1  

 

นางสาวเปรมกมล มูลปา รหัสนักศึกษา 521910223 (sec 001)

มูฮัมหมัด ยนูุส

บทนํา

มูฮัมหมัด ยนูสู (Muhammad Yunus) เปนนายธนาคารและนักเศรษฐศาสตรชาวบังกลาเทศผูริเร่ิม

และพัฒนาแนวคิด “ไมโครเครดิต” หรือ การใหกูเงินโดยไมตองใชหลักทรัพยคํ้าประกัน โดยจะใหกูแก

ผูประกอบการหรือชาวบานท่ียากจนเกนิกวาจะมีคุณสมบัติพอเพียงท่ีจะกูเงินจากธนาคารท่ัวไป นอกจากนัน้

ยูนูสยังเปนผูกอต้ังธนาคารกรามีน ท้ังยูนูสและธนาคารท่ีเขากอต้ังข้ึนไดรับรางวลัโนเบลสาขาสันติภาพ

รวมกันในป พ.ศ. 2549 1 ดังคํากลาวของประธานคณะกรรมาธิการรางวัลโนเบลแหงนอรเวย กลาวถึงการท่ี

ยูนุสไดรับรางวัลวา “เราไมอาจบรรลุผลสันติภาพระยะยาวได หากกลุมประชากรขนาดใหญยังไมสามารถ

หลุดพนจากความยากจน และไมโครเครดิต ก็คือหนึ่งในเครื่องมือแหงการหลุดพน ซ่ึงแสดงใหเห็นวาการ

พัฒนาจากรากหญานั้น เปนพื้นฐานของความกาวหนาในระบอบประชาธิปไตยและสิทธิมนุษยชน ยูนุส

พิสูจนใหเหน็วา เขาเปนผูนาํซ่ึงสามารถแปลงวิสัยทัศนไปสูภาคปฏิบัติเพื่อผลประโยชนของคนนับลาน ไม

เพียงแตในบังกลาเทศเทานัน้ หากแตยังรวมถึงในอีกหลายๆ ประเทศท่ัวโลกดวยยูนุสเคยไดรับรางวัลและ

เกียรติคุณอ่ืนๆในระดับนานาชาตินอกเหนือจากนี้มาแลวมากมาย และไดแตงหนังสือเร่ือง Banker to The

Poor รวมถึงเปนผูรวมกอต้ังมูลนิธิกรามีน ผลงานของยูนุสไดสงเสริมใหเกดิสิทธิมนุษยชนและสราง

คุณประโยชนนานับประการใหกับประเทศและประชากรโลกผูยากจน ลดชองวางระหวางคนรวยกับคนจน

                                                                 1 คณะกรรมการรางวลัโนเบลแห่งนอร์เวย์ไดต้ดัสินใจมอบรางวลัโนเบลสาขาสนัติภาพโดยแบ่งออกเป็นสองส่วน

เท่าๆกนั แก่มูฮมัหมดั ยูนูส และธนาคารกรามีน สําหรบัความพยายามในการสร้างพฒันาการทางสงัคมและเศรษฐกิจจาก

เบือ้งล่าง สนัติภาพอนัยัง่ยืนจะไม่สามารถเกิดข้ึนได ้ เวน้แต่ว่า ประชากรกลุ่มใหญ่จะสามารถหาหนทางทีจ่ะเอาชนะความยากจน

ได ้ ไมโครเครดิตเป็นหน่ึงในวิธีการนัน้ นอกจากนัน้ การพฒันาจากเบือ้งล่างยงัทําใหป้ระชาธิปไตยและสิทธิมนษุยชน

กา้วหนา้ข้ึนอีกดว้ย

2  

 

ใหมีสิทธิเขาถึงทรัพยากรที่เทาเทียมและยัง่ยืน อยางไรก็ตามแมวาธนาคารกรามีนจะสรางความสําเร็จและ

สามารถลดภาวะความยากจนใหกับประเทศไดสวนหน่ึงแตกระแสการวิพากษวิจารณและขอถกเถียงยังมีอยู

มาก วาธนาคารกรามีนไมไดแกปญหาความยากจนไดอยางแทจริงเปนเพียงการบรรเทาปญหา ธนาคาร

กรามีนท่ีเปนโมเดลลดความยากจนจะสามารถนําไปใชกบัประเทศอ่ืนๆไดผลจริงหรือไม และมีตัวอยาง

ประเทศท่ีนําไปใชไดแลวเกดิประโยชนอยางแทจริงและอีกดานหน่ึงกถู็กนําไปเปนเคร่ืองมือเพื่อรับใชกับ

ระบบทุนนยิมอุตสาหกรรม และเพื่อผลประโยชนทางการเมือง แตเหนอืส่ิงอ่ืนใดนั้น ธนาคารกรามีนถือเปน

โมเดลตนแบบของธนาคารท่ีเกิดข้ึนเพื่อตองการชวยเหลือและบรรเทาปญหาของสังคมอยางแทจริง

ชีวิตในวัยเยาวและครอบครัว

ยูนูสถือกําเนดิเม่ือวันท่ี 28 มิถุนายน ค.ศ. 1940/พ.ศ. 2483 ในหมูบาน บาธัว เขตจิตตากอง บิดามีช่ือ

วา ฮาซี ดูลา มีอา ชูดาการ และมารดาช่ือวา ซูเฟย คาทูน ยนููสใชชีวิตวัยเด็กเล็กในหมูบาน จนกระท่ังป ค.ศ.

