Mov duurzaam geheeldef 1

DUURZAAMHEID LOONT!Praktisch handboek voor VvE’s om samen aan de slag te gaanmet duurzaamheid

Wijkvereniging Duttendel & Wittebrug

Organisatie voor en door bewoners

MOV-Duurzaam-omslag 04-02-14 17:15 Pagina 1

Inhoudsopgave

Voorwoord...............1

Inleiding...............3

Stappenplan...............4

Begrippen...............12

Handige links...............15

Nawoord...............16

BijlagenExploitatiemodellen...............17


De Commissie Duurzaamheid van wijkvereniging

Duttendel & Wittebrug heeft begin 2013 een

plan opgesteld met de titel ‘Duurzaamheid

loont!’ om ook in onze eigen wijk aan de duur-

zaamheidsdoelstelling van de gemeente Den

Haag (CO2-vrij in 2040) invulling te geven.

We zijn heel blij dat op verschillende plaatsen in

onze wijk enthousiaste buurtbewoners de

handen ineen hebben geslagen en aan de slag

zijn gegaan met het thema duurzaamheid. Vier

VvE’s en het straatinitiatief in de Van Lennepweg

hebben afgelopen jaar onderzocht welke moge-

lijkheden er voor hen zijn om een extra impuls te

geven aan energiebesparing en duurzaamheid.

Een compliment voor deze buurtbewoners!

We kunnen zeggen dat er inmiddels veel kennis

en ervaring aanwezig is in de wijk waar anderen

hun voordeel mee kunnen doen! Deze kennis is

in een handboek vastgelegd. Het kan andere

VvE’s en straatinitiatieven helpen om duurzaam-

heid mee te nemen in nieuwe investerings-

plannen. De ervaring leert dat investeren in

duurzame energieopwekking en isoleren het

meeste rendement heeft. We hopen van harte

dat we met de duurzame initiatieven in onze

wijk anderen inspireren en bijdragen aan het

doel voor 2040: Den Haag CO2-vrij. Voor onszelf,

onze kinderen en kleinkinderen.

De gemeente Den Haag heeft het onderzoek en

het maken van een handboek ondersteunt. Dit

handboek is op 6 februari 2014 aangeboden aan

wethouder Baldewsingh (duurzaamheid) van de

gemeente Den Haag. We hopen ook in de toe-

komst op een duurzame en prettige samenwer-

king met de gemeente Den Haag.

Catherine Kamerlingh Onnes

voorzitter Commissie Duurzaamheid

wijkvereniging Duttendel & Wittebrug

1

Voorwoord

Het handboek is ook beschikbaar in digitale vorm en te downloaden van de website van de

wijkvereniging (www.duttendelwittebrug.nl).

MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 1

6 appartementen

Prioriteiten• Isolatie spouwmuren, dak, vloer en dubbele beglazing

• Energie besparen

• Energie opwekken

Aandachtspunten• Weerstand tegen isolatie vanwege angst voor vochtoptrek

Aangeboden• Expert op gebied van isolatie

Mogelijkheden• Meerjarig Onderhoudsplan voor energie besparende maatregelen door

middel van isolatie, dubbele beglazing, LED verlichting en nieuwe energie-

zuinige apparatuur

• Zonnestroom project / energie opwekking:

– Optie 1: VvE, zeer goed rendement, het gebruik is < 10.000 kWh

– Optie 2: Bewoners via coöperatie met model Herman of model post -

coderoos

Contact : de heer P. van Loon

Mail : [email protected]

Paul van Loon

2

Hoe ga je als oudere om met

investeringen die je pas op

langere termijn terugverdient?

We hebben veel gehad aan de

informatie van de VvE-balie van

de gemeente Den Haag.

Onze ambitie is om ons gebouw

bij de tijd te houden. Daar hoort

duurzaamheid ook bij.

VvE Van Lennepweg, Van Lennepweg 55-59


3

Er zijn verschillende redenen om met uw VvE

zonne-energie op te wekken. Veel mensen

vinden het belangrijk om op die manier bij te

dragen aan een lagere CO2 uitstoot. Maar min-

stens zo belangrijk of wellicht wel belangrijker is

dat u en uw VvE op de kosten voor energie kunt

besparen. Werken aan gezamenlijke doelen ver-

hoogt de saamhorigheid en sociale cohesie in de

wijk. Dat is de gedachte achter het project ‘Duur-

zaamheid loont!’ van wijkvereniging Duttendel

& Wittebrug in Den Haag om met een aantal

VvE’s de mogelijkheden van zonne-energie op de

daken van VvE’s in de wijk te onderzoeken.

Een aantal VvE’s heeft de eerste stappen gezet

om een besluit te nemen over het al dan niet

plaatsen van een zonnepaneleninstallatie op hun

dak. De ervaringen die daarmee zijn opgedaan

vindt u terug in dit handboek.

Dit handboek kan u helpen om met uw VvE een

goede afweging te maken of panelen op het dak

een interessante investering zijn.

Het plaatsen van zonnepanelen is één van de

manieren om duurzamer met energie om te

gaan. Besparen en isoleren zijn andere goede

mogelijkheden om in uw afweging te betrekken.

Ook kunt u onderzoeken of warmtepompen of

zonneboilers een optie zijn voor uw VvE. De

ervaring leert dat investeren in besparen en iso-

leren het meeste rendement oplevert. Bekijk

daarom alle opties en neem de relevante moge-

lijkheden mee in het meerjarenonderhoudsplan

van uw VvE.

