20
mri nevi minimulti mri nevi minimulti Adventiskeri cajt – Kisetin tut

mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

  • Upload
    others

  • View
    17

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

mri neviminimultimri nevi

minimulti

Adventiskeri cajt – Kisetin tut

Page 2: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

Adventiskere tradicijiDik latsche taj vaker pedar!

mri nevi minimulti Didaktik: Pedar i tradicija ando advent taj boschitscha valaso te dschanel.

2. rik

Page 3: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

minimulti nevi mri

rik 3

O Antonio andar i Italija phukal:Ande sako kher jek barikani betschuja upre terdschardi ol. Jek latschi fee – Befana – anel amenge erscht ando 6. jeneri o diptscha. Ertschave tschave tschak angara uschtiden. Amen kivaninas amenge: „Buon Natale!“.

I Ivon andar i Francija phukal:Andi Kedveschni Rat jek baro cvejkl aun dschivdschardo ol. Epaschirat andi khangeri dschas. Pere Noel anel amenge o dschiptscha andi rat usar o 24. upro 25. decemberi. Amen kivaninas amenge: „Joyeux Noel!“

O Costas andar i Grecija phukal:Boschitschon amen tschave usar jek kher uso kija dschas taj boschitschane dschija dschilavas. Ada amen „Kalanda“ akaras. Vaschoda uschtidas amen fajgi, schutscharde draki taj boschitschano pekipe. Amen nan boschitschano kascht. Ham o diptscha uschtidas ando 31. decemberi, upro di le Dschelne Blasijusistar.

O Pablo andar i Espanija phukal:Ande sako gav jek bari betschuja upre terdschardi ol. I figura la Mariatar taj le Josefistar asaj bare hi sar o manuscha. Use amende i boschitscha jek loschando mulatintschago hi. Amen has, pijas taj i cili rat khelas. O tschave phus ando botschkori ande dschuminen. Ada o habe le kamelenge hi. Vaschoda garun o Trin Dschelne Kiraltscha diptscha ando botschkori.

Dschanes upre adala phutschajiptscha pal te vakerel?

So uschtiden o ertschave tschave andi Italija?

So kivaninen pumenge o francitike?

So uschtiden o tschave andi Grecija?

So hi o barikanipe la betschujatar andi Espanija?

So dschuminen o tschave ando botschkori taj so uschtiden on vaschoda?

Didaktik: O tekst te genel taj te hajol taj neve informaciji pedar boschitschane tradiciji ande avre vilagi te siklol.

Boschitscha ande avre vilagi

Page 4: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

mri nevi minimulti

4. rik

Phukajaschi:

Roasinaschi:1. Maloneri:

Roasinaschi:

Phukajaschi:

2. Maloneri:

Phukajaschi:

3. Maloneri:

Sar alo o kham ando vilago Malon?

Didaktik: Te genel taj le dschenenge angle te khelel te dschanel.

Malon, afka jek vilago butscholahi, savo pal bare dombi garudo sina. O kham na thabolahi pedar odola dombi upro vilago. Vaschoda ande oda vilago mindig i schitikni rat sina. O Maloni, afka butschonahi o manuscha adale vilagostar, ajgeni dschene sina. Sako tschak ande pro kher atscholahi. Nikas pajtaschi nana. Mint sako hamischano sina. Jek diveseske jek roasinaschi ando vilago Malon alo. O Maloni vunderinde pumen. Te o roasinaschi pedar adala manuscha ande ada vilago vunderintscha pe, ande savo o kham menik jekfkar na thabino.

Kaj hi o kham?So hi oda, kham? Ada alav meg na schuntschom!

O kham sar jek ududani tschuti kuglina hi. Sako di ududani ando them upre uschtschal. Lakero tatipe mukel le tschiriklen ande lengere ficki te dschangarel. On kesdinen te dschilal taj akaren o udud le neve dijestar. Ando khameskero udud pran o bokreti pumare blija taj kesdinen latsche te sungel. O tschave taj tschaja pumare atscha moren taj phenen: Jaj, Del palikeras tuke, adi papal o kham thabol! On leskero tatipe upre lengeri cipa esbe len. Ando kham le tschavengeri cipa brauni ol. Bara vojaha khelen pumen, dschilan taj andi bar um urtschan.

Mindig buteder Malonertscha uso roasinaschi avnahi taj use leske schunahi.

Man latscho gondo hi! Amen jek baro kher bauninaha. Odoj schaj sako di tre schukar historijenge use schunas.

Taj afka te sina. O Malonertscha jek baro kherbauninde, ande savo on pumen sako di resnahi.

