ÖN - dersimiz.comİnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin, 1. Atatürk’ün üstün askerlik, devlet adamlığı ve İnkılapçı niteliklerini

2

ÖN SÖZ

Günümüzde siyasi, ekonomik, sosyal ve teknolojik alanlarda yaşanan hızlı değişim, öğretim

programlarının bireylerin ilgi ve ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte sürekli geliştirilmesini

gerekli kılmaktadır. Bu gelişmeler çerçevesinde çağdaş öğretim programlarının birey ve toplumun;

beklentileri ve değişen ihtiyaçlarını, karşılaştığı karmaşık sorunları ve bu sorunların çözümlerini,

insanlar arası ilişkileri ve toplumsal değerleri, sadece bugünü değil geleceği okuyabilecek bilinçli

vatandaşlar yetiştirmeyi sağlamaları beklenmektedir. Kalkınma planları, Millî Eğitim Şûrası ve

benzeri çalışmalarda öğretim programlarının; üst düzey bilişsel yeterliğe sahip, millî, manevî ve

kültürel değerlere duyarlı, sorun çözme ve karar verme becerilerini geliştirmelerine imkân

sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesine ihtiyaç olduğu dile getirilmektedir. Bu ihtiyaçlar

doğrultusunda, dünyada yaşanan gelişmelere paralel olarak eğitim ve öğretim alanındaki

gelişmelerin, uygulanan yöntem ve tekniklerin eğitim araçlarındaki değişim ve çeşitliliğin öğretim

programlarına yansıması kaçınılmaz olmuştur.

Çağdaş programlarda salt bilgiden çok bilişsel beceriler ön plana çıkmakta, öğrencilere

araştırma, bilgiyi ve bilgi kaynaklarını değerlendirme, eleştirel düşünme, analitik düşünme,

problem çözme, bilgi iletişim teknolojilerini etkili ve verimli şekilde kullanma gibi becerilerin

kazandırılması hedeflenmektedir. Eğitim ve öğretim alanındaki bu gelişmelerin, yeni yöntem ve

teknikler ile öğretim teknolojilerindeki değişim ve çeşitliliğin öğretim programlarına yansıması

kaçınılmazdır. Son yıllarda dünyadaki bilimsel ve teknolojik gelişmeler, öğrencilerin sadece okul

ortamlarında değil, gelecekte toplumda üretken birer birey olarak sahip olmaları gereken

becerileri de farklılaştırmıştır. Bilgi çağı olarak adlandırılan günümüzde öğrencilerin sadece temel

becerileri edinmeleri değil, bu becerileri uygulayabilecekleri ve geliştirebilecekleri ortam ve

durumların oluşturulmasına olanak sağlayan öğretim programlarının hazırlanması ya da mevcut

programların bu becerileri yansıtacak şekilde yeniden gözden geçirilmesi önemlidir.

Bilgi çağında öğrencilerin sahip olması beklenilen bilgi ve beceriler göz önünde bulun-

durularak Türkiye’nin farklı bölgelerinde farklı okul türlerinde görev yapan öğretmenlerin ve

akademisyenlerin katılımıyla düzenlenen çalıştaylar sonrasında yeni araştırmalar ve yayınlar

ışığında öğretim programlarının içeriği ve öğrencilere kazandırılması hedeflenen beceriler çağın

gereklilikleri doğrultusunda güncellenmiştir. Güncelleme çalışmalarında, bilginin taşıdığı değer ve

öğrencilerin var olan deneyimleri dikkate alınarak yaşama etkin katılımlarını, doğru karar

vermelerini amaçlayan, sorun çözmelerini destekleyici ve geliştirici bir yaklaşım izlenmiştir.

Öğrenciyi merkeze alan, bireysel farklılıklara duyarlı, bilgi ve beceriyi dengeleyen programlarla,

millî, manevi ve evrensel değerlere saygılı, toplumsal sorunlara karşı duyarlı bireyler yetiştirilmesi

hedeflenmiştir.

3

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ 4

GENEL AMAÇLAR 5

ÖĞRENME-ÖĞRETME YAKLAŞIMI 6

YETERLİK VE BECERİLER 6

DEĞERLER 10

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI 11

UYGULAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 13

Ders Kitabı Yazımında Dikkat Edilecek Hususlar 15

Ünite, Kazanım ve Süre Tablosu 16

PROGRAMIN YAPISI 16

ÜNİTE, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 17

4

GİRİŞ

Milletler ve devletler, gelecek nesilleri müteaddit hatalardan kurtarmak amacıyla kendi

dönemlerinde yaşanan tecrübe ve yanlışların sonraki nesiller tarafından tekrarlanmaması için

yaşananları kayıt altına alma ihtiyacı hissetmiştir. Bu kayıtları kendine has yöntemlerle inceleyen,

değerlendiren, aktaran tarih bilimi geçmişle gelecek arasında bağ kurulmasını sağlayan bir köprü

niteliğindedir. Tarih dersleri kendi kültürünü ve medeniyetini iyi tanıyan, ona sahip çıkma ve onu

geliştirme şuuruna sahip nesillerin yetişmesine katkı sağlar. İyi bir tarih eğitimi almış, kendi milletinin

tarihteki başarılarını öğrenmiş genç nesiller, günümüzü daha iyi yorumlayabilir, zaman içindeki

değişimleri, geçmiş ve bugünü bağlayan derin süreklilikleri, siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik

etkileşimi analiz edebilirler. Bugünü oluşturan ve geleceğin şekillendirilmesine katkı sağlayan

insanların, olayların, fedakârlıkların, çatışmaların ve dayanışmaların millî kimlik ve vatandaşlık

bilincinin oluşmasına etkileri hakkında bilgi sahibi olurlar. Tarihsel olay, olgu, gelişmelere neden olan

durumları o günkü koşulları dikkate alarak değerlendirebilir, bunların günümüze yansımalarını

eleştirel bir gözle yorumlayabilir ve analiz edebilirler.

Tarih dersleri, millî birlik ve beraberlik, muasır milletlerle rekabet, ülkemizin kalkınmasının ve

dış politikasının şekillenmesinde millî bilinç, manevi değerler ölçeğinde ele alınarak şuurlu bir nesil

yetiştirmeyi amaçlar. Demokrasi için verilen mücadeleleri kavratarak demokrasinin korunması

konusunda duyarlı ve aktif bireyler yetiştirmek; Türk tarihini ve Türk kültürünü oluşturan temel öge

ve süreçleri kavratarak öğrencilerin kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesinde sorumluluk

almalarını sağlamak; millî kimliğin oluşumunu, bu kimliği oluşturan unsurları ve millî kimliğin

korunması gerekliliğini, ortak geçmişin millî kimliğin oluşmasındaki rolünü ve toplumların dağılmadan

varlıklarını sürdürebilmelerine önemli katkı sağladığı bilincini kavratmak; barış, hoşgörü, karşılıklı

anlayış, demokrasi ve insan hakları gibi temel değerlerin önemini kavratarak bunların korunması ve

geliştirilmesi konusunda duyarlı olmalarını sağlamak tarih derslerinin amaçlarındandır. Tarih biliminin

bu özelliklerinden hareketle hazırlanan Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi,

yıkılmaya yüz tutmuş bir devletin küllerinden nasıl yeni bir devletin kurulduğunu, Türk milletinin

Mustafa Kemal’in rehberliğinde muasır medeniyetler seviyesine ulaşma çabasını, devletimizin dünya

devletleri arasında saygın yerini yeniden alması sürecini özetlemektedir.

5

GENEL AMAÇLAR 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 2. maddesinde ifade edilen Türk Millî Eğitimi’nin

Genel Amaçları ile Türk Millî Eğitimi’nin Temel İlkeleri esas alınarak hazırlanan Türkiye Cumhuriyeti

İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin,

1. Atatürk’ün üstün askerlik, devlet adamlığı ve İnkılapçı niteliklerini kavramaları ve örnek almaları,

2. Millî Mücadele’yi hazırlayan ulusal ve uluslararası sosyal, siyasi, kültürel ve ekonomik

koşulları kavramaları ve analiz etmeleri,

3. Millî Mücadeleden hareketle, Türk milletinin özgürlük, bağımsızlık, vatanseverlik, millî birlik

ve beraberlik anlayışı ile her türlü zorluğun üstesinden gelebileceğini kavramaları,

4. Atatürk’ün önderliğinde gerçekleştirilen Türk İnkılabının tarihi anlamını ve önemini

kavramalarını,

5. Türk Millî Mücadelesi ve İnkılabının, millî ve milletler arası özelliklerini kavramaları, mazlum

milletlere nasıl yol gösterici olduğunu anlamaları,

6. İnsan hakları, ulusal egemenlik, millîyetçilik, demokrasi, çağdaşlık, laiklik ve cumhuriyet

kavramlarının Türk milleti için ifade ettiği anlamı ve bunların önemini kavramaları,

7. Atatürk İlke ve İnkılaplarının Türkiye Cumhuriyeti’nin sosyal, kültürel ve ekonomik

kalkınmasındaki yerini kavrayarak; laik, demokratik, ulusal ve çağdaş değerleri yaşatmaya istekli

bireyler olmaları,

8. Ülkesi ve milleti ile bölünmez bir bütün olan Türkiye Cumhuriyeti’nin dinamik temelini

Atatürk İlke ve İnkılaplarının oluşturduğunu kavramaları,

9. Türkiye’nin jeopolitik önemini bölgesel ve küresel etkileri açısından değerlendirerek iç ve

dış tehditlere karşı duyarlı olmaları,

10. Türk milletinin bir mensubu ve insanlığın bir parçası olduğu bilincini taşıyarak ülkesini ve

dünyayı ilgilendiren konulara duyarlılık göstermeleri,

11. Tarihî olayların, meydana geldiği dönemin siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik ve dinî

özelliklerini yansıttığını kavramaları ve bu nedenle tarihî olay, olgu ve şahsiyetler hakkında çıkarım

yaparken anakronizme düşmeden dönemin şartları içerisinde değerlendirme yapmanın gerekliliğini

kavramaları,

12. Geçmişin tarihî bilgiye dönüşürülmesi sırasında farklı bakış açılarının olabileceğine ilişkin

farkındalık kazanmaları,

13. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak vatanını ve milletini seven, haklarını bilen ve

kullanan, sorumluluklarını yerine getiren, ulusal bilince sahip vatandaş olarak yetişmeleri

amaçlanmaktadır.

