی شود. بیا کاری بکن و دست از اختالف و دعوا و دشمنی ب��ا این ها بردار. با این ها دوست ب��اش. علی��ه ش��ان توطئ��ه نکن. معاوی��ه ب��ه من گفت: مغیرة! خلیفه ی اول آمد و رفت. از اسمش خبری هست؟ گفتم نه. گفت خلیفه ی دوم آمد و رفت. از اسمش خبری هست؟ نه. خلیفه ی سوم هم آم��د و رفت. از اسم او خبری هست؟ نه. ولی نگاه کن. اسم این پیامبر روزی پنج ب��ار دارد از ماذنه پخش می شود. و هنوز اسمش همه جا هست. من هر جوری هست اس��م این را محو می کنم. مغیره می گوید من متعجب شدم ک��ه ب��ا این ص��راحت دارد ما فی الضمیرش را رو می کند. با ناراحتی از پیش او خارج شدم. علت مب��ارزه ی این ها با اسالم هم رقابت نژادی ش��ان ب��ود و هم این ک��ه آن سیس��تم زن��دگی تبعیض آلود و تبعیض آم��یزی ک��ه این ه��ا داش��تند را اس��الم ب��ر نمی تابی��د. این از جهت حاکمان. چرا انحراف رخ داد؟ از حیث حاکمان، امویان به حکومت رسیدند با روندی که عرض کردم. از حیث نخبگان چه اتفاقی افتاد؟ آن هایی که ب��اآلخره در جامعه یک مرجعیتی دارند. کم و زیادش خیلی محل بحث نیست. دو تا اتف��اق برای نخبگان افتاد یکی دنیا طلبی و دوم ترس و فساد. دنیا طل��بی هم انس��ان را محاسبه گر می کند و هم جان دوست. کسی که رفت دنبال دنیا محاسبه گر می

بگ��یر.– فایده. ب��ده –شود دیگر. دنیا را می خواهیم چه بدهیم چه بگیریم. هزینه عمل- عکس العمل. این ه��ا را حس��اب می کن��د. از آن ط��رف هم انس��ان دچ��ار ترس و فساد می شود. وقتی دنیا را خواستی و به آن تعلق پیدا ک��ردی، همیش��ه در ح��ال ترس��ی. ت��رس از چی؟ از این ک��ه دنی��ایت را ازت بگیرن��د. از آن ط��رف دچار فساد هم می شوی. چرا؟ هر کاری می کنی تا دنیا طلبی ات استمرار پی��دا کند. دنیا طلبی این ها را محاسبه گر ک��رد. س��لیمان بن ص��رد خ��زایی آدم خ��وبی است یا آدم بدی؟ آدم خوبی است. صحابه ی پیغمبر نیست که هست. ی��ار ام��ام علی )علیه السالم( نیست که هست. ب��ا ام��ام حس��ن )علی��ه الس��الم( نب��وده ک��ه بوده. برای امام حسین )علیه السالم( شهید نشده که ش��ده. س��وال: اگ��ر ب��رای

امام حسین )علیه السالم( شهید شده ما هر چه محرم ها رف��تیم روض��ه، روض��ه ی سلیمان تا حاال نشنیدیم. نباید هم بشنوید. سلیمان زمان امیر المومنین )علی��ه السالم( در جنگ جمل حاضر نش��د. گفت من ب��ا ام الموم��نین نمی جنگم. وق��تی حضرت آمد برود جنگ صفین، بعد از جنگ جمل، )حضرت سلیمان را( ب��ه ش��دت مذمت کرد. سلیمان به امام حسن )علیه السالم( می گوید من در رکاب پیغم��بر )صلی الله علی��ه و آل��ه و س��لم( ب��ودم دوس��تدار ام��یر الموم��نین )علی��ه الس��الم( هستم. چرا این قدر من را عتاب و خطاب کرد؟ امام مجتبی )علیه الس��الم( می فرماید: چون به تو امیدی بود این طوری به تو عتاب و خطاب می کند. چ��ون از تو توقع بوده. در جنگ صفین سلیمان بن صرد خزایی رشادت ک��رد. ام��ام حس��ن مجتبی )علیه السالم( که صلح کرد، یکی از کس��انی ک��ه ام��ام )علی��ه الس��الم( را شماتت می کردند و در سالم به حضرت جسارت می کردن��د، س��لیمان ب��ود. این دنیا طلبی و محاسبه گری با سلیمان چه کار کرد؟ ام��ام حس��ین )علی��ه الس��الم( آمد و به چند قدمی کوفه هم رسید، سلیمان نیامد. یک قدم ب��رو عقب. س��لیمان مسلم را دید ولی یاری نکرد. نفهمید که تا امام نیامده است بای��د ب��ا ن��ائب ام��ام بیعت کرد، هماهنگ بود و به حرف او گوش کرد. س��لیمان کش��ید کن��ار. عبیدالل��ه فهمید. دو گروه شدند. سلیمان و رفاعة بن شداد و این ها کش��یدند کن��ار. از این سمت هانی را هم که گرفته. مسلم تک و تنها شد. بزرگان نیستند. آن قشرق را راه انداخت. مسلم را جدا کرد و در روز روشن در کوف��ه ش��هید ک��رد، آب از آب تکان نخورد. )سوال: دنیا طلبی بود یا عدم بصیرت؟ دنیا طل��بی س��لیمان را غ��یر بصیر کرد. واال »ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا«. کس��ی متقی باش��د، خ��دا او را بصیر می کند.( سلیمان بعدش برای امام حسین )علیه الس��الم( ش��هید ش�د ک��ه. بله ولی ما یک ذره نازمان زیاد است. ما به زمان ش��هادت هم اهمیت می دهیم. - ب��رای چ��ه اهمیت می دهی��د؟ - م��ا کال این ج��وری هس��تیم دیگ��ر. س��ر وقت،

مسلم بن عوسجه چه طور– آخر کوفه را که محاصره کرده بودند. –سربزنگاه. خارج شد؟ حبیب بن مظاهر چه طور خ��ارج ش��د؟ ه��ر ج��ور آن ه��ا خ��ارج ش��دند س�لیمان هم هم�ان ط�ور. روزه�ا ق�ایم می ش��دند، ش��بها ح�رکت می کردن�د. ت�ا خودشان را رساندند به حضرت. اگر می خواس��ت بیای��د می توانس��ت بیای��د. بل��ه

روض��ه ی– پس یک روضه ی سلیمان هم بخوانیم. –شهید شد. خدا بیامرزدش. سلیمان را هم شعر برایش نگفته ایم و هم نمی طلبد و نمی کشد. اما روضه ی حری که جلوی امام حسین )علیه السالم( را گرفت، بخواهی ب��رایت می خ�وانم. ولی روضه ی سلیمان نمی توانم بخوانم. می دانی چرا؟ چون ما خیلی به زم��ان اهمیت می دهیم. این ک�ه چ�ه کس�ی چ�ه وق�تی آم�ده. - ح�اال ب�ا ی�ک روز ت�اخیر

یک روز که هیچی، ترماه آمد ام��ام حس��ین )علی��ه الس��الم( گفت ن��رو.–آمده ... گفت یک کاری دارم بروم. حضرت گفتند زود بیا. عزیزم به چش��م ه��ای حض��رت نگاه کن. زود بیا یع��نی ن��رو. رفت، برگش��ت س��ر حض��رت ب��االی نی ب��ود. زم��ان

دی9 از چ��ه جهت؟ - در – خدا را شکر ما خیلی زمانشناس هس��تیم. –شناسی. دی. روز عاش�ورا دیگ�ر6 بعد کی متوجه شدی؟ - – مشارکت فعال داشتیم. 88

یعنی سلیمان جلوی تو هفت آب شس��ته–فهمیدیم که باید خطمان را جدا کنیم. ما زم��ان را کی بای��د می فهمی��دیم؟ - ش��ما؟ ت��وی ذوقت��ان نمی زنم،–تر است.

ببخشید ها! زودتر از این هم می شد؟ - آره. از م��اه– خرداد. 22غروب و شب ساعت مانده به انتخابات یک مصاحبه شد که از آن48 –ها قبل می شد فهمید.

قشنگ می شد فهمید که چی به چی اس��ت و کی ب��ه کی اس��ت. ح��اال من دیگ��ر خرداد ت��و دیگ��ر بای��د می22 خرداد. شام 22خیلی به شما لطف می کنم. شام

– ما یک ماه که گذشت در جریان روز قدس فهمی��دیم. –فهمیدی چه خبر است. ب��و می دهیم؟ - آره. ب��وی بی بص��یرتی می دهی. از آدم–برو. ت��و ب��و می دهی.

ن��ه آق��ا. در آن ای�ام–کور خوشم نمی آید. آدم زبل. کی، کجا، چ�ه ط��وری. زود. – فتنه ای که فتن��ه ی ب��زرگ ب��ود... 88 کدام فتنه؟ - فتنه ی سال –فتنه گون...

شما واقعا مخالفید؟ - چ��ه ط��ور؟ - آق��ا فرمودن��د:–آن یک مینی فتنه اکچه بود. بزرگوار فتنه ی بزرگ از این جهت ب��ود ک��ه آدم ه��ای ب��ه ظ��اهر–فتنه ی بزرگ.

بزرگی در آن زمین خوردند. و گرنه این که حق و باطل قاطی شد. غبار و خ��ون شد، هیچی معلوم نبود، ما توی چشمانمان خاک رفت و این ها... بی خی��ال باب��ا!

– نه آق�ا. این ج�ور هم ک�ه ش�ما می گویی�د نب��ود. –اصال اظهر من الشمس بود. همین جور که بنده می فرمایم بود. و آن طور نیست که ش��ما ع��رض می ک��نی. هیمن جور که بنده می فرمایم بود. روی رو بود، معلوم ب��ود. س��لیمان کی آم��د؟

نه شما یک جوری می–خونش در راه خدا ریخته شد، بسیار خب، ماجور است. من صراحتا می گویم بنده سلیمان–گویید انگار سلیمان را خیلی دوست ندارید.

را دوست ندارم. من حر را دوست دارم. چون فهمید کی باید بیاید. او ک��ه ب��ا دو روز سه روز پنج روز تاخیر آم�ده، ب�ه چ�ه دردی می خ�ورد؟ ام�ام حس�ین )علی�ه السالم( شهید شد. ما به مخت��ار هم همین گ��یر را داریم. مخت��ار وق��تی آم��د وارد کوفه شود و جلویش را گرفتند، مختار هم محاسبه گر بود، محاس��به گ��ری ک��رد، گفت اآلن اگر درگیر شوم کشته می شوم فای��ده ای ن��دارد. ب��روم آن وق��تی ک��ه یاری بکنم. وق��تی حض��رت ش��هید ش��د دیگ��ر ی��اری ت��و ب��ه چ��ه دردی می خ�ورد؟

نه. قبل از این که زندانی اش بکنن��د. مخت��ار تس��لیم–)سوال: مختار زندان بود. شد که زندانی شد. موقعی که با مردم اطراف کوفه که با او بیعت کرده بودن��د، آمد و خواست وارد کوفه شود، عده اش کمتر بود، عبید الله شهر را گرفته ب�ود. گفت چه بکنم؟ محاسبه کرد: اآلن بجنگم فایده ای ندارد. این روحیه ی محاس��به گری را زمان امام مجتبی )علیه السالم( هم داشت. حساب می ک��رد ک��ه پ��یروز می شویم یا نه. این کیاستش خیلی کیاست محاس��به گران��ه ب��ود. ض��من این ک��ه مختار حتما م��اجور اس��ت. واال ح��بیب بن مظ��اهر ب��ا مخت��ار.... )س��وال: این ک��ه مشخص بود در مقابل آن جبهه ی سی هزار نفره مخت��ار و ی��ارانش ص��د در ص��د شهید خواهند شد. اگر مختار تمام آن افرادی که جمع ک��رده ب��ود را هم ب��ه ام��ام حسین )علیه السالم( در روز عاشورا می رساند، در مقابل آن س��پاه س��ی ه��زار

معل��وم نب��ود. یع�نی اگ��ر س��پاه ام��ام–نفره باز هم همه شان ش��هید می ش��دند. حسین )علیه السالم( پنج هزار نفر می شد، شما می توانی��د ب��ا اطمین��ان بگویی��د

که حضرت شکست می خورد؟ جنگ سپاه ایران با اعراب را ببینید. جنگ ص��فین را ببینید. جنگ امام حسن )علیه السالم( با معاویه را ببینید. جن��گ ب��در را ببینی��د. جنگ بدر سیصد و سیزده تا که کلی هم پیرمردند. در براب��ر نهص��د و پنج��اه نف��ر. جنگ احد نهصد و خورده ای، هزارتا هستند. در برابر سه هزارتا. چه اتف��اقی می افتد؟ قرآن می گوید: » و إن يكن منكم عشرون صابرون يغلب��وا م��ائتين« یع��نی یک به ده می گوید. ما وارد آن نمی خواهیم بشویم. می خ�واهیم ب�ا رون�د ع�ادی

این ها شهید می شوند؟ - اصال وارد این بحث ها نشوید. بن��ده ب��ه–پیش برویم. عن��وان حس��ین بی علی وظیف��ه ای دارم. وظیف��ه ات را انج��ام ب��ده. وارد آن محاسبات نشویم. )سوال: نمی توانیم مختار را در این قالب ببریم ک��ه ی��ک ع��ده

نه. یع��نی مخت��ار بگوی��د من–باید زنده می مانند چون بعدش وظیفه ای داشتند. نروم امام حسین )علیه السالم( شهید شود، چون من بروم کسی نیس��ت انتق��ام امام حسین )علیه السالم( را بگیرد؟ قربانت شوم بیا برو که امام حس��ین )علی��ه السالم( اصال شهید نشود، دیگر نیاز به انتقام هم نیست. ما مامور به تکلیفیم ن��ه محاسبه. اآلن زمان جنگ شده. اآلن من بروم کالس ه��ای طلیع��ه حکمت را چ��ه کسی اداره کند؟ آقا شما برو شهید بشو. این راه ادامه دارد. سوال: مخت��ار می

پس نمی دانس��ت. او–دانست که امام )علی��ه الس��الم( ش��هید می ش��ود؟ - ن��ه. این جور نیس��ت.–برای زنده ماندن آن یک شب نوعی کمک دیگر می خواست.

حاال مختار شخصیت بزرگواری است اما این دفاعی که شما می گویید در حق او روا نیست. دوم: ترس و فساد. نخبه ها را ترسانده بودند. چه طوری؟ این ط��ور که چهل و دو سال حکومت معاویه، خصوصا نسبت به نخبگان تهدی��د و تطمیعش زیاد بود. معاویه معموال مستقیما سراغ مردم ع��ادی نمی رفت. م��ردم را احم��ق نگه می داشت، آن هایی که سر باال می آوردند را یا پول می داد خفه می کرد و یا می کشت خفه می کرد. لذا نخبگان دچار ترس و فساد هم شده بودن��د. البت��ه این ترس و فساد در مورد حجر بن عدی نبود. در مورد محمد بن ابی بک��ر نب��ود. چرا؟ چون دنیا طلبی نداشتند که دچار ترس و فساد شوند. دنیا طلب که ش��دی، طبیعتا حفظ جان هم برایت خیلی س��فت می ش��ود. ح��اال در آن دنی��ا طل��بی ی��ک گروه محاسبه گر بودند مث��ل س��لیمان. گ��روه دوم هم ج��ان دوس��ت بودن��د مث��ل شریح قاضی. شریح قاض��ی ملع��ون وق��تی ه��انی بن ع��روه را گرفتن��د، قبیل��ه ی هانی، مذحجیان، آمدند جمع شدند. اینجا عبیدالله دید ک��اری نمی توان��د بکن��د این ها هم اآلن قصر را می گیرند. شریح را خبر کرد. شریح رفت دید هانی صورتش خون آلود است. آمد به مذحجیان گفت من هانی را دیدم در ح��الی ک��ه ص��ورتش سرخ بود. یعنی صورتش گل انداخته بود. گفتند برای چه به مردم نگف��تی؟ گفت جاسوس عبیدالله آنجا بود ترسیدم اگر بگویم مرا بکشند. پس یک ط��رفش ش��د نتیجه ی محاسبه گری دنیاطلبی. از سنخ سلیمان . ی��ک گرفت��اری دوم ش��د ج��ان دوستی. سفت بچسبند. آقای شریح قاضی! کشته می شوی خب بشوی. سوال: فرض کنی��د ش��ریح این دروغ را نمی گفت. راس��تش را می گفت، م��ذحجیان می آمدند عبیدالله را می کشتند و کوفه را می گرفتند. جریان تاریخ بشریت چه می

شد؟ می توانید با اطمینان بگویید؟ مثال امام حسین )علیه السالم( می آمد کوفه ا؟ یع��نی ب��ا–و حکومت تشکیل می داد و یزید را می کشت و برکن��ار می ک��رد.

این یک دروغ می شد تاریخ بشریت عوض شود؟ - بله. نخبه ها دنیا طلب شدند،محاسبه گر و جان دوست. از آن طرف هم ترس و فساد گرفتشان.

