Embed Size (px)
Citation preview
“Kalkınmanın Yolu, İpekyolu”“Kalkınmanın Yolu, İpekyolu”
NAR SUYU ÜRETİMİ
NAR
SUYU
ÜRE
TİMİ
ADIYAMANMANADIYAMMANADIYAM NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAMMMMMMAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
NAR
SUYU
ÜRE
TİMİ
ADIYAMANMANADIYAMMANADIYAM NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAMMMMMMAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
www.ika.org.tr
Gaziantep Yatırım Destek Ofi si
Tel. : 0.342 231 07 01Faks : 0.342 231 07 03İncilipınar Mah. Muammer Aksoy Blv. Vakıfl ar İş Mrk. Kat: 1-2-3 Şehitkamil/[email protected]
Adıyaman Yatırım Destek Ofi si
Tel. : 0.416 213 14 44Faks : 0.416 213 14 45Turgut Reis Mah. Hastane Cad.İl Özel İdare BinasıNo:23 K:3 ADIYAMAN [email protected]
Kilis Yatırım Destek Ofi si
Tel. : 0.348 814 51 98Faks : 0.348 814 51 98M. Rifat Kazancıoğlu Mah.Saffet Necioğlu Blv. Kilis Tic.ve San. Odası No.74 K:2 KİLİ[email protected]
7.614 km2 yüzölçümüne sahip rakımı 669 m. olan Adıyaman ili tarihi İpekyolu üzerinde bulunmakta olup Malatya, Kahramanmaraş,
Gaziantep, Şanlıurfa ve Diyarbakır illerine komşudur. 1954 yılında il olan Adıyaman’ın tarihi M.Ö. 40.000 yılına kadar uzanmaktadır.
Adıyaman ilinde ulaşım karayolu, havayolu ve sınırlı oranda demiryolu ile sağlanmaktadır. Demiryolu ulaşımı Gölbaşı ilçesinden sürdürül-
mekte olup hat Elazığ-Adana istikametinde çift yönlü hizmet vermektedir. Yılda 8.760 uçağın kullanım kapasitesine sahip Adıyaman
Havalimanı’nın 2013 yılında tamamlanan terminal binası 23.000 m2 toplam kapalı alanda iç ve dış hat uçuşlara hizmet verecek şekilde inşa
edilmiştir. 2014 yılında hizmete girmesi hedeflenen Nissibi Köprüsü ile Adıyaman-Diyarbakır Karayolu büyük ölçüde kısalacaktır.
1. ADIYAMAN’A GENEL BAKIŞ
Kaynak: Adıyaman Yatırım Ortamı 2013, http://www.ika.org.tr
Adıyaman’ın 2013 yılı toplam nüfusu 597.184’dür. Nüfusun
%62’si kentlerde yaşamakta olup kentli nüfus 373.183’tür.
Adıyaman ili nüfusunun %58’lik kısmını 29 yaş altı grup
oluşturmaktadır.
Tablo 01: Adıyaman İli Gümrük ve Liman Mesafeleri
SINIR KAPILARI: Kilis Öncüpınar 210 Km Gaziantep Karkamış 156 Km Hatay Cilvegözü 322 Km Şırnak Habur 478 Km
LİMANLAR: Iskenderun 321 Km Mersin 408 Km
Tablo 02. Adıyaman İli İhracat Rakamları (1.000 USD)
Tablo 03. Adıyaman İli İthalat Rakamları (1.000 USD)
Şekil 03. Adıyaman İli Arazi ve Tarım Alanlarının Dağılımı
Şekil 01: Adıyaman İli Yaş Gruplarına göre Nüfus Dağılımı
Adıyaman’da sanayi sicil belgesi almış 239 işletme bulunmakta olup bunların %28’i mikro ölçekli, %58’i küçük ölçekli, %12’si orta ölçekli ve %2’si büyük ölçekli işletmelerdir. 2012 yılı sanayi sicil kayıtlarına göre 9.230 kişi kayıtlı istihdam bulunmaktadır (81 İl Sanayi Durum Raporu, 2012).
Şekil 02: Adıyaman İli Sanayi İşletmeleri Sektörel Dağılımı
2012 yılı itibariyle Adıyaman’da ihracat yapan işletme sayısı 43 olup ithalat yapan işletme sayısı 40’tır. Dış ticaret dengesine bakıldığında Adıyaman ilinin 2012 yılında 69.241.000 USD cari fazlası olduğu söylenebilir.