6

ÖĞRENME-ÖĞRETME YAKLAŞIMI

Öğrenme ve öğretme süreci anlamlı, bütünleştirici, değer-odaklı, motive edici ve aktif

olmalıdır. Öğretmenler, öğretimin anlamlı olması için öğrencilerin bireysel farklılıklarını, ilgilerini,

öğrenme ihtiyaçlarını ve öğrenme stillerini bilmeli, öğrenme-öğretme sürecini planlarken bunlardan

faydalanmalıdır. Öğrenme etkinlikleri, öğrencilerin bilgi ve bakış açılarını geliştirmeye imkan

sağlayacak şekilde düzenlemelidir. Öğrenme-öğretme süreci bütünleştirici olmalıdır. Öğretmenin

rehberliğinde öğrencilerin aktif görev alması, öğrendiklerini önceki bilgileri ve diğer disiplin alanlarıyla

ilişkilendirmelerini sağlayan çalışmaları yerine getirmesi sağlanmalıdır. Sınıf içi etkinlikler, öğrencilerin

edindikleri bilgi ve becerileri içinde yaşadıkları sosyal, çevresel ve ekonomik durumlarla

ilişkilendirmelerine olanak sağlamalıdır. Bu, öğrencilerin öğrendiklerini çeşitli yaşam durumlarında

nasıl kullanabileceklerini kavramalarına, içinde yaşadıkları topluma sorumluluk sahibi vatandaşlar

olarak katılmalarına ve hayat boyu öğrenen olmalarına yardımcı olacaktır.

Öğrenme-öğretme sürecinde öğretmenler ve öğrencilerin birbirini tamamlayıcı

sorumluluklara sahip oldukları göz önünde bulundurulmalı, öğrenciler kendi öğrenmelerinin

sorumluluğunu almaları, öz değerlendirme yapmaları hususunda teşvik edilmelidir. Öğretmenler

öğrencileri farklı çözümler keşfetmeleri, başarılı problem çözücüler ve araştırmacılar olmak için

gerektiğinde risk almaları konusunda cesaretlendirmelidir. Öğrenme-öğretme sürecinde kullanılan

etkinlik ve çalışmalar öğrencilerin gelişimsel düzeyleri ile tutarlı olmalıdır. Ancak gerektiğinde

öğretmenler öğrencilerin yaratıcılıklarını, sorun çözme ve araştırma becerilerini kullanmalarını ger-

ektirecek zorlayıcı görevler yapılandırmalıdırlar.

Sınıfta öğrencilerin kendilerini rahat ve güvende hissetmelerini sağlamak, sorgulamalarını

açık fikirlilik ve yaratıcılıkla desteklemek, gerek duyduklarında nasihat ve bilgi alabileceklerini

hissettirmek için öğretmenler toplumsallık bilincini geliştiren öğrenme ortamı oluşturmalıdırlar.

Öğrencilerin akademik ve teknik konuları özümsemelerine yardımcı olan, ilgileri ve yeteneklerini

geliştirmeye yönelik çeşitli öğretim stratejilerinden faydalanılması öğrencilerin üst eğitim kurumunda

ve kariyerlerindeki başarı şanslarını arttıracaktır.

YETERLİLİK VE BECERİLER

Toplumların teknoloji çağından bilgi çağına doğru ilerlemeleri ile son yıllarda meydana gelen

bilimsel, teknolojik, sosyal değişim ve gelişmeler, toplumun öğrencilerden -geleceğin bireylerinden-

beklentilerini de farklılaştırmıştır. Bu gelişme ve ilerlemeler, öğrencilere temel bilgi ve becerilerin yanı

sıra eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, araştırma yapma, sorun çözme gibi bilişsel; sosyal ve

7

kültürel katılım, girişimcilik, iletişim kurma, empati kurma gibi sosyal (kişiler arası) ve öz denetim, öz

güven, yaratıcılık, kararlılık, liderlik gibi kişisel yeterlik, beceri ve tutumların kazandırılmasını zorunlu

kılmaktadır. Bu yeterlik ve becerileri sadece belirli bir yerde ya da belirli bir alanda değil, farklı

öğrenme alanlarında ve okulda, evde, işte, arkadaşlarıyla ya da farklı insanlarla olan ilişkilerinde

kullanma yeterliğine sahip olmalıdırlar.

Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı ile öğrencilere

kazandırılması hedeflenen yeterlik ve beceriler üç ana başlık altında toplanmıştır. Bu yeterlik ve

becerilere ilişkin tanımlamalar ve bunların geliştirilmesinde kullanılabilecek yöntem ve stratejiler

aşağıda sunulmuştur.

Kişisel Yeterlikler

Kişisel yeterlikler, öğrencilerin kendi duygusal, zihinsel, ruhsal ve fiziksel varlıklarını

denetleyebilen, öz saygı, öz farkındalık, sorumluluk ve kişisel kimlik bilincine sahip, sağlıklı, yaratıcı ve

kendine güvenen bireyler olabilmeleri için gereklidir. Öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilerin öz

değerlendirme yapmalarına, bağımsız çalışmalarına, kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu almalarına,

okuduklarını ve öğrendiklerini kendi bakış açıları ile değerlendirmelerine, kişisel görüş ve fikirlerini

ifade edebilmelerine olanak sağlamak bu yeterlik ve becerilerin gelişiminde etkili olacaktır. Bu

yeterlik ve becerilerin geliştirilmesinde, rol oynama, model alma, örnek olay incelemesi vb. yöntem

ve teknikler kullanılabilir. Öğretim materyallerinde ilgili dönemde yaşayan insanların duygu, düşünce,

deneyimlerini aktardıkları, tarihsel öneme sahip kişilerin kişisel özelliklerinin (liderlik, sorumluluk,

yaratıcılık, kararlılık, girişimcilik, ileri görüşlülük vb.) ve özlü sözlerinin yer aldığı metinlerin analiz

edilmesine olanak sağlayan çalışmalar yaptırılması empati becerisini geliştirecektir.

Sosyal Yeterlikler

Sosyal yeterlikler, grupla etkili şekilde çalışma, değişen ortam/durumlarla yapıcı şekilde

başedebilme, farklı ortamlara uyum sağlama, yapıcı ve farklı kişilerle yapıcı iletişim kurma, liderlik gibi

becerileri kapsamaktadır. Sosyal bağlamda, öğrencilerin sağlıklı ilişkiler kurabilmelerine ve sürdüre-

bilmelerine, aile, toplum ve iş gücünün üyeleri olarak toplumsal rollerine hazırlanmalarını sağlarlar.

Öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilerin grupla çalışmalarına olanak sağlanmalı, görgü

kurallarına uygun iletişim kurmaları (etkili dinleme, söz kesmeme vb.), sorumluluklarını yerine ge-

tirmeleri konusunda teşvik edilmelidir. Örnek olay incelemeleri, eğitsel oyunlar, tartışma (çatışma ve

problem durumlarını değerlendirme ve yorumlama), rol oynama gibi yöntem ve teknikler bu yeterlik

ve becerilerin geliştirilmesine katkı sağlayacaktır. Farklı toplumlara ait tarihsel olay ve olguların analiz

edilmesine yönelik çalışmalar, öğrencilerin farklı toplumlara ait kültürel ögelere karşı farkındalık

oluşturmaları, saygı duymaları, farklılıklara hoşgörü göstermeleri böylelikle çok kültürlü ve çok dilli

dünyada aktif katılımcılar olmaları hususunda motive edecektir.

8

Bilişsel Yeterlikler

Tarihsel Düşünme

Öğrencilerin geçmişteki olay, olgu, gelişme, kişi, yer ve ilişkilerin önemini kavramalarına,

geçmişteki olay ve olguları güncel olaya ve olgularla ilişkilendirmelerine, geçmiş olay ve olguları

oldukları zaman bağlamında analiz etmelerine, kronolojik akıl yürütmelerine olanak sağlayan

alıştırmalara yer verilmesi bu becerinin gelişimine katkı sağlayacaktır.

Neden-Sonuç İlişkisi Kurma

Öğrencilerin tarihsel neden-sonuçlar arasındaki ilişkileri belirlemelerine, analiz etmelerine ve

değerlendirmelerine olanak sağlanması, bir olayın birden fazla sebep ve sonucu olabileceğini

kavramaları açısından önemlidir.

Değişim ve Sürekliliği Algılama

Öğrencilerin geçmişteki değişimleri geçmişteki ve günümüzdeki farklı örneklerle

karşılaştırmalarına olanak sağlayan örnek olay incelemeleri, metin (mektuplar, gazete haberleri,

biyografiler vb.), görsel (fotoğraf, film, resim vb.) analizleri, becerinin geliştirilmesine katkı

sağlayacaktır.

Araştırma

Bu becerinin geliştirilebilmesi için öğrenciler verilen ya da kendi seçtikleri bir konu hakkında

araştırma yapmaları, uygun kaynakları (basılı ve/veya dijital) belirlemeleri, bu kaynakların ve

içeriklerinin geçerliliği ve güvenilirliğini sorgulamaları, elde ettikleri bilgileri analiz etmeleri ve kendi

belirledikleri yöntemle (rapor, powerpoint sunu vb.) sunmaları konusunda teşvik edilmelidirler.