چرا انحراف رخ داد؟ این قیام با انحراف چه کرد؟ این که چ��را انح��راف رخ داد، از حیث حاکمان را بررسی کردیم به حک��ومت رس��یدن اموی��ان، از حیث نخبگ��ان دنیا طلبی و ترس و فساد، از حیث مردم چ��ه اتف��اقی افت��اد ک��ه عمال جنس ب��نی امیه برای انحراف جور شود؟ از حیث مردم م��ا ب��ا س��ه پدی��ده مواج��ه ایم: اول. جه��الت و ع��دم تحلی��ل م��ردم از مس��ائل. م��ا ب��رای این ک��ه از م��ردم هم عص��ر اباعبدالله الحسین )علیه الس��الم( س��وال بک��نیم و بخ��واهیم م��ردم را ب��ه چ��الش بکشیم، می گوییم شما آیا تظاهر علنی یزید، به ح��رام خ��دا را ندیدی��د؟ - آق��ا در

یک ح�رف ک�ه اآلن ای�نی ک�ه در دس��تش می–مورد یزید یک حرف هایی هست. بینی دارد می نوشد، این چی��ه؟ این حی��وانی ک��ه دارد باه��اش ب��ازی می کن��د چی هست؟ این کنیزکانی که دورش هستند این ها کی هستند؟ مردم علنا این را می دیدند. از آن طرف هم وقتی که امام حسین )علیه السالم( به کربال می رسد، از مردم سوال می کند: می گوید من از شما کسی را کشته ام، خ��ونی ب��ه گ��ردن من است؟ نه. مالی از شما بردم؟ نه. اتفاقی بین من و شما افتاده ک�ه دی��نی از شما برای من ایجاد شده؟ نه. همه نه نه نه نه. آخر امام حسین )علی��ه الس��الم( یک سوال می پرسد آن سوال چیست؟ » بم تس��تحلون دمی؟« ب��ا چ��ه ت��وجیهی خون من را حالل کرده اید و می خواهی��د من را بکش��ید؟ خیلی ک��ه خودش��ان را می کشتند می گفتند » بغضا البیک« ب��ه خ��اطر بغض پ��درت. یع��نی این ق��در این موضوع رو و واضح است که این سمت اباعبدالله الحسین )علیه السالم( ب��ا این ویژگی ها، از دین خارج شده، یزید میمون باز سگ باز شرابخوار زن باره خلیفه ی اسالمی است؟ مردم می گویند بله دیگ��ر. این در جایگ��اه خلیف��ه اس��ت و این هم ک��ه جل��ویش ایس��تاده خ��ارجی اس��ت، پس ب��زنیم این را بکش��یم بس��م الل��ه ال��رحمن ال��رحیم. این ک��ه این جه��الت چ��ه ج��ور ب��ه وج��ود آم��ده را نمی خ��واهم واردش بشوم. این که چ��ه ط��ور جامع��ه ی اس��المی خ��رد خ��رد س��رش کاله می رود... خودمانی اش این است که کربال را بگیر بکش، می آی��د. قش��نگ می آی��د. شهادت ام�ام حس�ن )علی�ه الس�الم( می آی��د. ص��لح اش می آی��د. ش��هادت ام�یر المومنین )علیه السالم( می آید. بیس�ت و پنج س�ال می آی�د. س�قیفه می آی�د. و این سررشته به انتها می رسد: سقیفه. آن روزی که سقیفه به پا ش��د، آن ه��ایی که نخبه بودند نگاه که کردند فهمیدند. سقیفه الف هست ولی ی نیس��ت. این ب و پ و ت و... هم دارد. همین اتف��اق هم دقیق��ا افت��اد. این جه��الت منس��وب ی��ک روندی است که حاال حیف وقت نیست که بهش برسیم. دو: تبعیت کورکورانه ی مردم از رؤسا. یک بحث جهالت است، ی��ک بحث دوم. بن��ده ج��زو قبیل��ه ی ال��ف هستم. اآلن رئیس قبیله می گوید می خواهیم برای امام حس��ین )علی��ه الس��الم(

نامه بنویسیم. نامه می نویسند. ما هم که موافقیم. نام��ه نوش��تند. اآلن م��ا نام��ه نوشتیم که حسین جان )علی��ه الس��الم( بی��ا. حض��رت آم��د. در راه اس��ت. مس��لم رس��ید. رئیس قبیل��ه می گوی�د ب��ا مس�لم بیعت می ک�نیم. بیعت می ک�نیم. آق�ای مسلم ما در کنار شما با امام حسین )علی��ه الس��الم( هس��تیم علی��ه یزی��د. رئیس قبیله: مردم داریم می رویم که با عبیدالله بیعت کنیم. ب��رویم. ب��ا عبیدالل��ه بیعت می کنیم. آقای عبیدالله ما با شماییم علیه امام حس��ین )علی��ه الس��الم(. م��ردم! برویم امام حسین )علیه السالم( را بکشیم. رفتیم. امام حس��ین )علی��ه الس��الم( را کشتیم. م��ردم! خ��انواده اش را اس��یر بگیری��د. گرف��تیم. آوردیم. ی��ک گ��روه از مردم! می خواهیم قیام کنیم قاتلین امام حسین )علیه السالم( را بکشیم. برویم قیام کنیم. آقا! یک دقیقه آن رؤسا را بگذار کنار با من باش. چه خبر است؟ چرا زیگزاگی ح��رکت می کنی��د؟ می گ��ویی بیعت ب��ا مس��لم بع��د می گ��ویی بیعت ب��ا عبیدالله! باآلخره آنی یا اینی؟ مگر می ش��ود هم نام��ه بنویس��یم و هم بکش��یم؟! بله که می شود. کار نشد ندارد! نگاه کنید. یعنی این ها آنچن��ان نگ��اه می کردن��د ببینند رؤسا چه می گویند آن را اجرا کنند که واقعا اگر این رؤسا فردا به این ه��ا

چ��ه ک��ار کنم؟ این–می گفتند ابتداییات دین را هم انکار کنید این ها می کردن��د. وری برو. حاال این وری برو. خودت را بزن! می زدن��د. خ��ود را ن��زن. نمی زدن��د. این تبعیت کورکوران��ه را معاوی��ه خ��وب فهمی��ده ب��ود، از این اس��تفاده می ک��رد. مستقیم سراغ مردم نمی رفت. دم کدخدا را می دید بقی��ه اش ح��ل ب��ود. یع��نی یک دقیقه فکر کنید مردم خودشان را این قدر صاحب عقل و ش��عور نمی دیدن��د که بفهمند این چه روشی است. ی��ک روز می گوین��د بزنی��د و ی��ک روز می گوین��د نزنید. باآلخره بزنیم یا نزنیم؟ اذیت نکن خودت را. حاال یا می زنیم ی��ا نمی زنیم. )سوال: - شعری که عمر سعد جلوی یاران امام حسین )علیه الس��الم( خوان��د و لشکرش را برای جنگ تهییج کرد چه ب��ود؟ » ی��ا خی��ل الل��ه! ارک��بی و الی الجن��ة ابشی« ای سپاه خدا! ح��رکت کنی��د و ب��ه س��مت بهش��ت بروی��د. این یع��نی چی؟ برای چه روز چه�ارمی ک�ه ش��ریح قاض�ی ملع�ون حکم می ده�د ک�ه خ�ون ام�ام حسین )علیه السالم( هدر است، روز چهارم محرم، همان روز سیزده ه��زار نف��ر سپاه می رود. چرا؟ دارند از جهل و نفهمی مردم استفاده می کنند. برای کشتن

نامه ها را چه کس��ی–امام حسین )علیه السالم( حکم شرعی درست می کنند. نوشته بود؟ نامه ها را سران قبایل نوشته بودند. سران قبایل هجده هزار تا نامه نوشته بودند؟ - نه. هجده هزارت��ا نام��ه ننوش��تند. هج��ده ه��زار نف��ر ب��ا مس��لم بن عقیل بیعت کردند. سران قبایل بودند که نامه می نوش��تند. ه��ر رئیس قبیل��ه هم که نامه می نوشت به نمایندگی از کل قبیله بود. هجده هزار تا نامه که نیامد. آن چیزی که در کربال اتفاق افتاد این بود که امام حسین )علی��ه الس��الم( ح��تی نام��ه ه��ای این ه��ا را آورده ب��ود. البت��ه در م��ورد بحث ه��ای ت��اریخی ک��ربال از این تیپ اختالفات داریم. حتی در مورد تعداد سپاه عمر س��عد بین س��ی ت��ا ص��د و بیس��ت هزار نفر گفته اند. اآلن محل بحث ما این نیست. محل بحث این است که ب��رای این که این مردم تحت تاثیر ق��رار بگیرن��د، حکم ش��رعی آوردن��د. اص��ال من نام��ه

نوشته ام، فرض کنید صد هزار تا نامه نوشته ایم، اآلن ص��حابه ی پیغم��بر )ص��لی الله علیه و آله و سلم( ، ش��ریح قاض��ی، منص��وب زورکی ام��یر الموم��نین )علی��ه السالم( می گوید حسین بن علی )علیه السالم( خونش هدر اس��ت. مب��اح اس��ت به خاطر این که علیه حاکم قیام کرده. اگر مردم واقع��ا می فهمن��د و ب��ا خب��اثت خودشان می خواهند امام حسین )علیه السالم( را بکشند که دیگر حکم ش��رعی نیاز ندارد. حکم شرعی را برای این می خواهیم که این حماقت پابرجا بماند. هر چند همه شان این طور نبودند. مثال ش��ما ف��رض کن ش��بث بن ربعی هم س��رش کاله رفته بود. سنان بن انس. نه خیر س��ر این ه��ا کاله نرفت��ه ب��ود. س��وال: چ��را زمان امام حسین )علیه السالم( ما می گوییم زمان گذشته معاوی��ه، روی م��ردم

ب��ه–کار کرده اما زمان پیامبر )صلی الله علیه و آله و سلم( که م��ردم بودن��د... آن هم می رسیم که سقیفه چه اتفاقی افتاد. ان شاء الله پانزده گفت��ار. س��وال: رؤسای قبایل هم برای توجیه کردن م��ردم ب��اآلخره بای��د ی��ک ت��وجیهی ب��ه م��ردم

دارید نگاه می کنید. عینک امروزی زده اید. یک نفر1434 شما با عینک –بدهند. امروز بیاید یک حرفی بزند، فردا دیگری بگوید یعنی چ��ه این ه��ا ک��ه ب��ه هم نمی خورد. مردم کوفه نه مردم جمهوری اسالمی ایران. با عینک امروزی نگاه نکنید. این مردم همان هایی هستند که: کاغذ پاره قرآن می ش��ود برایش��ان و ب��ه ام��یر المومنین )علیه السالم( می گویند یا کوتاه می آیی یا می کش��یمت. آن تص��ور را در ذهن تان تصویر بکنید بعد رفتارهای بع��دی را قش��نگ می توانی��د توجی��ه کنی��د. اگ��ر احم��ق ه��ای ام��روزی را هم ببینی��د حیلی س��خت نیس��ت. یع��نی ی��ک احم��ق امروزی را ببینید، ه��زار و چهارص��د س��ال ببری��دش عقب. دقیق��ا هم��ان کاره��ا را برایتان انجام می دهد. سوال: این حکم شرعی اس��ت ک��ه اگ��ر کس��ی ب��ا خلیف��ه بیعت نکند خونش حالل است؟ - ن��ه خ��یر. اگ��ر کس��ی در مقاب��ل ح��اکم اس��المی بایستد، نه در برابر کسی که سر اصل آمدنش سوال است که اصال یزید ب��ه چ��ه

یعنی اگر بیعت کنن��د–مناسبت خلیفه شد؟ - خلیفه اول و دوم چی؟ همین جور. تبعیت از ی��ک– نه نبودند. –بعد خارج شوند، آن ها که دیگر حاکم اسالمی بودند.

حاکم بر اساس شخص��یتش اس�ت ی�ا جایگ�اهش؟ - از ح�اکم اس��المی جامع�ه ی اسالمی. خیلی وارد قیودش فعال نشویم. سوال: ب��اآلخره م��ردم می دانس��تند ی��ا نمی دانستند؟ - برخی می دانستند، کثیری نمی دانستند. در آن هایی هم که می دانستند میزان علم و میزان جهل صفر و یکی نیست که. پنج درصد می داند نود و پنج درصد امر مشتبه شده. بیست درصد می دان��د هش��تاد درص��د ام��ر مش��تبه

»ال یکل��ف الل��ه نفس��ا اال– وقتی امر شتبه شده، او دیگر تکلیفی ن��دارد. –شده. وسعها« در صورتی است که خود شما زمینه را ف��راهم نک��رده باش��ی. مث��ل این می ماند که از کسی بپرسیم این چ��ه ب��ود او خ��ورد؟ بگوی��د ی��ک چ��یزی ب��ود این رنگی. می گوییم شراب بود. می گوید حرام است؟ می گوییم آره. می گوید من نمی دانستم. می گوییم مشا تکلیف نداری؟ چرا نمی دانسته؟ می توانسته بداند و نمی داند ی��ا نمی توانس��ته بدان��د و نمی دان��د؟ این ه��ا می توانس��تند بفهمن��د و نفهمیدند. به همین خاطر همه شان مسئولند.( سوم: دنیا طلبی. سومین وی��ژگی

مردم دنیا طلبی است. مردم دنی��ا طلب بودن��د. یع��نی چ��ه اتف��اقی می افت��د ک��ه مردم جاهل می شوند و تحلیل نمی کنند و... » الناس علی دین ملوکهم« وق��تی نخبه ها دنیا گرایی می کنند، مردم هم تبعیت می کنند. زمان خلیفه ی دوم گفتم برایتان، ابوموسی اشعری سخرانی می کند به مردم می گوید: اگ��ر پی��اده جن��گ کنید نسبت به سواره ثوابش بیشتر است. حتی دارد ک��ه بعض��ی از م��ردم اس��ب هایشان را می زنند که بروید که جلوی ثواب ما را گرفته اید. بعد می بینن��د خ��ود ابوموسی با کلی اسب و قاطر می آید ک��ه فق�ط چه�ل ت�ا ق�اطر ث�روتش را می بردند. مردم نگاه می کنند، یاد می گیرند. در دوره ی ما چرا می گوین��د مس��ابقه ی اشرافیت ثروتمندان؟ چرا؟ چون وقتی دولتم��ردان رفتن��د دنب��ال اش��رافیگری، آن وقت یکی باید جلوی مردم را بگیرد. به مردم بگویید مردم ساده باش��ید. خب این آقایی که مسئول است چرا این طور می ریزد و می پاش��د؟ رفت��ار او م��ردم را به شدت تحریک می کند. یعنی اگر او پنج تومان می کند مردم ت��ا ص��د توم��ان نکنند آرام نمی شوند. این واقعیتی ک�ه داریم در جامع�ه می بی�نیم ریش�ه در چ�ه دارد؟ دولتمردان که رفتند دنبال زر و زور وای به حال مردم! )سوال: مردم اآلن بیشتر خوششان می آید، مثال قبل از این که نامزده��ای انتخاب��اتی بیاین��د وارد آن سالن مناظره بشوند، هر کدام که با ماشین ها ی مختلفی می آمدند، بعد بعضی

ک�دام م��ردم؟–ها که با پراید می آمدند بیشتر مورد تمس�خر ق��رار می گرفتن��د. ح��اال هم��ه ی م��ردم آن–مردم چه کسانی هستند؟ - کسانی ک��ه من می دی��دم.

–هایی که شما می بینید، نیستند. ما هم یک س��ری م��ردم دیگ�ری را می دی��دیم. این ج��ور–اکثرا آن کسی را که ساده تر می آید ی��ک ج��ور ظاهرنم��ا می دادن��د.

نیست. ممکن است در یک دوره ای و به دلیل ی��ک ذهنی��تی، س��اده زیس��تی را ب��ا ظاهر فریبی قاطی کنن��د، ممکن اس��ت بن��ا ب��ه س��وابق و خ��اطراتی ام��ر مش��تبه شود، اما این که بگویید این نظر مردم در بلند مدت است این طور نیست. تل��ک��داولها. می آی��د و می رود. خیلی مرع��وب نش��وید.( ح��اال این قی��ام چ��ه االی��ام ن ثمراتی داشت؟ امام حسین )علیه الس��الم( در قب��ال انح��رافی ک��ه در جامع��ه ی اسالمی به وجود آمده بود، احساس تکلیف کرد و حرکت کرد. این ح��رکت و این قیام چه تحویل داد؟ چه چیزی گیر اسالم و جامعه ی اسالمی آمد، از قبل رفت��ار شجاعانه و حماسی اباعبدالله الحسین )علیه السالم(؟ به نظر می رس��د ثم�رات این قیام سه چیز است: یکی شخصیت دادن و بی��دار ک��ردن جامع��ه ی اس��المی. دوم تفکیک حساب اسالم از خالفت. و سوم. عبور دادن اسالم از مهلکه ی یزید. برویم سراغ شخصیت دادن و بیدار کردن جامعه ی اسالمی. جامع��ه ی اس��المی بیست و سه سال پیامبر )صلی الله علیه و آله و سلم( را در وجود خ��ودش و در میان خودش احساس می کند. پیامبری می آید که قرآن می گوید: »عزی��ز علی��ه ما عنتم « سختی های شما بر او خیلی سخت می آید. به ش��ما مهرب��ان اس��ت و الی آخر. این پیامبر)ص��لی الل��ه علی��ه و آل��ه و س��لم( می آی�د در مدین��ه ده س�ال حکومت اسالمی تشکیل می دهد. و کلی کار می کند. تقریب��ا ده روز قب��ل )قب��ل از برگزاری جلسه( جانشین خودش را مع��رفی می کن��د، چ��ه ج��وری؟ خطب��ه ی