1947/พ.ศ. 2490 ซ่ึงเปนปท่ีอินเดียไดรับเอกราชจากอังกฤษเขาและครอบครัวจึงยายไปยังเมืองจิตตากอง

เมืองทาและเมืองการคา(ตอนน้ันยังเปนสวนหนึ่งของอินเดีย)ท่ีซ่ึงบิดาของเขาเร่ิมทําธุรกิจอัญมณแีละ

เคร่ืองประดับ

ยูนูสสมรสกับวีราสาวชาวอเมริกันเช้ือสายรัสเชียในป ค.ศ.1970/พ.ศ.2513 และหยารางกนัในป

ค.ศ.1977/พ.ศ. 2520หลังจากมีบุตรสาวดวยกันคนแรก ในป ค.ศ.1980/พ.ศ. 2543 ยูนุสไดสมรสใหมกับนาง

อโฟรจี ยูนูส หญิงสาวชาวบังคลาเทศซ่ึงเปนศาสตราจารยวิชาฟสิกสประจํามหาวิทยาลัยจาฮานกรีนาการ ท้ัง

สองมีบุตรสาว 2 คน คือ ดีนา ยนููส และ โมนิกา ยูนสู นายยนููสมีนองชายช่ือ มูฮัมหมัด อิบราฮิมซ่ึงเปน

ศาสตราจารยสาขาฟสิกสประจํามหาวิทยาลัยธากา ขณะท่ีนองชายอีกคนช่ือมูฮัมหมัด จาฮานเกียร เปนพิธีกร

ทางโทรทัศนช่ือดัง

3  

 

การศึกษาและอาชีพการงานชวงตน

ยูนูสศึกษาท่ีโรงเรียนประจําหมูบานในวยัเด็กเดก็ เม่ือครอบครัวของเขายายไปท่ีจิตตากอง จึงไดเขา

ศึกษาท่ีโรงเรียนประถมลามาบาซาร และช้ันมัธยม ณ โรงเรียนมัธยมจติตากอง เขาผานการสอบคัดเลือกเขา

มหาวิทยาลัยไดเปนลําดับท่ี 16 จากนกัเรียนในปากีสถานตะวันออกท่ีเขาสอบท้ังหมดท้ังหมด 39,000 คน ใน

ป ค.ศ.1955/พ.ศ. 2498 ตอมา เขาเขาศึกษาที่วิทยาลัยจิตตากองซ่ึงเขาไดเขารวมกิจกรรมของทางมหาวิทยาลัย

และชอบชวยเหลือกิจกรรมอาสารวมกับเพื่อนๆในมหาวิทยาลัยหลายอยางเปนประจํา

ป ค.ศ.1958/พ.ศ. 2501 ยูนูสเขาศึกษาในคณะเศรษฐศาสตร แหงมหาวิทยาลัยธากา จนสําเร็จ

การศึกษาระดบัปริญญาตรีในป ค.ศ.1960/ พ.ศ. 2503 และระดับปริญญาโทในป ค.ศ.1961/พ.ศ. 2504

หลังจากนัน้ จึงเขาทํางานท่ีสํานักการเศรษฐศาสตร ซ่ึงทําใหเขาไดรวมทํางานวิจยัทางเศรษฐศาสตรกับ

ศาสตราจารยนูรุล อิสลาม และราหมัน โสภาณในฐานะท่ีปรึกษางานวิจยั และตอมาเขาก็เขาเปนอาจารย

บรรยายวิชาเศรษฐศาสตรในมหาวิทยาลัยจติตากอง ยนููสสําเร็จการศึกษาระดับปริญญาเอกสาขา

เศรษฐศาสตรจากมหาวิทยาลัยแวนเดอรบิลท ในสหรัฐอเมริกาเม่ือป ค.ศ.1969/พ.ศ. 2512 หลังจากไดรับ

ทุนการศึกษาฟุลไบรท ยูนูสเปนผูชวยศาสตราจารยสาขาเศรษฐศาสตรอยูท่ีมหาวิทยาลัยรัฐเทนเนสซี

ตอนกลางต้ังแตป ค.ศ.1969 – 1972 / พ.ศ. 2512 - 2515 แลวจงึยายกลับมายงับังคลาเทศ และเขารวม

มหาวิทยาลัยจติตะกองในฐานะศาสตราจารยวิชาเศรษฐศาสตร

ธนาคารกรามีนกับสิทธิมนุษยชน

สาธารณรัฐประชาชนบังคลาเทศ ( People’s Republic of Bangladesh ) ต้ังอยูในเอเชียใตทางทิศ

ตะวนัตกของภูมิภาคเบงกอล ประเทศท่ีมีประวัติศาสตรยาวนานกวา 1,000 ป เดิม เคยเปนสวนหนึง่ของชมพู

ทวีป (อินเดีย) ซ่ึงอยูภายใตอาณานิคมของประเทศอังกฤษมาเปนระยะเวลานาน ภายหลังไดรับเอกราช

กลุมชาวมุสลิมในประเทศขอแยกตัวจากประเทศอินเดยีเปนประเทศปากีสถาน ชวงนั้นบังคลาเทศเปนสวน

หนึ่งของปากสีถาน เรียกกนัวาปากีสถานตะวนัออก ท้ังสองฝงมีความแตกตางกันท้ังทางดานเช้ือชาติ ภาษา

และวัฒนธรรม อีกท้ังชาวปากีสถานตะวันออกไมพอใจในการบริหารงานของรัฐบาล สงผลใหภายหลัง

ปากีสถานตะวนัออกประกาศแยกตัวเปนเอกราชจากปากีสถาน ภายใตช่ือ สาธารณรัฐประชาชนบังคลาเทศ

เม่ือวันท่ี 16 ธันวาคม ค.ศ. 1971/พ.ศ. 2514 ประชากรสวนใหญในบังคลาเทศมีฐานะยากจนและจัดเปน

4  

 