20 000 40 000 60 000 80 000
5-9
15-19
25-29
35-39
45-49
55-59
65-69
75-79
85-89
Kaynak: TUİK 2013, http://www.tuik.gov.tr
Yaş Grubu...
Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2012, http://www.sanayi.gov.tr
Adıyaman ili toplam nüfusunun %60’ı tarım alanında faaliyet göstermektedir. Tarıma elverişli alanlar 264.167 hektar (%35) olup mevcut altyapı ile bu alanın %20’sinde sulu tarım yapılabilmektedir. Yapımı halen devam eden Çetintepe (Gölbaşı), Koçali ve Gömikan (Kahta) ile Küçükçay (Gerger) barajları sonrası sulu tarımın il genelinde yaygınlaşması beklenmektedir (Adıyaman Yatırım Fırsatları, 2013).
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, 2013
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, 2013
Kaynak: TUİK 2012, http://www.tuik.gov.tr
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
22.207 24.336 29.346 59.103 58.091 71.638 61.222 104.826 86.289
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
24.799 45.313 51.658 36.292 33.336 85.424 88.958 35.585 36.339
19.06.2012 tarih ve 28328 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları“ Bakanlar Kurulu Kararı ve 20.06.2012 tarih ve 28329 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2012/1 sayılı uygulama tebliğine göre Adıyaman 5. Bölge ilan edilmiştir. Gıda ürünleri ve içecek imalatında 1 milyon TL ve üzerindeki yatırımlar Bölgesel Teşvik için sunulan avantajlardan yararlanabilmektedir. Bu kapsamdaki tüm yatırımların KDV istisnası, Gümrük Vergisi muafiyeti, %40 oranda vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği ve faiz desteği mevcuttur. Diğer taraftan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sağlanan kırsal kalkınma programı çerçevesinde tarımsal ürün işleme ve paketleme yatırımlarına %50 hibe sağlanabilmektedir.
6. NAR SUYU ÜRETİMİNDE DEVLET DESTEKLERİ
Tablo 10: Bölgesel Teşvik Uygulamaları Kapsamında Sağlanan Destek Unsurları
• Gerçek kişiler, • Adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, • Kooperatifler ve birlikler, • İş ortaklıkları, • Kamu kurum ve kuruluşları, (genel
ve özel bütçeli kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların sermaye bileşimindeki hisse oranları
% 50’yi geçen kamu kurum ve kuruluşları) • Kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları, • Dernekler ve vakıflar • Yurt dışındaki
yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri
Teşvik belgesi düzenlenebilmesi için Ekonomi Bakanlığı’na başvurulması gerekmektedir. Ancak genel teşvik uygulamaları kapsamında
yer alan, sabit yatırım tutarı 10.000.000 TL’yi aşmayan ve Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ’de
belirtilen genel teşvik uygulamaları kapsamındaki yatırımlar için başvuru sahibinin tercihine bağlı olarak yatırımın yapılacağı yerdeki yerel
birimlere de başvurulabilir. Bu bağlamda İpekyolu Kalkınma Ajansı Adıyaman Yatırım Destek Ofisi’ne müracaat edilebilmektedir.
Sabit yatırım tutarı 500.000 TL ile 50.000.000 TL arasında olan ve Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen istisnalar ve kısıtlamalar dışında
kalan yatırımlar bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında olacağından bu tip yatırımlar için müracaatlar doğrudan “T.C. Ekonomi Bakanlığı
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü”ne yapılmaktadır. Yatırım Teşvik Belgesi başvuru ücreti 400 TL’dir.
KİMLER TEŞVİK BELGESİ ALABİLİR ?
MÜRACAATLAR NEREYE YAPILACAK?
TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDAKİ HARCAMALARAşağıda belirtilen harcama kalemleri teşvik belgesi kapsamındadır. Bu harcamaların toplamı sabit yatırım tutarını oluşturmaktadır.