غدیر را خوانده اید؟ چه کسانی خطبه ی غدیر را خوانده ان��د کام��ل؟ س��وال: در خطبه ی غدیر چه چیزی آمده؟ خطبه ای که نبوده پیغمبر )صلی الله علی��ه و آل�ه و سلم( همه ی مردم را جمع کرده همه که جمع شدند، گفت��ه » من کنت م��واله فهذا علی مواله « . خطبه ی غدیر یازده بخش دارد. یک بخش��ش از اول ت��ا آخ�ر فقط درباره ی امام زمان )ارواحنا ف��داه( اس��ت. ی��ک بخش کام��ل. در خطب��ه ی غدیر. حضرت آنجا می گویند علی )علی��ه الس��الم( و بع��د از او. آق��ا آن من کنت مواله آن موال به معنای دوست نیست؟ این کت��اب ه��ای دی��نی من نمی دانم چ��ه طوری تالیف می شود. در خطبه ی غدیر غیر از مولی درباره ی ام��یر الموم��نین )علی��ه الس��الم( هیچ چ��یزی نگفت��ه؟ بع��د از همین من کنت م��واله چی��ه؟ »اخی و وصیی« ده جا حضرت می گویند به امرة ، امره یع��نی ام��ارت فرم��انروایی. این قدر در خطبه ی غدیر کلم��ات مختل��ف م��ا داریم، مح��ال اس��ت بش��ود این ه��ا را توجیه کرد. بعد جوری جلوه داده شده که گویا یک جمله ی من کنت م��واله فه��ذا علی مواله این موال هم به معنای دوست است، کی بود کی بود، من نب��ودم. این جامعه ای که این اتفاقات افتاد، پیامبر )صلی الل��ه علی��ه و آل��ه و س��لم( را بهش دادیم، پیامبر )صلی الله علیه و آله و سلم( این کارها را ک��رد، از دنی��ا رفت. بع��د این جامعه ی بی شخصیت به دلیلی که انش��االله خ��واهیم رس��ید، س��قیفه را راه انداخت. کل دستور پیغمبر )صلی الله علیه و آله و سلم( و آن غص��ه و خ��ون دل خوردن پیغمبر )صلی الله علیه و آله و سلم( را از بین ب��رد. بع��دش چ��ه اتف��اقی افت��اد؟ بع��دش این امت رفت پ��اره ی تن پیغم��بر را ب��ه ش��هادت رس��اند. ب��ا چ��ه وضعیتی بماند. بعد همین جامعه ی بی شخصیت، امیر الموم��نین )علی��ه الس��الم( زمان پیغمبر را، در زمان پیامبر)صلی الله علیه و آله و س��لم(، حض��رت ب��ه علی بن ابی طالب )علیه السالم( می گفتند یا امیر المومنین. پیامبر می فرمود: خ��دا گفته به تو بگویم امیر المومنین. امیر المومنین )علی��ه الس��الم( را نش��اندند ت��وی خانه. بیست و پنج سال. - نه آقا حضرت مشاور بود. بزرگواران تالش بر این بود که نامی از علی )علیه السالم( نباشد. یک ج��ایی ک��ه گ��یر می کردن��د و ک��ارد ب��ه استخوان می رسید و نزدیک بود همه چی از هم بپاش��د و آبرویش��ان ب��رود و این ها، خیلی خب بگویید علی )علیه السالم( بیاید چه کار کنیم. از این ب��اب این ق��در از امیر المومنین )علیه السالم( سوال می شد. واال این که فکر کنید که ه��ر روز که سوال می شد، هر مرتبه بگویند ه��ر چ�ه ایش��ان بفرماین��د. این خی��ال ب��اطلی بیش نیست. ) سوال: اگر می خواستند نام حضرت علی )علیه السالم( را حذف کنند پس چرا خود عمر اقرار به نام علی )علیه السالم( می ک��رد؟ می توانس��ت

این نکت��ه ای اس��ت. ام��ا اگ��ر بدانی��د ام��یر الموم��نین )علی��ه–اقرار به نام نکن��د. السالم( جلوی چه فجایعی را می گرفت، و چه خرابکاری ه��ا پوش��انده می ش��د، او دیگر دست خودش نبود که این را نگوی��د. حکم ک��رد ک��ه این زن فحش��ا ک��رده ببرید بکشیدش. توی راه امیر المومنین )علی��ه الس��الم( دیدن��د و گفتن��د کج��ا می برید؟ گفتند می بریم سنگسار کنیم. حضرت گفتند برگردانید. رسیدند ب��ه خلیف��ه ی دوم، گفتند اگر این زن فحشایی کرده و باید سنگس��ار ش��ود، آن حملش چ�ه؟

گفت: من نمی دانستم باردار اس��ت. حض��رت فرمودن��د: م��وقعی ک��ه اق��رار می گرفتی هم رفتارت همین ج��ور ب��ود؟ گفت آره. ب��ه زن گفتن��د ت��و فحش��ا ک��ردی؟ گفت نه. گفتند پس چرا ؟ گفت از ترس خلیفه. یعنی یک فضاحت هایی بار می آمد، حضرت می آمد جمع می کرد، آن جا دیگر دست خود این ها نبود که بگویند این را بگوییم یا نگوییم. دیگر در می آمد که: خدا وکیلی اگر ت�و نب�ودی من هالک شده بودم.( این ها امیر المومنین )علیه السالم( را خانه نشین می کنند بع��د این جامعه ی بی شخصیت می روند سراغ امیر المومنین)علیه السالم(. سه تا جن��گ حضرت راه می اندازد، خون به دل و حلق و چشم امیر المومنین )علیه السالم( می کنند. در جمل یک عده ی زیادی نمی آیند که : نه آقا با ام المومنین ک��ه نمی شود جنگید. در جنگ صفین آن مس��خره ب��ازی ه��ای حکمیت را در می آورن��د. در جنگ نهروان تمام که می شود، حضرت کلی تالش می کند، شما آن خطبه ه��ای امیر المومنین )علیه السالم( بعد از جنگ نهروان تا شهادت را بخوانید. هم��ه اش حضرت دارد گل��ه می کن��د و از خ��دا طلب م��رگ می کن��د از دس��ت این ه��ا. این جامعه ی بی شخصیت با امیر المومنین )علی��ه الس��الم( این ج��وری برخ��ورد می کند. با امام حسن )علیه السالم( بیعت می کنند و آن ط��ور در نخیل��ه حض��رت را تنها می گذارند. بعد حضرت را مصدوم می کنند، بعد مجبور ب��ه ص��لح می کنن��د، بعد حضرت را شماتت می کنند. بعد این جامعه ی بی شخصیت بیس��ت س��ال در جریان صلح امام حسن )علیه السالم( را شماتت می کند. به امام حس��ن )علی��ه السالم( می گوید: تو حرکت کن فالن می ک��نیم بهم��ان می ک��نیم. این جامع��ه ی بی شخصیت توسط معاویه به اندازه ی کافی تحقیر می ش��ود. معاوی��ه ب��ه درک واصل می شود. بیست سال به امام حسین )علیه السالم( می گفتند ب��رادرت را ول کن. ده س��ال می گفتن��د ب��رادرت را ول کن. ده س��ال دیگ��ر را می گفتن��د خودتی بیا ، ما هستیم. حضرت گفتند من اآلن هستم. چه کار می کنند؟ نامه می نویس��ند، هج��ده ه��زار نف��ر بیعت می کنن��د، حض��رت آدم می فرس��تد. اول او را تحویل می گیرند بعد از او جدا می شوند و او را ب��ه کش��تن می دهن��د و ککش��ان هم نمی گزد. بعد همان ها علی رغم این که بیعت کرده اند با فرستاده ی ام��ام، در مقابل عبیدالله که تنها یا با یک نفر یا با دوازده نفر یا با هفتاد نفر آمده درون کوفه، این جمعیت چند هزار نفری تسلیم او می شوند. خود این ها راه می افتند و می آیند امام حسین )علیه السالم( را با سبوعیتی می کشند که هیچ حیوانی با هم نوع خودش این ک��ار را نمی کن��د. جامع��ه ی اس��المی این اس��ت. بع��د در این جامعه ی اسالمی، امام حسین )علیه السالم( از مدینه که می خواه��د ب�ه س��مت مکه برود، از مکه که می خواهد برود کربال، از کربال خاندانش را به کوفه و شام و این ه�ا می برن�د، چ��ه آدم ه�ایی را می بین��د؟ چ�ه می ش��ود؟ چ�ه می گوین��د؟ باآلخره ب��رون داد این اس��ت ک��ه این جامع��ه ی اس��المی در قب��ال ش��هادت ام��ام حسین )علیه السالم( تا زمان شهادت یا بی تفاوت اند یا خودشان جزو قتل��ه ان��د یا این که ناراحت اند، کار مناسبی نیست باآلخره. بعدش هم گریه می کنند حیف شد سید اوالد پیغمبر را کشتند. این شخصیت جامعه اس��ت. این ق��در جامع��ه بی

شخصیت شده که هر کاری باهاش می کنند صدایش در نمی آید. خدا الهی خ��یر بدهد به مردم ما. هر چه قدر غرغر می کنند، سر و صدا می کنند، جیغ می زنند، و کارهای بد بد می کنند، وقتی احساس می کنند ک��ه شخص��یت کلی جامع��ه می خواهد از بین برود، دعوا را می گذارند کنار. خدا را شکر. ) سوال: مث��ل کج��ا؟ -

، اولین88، بع��د از انتخاب��ات 90مث��ل انتخاب��ات. انتخاب��ات کش��ور م��ا در س��ال گفتن��د کال تح��ریم88. گروه های معترضین سال 90انتخابات مجلس بود اسفند

می کنیم. اوال که انتخابات مجلس به ان��دازه ی ریاس��ت جمه��وری اس��تقبال نمی شود. ثانیا آن هایی که تحریم کردند یعنی یک سوم هشتاد و پنج درص��د، عمال ب��ه آن ها رای داده بودند و نباید می آمدند. یعنی می شد حدود پنجاه و هفت درصد. هیچ وقت هم مجلس به پر شوری انتخابات ریاست جمه��وری نب��وده. مثال چه��ل، چهل و خورده در صد بشود. چه اتفاقی افتاد؟ شصت و پنج درصد م��ردم آمدن��د. ک��ه ج��زو ترازه��ای ب��االی مجلس اس��ت. مجلس انتخاب��اتش پنج��اه و خ��ورده ای، شصت درصد. چون یک بی تفاوتی هم هست. مثال یک ذره شور که می شود م��ا می گوییم بیاییم. حاال کی حال دارد؟! هستند دیگر! اما اگر احساس کنیم که اگر رای ندهیم، این می شود. یا همین انتخابات اخیر. بعضی ها می گویند بله اص��الح

من خاطرم هست که رفتم ش��یراز ب��رای ی�ک88طلبان آمدند. کجا آمدند؟ سال سخنرانی برای انتخابات. همزمان با ما چند نفر از این جبهه ی مش��ارکتی ه��ا در همان هواپیمایی بودند که ما بودیم. صبح که من می رفتم آن ها بودند، ش��ب هم که برمی گشتم آن ها بودند. بعد در اتوبوس که سوار شدیم، یکی از خ��انم ه��ای جبهه مشارکت به یکی از آن آقایان می گفت در فالن جمع رفته ب��ودم... داش��ت

92 این جوری آمدند، کجا 88تعریف می کرد که چه شد در سخنرانی و این ها . این جور آمدند؟ بله برخی از بزرگان اصالحات گفتند ما نظرمان با فالنی اس��ت. ولی آن کاندیدای اصالحات که کنار کشید هم از آقای روحانی نام نبرد. یع��نی آن

درصد مردم آمدند. ولی باآلخره م��ا72ها مشارکتی نکردند. تنوری گرم نکردند. گلبول سفید داریم و گلبول قرمز داریم و گلبول غ��ر. ج��ز خونم��ان اس��ت. یع��نی کاری اش نمی شود کرد. عمل های مختلفی هم انجام شده ولی ن��اموفق ب��وده. مدام عود می کند و برمی گردد. ولی جامعه ی ما سر بزنگ��اه امتح��انش را پس داده. اما این جامعه هر چه توی سرش می زدن��د بیش��تر می رود پ��ایین. عزی��زم موقع زدن سرت را بگیر باال دستت را بگیر جلو الاقل. هی می زنند هی می رود پایین تر. جامعه ی اسالمی کارش به جایی رسیده که کوفه، کوفه ای که تشکیل

که نظامی ها بروند آن جا، اصال یک جور ش��هر نظ��امی هاس��ت،18شد در سال کوفه ی جنگ آور در جنگ ب��ا ام��یر الموم��نین )علی��ه الس��الم( هم��راهی بکن، در مقابل عبیدالله ب��ا چهارت��ا پ��یزوری اط��رافش تس��لیم ش��د. این یع��نی این جامع��ه شخصیت و اقتدار و ثبات ندارد. ماندگاری ندارد. امام حس�ین )علی�ه الس�الم( ب�ا چنین جامعه ای ط��رف اس�ت. و قرب�انی این اتف�اق و این رون�د و این روحی�ه در جامعه شد. اما با خون خودش روند جامعه را برگرداند. فرض بفرمایید یک چایی را داری��د ش��یرین می کنی��د همین ج��ور هم می زنی��د و هم می زنی��د، ی��ک دفع��ه

تصمیم می گیرید این ط��رفی اش کنی��د. ب��ه هم می ری��زد، این ور و آن ور، چن��د لحظه طول می کشد. این تشبیه بسیار چیپ و به درد نخور برای این است. این جوری اش کرد. این جامعه یک کم قاطی پاتی شد، برگشت. ک��دام جامع��ه قی��ام کرد؟ همان جامعه ای که حضرت را شهید کرده بود. از کوف��ه آمدن��د حض��رت را کشتند و از همان کوفه توابین راه افتادند. ) سوال: این شخصیت گرفتن جامع��ه و بیدار شدن اش چه اندازه ای بود؟ یعنی اندازه اش به حدی بود که به نظر من اصال خودش را نشان نداد، و گرنه آن تقیه ی امام سجاد )علیه السالم( برای چه اتفاق افتاد؟ یعنی اگر قائل به این باشیم که جامع��ه دچ��ار ی��ک شخص��یتی ش��د و

عظیم یع�نی چ��ه–بیدار شد، امام سجاد )علیه السالم( اصال نباید تقیه می ک�رد. قدر؟ صفر و یکی نگاه می کنید. شخصیت یافتن جامعه یعنی هم��ه ش��دند مال��ک اشتر؟ نه. ولی حداقلش این است که امام سجاد )علیه السالم( تقی��ه نمی ک��رد.

نه. این را کی گفته؟ می دانید من شخصیت یافتن جامعه را در چه چ��یزی می– بینم؟ در این که بعد از ام��ام حس��ین )علی��ه الس��الم( دیگ��ر حس��ین کش��ی نش��د. شخصیت یافتن یعنی این. در این می بینم که همان جامع��ه ای ک��ه ام��ام حس��ین )علیه السالم( را کشته بود، انتقام خون امام حس��ین )علی��ه الس��الم( را گ��رفت. سوال: حسین کشی نشد اما امام سجاد )علی��ه الس��الم( در ی��ک موقعی��تی ق��رار گرفت که اصال نمی توانست مثل پدر، پدربزرگ ی��ا عم��وی خ��ودش دین را تبلی��غ

مگر امام حسین )علیه السالم( می توانست تبلیغ کند؟ امام حسین )علیه–کند. السالم( چند تا حدیث دارد؟ روایات امام س��جاد )علی��ه الس��الم( از ام��ام حس��ین )علیه السالم( بیشتر است. این ک��ه می گویی��د شخص��یت ی��ابی ب��از داری��د عین��ک امروزی می زنید. این طوری به ما بگو: م��ردم کوف��ه مث��ل رزمن��ده ه��ای هش��ت سال دفاع مقدس شدند؟ آقا رزمنده های هشت س��ال دف��اع مق��دس را اآلن هم دنبالش نگرد. گشتیم نبود. آن اتفاقی که افتاد : جامعه ی حسین )علی��ه الس��الم( کش شد جامعه ی انتقام بگیر. این یعنی شخصیت یافتن. این مق��دار. شخص��یت یافتن یعنی این که دیگر توپ و پر و پیمان؟ نه آقا. اگر توپ و پر و پیمان بود که به قول شما امام سجاد )علیه السالم( می شد حاکم جامع��ه ی اس��المی و هم��ه چیز برمی گشت.( شخصیت ی��افتن یع��نی این جامع��ه، ک��ه اول گفتم چی ب��ود ت��ا اینجا حاال می خواهیم بگوییم چی شد از این به بعد. این که چه بود همین بود که دارید می بینید. هر کسی از راه می رسید، می زد تو سرش)جامع��ه( او هی می رفت پایین ت��ر. دوب��اره می زد، دوب��اره می رفت پ��ایین ت��ر. ام��ام حس��ین )علی��ه السالم( کاری کرد که این بار خواستند بزنند دستش را گرفت باال و یک دان��ه زد. همان کسی را زد که زده بودش. یعنی در قیام ت��وابین کوفی��ان علی��ه چ��ه کس��ی قیام کردند؟ علیه یزیدی که ب��اعث و ب��انی هم��ه چ�یز ب��ود. در قی��ام مخت��ار علی��هه ی واقم عبیدالله و شمر و سنان و دیگرانی که همه کاره بودن�د. در جری�ان ح�ر که مردم مدینه شورش کردند چه؟ باز هم علی��ه یزی��د. من ک��اری ن��دارم ک��ه این اتفاقات چه قدر عمق داشت یا می توانست تا کج��ا پیش ب��رود. من می خ��واهم بگویم جامعه می خواست به یک سمتی برود، امام حسین )علیه الس��الم( این را