Bilişim Teknolojilerini Kullanma

Öğrenciler bilgi edinme ve yönetme, bilgi oluşturma ve sunma, problem çözme, karar verme,

iletişim, akıl yürütme ve yaratıcı ifade ile ilişkili görevlerle bilişim teknolojilerini kullanma yeterliklerini

geliştirebilirler. Bu bakımdan öğrencilere tarihsel bilgileri dijital ve uzamsal teknolojileri kullanarak

seçebilecekleri, değerlendirebilecekleri, paylaşabilecekleri iş birlikli ve/veya bireysel çalışmalara yer

verilmelidir. Bu çalışmalar öncesinde bilişim teknolojilerini güvenli ve etkili kullanmaya yönelik

düzenlemeler ve siber güvenlik kuralları hakkında bilgi verilmeli, öğrenciler medyada yer alan

bilgilerin geçerliliğini ve güvenilirliğini sorgulamaları için teşvik edilmelidir. Bu öğrencilerin medya

okuryazarlığı yeterliğini edinmelerine yardımcı olacaktır.

Eleştirel Düşünme

Eleştirel düşünme; argüman geliştirme, argümanı kanıtlarla destekleme, mantıklı sonuçlar

çıkarma, problemleri çözmek için bilgiyi kullanabilme, genelleme yapma ve değerlendirme ile

ilişkilidir. Öğrencilerin düşünceleri destekleyen kanıt ve nedenleri belirlemelerine, gerçekler ve

9

iddialar arasındaki farklılığı ayırt etmelerine, ilgili ve ilgisiz bilgileri ayırt etmelerine, ön yargıları,

tutarsız yargıları ve bilişsel hataları belirlemelerine olanak sağlayan çalışmalara yer verilmelidir.

Yaratıcı Düşünme

Yaratıcı düşünme belirli bir durumla ilgili yeni fikirler geliştirme, uygulama, mevcut durumları

yeni bir gözle görme, alternatif açıklamaları belirleme ve yeni ilişkiler kurabilme ile ilişkilidir.

Öğrencilere tarihsel konular ve bunların günümüzle olan ilişkilerine ilişkin bilgileri edinmeleri, düzen-

lemeleri ve analiz ederek farklı yollarla sunmaları (afiş hazırlama, sunum hazırlama, broşür hazırlama,

rapor yazma, komposizyon yazma, proje oluşturma vb.) için fırsat sağlanmalıdır. Eleştirel ve yaratıcı

düşünme becerileri kavram oluşturma ile yakından ilişkilidir. Fikirleri, nesneleri ve olayları

karşılaştırma ve sınıflandırmayla ilgilidir. Kavram oluşturmayla ilişkili aktiviteler (grafik düzenleyiciler,

sözlük oluşturma, şemalar vb.) bu becerinin kullanılmasına ve geliştirilmesine yardımcı olacaktır.

Okuryazarlık

Öğrenciler tarihsel bilgileri, kavramları ve fikirleri nasıl araştıracaklarını, analiz edeceklerini,

sorgulayacaklarını, tartışabileceklerini ve ifade edebileceklerini öğrendiklerinde geliştirebileceklerdir.

Tarih derslerinde öğrenciler, çok sayıda bilgilendirici ve kurgusal metinle karşı karşıya kalırlar.

Bu metinler sıklıkla birincil ve ikincil kaynaklardan (belge, hatırat, argümanlar, zaman çizelgeleri,

grafik, fotoğraf, harita, grafik, tablo vb.) referanslar ve alıntılarla desteklenir. Öğrenciler okudukları

metinlerle dilin kullanımının duruma ve zamana göre çeşitlilik gösterdiğini fark eder, konuya özel ke-

limeleri, bakış açılarını, ilgili-ilgisiz bilgileri ayırt edebilir, neden-sonuç ilişkilerini, olay sıralamalarını,

kişi ve yer tanımlamalarını, karşılaştırmalı ilişkileri tespit edebilir, kendileri bilgilendirici metinler

oluşturabilirler. Ders kitaplarında yer alan konu anlatımları, okuma metinleri, alıntılar, haberler vb.

bilgilendirici metinleri sorgulamaya teşvik edecek sorular sorulması ve yönlendirmeler yapılması

öğrencilerin bu beceriyi geliştirmelerine olanak sağlayacaktır. Film, belgesel vb. izletilerek izlenen

içeriğin analizinin ve bunlara ilişkin komposizyon çalışmalarının yaptırılması öğrenmeyi kalıcı hale

getirecek ve okuryazarlık becerilerinin gelişmesine katkı sağlayacaktır. Tartışma etkinlikleri, eleştirel

düşünmenin yanı sıra iletişim becerisinin geliştirilmesinde etkilidir, öğrencilere iş birlikli çalışma,

heterojen gruplardan faydalanma, öğrendiklerini paylaşma imkanı sağlayacaktır.

Medya Okuryazarlığı

Gençlere yönelik yazılı, görsel ve elektronik kitle iletişim araçlarının çokluğu, öğrencilerin

medya metinlerini anlama, eleştirel olarak yorumlama ve oluşturma becerilerinin geliştirilmesini

önemli kılmaktadır. Öğrencilerin medya aracılığı ile güncel gelişmeleri takip ederken film, televizyon

dizileri, dergi, gazete, reklam, fotoğraf, sanat eserleri ve WEB sitelerindeki kaynakları ve bu

kaynaklardaki mesajları sorgulamalarını, kurgusal olayları gerçek olaylardan ayırt etmelerini

10

gerektiren etkinlik ve çalışmalara yer verilmesi medya okuryazarlığı becerisinin geliştirilmesine katkı

sağlayacaktır.

Finansal Okuryazarlık

Öğrencilerin; savaşlar öncesinde, sırasında ve sonrasında ekonomik faktörlerin ülkelerin

yapılanmasındaki etkilerini analiz etmelerine ve araştırmalarına, çeşitli ekonomik olaylara,

gelişmelere verdikleri tepkileri yorumlamalarına olanak sağlanması bu becerinin gelişmesine katkı

sağlayacaktır.

Uzamsal Beceriler

Öğrencilerin tablo, grafik, resim, fotoğraf, şema vb. sunum tarzlarını kavramaları, bunlarda

yer alan bilgileri analiz etmeleri ve yorumlamaları ile ilgilidir. Öğrencilerin bu tarz materyalleri

değerlendirmelerine ve okuduklarını tablo, grafik, şema vb. şekilerde sunmalarını gerektiren

çalışmalara yer verilmelidir.

DEĞERLER

Toplumsal kimliğin oluşması, toplumsal huzurun sağlanması, millî birlik ve beraberliğin

kurulması açısından toplumu oluşturan bireylerin topluma ait millî, manevi ve kültürel değerleri

benimsemeleri, özümsemeleri ve bunları tutum ve davranışa dönüştürerek eğitim, iş ve sosyal

hayattaki ilişkilere yansıtmaları kişisel ve profesyonel başarının yanı sıra sosyal dayanışma için gittikçe

artan bir öneme sahiptir. Bu bakımdan öğrencilerin kendi kültürel kimliklerini oluşturan temel

değerleri ve özellikleri tanımlamaları, gözlemlemeleri ve analiz etmeleri sağlanmalıdır. Sürekli

değişen, giderek çok kültürlü hale gelen dünyaya kendi kimliği ve kültürel mirasını koruyarak

katılabilen bireyler yetiştirmek öğretim programının hedefleri arasındadır. Sorumlu vatandaşlar

yetiştirmenin gereklerinin başında başta millî değerler olmak üzere evrensel ve demokratik değerlere

sahip bireyler yetiştirilmesi gelmektedir. Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi,

Türk kültürünün ve kurumlarının dayandığı ahlaki, sosyal, kültürel, estetik ve ekonomik değerlerin

yanı sıra farklı grup ve kültürlerin değerlerini tanıtmada da önemli bir yer tutmaktadır.

Değerler aktarılırken konu anlatımından ziyade öğrencinin akıl yürütme, sorgulama,

araştırma, yorum yapma, ilişkilendirme ve değerlendirme becerilerini kullanabileceği çalışmalara yer

verilmelidir. Öğrencilerin tarihsel olay ve olgularla ilgili ahlaki ikilemlerin yer aldığı metinleri

okumalarına, çıkarımda bulunmalarını sağlayan soruları cevaplamalarına, tartışmalarına, kendi görüş

ve düşüncelerini ifade etmelerine, bu ikilemlerin günümüze yansımalarını değerlendirmelerine olanak

sağlayan çalışmalar yapılmalıdır.

11

Öğrencilerin farklı toplumları ve kültürel grupları etkileyen gelişmeler ve olayları öğrenmeleri,

kültürel bağımlılığın doğasını, sebep ve sonuçlarını kavramaları ve farklı kültürler hakkında bilgi sahibi

olmaları tarihsel kavrayış ve empatiyi geliştirecektir. Öğrencilere tarihsel kaynaklarda yer alan kişi,

olaylar ve metinler aracılığı ile hem kendi değerlerinin hem de uluslararası değerlerin sezdirilmesi ve

bunlara yönelik çalışmalara yer verilmesi, öğrencilerin farklı kültürel bilgi, inanç ve uygulamaları

keşfetmelerini sağlayacaktır. Böylelikle kültürel çeşitliliğe saygı duymayı kolaylaştıracaktır. Kendini

başkalarının yerine koyabilmeyi gerektiren rol oynama, drama vb. etkinlikler ise hoşgörü, sevgi ve

empati kurma becerisini arttıracaktır. Değerler hakkında yapılan çalışmalar günlük hayattan bağımsız

olmamalıdır. Öğrencilere tarihsel olay, olgu ve kişiler aracılığıyla sezdirilen değerlerin günlük yaşama

yansımalarını değerlendirmeleri, kendi hayatlarından örnekler vermeleri için fırsat sağlanmalıdır.

Değerlerin aktarılmasında öğretmenin rol model olduğu öğrenme-öğretme süreci, olumlu his

ve deneyimleri uyandıracak, öğrencilerin kendilerini anlamalarına yardımcı olacak, açık fikirliliği ve

sorgulamayı destekleyecek, değerlerin keşfedilmesine ve özümsenmesine, öğrencilerin değerlere

ilişkin bilgilerini uygulamaya dönüştürebilmelerine olanak sağlayacak şekilde yapılandırılmalıdır.

Değerlerin aktarılması ve özümsenmesi süreci sadece sınıf ortamı ile sınırlı olmamalıdır.