De stappen die zijn beschreven voor het maken

van een plan voor een zonnepaneleninstallatie

zijn in grote lijnen ook bruikbaar voor andere

duurzaamheidsmaatregelen.

Bij beschrijving van de stappen in dit handboek is

gebruik gemaakt van het stappenplan van

VvE-Belang, zie www.vvebelang.nl

Inleiding


5

P•

•

•

A•

A•

•

M•

•

C

M

R

4

Oriënteren

Ga na of er binnen uw VvE meer mensen zijn die

zich in willen zetten voor energiebesparing en

duurzaamheid. Informeer bij uw buren, bij het

bestuur van de VvE of breng het onderwerp in bij

een Algemene Leden Vergadering. Meldt in ieder

geval het bestuur dat u onderzoekt welke duur-

zaamheidsmaatregelen voor de VvE relevant

zijn. Het is verstandig niet alleen naar de moge-

lijkheden van zonne-energie te kijken. Met iso-

leren en besparen is meer per geïnvesteerde

euro te verdienen dan met zonne-energie. Als u

voldoende medestanders vindt, organiseer dan

een werkgroep zodat u er niet alleen voor staat.

STAPPENPLAN

• Zoek anderen binnen de VvE die zich voor

energie besparing en duurzaamheid willen

inzetten. Handig is wanneer er ook mensen

met een (elektro-)technische, juridische,

financiële en communicatieve achtergrond

meedoen. Organiseer een werkgroep.

• Meld het bestuur dat u duurzaamheidsmaat-

regelen (of specifiek mogelijkheden voor

zonnepanelen) voor de VvE wilt onder-

zoeken.

• Oriënteer u breed op de verschillende duur-

zaamheidsmogelijkheden.

• Informeer u over mogelijke subsidies

(zie ‘handige links’).

• Ga na of er andere/vergelijkbare initiatieven

of ervaringen in de wijk aanwezig zijn. Bij-

voorbeeld via de wijkvereniging.

• Ga na of er draagvlak is voor

duurzaamheidsmaat regelen of specifiek een

panelenproject. Dat kan b.v. door individuele

leden te vragen naar motieven (CO2-

reductie, financieel rendement) en onder

welke condities ze positief zijn over maatre-

gelen (inventariseer niet wat men niet wil,

maar waar men mogelijkheden ziet).

Acties

Informatie verzamelen

Onderzoek of er wellicht in het verleden al

mogelijkheden zijn bekeken voor uw VvE. Ga na

of er een meer jarenonderhoudsplan (MJOP) is.

Mogelijk kunt u met duurzaamheidsmaatregelen

aansluiten bij dit MJOP. Verzamel informatie

over het energiegebruik van uw VvE. Ga na of er

bouwtekeningen beschikbaar zijn. Als dat niet

het geval is, kunt u een bouwkundige vragen om

een indicatie van de bouwkundige staat van met

name het dak. In een latere fase kunt u zo nodig

een bouwtekening laten maken. Ga na of er ver-

gunningen nodig zijn voor een pv-installatie

(= photovoltaische installatie = zonnepanelen

installatie): beschermd dorps- of stadsgezicht,

monumentenstatus. En zo ja, wat zijn de (on) -

mo gelijkheden. Het bestuur kan u informeren

over het noodzakelijke besluitvormingstraject.

• Korte beschrijving van aantal apparte-

menten, gemeenschappelijke voorzieningen,

type dak, zon ligging

• Ga na hoe de splitsingsakte er uit ziet,

waarmee moet u rekening houden?

• Is er een (meerjaren)onderhoudsplan? Staan

daar duurzaamheidsmaatregelen in?

• Wat is de onderhoudssituatie van het

Acties

1

2

lees verder op pag. 6


52 appartementen

Prioriteiten• Energie besparen

• Isolatie spouwmuren, dak, vloer en dubbele beglazing


Aandachtspunten• Dakrenovatie noodzakelijk in 2017

Aangeboden• Programma van Eisen Leveranciers Zonneboilers t.b.v. inpandige zwembad

• Offerte traject met 3 leveranciers



zuinige apparatuur


– Optie 1: VvE schaft panelen aan en saldeert de opgewekte energie met

de collectieve elektrarekening

– Optie 2: Bewoners via coöperatie met model Herman of model postco-

deroos

Contact : mevrouw J. de Vries


Joke de Vries

Goede communicatie en

informatie zijn heel belangrijk

voor een VvE.

Het uitgangspunt is maximaal

energie te besparen zonder dat

dit te veel vraagt van bewoners.

We hebben actieve leden en een

actief bestuur. Bijna iedereen

komt naar onze vergaderingen.

5

Résidence Wittebrug, Nieuwe Parklaan 2-42a

t


5

P•

•

A•

M•

•

C

M

VP

6

Voorstel ledenvergadering

Informeer u over de verschillende exploitatie-

modellen die er voor VvE’s zijn (zie pagina: 17

t/m 20). In de ledenvergadering kunt u of het

bestuur een voorstel in stemming brengen om

een onderzoek te (laten) doen naar de haalbaar-

heid en te behalen besparingen. LET OP: meestal

is voor een dergelijk besluit een gekwalificeerde

meerderheid vereist. Na goedkeuring van het

besluit kan het bestuur opdracht geven aan een

werkgroep en/of een adviesbureau om aan het

werk te gaan. Bij het voorstel om een nader

onderzoek te verrichten kunnen kort de exploi-

tatiemodellen die in aanmerking komen worden

beschreven. Dit geeft de kaders van het onder-

zoek aan. Uiteraard kan in deze fase een brede

opdracht (meerdere verduurzamingsmogelijk-

heden) worden geformuleerd. Waarbij het doel is

maatregelen op te nemen in het MJOP en dat

om te buigen naar een DMJOP (Duurzaam Meer-

jaren Onderhouds Plan).