ประเทศท่ีมีการพัฒนานอยท่ีสุด สิทธิเสรีภาพของประชาชนในประเทศยังไมไดรับการยอมรับโดยเฉพาะ

สตรีเพศ ดวยความเช่ือและคานิยมทางศาสนาครอบงํา ทําใหเพศหญิงมักถูกเลือกปฏิบัติและไดรับการปฏิบัติ

ท่ีไมเทาเทียมกับเพศชาย

การถือกําเนิดข้ึนของประเทศบังคลาเทศในปนั้นเองท่ีเปนแรงผลักดันให ยูนุสตัดสินใจเดินทาง

กลับประเทศในป ค.ศ. 1972/ พ.ศ. 2515 ซ่ึงเปนชวงท่ีบังคลาเทศประสบปญหากับสภาวะความยากจนอยาง

หนัก ผูคนอดตายนับพนั และท่ีเหลือตองมีชีวิตอยูกับปญหาสุขภาพท่ีรุมเราและการจัดการสาธารณสุขท่ีตํ่า

กวามาตรฐานและไมมีใครสามารถชวยเหลือใครไดเพราะตางก็ตองตอสูดิ้นรนเอาชีวติรอดดวยตัวเอง

ยูนุสถึงกับกลาวถึงสถานการณในตอนนั้นไววา "เราพยายามจะไมสนใจ แตแลวผูคนท่ีรางกายเหลือเพียงหนังหุมกระดกูเร่ิมโผลเขามาในเมืองหลวง เมืองดักกานี่แหละ ตอมาโครงกระดูกเหลานั้นก็เพิ่มจํานวนข้ึนเร่ือย ๆ จนเมืองกลายเปนมหาสมุทรของโครงกระดูกเดินได ผูหิวโหยเห็นไดกลาดเกล่ือน บางทีพวกเขาก็นั่งนิ่ง ไมไหวติง จนไมสามารถเดาไดเลยวายังมีชีวิตอยูหรือตายไปแลว พวกเขาดูเหมือนกันไปหมด ไมวาจะผูชาย ผูหญิง เด็ก คนแกกด็ูเหมือนเดก็ เดก็เองก็ดเูหมือนคนแก" การชวยเหลือของรัฐบาลท่ีเพียงเปดโรงครัวเล้ียงขาวตมคนท่ีอดอยาก แตก็ไมเพียงพอ ยังมีผูคนเสียชีวิตตามทองถนนมากมาย แมกระท่ังองคกรทาง

ศาสนาท้ังหลายไมสามารถท่ีจะเก็บศพเหลานั้นมาทําพิธีไดทัน จํานวนผูคนอดอยากในเมืองไมไดมี

ความสามารถในการเรียกรองความชวยเหลือหรือทําการประทวงจากรัฐบาล พวกเขาเพียงแตเดนิโซซัดโซเซ

เขามาในเมือง นั่งหรือนอนลงอยางเงียบๆ เพื่อรอความตาย กระท่ังแยกไมออกเลยวาเขายังมีชีวิตอยูหรือตาย

ไปแลว ดวยพื้นฐานทางครอบครัวท่ีดีของยูนุสและท้ังบิดาและมารดาเปนคนท่ีชอบชวยเหลือผูอ่ืนอยาง

สมํ่าเสมอ ภาวะความทุกขยากดังกลาวเปนผลใหยูนุส ตองการที่จะพฒันาประเทศเทศโดยอาศัยความรูดาน

เศรษฐศาสตรท่ีมีอยางเต็มเปยม และหวังท่ีจะกําจัดความยากจนใหหมดส้ินไปจากสังคม โดยเร่ิมนําหลักการ

ทางดานเศรษฐศาสตรท่ีมีอยูมาทดลองทําในภาคสนามโดยการทุมเทเวลาเพื่อสํารวจหมูบานใกลเคียง

มหาวิทยาลัย เขาพูดคุยกับชาวบานทุกคนเทาท่ีจะทําได สังเกต สอบถามถึงปญหาท่ีเกิดข้ึน และรับฟงทุก

เสียงอยางต้ังใจ ไมวาจะเปน ปญหาการปลอยท่ีดินใหรกรางนอกฤดูการเกษตร ปญหานํ้าความยากลําบากใน

การหาเงินกูเพือ่มาลงทุน ปญหาในการถือครองกรรมสิทธ์ิท่ีดิน ยนูุสเร่ิมเดินออกไปสํารวจชุมชน และ

พบปะกับชาวบานมากข้ึน

โครงการนาบาจัก ถือเปนโครงการท่ีเกิดข้ึนในชวงตน ๆ ของการทํางานเพ่ือชุมชน ในชวงป ค.ศ.

1975/พ.ศ. 2518 ท่ีไดรับการตอบรับดวยความสงสัยและความหวาดระแวงของคนในหมูบาน โครงการนี้

เร่ิมตนข้ึนจากการที่เขาสงเสริมใหมีการทําการเกษตรนอกฤดูเพาะปลูกโดยจัดหาเมล็ดพันธุ ปุย และยาฆา

5  

 

แมลงใหกบัเกษตรกร ยนูุสตองโนมนาวชาวบานอยูนานกวาจะไดรับความรวมมือ ซ่ึงโดยปกติชาวบานมัก

ไมมีกิจกรรมทางการเกษตรใด ๆ ในนอกฤดูกาลเพาะปลูก ขอเสนอของยูนุสทําท่ีทําใหชาวบานไมตองเสีย

อะไรเลยนอกจากการลงแรง ผลผลิตท่ีไดถูกหารสามใหกับผูจัดหาวัตถุดิบ เกษตรกร และเจาของท่ีดิน ผล