İdareci, öğretmen, aile iş birliği ile okul ve aile ortamında değerlere ilişin farkındalık geliştirilmesine,

rehberlik servislerinin düzenleyeceği aile eğitimleri ile velilerin bu sürece aktif katılımının sağlanması

önemlidir.

Öğrenme-öğretme sürecinde kullanılacak öğretim materyallerinde kazanımlarla ilişkilendirme

yapılarak okuma parçalarına, özlü sözlere, bilim insanları ve tarihe mal olmuş kişilerin hayat

hikâyelerine, karakter özelliklerine, değerleri yansıtan özel tasarlanmış görsellere yer verilerek

öğrencilerin değerlere ilişkin farkındalık oluşturmaları sağlanmalıdır. Öğrencilerin bu materyalleri

sorgulamalarının sağlanması ahlaki muhakeme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olacaktır.

Değerlere ilişkin bilgilerini, tutum ve davranışa dönüştürmeleri ve yaşamlarının diğer alanlarına

aktarabilmeleri için öğrencilere düzenli ve yapıcı geri bildirimler verilerek motive edilmelidirler. Bu

ders ile öğrencilere kazandırılması hedeflenen değerler verilirken geniş bir bakış açısı benim-

senmelidir. Bu değerler öğrencilere aktarılırken kazanımların içerik boyutu ile ilişkilendirilerek

verilmelidir. Konudan kopuk bir şekilde verilen değerlerin özümsenmesi zor olacak, anlamlılığını ve

kalıcılığını yitirecektir.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI

Öğrenme-öğretme sürecinin ayrılmaz bir parçası olan ölçme ve değerlendirme sürekli,

otantik ve anlamlı olmalıdır. Öğrencilerin bilgi, beceri ve tutumları edinip edinmediklerini ve ne

12

oranda edindiklerini farklı zamanlarda, farklı bağlamlarda ve farklı yollarla gözlemlemlemeye olanak

sağlamalıdır. Eski ve yeni bilgilerin birleştirilmesini, diğer disiplinlerle ve günlük yaşamla ilişkilendirme

yapılmasını gerektirmelidir. Gelişimsel ve kültürel olarak uygun olmalıdır. Sadece ham bilginin değil,

sürecin, tutum ve değerlerin değerlendirilmesine de olanak sağlamalıdır. Öğrencileri üst düzey bilişsel

becerileri kullanmaya teşvik edici olmalı, öğrencilerin kendi sınırlarını zorlamaları için motive

etmelidir.

Öğrenme-öğretme sürecinde kullanılacak ölçme araçları ve değerlendirme yaklaşımları

öğretim programı kazanımlarının temsil ettiği bilişsel düzey ve kullanılma amacı ile tutarlı olmalıdır.

Bilişsel becerilerin ölçülmesinde kullanılacak yazılı sınavlarda; yorum yapma, eleştirel düşünme, yaz-

ma, kanıt ve bilgiyi değerlendirme, akıl yürütme, yargıda bulunma, sorgulama becerilerinin

yordanmasına olanak sağlayacak şekilde yapılandırılmış çoktan seçmeli ve açık uçlu kısa cevaplı, uzun

cevaplı) madde türlerine yer verilmelidir. Yazılı sınavlar yapılandırılırken bir öncüle {konuyla ilgili

okuma metinlerinden alıntılar, örnek olaylar, analojiler, gerçek yaşam durumlarına ilişkin gazete ve

dergi haberleri, görseller (karikatür, fotoğraf, resim vb.), grafik düzenleyiciler (kavram haritaları,

şema, zihin haritaları), tablo ve grafikler} bağlı, öğrencilerin çıkarımda bulunma, eleştirel düşünme,

analiz etme, görsel okuma, okuduğunu anlama ve uzamsal becerilerinin yordanmasına olanak

sağlayacak maddelere yer verilmelidir. Hazırlanan sorular sadece konu ya da kelime bilgisinin değil,

becerilerin yordanmasına yönelik olmalıdır.

Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor becerilerin değerlendirilmesinde bireysel veya grup çalışması

şeklinde düzenlenmiş performans çalışmaları ve projelerden yararlanılabilir. Bunlar yapılandırılırken

verilen görevlerin, gerçek yaşam durumlarıyla ve diğer disiplinlerle ilişkilendirme yapılmasına,

öğrencilerin daha üst öğrenim kurumlarında ve sonraki yaşantılarında kullanabilecekleri yazılı ve sözlü

iletişim, araştırma yapma, sunum yapma, rapor hazırlama, kaynak kullanma gibi becerilerini

geliştirmeye teşvik edici olmasına dikkat edilmelidir. Duyuşsal ve psikomotor becerilerin

değerlendirilmesinde ise dereceli puanlama anahtarı ve derecelendirme ölçeği şeklinde tasarlanmış

gözlem formlarından yararlanılabilir. Bu formlarda öğrencilerin derse katılım, sorumluluk, takım

çalışması, iletişim gibi tutum ve sosyal yeterliklere ilişkin ölçütlere yer verilmelidir.

Değerlendirme sonrasında öğrencilere verilen sürekli, zamanında ve yapıcı geri bildirimler

kendi performanslarının, güçlü ve zayıf yanlarının ve öğrenmelerinin farkına varmalarını ve

geliştirmek için çaba sarf etmelerini sağlayacaktır. Öğretim Programı uygulanırken aşağıda yer alan

hususlar göz önünde bulundurulmalıdır.

13

UYGULAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

1. Bilgi, beceri, kavram öğretimi ve dersin devamlılığı ile öğrencinin hazır bulunuşluk

düzeyinin dikkate alınması açısından 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi

Öğretim Programı ile 9 ve 11. sınıf Tarih Dersi Öğretim Programları incelenmelidir.

2. Birinci ünitenin kazanımlarına geçilmeden önce Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve

Atatürkçülük dersinin önemi ve amacı üzerinde durulmalıdır.

3. 9. sınıf Tarih Dersi “Tarih ve Tarih Okuryazarlığı” ünitesinde yer alan kazanımlar tarih

metodolojisi ile ilgilidir. Öğrencilerin bu ünitede kazandığı bilgi ve becerileri, Türkiye Cumhuriyeti

İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde de kullanmaları sağlanmalıdır.

4. Tarih biliminin diğer bilimlerle ilişkisi ilgili ünitelerde vurgulanmalıdır.

5. Ünite kazanımlarının sıralanışında genel olarak kronoloji esas alınmıştır. Ünite içeriği

sebep-sonuç ilişkisine dayalı kronolojik sıralama, bütüncül bakış açısı, değişim ve süreklilik ile tarihî

algıyı verebilecek şekilde düzenlenmiştir. Bu bakımdan kazanımların sıralamasında değişiklik

yapılmamalıdır.

6. Ders işlenişlerinde ve uygulamalarda medeniyetlerin ve kültürlerin oluşumunda kadın ve

erkeğin katkısına ve tarihin öznesinin “insan” olduğuna dikkat edilmelidir.

7. Öğrencilerin tarihî olayları eş zamanlı olarak (senkronik) algılamalarını sağlamak amacıyla

harita, tarih şeridi vb. materyallerden yararlanılmalıdır.

8. Ders işlenişinde ve uygulamalar planlanırken inceleme gezilerine önem verilmelidir.

Kurtuluş Müzesi, Cumhuriyet Müzesi, Devlet Mezarlığı Müzesi, Atatürk evleri, Savaş meydanları, anıt

heykeller, Anıtkabir vb. yerlere gerçek ve sanal ortamda geziler düzenlenebilir. Bu gezilerin her

aşaması planlanmalı, çalışma kâğıtları hazırlanmalı ve değerlendirilmelidir.

9. Önemli tarihsel sorunlar genellikle değer yüklü olduğu için, alınan sosyal önlemlere ahlaki

değerlerin etkisini düşünmek için fırsatlar yaratır. Geçmişteki iyi uygulamaların (darüşşifa, darülaceze,

vakıflar vb.) arkasındaki ahlaki düşünce öğrencilere sezdirilmelidir.

10. Tarihsel araştırma yöntemini içeren uygulamalar yapılırken imkânlar doğrultusunda

kütüphane, Genel Ağ vb. kaynaklardan yararlanma konusunda öğrenci yönlendirilmelidir.

11. Metinlerde verilen bilgileri açıklamak, görsel hâle getirmek ve somutlaştırmak amacıyla

tarih haritalarında sunulan veriler, çeşitli grafiklerde verilen görsel, matematiksel bilgiler ve tarihsel

fotoğraflar, siyasi karikatürler, temsili resimler ve mimari çizimler gibi farklı görsel materyaller

üzerinde çalışmak tarihsel metinleri kavramayı kolaylaştıracaktır. Uygulamalarda kullanılacak metin

ve görsel materyaller (resim, fotoğraf, karikatür, afiş, gazete, dergi, film, belgesel vb.) öğrenci

seviyesine uygun ve pedagojik olmalıdır.

14

12. Biyografi çalışması yapılacak uygulamalar; biyografisi incelenen kişinin eğitimi,eserleri,

faaliyetleri ve bu faaliyetlerin döneme etkisi ile yaşadığı dönemin siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik

özellikleri vb. konulara değinilmelidir. Biyografi çalışmalarında dönemin fikir, sanat, spor, müzik,

edebiyat vb. alanlarında öne çıkan şahsiyetlerine de yer verilmelidir.

13. Film izlenmesi uygulamalarında; ders saatleri göz önünde bulundurulmalı, kazanımın

içeriğine uygun filmin belli bölümleri ders işlenirken kullanılmalıdır.

14. Millî Mücadele ve sonrasındaki dönemler için yerel tarih ile ilgili araştırma görevleri

vererek öğrencilerin yerel tarihi ve yakın geçmişi ulusal tarih ile ilişkilendirmesi sağlanmalı, bu yolla

millî bilinç ve tarih duyarlılığı oluşturmaya çalışılmalıdır.