Onderdeel van het voorstel kan zijn om het

bestuur te machtigen vervolgbesluiten te nemen

mits aan een aantal voorwaarden is voldaan. Dit

voorkomt dat voor iedere tussenstap de leden-

vergadering opnieuw een besluit moet nemen.

gebouw (isolatie van gevels, vloeren, dak,

dubbel glas, duurzame verlichting, etc.)

• Onderhoud dak, wanneer is groot onderhoud

gepland?

• Constructie van het dak (dragend vermogen),

zijn er bouwtekeningen? Laat zo nodig een

bouwkundige een indicatie afgeven.

• Hoeveel dakoppervlak is geschikt voor

panelen? Voldoende zonbestraling? Een flink

aantal gemeenten doet mee aan

www.zonatlas.nl, daar kunt u zien of uw dak

geschikt is (in Den Haag nu nog alleen

beschikbaar voor de wijk Archipel – Willems-

park). Via Google Earth kunt u uw dak

bekijken en opmeten.

• Wat voor elektra-aansluiting is er? (groter

dan 3x 80A dan is saldering niet mogelijk).

• Hoe is de elektra-installatie (in aparte

schachten, goten?, makkelijk verbindingen te

maken?, bijvoorbeeld van dak naar indivi-

duele appartementen?)

• Welke voorzieningen op elektra zijn er? (cen-

trale verlichting, lift, hydrofoor, zwembad,

garagedeuren, buitenverlichting)

• Ga na of er een vergunningsplicht is (alleen

bij beschermd dorps- of stadsgezicht of

monumenten status)

• Duidelijkheid over besluitvormingstraject

(voorstel ledenvergadering, gekwalificeerde

meerderheid)

• Voorstel ledenvergadering voorbereiden

• Neem in het voorstel een korte beschrijving

op van relevante exploitatiemodellen

• Hou rekening met wellicht noodzakelijke

gekwalificeerde meerderheid (zie ook

www.vvebelang.nl)

• Volmacht voor bestuur (wellicht gedelegeerd

aan werkgroep) om vervolgstappen te

nemen

Acties

3


54 appartementen

Prioriteiten• Energie besparen


Aandachtspunten• Salderen met rekening VvE niet mogelijk vanwege aansluiting van 3 x 125

Ampère


middel van LED verlichting en nieuwe energiezuinige apparatuur


– Optie 1: Bewoners via coöperatie met model Herman of model postco-

deroos, zeer geschikt dak aanwezig

Contact : de heer F. Jansen


Dick Lageweg, Koenraad Weber en Frans Jansen

Vanuit maatschappelijke

betrokkenheid hebben we

onderzocht of zonnepanelen

interessant zijn voor ons.

Er moet meer duidelijkheid

komen over terugverdien -

mogelijkheden.

De wet zou aangepast moeten

worden zodat ook

grootverbruikers de duurzaam

opgewekte energie kunnen

terugleveren aan het net.

VvE Huberthof, Residentie Koninginnebrug Plesmanweg 20-136

7

s

-

n


Uitwerken voorstel

Afhankelijk van de samenstelling en deskundig-

heid van de werkgroep kan worden besloten een

externe projectmanager/adviseur voor het uit-

werken van (delen van) het voorstel in te scha-

kelen.

Het voorstel moet omschrijven wat de techni-

sche haalbaarheid van de pv-installatie is, op

welke manier de installatie geëxploiteerd zal

worden, wat de geschatte opbrengst is en aan

welke juridische en fiscale randvoorwaarden

moet worden voldaan. De regelgeving voor col-

lectieve pv-installaties is onderhevig aan veran-

deringen.

Het is van groot belang om onder de leden vol-

doende draagvlak te hebben. Het is lastig om

daarvoor een blauwdruk te maken omdat iedere

VvE verschillend is. Het is in ieder geval ver-

standig om te inventariseren hoe er over duur-

zaamheidsmaatregelen wordt gedacht. Dat kan

bijvoorbeeld door een enquête te organiseren,

waarbij het het mooist is wanneer die persoon-

lijk door de werkgroepleden wordt afgenomen.

In de enquête is dan de belangrijkste vraag onder

welke omstandigheden leden positief zijn.

Aan de hand van het voorstel en uitkomsten uit

een enquête kan een Programma van Eisen (PvE)

worden geformuleerd (voorbeeld zonneboilerin-

stallatie bij wijkvereniging).

8

4

• Formuleer wat er onderzocht wordt (b.v.

alleen de mogelijkheden om panelen te

exploiteren of breder…).

• Geef aan waaraan het onderzoek moet vol-

doen:

Technische haalbaarheid

– Technische installatie

– Dakconstructie, plek op het dak, zon inval

– Aansluiting op net

– Eventueel mogelijkheden om individuele

appartementen op de zonne-installatie

aan te sluiten

Exploitatie

– Beoordeling mogelijkheden voor saldering

met stroomrekening VvE, beoordelen andere

opties (aan wie mag stroom geleverd

worden voor welk tarief, moet er energiebe-

lasting afgedragen worden, leaseopties,

relatie met fiscaal/juridisch)

– Is inzet van ‘de Herman’ (intelligente

stroomverdeler) opportuun?

