MUALLM NC(1850 1893)

Nevin DA TDE III / 090401026

HAYATIAsl ad mer olan Muallim Naci, 1850de stanbulda doar.

Annesi, 1829 Trk-Rus Sava srasnda g ederek stanbulayerleen Fatma Zehra Hanm, babas ise Sarahane banda saralk yapan Ahmed Aann olu Ali Efendidir. Tahsiline

Fevziye Mektebinde balad, Kuran- Kerimi ezberledi, evdeaabeyinin yardmyla Trke eserler okumaya balad. Naci, ocukluk gnlerini anlatt merin ocukluu adl

hatralarnda ,bu okulda kendisine tek bir satr bile Trkeretilmediinden bahsetmektedir.

HAYATI1857de babas lnce, annesiyle birlikte Varnadaki daysnn yanna gider. Varnada kalayclk yapan days Ahmed

Aa,babasnn vefat etmesiyle Naci ve annesinin orayayerlemelerini temin etti.Babas vefat edreken Naci henz yedi yanda idi. Varna Medresesinde renimine devam eder. Arapa, farsa ve yaz dersleri ald. Bu sralarda, iirle de urayordu.

HAYATIO tarihlerde daha Varna sancanda rdiyelerin almam olmasna ramen, Naci, yarm kalan tahsilini, Hafz Mahmud Efendiyle okuduu Glistan, Hafz Divan kitaplar, Kavalal Hseyin Hocadan ald Telhis, Arapa, Bir bakasndan da Franszca (Fakat baz dedikodular zerine yarm brakmtr.), Abdlhakim Efendiden ald hat dersleriyle devam ettirdi. Varnaya gelilerinin onuncu ylnda daysnn vefatndan sonra,

Varna Rdiyesinin almasyla, burada retmenlie balar.

HAYATIAzz Efendi'nin bir hikaye kitab olan Muhayyelat'nda okuyup beendii "Kssa-y Nac" den duygulanarak, iirlerinde "Nac" yi kendisine mahlas seti.

Varna Rdiyesinde muallim-i sani olarak grev yapt dnemde iirler vemakaleleri takdirle karlanarak Rusuk Tuna Gazetesinde yaymlanr. Bir mektubu ayn zamanda stanbulda kan Basiret Gazetesinde de yaynland.

Badatl Rumi ile Ziya paann ayn ad tayan manzumelerine nazire olarakkaleme ald Terkib-i Bendi yine ayn gnlerde Tuna Vilayet Matbaas tarafndan kitapk olarak yaymlanmtr.

HAYATIBir aralk, Varna'ya mutasarrf olarak tayin edilen Muallim Naci, Rdiye mektebinde gsterdii baarsyla Sad Paann dikkatini eker. Toli

mutasarrflna getirilen Said Paa, Nacyi dezel katibi olarak yannda gtrd. Bundan sonra Naci, uzun bir mddet, hep Sad Paa'nn maiyyetinde bulunmutur.

HAYATIPaa ile birlikte Rumeli'de, Anadolu'da, Suriye'de ve Ege adalarnda

dolat. Paa'nn Hariciye Nezareti'ne getirilmesi zerine, stanbul'ageldi ve oradan bir daha ayrlmad. Hatta, Paa elilikle Berlin'e tayn edildii zaman onu yine yannda gtrmek istedii halde gitmedi.

Sakz adasnda bulunduu dnemde, Tercman- Hakikat gazetesinebazen imzasz bazen de Ahmed Mesud, Bir hane berdu,bir firkatzade imzalarla iirlerini gndermitir. Naci imzasyla Kuzu, am- Gariban, Nusaybin civarnda bir vadi gibi bir ksm iirlerini de yaymlar. Bu iirler onun edebi ahsiyetini tam anlamyla teekkl ettiini gsteren ilk rneklerdir.

HAYATIDaha sonra, Ahmed Midhatn davetiyele stanbula dnerek onun karmakta olduu Tercman- Hakkat gazetesinin edeb ksmn idareye balad. Gazetede Mesud- Harabat

ve Naci takma adyla yaynlad aruzla yazlmgazelleriyle ve Franszcadan yaptg tercmelerle n yapt. Gazeteye giriinden bir yl kadar sonra Ahmed Mithad'n kz Mediha Hanmla evlenir.