متوقف کرد، یک. دو، یک کم برگرداند. اما آن ح�الت متع�الی و ف�وق الع�اده اش چه بود؟ این بود که امام حسین )علیه السالم( به جامعه ای برسد که آن جامع��ه دیگر ائمه را بیاورد س��رکار. این بض��اعت در جامع��ه نب��ود و ام��ام حس��ین )علی��ه السالم( هم این را به زور ایجاد نمی کرد. )سوال: این که می فرمایید که جامعه ی حسین )علیه السالم( کش ب��ه جامع��ه ی انتق��ام حس��ین )علی��ه الس��الم( بگ��یر تبدیل شد، به نظر شما این عکس العمل طبیعی نبود یعنی به خاطر احساس��ات چنین وقایعی رخ دهند؟ - نه. به خاطر این که وقتی جو انسان را می گیرد تا یک جایی انسان پیش می رود. اما جو با همان سرعتی که می آید با هم��ان س��رعت هم فرو کش می کند. توابین حرکت کردند گفتند ب��رویم. خب دو روز بع��د گفتن��د نه دیگر واقعا که نگفتیم برویم. یا سپاه ش��ام را ک��ه دیدن�د دیگ��ر بای��د کوت�اه می آمدند. راه افتادند رفتند در آب فرات غسل کردند. سر تراش��یدند. آمدن��د. ب��ا آن سپاه معظم مواجه شدند، نه تسلیم شدند، نه فرار کردند و ن��ه کوت��اه آمدن��د. ت��ا آخرین قطره ی خ��ون هم جنگیدن��د. ج��و ا ی��ک ج��ایی آدم را پیش می ب��رد. بل��ه! رشادت و فالن و این حرف ها. بعد ن��ه دیگ��ر این ق��در هم رش��ادت ن��ه، ح��اال ک��ه دوستان زیاد هستند یک مقداری عقب نشینی. این ها تا آخرش ایستادند. این جو نبود. سوال: عذاب وجدان نبود؟ - عذاب وجدان را چرا بقیه نگرفتند؟ این گ��روه چه ویژگی داشتند که فق��ط این ه��ا ع��ذاب وج��دان گرفتن��د؟ ی��ک. دو این ک��ه آن کسی که این کار را کرده دیگر عذاب وج��دانش چیس��ت؟ بع��د هم کس��ی ع��ذاب وجدان می گیرد که مثال من اآلن یک حرفی بزنم بعد بگویم این چ��ه ح��رفی ب��ود زدم؟ اما مثال من پنج نفر را بکشم بع�د ع�ذاب وج�دان بگ��یرم. من اگ��ر آم��ادگی کشتن پنج نفر آدم را داشته باشم، دیگر چیزی به ن��ام ع��ذاب وج��دان در م��وردم معنا پیدا نمی کند. چون دیگر وجدانی نمانده ک��ه بخواه��د ع��ذاب بگ��یرد. س��وال:

ش��ما می گویی��د ع��ذاب وج��دان. من اص��ال بحث–خب سلیمان ک��ه آدم نکش��ت. عذاب وجدان نکردم. سوال: در کتاب شهید مطهری آمده بود ک��ه بع��د از واقع��ه ی عاشورا پسر امام حسن )علی��ه الس��الم( قی��ام می کن��د و م��ردم دوب��اره ب��ا او بیعت می کنند ولی دوباره ایشان را به شهادت می رسانند. این نش��ان می ده��د

در این که این مردم دوباره زیر یوغ یزی��د ق��رار گرفتن��د...–که بیدار هم نشدند. یزید وقتی که حضرت زینب )سالم الله علیها( را می خواه��د بفرس��تد ب��ا اح��ترام می فرستد، دوباره در شام همان روند حاکم می ش��ود. من نگفتم ام��ام حس��ین )علیه السالم( جامعه را از حضیض ذلت گرفت به اوج ع��زت ب��رد. این را نگفتم. امام حسین )علیه السالم( روندی که داشت جامعه می رفت را متوقف ک��رد. در آن یک اتفاقاتی هم ایجاد کرد. شخصیت یافتن یعنی این. همین.( بعد در کنار این مردم مدینه. مردیم مدینه که وقتی امام حسین )علیه السالم( از آنجا ش��روع ب��ه حرکت کرد، علی رغم این که دیدن��د چ��ه ط��ور دارد می رود، هیچ عکس العملی نشان ندادند. ولی حضرت که شهید شد، قیام کردند و شورش کردند و یزی��د هم مسلم بن عقبه را فرستاد، رفت مدینه. می دانید چه ک��ار کردن��د دیگ��ر؟ مس��جد پیغمبر )صلی الله علیه و آله و سلم( را کردند اصطبل اسب ها، سه روز ج��ان و

مال و ناموس را آزاد کرد. جان و مال و ناموس. یعنی گفت زن های مدینه آزاد، هر کس هر غلطی می خواهد بکن��د، بکن��د. س��ه روز این ک��ار را کردن��د مدین��ه را نابود کرد. راه افتاد به سمت مکه. این مسلم بن عقب��ه این ق��در ک��ه آدم کش��ت معروف شد به مسرف بن عقبه. یعنی کسی که در کشتن اسراف می کند. بعد در راه از مک��ه ب��ه مدین��ه بیم��ار ش��د و می خواس��ت بم��یرد ب��ه حس��ین بن نم��یر جانشین اش وصیت کرد که: من دیگر دارم می روم بهش��ت و ه��ر چ��ه ق��در ک��ه می توانستم به امیر المومنین خدمت کردم، از این به بعد دیگر دست تو. حسین بن نمیر همان کسی است که حمله کرد به مک��ه ک��ه جری��ان عبدالل��ه بن زب��یر را

فک��ر می کنم، ب��ه درک63جمع کند که آن اتفاق افتاد و یزید همان موق��ع س��ال واصل شد و این حسین بن نمیر برگشت. واال هم��ان کس�ی ب��ود ک�ه کعب��ه را ب��ه آتش بست و با منجنیق کعبه را زدند و اتفاقات آن موقع. ک��ار اولی ک��ه حض��رت

کرد این روند را به معنایی که عرض می کنم، تغییر داد. دو. تا زمان امام حسین )علیه السالم( و تا یزی��د م��ا وح��دت می بی��نیم بین دو ت��ا جایگاه. رهبری دینی و رهبری سیاسی. رهبر دینی همان کس��ی اس��ت ک��ه ره��بر سیاس��ی اس��ت. ی��ک کس��ی وارد جامع��ه اس��المی ش��ده می خواه��د اس��الم را بشناسد، خلیفه ی اول. خلیفه ی دوم خلیفه ی س��وم. بع��د امیرالموم��نین )علی��ه السالم(، امام مجتبی )علیه السالم(، بعد معاویه، بع��د یزی��د. ص��بر کن ص��بر کن. یزید؟ آره. کسی که می خواست اسالم را بشناسد باید می رفت پیش یزید. آق��اما آمده ایم پیش شما این آیات قرآن که می فرمای�د ک�ه ... آن چی�ه دس��تتان؟ -

مگ��ر این ح��رام نیس�ت؟ - ش��ما دیگ��ر خیلی–شراب است دیگ��ر. ق��ل ق��ل ق��ل سخت گرفته اید. بیاورید ب��رای آق��ا هم. این نم��اد اس��الم اس��ت. می دانی��د مث��ل چیست؟ فرض کنید ما مثال به یک نفر رای می دهیم می شود رئیس جمهور بع��د خود ما قبول نداریم. چه قدر ک��ار س��خت اس��ت. ی��ا ی��ک کس��ی می ش��ود رئیس جمهور ما به او رای نداده ایم، قبولش هم نداریم ولی خب رئیس جمه��ور اس��ت دیگر. هر کاری می کند باآلخره کار رئیس جمهور قانونی کشور است. در مقابل یک مخالف که قرار می گیری طبیعتا باید از کیان نظام و مسئولین نظام در ح��د جایگاهشان دفاع بکنی. چه قدر سخت است. می خواهی از کاری دفاع بکنی که خودت هم قبول نداری. یزید در راس اس��ت، ط��رف می آی��د وارد می ش��ود می بین��د ک��اری نیس��ت در حرم��ات دین ک��ه این برادرم��ان فعاالن��ه درش مش��ارکت نداشته باشند. اصال تخصص شان انجام همین افعال حرام است. حضرت چه کار کرد؟ حضرت کاری ک�رد ک�ه بع�د از او کس�ی وارد جامع�ه ی اس�المی می ش�ود ازش بپرسند کارت چیست؟ سوال سیاسی و کار سیاسی داری یا سوال دینی و کار دینی داری؟ سوال سیاسی آن ط��رفی س��وال دی��نی این ط��رفی. ن��ه ب��ه این خط کشی که من می گویم ها. زمان امام صادق )علیه الس��الم( هیچ کس ع��الم دین را منصور دوانیقی نمی داند. زم��ان ام��ام ب��اقر )علی��ه الس��الم( همین ط��ور. امام حسین )علیه السالم( یک کاری کرد که کثافت کاری های حکام فاسق فاجر

پای دین نوشته نشود. هر غلطی آن ها می کنند هر کسی می بیند می گوی��د این دین. دین گفته این و این و این آقایان الحمدلله قلپ قلپ میل می فرماین��د. این چه جور دینی است. خاطرتان هست می گفتم حضرت امام )رحمة الله علیه( به علما به روحانیون می گفتند این جوری نگویید. این دین را تبیین کنی��د بع��د م��ردم فکر کنند این قرآن را ما برای مردم می گوییم ولی پشتش ی��ک چیزه��ایی ب��رای خود ما نوشته شده. انگار قرآن یک دستورات عمومی دارد یک دس��تورات خ�اص که همان زیر آب رفتن است برای روحانیون. این نیست. همه داریم از یک قرآن تبعیت می کنیم. امام حسین )علیه السالم( کار دومی که کرد این بود ک��ه اج��ازه نداد بعد از این خلفا بشوند نماد دین. چون اگر این اتفاق می افتاد تکلیف اسالم دیگر دو نسل بیشتر ک��ار نداش��ت. کال دیگ��ر چ��یزی ب��ه ن��ام اس��الم از بیخ نب��وده. )سوال: یعنی آن موقع دین از سیاست جدا ب�وده؟ - ن�ه این ک�ه دین از سیاس�ت جداست. تا زمان خلیفه ی سوم اگر کسی ک��ار سیاس��ی ی��ا ک��ار دی��نی دارد بای��د برود سراغ یک نفر. از آن طرف اتفاقی که افتاد در مقام واقع خلیفه ی سیاسی مراعی مسائل دینی نیست. یعنی خرابکاری می کند. خب کسی که در جامعه ی اس��المی وارد می ش��ود و می رود پیش این، طبیعت��ا تم��ام رفتاره��ای او را ب��ه حساب دین می گذارد. امام )علیه السالم( می خواهد این را تفکیک کن��د ن��ه این که بگوید دین از سیاست جداست. می خواهد بگوید که شما می خواهی مسائل دینی را بدانی، برو سراغ این آدم. این آدم مس��ائل دی��نی را ک��ه ب��رای ش��ما می گوید، این را هم می گوید که سیاست جزو دین است. اما به ت��و می فهمان��د ک��ه این کسی که فعال به عنوان خلیفه ی سیاسی مطرح است، این آن کسی نیس��ت که دین گفته. این تفکیک انجام بشود. تا کی؟ تا وقتی که زورمان برس��د ک��ه این دو تا را با هم یکی بکنیم. زورمان رسید؟ نه. ه��زار و سیص��د و خ��ورده ای س��ال طول کشید تا یک امامی پیدا شود و مردم پاکار بایستند و ما بت��وانیم دوب��اره این دو تا را به هم برسانیم. و اال نمی شد. )سوال: چه طوری این م��ورد دوم بع��د از کشته شدن امام حسین )علیه الس��الم( در جامع��ه نم��ود پی��دا ک��رد؟ - واقعیت را ببینید. زمان امام صادق )علیه السالم( همه می گویند عالم کیست؟ زم��ان ام��ام باقر )علیه السالم( می گویند کیست؟ ما می خواهیم نماد اس��الم خلیف��ه نباش��د. چرا؟ چون خلیفه متظاهر به اسالم هم نیست. ما می خ��واهیم این اتف��اق بیفت��د. افتاد؟ واقعیت تاریخی را ببینید. سوال: مراجع تقلید ما باید از نظ��ر سیاس��ی هم پر باشند یا نه می توانند هم نباشند؟ ما که مرجع تقلید انتخاب می کنیم بای��د هم از نظر دینی بررسی اش کنیم و هم از نظر سیاسی؟ - در انتخ��اب مرج��ع تقلی��د امام )رحم��ة الل��ه علی��ه( می فرماین��د ب��ا توج��ه ب��ه ادغ��ام و م��زجی ک��ه اآلن بین مسائل دینی و مسائل سیاسی اتفاق افتاده، عمال نمی توان فقط ب��ه جنب��ه ه��ای فقهی دقت کرد در انتخاب مرجع. اما نکته این است که آیا مراجع ورود سیاس��ی دارند؟ آیا در مسائل سیاسی این ها نقشی، دخالتی، نظری چ��یزی دارن��د ی��ا ن��ه. این را تا اجتهاد و تقلید صبر کنید ان شاء الله آنجا مفص��ل می پ��ردازیم. س��وال: ام��ام حس��ین )علی��ه الس��الم( از چ��ه ط��ریقی وارد ش��د... - ام��ام حس��ین )علی��ه

السالم( قداست یزید را زد. یک کاری کرد که یزید دیگر قداس��ت نداش��ته باش��د. زور دستش است، خب حاکم سیاسی است ولی قداستی ندارد ک��ه ح��اکم دی��نی باشد.کاری کرد که یزید مجبور شد باطن خودش را رو کند، وقتی رو کرد م��ردم گفتند نه دیگر این وحشی نمی تواند رهبر دینی باشد. همین. سوال: ش��ما گفتی��د که امام حسین )علیه السالم( کاری کردند که دیگر مردم خلیفه را نماد دین نمی دانستند. در حالی که شهید مطهری در کتاب ش��ان تحلیلی دارن��د ک��ه می گوین��د مردم معاویه را آدم خوبی نمی دانستند ولی خلیفه ی خوبی می دانس��تند. یع��نی سیاستمدار خوبی می دانستند در حالی که همان ها اعتقاد داشتند ک��ه نم��اد ی��ک

چه کسی او را خوب نمی دانست؟ مردم شام؟ م��ردم ش��ام–آدم خوب نیست. او را بسیار آدم دینداری هم می دانستند حتی بعد از مرگش. در زمان عباس��یان،

ش��روع کردن��د، هن��وز می گوین��د120 ی��ا 110 م��رده عباس��یان 60معاویه س��ال معاویه اهل بیت پیغمبر بود و جانشین پیغمبر بود. این ک��ه در جامع��ه ی اس��المی برخی از مردم، بله، خیلی از مردم مکه، مدینه، کوفه، بص��ره ب��ا ش��ناختی ک��ه از معاویه داشتند می دانستند او آدم صالحی نیست اما این بروز و ظه��ور نداش��ت. یعنی کسی در زمانی که معاویه خلیفه بود، جرات نمی کرد که واقع��ا تظ��اهر ب��ه این بکند که خلیفه حاکم سیاسی است، حاکم دینی کس دیگری است. اما زم��ان امام صادق )علیه السالم( این دیگر قشنگ بروز پیدا کرد. با این ک��ه زم��ان ام��ام صادق )علیه الس��الم( ب��ه جهت سیاس��ی اختن��اق خیلی وحش��تناک و بیش��تر ب��ود. سوال: این کال چیز خوبی است کسی ک��ه لب��اس روح��انیت ب��ه تن دارد در مق��ام اجرا باشد؟ - در مقام اجرا بودن اگر منظورتان کارهای اجرایی اس��ت، ن��ه ام��ام )رحمة الله علیه( با این موافق بودند و نه آقا )حفظ��ه الل��ه( موافقن��د. ن��ه ش��هید بهشتی موافق بود و نه شهید مطهری. این ها معتقد بودند که ک��ار اول و اص��لی روحانیت کار اجرایی نیست. یک جایگاه هایی مثل رهبری، مث��ل ریاس��ت ق��وه ی قضاییه، این ها نیاز دارد که فرد روحانی باشد با توجه به نیازها و تخص��ص ه��ایی که الزم است. اما رئیس جمهور هم روحانی باشد؟ کاره��ای اج��رایی، م��دیر ک��ل و ... این ها الزم است روحانی باشند؟ ام��ام )رحم��ة الل��ه علی��ه( ب��ا این مخ��الف بودند. شهید بهشتی و شهید مطهری هم همین طور. آقا )حفظه الل��ه( هم همین طور. که کار اولیه ی روحانیت پست های اجرایی نیست. مگر آن جایی ک�ه به�تر از روحانی نداشته باشیم. مثال سر ریاست جمهوری، خود آقا کاندیدا نمی ش��دند دیگر. امام )رحمة الله علیه( تاکید کردند. و آنجا هم نه امام )رحمة الله علی��ه( و نه آقا معتقد به این نبودن��د ک��ه ی��ک روح��انی بیای��د ک��ار اج��رایی بکن��د. ولی ام��ام )رحمة الله علیه( به آقا می گویند شما باید بشوید. چرا؟ چون بهتر از شما برای ریاست جمهوری نیست. سوال: برای این که زشت است یا ب��رای این ک��ه اص��ل این غلط است؟ - نه. آن یک نکته ی دیگری است. یک بحث چ��یز دارد ک��ه ...بل��ه روحانیت نیاید که فحش را روحانیت نخورد. این یک بحث است. اما دوم این ک��ه رسالت روحانیت این نیست. کار روحانیت آن چیزی است که ان شاءالله عم�ری باقی بود در کتاب پیرامون جمهوری اسالمی بحث می ک��نیم. ش��هید مطه��ری آن

موقع می گوید که یک روحانی چ��ه ک��ار بای��د بکن��د. اگ��ر اآلن ب��ه من بگوین��د مهم ترین وظیفه ی روحانیت چیست؟ من می گویم مسجد داری. مسجد. مس��جد ب��ا روحانی خوب. البته من تعریفم را از روحانی خوب بگویم باید با ذره بین بگردید. مسجد با روحانی خوب. روحانی خوب چ��ه روح��انی اس��ت؟ بع��د آن مس��جد چ��ه ویژگی هایی باید داشته باشد؟ ان شاءالله پ��یرامون جمه��وری اس��المی. س��وال: امکانش هست با توجه به این بحث یک اشاره ای به آن مقاله ای که در روزنامه