15. Dersin işlenişinde ve uygulamalarda görsel iletişim araçlarına yer verilmeli; slayt,

bilgisayar, televizyon, etkileşimli tahta, Genel Ağ, EBA vb. etkin olarak kullanılmalıdır. Kazanımlarla

ilgili belgesellerden, filmlerden vb. yararlanılmalıdır. Teknolojik araç ve gereçler kullanılırken gizlilik,

bütünlük ve erişilebilirlik göz önüne alınmalı ve Genel Ağın güvenli kullanımı konusunda gerekli

uyarılar yapılmalı ve tedbirler alınmalıdır. Casus yazılımlar veya kimlik bilgilerinin çalınması ve

kullanılmaya çalışılması gibi risklerle karşı karşıya kalmamak için güncel antivirüs yazılımı kullanma,

kişisel güvenlik duvarı kullanımı, işletim sistemleri güncellemeleri gibi güvenlik yazılımları kullanılarak

güvenlik önlemleri alınmalıdır. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen dijital kaynakların kullanımı

ile ilgili kurallara uyulmalıdır. Dijital kaynakların, özellikle Genel Ağdan indirilerek kullanılan materyal-

lerin kullanımında intihal yapılmamalı, etik kurallara, telif haklarına riayet edilmelidir. Öğrencilerin

buna riayet etmesi sağlanmalıdır.

16. Öğretim materyali hazırlama ve derse hazırlıklı gelmenin öğretmenin asli görevleri

arasında olduğu unutulmamalıdır. Öğretmenler, tarih dersi ile ilgili bilgi, beceri, değer ve tutumları

öğrencilerine kazandırırken sadece ders kitaplarına bağlı kalmamalıdırlar. Sınıf düzeyi, öğrencilerin

ilgi, hazır bulunuşluk düzeyleri, öğrenme stilleri gibi unsurları göz önünde bulundurarak kazanımlarla

tutarlı olacak şekilde öğretim materyalleri (bilgi notu, sunum, etkinlik, çalışma kağıtları, proje, okuma

parçaları vb.) yapılandırmalı ve kullanmalıdırlar. Öğretim materyalleri hazırlanırken zümre öğret-

menleri ve diğer disiplinlerin öğretmenleriyle iş birliği yapılmalıdır.

15

Ders Kitabı Yazımında Dikkat Edilecek Hususlar

1. Devletimizin temellerini oluşturan Türk devletleri ve yöneticileri hakkında karalayıcı,

küçümseyici, öznel değerlendirme ve ifadelerden kaçınılmalıdır.

2. Ders kitabında öğrencinin konu ile ilgili, ilgisini çekecek kısa tarih bilgilerine, dünyada eş

zamanlı olarak yaşanan olaylara, tarihsel figürlerin biyografilerine bilgi notu şeklinde yer verilmelidir.

Bilgi notları ilgili konunun içerisinde kronolojiye uygun olarak verilmelidir. Konu anlatımında bilgi

notlarına ilişkin yönlendirmeler yapılmalıdır.

3. Öğretmen ve öğrenciyi yönlendirecek kamuya ait Genel Ağ sitelerinin adresleri ve içerikleri

belirtilmelidir.

4. Kitap yazılırken alanın temel kaynakları kullanılmalı, alana ilişkin terimler ve bilgiler doğru

ve yerinde belirtilmeli ve güncel gelişmeler kitaba yansıtılmalıdır. Kanıt kullanılırken birinci elden

kaynaklar esas alınmalıdır.

5. Kitap yazımında dönemine uygun tarihî kavramlar kullanılmalı, genel anlatım ise sade ve

anlaşılır olmalı, kurgu metinler oluşturulurken anakronizme düşülmemelidir.

6. Anlatılan konular güvenilir kaynaklardan alınan görsellerle desteklenmeli, görsellerin

içerikle uyumlu olmasına, kaynağının belirtilmesine, basit çizimlerden kaçınılmasına, yüksek

çözünürlüklü olmasına dikkat edilmeli, ana metni ve bilgiyi gölgeleyecek aşırı kullanımdan

kaçınılmalıdır.

7. Ünite sonunda ünitede işlenen temel kavramlar ve konu özetinin yer aldığı bir bölüm

oluşturulmalıdır.

8. Kullanılacak metin ve görsel malzemeler (belge, vesîka, resim, fotoğraf, karikatür, gazete,

dergi vb.) öğrenci seviyesine uygun anlaşılır ve pedagojik olmalıdır.

9. Öğretim programında, kazanım ve açıklamaları ile doğrudan ve dolaylı ilişki kurulabilecek

millî, manevi, evrensel değerlere ve örnek konu başlıklarına yer verilmiştir. Ders kitaplarında bu

değerler ve örnek konu başlıklarına öğrencilerin dikkatini çekmek, öğrencilerin değerlere ilişkin

farkındalıklarını arttırmak amacıyla okuma parçaları, anekdotlar, örnek şahsiyetlere ait özlü sözler vb.

metinlere, bunları tutuma dönüştürmelerine katkı sağlayacak etkinlik ve araştırma çalışmalarına yer

verilmesi önemlidir. Kazanımların içerik boyutundan kopuk olmamak kaydıyla farklı değer ve bu

değerlerle ilişkili konu başlıklarına da yer verilebilir.

16

Ünite, Kazanım Sayısı ve Süre Tablosu

Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı’nda yer alan

üniteler, kazanım sayıları ve kazanımların işlenişine ayrılacak ortalama süre aşağıda belirtilmiştir.

Ünite No.

Ünite Adı Kazanım Sayısı

Süre/ Ders saati

Oran (%)

1 20. Yüzyılın Başlarında Osmanlı Devleti ve Mustafa Kemal 3 8 11

2 Millî Mücadele’nin Hazırlık Dönemi 4 12 17

3 İstiklal Harbi’nde Cepheler 7 10 14

4 Türk Inkılabı 12 13 19

5 Atatürkçülük ve Atatürk İlkeleri 7 7 10

6 Atatürk Dönemi Türk Dış Poli tikası 3 4 5

7 Atatürk’ün Ölümü ve 1950’Ye Kadar Türkiye 3 5 7

8 1950-2016 Yılları Arasında Türkiye 5 13 17

TOPLAM 42 72 100

PROGRAMIN YAPISI

Ünite temelli yaklaşımla hazırlanan Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi Dersi Öğretim

Programı’nın yapısı ve yapıya ilişkin açıklamalar şematik olarak sunulmuştur.

Ünite Adı

Ünite No.

Kazanım No.

Kazanım Öğrencilerin ünitenin işlenişi sonrasında ulaşmaları hedeflenen bilgi ve beceri düzeyini ifade eden öğrenme çıktısıdır.

Kazanım Açıklaması Kazanımın içerik boyutuna ilişkin konu sınırlılıklarını, kazanımların işlenişi sırasında dikkat edilmesi gereken hususları, etkinlik ve işleniş sırasında kullanılabilecek yöntem ve uygulamalara ilişkin açıklamalardır.

Değerler Ünite işlenirken parantez içinde belirtilen kazanımlarla ilişkilendirilerek öğrencilerde farkındalık oluşturulması amaçlanan değerlerdir. Ünitenin işlenişi sürecinde konularla ve kazanımlarla ilişkilendirilerek farklı değerlere de yer verilebilir.

Öğretim Materyalleri Ünitenin işlenişi sürecinde kullanılacak öğretim materyalleri ve bilişim teknolojileri araç ve yöntemlerine ilişkin açıklamalardır. Bu materyaller işleniş sırasında öğretmen tarafından hazırlanacak ya da belirlenecek yöntem ve uygulamalarla çeşitlendirilebilir.

Kavramlar ve Terimler

Ünite Açıklaması

17

1. ÜNİTE

20. YÜZYILIN BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ VE MUSTAFA KEMAL


Bu ünitede Mustafa Kemal’in fikir hayatının oluşumu, 20. yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti’nin du-

rumu ve I. Dünya Savaşı konularına yer verilmiştir.


Meşrutiyet, inkılap, ihtilal, tehcir, itilaf, ittifak

Kazanımlar ve Açıklamaları

1.1. II. Meşrutiyetten I. Dünya Savaşı’na kadar Osmanlı Devleti’nde meydana gelen gelişmeleri siyasi,

sosyal, ekonomik ve kültürel açıdan değerlendirir.

a) II. Meşrutiyet’in ilanı, 31 Mart Olayı, Trablusgarp Savaşı ve Balkan Savaşları’nın sebep ve

sonuçları üzerinde durulur.

b) II. Meşrutiyet döneminde çok partili siyasi hayatın başladığı vurgulanır.

c)1913 Bâb-ı Âli Baskını ile gerçekleştirilen askerî darbenin Osmanlının son dönemindeki rolü

üzerinde durulur. Modern Türk siyasi tarihinin ilk kanlı darbesi, darbelerin miladı gibi isimlerle

anılan Bâb-ı Âli Baskını, Türkiye Cumhuriyeti'nde de süren bir darbe geleneğinin başlangıcı olarak

kabul edildiği vurgulanır.

c) Balkan Savaşları’nın Osmanlı toplum yapısına etkilerine değinilir.

ç) Osmanlı Devleti’nin dağılmasını önlemeye yönelik fikir akımlarının karşılaştırılması sağlanır.

d) Duyunuumumiye’den hareketle Osmanlı Devleti’nin son dönemlerindeki mali yapısına değinilir.

e) Öğrencilerin II. Meşrutiyetten I. Dünya Savaşı’na kadar Osmanlı Devleti’nde meydana gelen

değişmelerin sebep ve sonuçlarını belirttikleri sebep-sonuç diyagramı ve/veya tarih şeridi

hazırlamaları sağlanır.

1.2. Mustafa Kemal’in aldığı eğitimin ve askerî görevlerin fikir hayatının oluşmasına etkilerini açıklar.

a) Mustafa Kemal’in ailesinin, doğduğu şehrin, okuduğu okulların, Fransız İhtilali ile ortaya çıkan

fikirlerin, okuduğu yazarların ve düşünürlerin yaşadığı şehirlerin onun eğitim ve fikir hayatına

etkileri üzerinde durulur.

b) Mustafa Kemal’in 5. ve 3. Ordularda aldığı vazifelere değinilir.