Makine ve Teçhizat
• İthal Makine ve Teçhizat • Yerli Makine ve Teçhizat
Arazi - Arsa
Bina - İnşaat
• Ana bina ve tesisleri • İdare binaları • Diğer bina-inşaat harcamalar
Diğer Harcamalar
• Etüd-proje • Yardımcı makine ve teçhizat • İthalat ve gümrükleme • Taşıma ve sigorta • Montaj • Diğer
Destek Unsurları 3. Bölge (Gaziantep) 5. Bölge (Adıyaman, Kilis)
KDV İstisnası VAR VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti VAR VAR
Vergi İndirimi Yatırıma Katkı Oranı (%)
OSB Dışı 25 40
OSB İçi 30 50
Sigorta
Primi
İşveren
Hissesi
Desteği
Destek Süresi
OSB Dışı 5 Yıl 7 Yıl
OSB İçi 6 Yıl 10 Yıl
Yatırım Yeri Tahsisi VAR VAR
Faiz Desteğiİç Kredi 3 Puan 5 Puan
Döviz/Dövize Endeksli Kredi 1 Puan 2 Puan
Sigorta Primi Desteği YOK YOK
Gelir Vergisi Stopajı Desteği YOK YOK
2. MEYVECİLİK 3. MEYVE SUYU ÜRETİMİ
5. NAR SUYU ÜRETİMİ YATIRIM MALİYETİ
NAR
SUYU
ÜRE
TİMİ
NAR
SUYU
ÜRE
TİMİ
NAR
SUYU
ÜRE
TİMİ
NAR
SUYU
ÜRE
TİMİ
Meyve, çiçekli bitkilerin çiçek kısmındaki bazı özel dokulardan gelişen ve içerisinde üreme organlarının parçalarını ve kimi durumda bazı ek dokuları içeren kısmıdır. Ziraatın meyve ağaçları yetiştiriciliğiyle uğraşan koluna ise meyvecilik denir.
2011 yılı FAO verilerine göre dünyada toplam 57,1 milyon hektarlık arazide yaş meyve üretimi yapılmıştır. Söz konusu alanda yetiştirilen toplam yaş meyve 638 milyon ton olup 106 milyon tonluk üretim ile muz dünyada en çok üretilen yaş meyve ürünüdür. Muz ürününü sırasıyla elma (75,6 milyon ton), üzüm (69,7 milyon ton), portakal (69,6 milyon ton) ve plantain (38,9 milyon ton) ürünleri takip etmektedir (Ekonomi Bakanlığı, 2012).
Yaş meyve üretiminde Çin yaklaşık %21,2’lik pay ve 135 milyon tonluk üretim ile ilk sırada yer alırken bu ülkeyi sırasıyla Hindistan, Brezilya, ABD ve İtalya izlemektedir. Türkiye yaklaşık 14,4 milyon tonluk yaş sebze ve meyve üretimi ile dünya sıralamasında 10. sırada yer alırken küresel üretimden %2,3 oranda pay almaktadır.
Türkiye ürettiği 16,3 milyon ton yaş meyve ile (kabuklu meyveler dahil) dünya üretiminde 6. sırada olup toplam yaş meyve üretiminin %3’ünü karşılamaktadır. Meyve suyu sanayisinin ekonomide yarattığı katma değerin ise 2 milyar TL/yıl olduğu tahmin edilmektedir (MEYED, 2011). Meyveli içecek sınıflandırmasına göre içecekler beş farklı grupta yer almaktadır. Dünya genelinde tüketim talebi giderek artan %100 meyve oranına sahip içeceğin Türkiye’de üretim oranı ise %9’dur.
Sıra Ülke Adı 2010 2011 Değişim (%)
1 Çin 122.178.415 134.950.794 10,5%
2 Hindistan 84.791.100 74.836.101 -11,7%
3 Brezilya 39.286.781 40.949.296 4,2%
4 ABD 25.383.917 27.139.671 6,9%
5 İtalya 16.907.895 17.352.686 2,6%
6 Endonezya 14.867.762 17.196.074 15,7%
7 Filipinler 16.181.731 16.138.618 -0,3%
8 Meksika 15.255.598 16.117.127 5,6%
9 İspanya 15.184.420 15.452.053 1,8%
10 Türkiye 13.945.604 14.388.206 3,2%
Türkiye birçok meyve türlerinin anavatanı ve meyvecilik kültürünün beşiğidir. Bugün, meyvecilik kültüründe önem kazanmış olan elma, armut, ayva, fındık, antepfıstığı, vişne, kiraz, erik, ceviz, badem, kestane, incir, üzüm ve nar gibi birçok meyve türü bu topraklarda ortaya çıkmıştır (Akdağ, 2011). Yenilen meyvelerde (kabuklu meyveler dahil) son on yılın ihracat verilerine bakıldığında 2004 yılında 1,9 milyar dolar gelir elde edilirken düzenli bir artış ile 2013 yılında 3,96 milyar dolar ihracata ulaşılmıştır.
