Naručilac OPŠTINA PODGORIA DUP “GOLU OVI - · PDF file2.1 Geomorfologija 2.2 Inžinjersko - geološke karakteristike 2.3 Klimatske karakteristike 2.4 Hidrološke i hidrigeološke

DUP "Golubovci - Centar "

Naručilac OPŠTINA PODGORICA

Plan DUP “GOLUBOVCI - CENTAR”

Obrađivač “REPUBLIČKI ZAVOD ZA URBANIZAM PODGORICE”

Faza NACRT PLANA

Obrađivač faze urbanizma “INKOPLAN” d.o.o. Podgorica

RADNI TIM:

Rukovodilac tima arh. Nikola Drakić, dipl. ing.

ODGOVORNI PLANERI:

URBANIZAM arh. Nikola Drakić, dipl. ing.

SAOBRAĆAJ Ilinka Petrović, dipl . ing. građ.

PEJSAŽNA ARHITEKTURA Željka Đurović, dipl. ing. pejs. arh.

HIDROTEH. INSTALACIJE Nikola Spahić, dipl. ing. građ.

ELEKTROENERGETIKA Slobodan Medenica, dipl. el.

TK INSTALACIJE Željko Maraš, dipl. ing. el

SARADNICI: ANKETA:

Jovana Vuksanović, saobr. ing. Nađa Ponomarev, spec. arh.

Rajko Vujadinović, hidro tehn. Sanja Vlahović, spec. arh.

Sanja Filipović, dipl. ing. el. Iskra Đurić, spec. arh.

Budmila Stanić, arh. tehn. arh. Jakov Lopušina, dipl. ing.

arh. Jelena Šestović - Bajić, dipl. ing.

Adonida Mišeri, spec. arh.

Ankica Mihaljević, arh.tehn.

“INKOPLAN” d.o.o. Podgorica “REPUBLIČKI ZAVOD ZA

URBANIZAM PODGORICE”

Direktor: Direktor:

Arh. Nikola Drakić, dipl. ing. Igor Đuranović, dipl. ing. građ.

Podgorica, jun 2012. god.


SADRŽAJ PRILOGA

OPŠTI DIO

- Radni tim - Registracija firme - Odluka o pristupanju izradi "DUP-a Golubovci - Centar" - Programski zadatak

TEKSTUALNI DIO

0. UVODNE NAPOMENE

0.1 Pristup

0.2 Potreba za izradu DUP-a

0.3 Sadržaji i način rada

A. POSTOJEĆE STANJE

1. Opšti podaci o području plana

1.1 Lokacija sa granicom

1.2 Površine zahvata

2. Karakteristike prirodnih uslova

2.1 Geomorfologija

2.2 Inžinjersko - geološke karakteristike

2.3 Klimatske karakteristike

2.4 Hidrološke i hidrigeološke karakteristike

2.5 Pedološke karakteristike


3. Analiza postojeće izgradjenosti

3.1. Anketa

3.2. Stambena gradnja

3.3. Ostali izgradjeni prostori (poslovanje, javne funkcije i ostalo)

3.4 Slobodne površine

4. Dosadašnji planski razvoj

4.1 Postavke GUP-a Golubovci i drugih planova

4.2 Pokazatelji postojećeg stanja

4.3 Zaključci

4.3.1 Sa aspekta prirpdnih karakteristika

4.3.2 Sa aspekta stvorenih uslova

B. P L A N

5. Programski i prostorni model

5.1 Ciljevi

5.2 Karakteristike budućeg modela

5.3 Programski elementi

5.3.1 Osnovni pokazatelji plana

5.3.2 Stanovanje

5.3.3 Javni servisi

5.3.4 Ostale površine


6. Uslovi uredjenja i korištenja prostora

6.1 Regulacija, nivelacija i uslovi za parcelaciju

6.2 Urbanističko - tehnički uslovi

6.2.1 Opšti pravci za urbanističko - tehničke uslove

6.2.2 Urbanističko - tehnički uslovi

6.3 Ostali uslovi uredjenja prostora

7. Preporuke za realizaciju

GRAFIČKI DIO

1. Geodetska podloga sa granicom zahvata .............................................. 1 : 2 000

2. Izvod iz postojećeg GUP-a "Golubovci" ............................................... 1 : 5 000

3. Analiza postojećeg stanja ............................................... 1 : 2 000

4. Plan namjene površina ............................................... 1 : 2 000

5. Spratnost po zonama i granice gradnje ............................................... 1 : 2 000 5a. Tehnički zoning ............................................... 1 : 2 000

6a. Parcelacija i regulacija (zone A i B) ............................................... 1 : 2 000

6b. Parcelacija i regulacija (zone C i D ............................................... 1 : 2 000

7. Saobraćaj, regulacija i nivelacija ............................................... 1 : 2 000

8. Pejzažna arhitektura ............................................... 1 : 2 000

9. Vodosnabdjevanje i fekalna kanalizacija ............................................... 1 : 2 000

10. Atmosferska kanalizacija ............................................... 1 : 2 000

11. Elektroenergetika ............................................... 1 : 2 000

12. Elektronske komunikacije ............................................... 1 : 2 000

13. Plan intervencija ............................................... 1 : 2 000


OOPPŠŠTTII DDIIOO
















TTEEKKSSTTUUAALLNNII DDIIOO


0. UVODNE NAPOMENE

0.1 PRISTUP

Pravni osnov za pristupanje izradi Detaljnog urbanističkog plana "GOLUBOVCI - CENTAR" u

Golubovcima je sadržan u odluci o izradi pomenutog plana donešenoj na osnovi čl.31 zakona

o uredjenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG br.51/08) i člana 72 statuta glavnog grada

(Sl.list CG br.28/06) kao i programa uređenja prostora glavnog grada Podgorice za

2010.godine, programkom zadatku i ugovoru br. 6 od 11/01/2011.g. o ustupanju poslova na

izradi DUP-a "Golubovci -centar" u Golubovcima, sklopljen izmedju Skupštine glavnog grada

(Agencije za razvoj i izgradnju Podgorice) kao naručioca i Republičkog zavoda za urbanizam

a.d. Podgorica, kao nosioca posla.

IzradaDUP-a "Golubovci -centar" uslovljena je sa "Zakonom o planiranju i uredjenju

prostora" sl.list CG br._____

Područje zahvata plana definisano je odlukom o pristupanju izradi DUP-a " Golubovci - centar" i

predstavlja centralni dio u namjeni i prostornoj lokaciji u GU P-u Golubovci kao subcentar opštine

Podgorice na osovini razvoja urbanih sadržaja od Cijevne do Skadarskog jezera.

Polazne osnove za pristupanje izradi plana su odrednice planova višega reda, u ovom slučaju

postojeći GUP Golubovci i Prostorni plan opštine Podgorica, gdje se centar Golubovaca tretira kao

značajan sub-centar, odnosno administrativni, privredni i kulturni centar gradske opštine Golubovci.

Uporište za afirmaciju ovog stava, osim ovovremene potrebe, je u istorijskom nasleđu

razvoja Zetske ravnice, kao centra ekonomske moći i ekonomskog zaleđa grada Podgorice,

kroz čitavu istoriju do danas i kao centar jedne regije – prostora koji u komparativnim

funkcijama sa centrom Podgorica predstavlja značajnu stanicu na osovini Podgorica –

Skadarsko jezero i dalje do vijenca Rumije i Jadranskog mora.

Kako područje koje obuhvata GUP Golubovci ne čine kompletne površine mjesnih zajednica,

već od nekih samo dio kao npr. Golubovci, Balabani i Šušunja, ne mogu se upotrijebiti u

potpunosti ni statistički podaci, naročito za podatke o poljoprivrednim površinama i

domaćinstvima, iako su kao cjelina računate u tabelama po mjesnim zajednicama.

Za izradu ovog Plana korišćena je dokumentaciona osnova - studije i ostali materijali iz

elaborata Generalnog plana Titograda i nova saznanja o ovom prostoru koja su izvedena iz

dokumentacije Prostornog plana nacionalnog parka Skadarsko jezero, Urbanističkog

projekta prostora Beglaci, Urbanistički projekat prostora Plavnice, novi projekat zapadne

obilaznice Podgorice, i anketirane potrebe privrednih i političkih subjekata sa ovog područja,

1


i drugi podaci do kojih smo došli direktnim kontaktom sa prostorom ili iz literature (''Zeta i

Lješkopolje, Skadarsko jezero'' Andrija Jovićević; ''Stanovništvo i naselja Zetske ravnice od

najstarijeg do novijeg doba'' Pavle S. Radusinović, itd.)

Za pripremu izrade Nacrta DUP-a obrađivač je prošao kroz sljedeće faze rada:

- Pribavljanje i analiza raspoložive dokumentacije - formiranje dokumentacione osnove sa

nivoa GUP-a Golubovci i PPO-a Podgorica i druge raspoložive literature. Pribavljanje i

formiranje geodetskih i drugih karata.

- Sprovođenje ankete kojom je obuhvaćeno:

- rekognosciranje objekata kojih nije bilo u geodetskim podlogama, popis

stanovništva, zaposlenosti, popis javnih objekata i dr.

- Priprema dinamičkog plana i plana načina rada, što obuhvata sljedeće faze :

- analiza i ocjena stanja sa identifikacijom problema u prostoru i zaključcima o

ukupnom potencijalu prostora kroz sve aspekte;

- mogućnosti razvoja - usmjerenje, oslanjajući se na prethodne analize, studije sa

nivoa GUP-a Golubovaca, dokumentacije ostalih planova višeg reda., prirodnih i

privrednih potencijala;

- projekcije privrednih djelatnosti, stanovanja, društvene djelatnosti, infrastrukture i

fizičkih kapaciteta prostora;

- bilansi;

- preporuke za sprovođenje Plana i elementi zaštite.

Radi lakšeg i adekvatnijeg sagledavanja i vezanosti ukupnog prostora, u procesu izrade

GUP-a definisane su planske zone koje imaju specifične ili slične karakteristike, ali

zaokružene prostorne lokacije, a u planskim zonama planske jedinice koje definišu sve

tehničke karakteristike zone.

Relevantne izvode iz ovog zoninga koristio je ovaj dokument kao zadete indikatore plana

višega reda. Sličan princip teritorijalne podjele, a u skladu sa rješenjima iz GUP-a sprovedeno

je na nivo DUP-a sve do urb. parcele osnovne prostorne ćelije.

2


0.2. POTREBA ZA IZRADU DUP-a - ANKETA

Područje DUP-a "Golubovaci - Centar" je tretirano kao nezaobilazna tačka glavnih

magistralnih pravaca od sjevera prema jugu i kao značajno područje sa aspekta privrednog

razvoja i istorijskog nasleđa u neposrednom zaleđu Podgorice, na dosta fakultativnom nivou

kroz izradu Prostornog Plana Republike i Prostornog Plana Opštine Podgorica.

Generalnim planom su definisane razvojne mogućnosti prostora sa jasno definisanim

granicama zona i namjena prostora u planskim zonama.

Mada već duže vremena postoji potreba da se ovaj prostor urbano uredi jer su prisutne

dosta intezivne građevinske aktivnosti, a naročito u putnom pojasu magistrale gdje se rađaju

spontane zgusnute strukture gradnje polurbanog karaktera (tzv. rurbanizacija), odluka o

pristupanju izradi detaljnog urbanističkog plana za ovo područje je proizašla iz akutne

potrebe da se sprovedu odrednice Gup-a, odnosno da se ovaj prostor u odgovarajućoj mjeri

urbanizuje.

Stvarna potreba za izradu ovog plana je prisutna i očigledna, a može biti izazvana zbog više

razloga:

- Logičan i najintezivniji razvoj grada Podgorice odvija se na južnom pravcu prema

Skadarskom jezeru kao budućoj značajnoj destinaciji vodenog terminala tj. izlaska

Podgorice na ovaj veliki slatkovodni akvatorijum, sa perspektivnom vezom na Jadransko

more. Na ovom pravcu nalaze se centar Golubovaca ili bolje rečeno Anovi u

geometrijskog sredini naselja šest sela Golubovci, Mojanovići, Balabani, Goričani, Mahala

i Šušunja koji su raspoređeni na prvom koncentričnom krugu oko centra Golubovci –

Anovi i centar Cijevna u nepostrednoj blizini vazdušnog terminala aerodrom Golubovci,

koji sa Anovima i Golubovcima čini dva pola razvoja centara u GUP-u Golubovci.

- Kroz istoriju i danas, centralna Zeta koja se zapravo nalazi u granicama ovog generalnog

plana, predstavlja najsnažnije prirodno zaleđe Podgorice i zasada se spontano razvija kao

urbani centar u neposrednoj blizini grada.

- Prepoznajući i očekujući logičnu i realnu predpostavku kontinualnog rasta grada prema

jugu na osovini magistrale do Golubovaca odnosno do Jezera, do mogućeg i očekivanog

integrisanja zasada prigradskog centra u centralno jezgro grada Podgorice, apsolutno je

opravdano prići planskom uređenju ovog područja uključujući u sljedećem koraku

planiranje po čitavoj osovini do Jezera i do postojećeg centra - grada Podgorice.

- U narednom planskom periodu za projekte ovog nivoa razvijanje subcentara ima

pozitivne posledice na razvijanje centra - grada Podgorice, po pitanju rasterećenja

3


- postojećih gradskih funkcija koje se dijelom prenose na ovaj novi centar, kao i umanjenja

mehaničkog priraštaja populacije što bi znatno relaksiralo grad od troškova

stanogradnje, gradnje tehničke infrastrukture i svih drugih gradskih servisa koje bi

prihvato novi centar Golubovaca.

- Administriranje sa nivoa lokalne uprave, uključujući sva dnevna servisiranja potreba

građana i slično takođe izgradnjom subcentra bi rasteretila glavno gradsko jezgro.

- Planskom organizacijom i zgusnutom gradnjom u građevinsko jezgro centra Golubovaca

umanjila bi se tendencija parcelacije zdravih poljoprivednih površina i njihovo

pretvaranje u građevinske zone, a istovremeno intezivirala proizvodnja zasnovana na

poljoprivrednoj osnovi, zaposlenost itd.

- Izradom ovog plana, kao gradskog centra Zete, nadamo se da će se značajno intezivnije

istaći potreba zaštite ukupnog područja od glavnog zagađivača ovog područja -

Aluminijumskog kombinata, kao i dati značajan doprinos u shvatanju i stvarnoj zaštiti, o

potrebi čuvanja, zaštite i usmjerenja na disciplinu gradnje u cilju realizacije kvalitetne

urbane sredine koju afirmiše organizovana gradnja po principima urbanih centara sa

svim aspektima zaštite i unapredjenja životne sredine.

