Discussiedocument

Cindy van Rijswick – 28 januari 2016

Grenzen verleggen: naar slimmere sierteeltclusters

2

Opkomst slimme F&A clusters rondom steden kans voor NL sierteeltcluster

365

Transformatie retailJaarrond vraag

Kwaliteitsvraag

Duurzaamheid

Noodzaak duurzaamheidBevolkingsgroei Urbanisatie

Beschikbaarheid grondstoffen

Vraag naar lokaal product

Interesse investeerders

Technologie

Forse groei in investeringen F&A technologie

3Source: AgFunder, Rabobank, 2015

Behalve in startups wordt er

ook door bestaande F&A

bedrijven geïnvesteerd in:

1. Primaire productie

2. Verwerking

3. Handel, logistiek,

verpakkingen

Investeringen in F&A startups

Bedekteteelt in ha

Groente Sierteelt

Kassen 400.000 100.000

Waarvanglas

50.000

Waarvanuit de grond

100.000

Tunnels (tijdelijk)

Ca. 1 miljoen

Er is een boost in bedekte teeltsystemen wereldwijd

4

• Low-tech kassen

• High-tech kassen

• Vertical farms

+ 5% p.j.

+ 1o% p.j.

+ 15% p.j.

Bronnen: Rabobank, 2015.

Toename in bedekte teelt wereldwijd

5Source: Rabobank, 2015

Het schap van de

toekomst?

Sierteeltaankopen eerder anders, dan meer (in hoeveelheid)

6

Sierteeltbestedingen in Duitsland Sierteeltbestedingen in de VS

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

EU

R m

iljar

d

Snijbloemen Kamerplanten

Perk- en patioplanten Overig

0

5

10

15

20

25

30

35

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

US

D m

iljar

d

Bronnen: AMI, 2015 en U.S. Bureau of Economic Analysis, 2015

Voorbeeld van toename in diversiteit in VK-retailmarkt

Source: Rabobank analysis based on EPOS and KANTAR, 12 w\e 13th October, 2014

0 50 100 150 200

Co-op

Asda

Sainsbury’s

Tesco

Morrison’s

Waitrose

Aldi

Fair share van food retailers in bloemenverkoop

Traditionele retail staat aan de vooravond van grote veranderingen

8

Trend in EBIT-marges van West-Europese supermarktketens, 2006-14

Omzet bloemenspeciaalzaken in Nederland (EUR mln)

Opmerking: linker grafiek bevat data van Ahold, Carrefour, Colruyt, Delhaize, Kesko Grocery, Mercadona, Morrisons, Sainsbury’s, Tesco. Bronnen: jaarverslagen, Bloomberg, Amadeus, Rabobank, 2015.

800

810

820

830

840

850

860

870

880

890

2012 2013 2014

Online retail is een ‘game changer’ voor de gehele ketenImpact van online boodschappen doen op de keten

Ander schap

Meer concurrentie

Meer retailer controle

Andere marketing

Complexiteit: consistentie, verpakking, rijpheid

Ketenverkorting

In 2030 ca. 25% van de supermarkt- boodschappen

online

Grote internationale partijen krijgen macht over scherm en data

10

Sierteeltbedrijven krijgen meer te maken met maatschappelijke eisen

11

Wat doen

we met

afval?

Zijn deze

planten

duurzaam?

Wie bezit

mijn

gegevens?Is GMO wel

veilig?

12

De sierteeltsector staat nog aan

het begin van verduurzaming

Toename lokale teelt een factor om rekening mee te houden

13

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

% j-o-j

Snijbloemen glas Snijbloemen open teelt Bloeiende kamerplanten Perkplanten

Areaaluitbreiding Duitse sierteelt (groei ten opzicht van voorgaande jaar)

Bron: AMI, 2015.

Marktgroei en exportgroei zijn geen vanzelfsprekendheden

14

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

% j-

o-j

EU

R m

iljo

en

Snijbloemen Planten Groei j-o-j

Export snijbloemen en pot- en perkplanten vanuit Nederland

Bron: Rabobank op basis van HBAG, Floridata en VGB.

Nederlands sierteeltcluster houdt zich knap staande in internationale handel

15

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Gemiddelde 2005-2009 Gemiddelde 2010-2014

CEP index planten CEP index snijbloemen

0

2

4

6

8

10

12

14

16

Gemiddelde 2005-09 Gemiddelde 2010-14

CEP= comparative export performance. CEP = (Xij / Xit) / (Xnj / Xnt) = (Xij / Xnj ) / (Xit / Xnt) where X represents exports, i is a country, j is a commodity, t is total commodity trade, n is world total. Bron: Rabobank op basis van UN-Comtrade, 2016.

Teelt in Nederland is een belangrijke pijler voor het sierteeltcluster…

16

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

Are

aal i

n N

eder

lan

d (h

a)

Groene planten Bloeiende planten

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15*

Anthurium Chrysanten Fresia's

Gerbera's Lelies Orchideeën

Rozen Overig

Bron: CBS, 2015

Anders dan bij snijbloemen is er wel een verschuiving maar geen daling in teelt van potplanten geweest in Nederland

… maar verdere stappen in internationalisering onvermijdelijk

Opzetten van Local-for-Local productie en local-for-local toelevering en kennisontwikkeling

Export vanuit Nederland

Lage-kostenproductie elders

Bron: Rabobank, 2016.

Export van techniek en kennis

De traditionele keten heeft zijn langste tijd gehad

Veredeling

TeeltRetail

Consument

Productstroom

Facilitator

Van keten naar kring

19

Duurzameinternationale

kringlopen

Nieuwetechnologie

Diversiteit in product-

markt-kanaalcombinaties

Slimmer sierteelt-

cluster

Naar een slimmer

sierteeltcluster

Rabobank: dichtbij en internationaal bankieren met kennis

20

Global Food & Agribusiness Research and advisory team

Grains andOilseeds

F&A SupplyChains

Animal Protein

Beverages Dairy Farm Inputs

SugarConsumer Foods

Fresh Produce

21

This document has been prepared exclusively for your benefit and does not carry any right of publication or disclosure other than to Coöperatieve Rabobank U.A. (“Rabobank”), registered in Amsterdam. Neither this document nor any of its contents may be distributed, reproduced or used for any other purpose without the prior written consent of Rabobank. The information in this document reflects prevailing market conditions and our judgement as of this date, all of which may be subject to change. This document is based on public information. The information and opinions contained in this document have been compiled or derived from sources believed to be reliable, without independent verification. The information and opinions contained in this document are indicative and for discussion purposes only. No rights may be derived from any potential offers, transactions, commercial ideas et cetera contained in this document. This document does not constitute an offer or invitation. This document shall not form the basis of or cannot be relied upon in connection with any contract or commitment whatsoever.The information in this document is not intended and may not be understood as an advice (including without limitation an advice within the meaning of article 1:1 and article 4:23 of the Dutch Financial Supervision Act). This document is governed by Dutch law. The competent court in Amsterdam, The Netherlands has exclusive jurisdiction to settle any dispute which may arise out of or in connection with this document and/or any discussions or negotiations based on it. This report has been published in line with Rabobank’s long-term commitment to international food and agribusiness. It is one of a series of publications undertaken by the global department of Food & Agribusiness Research and Advisory. ©2016 - All Rights Reserved.

Bedankt voor uw aandachtcindy.van.Rijswick@rabobank.com

21