Kaynak: FAOSTAT 2011, www.faostat.fao.org
Tablo 04. Yaş Meyve Üreticisi Ülkeler (ton)
Tablo 05. Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğine Göre Meyveli İçecek Sınıfl andırması
Meyve Oranı İsim
% 100 Meyve suyu
% 99-25 Meyve nektarı
% 24-10 Meyveli içecek
% 9-1 Aromalı içecek
% 0 Toz içecek
Kaynak: Resmi Gazete, 29.12.2011-28157
2012 yılı ihracatı içerisinde meyve ürünlerinin dağılımına bakıldığında (kabuklu meyveler hariç) 400 milyon dolar ile en çok ihraç edilen ürün domates (560.291 ton) olurken bu ürünü mandarin (405.853 ton), limon (367.302 ton) ve portakal (326.663 ton) takip etmektedir. 2012 yılında nar ihracatı ise 74 milyon dolara (84.702 ton) karşılık gelmektedir.
Şekil 04. Türkiye’nin Yenilen Meyveler İhracatı (bin dolar)
Kaynak: TÜİK 2014, http://www.tuik.gov.tr
Türkiye’de kişi başına tüketilen meyve suyu 2010 yılında 12 litre olarak hesaplanmıştır. Gelişmiş ülkeler ile kıyaslandığında meyve suyu tüketiminin
giderek artması beklenmektedir.
Meyve suyu sanayisinde faaliyet gösteren firmalar ara mamül (meyve suyu konsantresi ve püresi) ya da doğrudan meyve suyu
üretmektedir. Meyve suyu işleme sanayisinde üretim üç tip hat üzerinden yapılmaktadır. Bunlar elma, vişne gibi meyvelerin işlendiği berrak
hat, şeftali, kayısı gibi meyvelerin işlendiği bulanık hat, portakal, limon gibi meyvelerin işlendiği narenciye hattıdır. Ülkemiz meyve suyu
sanayisinde en çok işlenen meyveler elma, şeftali, vişne, nar, portakal, limon ve kayısıdır.
Meyve suyu üretiminde %9 ile dördüncü sırada bulunan nar meyvesinin insan sağlığı üzerinde birçok olumlu etkisi olduğu son yıllarda
yapılan bilimsel çalışmalarda kanıtlanmıştır. Nar suyunda C vitamini, potasyum ve demir minerallerinin yanı sıra polypenol, antokyanin ve
tanin gibi antioksidanlar bulunur (Ziraat Fakültesi Dergisi, 2012). Narın insan sağlığına faydaları konusunda tüketicilerin bilinçlenmeleri, nar
meyvesi ve ürünlerine olan ilginin artmasına sebep olmuştur.
4. NAR ÜRETİMİNar çok yıllık, çalı formunda, çok kuvvetli bir kök sistemine sahip, çok gövdeli, çok sık dallı, meyvesi iri, üstten hafif basık ve küresel bir ılıman iklim
bitkisidir. (www.gap.gov.tr).Türkiye’nin nar üretimi 383 bin ton rekolte ile İran ve Hindistan’ın ardından üçüncü sıradadır. Meyve vermekte olan 11 milyon ağacın ortalama verimi
35 kg olup yaklaşık 5 milyon dikili ağacın gelecekte meyve vermesi beklenmektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2013 yılı ülke rekoltesinin %12,2’sini üretirken GAP destekleri sonrası kurulan kapama bahçeler ile üretimini giderek artırmaktadır. TRC1 Bölgesi’nde üretilen 31 bin ton nar Türkiye üretiminin %8,1’ine karşılık gelmekte, bölgedeki en büyük üretim yaklaşık 22 bin ton ile Gaziantep’te yapılmaktadır. Adıyaman’ın ağaç sayısı Gaziantep’ten fazla olmakla beraber henüz meyve vermeyen ağaçlar sebebiyle 4.299 kg nar üretimi sağlanmaktadır.
Şekil 6. Türkiye Meyveli İçeceklerin Üretim Oranları
Kaynak: Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası, 2011 http://www.elazigtso.org.tr
Kaynak: Meyve Suyu Endüstrisi Derneği, 2011, http://www.meyed.org.tr
Şekil 7. Meyve Suyu ve Nektarı Kişi Başına Tüketim Miktarları (litre/yıl)
Şekil 8. Meyve Suyu Üretiminde İşlenen Meyve Miktar Dağılımı
Adıyaman ili GAP Bölge Kalkınma İdaresi tarafından sürdürülmekte olan projeler ile nar üretimini büyük miktarda artırmıştır. 2009 yılında 1.438 kg üretime karşılık 2013 yılında 4.299 kg ürün elde edilmiştir. İlde mevcut meyve veren ağaçların üç katından fazla henüz meyve vermeyen genç ağaçlar bulunmaktadır. Diğer taraftan Adıyaman ilindeki ağaçların verimi 20 kg olarak tespit edilmiş olup bu değer 35 kg olan Türkiye ortalamasının oldukça altındadır. Gelecek yıllarda söz konusu genç ağaçların üretime katılması ve sağlanacak altyapı hizmetleri ile (sulama projeleri, eğitim faaliyetleri, çiftçi destekleri vb.) ağaç başına verimin artması hedeflenmekte; bu sayede Adıyaman ilinde yıllık 30 bin ton nar üretiminin elde edilmesi beklenmektedir.