1.3. I. Dünya Savaşı sürecinde Osmanlı Devleti’nin durumunu siyasi askerî ve sosyal açıdan değerlendirir.

a) I. Dünya Savaşı’nın sebepleri ve Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesinin gerekçeleri üzerinde durulur.

b) Osmanlı Devleti’nin savaştığı cepheler haritalar üzerinden ele alınır.

c)Çanakkale cephesi ve Sarıkamış Harekâtı’nın önemi üzerinde durulur.

18

ç) Gizli antlaşmalara yer verilir. Ayrıca Syces-Picot ve Mc Mahon Antlaşmaları ve bunların

günümüze yansımalarına değinilir.

d) 1915 olayları ile Ermeni Tehciri’ne ilişkin kanıtlara yer verilerek bu olayların günümüze

yansımalarına ilişkin çıkarımda bulunulması sağlanır.

e) Kut’ül Amare ve Medine Müdafaası’nın önemi vurgulanır.

f) Öğrencilerinin Çanakkale Cephesi’nde şehit olmasından dolayı mezun veremeyen okullara

değinilir. Mustafa Kemal’in Çanakkale Cephesi’ndeki rolüne değinilirken bu cephede etkin görev

alan diğer komutanlar da tanıtılır.

g) Savaş Anadolu’sunda halkın durumu, yaşanan sıkıntılar, kıtlık ve hastalıklar, ailelerin yaşadığı

dramlar, askere giden gençlere yönelik ağıt ve türküler üzerinde durulur. Konu ile ilgili belgesel

ve filmler izletilir.

Değerler

Vatanseverlik (kzm. 1.3), fedakarlık (kzm. 1.3), sorumluluk (kzm. 1.3), onurluluk (kzm.1.3), dayanışma

(kzm.1.3), ülke sevgisi, kahramanlık (kzm.1.3)

Öğretim Materyalleri

a) Harita: kzm. 1.3 (Osmanlı Devleti’nin savaştığı cepheler)

b) Döneme ait kanıtlar (belgeler, gazete ve dergi haberi, hatırat vb.): kzm.1.3 (Ermeni Tehciri)

c) wise mapping, bubble.us veya mind 42: kzm.1.2 (sebep-sonuç diyagramı)

d) Belgesel ve filmler: kzm.1.1, kzm.1.3

2. ÜNİTE

MİLLÎ MÜCADELE’NİN HAZIRLIK DÖNEMİ


Bu ünitede öğrencilerin Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanması sonrasında yurdun işgali

karşısında Türk milletinin Mustafa Kemal’in öncülüğünde birlik ve beraberlik içinde teşkilatlanması ve

Sevr Antlaşması’nın uygulanamayacağını dünyaya ilan ettiğini kavramaları amaçlanmaktadır.

Kuvâyımillîye, Misakımillî, genelge, kongre, istiklal mahkemeleri

Kazanım ve Açıklamaları

2.1. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasından Kuvayımillîye hareketinin başlamasına kadar

olan süreçteki gelişmeleri açıklar.

a) Mondros Ateşkes Antlaşması ve bu Antlaşmanın uygulanması üzerinde durulur.


19

b) Mondros Ateşkes Antlaşması’na karşı İstanbul Hükümeti’nin, Mustafa Kemal’in ve halkın

tutum ve tepkisi üzerinde durulur.

c) Paris Barış Konferansı’na değinilir.

ç) İtilaf Devletleri’yle İttifak Devletleri’nin imzaladığı barış anlaşmalarının genel esasları verilir.

d) İtilaf Devletleri’nin işgal ve uygulamalarıyla Wilson İlkeleri arasındaki çelişkiye değinilir.

e) Mustafa Kemal’in kişilik özellikleri ve özlü sözlerine yer verilir.

2.2. Kuvâyımillîye hareketinin oluşumundan TBMM’nin açılışına kadar olan süreçte meydana gelen

gelişmeleri açıklar.

a) İzmir’in işgali ve işgale tepki olarak meydana gelen gelişmelere değinilir.

b) Millî cemiyetler ve millî varlığa düşman cemiyetler üzerinde durulur.

c) Millî Mücadele sürecinde Pontus Meselesi üzerinde durulur.

ç) Mustafa Kemal’in İstanbul’daki faaliyetleri ve Samsun’a çıkışının gerekçeleri vurgulanır.

d) Havza ve Amasya genelgelerinin, yerel kongrelerin, Erzurum ve Sivas kongrelerinin, millî

hâkimiyet ve millî birliğin sağlanması açısından önemi vurgulanır.

e) Amiral Bristol ve General Harbord raporları üzerinden işgallerin haksızlığına değinilir.

f) Kadınların Millî Mücadele sürecine katkıları ele alınır.

g) Amasya Görüşmeleri’ne değinilir.

h) Misakımillî kararları ve önemi üzerinde durulur.

ı) Öğrencilerin, bireysel ya da grup olarak, Millî Mücadele’ye katkı sağlayan kişiler hakkında

araştırma yapmaları, topladıkları bilgilerden yararlanarak bu kişileri kısaca tanıtan poster

hazırlamaları ve sunmaları sağlanır.

2.3. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılış sürecini ve sonrasında meydana gelen olayları açıklar.

a) TBMM’nin açılış gerekçeleri vurgulanır.

b) I. TBMM’de aktif görev yapmış farklı görüşlere sahip milletvekillerinin, aynı amaç

doğrultusunda bir araya geldikleri vurgulanır.

c) I. TBMM’nin genel özelliklerine değinilir.

c) TBMM’ye karşı ayaklanmalar ve ayaklanmaların bastırılması için alınan tedbirlere değinilir.

ç) İstiklal Mahkemeleri’nin kuruluş gerekçeleri, işleyişi ve bu mahkemelere getirilen eleştirilere

farklı kaynak ve görüşlerden alıntılar yapılarak yer verilir.

d) Anadolu Ajansı’nın kurulmasına ve diğer basın faaliyetlerine değinilir.

20

2.4. Sevr Antlaşması’nı Millî Mücadele sürecine etkileri açısından değerlendirir.

a ) Sevr Antlaşması’nın amacı ve önemi üzerinde durulur.

b) Sevr Antlaşması’nın Millî Mücadelenin başlamasına etki eden maddeleri üzerinde durulur.

c) Sevr Antlaşması’na karşı İstanbul Hükûmeti’nin, Mustafa Kemal’in ve Türk milletinin tutumu

üzerinde durulur.

ç) Sevr Antlaşması’nı diğer ittifak devletleri ile imzalanan barış anlaşmaları ile karşılaştırması sağlanır.

Değerler

Vatanseverlik (kzm.2.1), kararlılık (kzm.2.1), ileri görüşlülük (kzm.2.1), azim (kzm. 2.1), duyarlılık (kzm.

2.2), eşitlik (kzm.2.2), cesaret (kzm.2.2), dayanışma (kzm.2.3), millî birlik ve beraberlik (kzm.2.3)

Öğretim Materyalleri

a) Haritalar: kzm.2.1, kzm. 2.1 (Mondros Ateşkes Antlaşması’nın uygulanmasına ilişkin harita),

kzm.2.4, kzm.2.5

b) Döneme ait kanıtlar (belge, gazete, dergi, hatırat vb.): kzm.2.1, kzm.2.2, kzm.2.3, kzm.2.4

c) Belgesel ve film: kzm.2.4

d) Google slayt (işbirlikli) veya powerpoint: kzm.2.2

3. ÜNİTE İSTİKLAL HARBİ’NDE CEPHELER


Bu ünitede İstiklal Harbi’nde Türk milletinin düşmana karşı verdiği onurlu mücadele sonucu

vatanını düşman işgalinden kurtarması, askerî zaferin ardından siyasi zafer ile Türkiye’nin

bağımsızlığını İtilaf Devletleri’ne kabul ettirmesi konularına yer verilecektir.

Kavramlar ve Terimler Tekalifimillîye Emirleri, İstiklal Harbi, Millî Mücadele, Meydan Muharebesi, İstiklal Marşı,

Teşkilatıesasiye Kanunu


3.1. Doğu ve Güney cephelerinde verilen mücadelelerin ülkemizin bağımsızlık sürecine katkısını

değerlendirir.

Doğu ve Güney Cepheleri ve bu cephelerde Türk milletinin elde ettiği askerî başarıların ulusal ve

uluslararası sonuçları üzerinde durulur.

3.2. Düzenli ordunun kurulmasından Sakarya Meydan Muharebesi’ne kadar Batı Cephesinde

meydana gelen olayları ülkemizin bağımsızlık sürecine katkıları açısından değerlendirir.

a) Düzenli ordunun kurulmasının sebepleri üzerinde durulur.

21

b) Batı cephesinde elde edilen askerî başarıların uluslararası siyasi etkileri kronolojiye uygun

olarak işlenir.

c) Teşkilatıesasiye Kanunu’na (1921 Anayasası) değinilir.

ç) Mehmet Akif Ersoy’un Millî Mücadele’deki yeri, İstiklal Marşı’nın kabulü ve önemi üzerinde durulur.

d) Maarif Kongresi’nin düzenlenmesinin önemi vurgulanır.

3.3. Millî Mücadele’nin iç ve dış ekonomik kaynaklarını açıklar.

a) Tekalifimillîye Emirleri üzerinde durulur.

b) İstiklal Harbi sürecinde dış ülkelerden gelen yardımlara değinilir.

3.4. Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz ’un Millî Mücadele’deki önemini açıklar.

a) Mustafa Kemal’in Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz’un kazanılmasındaki rolü

vurgulanır.

b) Millî Mücadele’nin sömürge altında yaşayan milletlere ilham kaynağı olduğu vurgulanır.

3.5. Millî Mücadele sonucunda kazanılan diplomatik başarıları açıklar.

a) Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın önemi vurgulanır.

b) Lozan Konferansı’na davet sürecinde saltanatın kaldırılmasına ve bunun siyasi gerekçesine

kısaca değinilir.

c) Türkiye’nin bağımsız bir devlet olarak tanınmasında Lozan Barış Antlaşması’nın önemi vurgulanır.