– Onderzoeken subsidiemogelijkheden (let op:

meer mogelijkheden als pv-installatie

onderdeel is van een breder verduurza-

De afgelopen tijd leken de mogelijkheden met

het Regeerakkoord en in Energie akkoord te

worden verruimd. Recente uitspraken

(november 2013) van minister Kamp van EZ

lijken echter juist de mogelijkheden te

beperken. Inmiddels heeft de Tweede Kamer

een motie aangenomen die de verruiming

onderschrijft. Kortom oplettendheid is hier

geboden (zie ook de exploitatiemodellen).

Acties

lees verder op pag. 9


9

r

)

Besluitvorming

Het voorstel wordt besproken in de ledenverga-

dering. De werkgroep bereidt een presentatie

voor. In de presentatie komen de volgende zaken

aan de orde:

• milieuwinst

• investering en mogelijk financieel rendement

• financiële gevolgen voor de VvE en de leden

• toelichting op het exploitatiemodel

• zichtbaar maken hoe de installatie op het dak

komt

• goede informatieuitwisseling

• goede voorbeelden uit de buurt

Programma van Eisen en

offertes aanvragen

In het Programma van Eisen (PvE) is omschreven

aan welke voorwaarden de installatie moet vol-

doen. Bij leveranciers worden offertes aange-

vraagd. Daarbij worden de volgende stappen

worden gezet:

• Samenstellen ‘longlist’ van ca. 6 leveranciers.

Het bedrijfschap installatietechniek geeft een

overzicht van leveranciers op haar website

(www.uneto-vni.nl/zoekinstallateur), wellicht

kent u andere VvE’s waar al een installatie op

het dak staat die leveranciers kunnen sugge-

reren en tot slot heeft verzekeraar Solar IF een

lijst van leveranciers die door Solar IF geselec-

teerde panelen leveren (geselecteerd op duur-

zame productie en menswaardige arbeids -

omstandigheden) (www.solarif.nl). De

leveranciers wordt gevraagd om een goede

indicatie te geven van de kosten voor de instal-

latie, te schetsen wat het rendement van de

installatie is, aan te geven welke garanties

worden geboden en welke kwaliteit wordt gele-

verd.

• Indikken tot ‘shortlist’. Op basis van de binnen-

gekomen voorstellen wordt een selectie van 2

tot 3 leveranciers gemaakt. De geselecteerde

leveranciers worden uitgenodigd om een loca-

tieschouw te doen en op basis daarvan hun

voorstel aan te scherpen.

Op basis van de ingeleverde voorstellen wordt

een leverancier geselecteerd (zie voorbeeld).

5

6

mingsproject)

– Beoordelen financieel rendement (globaal)

– Welke financieringsmogelijkheden zijn er

(reserve VvE, (deel-)financiering door indivi-

duele leden, eventueel participatie van

anderen dan leden van de VvE).

Fiscaal/Juridisch

– Is saldering met de elektranota van de VvE

mogelijk?

– Welk (energie-)belastingtarief geldt?

– Wie wordt eigenaar van de panelen?

– Aan wie kan stroom geleverd worden?

– Wanneer niet de VvE eigenaar is van de

panelen kan het nodig zijn een opstalakte te

laten opstellen

– Wanneer niet de VvE eigenaar is kan het ver-

standig zijn om een coöperatie op te richten

die de panelen in eigendom heeft en beheert

Draagvlak

– Verwerken uitkomsten enquête


10

VV

3

P•

•

•

A•

A•

M•

•

•

C

M

Oplevering

Spreek van te voren af dat na afronding van de

installatie een opleveringsschouw wordt

gehouden om na te gaan of de installatie con-

form de opdracht is geplaatst en er geen bescha-

digingen zijn. Daarin kunt u zich laten bijstaan

door een andere installateur. Zorg dat de leve-

rancier zorgdraagt voor een opleveringsrapport.

8

• Leg afspraken en leveringstermijnen vast

• Leg de staat van het dak en andere relevante

plekken vast (mochten er na installatiebe-

schadigingen zijn, dan is dat makkelijker aan-

toonbaar)

• Zorg voor afspraken met de energieleveran-

cier over levering van stroom aan het net. De

installatie dient daarvoor (na oplevering) ook

aangemeld te zijn bij www.energieleveren.nl.

Acties

• Vraag opleveringsrapport van uw installateur

• Maak afspraken over eventuele resterende

werkzaamheden

• Meld de installatie aan bij

www.energieleveren.nl

• Zorg voor een goede verzekering

• Feestelijk moment van start!!

• Maak bekend hoe de opbrengst kan worden

gevolgd (app en/of website)

Acties

Uitvoering

Wanneer het besluit tot plaatsing is genomen en

er een leverancier is geselecteerd kan opdracht

gegeven worden tot plaatsing. Hou er rekening

mee dat bij opdrachtverlening de leverancier een

aanbetaling wenst.

7


11

VvE Parkflat Duttendel III, Van Alkemadelaan 1012-1088

Okkie Nijhuis

Voor elk VvE-bestuur zijn

communicatie, een goede

samenwerking en heldere

afspraken van groot belang.

Het draait elke keer weer om:

Wat gaat het kosten en wat

levert het op?

Als je iets wilt bereiken moet je

er veel mee bezig zijn, veel

gesprekken voeren en geduld

hebben.

