2
CHE£MSKIE TORFOWISKA WÊGLANOWE OBSZARY NATURA 2000 W POLSCE: Nieopodal miasta Che³ma, obok miêdzynarodowych szlaków komunikacyjnych i Cementowni Che³m têtni ¿yciem ostoja dzikiej przyrody. Obszar ten wchodzi w sk³ad europejskiej sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków pn.: „Che³mskie Torfowiska Wêglanowe” (PLB060002). Ze wzglêdu na swoj¹ wyj¹tkow¹ bioró¿norodnoœæ stanowi on unikalny zespó³ przyrodniczy zarówno w skali kraju, jak i kontynentu. Ostoja ta zajmuje powierzchniê 4309, 4 ha. Obejmuje kompleks trzech torfowisk niskich typu wêglanowego oraz tereny je ³¹cz¹ce. Torfowiska te s¹ objête ochron¹ równie¿ w formie rezerwatów przyrody pn.: „Bagno Serebryskie”, „BrzeŸno” i „Roskosz”. Wymienione rezerwaty wraz z wybranymi przylegaj¹cymi do nich gruntami tworz¹ zatwierdzony przez Komisjê Europejsk¹ projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk „Torfowiska Che³mskie” (PLH060023) o powierzchni 2124,2 ha. Wspomniane obszary Natura 2000 zlokalizowane s¹ równie¿ w granicach Che³mskiego Parku Krajobrazowego, którego otulin¹ jest centralny fragment Che³mskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obszar ten po³o¿ony jest we wschodniej czêœci województwa lubelskiego, w powiecie che³mskim, na terenie czterech gmin: Che³m, Ruda-Huta, Dorohusk i Kamieñ. Podzia³ fizyczno-geograficzny lokuje go we wschodniej czêœci mezoregionu Obni¿enie Dubienki na pograniczu z Pagórami Che³mskimi. Obszar le¿y w systemie powi¹zanych ze sob¹ zatorfionych zag³êbieñ terenu pochodzenia krasowego. Ostoja ptasia „Che³mskie Torfowiska Wêglanowe” zosta³a w³¹czona do europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 jako jedno z najatrakcyjniejszych lêgowisk ptaków w kraju. Obszar znany jest z gniazdowania oko³o 120 gatunków ptaków w tym, szczególnie nara¿onych na wyginiêcie gatunków z grupy wodnob³otnych. Grupê t¹ reprezentuje 36 gatunków lêgowych, w tym m.in. wodniczka, dubelt i b³otniak ³¹kowy. W granicach ostoi „ptasiej” znajduje siê ostoja siedliskowa „Torfowiska Che³mskie”. W ostoi siedliskowej znalaz³y siê najwiêksze w kraju powierzchnie szuwarów k³ociowych. Niema³e powierzchnie zajmuj¹ równie cenne zbiorowiska turzycowe: zespó³ turzycy, marzycy rudej, turzycy Davalla oraz zbiorowiska ³¹k zmiennowilgotnych. Unikatowe w skali Polski s¹ równie¿ bogate florystycznie zbiorowiska muraw kserotermicznych porastaj¹ce œródtorfowiskowe kredowe wysepki. Ponadto wystêpuj¹ tu zasobne stanowiska starca wielkolistnego (cienistego) - najwiêksze w Polsce, jêzyczki syberyjskiej (jedno z szeœciu krajowych stanowisk), t³ustosza dwubarwnego, storczykowatych, w tym jedyne w regionie stanowisko dwulistnika muszego. Obszar znany jest w kraju z wystêpowania niezwykle rzadkich motyli dziennych jak przeplatka, modraszki: nausitous Maculinea nausithous i telejus Maculinea telejus. Ponadto w granicach ostoi stwierdzono strzeblê b³otn¹, kumaka nizinnego i ¿ó³wia b³otnego. Ze wzglêdu na du¿e bogactwo przyrodnicze obszaru zachodzi koniecznoœæ znalezienia konsensusu w ochronie poszczególnych siedlisk, rzadkich gatunków roœlin i zwierz¹t, a zw³aszcza ptaków i motyli. Przy tym nale¿y pamiêtaæ, i¿ znaczna czêœæ obszaru to grunty prywatne wymagaj¹ce odpowiednich metod u¿ytkowania. To