İlaç, kozmetik, boya, mürekkep, yağ, hayvan yemi, tanen ve sirke gibi ürünlerin hammaddesi olarak kullanılan nar üretim altyapısındaki eksiklikler ve pazarlama sorunları sebebiyle kayıplar yaşanmaktadır. Piyasa yılları itibariyle nar üretimi incelendiğinde 2007 yılında 1.939 ton olarak kaydedilen nar ithalatının 2012 yılına gelindiğinde 60 tona kadar düştüğü anlaşılmaktadır. Yine 2007 yılında 15.029 ton olan nar ihracatı 2012 yılına gelindiğinde 65.695 tona yükselmiştir. Kişi başına tüketim 2007 yılında 1,19 kg iken 2012 yılında 1,83 kg’a kadar çıkmış, üretimin yeterlilik derecesi % 149 olarak hesaplanmıştır. Artan üretim ve tüketime paralel kayıpların da arttığı bilinmektedir. 2007 yılında 9.145 ton olan kayıp 2012 yılına kadar artarak 15.558 ton/yıl olarak gerçekleşmiştir. Kayıpların iç piyasadaki tüketim ile ilişkisine bakıldığında %11’dan fazla ürünün ziyan olduğu anlaşılmaktadır.
Nar üretiminde Türkiye’nin kaybı %11 iken Adıyaman ilinde bu oranın çok daha fazla olduğu tahmin edilmektedir. Nar meyvesi için uygun sıcaklık ve nem koşulları sağlandığında 4-6 ay kadar depolamak mümkündür. Ürünü hızlı bir şekilde paraya dönüştürmek isteyen üretici için depolamak cazip olmadığı gibi, piyasada yeterli alıcı bulamadığında fiyatlar maliyetlerin altına düşmekte, sonucunda ise ürün ya doğrudan ağaçta bırakılmakta ya da hayvan yemi olarak kullanılmaktadır.
Adıyaman ilinin mevcut şartlarda ideal çözümü nar işleme tesislerinin kurulmasıdır.
Nar suyu üretimi berrak meyve suyu işlemesine tabidir. Yıkama ve ayırma işleminden geçirilen nar kabuk ayırma işleminden sonra, preslenir ve bulanık nar suyu üretilir. Üretilen bulanık meyve suları hemen pastörize edilirler. Belli bir düzeye kadar soğutulan bulanık meyve suyu fiziksel durultma işlemi ile berraklaştırılır. Ancak ürünler bu şekilde depolanamazlar, gıda güvenliği ve depolama açısından içindeki suyun bir kısmı uzaklaştırılır. Konsantre işlemi ile şeker oranı %65 düzeyine yükseltilir. Elde edilen ürünler varillerde ambalajlanarak kapatılır; etiketlenerek donmuş olarak -18 °C sıcaklıkta depolanmaktadır (www.dimes.com.tr).