36 appartementen (13 huur)




Aandachtspunten• 4 meters aanwezig voor collectief gebruik

Aangeboden• Business case voor zonnestroom

Mogelijkheden• Meerjaren Onderhoudsplan voor energie besparende maatregelen door


zuinige apparatuur


– Optie 1: VvE, goed rendement, het gebruik is +/- 10.000 kWh (Er ligt

reeds installatie voor 4000 Wp)

– Optie 2: Bewoners via coöperatie met model Herman of model postcode-

roos

• Parkflats Duttendel I, II en IV zijn vergelijkbaar.

Contact : mevrouw O. Nijhuis


-

n


12

Saldering = het verrekenen van de opgewekte

energie met de gebruikte energie.

Wanneer de VvE bij voorbeeld 15.000 kWh per

jaar verbruikt en er is een pv-installatie die

10.000 kWh levert, dan brengt uw energieleve-

rancier 5.000 kWh bij de VvE in rekening.

Zelflevering = de eigenaar van een pv-instal-

latie gebruikt zelf de opgewekte energie. Dat

betekent dat de eigenaar de opbrengst kan

salderen met de eigen energierekening (wanneer

de pv-installatie op eigen dak staat of wanneer –

in collectief verband – aan een aantal eisen

wordt voldaan om de opgewekte elektriciteit te

mogen verrekenen met de eigen energierekening

als de pv-installatie niet op eigen dak staat. Die

eisen zijn (Energieakkoord):

• Er is sprake van een collectief project, b.v. mid-

dels een coöperatie

• De opgewekte elektra wordt via een eigen aan-

sluiting aan het net geleverd

• De deelnemers aan het project wonen binnen

de postcoderoos (in het 4-cijferige postcode -

gebied van de locatie van de installatie of in

een aangrenzend 4-cijferig postcodegebied).

Energiebelasting = een belasting die de over-

heid heft over geleverde energie. Voor elektrici-

teit gelden de volgende tarieven: (Zie tabel

onderaan deze pagina)

Elektriciteitsprijs = de elektriciteitsprijs

bestaat uit de volgende elementen: prijs per

opgewekte kWh, de energiebelasting en de BTW

die zowel over de opwek prijs als de energie -

belasting geheven wordt. Naast de prijs voor

elektriciteit betaalt een afnemer ook voor het

transport van de energie en de kosten voor een

aansluiting.

Er bestaan verschillende tarieven voor elektrici-

teit. Enkeltarief houdt in dat je een vaste prijs

betaalt, ongeacht het moment waarop je de

elektriciteit gebruikt. Dubbeltarief betekent dat

je tijdens bepaalde uren van de dag minder

betaalt. Je hebt daarvoor een dubbeltariefmeter

nodig. De precieze tijden waarop dubbelstroom

goedkoper is, verschilt per energieleverancier.

Een dubbeltariefmeter is alleen zinvol als je

tijdens die goedkopere perioden (vaak ‘s nachts)

meer elektriciteit verbruikt dan overdag. Raad-

pleeg je energieleverancier om uit te vinden of

dubbeltarief voor jou voordelig is. Verder is het

handig te weten dat een dubbeltariefmeter

duurder is: je betaalt meer voor aansluitkosten

en huur van de elektriciteitsmeter.

Gemiddelde kosten per kWh

De prijs van enkeltarief grijze stroom is gemid-

deld 23 eurocent per kWh (prijspeil 2013/2014);

7 eurocent is voor de stroom zelf; 3,5 eurocent

voor btw, en bijna 12 eurocent is energie -

belasting.

Het tarief dat jouw huishouden betaalt is erg

afhankelijk van het contract dat je hebt afge-

sloten. De prijs van groene stroom is vergelijk-

BEGRIPPEN

Tarieven 2014

Energiebelasting excl. btw Hoeveelheid 2013 2014 Verschil

Elektriciteit (kWh) 0-10.000 11,65 11,85 0,2

Elektriciteit (kWh) 10.000-50.000 4,24 4,31 0,07

Heffingskorting excl. btwonroerende zaak

met verblijfsfunctie 318,62 318,62 -


13

baar met die van grijze stroom.

Vaste kosten

Behalve met kosten per kWh verbruikte elektri-

citeit, heeft elk huishouden te maken met de

teruggave energiebelasting en vaste kosten. Die

vaste kosten betaal je voor de elektriciteits -

aansluiting, jaarlijks 290 euro (inclusief btw).

(Kilo)watt piek (kWp / Wp) = Het elektrisch

vermogen van fotovoltaïsche zonnepanelen

wordt uitgedrukt in wattpiek of kilowatt-piek

(1 kilowatt-piek is 1000 watt-piek).

Kilowattuur (kWh) = Kilowatt (kW) is de

eenheid die gebruikt wordt voor het vermogen

van elektrische energie. Kilowattuur houdt ver-

volgens de hoeveelheid stroom in, die in 1 uur

geproduceerd kan worden door een energiecen-

trale met een capaciteit van 1 kilowatt. KWh is

de meest gebruikelijke eenheid/afkorting om je

elektriciteitsverbruik in een bepaalde periode

mee aan te duiden.

Postcoderoos = In het Energieakkoord zijn

afspraken gemaakt om het voor energie -

coöperaties (en wellicht ook VvE's ) mogelijk te

maken om de energieopbrengst van een collec-

tieve installatie te salderen met de energie -

rekening van de deelnemers. Deze deelnemers

dienen dan wel binnen de postcoderoos te

wonen (het 4-cijferig postcodegebied en de

direct daaraan grenzende 4-cijferige postcodes).