Afka o dschivipe schukareder hi. Ham soske te amen o kham naschtig uschtidas?

Page 5: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

rik 5

Phukajaschi:

4. Maloneri:

5. Maloneri:

O Malonertscha:

6. Maloneri:

Phukajaschi:

Malonertscha:

Phukajaschi:

Malonertscha:

Phukajaschi:

Maloni:

Ham schitikno atschino. Jek diveseske o roasinaschi bejg sina. O Malonertscha igen brigaschne sina.

Ko amenge akan o schukar historiji phukavla? So adi keraha?

Ande amare khera pal dschaha? Garuvla pe sako ande pre schtar fali?

Na, afka na kamaha buter te dschil!

Akor papal korkore sam. Khetan te ol, poroti te tschil, khetan te hal, jek le avreske te pomoschinel, ada schukareder hi.

Taj on khetan atschine. Sako di le kham akarnahi.

Kham, kham, av use amende! Molinas tut! Molinas tut, av use amende! Jek diveseske jek vunderi pasirintscha. Mindig ududaneder taj ududaneder ulo.

So hi ada?

Upre jefkar dikle on, sar palo dombo i ududani kuglina upre uschtschini, savatar o roasinaschi lenge phukatscha.

Diken, ada hi oda! Ada iste lo ol! He, ada hi o kham!

(Jek le avreske andi angli perel, on sa bastale hi taj khelen.)

minimulti nevi mriDidaktik: Te genel taj le dschenenge angle te khelel te dschanel.

Buti: Khelen ada teateriskero falato andi klas taj tedscharen le uso boschitschano mulatintschago tumare dajenge taj dadenge angle.

Sar alo o kham ando vilago Malon?

Page 6: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

6. rik

AdventPher o tekst!

(___________________) kesdintscha. Ando advent kisetinas amen

upri (_______________). Andi khangeri, andi ischkola taj te kher hi

amen jek (__________________________________). Upre late hi

(_____________). On sikan amenge o schtar (________________).

Upro (________________) sako di jek boklo upre keras.

Upro di la Dschelna Barbaratar – 4. decemberi – terdscharas amen

(___________________________) ando paj. Uso (_____________)

– 6. decemberi – uschtiden o tschave diptscha. Upro di la

Dschelna Lucijatar – 13. decemberi – hintinas amen

(______________________________________) upre jek tscharoro

taj sako di tschoras len. Andi (_____________________________)

terdscharas jek momeli ando seleno schutscho dschiv taj anglo

boschitschano kascht aun la dschivdscharas.

Akan i boschitscha adaj hi!

mri nevi minimulti

I adventiskeri cajt, boschitscha, adventiskeri keresuja, schtar momeltscha, adventiskere kurke, adventiskero kalenderi, tschereschnane agora, Dschelno Nikolo,

schutscho dschiveskere kerndlini, Kedveschni Rat

Didaktik: O tekst te genel taj o tschatsche alava ande te tschil te dschanel.

Lukas:

Daj:Lukas:

Daj:

Lukas:Daj:

Lukas:Daj:

Lukas:Daj:

Lukas:Daj:

Lukas:

Page 7: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

rik 7Ko hi o Dschelno Nikolo?

Lukas:

Daj:Lukas:

Daj:

Lukas:Daj:

Lukas:Daj:

Lukas:Daj:

Lukas:Daj:

Lukas:

Didaktik: Pedar o Dschelno Nikolo valaso te dschanel.

Taha o 6. decemberi hi.

Akor papal jek schukar dipe uschitida!

Taj kastar uschideha oda dipe?

Ada na dschanav! Schaj tu le

mange phenes, kastar oda dipe uschtidav?

He, le Dschelne Nikolostar.

Taj ko hi oda?

O Dschelno Nikolo baro raschaj sina.

Ov mindig le tschorenge pomoschinlahi.

Hmm! Taj sar arditscholahi?

Le bari mitra sina, jek bari

raschajiskeri rovli, dugo rontscho,

lole kirhaja taj jek pherdo gono.

Taj so ande oda gono ande sina?

Ando gono sina le orandschi,

akora, fajgi, phabi, cukri taj tro dipe.

Sako tschau le Dschelne Nikolostar valaso uschtidel?

Na, tschak o latsche tschave, save kedveschne hi,

save hajnen, save avrenge pomoschinen taj save

andi khangeri dschan!

Akan sako di andi khangeri dscha!

minimulti nevi mri

Page 8: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

8. rik

Schtar momeltscha Schtar momeltscha thabon upri adventiskeri keresuja.