HAYATIFakat bir aralk, Ahmed Midhat tarafndan Tercman- Hakikat'i eski edebiyat yanllarnn szcs durumuna getirmekle sulannca istifa

ederek gazeteden ayrlr. Saadet ve Mrvvetgazeteleriyle Mirsad dergisinin yaz ileri mdrlnde; Galatasaray Sultansi ile Mekteb-i Hukuk'un edebiyat retmenliinde bulundu.

HAYATIMuallim Naci Saadet gazetesinde calrken Mekteb-i Sultan'de ve Mlkiye mektebinde edebiyat okutuyordu. Talebelerinin hrmetini kazanyor, onlara dzgn bir lisan retiyor, Trke'nin ifade inceliklerini tantyordu. Daha sonra Mekteb-i Hukuk'da ders alm ve kudretli muallimliine burada devam etmiti. Ayni senelerde Recazade'nin Nac'ye nce nc

Zemzeme'de nispeten kapal (1885) sonra Takdir-i Elhanrisalesinde (1886) ok ak hcumlar grld.

HAYATInceleri Abdulhak Hamid Tarhan ile birlikte, Naci'yi takdir eden, ona air-i maderzad diyen; onun gazeline bir tahmis yazan ve Talim-i Edebiyat isimli eserinde Nac nin iirlerine sahifeler dolusu yer ayran Ekrem bey, imdi onu kk drmenin yollarn aryordu. Fakat Naci'nin Ekrem beye Saadet gazetesindeki Demdeme balkl mukabil hcumlar mukavemet edilmez bir hal alnca, Recazade hkmete mracaat etti; bir gn Saadet gazetesinde kan, manal bir bildiri ile mnakaaya son verildi.

HAYATIBununla beraber mcadele bitmedi; Nac taraftarlar ile Ekrem taraftarlar arasnda hemen hemen uursuz bir kr dv halinde devam etti. Muallim Nac

Demdemelerini kitap halinde neretti. (Demdeme 1886)Fakat taraftarlar onun kalitesinde sz syleyemediler.

Kar tarafnda tuttuu yolun hatalar Servet-i FnunMektebi kurulunca anlald.

HAYATI1881 ylnda Sultan kinci Abdlhamide takdim ettii Erturul Bey Gzi

eserinin beenilmesi zerine kendisine Tarih-nvis-i l-i Osman nvanverilerek; maa balanp nian tevcih edildi. II. Abdulhamid tarafndan Osmanl tarihini yazma vazifesi ile mnzevi bir ekilde alrken 13 Nisan 1893 tarihinde kalp krizi sonucu vefat eder. Osmanl Devletinin kadirinasl ile Sultan Mahmud trbesinin bahesine defnedilir. Mezar tanda nesih hatla kendinin u beyiti yazldr: Hak perestim arz- ihlas ettiim dergah bir, Bir nefes tevhidden ayrlmadm, Allah bir.

EDEB KLMuallim Naci, Divan edebiyat iirinin terk edilmesine raz

deildir. Yeni bir aba ile Divan iirinin canlandrlmasn ister.Divan iirinin geleneklerinden uzaklamaya balayan Tanzimat airleriyle bu yzden tartmaya giriir. retmen olduu iin, kusurlara ve hatalara kar tepkisi vardr. iirlerinde bu tepkilerini frsat bulduka yanstr. Eski biim iire Divan iirine

balln srdrrken, duru saylabilecek bir Trkeyiiirlerinde kullanmaya almaktan da geri kalmaz.

EDEB KL Tanzimat dneminde yaamasna ramen -medrese kltrnn etkisiyle-

Divan edebiyat anlayn savunmu, eski edebiyat ile yeni edebiyatmcadelelerinde eski edebiyat taraftarlarnn lideri olmutur. Recaizde Mahmut Ekrem ile sanat konusunda giritii tartmalardan

dolay yeni sanatn karsnda gsterilmitir. Oysa aruzu konuma dilineuygulamakta, Trkenin sesine zgrlk kazandrmakta, Tanzimat airlerinin ilerisindedir. Edebiyatmzdaki hzl ve ar deiim dneminde

dnceleri iyi anlalamamtr.