4


0.3. SADRŽAJI I NAČIN RADA

Osnovni zadatak izrade DUP-a "Golubovaci - Centar" je da analizira postojeće stanje sa

aspekta svih oblika gradnje i stepen respektovanja dosadašnjih planskih rješenja naročito sa

nivoa postojeceg GUP-a "Golubovci" i stepen njihove primjenjivosti na sadašnju situaciju

poštujući prioritete raznih nivoa u kategoriji tehničkih, društvenih, kulturnih i drugih važnih

za funkcionisanje grada.

Ovakav zadatak opredijelio je organizaciju koja zahtijeva :

- Interdiciplinarni rad i uključivanje raznih struka profesija kroz postupak istraživanja i

davanja planskih predloga.

- Timski rad kao neophodan oblik koji podrazmijeva sinhronizovanu saradnju raznih struka

– specijalista kroz faze istraživanja i ocjena stanja i sinteze i projekcije.

Svi sadržaji proističu iz metodološkog pristupa koji je baziran na iskustvima planova iz

projekta Južnog Jadrana i planerskih metoda specifičnih za ovo područje, a koje se formiraju

sa nivoa ulaznih podataka i povratno sa nivoa mogućih prostornih - organizacionih

kapaciteta i specifikuma prostora koji se tretira.

Planerski oslonac u furmiranju inputa smjernica i ciljeva korišćen je sa nivoa Prostornog

Plana grada Podgorice, Prostornog Plana Republike, i Prostornog Plana nacionalnog parka

Skadarsko jezera i GUP-a Golubovci prvom redu, a strukturu i specifičnost pristupa spontano

i analitički definišu i inspirišu posebnosti područja sinhronizovano analizirano kroz aspekte

prirodnih i stvorenih karakteristika u različitim periodima razvoja.

Posebno inspiriše kultura življenja na ovim prostorima koja datira od najstarijih vremena a

uslovljena je pogodnim prirodnim uslovima za ljudska staništa.

Proces planiranja uslovljen je i opredijeljen programskim zadatkom, ugovornom

dokumentacijom i uspostavljenim relacijama u obavljanju ovakvih poslova kroz planove koji

su rađeni za područje Crne Gore zadnjih 10 do 12 godina, i predviđa generalno sljedeće

aktivnosti :

- faza formiranja dokumentacione osnove (raspoloživa planerska dokumentacija,

statistička, istorijska i ostala) i prikupljanje i vezivanje i ocjena elemenata postojećeg

stanja.

- faza prikaza i ocjene stanja i formulacija ciljeva do projekcije plana.

5


Realizacija posla po navedenom postupku podrazumijeva u ovom slučaju i značajne tečkoće,

a koje su naročito uzrokovane malim brojem ili nepostojanjem studija i analitičkih podataka

vezanih za razvojene privredne i prostorne mogućnosti i karakteristike ovog prostora. Svi

podaci se koriste sa nivoa studija za Generalni plan Podgorice i GUP-a Golubovci.

Obzirom na nedostatak pratećih kvalitetnih dokumentacionih osnova (demografskih,

društveno-privrednih, hidroloških, hidrogeoloških, itd.) koje nijesu pratile izradu GUP-a

Golubovci, detaljni urbanistički plan po svojoj strukturi i namjeni najviše baviti tehničkom

prezentacijom i implementacijom zadatih ciljeva i programa sa nivoa konkretnog zadatka i

postojećeg GUP-a Golubovci.

Predpostavke razvoja su vršene na bazi analize demografske, prirodno-geografske i prirodne

strukture razvoja područja, formirajući prognoze na bazi sagledavanja kroz ranije faze

razvoja i najnovije uticaje i trendove izvedene iz analize stvarnog stanja, urbanističke i druge

literature.

Planiranje programskih mogućnosti je uradjeno na bazi odrednica GUP-a kroz aspekte

urbanističkih indikatora: gustine nastanjenosti, stepena gradnje, spratnosti, infrastrukture i

osnovne namjene zona i podzona.

6


A. POSTOJEĆE STANJE

1. OPŠTI PODACI O PODRUČJU PLANA

1.1 Lokacija sa granicom

Područje u zahvatu DUP-a "Golubovci - Centar"predstavlja dio glavne zone centra u zahvatu

GUP-a, linearno se prostirući sa centralnim sadržajem od nadvožnjak - Mahala uz osovinu

magistralnog puta do spomeničkog kompleksa sa epicentrom gdje se ukrštaju osovine puta

petrovačke magistrale i puta Vukovci - Mataguži - Tuzi.

Sa aspekata GUP-a i sadašnjeg stanja ovo je najveće izgradjena i naseljena zona i obuhvata

dijelove sela - Golubovci, Mojanovići, dio Mahale i Goričana sa formiranim centrom u

Anovima.

U planerskom smislu zona "Golubovci - Centar" ograničava podzonu 1.1 u granicama užeg

gradjevinskog rejona površine cca.130,60ha. sa karakteristima urbanog tkiva (zone užeg

centra sa djelatnostima i stanovanjem i zone stanovanja i poslovanja srednjih i niskih

gustina.

Strukturu prostora karakteriše razvijanje linearne gradnje objekata na osovini magistralnog

puta M-2 bez planske vegetacije pretežno sadržaja za poslovanje u slobodno stojećim

objektima prosječne veličine 200-300 m2 - spratnosti od P+1 do P+2 sa nešto većom

gustinom na ukrštanju magistralnog puta i puta Mataguži-Vukovci-Tuzi.

Svi kontakti sa ograničenjem vezani su preko pravaca magistralnog puta i puta Mataguži -

Vukovci. Ostala mreža saobraćajnica je uglavnom nasledje nekadašnjih seoskih puteva koji

su asfaltirani i ukršta se sa upravno ili pod uglom sa magistralnom transverzalom osim u

slućaju tzv. "Veljeg puta" koji ide paralelno sa magistralom sa njene zapadne strane.

U strukturi naselja javnih prostora koji su nekada bili zajednička seoska imovina, svojevrsni

seoski trgovi kroz novu parcelaciju i preparcelaciju za izgradnju novih objekata su uzurpirani,

tako da su u najvećem dijelu pretvoreni u gradjevinsko zemljište.

U tkivu naselja dominiraju samo javni prostori putnih pravaca i nekoliko objekata javnih

djelatnosti (zdravstvene ustanove, škole, vrtići) i jedinstvrni prostor spomeničkog obelježja

sa dominantnim spomenkom autorsko dijelo Vukote Vukotića - Tupe.

1.2 Površine zahvata

Linearno razvijena izgradjena površina koja se prostire uz magisttralnu trasu u pravcu

sjever-jug, sa koncentracijom na ukrštanju dva osnovna saobraćajna pravca i pružanjem po

osovini puta istok-zapad, karakteriše strukturu naselja i veličine ukupne površine od

132,60ha.

Dužina zone po pravcu sjever - jug je 1100m, a istok - zapad cca 600m. 7


2. KARAKTERISTIKE PRIRODNIH USLOVA

Pretpostavka i baza za planiranje razvoja prostora sa svim funkcijama gradskih sadržaja su i

kvaliteti prirodnih karakteristika tog prostora sa svojim prednostima, potencijalima i

ograničenjima, a što poizlazi iz geomorfoloških karakteristika, geoloških odnosno inženjersko

geoloških karakteristika, hidroloških i hidrogeoloških karakteristika, klimatskih karakteristika,

pedoloških karakteristika.

Kroz posebna poglavlja dati su osvrti koji uglavnom predstavljaju izvode iz studija

PPO i GUP-a Podgorica i izvode iz drugih izvora, na prirodno geografske osobine područja

DUP-a Golubovaca odnosno GUP-a Zete i kontaknih zona.

Ciljevi planiranja i usmjeravanja dugoročnoj razvoja područja Zete odnosno DUP-a

"Golubovci - Centar", počivaju na racionalno i adekvatno prilagoženom korišćenju prirodno

georafskih resursa sa kojima raspolaže ovaj prostor.

Za razvoj Golubovaca kao subcentra Podgorice postoje kvalitetni infrastrukturni i prirodno

geografski uslovi; Golubovci se nalaze na osovini glavnog putnog pravca Crne Gore, centar

su najrazvijenijeg poljoprivrednog područja republike, naslonjeni na veliki akvatorijum

jezera, i u kontaku preko jezera sa pravvcem do mora, bogati su podzemnim vodama, imaju

atraktivne lokalitete u priobalju jezera i na jezeru i uslove za razvoj turizma ( lovni, ribolovni

turizam, sportovi na vodi, itd. ), zdrava klima itd.

2.1 Geomorfologija

Poručje teritorije DUP-a "Golubovaca - Centra" ima odlike ukupne Zetske ravnice sa

prirodnim i privrednim vezama na kontaktna područja tj. na ostali dio ravnice na jugu do

jezera, Skadarsko jezero ukupne površine 375 km2 od 225 km2 pripada Crnoj Gori, vodotok

Morače na zapadu, Cijevne na sjeveru, Ćemovsko polje na sjeveru i ravničarskim dijelom

sela oko sub centra Tuzi, Vranj i druga.

Teritoriju DUP-a u ukupnoj površini od 132 ha čini ravnica. Ravničarski dio terotirije DUP-a

nadmorske visine od 12 do 13,5 mnm., sa blagim padom prema Skadarskom jezeru i prema

vodotoku rijeke Morače.

Područje Zetske ravnice geološki posmatrano je prostorno geotektonska depresija u zoni

Dinarida koja je ispunjena tercijalnim marinskim sedimentima i zasuta slatkovnim

kvartarnimnanosom. U području Zetske ravnice i Skadarskoj jezera utvrđeni su krečnjaci i

dolomiti jure i krede u plitkovodnoj i sprudnoj faciji.

8


2.2 Inženjersko-geološke karakteristike

Osnovno zoniranje područka opštine sa aspekta inženjersko-geoloških karakteristika može

se svesti na sljedeće kategorije litoloških struktura :

a) Vezane i krute litološke strukture,

b) Vezane i poluvezane litološke strukture

c) Slabo vezane litološke strukture

a) Tereni vezanih-krutih litoloških struktura imaju veoma dobru nosivost, zemljani radovi

ne remete stabilnost stenske mase a imaju i najpovoljnije aseizmičke karakteristike.

Ugroženost od podzemnih i površinskih voda je minimalna. Zbog otežanog izvođenja

građevinskih radova, posebno kod infrastrukture, ovi tereni se ne koriste za

organizovaniju i obimniju stambenu izgradnju.

Tereni vezanih i poluvezanih litoloških struktura imaju dobru nosivost a u odnosu na

prethodnu kategoriju nešto nepovoljnije seizmičke karakteristike. Dolazi do pojave

štetnih površinskih voda jer je podloga slabovodopropusna.

b) Ovi tereni su najviše zastupljeni na krajnjem sjevernom dijelu opštine i zahvataju sliv

Tare i zapadne padine Komova. Relativno povoljnije inženjersko - povoljnije

karakteristike ovih terena zbog toga nisu u dovoljnoj mjeri iskorišćene.

c) Tereni izgrađeni od slaboveznih litoloških struktura zahvataju u potpunosti Zetsku

ravnicu i niže padine brdsko-planinskog okruženja.

Navedene litološke članove karakteriše veoma dobra vodopropustljivost, mada se na mjestima gdje

su formirani konglomerati površinske vode duže zadržavaju. Na inženjersko-geološke karakteristike

ovog područja veći uticaj imaju podzemne vode, pri čemu se dubina izdani od 4m prihvata kao

uslovna granica iznad koje se umanjuje inženjersko-geološki kvalitet terena. Na osnovu ovog

kriterijuma, u terene sa slabim inženjersko-geološkim karakteristikama ubrajaju se: priobalje

Skadarskog jezera do kote od oko 14 nmv, priobalja Sitnice, Morače i Graševačke rijeke.

Do sezonskog izdizanja nivoa izdani, a time i do izmjene inženjersko-geoloških karakteristika, dolazi

na morfološkoj granici brda i ravnice usled pojava izdašnih kraških vrela i površinskog oticanja

9


padavina. Ovakvi tereni su karakteristični za podnožja Veljeg i Malog Brda, Vežašnika Kakaritske

gore i podnožja Dečića.

U terene sa izrazito nepovoljnim inženjersko-geološkim karakteristikama ubrajaju se

konglomeratne površi na obodu Morače, Zete i Ribnice. Bočnim djelovanjem rječne erozije ,

u konglomeratnoj podlozi su formirane podkapine koje čine nestabilnim obod rječnih korita.

Tereni sa nevezanim litološkim članovima imaju u okviru opštine najlošije aseizmičke

karakteristike. Međutim, dobro konsolidovani sedimenti sa dubinom izdani većom od 4m

veoma dobro podnose seizmičku aktivnost. U povoljne terene spada i gradsko područje

Podgorice, koje je znatnim dijelom izgrađeno na konglomeratima, dobre je nosivosti i

povoljne aseizmičnosti.

Sa makroseizmičkog stanovišta teritorija Podgorice se nalazi u okviru prostora sa vrlo

izraženom seizmičkom aktivnošću. Posljednji zemljotres, kao i raniji zabilježeni pokreti

zemljine kore u dijelu Crne Gore i šire, pokazuju da se na ovom prostoru mogu javiti potresi

jačine 9° MKS skale i jači. Ovakvi potresi se mogu očekivati baš u zoni grada Podgorica i

Zetske ravnice gdje se danas nalazi i najveći dio stanovnika ove opštine što ukazuje na

potrebu izdvajanja dodatnih investicija u procesu izgradnje stambenih i drugih objekata kako

bi se svela na minimum opasnosti i štete od eventualnih razornih potresa navedene i do

sada zabilježene jačine.

Okolni brdsko-planinski tereni u odnosu na grad Podgoricu karakterišu se manjim

opasnostima od seizmičkih razornih potresa.

10


2.3 Klimatske karakteristike

Prva klimatska zona obuhvata u potpunosti Zetsku ravnicu i dio brdsko-planinskog oboda do

oko 500-600 mnm.

Druga klimatska zona obuhvata preostali brdsko-planinski dio, pri čemu je karakterističan,

sjeverni, najviši dio opštine.

Za prvu zonu je karakterističan slabije modificiran miritimni uticaj Jadranskog mora. Zime su

blage, sa rijetkom pojavom mrazeva, dok su ljeta žarka i suva.

Analiza meteorološko-klimatskih uslova zasnovana na rezultatima višegodišnjeg osmatranja

koje nije kontinuirano i obuhvata periode od 1925.-1940. i 1049.-1969.g.

Uopšteno na blizinu Jadranskog mora i konfiguraciju terena u širim okvirima, karakteriše

slabo modificirana maritimna klima.

Višegodišnjom analizom meteoroloških uslova utvrđeno je da Podgorica sa okolinom ima:

- srednju godišnju temperaturu 15,5o C (prosječno najhladniji mjesec je januar sa 5o C, a

najtopliji jul sa 26,7 o C).

- 2450 sunčanih sati (102 dana), najsunčaniji mjesec je jul, a najmanje sunčan decembar.