w³aœciciele gruntów dziêki pomocy pañstwa maj¹ siê staæ wspó³odpowiedzialni za prawid³owe funkcjonowanie obszaru chronionego. Znaczna czêœæ gruntów wchodz¹cych w granice ostoi to grunty rolne, bêd¹ce w³asnoœci¹ osób prywatnych. Gospodarowanie na tych powierzchniach powinno odbywaæ siê na zasadach, które godz¹ rolnicze wykorzystanie obszaru i jego wyj¹tkowoœæ przyrodnicz¹. Niew¹tpliwie przestrzeganie owych zasad bêdzie mo¿liwe dziêki wdra¿aniu za³o¿eñ Krajowego Programu Rolnoœrodowiskowego. Teren ostoi ze wzglêdu na swoj¹ atrakcyjnoœæ przyrodnicz¹ jest wyj¹tkowym punktem na mapie pere³ przyrodniczych Polski. Obszar ten jest chêtnie odwiedzany nie tylko przez „lokalnych” turystów ale tak¿e z ca³ej Polski i Europy. Poznanie ostoi i okolic umo¿liwiaj¹ dwie œcie¿ki przyrodnicze: „Bagno Serebryskie” i „Motylowe ³¹ki”, odcinek szlaku pieszego niebieskiego zwany Szlakiem Bagien i Moczarów oraz Poleski Szlak Konny. Panoramê torfowisk mo¿na podziwiaæ udaj¹c siê na jedn¹ z dwóch wie¿ widokowych zlokalizowanych w miejscowoœci Kêpa i BrzeŸno. Obydwie opisane œcie¿ki maj¹ za zadanie nie tylko dostarczyæ turyœcie niezbêdnych informacji zwi¹zanych z zagadnieniem che³mskich torfowisk wêglanowych ale tak¿e czêstokroæ pozwalaj¹ na niezapomniane obserwacje dzikiej fauny i flory. W ramach zagospodarowania turystycznego ostoi funkcjonuje punkt edukacyjny „ABC Che³mskich Torfowisk Wêglanowych”. Usytuowany jest on przy drodze Che³m-Dorohusk, na terenie projektowanego u¿ytku ekologicznego. Ze wzglêdu na bliskoœæ obszarów o wysokiej wartoœci przyrodniczej, które s¹siaduj¹ z obiektami przemys³owymi, a tak¿e ³atwy dojazd i bezpieczne miejsce do parkowania jest on dogodnym miejscem wypadowym. Punkt wyposa¿ony jest w tablice informacyjne przedstawiaj¹ce walory przyrodnicze torfowisk wêglanowych, charakterystyczne gatunki roœlin i zwierz¹t, zagro¿enia oraz sposoby aktywnej ochrony torfowisk. Wa¿nym miejscem, usytuowanym w bliskim s¹siedztwie torfowisk, jest baza terenowa Regionalnej Dyrekcji Ochrony Œrodowiska w Lublinie oraz Oœrodek Edukacji Ekologicznej Zespo³u Lubelskich Parków Krajobrazowych po³o¿one w BrzeŸnie. Wielu turystów, odwiedzaj¹c te tereny, chêtnie odwiedza równie¿ Oœrodek, gdzie zgromadzone s¹ liczne eksponaty rzadkich gatunków roœlin i zwierz¹t. Warta szczególnej uwagi jest wystawa „Motyle Che³mskich Torfowisk Wêglanowych”. Turystyka jest wa¿nym elementem w obszarach Natura 2000. Bogactwo walorów przyrodniczych danego obszaru zachêca do odwiedzania tych miejsc. Nale¿y jednak pamiêtaæ, i¿ konieczne jest znalezienie kompromisu pomiêdzy turystyk¹ a ograniczeniami wynikaj¹cymi ze wskazañ ochrony obszaru. Zachowanie walorów przyrodniczych w gruncie rzeczy le¿y w interesie osób uprawiaj¹cych turystykê. PLB060002 Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków RDOÚ w Lublinie ul. Magnoliowa 4, 20-143 Lublin tel. (81) 71 06 500 fax (81) 71 06 501 lublin.rdos.gov.pl OPIS OBSZARU MO¯LIWOŒÆ ROZWOJU ROLNICTWA I TURYSTYKI Wydano przez RDOÚ w Szczecinie na podstawie danych dostarczonych przez RDOÚ w Lublinie w ramach projektu Oswoiã Naturæ ogólnopolska kampania na rzecz dialogu o Naturze 2000Sfinansowano ze œrodków Narodowego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej FOT. J.HOLUK