ของการทํางานปแรกของโครงการเปนไปอยางกระทอนกระแทน แตก็เปนท่ีนาพอใจของชาวบานเพราะ

พวกเขาไมตองจายเงินแตไดรับผลผลิตสูง โครงการดังกลาวทําใหยูนุสตระหนักถึงความแตกตางระหวาง

ชาวชนบทกลุมตางๆ เชน ระหวางชาวนากับคนไรท่ีทํากิน ซ่ึงจนจริงๆ โครงการพัฒนาระหวางประเทศท่ีไป

ชวยพัฒนาชนบทในประเทศกําลังพัฒนามักเนนท่ีเกษตรกรที่รวยและเกษตรกรที่ฐานะปานกลาง สวนในบัง

คลาเทศนั้นชาวชนบทกวาคร่ึงหนึ่งมีฐานะยากจนย่ิงกวาเกษตรกรทัว่ไป และเจาหนาท่ีรัฐบาลกลาวถึงคนจน

โดยใหความหมายท่ีแตกตางหลากหลาย ไมไดแยกแยะกลุมคนตางๆอยางละเอียดตามความเปนจริง ทําให

รัฐบาลคิดหาทางแกปญหาไมไดตรงประเด็น คําจํากดัความความจนสวนมากไมไดรวมถึงผูหญิงและเด็ก ซ่ึง

โดยความเปนจริงแลวพวกเขาเปนกลุมคนจนจํานวนมาก และโครงการชวยเหลือคนจนตางๆนั้นเกษตรกรท่ี

รวยกวา มักไดประโยชนกวาคนท่ีจนท่ีสุดในหมูบาน ประสบการณดังกลาวทําใหยูนุส สนใจคนจนไรท่ีดนิ

โดยเฉพาะพวกผูหญิงมากข้ึน

ในปตอมา ยูนสุใชความพยายามมากข้ึนในการหาทางชวยเหลือคนท่ีจนอยางจริงจัง เขาออกตระเวน

เก็บขอมูลของคนท่ีจนท่ีสุดในหมูบานขณะที่เขาเดินอยูในหมูบาน เขาพบหญิงชาวบานคนหน่ึงนัง่ทํางาน

ฝมืออยู นางเลาใหเขาฟงวางานจักรสานท่ีทําอยูเปนอาชีพเสริมของครอบครัวนอกเหนือไปจากการทํา

การเกษตร หากเพียงสามารถเก็บเงินได 20 เซนตเพื่อซ้ือไมไผเองได นางก็ไมตองไปกูยืมเงินมาจากผูขายไม

ไผเพื่อมาซ้ือไมไผมาทํางานฝมือ เนื่องจากนางกูเงินมาจากผูขายทําใหถูกกดราคางานฝมือท่ีนางขายได และ

ไดรับคาตอบแทนเพียงนอยนิดเม่ือเทียบกบัเวลาและแรงงานท่ีเสียไป ปญหาท่ีหญิงผูดังกลาวและชาวบาน

อีกหลาย ๆ รายประสบ คือ การขาดแหลงเงินกูท่ีจะนํามาลงทุนทําธุรกิจของตัวเอง จากการสํารวจกลุม

ผูหญิงจํานวน 42 คนท่ีลวนมีอาชีพทําเฟอรนิเจอรไมไผ พวกเธอตองกูเงินจากเจาหนีน้อกระบบในอัตราแพง

ลิบล่ิว เพื่อซ้ือไมไผมาสาน หลังจากนัน้ก็ตองขายเฟอรนิเจอรคืนใหแกเจาหนีน้อกระบบ ไดกําไรเพียงคร้ัง

ละ 5 ตากา หรือประมาณ 2 บาท 50 สตางคเทานั้น รายไดอันนอยนิดนี้ทําใหพวกเธอแทบไมมีทางหาเล้ียง

ครอบครัวได ท้ัง 42 คนเปนหนี้นอกระบบจํานวน 856 ตากา หรือประมาณ 428 บาท คิดเปนหนีเ้ฉล่ียคนละ

10 บาทเทานั้น ยูนุสตัดสินใจใหพวกเธอยืมเงินเขาไปใชคืนเจาหนี้โดยไมคิดดอกเบ้ีย และพบวาเงินเพยีง

จํานวนไมมากแตกลับสามารถชวยเหลือคนยากจนไดอยางท่ีเขาคาดไมถึงมากอน

ภายหลังยูนุส ตัดสินใจไปเจรจากับธนาคารเพ่ือใหสินเช่ือแกคนจนเพราะยูนุสเช่ือวาวธีิเดียวท่ีจะทํา

ใหคนยากไรหลุดพนจากวังวนอุบาทวของหนี้นอกระบบจะตองมีธนาคารท่ียอมปลอยเงินกูใหแกคนจนโดย

6  

 

คิดดอกเบ้ียอัตราตลาด และไมเรียกหลักประกนั เพราะคนจนยอมไมมีทรัพยสินใดๆ ท่ีจะใชเปน

หลักประกนัเงินกูได แตไมวาอยางไรธนาคารก็ไมยอมปลอยเงินกูใหแกยูนุส จนสุดทายยนูุสตัดสินใจเซ็น

สัญญาเปนผูคํ้าประกันกับเงินดังกลาว หลังจากนั้นยูนสุก็ตัดสินใจกอต้ังธนาคารเพ่ือคนจนข้ึนมาเอง จะได

ปลอยกูใหแกผูยากไรไดโดยสะดวก โดยไมเกี่ยวของกบัธนาคารพาณิชยในระบบ ซ่ึงเขามองวาไมเคยสราง

กลไกใดๆเพื่อประโยชนของผูยากไรอยูด ี

ธนาคารกรามีนไดถือกําเนิดข้ึนจากจดุเล็ก ๆ ดังกลาวนี้ แนวคิดไมโครเครดิตท่ียูนสุ นํามาปรับใช