- srednju godišnji prosjek padavina je 169mm (najveći u decembru - 248mm, a najmanji u

julu - 42mm).

- prosječnu relativnu vlažnost vazduha 63,6% (maksimalna vlažnost je u novembru

77,2%, a minimalna u julu 49,4%).

- dominantni sjeverni vjetar sa maksimalnom brzinom od 34,8m/sek (123 km/h), sa

pritiskom od 75,7 kp/m2 , najčešće u zimskom periodu sa prosječno 20,8 dana.

- srednji vremenski period u kome je potrebno grijanje je od 10. novembra do 30. marta.

Manje specifične mikroklimatske karakteristike su u koridoru magistrale, a naročito na gušće

izgrađenim i naseljenim zonama Golubovaca – Anovi i Cijevne – Mahala, izazvane

antropogenim uticajima na osnovne klimatske karakteristike.

Tu se pre svega misli na uticaj zagađenja od saobraćaja na magistrali i začete urbane

morfologije na vazdušna strujanja , toplotno ozračivanje i zagađenje sredine.

11


2.4 Hidrološke i hidrogeološke karakteristike

Hidrološke karakteristike

Okosnicu hirografske mreže područja Zete predstavlja vodotok Morače - donji tok Morače

do ušća u jezero i rijeke Cijevne koja u toku ljeta presuši u donjem toku.

Rijeka Morače je prije izrade pružnog nasipa pruge Beograd-Bar u zimskom visokom

vodostaju bitno uticala na ukupna sliku hirografskog sistema Zeta formirajući nove rukavce

(Dragije, Tare) plaveći sela na kontaku i dublje u prostor Zete.

Rijeka Cijevna je promijenila tok – nekada je tekla krzo sela Mojanovići, kasnije rukovac

Morače Dragija, Blabane pa prema Gostilju do ušća u jezero. Topografija starog korita

Cijevne i danas se jasno prati na topografskim kartama i terenu.

U toku ljeta drastično opada proticaj rijeke Morače i drugih vodotokova.

Skadarsko jezero predstavlja najveći hidrografski objekat na području opštine. Površina

jezera se kreće od 375 km2 do 550 km2 zavisno od vodostaja. Crnoj Gori pripada 225 km2 pri

srednjem nivou jezera.

Vodostaj oscilira od kote 4,87 m do 9,81 m (zabilježeno 1963.godine).

Skadarsko jezero pored podzemnih voda koje ga obilato hrane ima veliku mrežu pritoka

kratkih tokova (potoka i rijeka u ukupnoj dužini cca 60 km bez vodotoka Morače i više od 10

jakih izvorišta - okâ), koje se formiraju na podzemnim izvorima, sa promjenljivom količinom

izvorišta zavisno od godišnjih doba.

Hidrogeološka rejonizacija

Na području opštine Podgorica se mogu izdvojiti tereni sa sljedećim hidrogeološkim

karakteristikama :

a) Slabo vodopropusni tereni ( hidrogeološki izolatori );

b) Srednje i promjenljivo vodopropusni tereni

c) Vodopropusni tereni.

12


a) Slabo vodopropusni tereni su praktično bez izvora jer usled male poroznosti i

odsustva poniranja vode nije formirana podzemna izdan. Mogu se javiti izvori

povremenog karaktera i slabe izdašnosti.

U prostornom smislu, ovi tereni najviše su zastupljeni na sjeveru opštine, u reonima sela:

Seoce, Blizna i Stijena, kao i Sjenice, Kosora i Fundine.

b) Tereni sa srednjom i promjenljivom vodopropusnošću izgrađeni su od dolomita, svih

starosti čija je karakteristika različita vodopropusnost.

Tereni sa promjenljivom vodopropusnošću su na istočnim i jugoistočnim padinama

Žijova.

c) Zavisno od karaktera litološkog sloja mogu se izdvojiti dvije podgrupe

vodopropusnog terena.

- sa pukotinskom i kavernosnom poroznošću i

- sa intergranularnom poroznošću.

Vodopropusni tereni sa pukotinskom i kavernosnom poroznošću predstavljaju

krečnjačke površi. Padavine ubrzo poniru duž pukotina, tako da ostaje površinski sloj

bezvodan.

Na kontaktu sa vododržljivim slojem na prekidu pukotinske izdani javljaju se izvori.

Najznačajnije pojave kraške izdani su lokacijski vezane za morfološku granicu između

krečnjačkog pobrđa i Zetske ravnice. Zajednička karakteristika im je veliko sezonsko

kolebanje izdašnosti.

Vodopropusni tereni sa intergranularnom poroznošću su prisutni na cijelom podučju

Zetske ravnice. Zahvaljujući dobroj poroznosti i malom padu terena, veliki dio

padavina ponire hraneći podzemnu izdan.

U odnosu na poroznost, odnosno tip i kompaktnost litoloških struktura, i morfometrijske

karakteristike terena mogu se javiti sledeći izdani:

a) Razbijene-karsne-izdani i

b) Zbijene –izdani.

a) Razbijene karsne izdani su svojstvene dolomitsko-krečnjačkim terenima. U odnosu na

vertikalnu dispoziciju karsne izdani javljaju se tri karakteristične zone. Prvi, površinski,

sloj je bezvodan jer padavine brzo prolaze kroz brojne kraške pukotine. Drugi sloj je

13


povremeno, sezonski, vodozasićen, a njegovo pražnjenje u znatnoj mjeri utiče na

povećanje izdašnosti izvora i vrela. Treći sloj je stalno vodozasićen ( pojava većeg broja

izvora i kraških vrela duž kanjona Morače, Male rijeke, Cijevne i duž oboda Zetske

ravnice ).

b) Najizdašnija zbijena izdan je formirana u sedimentima Zetske ravnice. Količinu

akumulisane izdani je teško procijeniti, međutim, imajući u vidu površinu od oko 45 000

km2 sa koje gravitiraju vode ka Zetskoj ravnici, sa sigurnošću se može predpostaviti da je

riječ o velikim količinama. Blagi nagib Zetske ravnice od sjevera ka jugu ukazuje ujedno i

generalni pravac kretanja gornjeg sloja izdani. Veliki značaj ove izdani je u prihranjivanju

voda Skadarskog jezera, i očuvanju specifičnih oblika jezerske flore i faune.

U brdsko - planinskom dijelu opštine, u sloju manjih enklava kvartarnih marinskih,

sedimenata konstatovane su zbijene izdani, najčešće male izdašnosti.

14


2.5 Pedološke karakteristike

Geološka podloga Zetske ravnice sastavljena je od aluvijalno-deluvijalnog nanosa, zatim

ravan reljef i mediteranska klima uslovili su formiranje dubokih i čvrstih zemljišta.

Tipovi i osobine zemljišta

Zemljišta na području opštine Podgorica pripadaju raznim tipovima, podtipovima i

varijetetima, zavisno od osobina podloge na kojoj su se obrazovala, reljefa i klime, a zatim i

djelovanja drugih pedogenetskih faktora i procesa. Dejstvom ovih faktora stvorena su

zemljišta koja se bitno razlikuju u Zetsko-bjelopavlićkoj ravnici od onih u brdsko-planinskom

dijelu opštine. Međutim, sva zemljišta se mogu svrstati u tri grupe:

1. Alivijumi i aluvijalno-deluvijalna zemljišta,

2. Smeđa zemljišta, gdje spadaju i crvenice i

3. Rendzine ili crnice.

Obzirom na svrhu, u daljem izlaganju, zemljišta ćemo opisati i prikazati njihove najvažnije

osobine i svojstva posebno za ravničarski i za brdsko-planinski dio opštine. Pri tome osobitu

pažnju posvetiti ćemo produktivnoj vrijednosti zemljišta i njihovoj pogodnosti iskorišćavanja

za određene namjene.

Zemljišta ravničarskog područja

Kako smo već istakli matični substrat u Zetsko-bjelopavlićkoj ravnici čine aluvijalni i fluvioglacijalni

nanosi i trošne i rastresite karbonatne ilovače sa proslojcima pijeska i šljunka sa “Sigom”. Ovakva

podloga, ravan reljef i mediteranska klima uslovili su stvaranje i dubljih i čvršćih zemljišta.

Različita moćnost i sastav podloge, prekomjerno vlaženje i isušivanje koje u perhumidnom

dijelu godine favorizuje proces isušivanja, lesivaže, oglejavanja i plavljenja, a u sušnom

periodu procese osmeđavanja i ocrveničavanja dovela su da se zemljišta jako razlikuju i po

tipskim karakteristikama, a takođe i po fizičkim i hemijskim osobinama i svojstvima.

15


U ravničarskom području opštine zastuplena su slijedeća zemljišta:

1. aluvijumi,

2. močvarna zemljišta,

3. smeđa zemljišta na šlunku i konglomeratu,

4. smeđa zemljišta sa glinama i

5. crvenice.

1. Aluvijumi zauzimaju znatne površine u priobalnoj zoni Skadarskog jezera i pored Morače

nizvodno od Botuna. Aluvijumi su mlađa i genetički nerazvijena zemljišta. Pored toga

imaju heterogen sastav, jer mogu biti pjeskovita, praškasta, ilovasta i glinovito zavisno

od porijekla materijala, snage vode kojom se materijal prenosi i odlaže i drugih uslova.

Pored obala Morače, počev od Botuna i Šrgrtnice i sela Ponara, preovlađuju pjeskovito-

šljunkasti i ređe pjeskovito-ilovsti varijetei aluvijuma. Oni su različite dužine i sa jasno

izraženom slojevitošću, a sadrže u većem procentu i čestice skeleta, odnosno zaobljenih i

poluzaobljenih odlomaka stijena različitih veličina i oblika. Ovi aluvijumi su sa manjom

potencijalnom aktivnom plodnošću u odnosu na one u priobalnoj zoni jezera. Duž korita

Morače je sterilni grubi nanos šljunka i pijeska koji se eksploatiše kao građevinski

materijal. Mjestimično je obrastao vrbom i jovom.

Aluvijali od Ćemovskog polja do glavne zone jezera su fino sortirani, uglavnom

pjeskovito-ilovaste i ilovasto-glinovite građe. Imaju jednoličnu slojevitost i veliku dubinu

povoljne fizičke i hemijske osobine. Takve osobine omogućavaju da se aluvijumi lako

obrađuju, a bliska podzemna voda omogućava navodnjavanje pa aluvijumi spadaju

među najplodnija zemljišta. Pogodni su osobito za ratarsko-povrtarsku proizvodnju, ali

se na njima gaje i druge kulture.

U plavnoj zoni Skadarskog jezera, zbog izdizanja njegovog nivoa tokom većeg dijela

godine i uticaja jezerske i podzemnih voda, aluvijumi se plave, odnosno zabaruju i

bližejezeru (ispod kote 5,5m) prelaze u močvarna zemljišta. Usled toga oni su oglejeni,

pa to smjenjivanje oksido-redukcionih i drugih procesa dovodi do pogoršavanjaskoro

svih osobina i svojstva ovih potencijalno veoma plodnih zemljišta. Zbog plavljenja sva

zemljišta ispod kote 7,5m ne mogu se obrađivati, već se koriste jedino kao livade i

pašnjaci.

Dakle, alivijumi su različite plodnosti, odnosno boniteta, što se vidi i sa priloženih

bonitetnih karata. Plodnost zavisi od dubine i sastava zemljišta, zatim homogenosti ili

heterogenosti slojeva u koje se biljke ukorenjavaju i iz njih uzimaju hranljive materije i

vodu. Pored ovoga na produktivnu vrijednost ili bonitet ovih zemljišta utiču u znatnoj

mjeri izraženi procesi zabarivanja, zamočavanja i oglejavanja. Ove procese prouzrokuju

visok nivo plavnih voda jezera, kao i visok nivo podzemnih voda kojima su zemljišta

ugrožena tokom najvećeg dijela godine.

16


2. Močvarna zemljišta zastupljena su na obalama Skadarskog jezera i Malog blata i to ispod

5,5 m.n.v. U močvarna zemljišta spadaju duboki zabareni aluvijum, organo-mineralno

zemljište i treset. Zabareni aluvijum čini prelaz od normalnih aluvijuma ka mineralnom

močvarnom zemljištu. Dakle, nalazi se u zoni oscilacija nivoa jezera s tim što nije izloženo

pavljenju samo doba najnižeg vodostaja jezera u toku ljeta. Zabareni aluvijum je

obrastao močvarnom vegtacijom i vrbom.

Mineralno-močvarno ili organo-mineralno zemljište je stalno pod vodom. Obraslo je

močvarnom vegetacijom gdje je dominantna trska koja se nagomilava u vodi i slabo i

sporo razlaže u anasrobnim uslovima, pa se pretvara u treset, različitog stepena

razloženosti.

3. Smeđa zemljišta na šljunku i konglomeratu. Ova zemljišta zauzimaju velike površine u

Ćemovskom polju, zatim duž Morače, Cijevne i široj okolini Podgorice, zemljišta su

većinom plitka i skeletoidna, osobito u Ćemovskom polju i pored Morače, Dublji varijetet

su mahom po periferiji kao u Farmacima, Berima, Donjoj i Gornjoj Gorici Lješkopolju,

Tološima, Momišićima, Vranjskim njivama, Rogamima, Dajbabama, Maslinama itd.

I pored dobrih fizičkih i hemijskih osobina smeđa zemljišta na šljunku i konglomeratima

imaju različitu produktivnu vrijednost. Ona najviše zavisi od dubine sloja zemljišta i

sadržaja skeleta. Plitka, skeletna zemljišta u Ćemovskom polju, Donjim Kokotima i dijelu

Lješkopolja manje su prirodne plodnosti. Pored toga izložena su jakoj solskoj eroziji, pa

su iz razloga nepodesna za ratarsku proizvodnju. Međutim, privođenjem kulturi i

navodnjavanjem danas oko 2000ha Ćemovskog polja imamo plantažne zasade

vinograda, breskve, višnje i drugog voća, odnosno proizvodnju sa zemljišta pete i šeste

bonitetne klase, koja je i pored većih troškova ulaganja rentabilna.

U neposrednoj okolini, a osobito na urbanističkom području Podgorice znatna površina

smeđih najboljih zemljišta, čija se produktivna vrijednost kreće od druge do četvrte

bonitetne klase, čto se vidi iz priloženih karata, sačuvana je za poljoprivredu.

To su kompleksi u društvenom sektoru u Lješkopolju i Donjim Kokotima i veoma sitna

parcelacija, skoro dovedena na okućnice i bašte, u privatnom sektoru.