Saatlik 5 ton nar işleme kapasiteli bir üretim bandına ait tüm makine ve ekipmanların kurulum dahil yaklaşık maliyeti 2.336.000 TL’dir (KDV hariç). İşletmenin günde 8 saat çalışacağı düşünülürse sezonluk (4 ay) işleme kapasitesi 3.000 ton nar meyvesi olarak hesaplanabilir. Söz konusu üretimden elde edilen nar suyu (%100 meyve suyu) 3’e 1 oranı sonucu yaklaşık 1.000 ton/yıl civarındadır. Kurulacak olan berrak meyve suyu işleme hattına çeşitli eklemeler yapılarak farklı sezonlarda üzüm, elma ve vişne gibi meyveleri işlemek mümkündür. Kaynak: TÜİK 2014, http://www.tuik.gov.tr
Tablo 06. Türkiye Nar Üretimi
Meyve veren ağaç sayısı Toplam ağaç sayısı Ağaç başına ortalama verim (kg) Üretim miktarı (ton) Oran(%)
Türkiye 11.086.789 16.175.969 35 383.085 100,0
Güneydoğu Anadolu 1.937.200 2.926.295 24 46.780 12,2
TRC1 998.905 1.557.153 31 31.294 8,1
Adıyaman 212.440 698.410 20 4.299 1,1
Kaynak: TÜİK 2014, http://www.tuik.gov.tr
Tablo 07. Adıyaman Nar Üretimi
Yıl Meyve veren ağaç sayısı Toplam ağaç sayısıAğaç başına ortalama verim
(kg)Üretim (ton) Değişim (%)
2009 83.844 548.096 17 1.438
2010 140.385 601.819 17 2.347 63,20%
2011 164.185 706.933 20 3.231 37,70%
2012 194.050 709.414 20 3.804 17,70%
2013 212.440 698.410 20 4.299 13,00%
No Yatırım Kalemi Tutar (TL) Giderle İlgili Açıklama
1
Üretim Bandı (800.000 Euro)- Nar yıkama, kırma ve sıkma ünitesi- Su arıtma sistemi ve su deposu- Aroma karıştırma tankı- Çökertme (homojenizasyon) ünitesi- Sterilizasyon ünitesi- CIP temizleme- Şişe yıkama, doldurma ve kapama makinesi- Etiketleme makinesi- Tarih ve kod yazıcısı- Film paketleme
2.336.000 Tüm işlem tek bir üretim bandı üzerinde sağlanmaktadır
2 Etüt proje giderleri 3.500,00 Fabrika inşaatı projelendirme (keşif, metraj, plan, cephe, kesit, harita ve detaylar)
3 Arazi alım giderleri 0,00 Arazi/arsa alım giderleri hariç tutulmuştur.
4 Bina ve inşaat giderleri 370.000,00 1000 m2 * 370 TL/m2 (2C grubu) üzerinden hesaplanmıştır.
5 Demirbaş giderleri 20.000,00 Demirbaş ve ofi s malzemeleridir.
6 Taşıt alım giderleri 40.000,00 Pazarlama çalışmalarında kullanılmak üzere bir araç alımı yapılacaktır.
7 Kuruluş işlemleri ve harç giderleri 2.000,00 Limited şirket için öngörülmüştür.
8 Genel giderler 27.771,00 %1 oranda öngörülmüştür.
9 Beklenmeyen giderler 138.855,00 %5 oranda öngörülmüştür.
10 Pazarlama ve satış giderleri 6.700,00 Yatırım uygulama süresindeki işletme gideridir.
11 Personel giderleri 34.300,00 Yatırım uygulama süresindeki işletme gideridir.
12 Elektrik, su, telefon 12.560,00 Yatırım uygulama süresindeki işletme gideridir.
13 Mali müşavir ücreti 402 Yatırım uygulama süresindeki işletme gideridir.
14 Sigorta giderleri 605 Yatırım uygulama süresindeki işletme gideridir.
15 Nakliye gideri 9.240,00 Yatırım uygulama süresindeki işletme gideridir.
16 Bakım ve onarım 2.048,00 Yatırım uygulama süresindeki işletme gideridir.
SABİT YATIRIM GENEL TOPLAMI 3.003.081,00
Kaynak: Tabanlı Makine Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti., 2014
Tablo 09. Türkiye Nar Üretimi Denge Tablosu
Kaynak: TÜİK 2014, http://www.tuik.gov.tr
Tablo 08. Türkiye Nar Üretimi Denge Tablosu
Piyasa yılı Üretim (Ton) İthalat (Ton) İhracat (Ton) Tüketim (Ton) Kayıplar (Ton)Kişi başına tüketim (kg)
Yeterlilik derecesi (%)
2007/2008 106.560 1.939 15.029 84.325 9.145 1,19 114,28
2008/2009 127.760 619 30.092 88.425 9.861 1,24 130,67
2009/2010 170.963 311 50.803 108.159 12.311 1,49 142,95
2010/2011 208.502 142 67.514 126.579 14.552 1,72 148,97
2011/2012 217.572 60 65.695 136.379 15.558 1,83 144,28
Şekil 05. Meyve Ürünleri Bazında İhracat Dağılımı2012 yılı
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, Yaş Sebze ve Meyve Raporu,2012 http://www.ibp.gov.tr
Kaynak: Meyve Suyu Endüstrisi Derneği, 2011, http://www.meyed.org.tr