ในการดําเนินงานธนาคารกรามีนของเขาเปนแนวคิดเกี่ยวกับการปลอยกูใหกับผูกูรายยอยท่ีมีฐานะยากจน

และไมสามารถกูเงินจากสถาบันทางการเงินใหญ ๆ ไดเนื่องจากไมมีหลักประกนัในการกูและมีรายไดตํ่าซ่ึง

มักจะถูกมองวาขาดความสามารถท่ีจะหาเงินมาชําระหนีไ้ด และท่ีสําคัญประชาชนกลุมนี้เปนคนกลุมใหญ

ของประเทศ ยูนุสเช่ือวาคนเหลานี้ตองการเงินจํานวนเพียงเล็กนอยเทานั้นเพื่อท่ีจะยกระดับความเปนอยูของ

ตนเองและครอบครัวใหดีข้ึน จากประสบการณสวนตัวแลว ยนูสุพบวา จากจาํนวนผูกูหลายลานคนท่ัว

ประเทศ สมาชิกในครอบครัวท่ีเปนหญิงมักจะเปนผูมีความรับผิดชอบตอความเปนอยูของคนในครอบครัว

อยางสูง ขยนัขันแข็ง ซ่ือสัตยและตรงตอเวลาในการชําระเงินคืนมากกวาผูชาย จึงไมแปลกใจเลยท่ีผูกู

ธนาคารกรามีนสวนใหญเปนผูหญิง และคนเหลานี้มักจะไดรับการอนุมัติใหกูไดงายกวาผูชาย ยูนุสไม

ศรัทธาในระบบการธนาคารกระแสหลัก เขาวิพากษวาระบบธนาคารท่ีเรียกรองใหผูใชบริการตองอานออก

เขียนได และตองยื่นหลักประกันเพื่อใหธนาคารไววางใจน้ัน เปนอุปสรรคขัดขวางการพัฒนาคุณภาพชีวติ

ของคนยากจน เพราะผูคนเหลานั้นสวนใหญอานไมออกและเขียนไมได และไมตองพูดถึงหลักคํ้าประกัน

หรือการจํานองใดๆ เพราะแทบจะเปนเร่ืองเปนไปไมไดท่ีผูคนเหลานี้จะมีคุณสมบัติครบพอท่ีจะกูยืมเงิน

จากธนาคารได แมจะมีวัตถุประสงคหลักอยูท่ีการขจัดปญหาความยากจนและใหความชวยเหลือทางการเงิน

แกผูท่ียากไร แตธนาคารกรามีนก็ไมไดปฏิเสธเลยวาไมจําเปนท่ีจะไมไดรับผลกําไรในการดําเนินงาน

ธนาคารกรามีนเปนธนาคารท่ีไมมีวัตถุประสงคการดําเนินงานแบบธนาคารพาณิชยท่ัวไป เพราะ

เนนปลอยสินเช่ือในจํานวนท่ีตํ่ามาก และยังมุงเนนการพัฒนาคุณภาพชีวิตของลูกหนี้อยางครบวงจร ท้ังการ

พัฒนาท่ีอยูอาศัยสวนบุคคล พัฒนาธุรกิจแบบใหเปนเจานายตัวเอง พัฒนาความเปนอยู สุขอนามัย โดยให

ความชวยเหลือทางการเงิน นอกจากจะลดปญหาความยากจนไดอยางนาพอใจแลว คุณภาพชีวิตของผูคนใน

ชุมชนท่ีดีข้ึนในทุกดาน ก็ถือเปนอีกหนึ่งกาวของความสําเร็จของธนาคารตนแบบในบังกลาเทศ ทําให

ปจจุบันธนาคารกรามีนมีสาขามากมาย และกลายเปนตัวอยางในการประยุกตใชทฤษฎีเศรษฐศาสตรจุลภาค

กับสังคมเกษตรกรรมในหลายประเทศท่ัวโลก

7  

 

ผลสําเร็จของธนาคารกรามีน ธนาคารกรามีนเร่ิมตนจากความเช่ือท่ีวา สินเช่ือเปนสิทธิมนุษยชนข้ัน

พื้นฐานอยางหน่ึง ประชาชนทุกคนสามารถเขาถึงไดและสรางระบบท่ีใหสิทธิพิเศษในการใหกูกับคนท่ีไมมี

อะไรกอน หลักการของกรามีนไมไดต้ังอยูบนการตีคาสินทรัพยสินของผูกู แตต้ังอยูบนศักยภาพของเขา

ธนาคารกรามีนเช่ือวามนษุยทุกคน รวมท้ังคนท่ีจนท่ีสุด มีศักยภาพไมส้ินสุด ธนาคารพาณิชยท่ัวไปประเมิน

คาของทรัพยสินท่ีคนหามาไดแลว ในขณะท่ีกรามีนประเมินศักยภาพซอนเรนของปจเจกชนท่ีรอวัน

แสดงออก

เปาหมายหลักของธนาคารพาณิชยกระแสหลักคือ การสรางผลกําไรสูงสุด เปาหมายของธนาคาร

กรามีนคือ การนําบริการของสถาบันการเงินไปสูคนจน โดยเฉพาะผูหญิงสามในส่ีของประชากร เพื่อชวยให

เขาตอสูกับความยากจน มีกาํไรเล้ียงตัว และมีฐานะม่ันคง เหลานี้เปนเปาหมายรวมท่ีเกิดจากวิสัยทัศนทาง

สังคมและเศรษฐกิจธนาคารพาณิชยท่ัวไปเนนใหบริการกับผูชาย ในขณะท่ีกรามีนเนนใหบริการกับผูหญิง