4. Smeđa zemljišta na glinama. Ova zemljišta se nalaze u Lješkopoljskom i Vukovom lugu,

Doljanima, Drezgi, Sprganici i Bjelopavlićkoj ravnici, koja samo malim dijelom pripada

podgoričkoj opštini. Obrazovala su se na podlozi karbonatnih glina i ilovača, loših fizičkih

osobina. Zbog toga je zemljište glinovito naročito u dubljem sloju, pa je slabo

vodopropusno, te u doba obilnih padavina vode se dugo zadržavaju u sloju zemljišta ili

na površini. Uslijed ovakvih osobina gajenje poljoprivrednih kultura je ograničeno

kasnom obradom i sjetvom, tako da bez melioracija zemljišta se iako potencijalno veoma

17


plodna, ne mogu intenzivno koristiti u svim pomenutim područjima. Melioracijama

bonitet ovih zemljišta može se poboljšati za jednu ili dvije bonitetne klase.

5. Crvenice. U ravničarskom području crvenice se pojavljuju u brdima i glavicama i

njihovom podnožju. Na brežuljcima je zastupljena vrlo plitka crvenica sa velikim

procentom stjenovitosti. Na prelazu brda u ravnicu je pretaložena crvenica koja je

duboka, ali nije tipična kao u depresijama krečnjačkog podrđa, već čini prelaznu formu

ka smeđem zemljištu kod kojeg je izražen proces zaruđivanja i ocrvenjavanja.

18


3. ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA

U rejonu skupine zgusnutih seoskih naselja Golubovaca, Mojanovića, Mahale, Goričana,

Šušunje i Balabana, krugu oko geometrijskog centra Anova kao nukleusa novog urbanog

centra, koji se razvija na osovini magistralnog puta kao linearni centri i dijelom na osovini

puta Vukovci-Mataguži-Tuzi.

Ovaj prostor je u poslednjih 30 godina pretrpio vidljive transformacije. Na žalost ove

promjene nijesu dale doprinos unapređenju oblika funkcije i uopšte zaštite sredine sa

aspekta moguće valorizacije kvalitetnih poljoprivrednih zemljišta, zgusnute gradnje i slično.

Sa saobraćajnog aspekta izgradnjom magistralnog pravca nije nadjena adekvatna zamjena za

staru željezničku trasu Podgorica-Plavnica.

Neplanskom gradnjom sela su širena na račun poljoprivrednog zemljišta koje je na ovaj

način pretvoreno u građevinsko zemljište. Ovako su sela počela sastavljati i gubiti se granice

među njima, rađa se novo veliko naselje sa razbacanim objektima, neorganizovanim

ulicama, itd.

U ovom postupku prepoznaje se pojačani interes za gradnju uz Magistralu, a narčito u

centru Anovi. Izražena disperzija gradnje u prostoru stvara sliku neartikulisanih i skoro

haotičnih prostora. Ovakav način širokih zahvata gradnje sa malim gustinama prouzrokuje

neracionalnu veliku mrežu infrastrukture. Treba napomenuti da su Zećani u toku privredne

ekspanzije ovog područja sopstvenim sredstvima gotovu svu putnu seosku mrežu asfaltirali i

uveli telefonske linije u svim selima. Elektro mreža je u lošem stanju, a vodovodna mreža i

ne postoji, već je vodosnabdijevanje riješeno pojedinačno za svako domaćinstvo preko

bunara i hidrofora, znači svako domaćinstvo ima sopstveno snabdijevanje vodom.

Nasledni prirodni faktor jasno je označio-markirao, odnosno ostavio prepoznatljive

indikatore morfološke i funkcionalne cjeline ( voda, poljprivredne ravnice, šume, brda itd. ).

Distribucija i organizacija naselja u prošlosti odvijala se u spontanom i logičnom sistemu u

skladu sa prirodnim okruženjem. Povećanjem broja stanovnika i gradnje, stvaranjem novog

načina života izazvanog jačim uticajima grada i gradske sredine, postojeća prostorna šema

nije izdržala ove promjene i skoro se raspala i dala loše rezultate. U međuvremenu nisu

pripremnljene, niti razrađene niti na jednom nivou planiranja neke nove preporuke i

mogućnosti za prelazni i konačni tretman prostora. Područje Zete, na žalost, do skoro i

izrade GUP-a Golubovci, izuzev sa nivoa Prostornog plana Opštine Podgorica, gdje su dati

oskudni planerski indikatori i oskudni informativni podaci, nije urbanistički i prostorno

tretirano. Više su se ovim prostorom bavili prije 100 godina nego danas, Pavle Rovinski,

Andrija Jovićević i drugi.

19


U granicama DUP-a obuhvaćeni su djelovi sela Mojanovići, Golubovci i Goričani sa starim

centrom Anovi. Postojeća izgradjenost pored zajedničkiog imenitalja koji karakteriše

struktura razudjenosti gradnje na poljoprivrednim površinama - parcelama je zgusnuta u

linearnoj formi obrisa centralnih sadržaja.

U poslednjih 20-tak godina u fazi pojačane gradnje naslijedjene gradjevinske fondove

karaktriše nekoliko naslijedjenih principa u obliku, spratnosti , arhitekturi itd. :

- Rijetko sačuvani objekti tradicionalne gradnje u Zeti, jednostavnih formi, prizemnih

objekata, najčešće jednodijelni sa dvovodnim krovom, zidovima od polulomljenog

kamena. Unutrašnje organizacija, po dužini kuće - ognjište, spavanja a jedan dio

ponekad i za stoku sa zemljanim podovima. Plafoni od pletenog pruća, tzv, ljese.

Ovakav način stanovanja je je odavno napušten i zapravo postoje samo ostaci ovih

kuća koji se danas koriste kao pomoćni objekti ili štale za stoku. Doduše, ima starih

kuća, a naročito u starom dijelu sela Golubovaca, koje su prizemne, ali sa

komfornijom unutrašnjom organizacijom i obradom površina - zidova, plafona,

podova.

- Ostaci starih kuća na spratu, tzv. kule u donjim selima Zete, spratne kuće su

gradjene zbog čestih poplava i doba visokih vodostaja u selima Gostilj, Bistrica,

Berislavci, Bijelo Polje stanovalo se na spratu jer je prizemlje zahvatao polavni talas.

U poslije ratnom periodu do 50-tih godina rade se kuće od betonskih zidova, od

tzv.mršavog betona, miješanog sa kamenom, u stilu starih kamenih kuća.

- Masovna "moderna" gradnja dešava se 60-70-tih godina pa sve do danas, sa

promjenljivim pristupima ali uglavnom u tipu gradske kuće individualnog stanovanja.

Ovakvim stavom u potpunosti su napušteni tradicionalni načini gradnje. Velika

primjena arm. betona, ciglarskih proizvoda podigli su nivo brzine i kvaliteta gradnje i

zadovoljavaju zahtjeva novih generacija koji teze urbanom načinu života. Uglavnom,

danas takav način gradnje prisutan je u 80% domova u Zeti. Vremenom u ovaj

način gradnje unosile su se novine, a naročito u unutrašnjem dijelu objekta, povećani

komfor u rasporedu prostorija i opremanju.

U centralnoj zoni plana, tj. uz magistralni pravac realiziju se objekti pretežno poslovnih

sadržaja.

Karakteristike svih stambenih objekata u strukturi i obimu je tip slobodnostojećih objekata

sa manjim uz magistralu ili većim okućnicama po dubini prostora.

Kvalitet gradnje je postao od 50-tih god do danas, a naročito donošenjem novih propisa u

gradjevinarstvu za uslove gradnje u zemljotresnim područijima zahtjevniji i bolji sa visokim

standardima o sigurnosti konstrukcije.

Osim javnih objekata u centralnim zonama i na liniji magistralnog pravca zastupljeni su i

objekti širih sadržaja poslovanja u prostorima individualnnih stambenih zona kao

slobodnostojeći, rjeđe tipski, koji opskrbljuju stanovništvo u unutrašnjosti zone.

20


U zonama centra su objekti javnih djelatnosti - osnovna škola, vrtić, dom zdravlja, opštinska

administracija, dom kulture, željeznički terminal, otvorena tržnica itd.

Osnovna škola, dom kulture i željeznička stanica su starijeg datuma. Postoje preko 50 godina

a dom zdravlja i opštinska administracija koja se nalazi u rekonstruisanom - nadograđenom

domu kulture novijeg datuma.

21


3.1 Anketa

U aprilu 2011.god urađena je anketa za sve objekte na terenu u granicama zahvata DUP-a.

Zona DUP-a "Golubovci - Centar", je podijeljena na četiri podzone :

- Zona A

-Zona B

-Zona C

-Zona D

Anketnim upitnikom su ustanovljenje fizičke vrijednosti i karakteristične vrijednosti svakog

objekta ponaosob; veličina objekta u osnovi, broj kat. parcele, ime vlasnika, spratnost, BRP,

broj korisnika, broj domaćinstava, godina gradnje, geometrija krova, kvalitet objekta (dobar,

slab, završen, ne završen), opremljenost instalacijama TK, VK itd.

U svim listovima podaci nisu potpuni, a uglavnom zbog neprisustva korisnika, tako da su

izostala u tom slučaju pitanja o imenu vlasnika, broju korisnika, broju domaćinstava i godini

gradnje.

Anketa predstavlja ključni pokazatelj stanja, u fazi pripremnih poslova i formiranja ulaznih

podataka za plan. Jedino se putem ankete, koja se sprovodila u 4 posmatrane zone, na

ukupnom zahvatu DUP-a moglo doći do približno tačnih podataka o broju domaćinstava,

broju spratova i opremljenosti objekta kao i o namjeni objekata. Ankete su potvrdile naše

planske predpostavke o dinamici rasta broja objekata i karakteru i morfologij naselja,

kvalitetu gradnje i dr.

Planerske ambicije ovog plana formirane su prije svega na odrednici GUP-a, daleko su u

obimu planiranih ukupnih sadržaja u prostoru, kvalitetu uredđenja terena i ambijentu koji se

očekuje od nivoa urbanizacije od stanja koje referiše anketa i što je opservirano na terenu.

Tu spadaju: način gradnje, urbana disciplina, putna infrastruktura, ostala infrastruktura itd.

Rezultati anketa su vidljivi kroz nekoliko urbanističkih pokazatelja.

22


postojeće stanje

BILANS POVRŠINA PREMA NAMJENI Anketa 1

oznaka zon

e

stanovanje

mješovita namj.

poslovanje

ukupno

bro

j o

bje

kata

BR

P m

2

bro

j o

bje

kata

pom

oćn

i obje

kti

m2

bro

j o

bje

kata

mje

š.

nam

jena

(s

tanovanje

i p

oslo

v.)

m2

bro

j o

bje

kata

poslo

va

nje

m2

uku

pn

o B

RP

m2

ukupan

bro

j o

bje

kata

A 49 9 057 4 1 448 8 4 156 17 9 780* 19 186 78

B 119 19 976 11 1 070 6 950 19 4 112* 26 108 145

C 64 10 762 25 1 275 6 1 715 8 655* 14 407 103

D 92 16 623 27 1 965 8 1 444 12 1 923 21 055 139

∑ 324 56 148 67 5 758 28 8 265 47 15 570 86 011 465

* Centralne djelatnosti

A - škola ………………………..... 2 325 m2

- dječiji vrtić …………………… 1 952 m2

- skladište ……………………...…. 978 m2

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------

BRP 5 255 m2

B - dom zdravlja ……………………. 720 m2

- dom kulture i opština …………… 2 187m2

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------

BRP 2 907 m2

C - dječiji vrtić ………………....... 185 m2

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

BRP 185 m2

23


3.2 Stambena gradnja

Naslijedjena stambena gradnja je u karakteru tradicionalne individualne gradnje, koja u

poslednje vrijeme poprima mješovite namjene; stanovanje sa poslovanjem u liniji centralnih

djelatnosti na magistralnom pravcu i povećanje gustine izgrađenosti, kao i gustine

naseljenosti. Ovakav postupak generiše ubjedljive dokaze o zreloj fazi nastanka urbane

sredine.

Namjene prizemlja ili ukupnih objekata najčešće spratnosti prizemlja i sprat ili samo

prizemlje. Radi se o novim objektima ili starim rekonstruisanim objektima koji su mješovite

namjene ili u cjelosti poslovni objekti. Ovakvom gradnjom se podržava razvoj linearnog

urbanog centra.

Komforni stambeni individualni objekti u unutrašnjosti prostora DUP-a, najčešće po strukturi

izgrađenosti parcele su seoska gazdinstva. Ima pojave gradnje stambenih objekata za

namještenike koji se ne bave poljoprivredom. Ovakav tip gradnje je sve više zastupljen u

užoj zoni plana.

Generalno, po dužini prostora upravno na magistralu struktura naselja formirana na osnovu

porodične individualne kuće sa tendencijom usitnjavanja okućnica, odnosno parcela i

prelaskom na polu-urbani način života. Uz magistralnu trasu formiraju se objekti isključivo

poslovnih sadržaja.

3.3 Ostali gradjevinski prostori

U strukturi ukupne izgradjenosti na prostoru DUP-a pored stambene izgradnje koja je

dominantna disperzivno su rasporedjeni poslovni sadržaji u sklopu stambenih objekata ili

samo kao poslovni objekti kakavih primjera ima nešto više u poslednjih 10 godina.

U namjene poslovanja obuhvaćeni su najvećoj mjeri trgovačke i ugostiteljskeusluge uslove, a

zanatstvo da nije zastupljeno.

Objekti javne namjene su u funkciji čkolstva, zdravstva i socijalne zaštite, administracije

lokalne uprave, kulture i saobraćaja.

24


3.4 Slobodne površine

U tradicionalnoj organizaciji prostora sela, osim seoskih puteva obično u centrima sela

postojali su zajednički prostori - komune, često u funkciji seoskih trgova i služili su za

napasanje i okupljanje stoke. Pored ovih slobodnih površina u funkciji prostora i javne

površine obezbjedjeni su najkvalitetniji prostori za crkve sa grobljem, iza škole.

Na centralnoj osovini prostora zahvata DUP-a "Golubovci-centar" i na poziciji ukrštanja

glavnog magistralnog puta i puta Vukovci - Mataguži - Tuzi nalazi se manji centar nekada sa

željezničkom stanicom, a sada sa centralnim djelatnostima,objektima trgovine itd.

Ovaj prostor centra datira od početka 20.-tog vijeka, a kroz PPO Podgorice prepoznat je kao

budući subcentar. U razradi DUP-a "Golubovaci - Centar", slijedeći odrednicu PPO Podgorice

a i faktičko stanje, da tu postoji centar sa urbanim karakteristikama, potvrđeno je i

afirmisano da je ta ideja, s tim što mu je dat dopunski odgovarajući sadržaj, i obostrani

nastavak na putnoj osovini sjever-jug, a po dubini na putnom pravcu ukrsnog puta Vukovci-

Golubovci-Mataguži-Tuzi.