Natura 2000 - Lublin

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Prezentacja PDF dotycząca Natura 2000 w Lublinie

Citation preview

Page 1: Natura 2000 - Lublin

CHE£MSKIE TORFOWISKA WÊGLANOWE

OBSZARY NATURA 2000 W POLSCE:

Nieopodal miasta Che³ma, obok miêdzynarodowych szlaków komunikacyjnych i Cementowni Che³m têtni ¿yciem ostoja dzikiej przyrody. Obszar ten wchodzi w sk³ad europejskiej sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków pn.: „Che³mskie Torfowiska Wêglanowe” (PLB060002). Ze wzglêdu na swoj¹ wyj¹tkow¹ bioró¿norodnoœæ stanowi on unikalny zespó³ przyrodniczy zarówno w skali kraju, jak i kontynentu.

Ostoja ta zajmuje powierzchniê 4309, 4 ha. Obejmuje kompleks trzech torfowisk niskich typu wêglanowego oraz tereny je ³¹cz¹ce. Torfowiska te s¹ objête ochron¹ równie¿ w formie rezerwatów przyrody pn.: „Bagno Serebryskie”, „BrzeŸno” i „Roskosz”. Wymienione rezerwaty wraz z wybranymi przylegaj¹cymi do nich gruntami tworz¹ zatwierdzony przez Komisjê Europejsk¹ projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk „Torfowiska Che³mskie” (PLH060023) o powierzchni 2124,2 ha. Wspomniane obszary Natura 2000 zlokalizowane s¹ równie¿ w granicach Che³mskiego Parku Krajobrazowego, którego otulin¹ jest centralny fragment Che³mskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Obszar ten po³o¿ony jest we wschodniej czêœci województwa lubelskiego, w powiecie che³mskim, na terenie czterech gmin: Che³m, Ruda-Huta, Dorohusk i Kamieñ. Podzia³ fizyczno-geograficzny lokuje go we wschodniej czêœci mezoregionu Obni¿enie Dubienki na pograniczu z Pagórami Che³mskimi. Obszar le¿y w systemie powi¹zanych ze sob¹ zatorfionych zag³êbieñ terenu pochodzenia krasowego.

Ostoja ptasia „Che³mskie Torfowiska Wêglanowe” zosta³a w³¹czona do europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 jako jedno z najatrakcyjniejszych lêgowisk ptaków w kraju. Obszar znany jest z gniazdowania oko³o 120 gatunków ptaków w tym, szczególnie nara¿onych na wyginiêcie gatunków z grupy wodnob³otnych. Grupê t¹ reprezentuje 36 gatunków lêgowych, w tym m.in. wodniczka, dubelt i b³otniak ³¹kowy.