96% ของลูกหนี้กรามีนเปนผูหญิง ธนาคารกรามีนชวยเล่ือนสถานะทางสังคมของหญิงยากจนในสายตาของ

ครอบครัวพวกเธอ สามารถมีสิทธิและโอกาสในการทํากิจกรรมตางๆไดทัดเทียมกับผูชาย โดยการใหโอกาส

ครอบครองสินทรัพย ซ่ึงธนาคารกรามีนต้ังเง่ือนไขวา กรรมสิทธ์ิในบานท่ีสรางโดยเงินกูจากธนาคาร จะตก

เปนของผูกู ซ่ึงสวนใหญเปนผูหญิง

สาขาของธนาคารกรามีน ต้ังอยูในชุมชนชนบท ไมเหมือนกับสาขาของธนาคารพาณิชยท่ัวไป ท่ี

พยายามต้ังอยูในศูนยกลางธุรกิจ และใจกลางเมือง หลักการขอแรกของกรามีนคือ ธนาคารควรเขาไปหา

ลูกคา ไมใชลูกคาท่ีพยายามเขาหาธนาคาร โดยท่ีพนกังานของธนาคารกรามีน เดินทางไปใหบริการกับลูกคา

ของพวกเขาในหมูบานทุกสัปดาห ในแตละป ลูกคาของธนาคารสามารถชําระคืนเงินกูไดทันกําหนด ดวย

การชําระเงินตนเปนงวดๆ รายสัปดาห ซ่ึงคํานวนเปนเงินแลวตกอยูท่ีงวดละไมกีบ่าท การบริหารจัดการ

ดังกลาวทําใหวาธนาคารตองมีคาใชจายในการจัดการคอนขางสูง แตผลท่ีไดสามารถชวยอํานวยความ

สะดวกใหกับลูกหนี้อยางมากมายมหาศาล

รูปแบบการทําสัญญาไมมีเอกสารสัญญาใดๆ ระหวางเจาหนี้และลูกหนี้ในระบบของกรามีน ดังนัน้

ธนาคารกรามีนจึงไมสามารถฟองรองเรียกหนี้คืนจากลูกหนีใ้นกระบวนการศาลได ไมเหมือนกบัในระบบ

ธนาคารพาณิชยกระแสหลัก ไมมีกลไกจากภายนอกใดๆ ท่ีจะบังคับขอตกลงเงินกูของกรามีนได ธนาคาร

พาณิชยปกติเลือกใชวิธีลงโทษ เม่ือลูกหนี้ลูกหนีไ้มสามารถนําเงินมาชําระไดตามกาํหนด ตางจากระบบ

ของธนาคารกรามีนซ่ึงยอมใหลูกหนีเ้หลานั้นยดือายุการชําระหนี้ออกไป โดยเอ้ือประโยชนใหกับลูกหนี ้

8  

 

เม่ือลูกหนี้ประสบปญหา ใชระบบจดัการและทําทุกวิถีทางท่ีทําได เพื่อเรียกเงินคืนมา รวมท้ังยึด

หลักประกนั ในกรณีเหลานี้ ธนาคารกรามีนกลับยิ่งใชความพยายามกวาเดิมท่ีจะชวยเหลือลูกหนี้ยามตกทุกข

ไดยาก ชวยใหเขาแข็งแรงข้ึนและฝาฟนอุปสรรคตางๆ และสามารถยืนหยดัไดดวยตัวเองโดยไมมีการ

เรียกรองหรือซํ้าเติมดวยการยึดหลักทรัพยใดๆ ซ่ึงในระบบธนาคารพาณิชย ธนาคารจะใชวิธีการคิดดอกเบ้ีย

หลังจากลูกหนี้ผิดนัดไปเร่ือยๆ จนกวาจะยอมยกเวนใหลูกหนี้ ยอดดอกเบ้ียผิดนัดอาจพูงสูงข้ึนเปนหลายเทา

ของยอดเงินตน แลวแตอายุเงินกู แตในระบบของธนาคารกรามีน ไมมีทางท่ีดอกเบ้ียจะมีจํานวนสูงกวา

ยอดเงินตน ไมวาลูกหนี้จะหยุดชําระไปแลวนานขนาดไหน ธนาคารจะหยุดคิดดอกเบ้ียทันทีท่ียอดดอกเบ้ีย

สูงเทากับยอดเงินตน ธนาคารพาณิชยท่ัวไปไมสนใจวา ครอบครัวของลูกหนี้จะเปนอยางไร หลังจากท่ีกูเงิน

จากธนาคารไปแลว ระบบของธนาคารกรามีนไดใสใจกับการดูแลติดตามการศึกษาของลูกหลานผูกู มีการ

ใหทุน และสินเช่ือเพื่อการศึกษากับผูท่ีดอยโอกาส มี สภาพท่ีพักอาศัย สุขอนามัย แหลงน้ําดื่มท่ีสะอาด และ

ความสามารถในการรับมือกบัภัยธรรมชาติและภาวะฉุกเฉินตางๆ ระบบของธนาคารกรามีนชวยลูกหนีใ้ห

สรางกองทุนบํานาญของตัวเอง และชองทางออมเงินอ่ืนๆ ธนาคารพาณิชยปกติคิดดอกเบ้ียเงินกูทบตนทุก

ไตรมาส ขณะท่ีธนาคารกรามีนคิดดอกเบ้ียแบบปกติ ซ่ึงแปลวาลูกหนี้ของธนาคารกรามีนจายดอกเบ้ียนอย

กวา หากลูกหนี้ถึงแกชีวิต ก็ไมมีการเรียกรองใหครอบครัวผูตายชําระหนีแ้ทน แตเบิกเงินตนท้ังจํานวน