Postojeće nasleđe javnih prostora neplanskim modeliranjem znatno je umanjilo površinu tog

prostora, uključujuči u prvom redu prostor za potrebnu profilaciju glavne putne osovine kao

matrice budućeg linearnog centra. Takodje su kroz postupak neplanskog, odnosno

neregularnog pretvaranja prostora u neregularne parcele, uništeni javni prostori u profilu

seoskih ulica i u centrima sela. Kapaciteti javnih prostora svedeni su na minimum za

uređenje gradskih trgova, pjaceta, zelenih skverova, eventualno prostora za sport i dr. vrste

animacija i slobodnih aktivnosti na otvorenom prostoru.

Postojeće spomen obelježje s uređenim terenom "Spomenik palim borcima Zete" i

modeliranim terenom parcele predstavlja jedinu jedinstven javnu površinu u prostoru

zahvata DUP-a "Golubovci-Centar".

Saobračajni tokovi u prostoru DUP-a, osim magistralnog puta M2, su ustvari asvaltirane

seoske ulice bez odgovarajućih kolskih i pješačkih trotrara i nijesu radjene sa odgovarajućim

kvalitetima tehničke struke.

25


4. DOSADAŠNJI PLANSKI RAZVOJ

4.1 Postavke GUP-a "Golubovci" i drugih planova

Područje Zete kao i centralne zone zahvata DUP-a "Golubovci-Centar", prije izrade PPO

Titograd i GUP-a Golubovci nikad nije sveobuhvatno tretiran sa nivoa detaljnog plana,

odnosno regulacionog plana za dio tog područja.

PPO Podgorice je dao smjernice razvoja ovog područja ističući razvoj centra Golubovaca kao

centralne tačke u prostoru opštine Podgorica na Jadranskoj magistrali i na osovini interesa

razvoja prema akvatoriju Skadarskog jezera.

Posljedice nedostatka D.U.P-ova rezultirale su neplanskom gradnjom u svim sektorima

organizacijom prostora. Takva gradnja od interesa za ovaj plan, naročito je bitna kroz analize

parcelacije sa dominantnim namjenama objekata stanovanja, ili kombinovanog poslovanja i

stanovanja uz napomenu da je ovo područje jake imigracione pojave što je pospješivalo

bržu gradnju i pojave na terenu.

Prostori uz postojeću putnu osovinu Jadranske magistrale u najvećoj mjeri su poprimile

karkakter takve gradnje.

Na bazi PPO Titiograd uradjen je Urbanistički projekat za zonu Beglaci, u preduzecu

"INKOPLAN"d.o.o, namjene sportsko - rekreativnog centra i poslovno-trgovačke namjene.

Po tom planu započeta je izgradnja sportske dvorane i kruznog toka - obilaznice oko

Golubovaca.

Nakon usvajanja GUP-a stvorene su predpostavke da se ide u susret jos uvijek prisutnoj

dinamici potreba za gradnjom. U medjuvremenu, postoji veliki vakuum izmedju vremena

dobijanja GUP-a i izrade regulacionog plana, DUP-a, pa se u medjuvremenu bez

posjedovanja operativne dokumentacije nastavilo sa nelegalnom gradnjom.

Nijesu na adekvatan i ažurnan način pružene mogućnosti da se zadovolje želje budućih

graditelja, potencijalnih investitora koja je kroz izradu planske dokumentacije trebalo

prihvatiti i usmjeriti.

Evidentno je da su već stvorene zdrave i realne predpostavke za izmjene i dopune, odnosno

promjene granice postojećeg GUP-a Golubovci, na koji način bi se dobila podloga za

dinamiku, ugradnju i uredjenje prostora čitvaog Zetskog regiona a naročito na centralnoj

osovini regiona čitavaog Skadarskog jezera. Ovim bi se podstakla i brža urbanizacija centra

Golubovaca. GUP je u tom trenutku uradio analizu i izveo bitne predpostavke razvoja

prostora Zete, kroz ideju čuvanja i zaštite slobodnog poljoprivrednog zemljišta, samim tim i

zaustavljanje gradjevinske stihije pretvaranja poljoprivrednog zemljišta u gradjevinsko.

26


4.2 Pokazatelji postojećeg stanja

Pregled i analiza postojećeg stanja za oblik uredjenosti terena izveden je na bazi podatak

planova višeg reda PPO Titograda, rezultata GUP-a a najviše obilaskom i anketiranjem

objekata i naseljenika Zete.

Od postojeće dokumentacione osnove na raspolaganju smo imali oskudne podake za ovaj

nivo planiranja. Izvedene fizičke kategorije gradnje i namjene objekata uradjene bazi ankete

i raspoloživih kat.geodetskih podataka.

postojeće stanje

URBANISTIČKI POKAZATELJI tabela 2

površina zahvata DUP-a ................................................ 132, 60 ha

- BRP ..................................................... 86 011 m2

- površina za stanovanje ..................................................... 56 418 m2

- mješovita namjena (stanovanje i poslovanje) ................................ 8 265 m2

- poslovanje (CD) ..................................................... 15 570 m2

- pomoćni objekti ..................................................... 5 758 m2

- broj stanovnika ..................................................... 1 314

- broj domaćinstava ..................................................... 538

- ukupan broj objekata ..................................................... 465

- indeks izgrađenosti (Ii) ..................................................... 0,065

- gustina naseljenosti ..................................................... 9,90 st/ha

27


4.3 Zaključci

Na bazi raspoloživih podataka o prirodnim karakteristikama područja plana izvedenih iz PPO

Titograda, GUP-a Golubovaca i podataka o stvorenim uslovima sredine datim u statističkim

pokazateljima, u analizama GUP-a Golubovaca, odnosno i u najvećoj mjeri dobijenih kroz

instituciju ankete, koju je je tim radio u mjesecu aprilu 2011.godine.

Izvode se zaključci o postojećem stanju i to : -zaključci sa aspekta prirodnih karakteristika,

- zaključci sa aspekta stvorenih uslova.

4.3.1 Zaključci sa aspekta prirodnih karakteristika

Područje plana ima klimatske karakteristikame koje se odlikuju mediteranskom klimom zbog

blizine mora i direktnog uticaja mora preko koridora rijeke Bojane i Skadarskog jezera.

Može se raći da klimatske karakteristike imaju kvalitetne uslove za egzistenciju naselja.

Nivo podzemnih voda je donekle ograničavajući faktor kod planiranja podzemnih etaža i

sistema fundiranja ali ne kritičan. Najveći nivo podzemnih voda u zoni Skadarskog jezera

nema negativnog uticaja za zonu zahvata DUP-a" Golubovci - centar".

Topografija terena je tipičan ravničarski predio gdje se lako razvija urb.matrica naselja u

dvije ravni. Sa aspekta prirodnih uslova razvoj naselja se dešava u kontinuitetu bez faktora

otežavajućih uslova koji mogu biti vezani za topografsku razudjenost, klimatske

nepovoljnosti, geomehaničke i hidrološke odlike tla područja, izuzev u periodu prije

izgradnje pruznog nasipa, koji istovremeno prekuno povremeno izlivanje Morače preko

vodenih rukavaca rijeke Dragije ili Tare u području sela Bijelo polje, Bistrica i dr.

Naselje se razvijalo spontano, kao potreba koncentracije gradnje i sve više izraženih zahtjeva

za gradnjom prostora zajedničkih potreba na nivou svih vrsta usluga (trgovina, ugistiteljstvo,

zdravstvo itd.)

28


4.3.2 Zaključci sa aspekta stvorenih uslova

Nastanak naselja centra Golubovaca - Anovi je inspirisan realnom potrebom o zajedničkoj

svijesti stanovnika koja je rezultiralo kolektivnim saznanjem i potrebom za formiranjem

funkcija koje su nedostajale u kontaktnim zonama ruralnih nukleusa. Ovakvi sadržaji su se

gradili uz centralnu saobraćajnu osovinu kolskog i nekada željezničkog puta.

Buduća planska matrica u kontinuitetu počiva na pra-matrici razvoja centra Golubovci

nastala početkom 20-tog vijeka, a naročito nakon oslobadjanja ovih krajeva od turske

vladavine i izgradnjom uskotračne želejzničke pruge 1910.godine od Podgorice do Plavnice,

kao dionice saobraćajnog koridora koji je Crnu Goru vezao za more, odnosno za luku Bar.

Nukleus centar Golubovci - Anovi datira još iz tog vremena (više od 100 godina) kada je ovaj

centar pripadao donjozetskoj opštini - kapetaniji (od naselja Cijevna do Skadarskoh j.).

Pored spontanih procesa koji su generisali potrebu za razvojem naselja a koja nije u duhu

seoske anglomeracije, putni pravci su trasirali morfološku strukturu i odigrali glavnu vodilju

planerskog rezona u naselju centra Golubovci.

Posledanjih 40-tak godina, naročito krajem 20-tog vijeka, tempo razvoja pretiče

tradicionalna shvatanja, sve manje vodeći računa o zaštiti i očuvanju rukom stvorene

čovjekove sredine. Ovaj period ima pojačani tempo gradnje u načinu razumjevanja funkcije

arhitekture izmedju naslijedjenih shvatanja seoskog načina organizovanja života, nespretno

pretočenih u formu gradske kuće. Mala je prisutnost kvalitetne projektantske profesije i sve

se uglavnom realizuje kroz karakterističnu tipologiju tadašnjih objekata iz tipoloških časopisa

i mašte majstora izvodjača.

Ovo se moglo dešavati jer planerska kontrola gradnje u ovim područijima je izostala.

Nažalost, ni danas nije zaživjela.

Disciplina u graditeljstvu, koja zahtjeva prije svega odg.plansku dokumentaciju i zakonske

dozvole uglavnom nije bila prisutna. Uslovi za taj postupak ipak su postojali na nivou PPO i

GUP-a ali nisu primjenivani.

Danas se u zoni zahvata ovog plana, DUP-a Golubovci nastavlja neplanska gradnja, sa

izuzetkom javnih objekata - zgrada Gradske opštine, Dom zdravlja, dječiji vrtić.

Pristupanje načinu gradnje, gdje svaki vlasnik ima želju da objekat približi ulici, ogranočila je

očekivani komfor profila potrebnog za putni koridor i kvalitet gradnje i organizacije

linearnog centra Golubovaca koji podrazumjeva saobraćajni profil sa minimum četiri kolske

29


saobraćajne trake, razdjelnu zelenu traku, pješačke tokove, tramvajske trase, eventualno i

parkinge.

U daljem planersko-projektantskom postupku, obimi i način intervencija treba da

preovladava u formi rekonstrukcije ili reciklaže postojecih objekata, u cilju povećanja korisne

izgradjene površine, tj. koeficijenta izgradjenosti (Ii), funkcije objekta i uredjenja lokacije i

rekonstrukcije fasade.

Na pojasu izmedju uže zone centra i okvira zahvata, tj.po dubini prostora a naročito u

kontaktnim ruralnim nukleusima gdje je gradnja bila zgusnuta oko užeg dijela sela a danas

prisutne po širim poljoprivrednim posjedima u strukturi gradnje individualnih objekata,

G.U.P-om se podržava ideja čuvanja sjećenja na stara ruralna jezgra koja su bila

karakteristična za seoske anglomeracije kroz neminovno sprovodjenje urbane mreže

organizacije sa "skupljenom" gradnjom većih parcela i predpostavku da će ovakav način

organizacije naselja biti na liniji tradicije i sjećanja na duhovne navike i kvalitete područja.

Ovakav postupak treba da održai ravnotežu izmedju staroga i novoga.

"Jaz izmedju čovjeka i njegove sposobnosti da se suprostavlja problemima ljudskih naselja veoma je

veliki i stalno raste. Na našem putu ka ekstremnoj specijalizaciji pri radu na problemima ljudskih

naselja veoma je velik i stalno raste. Na našem putu ka ekstremnoj specjalizaciji pri radu na

problemima naselja zanemarili smo osnovni razlog zbog kojeg su naselja i nastala : ljudsku sreću,

sreću koju čovjek nalazi u ravnoteži izmedju sebe i drugih elemenata svoga naselja. Svakim danom

sve više gubimo sposobnost da se sintetizovano suočavamo sa problemom ljudskih naselja. Svakim

danom sve više gubimo sposobnost da se sintetizovano suočavamo sa problemom ljudskih naselja.

Što sve više zalazimo u specijalnosti, to se sve više udaljavamo od mogućnosti razumjevanja ukupnog

problema zaboravljajući pri tom potrebu za sintezu" *

* "Čovjek i grad" Konstatinus Doklijadis

Važno je napomenuti da razvoj urbanog gradskog centra Golubovaca koji se odvija

decenijama danas pod objektivnim i snažnim pritiskom potreba iz okruženja i potreba za

ulogu Golubovaca kao sub-centra je u tretmanu dosta komplikovanog i teškog postupka

transformacije iz polu ruralne u gradsku strukturu, uz poštovanje nasledja i oživljavanja duha

sjećanja kroz materijalnu i duhovnu kulturu ovog prostora. Kroz sjećanje koja se prenose sa

generacije na generaciju novim planerskim i izvodjačkim postupkom u prostrou centra

Golubovaca u uredjenu gradsku sredinu, ne mogu se odstraniti uticaju najužeg okruženja

seoskih nukleusa koji su i formirali postojeću matricu centra Golubovaca na čijim se

osnovama ono dalje razvija i osavremenjava.

30


5. P L A N

5.1 Ciljevi

Urbanističko-planski ciljevi su od bitnog uticaja na izbor rješavanja, ali istovremeno osnov za

formiranje objektivnog sistema vrjednovanja tih rješenja koja odražavaju interdisciplinarni i

sintetizovani pristup.

Kod formiranja ciljeva, pošlo se od pretpostavke da treba da zastupaju interese koji su dati

kroz programski zadatak odnosno odluku o pristupanju izradi DUP-a, odnosno odradnice

planova višega reda, i afirmišu funkcionalne i prostorne odrednice planske matrice koja

Predstavlja osnovu za formiranje faze, odnosno finalnog izvještaja DUP-a "Golubovci -centar,

zona 1.1".

Zahtjevi programskog zadatka, izvršena prostorna analiza osnova lokacija plana i odrednica

GUP-a "Golubovci", opredeljuju ciljevi:

- Korišćenje potojećih potencijala prvenstveno kroz valorizaciju i aktiviranje već uloženih

sredstava u naseljsku strukturu, a zatim dokompletiranja izgradjenih kapaciteta.

- Racionalno planiranje, kroz insistiranje na realizaciji programa i lokacija koji će uz

najmanja ulaganja obezbjediti najveće efekte.

- Planiranje struktura i sitema zasnovano na principima ekonomičnosti i racionalnosti u mjeri

koja nije u suprotnosti sa drugim vodećim principima organizacije naselja (humani, estetski,

i dr.), odnosno principima ekistike kao adekvatne metode za programiranje i

dimenzionisanje naselja.

- Stvaranje uslova za korištenje infrastrukturnih rješenja na način koji će razvojne

troškove svesti na minimum u plan korišćenja i rekonstrukcije postojeće.