W granicach ostoi „ptasiej” znajduje siê ostoja siedliskowa „Torfowiska Che³mskie”. W ostoi siedliskowej znalaz³y siê najwiêksze w kraju powierzchnie szuwarów k³ociowych. Niema³e powierzchnie zajmuj¹ równie cenne zbiorowiska turzycowe: zespó³ turzycy, marzycy rudej, turzycy Davalla oraz zbiorowiska ³¹k zmiennowilgotnych. Unikatowe w skali Polski s¹ równie¿ bogate florystycznie zbiorowiska muraw kserotermicznych porastaj¹ce œródtorfowiskowe kredowe wysepki. Ponadto wystêpuj¹ tu zasobne stanowiska starca wielkolistnego (cienistego) - najwiêksze w Polsce, jêzyczki syberyjskiej (jedno z szeœciu krajowych stanowisk), t³ustosza dwubarwnego, storczykowatych, w tym jedyne w regionie stanowisko dwulistnika muszego.

Obszar znany jest w kraju z wystêpowania niezwykle rzadkich motyli dziennych jak przeplatka, modraszki: nausitous Maculinea nausithous i telejus Maculinea telejus. Ponadto w granicach ostoi stwierdzono strzeblê b³otn¹, kumaka nizinnego i ¿ó³wia b³otnego.

Ze wzglêdu na du¿e bogactwo przyrodnicze obszaru zachodzi koniecznoœæ znalezienia konsensusu w ochronie poszczególnych siedlisk, rzadkich gatunków roœlin i zwierz¹t, a zw³aszcza ptaków i motyli. Przy tym nale¿y pamiêtaæ, i¿ znaczna czêœæ obszaru to grunty prywatne wymagaj¹ce odpowiednich metod u¿ytkowania. To w³aœciciele gruntów dziêki pomocy pañstwa maj¹ siê staæ wspó³odpowiedzialni za prawid³owe funkcjonowanie obszaru chronionego.

Znaczna czêœæ gruntów wchodz¹cych w granice ostoi to grunty rolne, bêd¹ce w³asnoœci¹ osób prywatnych. Gospodarowanie na tych powierzchniach powinno odbywaæ siê na zasadach, które godz¹ rolnicze wykorzystanie obszaru i jego wyj¹tkowoœæ przyrodnicz¹. Niew¹tpliwie przestrzeganie owych zasad bêdzie mo¿liwe dziêki wdra¿aniu za³o¿eñ Krajowego Programu Rolnoœrodowiskowego.

Teren ostoi ze wzglêdu na swoj¹ atrakcyjnoœæ przyrodnicz¹ jest wyj¹tkowym punktem na mapie pere³ przyrodniczych Polski. Obszar ten jest chêtnie odwiedzany nie tylko przez „lokalnych” turystów ale tak¿e z ca³ej Polski i Europy. Poznanie ostoi i okolic umo¿liwiaj¹ dwie œcie¿ki przyrodnicze: „Bagno Serebryskie” i „Motylowe ³¹ki”, odcinek szlaku pieszego niebieskiego zwany Szlakiem Bagien i Moczarów oraz Poleski Szlak Konny. Panoramê torfowisk mo¿na podziwiaæ udaj¹c siê na jedn¹ z dwóch wie¿ widokowych zlokalizowanych w miejscowoœci Kêpa i BrzeŸno.

Obydwie opisane œcie¿ki maj¹ za zadanie nie tylko dostarczyæ turyœcie niezbêdnych informacji zwi¹zanych z zagadnieniem che³mskich torfowisk wêglanowych ale tak¿e czêstokroæ pozwalaj¹ na niezapomniane obserwacje dzikiej fauny i flory.

W ramach zagospodarowania turystycznego ostoi funkcjonuje punkt edukacyjny „ABC Che³mskich Torfowisk Wêglanowych”. Usytuowany jest on przy drodze Che³m-Dorohusk, na terenie projektowanego u¿ytku ekologicznego. Ze wzglêdu na bliskoœæ obszarów o wysokiej wartoœci przyrodniczej, które s¹siaduj¹ z obiektami przemys³owymi, a tak¿e ³atwy dojazd i bezpieczne miejsce do parkowania jest on dogodnym miejscem wypadowym. Punkt wyposa¿ony jest w tablice informacyjne przedstawiaj¹ce walory przyrodnicze torfowisk wêglanowych, charakterystyczne gatunki roœlin i zwierz¹t, zagro¿enia oraz sposoby aktywnej ochrony torfowisk.