ç) Lozan Barış Antlaşması’nın maddeleri ile Sevr Antlaşması’nın maddelerinin karşılaştırılması sağlanır.

d) Devletlerarası ilişkilerde askerî başarı kadar diplomatik başarının da önemi üzerinde durulur.

3.6. Türk kadınının Kurtuluş Savaşı’na katkılarını açıklar.

Halide Onbaşı, Nezahat Onbaşı, Şerife Bacı, Fatma Seher Erden, Halime Çavuş, Hafız Selman

İzbeli, Gördesli Makbule, Çete Emir Ayşe, Tayyar Rahmiye’nin Kurtuluş Savaşı’na katkılarına ve

bu kahramanlarla ilgili anekdotlara yer verilir.

3.7. Kurtuluş Savaşı’nın gerçekleşmesinde önemli rol oynayanları açıklar.

Kazım Karabekir, Fevzi Çakmak, İsmet İnönü, Rauf Orbay, Fahrettin Altay, Cevat Çobanlı ,Cafer

Tayyar Eğilmez, Ali Fuat Cebesoy, Şahin Bey, Sütçü İmam vb. asker ve sivil kahramanlarla ilgili

anekdotlara yer verilir.

Değerler

22

Vatanseverlik (kzm. 3.1, 3.2), dayanışma (kzm.3.3), fedakarlık (kzm.3.2, 3.3-Tekalifimillîye kararları ile

ilişkilendirilecektir-), bağımsızlık (kzm. 3.1, 3.2, 3.5), onur (kzm.3.2), sorumluluk (kzm.3.3-ülkeye karşı

sorumluluk), sevgi (kzm.3.2-ülke ve bayrak sevgisi)

Öğretim Materyalleri ve Bilişim Teknolojileri

a) Belge, gazete, dergi, hatırat vb.: kzm.3.1, 3.2, 3.4

b) Belgesel ve film: kzm.3.4

c) Haritalar: kzm.3.5

4. ÜNİTE

TÜRK İNKILABI


Bu ünitede saltanattan millî egemenliğe geçiş, Ankara’nın başkent oluşu, cumhuriyetin ilanı,

laikliğin güçlendirilmesi, çok partili hayata geçiş denemeleri, hukuk, eğitim, sosyal hayat, ekonomi,

sağlık, kadın hakları, kültür ve sanat alanında gerçekleştirilen inkılaplara yer verilecektir.


Hilafet, Takririsükun Kanunu, medeni kanun, inkılap, kabotaj, millî egemenlik, millî kimlik, millî kültür,

çağdaşlaşma, muasırlaşma, tevhiditedrisat, misakıiktisat

Kazanım ve Açıklamalar

4.1. Saltanatın kaldırılmasını millî egemenlik açısından değerlendirir.

a) Saltanatın kaldırılma gerekçelerine değinilir.

b) Millî egemenliğin önemi üzerinde durulur.

4.2. Ankara’nın başkent oluşunun gerekçelerini açıklar.

4.3. Cumhuriyetin ilanının Türkiye’de demokrasinin gelişimine etkisini açıklar.

a) Mustafa Kemal’in cumhurbaşkanı seçilmesi vurgulanır.

b) Cumhuriyetin ilanı sürecine ilişkin kanıtlardan alıntılara yer verilir.

4.4. 3 Mart 1924 tarihinde kabul edilen kanunların siyasi ve sosyal hayata etkisini açıklar.

Halifeliğin kaldırılması ile bunun yurt içi ve yurt dışındaki yansımaları vurgulanır.

4.5. Cumhuriyetin ilk yıllarında çok partili hayata geçiş denemeleri sürecinde meydana gelen

gelişmeleri demokratikleşme çabaları açısından değerlendirir.

23

a) Çok partili hayata geçiş denemeleriyle ilgili farklı görüşlerin yer aldığı metinler üzerinden

konunun tartışılması sağlanır.

b) Atatürk’ün çok partili siyas hayata verdiği önem vurgulanır.

c) Şeyh Sait İsyanı, Mustafa Kemal’e suikast girişimi ve Kubilay Olayı’nın siyasi sebep ve sonuçları

ve meydana getirdiği değişim farklı kaynak ve yaklaşımlardan alıntılar kullanılarak vurgulanır.

4.6. Hukuk alanında yapılan düzenlemelerin siyasi ve sosyal etkilerini açıklar.

a) 1924 Anayasası üzerinde durulur.

b) Medeni Kanun’un kabulüne ilişkin gerekçelere vurgu yapılır.

c) Medeni Kanun’un Türk aile yapısı ve kadının toplumdaki yerinde meydana getirdiği değişimin

tartışılması sağlanır.

4.7. Eğitim alanında yapılan düzenlemeleri millî kimlik oluşturma ve çağdaşlaşma açısından

değerlendirir.

a) Tevhiditedrisat Kanunu üzerinde durulur.

b) Harf İnkılabı, millet mekteplerinin açılması ve üniversite reformu istatistiki verilerden

yararlanılarak açıklanır.

c) Atatürk’ün millî kültür, millî kimlik oluşturmak amacıyla öncülük ettiği dil ve tarih çalışmalarına

yer verilir.

ç) Millî kimliğin korunmasının önemi üzerinde durulur.

4.8. Sosyal hayatın düzenlenmesi amacıyla gerçekleştirilen inkılapları toplumun çağdaşlaşması

açısından değerlendirir.

a) Şapka Kanunu’nun kabulü ve kılık kıyafet inkılabı, tekke-zaviyelerin kapatılması, miladi takvimin

kabulü, uluslararası saat uygulamasının kabulü, ölçü ve tartıların değişmesi üzerinde durulur.

b) Soyadı Kanunu’nun kabulünün gerekçeleri ve Mustafa Kemal’e “Atatürk” soyadı verilmesi

üzerinde durulur.

c) 1927-1935 nüfus sayım sonuçları çerçevesinde cumhuriyetin ilk yıllarında izlenen nüfus

politikasının gerekçelerine değinilir.

4.9. Ekonomi alanında yapılan çalışmaların millî ekonomiye katkısını değerlendirir.

a) İzmir İktisat Kongresi ve bu kongrede alınan kararlar millî iktisat anlayışının oluşturulması

çerçevesinde ele alınır. Millî egemenliğin önemi vurgulanır.

24

b) Kabotaj Kanunu; bağımsızlık ve egemenlik hakları ile Türk denizciliğinde meydana getirdiği

gelişmeler açısından ele alınır.

c) Tarım, sanayi, ticaret ve ulaşım alanlarında yapılan çalışmalara değinilir.

ç) Atatürk Orman Çiftliği örneğinden yola çıkarak Atatürk’ün modern tarımın gelişimine ve çevre

bilincine verdiği önem vurgulanır.

d) Atatürk dönemindeki ekonomik kalkınma üzerinde durulur.

e) Ülkelerin ekonomik kalkınmasında sermayenin ve finans bilincinin önemi vurgulanır.

4.10. Sağlık alanında yapılan çalışmaları açıklar.

Kızılay ve Yeşilay’ın önemine ve salgın hastalıklarla mücadeleye değinilir.

4.11. Türk kadınına sağlanan hakları çağdaşlaşma açısından değerlendirir.

a) Cumhuriyet döneminde Türk kadınına sağlanan siyasi haklar ile diğer ülkelerin kadınlara

sağladığı hakların karşılaştırılması sağlanır.

b) Toplumsal cinsiyet rolleri (kadın-erkek eşitliği) üzerindeki değişime vurgu yapılır.

c) Cumhuriyetin ilk yıllarında siyasi ve mesleki alanda öncü kabul edilen kadınlara örnekler verilir.

4.12. Atatürk Döneminde kültür, sanat, mimari ve spor alanında yapılan çalışmalara örnekler verir.

a) Cumhuriyetin ilk yıllarında mimarlık ve şehir planlaması alanında yapılan çalışmalara değinilir.

b) Atatürk’ün resim sanatı, müzik ve spora verdiği öneme değinilir.

Değerler

Demokrasi (kzm.4.3), saygı (kzm.4.3), bağlılık (kzm.4.7-aile birliği), eşitlik (kzm.4.7, 4.12), sevgi

(kzm.4.9 -doğa sevgisi), iktisat, kanaat ve şükür (kzm.4.10), estetik duyarlılık (kzm.4.13)


a) Kanıtlar (belge, meclis tutanakları, Nutuk, gazete, dergi, hatırat vb.): kzm 4.3, 4.4, 4.6

b) Tablo, grafik, istatistik: kzm 4.9/e,

c) Harita: kzm.4.2

ç) Belgesel ve film: kzm.4.13

5. ÜNİTE

ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK İLKELERİ


Bu ünitede Türk milletinin çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmasını gerçekleştirmeyi amaçlayan

Atatürk ilkelerine yer verilmiştir.

Kavramlar ve terimler

Laiklik, cumhuriyet, millîyetçilik, halkçılık, inkılapçılık, jeopolitik, vicdan hürriyeti

25


5.1. Atatürk ilke ve inkılaplarının dayandığı esasların önemini açıklar.

a) Atatürkçü düşünce sisteminin tanımı ve esaslarına değinilir.

b) Millî tarih bilinci, vatan ve millet sevgisi, millî dil, bağımsızlık ve özgürlük, millî egemenlik, millî

kültürün geliştirilmesi, Türk milleti bilinci, millî birlik ve beraberlik ve vatanın bütünlüğü üzerinde

durulur.

5.2. Cumhuriyetçilik ilkesini ve önemini açıklar.

a) Cumhuriyetçilik ilkesi ile demokrasi arasındaki ilişki vurgulanır.

b) Atatürk’ün sözleri ve görüşlerinden örnekler verilir.

c) Cumhuriyet yönetiminin diğer yönetimlerden farklı olan yanları açıklanarak, Türk toplumuna

sağladığı faydalar örneklendirilir.

ç) Atatürk’ün Türk gençliği ile ilgili sözlerinden hareketle; gençliğin Türkiye Cumhuriyeti’nin

değerlerine sahip çıkması gerektiği vurgulanır.