اگر که بزرگواری بفرمایید و بنده را عف��و بکنی��د–ی بهار بود مبنی بر رهبری.... موجبات مزید امتنان را فراهم کردید. چون ب بسم الله را بگ��ویم ت��ا میم ص��دق الله من را می برید. فضا هم خیلی آماده است الحمدلله. دلها همه آم��اده اس��ت که روانه بشویم... ان شاءالله خدا به راه راست هدایتشان بکند. در این ح��د می

توانم مشارکت کنم.( سوم. عبور دادن اسالم از مهلکه ی یزید. خوب عنایت کنید. یزید چه ج��ور آدمی بود؟ ما توی صلح امام مجت��بی )علی��ه الس�الم( ی��ک اش��اره ای ک��ردیم. در اف��واه معموال این طور است که: آره معاویه زرنگ بود یزید یک احمق بی ش��عور نفهم. اصال این طور نیست. یعنی مثال فکر کنید یزید عقب مانده ی ذهنی بود. ی��ک آدم خل و چلی بود. گل مراد بود مثال. خنده و گریه اش مثال معلوم نبود. این اش��تباه است. اصال یزید یک چنین آدمی نبود. وقتی که آمد سرکار، یک خطب��ه ای خوان��د یزید. می گوید که : بابام معاویه شما را زیاد به جنگ می فرس��تاد. من اه��ل این نیستم.. حتی المقدور با صلح پیش برویم. درگیری ایج��اد نش��ود. جن��گ گرفت��اری دارد. آدم از خانواده اش دور می شود. کشته، مجروح، فالن. ب��ه نظ��ر ش��ما این حرف، حرف آدم بی عقل است؟ گفت پدرم سالی یکبار از بیت الم��ال پ��ول می داد. من سالی دوبار می دهم. چنین می کنم. چن��ان. یزی��د عقب مان��ده ی ذه��نی نبود. یزید یک اشتباه محاسباتی کرد. ی��ک اش��تباه محاس��باتی. یع��نی وق��تی چی��د، خواست تحلیل کند و آینده پژوهی بکن��د و مق��دمات و م��اخرات را ببین��د، اش��تباه کرد. همین. یزید اشتباه کرد. در چی؟ در تشخیص زمان محو دینی به نام اسالم. همین. طفلک اشتباهش همین بود. یک ذره محاسبه کرد. وس��ط فرم��ول اش��تباه کرد. یک ایکس را ایگرگ کرد بعد نتیجه غلط گرفت. او فک��ر ک��رد وقتش ش��ده، در حالی که هنوز وقتش نشده بود. یعنی کافی بود یزی��د ی��ک بیس��ت س��ال س��ی سال مثل معاویه ادامه بدهد. بعد تمامش کند.. طفلک حماقت کرد. زود حرفش را زد. این را نگه دارید. سوال: به نظر شما منافق ب��دتر اس��ت ی��ا ک��افر؟ قطع��ا منافق. »ان المنافقین فی درک االس��فل من الن��ار«. اینج��ا م��ا وق��تی می گ��وییم کافر بدتر است یا منافق همه می گویید منافق. درست هم هس��ت. ح��اال س��وال دوم: حکومت کفر بدتر است یا حکومت نفاق؟ همین که با هم اختالف کردید ب��ر خالف سوال اول، یعنی اینجا یک ذره دقت می خواهد. خ��وب ح��واس ه��ا ب��ا من. منافق از کافر بدتر است اما حکومت نفاق از حکومت کفر بهتر اس��ت. ن��ه آق��ا! چه حرفی است. حکومت کفر باشد آدم تکلیفش مشخص است. حک��ومت نف��اق

را نمی فهمی. همین. همین که نمی فهمی خوب است. حکومت کف�ر وق�تی می آید سرکار... حکومت کفریم. آمده ایم اسالم را از ریشه بزنیم. بنده دارم عرض می کنم بنده یزید هستم، کافر. اسالم بی اسالم. کاسه کوزه جمع. یا علی. ح��اال یا علی نه. یا معاویه. جمع کنید. حکومت کفر می آید که اسالم را جمع کن��د. ک��ار یزید. حکومت نفاق مثل حکوم معاوی��ه. ت��وی دلش هم��ان اس��ت ولی در ظ��اهر، ذیل حکومت او اصل اسالم به حیات خ��ودش ادام��ه می ده��د. ی��ک هل��ک و تلکی می کند. منافق از کافر بدتر است اما حکومت نفاق از حکومت کفر بهتر اس��ت. برگردم به حرف قبلی ام. یزید از راه آمد، یک نگاهی ک��رد ب��ه فض��ا، دی��د وقتش است. » لعبت هاشم بالملك فال. خبر جاء وال وحي نزل« پیغم��بر این��ا ی��ک ب��ازی راه انداختند که همین جوری حکومت کنند. نه جبرئیلی بوده نه وحی. حاال ما ک��ه از خودیم. پیغمبر آمد کفت ما پیغمبریم می خواستند حکومت راه بیاندازند. عیب ندارد. حاال دوست داشتند حکومت کنند. یک ذره طفل��ک این ش��عر را زود خوان��د احمق. بیست سال دیگر باید این شعر را می خواند. این شعر را که خوان��د و ب��ر اساسش عمل کرد، یعنی گفت فرق من ب�ا معاوی�ه چیس�ت. معاوی�ه ی ک�افر ب�ا نفاق همین ط��وری م��دام جل��و می رفت. تظ��اهر هم نمی ک��رد. من ک��افرم. این حماقت بهترین ابراز را داد دست امام حسین )علی��ه الس��الم(. در م��ورد معاوی��ه امام حسین )علیه السالم( می گفت نگاه کنید. مردم می گفتند خب نگاه کردیم. چیزی نیست که. در مورد یزید امام حسین )علیه السالم( اص�ال الزم نب��ود بگوی��د نگاه کنید. مردم که نگاهش می کردند: ا! دارد شراب می خورد که. سگ ها کی اند؟ میمون ها دارند چه کار می کنند اینجا؟ تمام ب��ود. اش��تباه یزی��د این ب��ود ک��ه حکومت کفر را آشکار کرد. وقتی حکومت شد حکومت کفر، طبیعت��ا می خواه��د با اسالم چه برخوردی بکند؟ می خواهد بزن��د. یزی��د خیلی رو گفت: من آم��ده ام که اسالم نباشد. دو لبه ی قیچی را به هم نزدی��ک ک��رد. آم��د ک��ه اس��الم را تم��ام بکند. حضرت خودش را گذاشت این وسط. گذاش��ت وس��ط این را نگ��ه داش��ت. اسالم ماند. امام حسین )علیه السالم( قطعه قطع��ه ش��د. دیگ��ر بع��د از این هیچ احمقی این حماقت را تکرار نک��رد. هیچ ک��دام از خلف��ا از س��لک یزی��د و از س��نخ یزید در مورد دین حرف نزدند. حتی هارونی که ب��ه جهت تظ��اهرش ب��ه فس��ق و فجور خیلی شبیه یزید بود. آدم خیلی کثیفی بود به جهت اخالقی. ولی هیچ وقت نیامد بگوید من آمده ام... در خفا شاید چهار تا حرف مفتی می زدند، یک غلطی می کردند اما تظاهر نمی کردند. یزید حکومتش حکومت کفر است، آمده اس��ت کار را تمام کند. امام حسین )علیه السالم( کاری که ک��رد این ب��ود، )یزی��د( آم��د این دو تا لبه را برساند به هم، حضرت این وس��ط این را نگ��ه داش��ت. این همین طور آمد و آمد و آم��د ب��ه امی��د روزی ک��ه این دو لب��ه دوب��اره ب��از ش��ود و اس��الم

میلی��ون300،�� 200فراگیر شود. توانست؟ نگاه کنی��د. ن��ه آق��ا. م��ا ش��یعیان ک��ه میلیون کجا آن تعداد کجا؟ ثانیا بگو چن��د میلی��ارد300،�� 200بیشتر نیستیم. اوال

��رد مسلمان. این را بگو. یزید آمد این را تمام بکند، حضرت این را نگ��ه داش��ت ب آزادش کرد. وقتی آزاد شد طبیعتا اقبال مج��دد و و الی آخ��ر. ی��ک بحث ام��روزی

بکنم: می گویند امام )رحمة الله علیه( چرا بعد از این که آقای بروجردی سرش را گذاشت زمین شروع کرد؟ این نش��ان می ده��د آق��ای بروج��ردی خیلی...ام��ام )رحم��ة الل��ه علی��ه( خیلی.... ی��ک دقیق��ه ص��بر کن. ب��ه من بگ��و وق��تی آیت الل��ه بروجردی )رحمة الله علیه( از دنیا رفت، برخورد شاه چه ب��ود؟ من معتق��دم، ب��ا همین اطالعات اندک، که شاه هم اشتباه محاسباتی کرد. شاه یک برنام��ه ای در ذهن اش بود برای این که دین و خ��ط و زب��ان و ت��اریخ م��ا را بزن��د. ک��ه ت��اریخ را انجام داد بقیه را می خواست دانه دانه انجام ده��د. اش��تباهی ک��ه ش��اه ک��رد این

که آمد بیست و یکی دو س��ه س��اله ب��ود. آم��د گفت آن موق��ع ج��وان1320بود: ب��ودم. بع��د هم م��رجعیت ع��ام آیت الل��ه بروج��ردی ب��ود، نمی ش��د. اآلن آق��ای بروجردی رفته. من هم نوزده سال حک��ومت ک��ردم هم ش��دم چه��ل چه��ل و ی��ک ساله و هم کلی تجربه پیدا ک��ردم. میخ را دیگ��ر س��فت کوبی��ده ام. از آن ط��رف مراجع هم که متعدد شده اند و ما هم که پیام به آیت الله اراکی در نج��ف دادیم. دیگر جنس جور است. اآلن وقتش است. ت�اریخ را ک�ه ع�وض کردن�د. به�ائیت را بیاوریم و بعد هم دین و بعد هم خط و فالن و . آن هم اشتباه کرد طفل��ک. یع��نی

او هم ص��بر می ک��رد، یع��نی80-1370 که شروع ک��رد ت��ا مثال 40-1339اگر او مثال می ش��د57 ت��ا 40چهل س��ال دیگ��ر جامع��ه آن رون��د را طی می ک��رد، این

پنجاه سال، هیچ بعید نبود آن چیزی که آن ها می خواستند با تدریج فرهنگ ج��ای که امام )رحمة الله علیه( تبعید43خودش را باز کند. همان طور که دیدید سال

شدند، خیلی اتفاق خاصی نیفتاد. به نظ��ر من ش��اه هم اش��تباه محاس��باتی ک��رد. زود تصمیم گرفت یک کاری انجام دهد. بای��د ی�ک کم ص��بر می ک�رد ب��ا ت�دریج ب��ا مشورت با بزرگان و عزیزان و اندیشمندان مناسب تر رفت��ار می ک��رد، آن ابل��ه. زود عمل کرد، یک دفعه ای حساسیت ایجاد کرد، عکس العمل مردم ک��ار دس��ت او داد. کار سوم امام حس��ین )علی��ه الس��الم( این ب��ود در مقاب��ل حک��ومت کف��ر، اسالم را نجات داد. این حدیث که : » االسالم نبوی الحدوث و حسینی البقا« من نرفتم نگاه کنم که به جهت سندی چه قدر این روایت معتبر است و قابل استناد است. اما حدیث هم که نباشد اسالم نب��وی الح��دوث اس��ت. پیغم��بر )ص��لی الل��ه علیه و آله و سلم( ایجاد کرد و حسینی البقاء است و امام حسین )علیه السالم( باعث بقای آن شد. روایت هم نبود ما خودمان چ��نین ادع��ایی می ک��ردیم ح��رف گزاف نبود. سوال: - حکومت با کف��ر ب��اقی می مان��د ولی ب��ا ظلم ب��اقی نمی ماند این که ربطی به اسالم و مردم ندارد که. یک حاکمی می آی��د س��رکار، کافر است. مردم مسلمانند، شیعه اند، سنی اند، الئیک اند، گبرن�د، جهودن�د، ه�ر چی، اگر حاکم کافر باشد می تواند حکومت را نگ��ه دارد، اص��ال ب��ه م��ردم ک��اری نداریم. این روایت در مذمت ظلم اس��ت ربطی ب��ه موض��وع م��ا ن��دارد. ام��ا اگ��ر حاکمی بیاید سرکار ظلم بکند، این حاکم ظالم، نمی تواند حک��ومت را نگ��ه دارد فارغ از این که مردم چه دینی دارند. چرا؟ چون مردم بما هو مردم فارغ از دین و آیین ش��ان، ب��ا ظلم درگ��یر می ش��وند و عکس العم��ل نش��ان می دهن��د. ولی ممکن است با کفر کاری نداشته باشند. ما در آنج��ا در م��ورد جامع��ه ی اس��المی

بح��ثی ن��داریم. س��وال: حک��ومت من��افق ظلم نمی کن��د ب��ه دین داران؟ - همین. حکومت منافق چون نمی خواهد اصل دین را بزند، مسلمین تحریک نمی ش��وند، بازی بازی می کند. کاری که معاویه می کرد. سوال: اینی که گفتید حکومت کفر

آن نف��اق اس��ت–نمی آید خودش را همان ق��در خ��وب نش��ان بده��د، اآلن بین... دیگر. آنی که دارید می گویید نف��اق اس��ت.( این قس��مت را ببن��دیم. این بحث را قبال مط�رح ک��ردیم. اگ�ر ام��ام حس�ین )علی��ه الس�الم( قی�امش این ق�در برک�ات داشت، اسالم را حفظ کرد، حسابش را از حکام منافق متظ��اهر ب��ه فس��ق ج��دا کرد، شخصیت داد به جامعه ی اسالمی، چرا بقیه ی ائم��ه )علیهم الس��الم( قی��ام نکردند؟ این بحث را چون در سیری در سیره ائمه اطهار )علیهم السالم( اش��اره کردیم، اینجا خیلی توضیح نمی دهم. فقط مرور کنیم. امام تنها فرد الیق خالفت است. این امام را یا مردم می شناسند، و با او بیعت می کنن��د، یع��نی ح��ق او را می شناسند و با او بیعت می کنند. حکومت تشکیل می دهد. مث��ل حض��رت علی )علیه السالم( و امام مجتبی )علیه السالم(. امیر المومنین )علیه الس��الم( چه��ار سال و نه ماه، امام مجتبی )علیه السالم( حدود هفت ماه. یا این که م��ردم ح��ق او را نمی شناسند. این امام یا یاران واقعی برای قیام دارد، قی��ام می کن��د، اگ��ر بتواند حکومت تشکیل دهد نتواند قیام می کن��د. مث��ل اباعبدالل��ه الحس��ین )علی��ه السالم(. اما اگر امام ی�اران واقعی ب�رای قی�ام ن�دارد، م�ا دو ج�ور ح�اکم داریم: حاکم ظاهر الفساد و غیر ظاهر الفساد. اگر حاکم ظ��اهر الفس��اد نیس��ت امک��ان همکاری دارد. همکاری در عین این که امتیاز ندهد. امام رضا )علیه الس��الم(. ن��ه حاکم ظاهر الفساد است امکان همکاری وجود ندارد. تقیه می کنیم در عین حال مبارزه هم می کنیم. بله این ک��ه قی��ام اباعبدالل��ه )علی��ه الس��الم( چ��نین برک��اتی داشته است، درست. اما ما برای این که بگوییم آیا بقیه ی ائمه )علیهم الس��الم( هم باید مثل امام حسین )علیه السالم( قیام می کردند یا نمی کردند، باید به این نکته توجه کنیم که آیا شرایط موجود در زمان اباعبدالله الحسین )علیه الس��الم( با شرایط دیگران یکی بوده یا نبوده. اگ��ر ش��رایط یکس�ان نب��وده، توق��ع یکس�ان توقع معقولی نیست. این را که قبال بحث ک�رده ایم. رد ش��ویم؟ یادداش��ت کنی��د. )سوال: می خواستم ببینم آن موقع که امام علی )علی��ه الس��الم( و ام��ام حس��ن )علیه السالم( خالفت داشتند، فقط به ی��ک منطق��ه تس��لط داش��تند ی��ه ب��ه تم��ام مناطق تسلط داشتند؟ مثال به دمشق و نجف و جاهای دیگر هم تسلط داش��تند؟ - امیرالمومنین )علیه السالم( وقتی آمدند سرکار قاعده این ب��ود ک��ه والی��انی را منصوب می کردند به این ها می گفتند بروید فالن جا. مثال آذربایجان، طبرستان، خراسان، مدائن این طرف بصره، مدینه، مکه، یمن، فلسطین و شامات. این ه��ا اعزام می شدند. حضرت در نامه های مختلفی که ب��ه این ه��ا حکم می ده��د می نویسد: فبایعی. برو برای من بیعت بگیر. چون حضرت در مدین��ه ب��ا بیعت م��ردم حکومت تشکیل داده بود، آمده بود کوفه را می خواست دارالخالفه کند، این ه��ا را می فرستاد. این ها هم می رفتند اما خب طبیعتا در جایی ک��ه معاوی��ه حض��ور داشت، حاضر به پذیرش این حرف نبود. سوال: مگر ام��ام علی )علی��ه الس��الم(

خالفت نداشتند؟ پس معاویه چه کاره بوده ؟ - معاویه در آن قسمتی که خ��ودش س��ال اس��ت ک��ه17 آمده س��رکار، 35بود که سالها حکومت کرد. حضرت سال