พรอมดอกเบ้ียจากโปรแกรมประกันชีวิตท่ีเปนสวนหนึ่งของโครงสรางเงินกูอยูแลว ครอบครัวลูกหนี้ไมตอง

รับภาระผูกพนัใดๆ ท้ังส้ิน ซ่ึงแมแตขอทานในประเทศก็ไดรับการดูแลจากธนาคารกรามีน โดยมีทาง

ธนาคารมีโครงการรณรงคท่ีออกแบบมาจูงใจใหขอทานรวมเปนสวนหนึ่งของโปรแกรมกรามีน ธนาคาร

ชวยอธิบายใหขอทานเขาใจวา พวกเขาสามารถเอาของชําเล็กๆ นอยๆ ไปขายตามบานท่ีไปขอทาน หรือไมก็

วางขายของชําไวขางๆ ตัวตอนน่ังขอทานอยูกับท่ี แนวคิดของกรามีนชวยขอทานใหดํารงชีวิตอยางมีศักดิ์ศรี

มากข้ึน ซ่ึงแทนท่ีจะนั่งขอทานอยางเดยีว พวกเขาสามารถมีอาชีพในการขายของเหลานั้นควบคูไปดวย

ท่ีสําคัญธนาคารกรามีนไดสนับสนุนใหลูกหนี้รับเปาหมายพ้ืนฐานตางๆ ดานสังคม การศึกษา และ

สุขภาพ มาเปนเปาหมายในชีวิตของตน ซ่ึงถือวามีสวนชวยสงเสริมสิทธิมนุษยชนใหเกิดข้ึนสังคม ในบัง

คลาเทศไดเปนอยางมาก เปาหมายพ้ืนฐานดังกลาวเหลานี้ถูกเรียกวา "ญัตติสิบหกประการ" อันไดแก

1. ตองอยูในระเบียบ วินัย กลาหาญ ทํางานหนักและสามัคคี

2. ตองนําความม่ังค่ังมาสูครอบครัว

3. ตองไมยอมอาศัยบานท่ีผุพัง ตองซอมแซมบานใหนาอยู

4. ตองปลูกผักไวในบาน

9  

 

5. ตองปลูกพืชตามฤดูกาล

6. ตองจํากัดปริมาณสมาชิกในครอบครัวท่ีเหมาะสม

7. ตองใหการศกึษาแกลูกหลาน

8. ตองรักษาส่ิงแวดลอมใหสะอาด

9. ตองใชสวมหลุม

10. ตองตมน้ํากอนดื่ม

11. ไมใหลูกแตงงานต้ังแตยังเล็ก

12. ตองยินดใีหความชวยเหลือแกผูอ่ืนเสมอ

13. ตองชวยกันรักษาระเบียบ

14. ตองใหความรวมมือกับสังคม

15. เม่ือมีเงินมากตองลงทุนมากข้ึน

16. ตองไมลงโทษคนอ่ืนโดยไมยุติธรรม

อยางไรก็ตามแมวาความสําเร็จของธนาคารกรามีนจะเกดิข้ึนมากมายแตฝายท่ีคัดคานและตอตาน

แนวความคิดดังกลาวของยนูุส เห็นวา ส่ิงท่ียูนุสทําเปนการเสนอความจริงในดานเดียว และนําเสนอเพียง

คนจนในบังคลาเทศกลุมหนึง่ในชวงระยะเวลาหน่ึงเทานัน้ ไมใชเปนแนวทางสากลท่ีจะแกไขปญหาความ

ยากจนไดอยางแทจริง การใหสินเช่ือรายยอยแกคนจนเปนเพียงการชวยใหคนจนหมุนเงินไปประกอบอาชีพ

เพียงเล็กๆ นอยๆ กับการบริโภคในชีวติประจําวนัท่ีไมอาจแกไขปญหาความยากจนไดอยางแทจริง การขูด

รีดในเชิงทุนนยิมก็ไมไดเปล่ียนแปลงแตอยางใด เปล่ียนเฉพาะรูปแบบใหดูผอนคลายและดูดี แตคนจนกย็ัง

ติดกับดกัของเงินกู คือตองเปนหนี้ไปช่ัวชีวิตไมตางไปจากเดิม เพราะปญหาความยากจน ข้ึนอยูกบัการท่ีคน

จนไมไดเปนเจาของและผูควบคุมปจจยัการผลิต ท้ังเร่ือง ท่ีดิน เคร่ืองจักร โรงงาน ฯลฯ ซ่ึงจะตองมีการ

ปฏิรูปเชิงโครงสรางทางเศรษฐกิจการเมืองขนานใหญ จึงจะสามรถแกไขปญหาความยากจนท่ีมาจากระบบ

ทุนนิยมแบบอุตสาหกรรมผูกขาดท่ีไมเปนธรรมไดอยางครบวงจร ท้ังแนวความคิดของยูนุสก็ไมใช

แนวคิดสากลที่นําไปใชกับประเทศอ่ืนๆอยางไดผล เชน คนจนในเมืองในประเทศท่ีพัฒนาอุตสาหกรรม

แบบทุนนยิม บริษัทขนาดใหญท่ีมีสาขาเขาไปครอบคลุมเศรษฐกิจท่ัวประเทศ การจะประกอบอาชีพรายยอย

เพื่อแขงขันกับธุรกิจขนาดใหญเปนไปไดยากมาก จําตองมีการสนับสนุนหลายดานไมใชเพยีงการใหเงินกู

เพียงดานเดียว เชน ในประเทศยากจนในแอฟริกาหรือยโุรปตะวันออก ซ่ึงประชาชนอยูกระจัดกระจาย มี