- Stvaranje osnove za aktivnu zaštitu i unapredjenje prirodne kao zdrave i prijatne

životne sredine, uspostavljanjem harmoničnih odnosa izmedju prirodnih, fizičkih i

društvenih struktura na čitavom prostoru naselja.

- Stvaranje internog sistema zelenih površina, uz nastojanja da se omogući, u optimalnoj

mjeri, njegovo kontinuirano povezivanje sa zelenim prostorima okoline (poljoprivredne

površine u okruženju).

- Sprečavanje izgradnje bilo kog objekta (industriskog ili drugog) koji bi se mogao

pojaviti kao zagadjivač vazduha.

- Stvaranje uslova za uspješnu zaštitu podzemnih voda od izvora zagadjenja.

31


- Razmještaj stanovanja, djelatnosti i rekreacije u prostoru, uz dobru saobraćajnu

povezanost, na način koji treba da omogući jedinstveno funkcionisanje naselja kao

jedinstvene urbane zone sa gradskim centrom.

- Uspostavljanje ravnoteže i kontinuiteta izmedju vrijednosti stvorenih u dosadašnjem

razvoju i promjena koje se očekuju ubuduće.

- Organizovanje stambenih struktura u prostoru sa povoljnim medjusobnim odnosima i

povoljnim odnosima prema drugim gradskim strukturama i sistemima (industrija,

privreda i primarne saobraćajnice), uz maksimalno poštovanje i uz potrebne predloge

intervencija na objektima i uredjenju lokacije i izgradnje realizovane tokom minulog

perioda.

- Stvaranje ravnopravnih uslova za život na cijeloj teritoriji naselja

- Raznovrsnost u pogledu izbora mjesta i našina stanovanja.

- Obezbjediti adekvatne prostorne uslove za razvoj privrednih djelatnosti i gradskih

servisa, vodeći rašuna o zaštiti prirode i optimalnoj povezanosti sa zonama stanovanja, kao

i o ekonomskim pogodnostima koje lociranje ovih pogona u zoni zahvata pruža sa aspekta

zapošljavanja stanovnika naselja.

- Obezbjediti neophodne komercijalne, uslužne, društvene djelatnosti radi

zadovoljenja potreba naselja, vodeći pri tom rašuna da iste dijelom treba da posluže i

stanovnicima šireg gravitacionog područja.

-Obezbjediti uslove za rekreacione aktivnosti svih stanovnika grada, bez obzira na

uzrast, pol i zanimanje.

- Predvidjeti razvoj svih infrastrukturnih sistema naselja na način da u potpunosti

odgovara programom utvrdjenom obimu intervencija u prostoru, za planirani period.

Planski ciljevi zahtjevaju u prvom rdu primjenu metodu indukcije koja je prethodno

sprovedena na nivou PPO Podgorice i na osnovu čega je uradjena mreža naselja sa

subcentrima u prostoru opštine. GUP-om "Golubovci -centar" su definisane zone namjene,

odnosno centra Golubovac, a na bazi opštih pretpostavki i programa prostornog modela koji

je generisal naslijedjena matrica tipa morfološke strukture linearnog centra Golubovaca sa

kontaktnim seoskim naseljima.

P.P.O nije pružio detaljnija objašnjenja o načinu izbora i načinu formiranja subcentra

Golubovci, pa se ipak može govoriti o rezultatima induktivne metode. Deduktivnom

metodom izvedeni su rezultati o potrebi i karakteru i značaju naselja Golubovci. Podršku za

izbor centra urbane strukture Golubovci ipak nalazimo u kontinuitetu razvoja ovog prostora,

nekad u većoj nekad u manjoj mjeri centra prostora Zete.

32


5.2 Karakteristike budućeg modela

U skladu sa programom i datim ciljevima, a u cilju uredjenja i kvalitetnog korišćenja

prostora, izvedene su planske pretpostavke o formiranju strukture modela uz potrebne

intervencije na postojećem stanju.

Na matrici strukture i karaktera modela koji je generisan iz dosadašnjeg razvoja kao tipičan

model prostiranja linearnog centra uz glavnu saobraćajnicu, odnosno budući gradski bulevar

do ukrštanja sa saobraćajnim pravcem istok - zapad puta Vukovci - Mataguži - Tuzi, izvedene

su intervencije u planskoj zoni centra:

- Slobodne površine koje nisu privedene namjeni i nastale su uglavnom kao rezultat

dosadašnje neplanske gradnje i uređivanja zemljišta, privode se uglavnom namjeni

individualne gradnje ili uređenja za druge namjene - zelene površlne, u manjoj mjeri

parking prostori i slično. Ovakvim postupkom se postiže efekat racionalnog

korišćenja prostora, naravno u granicama obezbjedenja i neugrožavanja

urbanističko planskih ciljeva, slika i funkcija naselja, i onemogućava pojava

neregularne gradnje na ovim lokacijama.

- Preparcelacija postojećih parcela u cilju afirmisanja kvalitetnih regulacija uz

saobraćajne tokove i po unutrašnjosti pretežno na seoskim gazdinstvima, uvođenja

boljih programa za dnevne servise stanovnika (trgovina, usluge, zanati i ostalo),

racionalizacija koeficijenta zauzetosti zemljišta i promjena strukture i kapaciteta

objekata u cilju povećanja koeficijenta izgradenosti, a naročito kod objekata u zoni

centralnih djelatnosti sa pratećim sadržajima.

- Intervencije na već izgrađenim objektima gdje se ostavlja mogućnost proširenja

gabarita u horizontalnom i vertikalnom smislu.

- Intervencije u poboljšanju organizacije prilaza, parking prostora, organizacija

linearnog i drugog zelenila itd.

- Intervencije u obodnim zonama naselja kod objekata privrednog i privredno-

stambenog karaktera u cilju ukrupnjavanja gabarita a adekvatno položajima zone u

kojoj se nalaze i značaju saobraćajnica koji ih tangiraju.

Radikalno uredjenje profila ulice sadašnje magistrale sa maksimalnim proširenjem profila i

obagećenjem sadržaja (četiri kolovozne trake, tramvajska trasa, po mogućnosti zelena traka,

trotoari, parkinzi) kao kičme nosioca strukture naselja. Izgradnjom obilaznice postojeća

magistrala prelazi u funkciju gradske ulice, kao nosioca svih značajnih centralnih sadržaja.

33


Dimenzija i struktura programskih elemenata plana uglavnom su definisane postojećom

gradnjom i dopunjene i usmjerene izvedenim planskim intervencijama na ovom prostoru, a

u skladu sa zadatim ciljevima i opredeljenjima sa nivoa prostorne organizacije, koncepta

plana, modela i nacrta GUP-a.

Opštu predstavu o planom ostvarenom obimu programa ilustruje pregled podataka i

pokazatelja prezentiran u tabelama: Planski pokazatelji, Pregledi stambenog fonda po

objektima i zonama, Distribucija sadržaja po zonama i podzonama.

Ovakav model centra neizbježno i logično veže naselje Golubovaca sa akvatorijumom

Skadarskog jezera, a i istovremeno se nalazi na najfrekfentnijoj saobraćajnici primarnog

kretanja prema akvatorijumu Skadarskog jezera, odnosno prema moru.

U formiranju naselja( sve se radi za čovjeka i u njegovoj funkciji) sa osnovnom prostornom

ćelijom, stambene jedinice u sklopu kolektivnih stambenih zgrada ili najčešće u ovom slučaju

individualne porodične kuće. Stambeni prostori u planskom zahvatu G.-centar,prema mjestu

gradnje, vrsti gradnje i strukturi stanova mogu se podjeliti na dvije osnovne kategorije:

- stanovanje u užoj centralnoj zoni mješano sa poslovanjem, gdje stanovanje

učestvuje sa 30-40%, a ostalo je poslovanje. To su objekti veće spratnosti, ne preko

4 etaže, zgusnutije gradnje, koeficijenta izgradjenosti 0,70.

- veličina stambenih jedinica je u nivou srednje kategorije, do 100m2 bruto, sa

promjenom strukture stana od jednosobnih do trosobnih.

Genaralno formu modela karakteriše centralni koridorski profil, sa funkcijom linearnog

centra na osovini postojeće magistrale, čiji se profil uvećava i dobija funkciju gradskog

bulevara (četiri kolovozne trake, tramvajska trasa, po mogućnosti zelena traka, trotoari,

parkinzi) i usputnim proširenjima gdje postoje za to mogućnosti, tzv.džepovima. Ovaj

bulevar predstavlja noseći dio kompozicije centra predstavlja dio velikog koridora na

Podgorica - Plavnice.

Centralni sadržaj se snabdjevaju sa prvog saobraćajnog prstena i to, sa zapadne strane preko

rekonstruisane ulice zvyne "Velji put", a sa istočne strane mrežom novih i starih ulica. Na

ovom prvom prstenu u najvećoj mogućoj mjeri formirani su uzdužni parkinzi.Linijiu zahvata

centra Golubovci formira drugi saobraćajni prsten, a izmedju njega i centra je mreža ulica

trasiranih na postojećim seoskim ulicama sa vezom na saobraćajne prstenove.

34


5.3 Programski elementi

Rezultati analize stanja, opredeljenja odnosno izbora ciljeva,tj. modela kao posljedica gore

navedenih postupaka paralelno uključuju u sebi kao korektivni faktor pokazatelje svih

sadržaja u prostoru zahvata a prema namjeni površina.

5.3.1 Osnovno pokazatelji programa

Tabelarni pregledi tretiraju ukupnu izgradjenost prostora kroz sve aspekte potrebne za

programniranje ostalih faza i definisanje UTU i programskih i analitičkih karata u prilogu

plana.

Planski pokazatelji:

- površina zahvata Dup-a ........................................................... 132,60 ha

- ukupno BRP za stanovanje ....................................................... 425 051 m2

- BRP za uz stanovanje ..................................................... 201 638 m2

- BRP za poslovanje ..................................................... 224 411m2

- Broj stanovnika .................................................... 3 288

- Broj zaposlenih .................................................... 620

- Broj domaćinstava ................................................... 822

- Indeks izgrađenosti ................................................... 0,32

- Gustina naseljenosti .................................................. 25 st/ha

35


5.3.2 Stanovanje

Stanovanje sa pratećim sadržajima kao primarni motiv sa najvećim učešćem izgradjenog

prostora kroz razne vidove stanovanja artikuliše ukupan model naselja.

Stambene zone su mješane u ovom slučaju sa poslovanjem raznog sadržaja koji mogu biti u

sklopu jednog objekta ili distribuirani u stambenom objekatu obično u nižim etažama.

Planski pokazatelji iskazani preko koef.izgradjenosti, gustine stanovanja ili spratnosti i dr. su

prepoznati u granicama zona i podzona do urbanističke parcele.

Stanovanje u individualnim objektima preovladjujući tip stanovanja sa djelimičnim načinom

korišćenja prostora u stambene i poslovne sadržaje. Ovaj vid stanovanje je vid tradicije i na

prelazu je sa ostatcima ruralnog načina gradnje na urbani sistem i organizacije-funkcije

stanja i uredjenja parcele. Planom su date kategorije namjene za centralne djelatnosti u užoj

gradskoj zoni, mježane namjene u zoni uz gradski centar i stanovanje malih gustina u

najvećim površinama po dubini prostora izmedju saobraćajnog prstenodnosno i granice

zahvata plana i zone mješovite namjene.

Kategorije sadržaja radjene su prema Pravilniku o bližem sadržaju i formi planskog

dokumenta/kriterijumima namjene površina/elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim

grafičkim simbolima.

U centralnim zonama u prvom uličnom frontu je zona namjene (CD) - centralne djelatnosti

koja u najvećem dijelu preuzima sadržaja funkcija poslovanja u raznim oblicima, ali može da

primi i poslovanje ne kao primarnu već kao sekundarnu funkciju a sve u srednjoj visokoj

izgradjenosti.

Zona (MN) - mješovite namjene prihvata funkcije stanovanja i sadržaje poslovanja. U ovoj

zoni su zastupljeni pretežno vidovi stanovanja u pretežno individualnim objektima sa

manjim koeficijentinma izgradjenosti (vidi tabelu).

Treća zona, najveća po prostornom zahvatu je granična zona centra Golubovaca na kontaktu

sa ruralnom zajednicom. Stanovanje u individualnim objektima -jedan ili više objekata na

parceli sa niskim koef.izgradjenosti.

Parcelacija je uradjena u skladu sa gustinom gradnje i naseljenosti, odnosno namjenom

površina. Stanogradnja sa procentom učešća poslovanja, obimom i karakterom arhitekture

manifestuje morfološku strukturu naselja. Model ravničarskog grada pored strukture

iskazane u dvije dimenzije, nivelacijom odnosno volumenom objekata, bavi se i trećom

dimenzijom koja je značajna za ambijent u kojem čovjek boravi.

Izborom modela linearnog centra prepoznatljivi su centri axijalnih kompozicija sa

naglašenim završetcima, u ovom slučaju sa poznatim spomeničkim kompleksom u osovini

puta Podgorica- Plavnica. 36


5.3.3 Javni servisi

Ili objekti javne namjene koji pripadaju namjeni prostora centralne djelatnosti, su značajne

tačke u funkciji i izgledu naselja. Kao pojedinačni objekti prepoznaju se objekti Doma

kulture, kao najznačajniji objekat društveno-kulturno ustanova Zete, rekonstruisana i jednim

dijelom nadogradjena za potreba centralne lokalne uprave G.O Golubovci, dom zdravlja u

neposrednoj blizine Doma kulture (predlaže se njegova rekonstrukcija i nadgradnja),

osnovna škola sa dugom tradicijom od preko 100 godina, vrtić za djecu (postojeći i novi koji

je u gradnji), veliki tržno-poslovni centar i buduća srednja škola kao i željeznički terminal. U

zoni centra a u skladu sa datim urbanističkim indikatorima biće zadovoljene potrebe u nivou

ovog prostora i velikom dijelu i pojedinim namjenama prostora GUP-a i ukupne Zete i regije,

a kroz širi spektar servisa dnevnih potreba (usluge, zanati, trgovina, ugostiteljstvo,

hotelijerstvo, prostorima razne kulturne aktivnosti i soc.potrebe, sportski sadržaji i sl.)

Veliki sportski centar je planiran na prostoru Beglaci, udaljenom cca.1500m od centra

Golubovaca, a atakodje na obodu zone GUP-a nalazi se i fudbalski stadion F.K "Zeta", na

lokaciji Trešnjica.

37


5.3.4 Ostale površine i javni prostori

Ovaj dio prostora značajno učestvuje u formiranju predložene matrice i ukupne slike naselja.

Zona zahvata DUP-a sadrži prepoznatljive repere:

- bulevarski profil, kao osnovni motiv izabrane forme sa karakterističnom

morfološkom strukturom aksijalne kompozicije, kičme razvoja naselja nastale na pra-

matrici nastajanja centra Golubovaca, od prije više od 100 godina.