Sa mirno ulo. O momeltscha poloke kesdinen te vakerel.

I erschti momeli phenel: Mro anav smirom hi. Mro udud thabol, ham o dschene na likeren o smirom ande,

on na kamen man. O udud la erschti momelijatar tikneder ol taj ar dschal.

I dujti momeli phenel: „Mro anav patschajipe hi. Ham man naschtig aun astaren. O dschene na kamna nischta pedar

o Del te dschanel. O udud la dujta momelijatar ar dschal.

I mirni taj igen brigaschni momeli phenel: „Mro anav kamipe hi. Man nan dosta sor kaj schaj thabojav.

O dschene na diken upre mande. On tschak pumen diken ham le avren na, save len kamen. Lakero udud ar dschal.

Kada o tschau ando kher al o cile momeltscha aun peske dikel taj phenel: Del tumenca schtar momeltscha, tumen iste thabon!

Soske na thabon? O tschau te rol kesdintscha.

Upre jefkar i schtarti momeli te vakerel kesdintscha, savi meg thabolahi, taj phentscha:

„Ma dara! Me thabojav, taj afka schaj o avre trin momeltscha mindig aun dschivdscharde on. Mro anav gondolipe hi! Akor lija o tschau oja momeli taj o cile momeltscha papal aun dschivdschartscha.

mri nevi minimultiDidaktik: O tekst adale khelipestar te hajol taj angle te khelel te dschanel.

Page 9: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

rik 9

minimulti nevi mriDidaktik: O kerestoskero alavengero reclte putrinel te dschanel.

1

4

5

relina, dschiveskero mursch, adventiskeri keresuja, tscherhenji, somnak, tschirikli

2

Pisin: ____ ____ ____ ____ ____ ____

mu

rschkeresu

ja

3

6

Kerestoskero alavengero recl

Page 10: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

10. rik

Didaktik: Ando gendoskero kher 100 te genel te dschanel. mri nevi minimulti

ad

icijo

na

, su

btr

akc

ijon

a a

nd

o g

end

osk

ero

kh

er 1

00

40 60 50 70 90 80

+5

+7

+2

Phand o geniptscha le resultatiha khetan taj feschtin le le glajchi feschtoha.Ando gendoskero kher 6 te genel te dschanel!

40 60 50 70 90 80

-1

-9

-8

47 38 95 77 56 45

-3

-5

+2

Siklo

v ad

ala

gen

iptsch

a!

0+2=

3+3=

3+1=

1+4=

2+1=

2

6

5

3

4

4

2

3

6

5

0+2=

3+3=

3+1=

1+4=

2+1=

Page 11: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

rik 11

Pisin adala gendeSCH D J

eftavarschel taj tranda 730 7 3 0oftovarschel taj bischujek

pantschvarschel taj schtarvardesch taj duj

enjavarschel taj pantschvardesch taj efta

Gendoskero kher 1000

minimulti nevi mriDidaktik: Pe ando gendoskero kher 1000 te orijentirinel te dschanel.

4E 6SCH 1D

SCH D J

286145902730

-70 +70

400600300900

-30 +30

700650330900

-20 +20

300630850940

Dik tuke andala gende aun taj tschi o tschatscho cajchn ande < vaj >Adicijontscha taj subtrakcijontscha ando gendoskero kher 1000

6E 5SCH 4D 1J 5D 2J 1E 4E 5D 2SCH 8J

6D 8E 3J 6SCH 8E 3SCH 4J 9E 6J 9E 5D

Gen o gende khetan taj feschtin o tschatscho resultato!4E 2SCH 0D 5J2E 3SCH 8D 1J

5E 8D1E 3SCH 4D 8J 6428 6586

Page 12: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

12. rik

mri nevi minimulti

Jek barikano adventiskero kalenderi

O advent i cajt hi, kaj latschipe kerdo ol. Schukar ovlahi, te tu sako di latschipe schaj kerehahi. Feschtin vaj pisin sako di ando baikano „latschipeskero-kalenderi“, saj latschipe tu kertschal.