De Herman = Een intelligente stroomverdeler

die er voor kan zorgen dat elektra, opgewekt met

een grote installatie naar verbruik wordt

verdeeld over de met een kabel aangesloten

huishoudens. De levering van elektra gebeurt

'achter de meter', zodat de individuele huis -

houdens de elektra met hun eigen gebruik

kunnen salderen. Zie ook onder Handige links.

;


14




Aandachtspunten• Draagvlak in de buurt organiseren

Aangeboden• Ondersteuning bij straatinkoop zonnepanelen (ondersteuning inkoop)

Gerealiseerd• Installatie 4 pv systemen met 10 panelen, 1 met 11 panelen en 1 pv sys-

teem met 6 panelen op daken van de deelnemers

Mogelijkheden• Samen met andere bewoners van de straat oppakken van verduurzaming.

Contact : de heer P. Nolet


Pim Nolet en Ben Giesen

Onze zonnepanelen zijn goed

voor het milieu en prima voor

onze portemonnee.

We onderzoeken nu of een

warmtepomp en vloerisolatie

interessant voor ons zijn.

Het noodzakelijke overleg

combineren we met een

gezellige borrel. Zo leer je elkaar

beter kennen en neemt het

sociale contact in de straat toe.

Van LennepwegStraatinitiatief van bewoners Van Lennepweg


15

VvE Belang, organisatie die de belangen van

VvE’s behartigt: www.vvebelang.nl

Gemeente Den Haag: www.denhaag.nl

Klimaatfonds Haaglanden, samenwerkingsver-

band geïnitieerd door de gemeente Den Haag

met maatschappelijke organisaties en onderne-

mers om Den Haag duurzamer te maken. Activi-

teiten worden georganiseerd vanuit het

Klimaatcentrum, Brouwersgracht 2, 2512 ER Den

Haag: www.klimaatfondshaaglanden.nl

Haags Milieucentrum, Het Haags Milieucen-

trum (HMC) is een onafhankelijke stichting die

zich inzet voor een groen en duurzaam Den

Haag: www.haagsmilieucentrum.nl

Meermetminder, helpt particulieren, onderne-

mers en overheden met het besparen van

energie(kosten) door advies, kennis, verwijzen en

informatie over subsidies:

www.meermetminder.nl

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

(fusie van Agentschap NL en Dienst Regelingen)

ondersteunt ondernemers met subsidies, zaken-

partners, kennis en regelgeving. Bij duurzaam,

agrarisch, innovatie en internationaal onder-

nemen. Heeft o.a. een zoekfunctie voor subsi-

dies, financieringen en regelingen: www.rvo.nl

Zon op Nederland, burgerinitiatief voor collec-

tieve pv-projecten (collectieve zonnepanelen

projecten op daken van overheden, bedrijven,

woningcorporaties, en VvE’s voor particulieren

en ondernemers) dat lokale initiatieven verder

helpt met een stappenplan, advies en realisatie:

www.zonopnederland.nl

Herman, de zonnestroomverdeler, ideëel

bedrijf dat met name VvE’s de intelligente

stroomverdeler Herman levert waardoor opge-

wekte zonnestroom optimaal wordt verdeeld en

kan worden gesaldeerd met de energierekening

van de deelnemers. Projectbegeleiding van start

tot finish: www.zonnestroomverdeler.nl

Milieucentraal, alles over energie en milieu in

het dagelijks leven, zeer informatieve site:

www.milieucentraal.nl

Solar IF, verzekeraar van pv installaties en

samensteller van een lijst van duurzaam gepro-

duceerde zonnepanelen: www.solarif.nl

Energieleveren, als u meer energie produceert

dan verbruikt, wordt deze energie op het elektri-

citeitsnet gezet. Uw energieleverancier verrekent

deze terug levering met de normale levering tot

een maximum van 5.000 kWh. Indien u meer

dan 5.000 kWh terug levert en/of indien u meer

terug levert dan verbruikt, heeft u recht op een

terug leververgoeding. Hierover kunt u afspraken

maken met uw energieleverancier. Door uw pro-

ductie-installatie te registreren op energiele-

veren.nl weet u zeker dat de juiste gegevens

bekend zijn om de terug leververgoeding te

berekenen: www.energieleveren.nl

Natuur en milieu, stichting die zich o.a. inzet

voor een duurzamer samenleving. Organiseert

de Zon op je dak inkoopactie: www.natuurenmi-

lieu.nl en www.zonopjedak.nl

Groene leningen, een aantal banken biedt een

scherper rentetarief wanneer u investeert in

duurzaamheid (isolatie, duurzame energie).

Nationaal Energiebespaarfonds, de Rabobank

en de ASN Bank zullen samen met het Rijk het

Nationaal Energiebespaarfonds gaan vullen. Met

het Nationaal Energiebespaarfonds kunnen hui-

zenbezitters een goedkope lening afsluiten om

energiebesparende maatregelen te financieren.

Er komt ruim 600 miljoen in het fonds dat medio

2014 van start gaat.