หลากหลายเผาพันธุ ชุมชนไมมีความสามัคคีและเขมแข็ง อีกท้ังในแอฟริกากมี็ปญหาโรคเอดสท่ีรุนแรง

10  

 

หรือแมแตในประเทศไทยท่ีมีการนําเอาแบบอยางของโมเดลธนาคารกรามีนมาชวยในการแกไขปญหาความ

ยากจนในประเทศ แตไมสามารถนํามาปรับใชไดอยางมีประสิทธิภาพและกลายเปนปญหาท่ีเพิ่มข้ึน หรือใน

อีกดานหน่ึงท่ีถูกมองวาถูกใชเปนเคร่ืองมือเพื่อแสวงหาผลประโยชนในระบอบการเมือง ท่ีนอกจากจะทําให

ชาวบานบริโภคเพิ่มมากข้ึนและยังเปนหนี้เพิ่มมากข้ึน ดวยพื้นฐานทางคานิยมของคนในประเทศแตกตางกัน

อัตราการชดใชหนี้ไดตามเปาหมายก็มีความแตกตางกันมากเชนกนั เชน ลักษณะของคนจนในบังคลาเทศ ท่ี

มีความตองการหลุดพนจากความยากจนอยางแทจริง และเกดิผลการชําระหนี้ท่ีแตกตางกันเม่ือเทียบกับคน

ไทยท่ีบางสวนขาดความรับผิดชอบ ไมสามารถชดใชหนี้ได จนตองมีระบบการทวงหนีแ้บบโหดรายและ

การใชความรุนแรงอยางท่ีปรากฏตามหนาหนังสือพิมพ การใหสินเช่ือรายยอยจงึไมประสบความสําเร็จ

เทากันในบังคลาเทศ

แมวาจะเปนเร่ืองยากท่ีจะใชโครงการใหสินเช่ือรายยอย เปนแนวทางหลักในการแกไขปญหาความ

ยากจนภายใตการพัฒนาแบบทุนนิยมในโลกนี้ได แตแนวคิดแบบเสรีนิยมใหมของมูฮัมหมัด ยูนุส อยาง

นอยก็ไดสรางความเปล่ียนแปลงทางดานสิทธิมนุษยชนและประชาธิปไตยภายในประเทศ ซ่ึงสะทอนให

เห็นถึงความพยายามท่ีแกไขปญหาสังคมอันเกิดจากโครงสรางทางสังคมที่ยุงยากและซับซอน มีความคิดท่ี

ริเร่ิม กลาคิดกลาทําโครงการท่ีตางออกไปจากธนาคารพาณิชยและองคกรพัฒนาของรัฐ และกลายเปน

แบบอยางของสังคมในการจดุประกายความคิดเพื่อเปนประโยชนแกสังคมตอไป

11  

 

เอกสารอางอิง

จิราวุธ . “ ธนาคารกรามีน ตนแบบแสงสวางของผูยากไร ” .สืบคนเม่ือวันท่ี 16 ธันวาคม 2554, จาก

http://news.voicetv.co.th/business/5574.html

ปองพล สารสมัคร. (2550). “ นักบริหารความจน ดร.มูฮัมหมัด ยนูุส ” .สืบคนเม่ือวันท่ี 16 ธันวาคม

2554, จาก http://www.bangkokbiznews.com/2007/04/21/WW06_0609_news.php?newsid=65018

วิกรม กรมดษิฐ. (2522). “ มูฮัมหมัด ยนูุสนายธนาคารคนจน ” .สืบคนเม่ือวันท่ี 16 ธันวาคม 2554, จาก

http://www.vikrom.net/update/file/ptyunus181009.pdf

วิกิพีเดียสารานุกรมเสรี . “ ขอมูลประเทศบังคลาเทศ ” .สืบคนเม่ือวนัท่ี 16 ธันวาคม 2554, จาก

http://th.wikipedia.org/wiki/

วิทยากร เชียงกูล . (2551) . “ มูฮัมหมัด ยนูุส ธนาคารคนจนและรางวัลโนเบล ” .

กรุงเทพฯ:สํานักพิมพสายธาร ในเครือบริษัท สํานักพิมพวิญูชน จํากัด

เรืองวิทย เกษสุวรรณ . (2550). “ เปรียบเทียบกองทุนหมูบานไทย กับธนาคารกรามีน ” . สืบคนเม่ือวันท่ี

18 ธันวาคม 2554, จาก http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2007q2/2007april06p4.htm

สถาบันธุรกิจเพื่อสังคม . (2554) . “ ธนาคารคนจน : ตนแบบธนาคารพัฒนาสังคม ” . สืบคนเม่ือวันท่ี

18 ธันวาคม 2554, จาก http://www.csri.or.th/columnist/webmaster/story/1286

สฤณี อาชวานนัทกุล . (2550). บทความพิเศษ : “ มูฮัมหมัด ยูนุส ประเทศไทย และอนาคตไมโครเครดิต ”.

สารคดี, 264 ,กุมภาพนัธ

สฤณี อาชวานนัทกุล . (2552). เจาะใจ " มูฮัมหมัด ยูนุส " . สืบคนเม่ือวันท่ี 16 ธันวาคม 2554,

จาก http://www.onopen.com/open-special/09-08-24/4978

สุทัศน ยกสาน . (2549). “ 100 ผูพิชิตรางวัลโนเบล ” .กรุงเทพฯ : สํานกัพิมพปาเจรา

สุพจน จุนอนนัตธรรม . (2549). “ ยูนูสและธนาคาร GRAMEEN กับ กองทุนหมูบานของไทย ” . สืบคนเม่ือ

วันท่ี 18 ธันวาคม 2554,จากhttp://www.nidambe11.net/ekonomiz/2006q4/2006november10p4.htm