- zgusnute izgradjene strukture u užem centru uz gradski bulevar koje foormiraju,

zajedno sa sadržajaem bulevara najatraktivniji prosotr naselja.

-ostale izgradjene strukture pretežno stambenim objektima individualne gradnje sa

komfornim parcelama i dosta zelenila.

Planerska i projektantska realizacija prostora mega profila bulevara sa svim usputni

sadržajima slobodnih prostora koji se dešavaju paralelno linearnom sklopu bul.koridora

(zelene trake, tramvajski koridori, pješački koridori, pobočna proširenja kao zelena

odmorišta, zelene pjacete) predstavlja prvi zadatak pristupu hvatanja koraka ka adekvatnoj

urbanizaciji centra Golubovaca. Obzirom da ovaj prostor ne raspolže većim površinama

terena u državnom vlasništvu, i da su svi glavni pravci užeg centra praktično isparcelissani i

započleti gradnjom, to treba obratiti pažnju na pažljivo sprovodjenje ideje o linearnom

zelenilu i sadržajim u eventualno pobočnim nišama. Centralna reperna tačka , kao završnica

koridora centra je uredjeni i prepoznatljivi spomenički prostor. Objekat spomenika u pravoj

mjeri otkriva svoje značajno postojanje kao vizionarsku ulogu prepoznavanja značaja

budućeg kretanja u razvoju urb.tkiva razvoja centra Golubovaca. Ova tačka je glavni je

prostorni orjentir ukupnog prostora centra G. i viče od toga. To je primjer i dokaz kako

ovakav jedan objekat ako se sagleda sa svih aspekata i sadržaja i uticaja na okruženje može

da bude putokaz za budućnost i podrška kontinuitetu artikulisanja prostora u mjeri

prepoznavanja nasledja duhovne i matrijalne vrijednosti okoline, kroz tragove života i

stvaranja u ovom prostoru.

Na kontaktu zone centra su nukleusi seoskih naselja. Ova naselja su zapravo generisala

razvoj centra, a istovremeno su prema GUP-u planirana na temelju očuvanja tradicije

gradnje nukleusa u zgusnutim strukturama objekata u blizini škole i crkve sa dosta

poljoprivrednih površina, odnosno velikih okućnica. Potrebna snabdjevanja stanovnika u

koncentričnim krugovima mreže naselja - sela Mojanovići,Golubovci, Šušunja, Goričani i

Mahala su orjentisana u centru ovog velikog kruga, tj. cenetra Golubovaca -Anova.

Kontaktni prostori centra Golubovaca su prostroi značajnih javnih objekata i površina : etno

selo uz obalu Morače, postoječa šljunkara, stadion na Trešnjici, sportsko - rekreativni centar

Beglake, željeznička stanica, obala i vodotok Morače, vjerski objekti i najinteresantnija tačka

prema kojoj ovaj prostor gaji poseban respekt i potrebu - Skadarsko jezero.

38


6. Uslovi uredjenja i korištenja prostora

Ovo poglavlje u najvećoj mjeri sadrži odrednice za formiranje UTU kroz opise načina obrade

parcelacije na nivou zona i podzona u okvirima pojedinih namjena i površina sa UT

pokazateljima.

6.1 Regulacija, nivelacija i uslovi za parcelaciju

Koa rezultat analiza prostora formirana je matrica urb.morfologije naselja sa prilozima

karata koje se izvode iz matrice i koje u sintetizovanoj formi predstavljaju UTU do nivoa

urb.parcele. Najbitnija karta koja sadrži mjerljive podatek koja sadrži mjerljiive podatke za

izradu UTU je karta parcelacije.

Za područje plana formiranje karte parcelacije je prije svega bilo uslovljeno zatečenim

stanjem kat.podjela i zatešene izgradjenosti. To je iniciralo princip podudaranja kat.parcela i

urb.parcela, naravno sa intervencijama preparcelacije koje se odnose na planiranje

uredjenja zemljišta, saobraćaja, infrastrukture itd.

Intervencije u smislu preparcelacije se takodje odvija u okvirima kat.parcela, stim što su dati

uslovi podjele većih kat.parcela na urb.parcele koje odgovaraju zoni namjene, odnosno

urb.indikatorima konkretne zone, npr. zona CD ili zona MN ili zona SMG imaju različite

parametre koeficijenta izgradjenosti, spratnosti i dr.

39


6.2 URBANISTIČKO -TEHNIČKI USLOVI

6 .2.1 Opšti podaci za urbanističko - tehničke uslove

Urbanističko - tehnički uslovi sintetizuju podatke iz svih grafičkih i tekstualnih priloga.

Nasledje zemljišnjeg katastra i izgradjenost objekata u zoni plana, kao i zatečena putna

infrastruktura u najvećoj mjeri su formirali morfologiju naselja, sa svim prednostima i

faktorima ograničenja. Ovi ulazni podaci su različiti u zoni užeg centra od zona na obodu

centra, gdje su kat.parcele kud i kamo veće nego u zoni centra.

6. 2.2 Urbanističko - tehnički uslovi

Na bazi pokazatelja iz priloga opštih uslova, koji su sadržani u grafičkim prilozima karata:

- Plan namjene površina

- Urbanističko oblikovanje prostora

- Parcelacija i regulacija (zone A,B,C,D)

- Saobraćaj, regulacija i nivelacija

- Pejzažna arhitektura

- Vodosnabdjevanje i fekalna kanalizacija

- Atmosferska kanalizacija

- Elektroenergetika

- Elektronske komunikacije

i tekstualnih priloga koji prate sve faze plana formiraju se urbanističko - tehnički uslovi u

svim nivoima plana. Prostora zahvata DUP-a (tehnički zoning) podjeljen je na četiri zone sa

oznakama A,B,C i D.

- Svaka zona je podijeljena u podzone sa oznakama 1,2,3...

- Svaka podzona je isparcelisana na urbanističke parcele. U podzoni je prikazana linija do

koje se može graditi, odnosno gradj.linija.

- Regulacionu liniju predstavlja prema saobraćajnici linija trotara. Kod nekoliko izgradjenih

objekata uz magistralu gradjevinska i regulaciona linija se preklapaju.

40


- Linija do koje je dozvoljena gradnja u unutrašnjosti podzone je udaljena od susjeda sa

optimalnim minimumom od granica urbanističke parcele cca 3,0m'. Kod objekata koji su

izgradjeni je izuzetak od toga principa. Takodje kod parcela koje imaju malu površinu treba

planirati objekte u nizu ili sa minimalnom udaljenošću od 1m dužni od susjeda na užoj

strani parcele.

- U zoni SMG ostavlja se mogućnost gradnje jednog većeg objekta na dvije ili više

spojene parcele, ukoliko se radi o istom vlasniku.

- Dozvoljena je gradnja dva ili više objekata na pojedinim parcelama u vidu dvojnih ili

slobodno stojećih objekata, a da se pri tom ispune ograničenja datih urbanističkih

pokazatelja (li, GL, međusobno odstojanje...)

- Takođe je dozvoljena gradnja dvojnih objekata na dvije susjedne parcele istih vlasnika

ukoliko postoji zahtjev i međusobni sporazum o tome.

- Kod postojećeih objekata , bilo da se radi o interesantnom i karakterističnom nasleđu

ili o relativno novim individualnim objektima, ne moraju se primjenjivati novi urbanistički

parametri, već se mogu zadržati u postojećim građevinskim veličinama ili se mogu

dograđivati u skladu sa urbanističkim parametrima.

- Gradjevinska linija formira ulični front objekata - sliku ulice, pa kroz uslove ne treba dozvoliti veća odstupanja od , do cca. 5m dužnih, a zavisno od dubine parcele. U skladu sa UTU-ima (Ii - index izgradjenosti ,Iz - index zauzetosti) dozvoljena je gradnja jednog ili više objekata.

- U zoni centralne djelatnosti (CD) obzirom na veću gustinu gradnje a manju veličinu parcele, preporučuje se gradnja u nizu, ukoliko to dozvoljava geometrija parcele i odvojeno sa

medjusobnim odstojanjem izmedju dva objekta cca 3m dužna.

- Gradjevinska linija uz glavni bulevar je uslovno definisana zbog izgradjenih objekata.

- U slučaju kod objekata koji su izvedeni tako d aim se postojeća građevinska linija ne oklapa sa planiranom građevinskom linijom (već je bliža putu) dozvoljava se intervencija tj. nadogradnja na postojećem objektu prema planiranom položaju građevinske linije i ostalim planiranim urbanističkim pokazateljima.

- Planom su dati UTU-i po različitim zonama namjene i to: Indeks izgrađenosti, spratnost i gustina u određenim intervalima.

Ovim indikatorima i građevinskim linijama su u potpunosti definisani gabariti objekata, tako da je indeks zauzetosti nepotreban za izdavanje urbanističko tehničkim uslovima, odnosno u potpunosti je definisan navedenim urbanističkim indikatorima.

- Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta /kriterijumima namjene površina/

elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima Član 102 definisana je visina nadzitka potkrovlja od 120cm.

41


6.3 Ostali uslovi uredjenja prostora

- Uslovi zastite

Intencijama GUP-a, zaštita životne sredine Podgoricei Golubovaca zauzima značajno

mjesto. Mjere koje su ovim dokumentima predvidjene odnose se prvenstveno na

očuvanje postojecih uslova.

Osnovne mjere zaštite obezbijedjene su kroz urbanističko planiranje grada, a osnovni

parametri u istraživanju za adekvatne mjere zaštite bili su: vrednovanje i izbor

zemljišta, organizacija i razmještanje gradskih funkcija, kao i koncepcija razvoja i

postavljanja glavnih gradskih infrastrukturnih zahvata.

Opšti stavovi GUP-a odnose se i na prostor i strukturu predmetnog područja.

Konkretni zadaci proizilaze iz slijedećeg stanja :

Zetski region je područje sa relativno prijatnim klimatskim uslovima.

Otvorenost Zetske ravnice prema jugu sve do mora, preko Jezera i rijeke Bojane

izloženo je uticajima blage mediteranske klime i povremenim vjetrovima u ljetnjem

priodu.

- Formiranjem gradnje zone i njenih sadržaja, javlja se problem grijanja koji traži siste-matsko rjesenje, s obzirom na negativne uticaje, koje mogu imati na životnu sredinu.

- Izlozeni problemi zaštite životne sredine na obradjivanom prostoru rješavni su u procesu funkcionalno prostorno i programske postavke i daju dobre uslove za stvaranje zdravih uslova u funkcionisanju zone.

- Kod planiranja infrastrukture prihvaćeno je rješenje koje obezbjedjuje funkcionalnost pojedinih cjelina. To se odnosi na obezbjedje vode, napajanje energijom, zaštitom koridora kod vecih saobraćajnica, kanalizacije i dr. koji se obezbjedjuju iz više pravaca.

Planirno zelenilo prihvaćeno je kao cjelina koja omogućava :

- pozitivno rjesavanje sanitarno-higijenskih uslova (zastitu od buke, izduvnih gasova kao i adekvatno poboljsanje kvaliteta vazduha).

- Dekorativno estetskim vrijednostima učestvuje u stvaranju odredjenih estetsko-vizuelnih efekata (drvoredi uz saobracajnice i parkinge, karakteristične vrste podneblja). Zelene površine podignute po odredjenim principima omogućavaju pasivan odmor.

- Nesporna je uloga zelenila pri elementarnim nepogodama i katastrofama.

42


- Stvorene su tampon zone izmedju jačih saobraćajnica i gradjene strukture, čime je znatno smanjen njihov negativan uticaj. Zelene mase su inkorporirane u strukturu omogućujući korisnicima kontakt sa pirodom.

- Pored zastite od uticaja saobraćajnica vodilo se racuna i o načinu, mjestu i kapacitetima lociranja mirujućeg saobracaja. Tako su ove povrsine formirane na obodima zone.

- U pogledu načina sprječavanja zagadjivanja sredine treba koristiti, u racionalnim okvirima, solarnu energiju cime bi se ovi problemi praktično smanjili na najmanju mjeru.

- Velikim brojem nadstrešnica, uredjenjem visokog zelenila stvoreni su uslovi zaštite od visokih temperatura i padavina.

- Suspenzija smeca i otpada -

Suspenzija smeća i otpada vrši se prema komunalnim propisima.

Za ostvarivanje smeća i organskog otpada iz prostora tržnica predvidjeti sabirne punktove

organizovane sa potpunom higijenskom zaštitom i tipiziranim posudama.

Evakuacija otpada vršice se na punktovima gdje će se preradjivati i koristiti u radne svrhe.

Na nivou grada usvojen je sistem kompostiranja otpadaka.

- Zastita od zemljotresa Primjena tehničkih propisa i normativa pri projektovanju gradjevinskih struktura,uz

uslove i ogranicenja iz elaborata mikroseizmicke reonizacije predstavljati će osnov

zaštite predmetnog podrucja od destruktivnih dejstava zemljotresa.

Uvažavajući postavke Prostornog plana Republike i usvojeni stepen seizmičkog hazarda,

primjenom zaštitnih mjera od ratnih razaranja i zaštite od zemljotresa zadovoljeni su

osnovni uslovi zaštite od eventualnih razaranja i panike.

- Protivpožarna zaštita

Fizička struktura ima jasno izrazene cjeline sa medjuprostorima zelenila i pješackih staza

i površina, što obezbjedjuje osnovni nivo zaštite u prenošenju požara u kompleksu.

U samim prostornim grupama stvoreni su medjuprostori koji omogućavaju laku

intervenciju u slučaju požara i njegovu lokalizaciju.

43


Projektom infrastrukture i nivoom tehnicke opremljenosti prostora (pp uredjaji)

upotpunice se sistem i mjere protivpozarne zastite u naselju.

- Oblikovanje prostora

Prostorno oblikovanje mora biti uskladjeno sa postojećim prostornim oblicima,

namjenom i sadržajem objekata. Insistiraće se na vizuelnom jedinstvu cjelovitog

prostornog rješenja, kod koga će objekti zadržati svoj identitet i arhitektonski izraz

adekvatansvojoj funkciji.

Likovno i oblikovno rješenje gradjanskih struktura mora da slijedi klimatske i druge

endemske karakteristike grada i da svojim izrazom doprinosi opštoj slici.

Obrada fasada mora biti izvedena od odgovarajućih materijala koji garantuju adekvatnu

zastitu enterijera objekta.+

Istaći posebne karakteristike objekata namjenske arhitekture racionalnog obilježja.

Kolorit objekata uskladiti sa njihovom funkcijom, okolinom, gradjevinskim naslijedjem i

klimatskim uslovima.

Insistirati na pravilnim geometrijskim jasno izdiferenciranim masama, svijetlih tonova,

“potopljenih u svjetlost” kako bi se ostvarila potrebna dinamičnost i poliharmonija

prostorne plastike.