hetvin keden srida tscheterteko

29. novemberi 30. novemberi 1. decemberi 2. decemberi

6. decemberi 7. decemberi 9. decemberi

14. decemberi 15. decemberi 16. decemberi

20. decemberi 21. decemberi 22. decemberi 23. decemberi

Dschelno Nikolo

Dschelni Lucija

dschendeskerokesdipe

8. decemberiMariakero Sveco

13. decemberi

Page 13: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

Jek barikano adventiskero kalenderi rik 13

O advent i cajt hi, kaj latschipe kerdo ol. Schukar ovlahi, te tu sako di latschipe schaj kerehahi. Feschtin vaj pisin sako di ando baikano „latschipeskero-kalenderi“, saj latschipe tu kertschal. minimulti nevi mri

tscheterteko parschtuja subota kurko

2. decemberi 3. decemberi 4. decemberi

9. decemberi 10. decemberi 11. decemberi

16. decemberi 17. decemberi 18. decemberi

23. decemberi

28. novemberi1. adventiskero kurko

12. decemberi

19. decemberi

5. decemberi2. adventiskero kurko

3. adventiskero kurko

4. adventiskero kurko

Dschelni Barbara

24. decemberiKedveschni Rat

25. decemberiboschitscha

Page 14: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

14. rik

Didaktik: O recepto te hajol taj te pekel.

Kokosiskere tschumidiptscha Hmm, islinen odola latsche!

Ada pekal tuke:

parnipe 4 kukendar 20 dag cukro 1 jatschkori vanilakero cukro 20 dag kokoset

Afka keres le:

1. Tschalav o parnipe le mikseriha. 2. Akan de o cukro taj o vanilakero cukro use. 3. Keverin o kokoset ande. 4. Tschi jek pekipeskero papruschi upro bleho. 5. Pher sa ande jek schpricinipeskero gono taj ker tikne dombi upro bleho. 6. Pek use 160° o kokosiskere tschumidiptscha 20 minuti dur.

Muk tuke tre kokosiskere tschumidiptscha latsche te islinel!

mri nevi minimulti

Page 15: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

I adventiskeri keresuja Ker tuke tri adventiskeri keresuja!

Tuke pekal:

- 1 kalo papruschi (DIN A3) - 1 tschuto, lolo taj seleno glicerimo papruschi - pikcajg

Butschalin afka:

1. Tschinger o seleno, tschuto taj lolo glicerimo papruschi ande tikne falati! 2. Ker andar o selene, tikne falati jek keresuja taj pikin la upro kalo papruschi! 3. Akan pikin le lole falatendar momeltscha upri keresuja! 4. Ker andar o tschute falati o momeljengere ududa taj pikin len upre!

rik 15

Didaktik: Palo angle dipe jek adventiskeri keresuja te kerel. minimulti nevi mri

Page 16: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

mri nevi minimulti

16. rik Tschin adala kartschi ar, pikin len upre jek soralo papruschi taj kisno hi tro kvartet!

Pisintschago

le

religijonakere

pedagogischi

institutistar

Burgenland

ADVENT pe te kisetinel

ADVENT keresuja

So tut andar o kamipe del, dschivdo ol.

ADVENT khereskero rodipe

Kada ajs tu putraschi!

Ko marel uso vudar?

DSCHELNO Nikolo

Upro tschore te dikel!

DSCHELNO Martin

Le avrenca te ulal!

DSCHELNI Barbara

O knosplini te tradel kesdinen.

BIBLINA Maria

Akardi te ojsMaria!

BIBLINA Elisabeth

Putrin mro vodschi, tu mro raj!

Didaktik: Didaktik: Ando advent uscharas, dschimeg o Jesus upro them al.

Page 17: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

minimulti nevi mri

rik 17Tschin adala kartschi ar, pikin len upre jek soralo papruschi taj kisno hi tro kvartet!

ADVENT tscherhenji

Tu sal o ududle themestar!

DSCHELNI Elisabeth

Le tschorenge te pomoschinel!

BIBLINA Zacharias

De leske o anav Johannes!

BIBLINA Johannes

Kisetin o drom le rajestar!

BOSCHITSCHA kanastscha

Aven, dschas ande Bethlehem!

BOSCHITSCHA betschuja

Jesus upro them alo!

BOSCHITSCHA endscheli

Patijaripe le Devleske ando utschipe!

BOSCHITSCHA Jesus

Andar o themajom!

Ando

advent

uscharas,

dschimeg

o Jesus

upro them al.

Didaktik: Didaktik: Ando advent uscharas, dschimeg o Jesus upro them al.

Page 18: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

18. rik

mri nevi minimulti Didaktik: O tschatsche esbe liptscha le situacijenge use te tschil te dschanel.

Phand khetan!Saj esbe liptscha hi tut ande adala situaciji?

Mro pajtaschi, mri pajtaschkijaadi use mande al.

Mri baba andi schpita hi.

Taha mro di hi, kada upro them ajom.

Poavar kiratiske korkore kher som.