HANDIGE LINKS


16

Het bestuur van wijkvereniging Duttendel &

Wittebrug juicht duurzaamheidsinitiatieven

zeer toe. Projectondersteuning van de over-

heid en samenwerking met andere wijkvereni-

gingen dragen bij aan het stellen van

gezamenlijke doelen, waarmee niet alleen vrij-

willigers zijn te motiveren, maar juist ook

bewoners zijn te enthousiasmeren om schijn-

baar complexe onderwerpen inzichtelijk en

behapbaar te maken.

Met dit handboek hoopt de wijkvereniging alle

VvE-besturen, ondernemers en huiseigenaren in

Duttendel & Wittebrug te bereiken en een bij-

drage te leveren aan Den Haag CO2-vrij in 2040,

te beginnen in 2014!

Wijkvereniging Duttendel & WittebrugTom Ensink, voorzitter

Marjon Margés, secretaris

• portefeuillehouder Groen&Water,

Duurzaamheid en Evenementen

Aede Schoustra, penningmeester

• portefeuillehouder RO en Gebouwen

Den Haag, 2014

NAWOORD


17

Er volgen hieronder drie exploitatiemodellen:

1. Investering door VvE, VvE eigenaar instal-

latie, salderen met energienota VvE

2. Investering door leden VvE, inzet Herman

de stroomverdeler

3. Investering door leden VvE

ExploitatiemodellenBinnen een VvE wordt energie gebruikt door de

VvE voor collectieve voorzieningen als verlich-

ting, liften en een hydrofoor. Daarnaast

gebruiken de individuele appartementen elektra.

Er zijn verschillende mogelijkheden om de opge-

wekte elektra te salderen (verrekenen) met het

eigen gebruik. Dat kan door de opbrengst te ver-

rekenen met het gebruik van de VvE of door de

opbrengst te salderen met het gebruik van de

leden. Dat laatste kan door salderen ‘achter de

meter’ of door salderen op afstand.

De opbrengst van de zonnepanelen kan worden

gesaldeerd met de elektranota van de VvE.

Het elektratarief dat door de VvE wordt

betaald is afhankelijk van de omvang van het

gebruik:

Wanneer een VvE 15.000 kWh gebruikt, dan kan

de opbrengst van panelen tot 5.000 kWh

worden gesaldeerd voor 14 ct., de rest (tot maxi-

maal het volledige elektragebruik van de VvE)

tegen 22 ct. Wanneer meer elektra door de

panelen wordt opgewekt dan de VvE afneemt,

wordt geleverd aan het net tegen een tarief van

ca. 5 ct.

De mate waarin het plaatsen van zonnepanelen

financieel aantrekkelijk is, hangt dus af van het

tarief waartegen gesaldeerd kan worden. Een

gebruik onder de 50.000 kWh biedt goede

mogelijkheden.

Bij een tarief van 22 ct. is een rendement haal-

baar van ca. 12 à 13%

Bij een tarief van 14 ct. is een rendement haal-

baar van ca. 9%

Uiteraard dient de omvang van de installatie

afgestemd te worden op het verbruik waarmee

kan worden gesaldeerd. Daarbij is het verstandig

om rekening te houden met een wat lager

gebruik in de toekomst door besparen (b.v. door

led-verlichting), dus niet een installatie te

plaatsen die het gebruik 100% compenseert.

De opbrengst van een paneleninstallatie kan ook

worden verrekend met het gebruik van de indivi-

duele leden. Dit heeft als voordeel dat voor het

hoogste tarief wordt gesaldeerd en een instal-

latie kan worden geplaatst afgestemd op het

gebruik van alle leden samen (of desgewenst een

deel daarvan). Om aan de regelgeving te voldoen

dient dan wel voor ieder aangesloten apparte-

ment een aparte omvormer te worden geplaatst

en een draad te worden getrokken achter de

individuele meter. Een andere oplossing is het

toepassen van elektraverdeler ‘De Herman’.

Bij een tarief van 17,5 ct. is een rendement haal-

baar van ca. 9%.

Tot slot is in het Energieakkoord de mogelijkheid

opgenomen om te ‘salderen op afstand’. De

opgewekte energie wordt niet direct naar een

afnemer geleid maar aan het netwerk geleverd.

De opgewekte energie wordt in mindering

gebracht op het individuele gebruik. Leveranciers

van elektriciteit dienen energiebelasting af te

dragen, op dit moment ca. 11,8 ct. bij kleinver-

bruikers. Voor deel nemers aan collectieve elek-

triciteit opwek geldt een korting op deze

BIJLAGEN

Tot 10.000 kWh 22ct

Tussen 10.000 en 50.000 kWh 14 ct

Boven de 50.000 kWh 8 ct


afdracht, waardoor ca. 4ct per kWh wordt afge-

dragen. Dit zal betekenen dat een kWh ca. 15 ct.

oplevert (excl. BTW). Wel dient voor het terug

leveren een aparte aansluiting op het netwerk te

worden gemaakt (eenmalig kosten afhankelijk

van de grootte van de aansluiting 6 tot 900

euro). De deelnemers organiseren zich in een

coöperatie.

Voorbeelden

1. Investering door VvE, VvE eigenaar

installatie, salderen met energienota

VvE

De VvE financiert een installatie (stel 60

panelen) waarbij de elektraopbrengst wordt

gesaldeerd met het collectieve elektragebruik.

De opbrengst drukt de servicekosten. Stel het

gebruik is 17.500 kWh per jaar. Dat betekent dat

de eerste 7.500 kWh gesaldeerd wordt tegen het

tarief van een middelgrote verbruiker,

ca. 14 ct per kWh incl. BTW. Daarna wordt gesal-

deerd tegen het hoge tarief, ca. 22 ct. per KWh.