EDEB KL Divan edebiyatna, Batl bir grle ilk dn o yapm; ilk iirlerinde Nedim'in uhedas gze arpar. adalar gibi iirin konusunu geniletmi, tabiat tasvirlerine nem vermi, aruzu Trkeye ok iyi uygulamtr.

Yrei ile eskiye, akl ile yeniye baldr. iirlerini sade bir dille ve aruz lsyle yazmtr. ocukluk yllarn anlatrken dilimizin en gzel nesir rneklerini vermi; en gzel, en sade Tanzimat nesri onundur.

EDEB KL Muallim Naci, Recaizde ile girdii kafiye tartmasnda, gz iin kafiye anlayn savunmutur. Bu kavga byk yank uyandrmtr.

Edebiyatmzn ky anlatan ilk iir olan, Kyl Kzlarn arksMuallim Naci'ye aittir. Demdeme adl eserinde, Recaizde ile yapt edebi kavgalar toplam, Recaizde'nin Zemzeme adl eserine karlk vermitir.

RLER VE GENEL ZELLKLERMuallim Nacinin en kuvvetli yn airliidir.iirleri iki ksmda toplanabilir:

a)Divan tarznda olanlar: Bunlar Tanzimattan sonra yazlm en gl divan rnekleri saylabilir. Bu manzumelerde dil olduka sade ,mazmunlar ustaca kullanlm ve msralar olabildii kadar dzgndr. manzumeleri derin hisler artc hayaller,heyecan, bunal ve halavet bakmlarndan ok gl olmayan Nacinin en kuvvetli taraf, ekil mkemmeliidir. Tevfik Fikret ve Mehmet Akif iirlerinin vezin ,kafiye,biim ynndeki

stnln Muallim Naciye borludurlar.

RLER VE GENEL ZELLKLERb)Yeni tarz iirleri:Bunlarda ,adalar Hamid ve Recaizde gibi kuralsz nazm ekilleri ve yeni slup kulland grlmektedir.

O da, iirin konularn pek geniletmi,tabiat tasvirlerine ayr bir nemvermitir. Aruz veznini Trkeye ustalkla ve hatasz uygulamtr. Naci, Kyl kzlarn arks adl bir iiri ile edebiyatmzn ilk ve alacak kadar yeni ,ahenkli gzel ky iirini meydana koymutur. Kyllerin konumalar, yaaylar,giyim kuamlar, bir gen kzn duygular,aruz veznine ramen taze,canl bir slupla bu iire yanstlmtr.

ESERLERManzum, mensur, telif ve tercme olarak irili ufakl elli kadar eserin zerinde imzas bulunan Muallim Ncinin eserlerini iir,edebi tenkit,dil ve dedebiyat tarihi,hatra, belagat ve okul kitaplar olmak zere birka grupta ele almak mmkndr.

R KTAPLARI Terkib-i Bend-i Muallim Naci(1874) Badatl Ruhi ile Ziya Paann ayn ad tayan manzumelerine nazire olarak kaleme almtr. Atepare (1883) Daha ok yeni tarzda olan iirlerini bir araya getirdii ve iir kitaplar iinde en hacimlisi olan bu eser, ayn zamanda Nciye bir air olarak ilk hreti salamtr. erare(1884) Gazel ,ark,kta ve rbai gibi eski tarzdaki manzumelerin bir araya getirildii eserdir Fruzan(1886) ou yine eski tarzda olmakla beraber bir ksm yeni tarz manzumelerinde bulunduu eserdir.

R KTAPLARI Snble(1890) blmden meydana gelen kitabn sadece birinci ksmnda iirler bulunmaktadr.kinci ksmnda nesirler, nc ksmnda merin ocukluu adl hatralar yer almaktadr. Mirat- Bedayi(Mesnev-i Muallim Nci)(1896) 90 beyitten ibaret olub ilk 54 beyti Abdulhamite medhiye olarak yazlmtr. Yadigr- Nci (1897) Muallim Ncinin lmnden sonra yakn arkada tarafndan, airin ilk iirleriyle gazete ve dergilerde kalm manzumelerin bir araya getirilmesinden olumutur.