Wa¿nym miejscem, usytuowanym w bliskim s¹siedztwie torfowisk, jest baza terenowa Regionalnej Dyrekcji Ochrony Œrodowiska w Lublinie oraz Oœrodek Edukacji Ekologicznej Zespo³u Lubelskich Parków Krajobrazowych po³o¿one w BrzeŸnie. Wielu turystów, odwiedzaj¹c te tereny, chêtnie odwiedza równie¿ Oœrodek, gdzie zgromadzone s¹ liczne eksponaty rzadkich gatunków roœlin i zwierz¹t. Warta szczególnej uwagi jest wystawa „Motyle Che³mskich Torfowisk Wêglanowych”.

Turystyka jest wa¿nym elementem w obszarach Natura 2000. Bogactwo walorów przyrodniczych danego obszaru zachêca do odwiedzania tych miejsc. Nale¿y jednak pamiêtaæ, i¿ konieczne jest znalezienie kompromisu pomiêdzy turystyk¹ a ograniczeniami wynikaj¹cymi ze wskazañ ochrony obszaru. Zachowanie walorów przyrodniczych w gruncie rzeczy le¿y w interesie osób uprawiaj¹cych turystykê.

PLB060002

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków

RDOÚ w Lublinieul. Magnoliowa 4, 20-143 Lublin

tel. (81) 71 06 500fax (81) 71 06 501lublin.rdos.gov.pl

OPIS OBSZARUMO¯LIWOŒÆ ROZWOJU ROLNICTWA I TURYSTYKI

Wydano przez RDOÚ w Szczecinie na podstawie danych dostarczonych przez RDOÚ w Lubliniew ramach projektu „Oswoiã Naturæ – ogólnopolska kampania na rzecz dialogu o Naturze 2000”

Sfinansowano ze œrodków Narodowego Funduszu

Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej

FOT. J.HOLUK

Page 2: Natura 2000 - Lublin

- Utrzymanie naturalnoœci siedlisk torfowiskowych jako miejsc wystêpowania rzadkich gatunków roœlin i zwierz¹t.

- Utrzymanie korzystnego stanu ochrony gatunków i siedlisk. - Renaturyzacja zdegradowanych fragmentów torfowisk.- Utrzymanie optymalnego poziomu wód powierzchniowych. - Zachowanie otwartego krajobrazu poprzez skoordynowanie gospodarki leœnej oraz

czêœciow¹ redukcjê zakrzaczeñ i zadrzewieñ. - Stymulowanie w³aœciwej gospodarki ³¹kowej, w tym propagowanie pakietów

rolnoœrodowiskowych.- Ograniczenie drapie¿nictwa redukuj¹cego liczebnoœæ populacji rzadkich gatunków

ptaków. - Rozwijanie turystyki kwalifikowanej poprzez wyznaczanie œcie¿ek przyrodniczych i

miejsc widokowych.- Podnoszenie œwiadomoœci ekologicznej mieszkañców sprzyjaj¹ce powstrzymaniu

wypalania, p³oszenia zwierz¹t, tworzenia dzikich wysypisk œmieci.- Ograniczanie do niezbêdnego minimum rozwoju infrastruktury zwi¹zanej z obwodnic¹

Che³ma i drog¹ ekspresow¹ S12 na odcinku Che³m – Dorohusk.

Najistotniejszymi zagro¿eniami s¹ przede wszystkim:? Zmiany siedliskowe wynikaj¹ce z niekorzystnego dla siedlisk ostoi gospodarowania na

gruntach rolnych i leœnych. Zaniechanie ekstensywnej gospodarki rolnej powoduje m.in. wkraczanie sukcesji drzew i krzewów na torfowiska i u¿ytki zielone. Zarastanie torfowisk ma niekorzystny wp³yw na wodniczkê i b³otniaka ³¹kowego – ptaków, które preferuj¹ tereny otwarte. Dop³aty mog¹ zachêcaæ w³aœcicieli do podjêcia dzia³alnoœci na gruntach, na których w ostatnich dekadach zaniechano dzia³alnoœci. ? Niekorzystny bilans wodny. Wiêkszoœæ najcenniejszych elementów fauny ostoi – ptaki,