Bij 60 panelen is de investering ca. € 25.000 incl.

BTW. Het rendement is in dit voorbeeld

ca. 8,4%.

Deze variant veronderstelt dat de VvE voldoende

middelen heeft om te investeren.

Juridische constructie: de VvE is eigenaar van de

panelen en kan de opgewekte elektra salderen

met de eigen energierekening. De VvE bespaart

op energiekosten waardoor de servicekosten wat

kunnen worden verlaagd. De VvE is als eigenaar

verantwoordelijk voor verzekering en onderhoud

en zal jaarlijks een bescheiden reservering doen

om op termijn de omvormer te kunnen ver-

vangen (levensduur ca. 14 jaar).

2. Investering door leden VvE, inzet

Herman de stroomverdeler

Een mogelijkheid is om een installatie (bijvoor-

beeld 60 panelen) op het dak te zetten die wordt

gefinancierd door individuele bewoners. Door

middel van stroomverdeler Herman zijn indivi-

duele huishoudens aangesloten op het systeem.

Zij salderen hun gebruik met de elektrarekening

van het huishouden, ca. 18 ct. per kWh excl.

BTW.

De software van Herman zorgt voor een opti-

male verdeling van de opgewekte stroom over

de aangesloten huishoudens. Deze huishoudens

hebben een verbinding met de Herman via een

kabel waardoor de opgewekte stroom ‘achter de

meter’ geleverd wordt.

Voordeel van de Herman is dat de opgewekte

energie optimaal door de aangesloten huishou-

dens wordt gebruikt. Uiteraard zijn er kosten ver-

bonden aan de aanschaf en het beheer van de

installatie. De leverancier levert de Herman in

combinatie met panelen, dus laat geen andere

keuze van panelen toe.

De financiers dienen zich te organiseren in een

energievereniging (bv. coöperatie). De financiers

hoeven niet dezelfde te zijn als de gebruikers van

de energie.

18

D

n

Voorbeeld

Panelen 60 x 255 Wp

Gebruik VvE 15.000 kWh

Eerste 5.000 kWh salderen tegen 14 ct

Daarna salderen tegen 22 ct

5.000 x 14 ct = € 700

9.325 x 22 ct = € 2.051,50

totaal per jaar: € 2.751,50

jaarlijkse kosten: € 490

Investering ca. € 25.000 (incl. BTW)

Rendement ca. 8,4%


t

-

n

19

Invulmodule Rekenmodel ten behoeve van Zon op … projecten

De berekening hierboven is voor een installatie genoemd in Voorbeeld 1. Wanneer u de situatie van uw eigen VvE wilt laten doorrekenen,

neem dan contact op met Zon op Nederland.nl


20

De benodigde investering zal bij 60 panelen +

Herman op ca. € 27.500 excl. BTW (BTW wordt

teruggevorderd) liggen, rendement op ca. 8-9%.

(kosten zijn mede-afhankelijk van de hoeveel-

heid installatie werk: trekken van draden naar de

individuele huishoudens).

Juridische constructie: Leden van de VvE die

willen investeren verenigen zich in een coöpe-

ratie. De coöperatie wordt eigenaar van de

panelen. De opbrengst wordt verdeeld onder de

deelnemers. De leden met een aansluiting op de

Herman salderen de opbrengst met hun eigen

energierekening. De Herman houdt bij hoeveel

per individueel huishouden wordt gesaldeerd. De

afnemer van de stroom ontvangt een factuur ter

hoogte van zijn verbruik.

Deze variant is ook mogelijk zonder de Herman,

maar met een aantal kleinere installaties met

aparte omvormer die wordt aangesloten op een

individueel appartement. Ook hierbij geldt dat

het aanleggen van de bedrading extra kosten

met zich meebrengt. Maar ook in deze variant is

er geen afdracht van energiebelasting, wat bete-

kent dat er gesaldeerd kan worden met een

tarief van ca. 18 ct per kWh, excl. BTW of 22 ct

wanneer de installaties in eigendom zijn van par-

ticulieren.

3. Investering door leden VvE

Het nieuwe Energieakkoord staat leden van een

energie coöperatie (wellicht ook van een VvE)

toe te salderen met hun eigen energierekening.

Feitelijk wordt de elektra gewoon aan het net

geleverd. Daarvoor is een aparte aansluiting

nodig (rekening mee gehouden in rendements -

berekening, kosten afhankelijk van de grootte

van de aansluiting 6-900 euro eenmalig). Bij

deze optie geldt dat een deel van de energie -

belasting terugbetaald dient te worden. Voordeel

is dat er geen kosten voor de Herman worden

gemaakt. De benodigde investering zal bij 60

panelen op ca. € 19.575 excl. BTW (BTW wordt

teruggevorderd) liggen, rendement op ca. 9%.

Bij de opties 2 en 3 is het mogelijk om nieuwe

deelnemers toe te laten. Die betalen de

bestaande deelnemers om te kunnen deel-

nemen.


C

O

O

O

Og

V

ZWO

s

C

C

T

O

AColofon:

UItgave:


productie:

Bureau Margés

Tekst:

Zon op Nederland/Geert Jan Stolk

en Dick van Zadelhoff

Fotografie:

Orli Photography

Ontwerp/opmaak:

Cas de Vries/Dvada



[email protected]

www.duttendelwittebrug.nl

twitter: @Duttendel


Documents

Mov duurzaam geheeldef 1