معاویه آنجا... سوال: نمی توانستند معاویه را کنار بگذارند؟ - ن�ه دیگ��ر. حض�رت وقتی آمدن��د س��رکار معاوی��ه در ش��ام ب��ا توج��ه ب��ه گس��تردگی جغرافی��ایی من��ابع انسانی و منابع اقتصادی، یک قدرتی پیدا کرده بود. حض��رت اول ب��ه او گفت بی��ا بیعت کن. کار را بگذار زمین. او گفت من با تو بیعت نمی کنم. تو قاتل عثم�انی. و اعالن جنگ داد. حضرت هم با او وارد در گیری ش��دند. ام��ا ق��درت او در ح��دی بود که تا یک حدودی مق��اومت ک��رد، بع��د هم ک��ه حض��رت خواس��ت پ��یروز ش��ود گرفتاری حکمیت. سوال: بعد از شهادت امام علی )علیه السالم( تا م��وقعی ک��ه امام حس��ین )علی��ه الس��الم( قی��ام کردن��د، اس��الم اص��ال هیچ پیش��رفتی نداش��ته؟ باآلخره جاهای دیگر تسلط داشتند نمی شده که همه جا معاویه تسلط داش��ت و

چ�را. اس�الم پیش�رفت کن�د یع�نی دای�ره ی–نمی گذاشت اسالم پیشرفت کن�د. جامعه ی اسالمی گسترده تر بشود ی��ا... س��وال: هم��ان ه��ایی ک��ه هس��تند ب��اقی

42بمانند نه این که کال... شما گفتید هیچ پیشرفتی ...یع��نی معاوی��ه ک��ه آم��د ت��ا سال بود کاری کرده بود که مردم جاهل شده بودند. آن هایی که قبال بودند زمان امام علی )علیه السالم( یاران این ها بودند آن موقع چه کار می کردن��د؟ - خیلی از این ها که شهید شدند. در جنگ جم��ل و خیلی ه��ا در ص��فین ش��هید ش��دند. آن هایی که باقی مانده بودند و سرشان به تن شان می ارزید را هم معاویه ش��روع کرد به ترور. مث��ل حج��ر بن ع��دی. مث��ل » عم��رو بن عم��رو حج«. این ه��ا را هم شهید کرد. عمال آن هایی را که صدایشان می توانست دربیاید را کشت. یک عده ی معدودی بنی هاشم مانده بودند. که هر فرصتی گیر می آورد یکی از این ها را می کشت. چرا در صلح نامه ی امام حسن )علی��ه الس��الم( آورد ک��ه معاوی��ه ب��ه امام حسن )علیه السالم( و امام حسین )علیه السالم( تعرض نکند؟ چون نقش��ه ی دائم االجرای معاویه ترور ب��ود. اولین کس��ی ک��ه در اس��الم س��م دادن را ب��اب کرد، معاویه بود. با سم بکشد، ترور بکند. امان بده��د بع��د بزن��د بکش��د، کاره��ای معمولی بود که معاویه می کرد. سوال: ....به خاطر قیام مختار....؟ قیام مخت��ار بعد از قیام امام حسین )علیه السالم( است. سوال: ن��ه ش��اید اگ��ر مخت��ار قی��ام

ه��دف قی�ام ام��ام–نمی کرد، هدف قیام امام حسین )علی��ه الس�الم( آن ق�در... حسین )علیه السالم( وقتی حضرت زینب )سالم الل��ه علیه��ا( رس��یدند ب��ه ش��ام، هدف قیام کامل محقق شد. دیگر نیازی نبود که بعد اتفاقی بیفتد. قیام مخت��ار و توابین قیام هایی بودند که یک عده ای به واسطه ی آن قی��ام ه��ا پ��اک ش��دند. از آن طرف هم دل اهل بیت )علیهم السالم( شاد شد. خصوصا در قیام مخت��ار. ب��ه خاطر این که انتقام گرفته شد. ولی این که اگر آن قیام ها اتفاق نمی افت��اد این قطع می شد، نه خیر، چون ما وقتی اتمام ک��ار اس��را در ش��ام را می بی��نیم ک��ار یزید یکسره شده تمام شده. که یزید تمام اموال را ب�ر می گردان�د و ب�ا اح�ترام این ها را می فرستد به مدینه. سه روز هم خ��ودش برایش��ان مراس��م ع��زا برپ��ا

نه قیام مخت��ار قی��ام....–می کند. سوال: در جهت آگاهی مردم که تاثیر داشت.

سوال: مختار که قیام کرد همه گفتند به خاطر چه؟ یعنی یک جوی حاکم شد ک��ه ببینند برای چه مختار قیام کرده؟ برای چه آن ق��در قی��ام ه��ای پی در پی رخ می دهد؟ - کسی منکر اصل آگاهی دهی و تاثیرات قیام نیست. ام��ا این ک��ه اگ��ر آن قیام نبود این به نتیجه نمی رسید را عرض می کنم. و اال وقتی توابین کشته می شوند یک عده مردم می دیدند فکر می کردند و ب��ه حق��انیت پی می بردن��د. ام��ا این که اگر آن ها نبودند چه می شد؟ ما نگاه می کنیم می بینیم پایان قیام ام��ام حسین )علیه السالم( قبل از این که هر گونه عملیات انتقام جویانه اتفاق بیفت��د، چه شد؟ هیچی، حضرت زینب و امام سجاد )سالم الله علیهما( کاری کردن��د ک��ه یزید دستانش را آورد باال گفت تقصیر من نب��ود این ملع��ون عبیدالل��ه این ک��ار را کرده. این یعنی قیام خودش به ثمر رسیده. آن ها کارهای مفیدی نکردن��د؟ چ��را آن ها کارهای مفیدی کردن��د ولی آن کاره��ای مفی��د ش��رط اتم��ام و اکم��ال قی��ام نیست. آن ها یک رفتارهای جدایی است که قابل تحلیل در فضای خودش اس��ت. سوال: امام سجاد )علیه السالم( مخالف نبود؟ - نه خیر. سوال: توی فیلم نشان

ح�اال فیلم را من کام�ل ندی�دم ام�ا این–داد که ایشان موافق قیام مخت�ار نب�ود. جور نبود به خاطر این که امام سجاد )علی��ه الس��الم( وق��تی ک��ه مخت��ار و محم��د حنفیه می آیند به خاطر فضای تقیه چیزی نمی گویند. بعد ک��ه محم��د حنفی��ه می آید حضرت می فرمایند من تو را وکیل قرار دادم و به نوعی می گویند کاری که شده، شده. یعنی همان اتفاقی که دارد می افتد. و بع�د زم��انی ک�ه پس��ر مخت��ار پیش امام صادق )علیه السالم( و همین روایت از ام��ام ب��اقر )علی��ه الس��الم( هم نقل شده که کسی به او می گوید تو پسر کسی هستی ک��ه فالن ک��رد و بهم��ان، حضرت به شدت با او برخورد می کنند و شروع می کنند از مختار تعریف ک��ردن و خیلی او را تمجید می کند. در این که قیام مختار منافاتی با فرمایش اه��ل بیت )علیهم السالم( نداشته هیچ تردید نکنید. در این که قیام او باعث شادی دل اه��ل بیت )علیهم السالم( شد، در این هم هیچ تردیدی نکنید. اگرچ��ه ک��ه م��ا در رفت��ار مختار چه در زمان امام مجتبی )علیه السالم(، آن محاسبه گری که کرد و نیامد، و هم در جریان قبل از قیام اباعبدالله الحسین )علیه السالم( که تسلیم شد، این دو تا را ناشی از محاسبه گری او می دانیم و این ها را تایید نمی کنیم. اما قی��ام

مختار قطعا مورد تایید اهل بیت )علیهم السالم( بوده.( ماهیت این قیام چیست؟ ما قسمت اول بحث را تمام کردیم که گف��تیم اوال چ��را باید عزاداری کنیم و چرا باید دائمی باشد؟، قسمت دوم این بود که چرا حضرت شهید شد؟ چون قیام ک��رد. چ��ه ش��د ک��ه قی��ام ک��رد؟ انح��راف. قی��ام چ��ه ثم��ری داشت؟ ع��رض ک��ردیم؛ می رویم س��راغ مح��ور دوم آن ج��دول اص��لی. ط��رح را خاطرت��ان هس��ت؟ م��اهیت این قی��ام چیس��ت؟ ب��ر حس��ب عل��ل داخلی و عل��ل خارجی . بر حسب علل داخلی قیام اباعبدالله الحسین )علیه السالم( و عاش��ورا دو چهره دارد: که باید هر دو تا را م�ا ب�ا هم ببی��نیم. این دو ت�ا چ�ه هس�تند؟ ی�ک. چهره و بعد ظلمانی. دو. چهره و بعد نورانی. این دو تا یعنی چه و در برخورد ب��ا

این ها چه طور باید تحلیل کنیم. وقتی می گوییم بعد ظلمانی، بعد ظلمانی کدام بعد است؟ بروید سمت سپاه سی هزار نفره ی عمر سعد. چه می بینید یکسری

61آدم بی دین بسیاری از این ها وحشی که مثل ده دوازده روز دیگری در سال ظرف یک روز یک وحشی گ��ری کردن��د ک��ه ن��ه قبلش کس��ی ک��رده و ن��ه بع��دش کسی می کند. این می شود جنبه ی ظلمانی. آن یزید و اراذل و اوباش��ی ک��ه در ذیل او هستند و اذناب او با آن س��بوعیت و وحش��ی گ��ری ک��ه می کنن��د. این می شود جنبه ی ظلماتی. در مورد این توضیح بدهیم؟ نه. چرا؟ نیاز نیست. چه طور مگر؟ ما هر چه می شنویم همین را می ش��نویم. این ه��ا این ک��ار را کردن��د، این جور بود و... بسیار خوب. حاال این عاشورا جز آن جنبه ی وحشی گری هیچ چ��یز دیگری نداشته؟ بسیار خوب. از این فضا بیایید بیرون. بیایید این ط��رف. چن��د ت��ا دانه خیمه. هفتاد و دو تا مرد. هشتاد و چه��ار ت��ا زن و بچ��ه و ام��ام س��جاد )علی��ه السالم( با آن وضعیت جسمی عجیب و غریب. که در درباره عبیدالله زیاد وق��تی عبیدالله از دست امام سجاد )علیه السالم( عصبانی می شود و می خواهد او را بکشد، کسی می گوید این مریض است خودش می میرد. این ق��در ام��ام س��جاد )علیه السالم( حالشان بد ب��وده و این ق��در تب داش��تند و ظاهرش��ان برافروخت��ه بوده. بیایید فضای این طرفی. اص��ال آن س��ی ه�زار ت��ا را ول کن. ب��ه این س��مت نگاه کن. در این مجموعه خیمه ها، در رفتار این آدم ها اآلن تو چه می بینی؟ در مورد این ه�ا اگ�ر بخ�واهیم بحث ک�نیم ن�ه می ش�ود حقش را ادا ک�رد و ن�ه اآلن وقتش است. به این ها در مجموع نگاه بکنیم تا اآلن می توانیم بگ��وییم ک��ه : »و ما رایت..« تکه ی دومش را نگه دارید. می آییم ظهر عاشورا. از صبح رفتار این ها را ببینید و تحلی�ل بکنی�د. نزدی�ک ش�دیم. قب�ل از ظه�ر. ظه�ر. نم�از ظه�ر می خوانیم. بعد از ظهر و غروب. »... اال جمیال«. ما که به این ها نگاه می ک��نیم می بینیم وقتی که می رسند به دربار ربوبی حق و می رسند به محضر باری تع��الی، یک عشق بازی با خدا می کنند که انسان ولو دین نداشته باشد، نگ��اه بکن��د تحت تاثیر قرار می گیرد. که بعد به این می رسیم. این واقعا شده؟ نگاه بکنید. ببینی��د غیر مسلمانان و غیر شیعیان و غیر دین داران چه چیزی درب��اره اش می گوین��د. ما آن طرف چه می بینیم؟ یک نهضت مقدس می بینیم. یکسری آدم با یکس��ری ویژگی ها از یک جایی راه می افتند، یک جورهایی می روند که ناخالص هایش��ان می روند و می روند تا به یک مجموعه ی خلص��ی می رس��ند. دیگ��ر ه��ر چ��ه می گوییم بروید، این ه��ا نمی رون��د. مثال می گ��وییم چ��راغ ه��ا خ��اموش بروی��د. نمی روند. چراغ ها را که روشن می کنند یک حرف هایی می زنند ک��ه آدم وق��تی می خواند احساس می کند اینج��ا معل��وم می ش��ود ک��ه خداون��د می فرمای��د : » انی اعلم ما ال تعلم��ون« من ی��ک چیزه��ایی در م��ورد این مخل��وق می دانم ک��ه ش��ما مالئک نمی دانید. بعد آن ه��ا مجب��ور ش��وند بگوین��د: » س��بحانک ال علم لن��ا اال م��ا علمتنا« ما به این جمع که نگاه می کنیم به مالئک می گوییم بیایید نگ��اه کنی��د ب��ا وجود این ها نروید به خدا بگویی�د ک��ه : »ا تعج��ل فیه�ا من یفس�د فیه�ا و یس�فک الدماء و نحن نسبح بحمدک و نقدس لک« تقدیس و تس��بیح می خواهی��د این ه��ا.

به این ها گفته اند فردا قرار است قطعه قطعه شوید ببینید نشسته ان��د، بعض��ی هایشان دارند با هم دیگر می گویند و می خندند. طرف آم��ده می گوی��د امش��ب شب گفتن و خندیدن است؟ بعد آن پیرمرد با آن چهره ی ن��ورانی می گوی��د هیچ شبی در عمرم این قدر شاد و خوشحال نبودم. سی هزار نف��ر را نگ��اه کن. بع��د س���ابقه ی این ه���ا را ک���ه می دانی؟ آره می دانم. آدم ه���ایش را هم ک���ه می شناسی؟ آره. می شناسم. پس چرا این قدر خوشحالی؟ ما به این رون��د ب��ا این آدم ها و این رفتارها می گوییم : نهضت مقدس. در جری��ان عاش��ورا م��ا بای��د در

س��اعت. موض��وع: نهض��ت2 روز س��خنرانی روزی 60م��ورد این ح��رف ب��زنیم. مقدسی به نام عاشورا. نهضت مقدسی به نام عاشورا؟ آره. موضوع س��خنرانی چه هست؟ حاال تشریف بیاورید با هم بحث می کنیم. ما می خواهیم بحث بکنیم که چرا این نهضت مقدس است. اینجا فقط سر تی��تر اس��ت. ب��رای چ��ه مق��دس است؟ تک تک این آدم ها، بعضی وقت ها این که این آدم اصال چ��ه ش��د ک��ه آم��د اینجا؟ اصال آن ویژگی، آن نقط��ه ی ن��ورانی ک��ه در توب��ه گف��تیم، ک��دام نقط��ه ی نورانی در وجود این بود که امام حس��ین )علی��ه الس��الم( دس��ت می ان��دازد او را می کشد و می آورد؟ بابا این طرفدار پر و پ�ا ق�رص خلیف�ه ی س�وم ب�ود. ش�ما صبر کن با من. اآلن این را می خواهی ج��ذبش بک��نی؟ می خ��واهم ج��ذبش کنم، بعد می بینی برگردد چه کار می کند. یعنی خ��ود این س��ردمدار عش��ق ب��ازی می شود. یک جانب لشکر را همین زهیر باید نگه دارد. این نهضت مق��دس چیس��ت؟ نهضت مقدس چه ویژگی هایی دارد؟ اصال چه می شود ک��ه ی��ک نهض��ت مق��دس

می شود؟ شرایط تقدس یک نهضت را ببینیم چه ها هست. )سوال: راجع به مقدس بودن نهضت که گفتی�د اآلن بحث ی�اران ک�ه ش�د، ی�اران امام حسین )علیه السالم( در عاش��ورا از ی��اران ام��ام زم��ان )عج��ل الل��ه فرج��ه الش��ریف( هم برترن��د؟ - این ک��ه می گویی��د ی��اران ام��ام حس��ین )علی��ه الس��الم( جایگاهشان کجاست، به فرمایش خود حضرت نگاه کنید. حضرت چه می گوی��د؟ و از آن طرف هم ما در مقام مقایسه نیستیم. اآلن ما بدانیم ک��دام ب��االتر اس��ت چه چیزی گیرمان می آید. سوال: آخر الزمان نفاق بیشتر است ش��رایط س��خت

آره شرایط عمومی حفظ دین و ایمان سخت تر است اما این که در–تر است. تک تک ی��اران بخ��واهیم بررس��ی ک��نیم، این مق��ام، مق��ام خ��دایی می خواه��د ک��ه بررسی کن��د ک��ه این ب��ا آن، این ب��ا آن، بس��نجیم. س��وال: این ک��ه حض��رت ام��ام )رحمة الله علیه( می فرماین��د ک��ه بعض��ی رزمن��ده ه��ا از بعض��ی از ی��اران ام��ام

کجا چنین چ�یزی گفت��ه ان��د؟ ام��ام )رحم��ة الل��ه–حسین )علیه السالم( برترند... علیه( می گویند رزمنده ها از یاران امام حسین )علیه السالم( باالترن��د؟ س��وال: می گویند رزمنده های من در جبهه های هشت سال از بعض��ی از اص��حاب ام��ام

بیاورید ب��بینم کج��ا ام��ام )رحم��ة–حسین )علیه السالم( در روز عاشورا باالترند. الله علیه( این را گفته اند. اصال بحث این است که آن گ��زاره ای ک��ه ی��ک نف�ر را باالتر می برد و پایین تر می برد را مگر ما می فهمیم ک��ه چیس��ت. ولی من می

خواهم بگویم این بحث ما به ازا ندارد. دانستن اش فایده ای ندارد. سوال: بحث تک ب��ه ت��ک نمی کنم. منظ��ورم هم��ان ش��رایط اس��ت یع��نی منظ��ورم این اس��ت