motyle, ¿ó³w b³otny, kumak nizinny strzebla b³otna to gatunki œciœle uzale¿nione od wystêpowania niewielkich zbiorników wodnych, uwilgotnienia torfowisk oraz terenów ³¹kowych. Wymagaj¹ one zachowania w³aœciwego re¿imu hydrologicznego. W wiêkszoœci przypadków zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom wody mo¿e byæ przyczyn¹ zaniku siedlisk oraz populacji. ? Zaprószenia ognia lub samowolne podpalenia turzycowisk, szuwarów k³ociowych,

muraw kserotermicznych i ³¹k. Szczególnie niebezpieczne s¹ po¿ary w okresie wiosenno-letnim. Dokonuj¹ spustoszenia wœród bezkrêgowców, niszcz¹ lêgi ptaków oraz kwitn¹c¹ roœlinnoœæ.? Zwiêkszaj¹c¹ siê presj¹ drapie¿ników naziemnych zw³aszcza lisa, zdzicza³ych oraz

wa³êsaj¹cych siê psów i kotów, jenota oraz dzika powoduje niekorzystny wp³yw na stan populacji ptaków. ? Budowa obwodnicy Che³ma oraz drogi ekspresowej S12 Che³m – Dorohusk oraz rozwój

towarzysz¹cej infrastruktury. Obwodnica Che³ma i droga ekspresowa maj¹ uzasadnienie w rozwoju regionalnym, jak i koniecznoœci usprawnienia ruchu transgranicznego pomiêdzy Polsk¹ a Ukrain¹. Jednak bliskie s¹siedztwo infrastruktury liniowej powoduje m.in.: zanieczyszczenie, ha³as, bariery ekologiczne oraz powstawanie dzikich wysypisk œmieci. ? Rozbudowa napowietrznych linii energetycznych i budowa elektrowni wiatrowych.

Obecnoœæ tego typu infrastruktury powoduje zwiêkszenie œmiertelnoœci wœród ptactwa, które gin¹ w skutek kolizji z lini¹ energetyczn¹ czy turbin¹ wiatrow¹.? Ruch kolejowy oraz potencjalna rozbudowa linii kolejowej Che³m – Dorohusk i

zwi¹zanej z ni¹ infrastruktury. Trasa kolejowa mo¿e zak³ócaæ przyrodnicz¹ ci¹g³oœæ ostoi, rozdzielaj¹c j¹ na równie wartoœciowe przyrodniczo czêœci pó³nocn¹ i po³udniow¹. Nasyp kolejowy istotnie wp³ywa na obieg wód powierzchniowych. Trakcja natomiast stanowi du¿¹ barierê dla ptaków i stwarza niebezpieczeñstwo kolizji. ? Dzikie wysypiska œmieci. Powoduj¹ one nie tylko ska¿enie gleby i wody ale stanowi¹

powa¿ne zagro¿enie dla zwierz¹t. Szczególnie niebezpieczne dla ptaków s¹ sznurki z tworzyw sztucznych, w które czêsto zapl¹tuj¹ siê nogi piskl¹t powoduj¹c obrzêki, zaka¿enia czy nawet œmieræ. ? Nieznajomoœæ walorów przyrodniczych i niedostateczna infrastruktura turystyczna

obszaru. Niekontrolowany ruch turystyczny mo¿e przyczyniæ siê do niszczenia cennych siedlisk przyrodniczych z rzadkimi stanowiskami roœlin. Niezdyscyplinowani turyœci, którzy przemierzaj¹ obszar w sposób swobodny i nie korzystaj¹ z wyznaczonych œcie¿ek przyrodniczych czêsto p³osz¹ gniazduj¹ce ptaki.

SIEÆ OBSZARÓW NATURA 2000WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE

ZAGRO¯ENIACEL OCHRONY