MANZUM DESTANLAR Musa bin ebil Gazan yahut Hamiyyet(1882) Gazan Hann savalarndan bahsedilir. Zatun Ntakayn yahut bnz Zbeyr(1889) slam tarihinden bir

kahramann hayat hikayesinin meydana getirdii eser. Gazi Erturul Bey(1894) Sultan kinci Abdlhamide takdim edilmitir.Anca Nacinin lmnden sonra bir mecmuada

yaymlanmtr.

EDEB TENKT VE SZLK Muallim(1886) Tercman- Hakikat gazetesinde yaymlanan makalelerin bir araya getirilmesinden olumutur. Demdeme(1886) Nacinin, Recaizade Ekremin Zemzeme ve Takdir-i Elhanna karlk Saadet gazetesinde yaymlanan cevap mahiyetindeki makalelerinden oluur.

Mdafaname(1886)Istlahat- Edebiyye(1891) Yaz yazma kaideleri ile edebiyat terimlerini acklayan rehber niteliinde bir eserdir. Lat- Naci(1891) ocuklar iin lat kitab(1901)

BYOGRAF ve TYATRO Osmanl airleri(1890) hetli on iki divan airinin hayat ve seilmimanzum eserlerinden olumaktadr.

Esami(1891) Islam dnyasnda hret bulmu 850 kadar ahsiyet hakkndaksa bilgilerden oluan ansiklopedik mahiyette eser.

Heder(1910) lmnden sonra yaymlanan bu eser iki perdelik basit birtrajedir. (tiyatro eseri)

MEKTUP TRNDEK ESERLER Yazm bulundum(1884) Ahmet Mithat Efendiye Sakzdan gndermiolduu mektuplardan meydana gelmektedir.

yle Byle (1885) Sradan mektuplardan meydana gelmektedir.

Mektuplarm(1886) Sade bir dille kaleme alnm yetmi dokuz mektuptanmeydana gelmektedir.

ntikad(1887) Beir Fuadla realizm,naturalizm ve tercme meselelerizerine karlkl olarak yazlm 7 mektuptan olumaktadr.

Muhaberat ve Muhaverat(1894) 12 mektuptan meydana gelmektedir.

TERCMELER Hurde-fru(1885) Farsa yirmi para iirin tercmesidir. Muammay lahi(1885) Kurandaki baz surelerin ba tarafnda bulunan huruf-

mukattaa ele alnmtr.Saibde Sz(1886) Saib Tebrizi hakknda ve onun divanndan seilmi eserlerinden

meydana gelmektedir. Sanihatul Arab(1886) Arapadan tercme.Sanihatul Acem(1887) ran edebiyatndan tercme. Emsal-i Ali(1887) Mtercem (1887) Arapa ve Farsadan tercme. Therese Raquin(1891) Fransz naturalist romancs Emile Zolann ayn ad tayan

romannn yarsnn tercmesi.

OKUL KTAPLARI Talim-i Kraat(1885) Okula yeni balayanalkanl salamak amacyla kaleme alnmtr. renciler iin kolay okuma

Mekteb-i Edeb(1885) Edep ve ahlak kurallar ile ilgili bir kitaptr.

Vezaif-i Ebeveyn(1887) ocuklarn terbiyesiyle ilgili eitici bir kitaptr.

DER ESERLER Medrese Hatralar(1886) Sade bir dille kaleme ald on yedi bendden meydanagelmektedir.

Yadigar Avni(1886) ki blmdr. 1. blmde Ncinin Avni Beyle nasl tantanlatlmakta 2. blmde ise onun kendisine hediye ettii Hakim Senainin Hadikatl Hakika adl manzum eserinin 15 beytinin tercmesi yer almaktadr.

Tarih-i Selatn-i al-i Osman(1891) Yarm kalmtr.sadece Erturul Gazi ksmyazla bilmitir.

Aruz Nmunesi(1898) Aruz vezni hakknda bilgiler verilmektedir. Kamus-i Osmani Yarm kalm Osmanlca bir lgat almasdr.

KAYNAKA Resimli Trk Edebiyat Tarihi Cilt II, Nihad Smi Banarl, 1998, M.E.B. Yaynevi XIX. Asr Trk Edebiyat Tarihi,

Ahmet Hamdi Tanpnar, 2006, Yap Kredi Yaynlar