به فرموده امام حس��ین )علی��ه الس��الم( آن ش��رایط گوی��ا خ��اص ب��وده.–که .... فرم��ایش حض��رت این اس��ت. س��وال: پی��امبر )ص��لی الل��ه علی��ه و آل��ه و س��لم(

خیلی ب��اال ن��دارد. من نمی–فرمودند که در آخر الزم��ان ......}مفه��وم نیس��ت{ گویم باالترین هستند که. دنبال مقایسه آدم ها با هم نباشید.(

یک نهضت کی مقدس می شود؟ خودش چه ویژگی هایی داشته باشد؟ ره��برش چه ویژگی هایی داشته باشد؟ و چه ثمراتی داشته باشد؟ این را عنایت بکنید ک��ه این بحث را بت��وانیم ام��روز تم��ام ک��نیم. از حیث خ��ود نهض��ت، ی��ک نهض��ت کی مقدس می شود؟ وقتی که به خاطر انسانیت باشد. به خاطر انسانیت نه من��افع قومی، قبیله ای، ن��ژادی و غ��یره. ی��ک نهض��ت کی مق��دس می ش��ود؟ وق��تی ب��ه خاطر انسانیت باشد. امام حسین )علیه السالم( مال کدام قوم اس��ت؟ ق��ومیت حضرت در قیام او چ��ه ت��اثیری داش��ت؟ هیچی. قبیل��ه اش؟ ن��ژادش؟ همش��هری هایش؟ هم وطن هایش؟ کدام تاثیر داشتند؟ هیچ. حتی هم م�ذهب ه�ا و هم دین هایش. نه. امام حسین )علیه السالم( قیام ک��رد ب��ه خ��اطر انس��انیت. نتیج��ه چ��ه شد؟ نتیجه این شده که چ��ه کس��انی از حض��رت الگ��و می گیرن��د؟ ب��نی هاش��م؟ سادات؟ عرب ها؟ شیعیان؟ سنی ها؟ مسلمان ه��ا؟ دین داره��ا؟ ی��ا انس��ان ه��ا؟ انسان ها از امام حسین )علیه السالم( الگو می گیرن��د. وق�تی نگ��اه می ک�نی از ادیان مختلف و غیر ادیان آدم های متعدد و متکثری در مورد امام حس��ین )علی��ه السالم( صحبت می کنند: او الگوی ماست ما از او یاد گرفته ایم. باید به او اقتدا کرد. مثل او نمی شود پیدا کرد. یک نهضت وقتی مقدس می شود که این جوری

ام�ام حس�ین )علی�ه الس�الم( این ج�وری ب�ود. دو. مبت�نی ب�ر درک عمی��ق باش��د. مسائل باشد. شما می خواهی یک حرکتی بکنی، شرط اول این است که فضا را خوب بسنجی ببینی بهترین کاری که اآلن باید بکنی چیس�ت. ام�ام حس�ین )علی�ه السالم( یک نگاه به فض��ا می کن��د ببین��د م��ا ت��وی چ��ه فض��ایی هس��تیم. می بین��د دشمن اصرار دارد بیعت بگیرد. چرا؟ چ��ون اگ��ر این س��ه چه��ار نف��ر بیعت نکنن��د استخوان الی زخم می ماند. از آن طرف می داند که اگر بیعت نکن��د این ه��ا ب��ر خالف زمان معاویه برای شهادت حضرت آمادگی دارند. بکشند، هدر. تم��ام. می داند که اگر بکشند برای خون او در مدینه ارزشی محتم��ل نیس��ت. از آن ط��رف تبلیغات وسیعی را راه انداختند، وسی���ع، که بله پیغمبر )صلی الله علی��ه و آل��ه و سلم( فرمود: هر کس علیه خلیفه ی مسلمین ایستاد با شمشیر او را بزنی��د ول��و این که از خاندان من باشد. این روایت ه�ا را دارن��د نش�ر می دهن��د و می گوین��د امام حسین )علیه السالم( خارجی اس��ت و ... این ه��ا را می دان��د. از آن ط��رف امام حسین )علیه السالم( می داند که این ها اگر بخواهند او را بکشند قطعا ب��ه سالح دین مجهز می شوند. مذهب علیه مذهب. همین کار را هم کردن��د و رفتن��د از ش��ریح قاض��ی حکم دی�نی گرفتن��د. هم�ه ی این ه�ا را می دان�د. بای�د اگ�ر می

خواهد قیام بکند، همه چیز را بداند. ت�ا به�ترین تص��میم را بگ�یرد ت�ا در نتیج��ه ب�ه بهترین محصول برسد. آقای امام حسین )علیه الس��الم( درک عمیقی از مس��ائل داشت؟ اصال نمی خواهیم بگوییم داشت یا نداشت. همین قدر بگ��وییم ک��ه ام��ام حسین )علیه السالم( خون خودش را قطره ای چند فروخت؟ یعنی امام حس��ین )علیه السالم( برای به دست آوردن چنین هدف عظمایی و محقق کردن آن چ�ه می توانست بدهد؟ اگر می خواستیم مادی حساب کنیم، هیچی در عالم نبود ک��ه حضرت بتواند این کار را بکن��د. خ��ونش را داد، قیمت خ��ون ام��ام حس��ین )علی��ه السالم( چه بود؟ این بود که مسیری که تا ده بیست سال دیگر می خواست کار اسالم را تمام بکند، خورد زمین. اسالم به حرکتش ادامه داد. آمد جلوتر گسترده شد، کار به جایی رسید که قرار است این اسالم کل عالم را ان ش��اءالله بگ�یرد. این درک عمیق مسائل یعنی نگاه بکنی، فض��ا را بشناس��ی، زود تص��میم نگ��یری. بهترین تصمیم را با لحاظ جمیع شرایط بگیری. سه. تک ب��ودن. ت��ک ب��ودن یع��نی چه؟ آن هایی که مخ��الف بودن��د چ��ه ک��ار می کردن��د؟ مثال وق��تی از ام��ام )علی��ه السالم( بیعت خواستند چهار نفر بیعت نکردند: عبدالرحمن بن ابی بکر، عبدالل��ه بن عمر، عبدالله بن زبیر و اباعبدالل��ه الحس��ین )علی��ه الس��الم(. عب��دالرحمن بن ابی بکر خارج می شود از مدینه و در راه مکه می میرد. هیچی. عبدالله بن عمر چه کار می کند؟ گوشه گیر می شود. حتی دارد که امام حس��ین )علی��ه الس��الم( وقتی می خواهند خارج شوند، می آی��د ب��ه حض��رت می گوی��د آق��ا نروی��د و فالن. حضرت می گوید که باید بروم. می گوید که اجازه دهی��د پس من آن موض��عی از بدن شما را که پیغمبر )صلی الله علیه و آله و سلم( می بوسیدند، ببوس��م. بع��د سینه ی حضرت را می بوسد و کلی هم گریه می کند. ولی گوشه گیر می شود. همین آدمی که ب��ا امیرالموم��نین بیعت نمی کن��د و می گوی��د من وق��تی ب��ا ش��ما بیعت می کنم که همه بیعت کرده باشند، وقتی حجاج می آید چ��ه ک��ار می کن��د؟ می رود می گوید من باید با شما بیعت کنم تا یک شب هم بدون بیعت نباشم. او هم پایش را دراز می کند می گوی��د هم��ان دم در ب��ا پ��ا بیعت کن ب��رو. این منش عبدالله بن عمر است. آن نفر بعدی که بیعت نمی کند، عبدالل��ه بن زب��یر اس��ت. او چه کار می کند؟ او می آید خودش را پشت کعب��ه و ام��نیت ح��رم الهی مخفی می کند. وقتی حضرت می خواهند خارج شوند ب��ه او می گوین��د از ج��دم رس��ول الله )صلی الله علیه و آله و سلم( شنیدم که کسی مثل قوچ می آی��د خ��ودش را پشت حریم امن الهی قایم می کند و قداست مک��ه را از بین می ب��رد. او را می گویند. بعد جالب است به امام حسین )علیه السالم( می گوید نروید و فالن. بعد حضرت به اطرافیان می گویند هیچ کس به اندازه ی این از رفتن من خوش��حال نیست. چرا؟ چون من تا اینجا هستم کس�ی ب�ه این توج�ه نمی کن��د. ح�اال او چ�ه جلبکی بوده بماند. شب سر می گذاشته به سجده بعد نم��از عش��ا ت��ا ص��بح. ی��ک عوام فریبی هایی دارد. یعنی این عبدالله بن زبیر ی��ک س��وپر پدی��ده اس��ت. خ��ود این اعجوبه. همین آدمی که زبیر بیچاره را تا قعر جهنم برد، تحوی��ل داد کلی��د در آن قفس بدبخت را هم گرفت و قورت داد. تا طبقه ی هفتم بردش. امام حسین

)علیه السالم( چه کار می کند؟ یکی گوشه گ��یر ش��ده آن یکی رفت��ه ق��ایم ش��ده بقیه ی آن های دیگر هم که بی طرفند. حض��رت ی��ک ک��ار خ��اص انج��ام داد. آم��د وسط میدان. آمد آمد آمد. هی کشاند خودش را. حاال چه ج��وری بمان��د. در بحث ها ان شاءالله اشاره می کنیم. راه می افتد از مدینه با آن به عب��ارت ام��روز م��ا تابلوبازی، توی وداع گریه می کن��د چ��نین و چن��ان، بع��د خائف��ا ی��ترقب خ��ارج می شود. ضمن این که در تحلیل شخص��یت می بینی��د ک��ه ح��رف ه��ایش را می زن��د. خارج می شود می آید مکه. در مکه می ماند حرف هایش را می زند. ت��وی من��ا. در عرفه. روز هشتم که دیگر همه می خواهند بیایند، چون آن موقع مثل اآلن که نب�ود ک�ه مدین�ه اول و مدین�ه آخ�ر، م�ردم خودش��ان را روز هش�تم می رس��اندند اعم��ال را انج��ام دهن��د، دیگ��ر وی��زا و این ه��ا نمی خواس��ته ک��ه. روز هش��تم ک��ه بیشترین تعداد، آن موقع هم دقیقه ی نود هم��ه می آمدن��د، دارن��د می آین��د ام��ام )علیه الس��الم( ص��اف از وس��ط جمعیت می آی��د ب��یرون. می آی��د خ��ودش را می کشد و می کشد و می کشد تا ی�ک ج�ایی آن ج�ا ب�ه ن�وعی قش�نگ چش�م ه�ا را متوجه می کند. می آید در بلندی که همه ببینند، بع��د خ��ودش را تق��دیم می کن��د. این تک بودن مثل نور... هم��ه ج��ا تاری��ک اس��ت ی��ک چ��یزی مثال ف��رض بفرمایی��د فشفشه ای از وسط تاریکی رد بشود چشم را خیره می کند. امام حسین )علیه السالم( یک کاری از سنخ کار بقیه انجام نمی دهد. این چه ویژگی دارد ک��ه بقی��ه ندارند؟ کاری که حضرت انجام می دهد تک است چون باید توجه��ات ب��ه او جلب بشود تا هدف او محقق بشود. به جهت رهبری چه نهض��تی مق��دس اس��ت؟ روح ایجاد کننده ی نهضت مقدس باید بزرگ باشد. این کار از آدم بزرگوار بر می آید. آدم کوچولو، آدم ریزه پیزه عرضه ی ایجاد نهضت مقدس ندارد. کار می کند یک حرکتی و یک تالشی. اما این که این به یک جایی برسد که بتوان��د فض��ای جامع��ه اسالمی را منقلب بکند. نه خیر این از یک آدم معمولی ب��ر نمی آی��د. اینج��ا دو ت��ا نکته را باید بگوییم این بزرگ بودن روح ایجاد کننده یا بزرگ��واری روح اباعبدالل��ه الحسین )علیه السالم( به چه بند است؟ به دو مح��ور. اوال کلی��د شخص��یت ام��ام )علیه السالم( عزت طلبی است. به چه معنا؟ ببینید هر آدمی یک کلید شخصیتی دارد. یعنی ویژگی های متعدد دارد اما یک ویژگی اش بارز و توچشم اس��ت. مثال ویژگی ه��ای ی��ک دو س��ه چه��ار پنج، این خ��انم مثال ص��برش کلی��د شخص��یتی اش است. آن خانم حسن خلقش خیلی بارز است. هر کس��ی ی��ک وی��ژگی ای. یع��نی مجموعه ویژگی های یک آدم را که نگاه می کنی، کدام صفتش ب��ارز می ش��ود؟ به مناسبت شرایط، به مناسبت شخصیت. کلی��د شخص��یت ام��ام )علی��ه الس�الم( چیست؟ عزت طلبی و حماسه. شما حرف ه��ا را نگ��اه کنی��د. حض��رت در مدین��ه تحت فشار قرارش می دهن��د ک��ه بای��د بیعت ک��نی. حض��رت می گوی��د من بیعت نمی کنم. حاال با چه عب��ارتی؟ اول دارد ک�ه گوی��ا ب�ا عبدالل��ه بن زب��یر در مس��جد پیامبر )صلی الله علیه و آله و سلم( نشسته اند، می گویند که ولی��د بن عتب��ة بن ابوسفیان والی مدینه با شما ک��ار دارد. عبدالل��ه بن زب��یر می گوی��د ک��ه چ��ه ک��ار دارد؟ حضرت می گوید احتماال بیعت می خواهد. حضرت راه می افتند بروند، به

حضرت اباالفضل العباس )سالم الله علیه( و بنی هاش��م می گوین��د ش��ما ب��ا من بیایید بیرون می ایستید با شمشیر، من ص��دایم را بلن��د ک��ردم می ریزی��د داخ��ل. امام حسین )علیه السالم( می خواهد خونش مفت ریخته نشود. در کاخ ولی��د بن عتبه. بعد بگویند آنجا حضرت داشت صحبت می کرد یکباره چاقو درآورد که ولید را بزند او هم از خودش دفاع کرد. و این جور شد. ح��اال م��ا دی��ه را هم می دهیم ولی کار خ��وبی نک��رد حس��ین بن علی )علی��ه الس��الم( ک��ه می خواس��ت والی را بکشد. و السالم. حاال بیا و ثابت کن که . حضرت رفتند داخل و ولی��د گفت ش��ما بیعت کن. حضرت گفتند که بیعت مثل منی باید در جایی باشد که هم��ه باش��ند و شلوغ پلوغ و تشریفات و این ها. گفت آره راست می گویی. ش��ما اینج��ا تنه��ایی بیعت کنی هیچ کس نیست که ببیند. حضرت گفتند پس با اجازه. آمدند که بیاین��د بیرون، مروان حکم ملعون ایستاده بود گفت این از اینجا برود بیرون دیگ��ر بیعت نمی کند. دارد که حضرت یک دانه زدند به سینه اش و گفتند تو دیگر حرف نزن. اصال کال اول اسالم بساط جلبک به راه بود. جالبک��ه در من��اطق مختل��ف ص��احب حضور بودند. بعضی وقت ها شده یک بحثی است یک نف��ر یکه��و می آی��د وس��ط بحث، آدم واقعا نمی داند چه بگوید به این. ت��ا اآلن م��ا داش��تیم بحث می ک��ردیم شما کدام قسمت پیاز تش��ریف داش��تید؟ عب��ارات مختلفی گفتن��د. دو ت��ا جت در حال مصاحبت هستند مثال آن برادر بالگردمان تشریف نمی آورند آنج��ا تت��ق تت��ق حضور پیدا کنند. اینجا برخی می گویند حضرت همین جا هم گفت ب��رخی هم می گویند در جای دیگری مروان به حضرت گفت من خیرخواه ت��وام بی��ا و بیعت کن. حضرت این را در همان کاخ هم می آورد که : » مثلی الیبایع مثله« مثل م��نی ب��ا مثل یزید بیعت نمی کند. بعد که می آیند بیرون، مروان می گوید برای چ��ه بیعت نمی کنی؟ حضرت می فرمایند: »و علی االسالم السالم اذ ق��د بلیت االم��ة ب��راع مثل یزید« باید فاتح��ه ی اس��الم را خوان��د، اگ��ر این امت ب��ه ح��اکمی مث��ل یزی��د گرفتار شود. این اصال حدش این نیس��ت. چ��ه ط��ور من ب��ا این بیعت کنم؟ بیعت نکردن یک بحث است، حرف زدن یک بحث است. حضرت وقتی که حرکت کنند، )ب�ه او( می گوین�د ش�هادت و فالن و این حرفه�ا. حض�رت می فرماین�د: »ال اری الموت اال سعادة و ال الحیاة مع الظالمین اال برما« من این مرگ را ج��ز س��عادت و نیک بختی نمی بینم. و زندگی با این افراد و ظالمین را جز پستی و دنائت. من بایستم کنار این ها زندگی کنم که به هر قیمتی زندگی بکنم؟ وقتی می رسند به کربال حضرت می فرمایند که: » اال ان الدعی بن ال��دعی ق��د رک��زنی بین اثن��تین بین السله و الذلة« این کسی که نه خودش طهارت مولد دارد و ن��ه پ��درش، این من را مخیر کرده بین این که یا کشته بشوم یا ذلت را بپذیرم. و ادام��ه حض��رت می گویند ما مال کجاییم. من م��ال دام��نی هس��تم ک��ه آن دامن تس��لیم در براب��ر ظلم را به من یاد نداده. من از کدام دامن بلند شدم؟ اگر ما ظلم پذیر بودیم که مادرمان آن طور به شهادت نمی رسید. وقتی نگاه می کنی به ن��وع ح��رف زدن حضرت، وقتی که در مورد مردم صحبت می کند، می فرمایند که : »الناس عبید الدنیا« آقا! یک جور حرف بزن مردم جذب بشوند. نه خیر. »الناس عبید الدنیا و

وآ ب��البالء ق��ل الدین لعق علی السنتهم یحوطونه م��ا درت معائش��هم ف��إذا محص�� الدیانون« آقا خب یک چیزی بگو این ها خوششان بیاید جذب شوند. می خ��واهم جذب نشوند. »الناس عبید الدنیا« این ها بن��ده ی دنیاین��د و دین ل��ق لق��ه اس��ت. اآلن نان در دین اس��ت می گ��وییم ف��ردا ن��ان در دین نیس��ت نمی گ��وییم. دین را احاطه می کنند، دین نان بدهد هستند. کافی است یک امتحانی از راه برس��د، آن هایی که پای دین می ایستند کم می شوند. برخی اقوال هست که می گوی��د آن هایی که از مکه با حضرت حرکت کردن��د ب�االی ه�زار نف��ر بودن��د. ذره ای ح�رف نمی زنن��د. آق��ا بمانی��د ان ش��اءالله حک��ومت تش��کیل می دهیم. نگ��ران نباش��ید. بهشان نگویید که مسلم شهید شده. مسلم گفته بیایی�د ک�ه هم�ه چ�یز رو ب�ه راه است. مطلقا. مطلقا. شب عاشورا هم می گوید می خواهی��د بروی��د بلن��د ش��وید

بروید. اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.