Obrada površine partera mora odgovarati svojoj namjeni. Različitom obradom

izdiferencirati namjensku podjelu partera.

Elementi parterne obrade takodje obezbjedjuju jedinstvo sa parternim cjelinama

susjednih objekata.

Travnjaci i parkovsko rastinje moraju biti tako odabrani da u klimatskim i drugim

endemskim uslovima podneblja nadju osnov svoje egzistencije.

Sa aspekta ispravne zakonske organizacije strukture partera koja ima cilj da obezbijedi

spontano razdvajanje koriscenja partera i prijatan dozivljaj u prostoru, potrebno je da

dominiraju sljedece vrste obrada :

- Obradjene zelene povrsine partera (prema programu i odredbama iznesenim u separatu hortikulture) na raspoloživim komunalnim površinama.

- Obrada kolovoznih povrsina - Ulitaristicka obrada trotoara - Posebna obrada pješackih koridora (bojeni beton, ferd- beton, keramičke pločice….) u

kombinaciji sa zelenilom. - Urbani dizajn, oprema i dijela primjenjene umjetnosti.

44


Specifičnost predmetnog prostora treba da čini niz vrijednih ambijenata oblikovano-estetski

kvaliteti objekata i prirodni kvaliteti sredine ukomponovani u jedinstven ambijent zone.

Pored ovog postupka koji podrazumijeva djelimicnu valorizaciju i revitalizaciju pojedinih

objekata i ambijenta pri formiranju novih kapaciteta neophodno je obezbijediti nove

elemente i forme opreme prostora u cilju njegove humanizacije, aktiviranja i stvaranja

identiteta djelova kompleksa.

U ovom postupku mogu se ustanoviti dvije vrste prostora prema učesnicima i njihovom

oblikovanju. Prvi predpostavljaju javno zelene površine, pješačke staze, pjacete, parkove,

prostore oko javnih objekata i svi drugi prostori u domenu javnog života zone i drugi u

prostorima koji garantuju radnim cjelinama.

Umjetnički oblikovani predmeti koji treba da doprinesu stvaranju humanog i estetski

oformljenog ambijenta mogu se kategorizovati u nekoliko sljedećih grupa:

a) Predmeti urbane opreme u prostoru kao sto su: - klupe za sjedenje - česme i fontane - kandelabri u pješačkim prostorima i elementi uličnog osvjetljenja - korpe za otpatke - nadstrešnice za autobuske stanice - kiosci - oprema parkovskih terena itd. -

b) Umjetnička djela kao sto su skulpture u slobodnom prostoru, slobodnim i zelenim prostorima oko javnih objekata.

Za razliku od ostalih objekata kompleksa (koji imaju stabilnu i neadaptibilnu gradjevinsku

strukturu) - uslužne centere karakterišu fleksibilni prostori sa potabilnom opremom. U

skladu sa karakterom prostora elementi prostornog dizajna moraju imati za cilj da i

estetski podrži osnovne karakteristike ambijenta, a ovo se posebno odnosi na:

- tende za osjenčavanje - portabilnu opremu za prodaju na otvorenom i slobodnom prostoru - reklame i informativne elemente

Projektom uredjenja terena predvidjeti odgovarajuce elemente urbane opreme,

elemente za sjedenje i odmor, korpe za otpatke, žardinjere, higijenske česme itd.

Odabrani elementi moraju biti funkcionalno-estetski uskladjeni sa oblikovanjem i

namjenom partera i objekata. Odabiranje i oblikovanje izvršiti nakon izrade investiciono-

tehničke dokumentacije, ista ne bi trebalo da ima sopstvene estetske pretenzije već da

tezi nadgradnji i afirmaciji primanih oblika lokacije.

45


Za sve objekte predviđene ovim Izmjenama i dopunama DUP-a, shodno čl.17 Zakona o

zaštiti životne sredine (Službeni list RCG, br.12/96), koji mogu da dovedu do zagađivanja

životne sredine, odnosno predstavljaju rizik po životnu sredinu, obavezna je izrada

elaborata o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu.

46


7. PREPORUKE ZA REALIZACIJU

Tehničke konstante u DUP-u kao rezultat progrmskog zadatka, stavova, ciljeva i

programa definišu prostor kroz sve komponente razvoja za odredjeni planski period.

Ponudjeni model obuhvata cjelokupno područje, a istovremeno obavezuje na

disciplinovano i realno ponašanje u prostoru kroz fazu realizacije.

Potrebno je u skladu sa utvrdjenim okvirima razvoja prostora i programa izgradnje kroz

postupak operacionalizacije definisati :

- sprovesti sva potrebna mjerenja i snimanja na terenu za zone koje se zele graditi radi azuriranja eventualno nastalih promjena u odnosu na raspolozive podloge i markiranje ostalih vaznih podataka.

- uraditi detaljne programe izgradnje i uredjenja prostora, projekte uredjenja a parcijalno prema velicini i dinamici zahvata koji se zele realizovati.

- izvrsiti sve zakonske pripreme za pristupanje realizaciji plana odnosno djelova prostornog plana.

- pripremiti potrebnu tehnicku dokumentaciju (predlog i izbor tipoloskih primjera) troskovi uredjenja itd.

Dinamika realizacije je bitan faktor za realno planiranje prostora.

Ponudjenim rjesenjem date su optimalne mogucnosti prostora DUP-a.

Etapnost realizacije treba prvenstveno osloniti na izradu primarne mreže infrastrukture i

remodelacije terena jer povezivanjem na zatečena stanja i na neka druga, improvizacija

čitav plan bi dovelo u pitanje.

Fleksibilnost ponudjenog modela prostorno ne ogrančava niti uslovljava faze realizacije u

najvećem dijelu ukoliko se prethodno ispune uslovi iz prethodnog stava.

47


PLANSKI POKAZATELJI PO ZONAMA STANOVANJA

oznaka

nam

jen

e

namjena zone

površ

ina

zone

u h

a

bro

j

sta

novn

ika

bro

j

dom

aćin

sta

va

B

RP

za

sta

nova

nje

m2

B

RP

za

poslo

vanje

m2

U

ku

pn

o B

RP

m

2

pro

cena

t učeš.

za p

oslo

van

je

max.d

ozvo

lj.

spra

tnost

In

dex

Iz

gra

đen

osti

(I

i)

gustina

sta

nova

nja

st/ha

z o n a A

SMG stanovanje male gustine 1,16 44 11 14 709 261 1 740 15 do P+1+Pk 0,15 38

MN mješovita namjena 10,46 456 114 36 610 36 610 73 220 50 do P+3 0,70 43,5

CD centralne djlatnosti 2,85 96 24 10 260 23 940 34 200 70 do P+5 1,20 34

ukupno A 14,47 596 149 48 349 65 533 109 160 - - 0,33 17,5

z o n a B

48

SMG stanovanje male gustine 20,00 644 161 25 500 4 500 30 000 15 do P+1+Pk 0,15 32

MN mješovita namjena 6,16 208 52 21 560 21 560 43 120 50 do P+3 0,70 34

CD centralne djlatnosti 4,10 80 20 14 760 34 440 49 200 70 do P+5 1,20 19,5

ukupno B 30,26 932 233 61 820 60 500 122 320 - - 0,30 21

z o n a C

SMG stanovanje male gustine 15,87 225 56 20 234 3 571 23 805 15 do P+1+Pk 0,15 40,5

MN mješovita namjena 3,10 180 45 10 850 10 850 21 700 50 do P+3 0,70 35


ukupno C 20,50 527 131 36 592 27 273 63 865 - - 0,25 34

z o n a D


MN mješovita namjena 11,16 464 116 39 060 39 060 78 120 50 do P+3 0,70 41,5


ukupno D 21,25 912 228 54 877 51 712 105 590 - - 0,38 31

z o n e A, B, C, D


MN mješovita namjena 30,88 1 236 309 108 080 108 080 216 160 50 do P+3 0,70 40


ukupno A,B,C,D 86,48 3 288 822 201 638 200 295 400 935 - - 0,46 38


PLAN

NAMJENA POVRŠINA PO ZONAMA I PODZONAMA U ha

oznaka

u

planu

Planska

zone i podzone

ukup

no

A

ha

zone i podzone

ukup

no

B

ha

zone i podzone

ukup

no

C

ha

zone i podzone

ukup

no

D

ha

ukupno

A,B,C,D

ha

A B C D n a m j e n a z o n e

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7

SMG

stanovanje male gustine

1,16

-

-

-

- 1,16 1,07 0,61 - 2.57 10,10 3,10 2,55 20,00 - 6,38 6,10 3,39 15,87 - 3,69 4,70 - 0,43 - - 8,82 45,85

MN

mješovita namjena

1,24 4,62 - 3,00 1,60 10,46 0,65 1,52 - 1,95 2.04 - - 6,16 - - 1,60 1,50 3,10 1,32 1,10 1,75 2,70 2,14 2,15 - 11,16 30,88

CD

centralne djelatnosti

- - 2,85 - - 2,85 - 1,53* 2,57 - - - - 4,10 1,30 - - 0,23 1,53 1,04 0,23 - - - - - 1,27 9,75

SŠ

školstvo i socijalna zaštita 0,70 1,40 - - - 2,10 2,30 - - - - - - 2,30 - - - - - - - - - - - - - 4,40

Z

zdravstvo - - - - - - - - - - 0,42 - - 0,42 - - - - - - - - - - - - - 0,42

K i A

kultura i administracija - - - - - - - - - - 0,24 - - 0,24 - - - - - - - - - - - - - 0,24

P poljoprivreda 10,10 - - - - 10,10 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 10,10

PD poljoprivreda-okućnice - - - - - - 1,25 - - - - 1,65 - 2,90 - - - - - - - - - - - - - 2,90

ŽT

željeznički terminal - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1,50 1,50 1,50

PU

pejzažno uredjenje 1,17 0,82 0,02 0,20 - 2,21 1,09 0,15 0,14 - 0,35 - - 1,73 0,08 - - - 0,08 0,24 - - 0,34 - - - 0,58 4,60

IS

saobraćajna infrastruktura 1,30 0,90 1,08 0,75 0,99 5,02 0,71 0,80 0,67 0,64 1,97 0,58 0,63 6,00 0,89 1,50 1,18 0,87 4,44 1,08 1,03 1,16 0,92 0,59 0,85 0,42 6,05 21,51

TS

trafo - stanica 0,19 - -

0,26 - 0,45 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 0,45

∑ 15,86 7,74 3,95 4,21 2,59 34,35 7,07 4,61 3,38 5,16 15,12 5,33 3,18 43,85 2,27 7,88 8,88 5,99 25,02 3,68 6,05 7,61 3,96 3,16 3,00 1,92 29,38 132,60

* Zone obrađene urbanističkim planom

49

ukupno A

ukupno B

ukupno C

ukupno D

7600 76004.60

2.90100 Pv+1 0.501.50

0.30100 P+210.10

100 P 0.200.24 2430 24300.42 804 804

do P+3 0.70 409.75 85340 35100 11700030.88 1236 309 108080 108080 216160

0.5

15 37

.

do P+51.50 7600 7600 100 Pv+1

50 do P+3 0.71.27 68 17 4572 10668 701524011.16 464 116 39060 39060 78120

do P+5 1.20 631.53 96 24 5508 12852 18360do P+3 0.70 35

40.5do P+1+Pk 0.153.10 108 27 10850 10850 21700

1.73

do P+2 0.302.90

do P 0.200.24 2430 2430 100

do P+1 0.400.42 804 804 100

43120 5019.5

2.30 8560 8560 100

156.16 208 52 21560 21560

5.02

PU pejza`no ure|enje

2.21

P poljoprivredaPD Poljoprivreda-oku}nice@ èljezni~ki terminal

[s {kolstvo i socijalna za{titaZ zdravstvoK kultura i administracija

Z zdravstvoK kultura i administracija

CD centralne djelatnosti

CD centralne djelatnosti

SMG stanovanje male gustine

IS

PD Poljoprivreda-oku}nice

MN mje{ovita namjenaCD

4.10

saobra}ajna infrastruktura

MN mje{ovita namjena


centralne djelatnosti

CD centralne djelatnosti[s

P poljoprivreda

z o n a D

z o n a B

PU pejza`no ure|enjeIS

{kolstvo i socijalna za{tita

PU pejza`no ure|enje

[s {kolstvo i socijalna za{tita 2.1010260 23940 34200 do P+5 1.20 3470

73220 do P+3 0.70 43.550CD centralne djelatnosti 2.85 96 24MN mje{ovita namjena 10.46 456 114 36610

425051 . . 0.32 25

namjena zone

pro

cena

t

1536610

Pukupno A, B, C, D 132.60 3288 822 201638 224411

TS trafo-stanica 0.45IS saobra}ajna infrastruktura 21.51

58458 10315 67775 do P+1+Pk 0.15

81900 70 1.20do P+550

. 0.38 31

z o n e A, B, C, D

SMG stanovanje male gustine 45.85 1712 428

29.38 912 228 54877 59312 113190IS saobra}ajna infrastruktura 6.05

35

do P+1+Pk 0.15 43.015

PU pejza`no ure|enje 0.58

95 11245

63865 .

1984 12230

. 0.25 34

@ èljezni~ki terminal

41.51.2 53

8.82 380

25.02 848 212 36592 27272saobra}ajna infrastruktura 4.44

PU pejza`no ure|enje 0.08

20234 3570 238055015

70

43.85

4.40 13282

932 233 61820 72294

z o n a C


13411480

. 0.30 21.

13282 100 P+1 0.40

IS saobra}ajna infrastruktura 6.00

100 0.23

4500 30000 do P+1+Pk

4722 472210.10

644 161 25500 0.15 32

20 14760 34440 49200 70

0.33 17.50


do P+3 0.70 34SMG stanovanje male gustine 20.00

55.825 596 149 48349 65533TS trafo-stanica 0.45

381479

P

261 1740 do P+1+Pk 0.15

80 do P+5 1.20

113882 . .

gus

tina

sta

nova

nja

st/h

a

z o n a A


uče

šća

za

posl

ovan

je m

ax.

spr

atno

st

Ind

ex

izg

rađe

nost

i

(Ii

)

doz

volje

na

BR

P za

sta

nova

nje

m2

BR

P za

pos

lova

nje

m2

Uku

pno

BR

P m

2

PLANSKI POKAZATELJI PO NAMJENI ZONA

ozn

aka

nam

jene

pov

ršin

a

zon

e u

ha

bro

j

sta

novn

ika

bro

j

dom

aćin

stav

a


50


51


52


53

Documents

Naručilac OPŠTINA PODGORIA DUP “GOLU OVI - · PDF file2.1 Geomorfologija 2.2 Inžinjersko - geološke karakteristike 2.3 Klimatske karakteristike 2.4 Hidrološke i hidrigeološke