Mro pajtaschi, mri pajtaschkija amaro tschortschovalipe phukatscha.

Me na uschtidijom latschi censura!

Ando schitiknipe iste korkore kher dschav.

Papal iste mro kher schuscharav taj na mro phral.

Me bastalosom!

Me briga-schno som!

Me hojam som!

Me darano som!

Page 19: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

rik 19

minimulti nevi mriDidaktik: Esbe liptscha te prindscharel te siklol.

Sar tuke dschal:

bastalo hojam brigaschno darano favunderim nasicher darano

naloschando nabastalo loschandohojam hojardo

• te i ora harangosintscha? Akor som me _________________

• te angle manuscha iste vakertschom? Akor som me _____

• te o nugodiniptscha kesdinde? Akor som me ___________

• te tut valako ar astscha? Akor som me _______________

• te tut i meschterkija aschartscha? Akor som me _______

• te tut i baba loj dija? Akor som me ______________

• te tro team naschatscha? Akor som me ______________

• te tuke tri daj o habe thatscha? Akor som me ____________

• te tut valako aun hohatscha? Akor som me ____________

• te tra daj taj tre dad nisaj cajt tuke hi? Akor som me ______

• te tro di hi, kada upro them ajal? Akor som me ________

• te papal i ischkola kesdintscha? Akor som me ___________

_________.

_________.

_________.

_________.

_________.

_________.

_________.

_________.

_________.

_________.

_________.

_________.

Page 20: mri nevi mri nevi minimulti - roma-service.at

20. rik novemberi/decemberi 2010 / 06

O pomoschagoskere numertscha

So ande hi:Adventiskere tradiciji........................................ 2

Boschitscha ande avre vilagi........................... 3

Sar alo o kham ando vilago Malon?................ 4

Sar alo o kham ando vilago Malon?............... 5

Advent.............................................................. 6

Ko hi o Dschelno Nikolo?................................. 7

Schtar momeltscha.......................................... 8

Kerestoskero alavengero recl.......................... 9

Genipe............................................................ 10

Genipe............................................................ 11

Jek barikano adventiskero kalenderi............. 12

Jek barikano adventiskero kalenderi............. 13

Amen pekas!.................................................. 14

I adventiskeri keresuja................................... 15

Kartschengero kherlipe.................................. 16

Kartschengero kherlipe.................................. 17

Esbe liptscha.................................................. 18

Esbe liptscha.................................................. 19

Pomoschagoskere numertscha..................... 20

Medieninhaber und Herausgeber: © 2010 HNVŠ Volkshochschule der burgenländischen Kroaten, 7000 Eisenstadt, J. Permayerstr. 9 - http://www.vhs-croates.at

Für den Inhalt verantwortlich: Gärtner-Horvath Emmerich, Roma-SeviceÜbersetzung: Schmidt Josef, Roma-Service Lektorat: Wogg, Mag. MichaelIllustration: Gabriel Jasmine - Layout und Satz: Bunyai, MAS, MSc Stefan - Druck: Wograndl 7210 Mattersburg

Redaktion: Buranits Mirijam, Bunyai, MAS, MSc Stefan, Buranits Helene, Heisinger Mag. Elvira, Kornfeind Mag. Branko, Omischl-Nagl Ester, Schweiger Peter, Sinkovits Elke, Trenker Vera, Watzka Brigitte, Wukovits Robert

Erklärung gemäß Mediengesetz: „moj novi minimulti“ ist eine Zeitschrift für SchülerInnen im Burgenland, verfasst in Kroatisch und Romanes. Gefördert vom Bundeskanzleramt aus Mitteln der Volksgruppenförderung.

Del tumenca, me papal adaj som. Helfi, tumaro

pajtaschi. Ande ada ardipe kama tumenge o po-

moschagoskere numertscha angle te terdscharel:

Erschtivar iste adala gende latsche siklojs:

fajervea 122harengere 133

retinipe 144Euro-pomoschagoskeri numera 112 (aja numera andi cili Europa schaj aun harango-

sines, adala numeraha pomoschago

le cile organisacijendar uschtides)

Te jek pomoschagoskeri numera aun haran-

gosintschal, akor butschalin afka:

1. phen kaj o than hi, kaj i briga pasirintscha

(gav, drom, khereskeri numera)

2. phen so sina (peripe, jag, pharo dukajipe t.b.)

3. phen kitschi dukade dschene del

4. phen ko tu sal

(phen tro anav taj tri harangoskeri numera)

Le tuke jek khelipeskero harango taj

harangosin i numera 144 aun!

Gartenstraße 37511 Kleinbachselten