5.3. Millîyetçilik ilkesini ve önemini açıklar.

a) Anayasada yer alan Türk vatandaşlığı anlayışı ile Atatürk’ün millîyetçilik anlayışı arasındaki

ilişki açıklanır.

b) Atatürk’ün sözleri ve görüşlerinden örnekler verilir.

c) Millî Mücadele’nin kazanılmasında millî güç unsurları, millî birlik ve beraberliğin Türk

toplumuna sağladığı yararlara örnekler verilir.

5.4. Halkçılık ilkesini ve önemini açıklar.

a) Halkçılık ilkesinin millî egemenliğin ve eşitliğin temel dayanağı olduğu vurgulanır.

b) Atatürk’ün sözlerinden ve görüşlerinden örnekler verilir.

c) Halkçılık ilkesinin toplumsal yaşam açısından öneminin tartışılması sağlanır.

5.5. Devletçilik ilkesini ve önemini açıklar.

a) Atatürk dönemindeki ekonomik bilimsel ve teknolojik gelişmeler vurgulanır.

b) 1929 Dünya Ekonomik Buhranı’nın, Türkiye’de devletçiliğin kabul edilmesindeki rolü üzerinde

durulur.

c) Devletçiliğin Türk toplumuna sağladığı faydalara değinilir.

26

5.6. Laiklik ilkesini ve önemini açıklar.

a) Laikliğin devlet hayatına ve sosyal hayata katkıları üzerinde durulur.

b) Laikliğin din ve vicdan hürriyeti açısından önemine değinilir.

c) Atatürk’ün laiklik, dinî istismar ve taassup konularında düşüncelerine yer verilir.

5.7. İnkılapçılık ilkesini ve önemini açıklar.

Atatürk’ün sözleri ve görüşlerinden örnekler verilir.

Değerler

Bağımsızlık (kzm.5.1), vatanseverlik (kzm.5.1), sorumluluk (kzm.5.2, 5.8), eşitlik (kzm.5.4), özgürlük

(kzm.5.6), açık fikirlilik (kzm.5.6), saygı (kzm.5.6-inançlara ve farklılıklara saygı),


Akıllı tahta, tablet

6. ÜNİTE

ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI


Bu ünitede Lozan Barış Antlaşması’ndan sonra Türk dış politikasındaki gelişmeler ve Türk dış

politikasının genel ilkelerine yer verilmiştir.


Mübadele, etabli, antant, pakt


6.1. Atatürk dönemi Türk dış politikasının esaslarını açıklar.

6.2. 1923-1932 yılları arasında yaşanan olayların Türk dış politikasına etkilerini açıklar.

a) Lozan Barış Antlaşması sonrası Türkiye’nin Yunanistan, İngiltere, Fransa ve SSCB ile ilişkilerine

değinilir.

b) Musul sorununda Türk ve İngiliz tezi üzerinde durulur.

6.3. 1932-1939 yılları arasında dünyada meydana gelen siyasi olayların Türk dış politikasına etkilerini

açıklar.

a) Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne üyeliği, Balkan Antantı ve Sadabat Paktı, Montrö Boğazlar

Sözleşmesi ve Hatay’ın ana vatana katılması üzerinde durulur.

b) Milletler Cemiyeti’nin kuruluş amaçları ve işlevini yitirmesi örneklerle ele alınır.

27

Değerler

Bağımsızlık (kzm.6.2)


Belge, gazete, dergi, hatırat vb.: kzm.6.2, 6.3

7. ÜNİTE

ATATÜRK’ÜN ÖLÜMÜ VE 1950’YE KADAR TÜRKİYE


Bu ünitede Atatürk’ün son günleri ve ölümü, ölümünün yankıları, II. Dünya Savaşı sırasında

Türkiye ve Türkiye’nin çok partili hayata geçiş sürecine yer verilmiştir.


Totaliter rejim, faşizm, sosyalizm, nazizm


7.1. Atatürk’ün son dönemlerindeki faaliyetlerini ve ölümünden sonraki olayları açıklar.

a) Atatürk’ün hasta olduğu dönemde devletin iç ve dış konuları ile yakından ilgilendiği belirtilir.

b) Yurt içi ve yurt dışı basında Atatürk’ün ölümüyle ilgili gazete haberlerine yer verilir.

c) İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanı seçilmesine değinilir.

7.2. II. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye’nin siyasi, askerî ve ekonomik durumunu değerlendirir.

a) II. Dünya Savaşı’nın sebepleri, başlaması ve yayılmasına yer verilir.

b) II. Dünya Savaşı yıllarında alınan ekonomik tedbirlere değinilir.

c) II. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye’nin izlediği dış politika üzerinde durulur.

7.3. 1945-1950 yılları arasında Türkiye’nin siyasi, sosyal ve ekonomik durumunu açıklar.

a) Çok partili hayata geçiş süreci üzerinde durulur.

b) II. Dünya Savaşı sonrasında Türkiye’de meydana gelen sosyal ve ekonomik değişikliklere

değinilir.

Değerler

Saygı (kzm 7.1), sorumluluk (kzm. 7.1), çalışkanlık (kzm.7.1), saygı (kzm.7.4-farklılıklara saygı),

hoşgörü (kzm.7.4)


28

a) Kanıtlar (belge, gazete ve dergi haberi, hatırat vb.): kzm 7.1 (Atatürk’ün ölümüyle ilgili yurt içi ve

dışı makaleler, fotoğraflar), kzm 7.2 (Türkiye’nin savaş dışında kalma çabasına ilişkin haberler),

kzm.7.3


8. ÜNİTE

1950-2016 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE


Bu ünitede çok partili hayata geçiş sonrasında ülkemizde meydana gelen iç ve dış olaylara,

ekonomik gelişmelere, toplumsal değişime, eğitim, kültür alanlarındaki gelişmelere ve ülkemize

yönelik tehditlere karşı vatandaşların sorumlulukları konularına yer verilmiştir.


Askerî darbe, muhtıra, tek parti iktidarı, koalisyon, kapitalizm, enflasyon, liberalleşme, özelleştirme,

metropol, arabesk, jeopolitik


8.1. Çok partili hayata geçiş sonrasında Türkiye’de meydana gelen iç ve dış siyasi olayları açıklar.

a) Çok partili hayata geçiş ve 1950-1960 arasında yapılan seçimlerin Türk demokrasisinin

gelişimine katkıları vurgulanır.

b) Kore Savaşı’nda Türkiye’nin rolüne, Türkiye’nin NATO’ya girişine, Türk-Yunan ilişkileri

çerçevesinde Kıbrıs Meselesi’ne değinilir.

c) 1960 askerî darbesi, 1971 muhtırası, 1980 askerî darbesi, 28 Şubat müdahalesi, 27 Nisan e-

muhtırası ve 15 Temmuz darbe kalkışmasının Türk siyasi hayatına etkileri üzerinde durulur.

ç) Tek parti iktidarı ve koalisyon kavramları açıklanarak 1960 sonrası kurulan tek parti ve

koalisyon hükümetlerinin ülke siyasetine etkilerine değinilir.

d) 1961 ve 1982 Anayasaları hak ve özgürlükler bakımından ele alınır.

e) 1980 sonrası dönemde siyasetin sivilleşmesine vurgu yapılır.

f) Türkiye’nin AB ile ilişkileri, SSCB’nin dağılmasının Türkiye’ye etkileri, Körfez Savaşı ve 2010

sonrasında Suriye’deki gelişmelerin ülkemize etkilerine değinilir.

g) Öğrencilerin, bireysel ya da grup olarak, darbeler sonrasında ülkenin siyasi, sosyal, ekonomik

hayatında yaşanabileceklere yönelik komposizyon yazmaları ve paylaşmaları sağlanır.

8.2. 1950 sonrası Türkiye ekonomisinde yaşanan gelişmeleri açıklar.

a) Kapitalist dünya ekonomisinin ve enflasyonist hareketlerin ekonomi üzerindeki etkileri ele

alınır.

29

b) Demokrat Parti döneminde Marshall yardımlarının ve tarımda makineleşmenin Türk

ekonomisine etkisine değinilir.

c) Türkiye’de ithalat ve ihracatın genel durumu grafik ve istatistikî verilerle açıklanır.

ç) Kalkınma planları ve DPT’ye değinilir.

d) Koalisyonlar döneminde Türkiye’nin ekonomik durumu 24 Ocak ve 5 Nisan kararları ile 21

Şubat krizi bağlamında ele alınır.

e) Askerî darbelerin Türk ekonomisine etkilerinin tartışılması sağlanır.

f) 1980 sonrası Türk ekonomisinin liberalleşmesine ve özelleştirme politikasına yer verilir.

g) Güney Doğu Anadolu Projesi gibi bölgesel kalkınma planlarına değinilir.

8.3. 1950 sonrasında Türkiye’de meydana gelen gelişmelerin toplumsal yapı üzerindeki etkilerini

değerlendirir.

a) 1950-2016 yılları arasında Türkiye’nin nüfusundaki değişimin nedenleri üzerinde durulur.

b) Türkiye’de yaşanan göçlerin toplumsal yapıya etkisi vurgulanır.

c) Kapitalist ekonominin yol açtığı tüketim anlayışına ve metropollerin ortaya çıkışına değinilir.

ç) Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin toplumsal değişime etkisi üzerinde durulur.

d) Öğrencilerin, bireysel veya grup olarak, 1950 yılından günümüze bilim ve teknolojik

gelişmelerden kaynaklı toplumsal değişime ilişkin gazete haberleri, fotoğraflar, belgeler ve tanık

görüşmeleriyle desteklenmiş sunum hazırlamaları sağlanır.

Değerler

Demokrasi (kzm.8.1)


a) Grafik, tablo vb.: kzm.8.2, 8.3


c) Audocity, mobil teknolojiler, powerpoint, google slayt (işbirlikli): kzm.8.3

30

Documents

ÖN - dersimiz.comİnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin, 1. Atatürk’ün üstün askerlik, devlet adamlığı ve İnkılapçı niteliklerini