حاال این که ما یک کاری بکنیم که مردم جذب شوند. نه. مردم را نرانیم. نه. این ها بیشتر باشند. نه. اتمام حجت می کند بعد می رسد روز عاشورا. روز عاشورا امام حسین )علیه السالم( چه طوری ش��عار می ده��د؟ الل��ه اک��بر و ال ح��ول و ال قوة اال بالله و تسبیحی ک��ه م��ا داریم. ام��ام حس��ین )علی��ه الس��الم( از ص��بح می گفت آقا یک کم آب بدهید ما بخوریم. شما شعارهای امام حسین )علیه الس��الم( را نگاه کن. آخر این حرف ها به این شعارها می خورد؟ که حضرت از صبح همه اش می گفت به من آب بدهید. آقا یک آدم را تصویر می کنید ش��ما بای��د بین این حرف و آن تصویر یک سنخیت و رابطه ای ببینید یا نه. کلید شخصیت امام )علیه السالم( عزت طلبی است. آن برزگواری مال این عزت طلبی است. دوم. امام )علیه السالم( فارغ از امام بودن ی��ک ش��هید اس��ت. ش��هید ی��ک منطقی دارد. ان شاءالله عمری باقی بود در مقاله ی شهید ب��ه این خ��واهیم پ��رداخت. ش��هید ی��ک منطقی دارد. اوال کشته می شود در راه یک هدف مق��دس. ام��ام حس��ین )علی��ه السالم( این منطق را دارد؟ ببینی��د. حض��رت کش��ته ی چیس��ت؟ » انی لم اخ��رج اش�را و ال بط�را و ال مفس�دا و ال ظالم�ا و انم�ا خ�رجت لطلب االص�الح فی ام�ةیرة ج��دی و ابی « یر بس�� جدی. ارید ان آمر ب��المعروف و انهی عن المنک��ر و اس�� هدف از این مقدس تر؟ برای تبلیغ، برای امر، برای نهی، برای اص��الح من ب��رای این ها حرکت کرده ام. حضزت یک شهید است، منطق شهید، منطق بزرگ��واری است. اما این که ابی عبدالله )علی��ه الس��الم( دارد؟ ف��ارغ الب��ال و خ��الی ال��ذهن بروید ببینید واقعا دارد یا ندارد. آیا امام حسین )علیه السالم( واقعا در راه ه��دف مقدسی کشته شد یا نه؟ راه افتاد برود جکومت تش��کیل بده��د رودس��ت خ��ورد. یزید زرنگ تر بود. حضرت اگر برای حک��ومت می خواس��ت ب��رود، می رس��یم ان شاءالله هفته های آینده، آیا واقعا دعوت مردم کوفه دلیل اصلی قیام اباعبدالل��ه الحسین )علیه السالم( بود؟ اصال امام حسین )علیه السالم( این ک��ه می خواه��د چه کار کند را بعد از مرگ معاویه گفته؟ بروید به خطبه ی حضرت در منا بعد از

مرگ معاویه مراجعه کنید. بعد می بینید که ام�ام حس�ین )علی��ه الس�الم( از کج�ا منطقش منطق شهید است. دوم جاودانگی یافتن. منط��ق ش��هید این اس��ت ک��ه جاودانه بشود. به واسطه ی هدفی که دارد خودش را به یک چیزی گره می زن��د که آن ماندگار است. این هم که به او گره می خورد این هم مان��دگار می ش��ود. امام حسین )علیه السالم( ماندگار ش��ده ی��ا نش��ده؟ نی��از ب��ه توض��یح اس��ت؟ ان شاءالله از سه شب دیگر دوباره بساط برپا است. خواهید دید. از سه شب دیگر شب اول محرم ان شاءالله می بینی��د ک��ه ام��ام حس��ین )علی��ه الس��الم( جاودان��ه شده یا نشده. این قدر جاودانه شده که امام )رحمة الل��ه علی��ه( ب��دون ه��ر گ��وه تعارفی می فرمایند که : این محرم و صفر است که اسالم را زن��ده نگ��ه داش��ته است. اس��الم را. اص��ل اس��الم را. ن��ه فق��ط ش��یعه را. اص�ل اس��الم در گ��رو این است. این روحیه ی حماس��ه و جه��اد و مب��ارزه و تالش و هیج��ان و ظلم س��تیزی مال این است. این را بگیر. دین که فی نفسه خطر ندارد. اسالم ناب آمریکایی. این قدر نماز بخوان. اصال من از طرف آمریکایی ها می گویم به شما چه ک��ه در غزه چه خبر است؟ به شما چه میانمار چه خبر است؟ به شما چه آنجای دنیا چه خبر است؟ به شما چه تو سوریه چه خبر است؟ شما سوریه را بی خیال شو ما یک اشانتیون برایتان داریم. یک جانماز برایتان می سازیم نم��از را ک��ه ش��رع می کنی مهر امین چیه بگو نماز امین، چه جوری است نماز امین؟ یعنی تو الله اک��بر می گویی ارور می دهد. می گوید کاف ات خوب نبود. دوباره بگو. الله اکبر. بعد اکسلنت می دهد. عالی ب��ود. ادام��ه ب��ده. ک��انتینیو. م��ا اص��ال نمازت��ان را برایت��ان درست می ک��نیم . ب��رای روزه. ی��ک دس��تگاههایی ب��رای اف��ق و غ��روب و طل��وع خورشید برایتان اختراع می کنیم یعنی یک میلیاردم ثانیه بدهد که ش��ما کی روزه ات را باز بک��نی. مس��اجد را تجه��یز می ک��نیم ب��ا پ��ول خودم��ان. اص��ال مهندس��ان آمریکایی را مسئول می کنیم مس��اجد را بس��ازند. ولی خب در قب��ال آن جانم��از سوریه را بی خیال شو. برای آن ساعته غزه را بی خیال شو. این تک��ه ی اس��الم را بگیرید، واقعا چه گرفتاری دارد اسالم؟ اآلن ما توی خان��ه نم��از بخ��وانیم همین جور اشک اشک. آمریکا می گوید خدا قبول کند. اوبام��ا می گوی��د م��ا را هم دع��ا کنید. ولی حاال دو رکعت نماز خوان��ده ایم نگ��اه می ک��نیم ب��ه غ��زه. ح��اال غ��زه را ولش کن. آقا نماز باالتر است ی��ا غ��زه؟ الص��الة عم��ود ال��دین. این را اوبام��ا می گویدها. اگر الصالة عمود الدین است که ول کن غزه را. نه خیر. اگر غزه نباش��د این عمود الدین یک عم�ود پوس��یده ی واهی اس��ت. ف�وت بکنی�د کلش می ری��زد پایین. ما برای جاودانه ش��دن اس��الم از مح��رم داریم کم��ک می گ��یریم. جاودان��ه شدن امام حسین )علیه السالم( را ول کن. امام حسین )علی��ه الس��الم( خ��ودش جاودانه نشد. امام حسین )علیه السالم( آم��د خ��ودش را گ��ره زد ب��ه اس��الم. ب��ه واس��طه ی خ�ودش اص�ل اس�الم را تث��بیت ک�رد و رفت. س�ه. ن�ورانیت دادن ب��ه جامعه. ما همین اآلن هم که نگاه می کنیم پیک��ر مطه��ر ش��هدا ک��ه می آی��د، ی��ک شهید گمنام، هر چند که این ها اسما گمنامند اما مهم نیس��ت در زمین کی اس��م ها را می داند، یک جای دیگر هست ک��ه آن ه��ا از م��ا خیلی ش��ناخته ش��ده ترن��د.

برخی هاشان هم یک وقت ها می آیند بگویند ما شناخته شدیم تا ما خیلی گمن��ام و نامدار را با هم قاطی نکنیم. ی��ک نمون��ه اش همین ش��هید ابوط��البی ک��ه همین ایام شنیدید که آن بزرگ��وار چ��ه ک��ار ک��رد. می خ��واهم چ��ه بگ��ویم؟ می خ��واهم عرض کنم که نورانیت دادن به جامعه یعنی این که اآلن یک شهید که می آی��د در یک خیابان تشییع می کنند انگار یک عطری را از توی این خیابان می گذرانند ک��ه شما نخواهی هم بویش بهت می رسد. حاال الحمدلله که مردم ما پای این چیزها هستند. اگر ما واقعا منطق شهید را نورانیت دادن به جامعه بدانیم، امام حس��ین )علیه السالم( نوری به جامعه داد؟ عرض کنم ت��ا ش��ما ن��ور را بگویی��د چیس��ت و جامعه را بگویید کجاست. اگر جامعه را کل جامع��ه ی بش��ری حس��اب می کنی��د، آره. به کل جامعه ی بشری داد. نور چیست؟ حیات جزو نور حس��اب می ش��ود؟ امام حسین )علیه السالم( به جامعه ی بشری حیات داد. ب��ه ک��ل انس��انیت گفت که اگر ظلم دیدید، یک شعار مشترک داشته باشید آن هم چیست؟ »هیه��ات من��ا الذلة« اصال ربطی به دین ندارد. کسی ظلم می کن��د، ب��زن. ب��رای چ��ه ظلم می پذیری؟ تو که مظلومی همان قدر مقصری که ظالم مقصر است. اگر ظلم را با رضایت بپذیری و همین جور نگاه کنی و ماست باشی. حضرت ب��ه جهت ره��بری بزرگواری دارد. یک. چون عزت طلب است. دو. از یک منطق تبعیت می کند ک�ه آن منطق منطق بزرگواران است. س��ومین وی��ژگی تق��دس ی��ک نهض��ت از جهت ثمره است. یک نهضتی که اتفاق افتاده چه ثمره ای داده؟ از جهت ثمره، عم��ق و میزان ارتباط آن با هدفی که برایش اقدام شده. ش��ما ی��ک نهض��تی را راه می اندازید خیلی هم تالش می کنید، آدم خوبی هم هستید. اما نتایجی که به ب��ار می آید با هدف گذاری اولیه شما سنخیت ندارد. یا این اهداف به آن میزانی که شما برنامه ریزی کردید، اهداف را محقق نمی کند. شما به حداکثر نتیجه نمی رسید. عمق و میزان ارتباط آن با هدفی که برایش اقدام شده است. این ثمره ی قیام اباعبدالله الحسین )علی��ه الس��الم( چ��ه ق��در ارتب��اط دارد ب��ا ه��دفی ک��ه حض��رت برایش حرکت کرد؟ هدف را ببینیم چه بود؟ حضرت می گوی��د : من ح��رکت می کنم که چه اتفاقی بیفتد؟ امر و نهی بکنم. راه می افتم که اص��الح بکنم. راه می افتم که تبلیغ بکنم. مردم از وضعیت موجود خارج بشوند و به وض��عیت مطل��وب برسند. برای این ها حرکت می کند دیگر. درست اس��ت؟ این ه��ا محق�ق ش�د ی��ا نش��د؟ اه��داف قی��ام را گف��تیم دوب��اره توض��یح نمی دهیم. جامع��ه ی اس��المی شخصیت پیدا کرد. اس��الم و خالفت از هم ج��دا ش��دند ک��ه رفت��ار خلیف��ه ب��ه پ��ای اسالم نوشته نش��ود. اس��الم از مهلک��ه ی یزی��د هم عب��ور ک��رد ت��ا م��ا گرفت��ار این نشویم که عمال یزید بتواند طبق محاس��به ی خ��ودش اس��الم را در هم��ان فض��ای قرن اول هجری به فراموشی بسپارد. اگر ان شاءالله عمری باقی ب��ود هفت��ه ی آینده وارد علل خارجی می شویم. چند تا سوال پرسیدند که اگر لط�ف کنی��د من

این ها را جواب بدهم. اگر لطف کنید سکوت کنید.

لطفا کتاب اخالقی درباره ی امام حسین )علی��ه الس��الم( ب��رای نوجوان��ان-معرفی کنید.

کتابخان��ه ی ملی بروی��دNLIبای��د بگردی��د. حاض��ر ال��ذهن نیس��تم. از این بگردید.

من شنیدم که امام حسین )علیه السالم( در کربال اگر دو متر زمین را می-کندند به آب می رسیدند.

کی چنین چیزی گفته؟ اگ�ر ب��ود ک��ه خب حض��رت می کندن��د و ب��ه آب میرسیدند.

جواب افرادی که می گویند بعضی از افرادی که در جبهه بودند تحت ت��اثیر- قرار گرفته ان��د، و خ��ود را روی بمب و ... انداخت��ه ان��د.)خودش��ان را روی بمب که نمی اندازند. روی مین یا س��یم خ�اردار( و ش��هید ش��ده ان�د. و ب��ه عبارتی تحت تاثیر اشعاری که مداحان می خوانند راه را برای دوستانشان

باز می کردند. جواب این افراد را باید چه داد؟ »فاذا مروا باللغو مروا کراما« »و عباد الذین یمش��ون علی االرض هون��ا و

اذا خاطبهم الجاهلون قالوا سالما« چرا امام حسین )علیه السالم( مانند امام رضا )علیه السالم( ب��ا گذاش��تن-

شرط و شروط بیعت را نپذیرفتند؟ اصال یزید شرط و شروط نداشت. می گفت بیعت می ک��نی بع��د هم مث��ل

بقیه هر کاری کردم می گویی چشم. در مراسم عزاداری امام حسین )علیه السالم( اگ��ر ب��رای آمرزی��ده ش��دن-

گناهان که امام حسین )علیه السالم( واس��طه ش��وند، گری��ه ک��نیم ای��رادیدارد؟ بی احترامی است؟

نه. بی کالس است. چرا ترماه به امام گفت که ما به کوه های )نامفهوم( بیاییم تا ظرف کمتر-

از ده روز از قبیله ی طی بیس��ت ه��زار نف��ر ط��اعی را گ��رد ش��ما ف��راهم آورم. اما امام )علیه الس�الم( این گون�ه پاس�خ داد ک�ه : بین م�ا و کوفی��ان پیمان و عهدی است که قدرت انصراف از آن را نخ��واهیم داش��ت. ت��ا این که کار ما و آن ها با پایان رسد. چگونه می توان این گفته را برای دیگران توضیح داد با توجه به این که این گفتگو بعد از روبرو شدن کاروان با سپاه

حر و معلوم شدن خیانت کوفیان بود؟ اوال این که چنین چ��یزی را من نش��نیدم در ت��اریخ. از آن ط��رف هم ح��بیب راه افتاد که برود افرادی را بیاورد که معدودی آمدند. و قرار نب��ود بیس��ت هزار نفر بیایند. اما اگر این هم باشد امام حسین )علیه السالم( نمی تواند بر حسب احتماالت آنجایی که هستند را ترک بکنند که ما راه بیفتیم برویم یک جای دیگر که آنجا ممکن اس��ت ب��ه م��ا آدم برس��د. حض��رت م��امور ب��ه وظیف��ه بودن��د ی��ک. دوم این ک��ه آن ه��ا اج��ازه ی این ک��ه حض��رت از آنج��ا ح��رکت بکنن��د را نمی دانن��د. چ��ون م��امور بودن��د ک��ه ام��ام حس��ین )علی��ه

السالم( نه عقب برود و ن��ه جل��و بیای��د و هم��ان ج��ایی ک�ه هس��ت متوق��فبشود.

و سوال دیگری که در همین باب است این که چرا امام )علیه السالم( ب��ه- خوابی که در مدینه دیده اند؛ کشته ش��دن خودش��ان و پیوس��تن ب��ه پی��امبر )صلوات الله علیه و آله( در بهشت و به اس��ارت رفتن اه��ل بیت ش��ان در

پاسخ به کسانی که ایشان را از رفتن منع می کردند ارجاع می دهند؟ ی��ک ع��ده ای می آمدن��د می گفتن��د: ن��رو اینج��ور می ش��ود. حض��رت می فرمودند: این خواست خداوند است. یعنی این پاسخ را امام حسین )علی��ه السالم( به کسانی می داد که وقتی حضرت می فرمود خواس��ت خ��دا این است که من ش��هید ش��وم، دیگ��ر آن ه�ا ادام��ه نمی دادن��د. ی��ا این ک�ه می پرسیدند چرا خانواده را ب��ا خ��ود می بری��د؟ حض��رت می فرم��ود خ��دا می خواهد آن ها را اسیر ببیند، دیگر ادامه نمی دادند. دلیل احتجاج این ب��وده.

خیلی متشکرم. خسته نباشید.و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین