Natuur en gezondheid

Natuur en gezondheidtwee handen op één buik

Natuur en gezondheid is een nieuw thema voor Vlaanderen waar Natuurpunt

veel belang aan hecht. Als meer mensen overtuigd zijn dat natuur goed is voor

onze gezondheid, zal men ook het belang beter inzien van meer natuurgebieden,

stadsbossen, groene speelplaatsen, ecologische tuinen, groene

bedrijventerreinen en het organiseren van herstelactiviteiten in de natuur.

Samen met het Belgian Biodiversity and Health plat-

form en andere partners volgt natuurpunt de onderzoeksre-

sultaten van de meest recente en relevante studies in europa

en belgië over de link tussen natuur en welzijn op en bekijkt

ze hoe ze ondersteunend kan zijn bij onderzoeksprojecten

in Vlaanderen. ook werken we verder rond concepten als

‘healing environment’ in de bouwsector of groennormen rond

kwetsbare bestemmingen zoals ziekenhuizen en zorgcentra.

Maar we willen ook dat er op het terrein projecten gerealiseerd

worden. daarom zoeken we partnerschappen binnen de

zorgsector om concrete natuur- & gezondheidsprojecten uit

te werken. wij vertrekken daarbij niet van nul.

heel wat lokale Natuurpuntafdelingen hebben samen met

partners uit de zorgsector al jarenlange ervaringen op-

gebouwd. enkele voorbeelden: natuurpunt Gent werkt samen

met mensen met een mentale beperking die natuurbeheer

komen doen in het natuurgebied de bourgoyen. natuurpunt

dilbeek legde een rolstoelpad aan naast een zorginstelling.

natuurpunt beringen ontwierp samen met verschillende part-

ners een prikkelpad of natuurbelevingspad. en in turnhout

en dessel werken natuurvrijwilligers samen met de bewoners

van een zorgcentrum aan een ecologische zorgtuin.

naast de ervaring van vrijwilligers is er ook een dat heel diver-

se expertises omvat. we werden de laatste jaren enkele keren

gevraagd om projecten uit te tekenen in een proces waarbij

zorgbewoners, zorgverleners en omwonenden betrokken

werden. we voelden aan dat er niet alleen een duidelijke vraag

is naar begeleiding bij het opzetten, maar ook bij het uitvoeren

van zulke projecten op het raakvlak van natuur en welzijn.

dat is de reden dat wij onze dienstverlening op dat vlak heb-

ben versterkt. niet alleen kunnen wij met jou een participatief

voortraject opzetten. Sinds kort heeft natuurpunt ook

professionele tekenaars in huis om tuinplannen te tekenen

voor ziekenhuizen, woonzorgcentra, scholen, bedrijven, lokale

overheden ... daarnaast hebben we ook terreinploegen ter

beschikking om de ecologische plannen uit te voeren.

Meer info

➜ Lobbywerk natuur & Gezondheid: www.natuurpunt.be/gezondheid - twitter: #natuurengezondheid

➜ ecologische inrichting Groene ruimte: www.natuurpunt.be/groeneruimte

➜ bijenhotels: www.natuurpunt.be/bijenhotels

1 nys a. 2014. ‘Rapport natuur op wandelafstand.’

© W

im D

irckx

, Mar

c M

ange

lsch

ots

1. Natuurpunt

natuurpunt is de grootste natuurorganisatie in Vlaanderen.

Gestart vanuit een grote bezorgdheid voor het verdwijnen van

onze mooie natuur werd een werking uitgebouwd die onder-

tussen onmisbaar is geworden voor de natuur in Vlaanderen.

natuurpunt beheert meer dan 20.000 hectare natuurgebied,

bestudeert die natuur in al zijn facetten en brengt die kennis

ook over naar iedereen die daarvoor openstaat. natuur-

punt doet dat dankzij de inzet van vele duizenden vrijwilligers

ondersteund door een professioneel kader van 480 per-

soneelsleden. een belangrijk deel van onze werknemers is

ondergebracht in de sociale economie waar ze, dankzij werk

in de natuur, opnieuw kansen krijgen. in al die jaren heeft

natuurpunt, vanuit de praktijk, heel veel kennis en expertise

opgebouwd. die expertise wil natuurpunt ook ter beschikking

stellen van partners die ernaar op zoek zijn.

2. Waarom ‘Natuur en gezondheid’?

‘natuur in de buurt’ heeft een gunstige invloed op zowel de

mentale als lichamelijke gezondheid.

Mensen die in een groene omgeving wonen, voelen zich niet

alleen gezonder, ze zijn het ook in de feiten. Ze gaan minder

vaak naar de huisarts, hebben minder last van depressie,

diabetes en longaandoeningen en herstellen gemakkelijker

van stress dan mensen die wonen in een omgeving met weinig

groen. tegelijk blijkt dat meer natuur in de buurt het welbevin-

den, de woonkwaliteit, de arbeidsproductiviteit en de crea-

tiviteit van de mensen verhoogt, terwijl zij het ziekteverzuim

verlaagt (Maas, 2008).

Natuur brengt rust in het hoofd, laadt onze batterij op en

zwengelt onze fantasie en creativiteit aan. Recent onderzoek

uit nederland (Groenwegen et al., 2012; Van den berg et al.,

2009) toont aan dat ondergedompeld worden in het groen

het stresshormoon cortisol gevoelig verlaagt, het

concentratievermogen verbetert en de algemene gemoeds-

stemming positief beïnvloedt.

ook de algemene gezondheid is gebaat bij een natuurrijke

omgeving: contact met natuur versterkt het immuunsysteem

en maakt ons weerbaarder tegen ziekten (hansky, 2012). en

ook wie op zoek is naar creatieve en innovatieve nieuwe idee-

en trekt er best op uit in de natuur. (atchley, 2012).

een dosis natuur is bovendien het beste medicijn tegen

welvaartsziekten. natuur werkt kalmerend, doet bewegen en

voorkomt zo overgewicht en klachten van depressie. in

Vlaanderen kampt 25% van de inwoners met overgewicht en

30% van de werknemers met stressklachten. natuur en groen

dragen net voor die exponentieel stijgende ziektebeelden

– die zowat de helft van de Vlaamse gezondheidsklachten

omvat - een groot preventief en curatief potentieel in zich.

Maar een portie natuur bestrijdt niet enkel ziekten, ze kan ook

belangrijke economische baten opleveren voor een samenle-

ving. Meer natuur en groen maakt mensen niet alleen gezon-

der, het maakt hen ook creatiever en productiever. op die

manier leidt het investeren in meer groen tot lagere kosten

voor zorg en ziekteverzuim. een eerste onderzoek geeft als

indicatieve uitkomst dat investeren in bereikbare natuur alleen

al daarom een economische waarde van honderden miljoenen

vertegenwoordigt (kpMG, 2012).

uit het nederlandse kpMG-rapport blijkt dat de jaarlijkse

besparingen op zorgkosten en arbeidskosten voor neder-

land ruim 394 miljoen euro bedragen bij een toename van 10%

van de oppervlakte natuur op minder dan 1 km van de woning.

naast een gezondere samenleving betekent meer ‘natuur

in de buurt’ dus ook een serieuze financiële winst voor een

maatschappij.

de belangrijkste factor voor mensen om te gaan wandelen in

een natuurgebied is de afstand naar het gebied. onderzoek

toont aan dat groene ruimte 1 tot 3 km van de woning moet

liggen om effectief gebruikt te worden (anb, 2013). naast vol-

doende natuur is de weg en de afstand naar een natuurgebied

dus belangrijk.

tot slot blijkt dat de economische winst van extra natuur het

grootst is in dichtbevolkte gebieden. hoe hoger de bevol-

kingsdichtheid, hoe groter het aantal inwoners dat beïnvloed

wordt door extra natuur en dus hoe meer gezondheidswinst

(aertsens, et al., 2012). uit onderzoek van Vito in opdracht

van het agentschap voor natuur en bos blijkt dat een toe-

name van 10% groenoppervlakte binnen 1 km van

de woonomgeving overeenkomt met een besparing

van de ziektelast met 214 €/inwoner of meer dan 3%

van de totale ziektelast (anb, 2013). Gezien haar hoge

bevolkingsdichtheid is Vlaanderen dus bij uitstek een regio die

grote economische baten kan hebben bij de uitbouw van extra

natuur.1

3. Onze aanpak

om bovenstaande effecten meer onder de aandacht te bren-

gen, zet natuurpunt natuur & welzijn op de politieke agenda.

door het organiseren van sectoroverschrijdende inspiratie-

dagen en marktdagen worden verbindingen gelegd tussen de

sectoren natuur en welzijn. beide sectoren leren elkaars noden

en expertise kennen en hoe ze elkaar kunnen versterken in

gezamenlijke projecten.

1. Natuurpunt

natuurpunt is de grootste natuurorganisatie in Vlaanderen.

Gestart vanuit een grote bezorgdheid voor het verdwijnen van

onze mooie natuur werd een werking uitgebouwd die onder-

tussen onmisbaar is geworden voor de natuur in Vlaanderen.

natuurpunt beheert meer dan 20.000 hectare natuurgebied,

bestudeert die natuur in al zijn facetten en brengt die kennis

ook over naar iedereen die daarvoor openstaat. natuur-

punt doet dat dankzij de inzet van vele duizenden vrijwilligers

ondersteund door een professioneel kader van 480 per-

soneelsleden. een belangrijk deel van onze werknemers is

ondergebracht in de sociale economie waar ze, dankzij werk

in de natuur, opnieuw kansen krijgen. in al die jaren heeft

natuurpunt, vanuit de praktijk, heel veel kennis en expertise

opgebouwd. die expertise wil natuurpunt ook ter beschikking

stellen van partners die ernaar op zoek zijn.

2. Waarom ‘Natuur en gezondheid’?

‘natuur in de buurt’ heeft een gunstige invloed op zowel de

mentale als lichamelijke gezondheid.

Mensen die in een groene omgeving wonen, voelen zich niet

alleen gezonder, ze zijn het ook in de feiten. Ze gaan minder

vaak naar de huisarts, hebben minder last van depressie,

diabetes en longaandoeningen en herstellen gemakkelijker

van stress dan mensen die wonen in een omgeving met weinig

groen. tegelijk blijkt dat meer natuur in de buurt het welbevin-

den, de woonkwaliteit, de arbeidsproductiviteit en de crea-

tiviteit van de mensen verhoogt, terwijl zij het ziekteverzuim

verlaagt (Maas, 2008).

Natuur brengt rust in het hoofd, laadt onze batterij op en

zwengelt onze fantasie en creativiteit aan. Recent onderzoek

uit nederland (Groenwegen et al., 2012; Van den berg et al.,

2009) toont aan dat ondergedompeld worden in het groen

het stresshormoon cortisol gevoelig verlaagt, het

concentratievermogen verbetert en de algemene gemoeds-

stemming positief beïnvloedt.

ook de algemene gezondheid is gebaat bij een natuurrijke

omgeving: contact met natuur versterkt het immuunsysteem

en maakt ons weerbaarder tegen ziekten (hansky, 2012). en

ook wie op zoek is naar creatieve en innovatieve nieuwe idee-

en trekt er best op uit in de natuur. (atchley, 2012).

een dosis natuur is bovendien het beste medicijn tegen

welvaartsziekten. natuur werkt kalmerend, doet bewegen en

voorkomt zo overgewicht en klachten van depressie. in

Vlaanderen kampt 25% van de inwoners met overgewicht en

30% van de werknemers met stressklachten. natuur en groen

dragen net voor die exponentieel stijgende ziektebeelden

– die zowat de helft van de Vlaamse gezondheidsklachten

omvat - een groot preventief en curatief potentieel in zich.

Maar een portie natuur bestrijdt niet enkel ziekten, ze kan ook

belangrijke economische baten opleveren voor een samenle-

ving. Meer natuur en groen maakt mensen niet alleen gezon-

der, het maakt hen ook creatiever en productiever. op die

manier leidt het investeren in meer groen tot lagere kosten

voor zorg en ziekteverzuim. een eerste onderzoek geeft als

indicatieve uitkomst dat investeren in bereikbare natuur alleen

al daarom een economische waarde van honderden miljoenen

vertegenwoordigt (kpMG, 2012).

uit het nederlandse kpMG-rapport blijkt dat de jaarlijkse

besparingen op zorgkosten en arbeidskosten voor neder-

land ruim 394 miljoen euro bedragen bij een toename van 10%

van de oppervlakte natuur op minder dan 1 km van de woning.

naast een gezondere samenleving betekent meer ‘natuur

in de buurt’ dus ook een serieuze financiële winst voor een

maatschappij.

de belangrijkste factor voor mensen om te gaan wandelen in

een natuurgebied is de afstand naar het gebied. onderzoek

toont aan dat groene ruimte 1 tot 3 km van de woning moet

liggen om effectief gebruikt te worden (anb, 2013). naast vol-

doende natuur is de weg en de afstand naar een natuurgebied

dus belangrijk.

tot slot blijkt dat de economische winst van extra natuur het

grootst is in dichtbevolkte gebieden. hoe hoger de bevol-

kingsdichtheid, hoe groter het aantal inwoners dat beïnvloed

wordt door extra natuur en dus hoe meer gezondheidswinst

(aertsens, et al., 2012). uit onderzoek van Vito in opdracht

van het agentschap voor natuur en bos blijkt dat een toe-

name van 10% groenoppervlakte binnen 1 km van

de woonomgeving overeenkomt met een besparing

van de ziektelast met 214 €/inwoner of meer dan 3%

van de totale ziektelast (anb, 2013). Gezien haar hoge

bevolkingsdichtheid is Vlaanderen dus bij uitstek een regio die

grote economische baten kan hebben bij de uitbouw van extra

natuur.1

3. Onze aanpak

om bovenstaande effecten meer onder de aandacht te bren-

gen, zet natuurpunt natuur & welzijn op de politieke agenda.

door het organiseren van sectoroverschrijdende inspiratie-

dagen en marktdagen worden verbindingen gelegd tussen de

sectoren natuur en welzijn. beide sectoren leren elkaars noden

en expertise kennen en hoe ze elkaar kunnen versterken in

gezamenlijke projecten.











































Meer info





© W

im D

irckx

, Mar

c M

ange

lsch

ots

Natuur en zorgsectorEnkElE voorbEEldEn

Voor bewoners van zorginstellingen is de tuin vaak hun belangrijkste

buitenwereld. Kwetsbare doelgroepen die zich niet meer in de mogelijkheid

bevinden om zelf richting natuur te trekken, hebben nood aan een gezonde

groene omgeving. Met ons aanbod willen we de afstand verkleinen en

jong en oud vaker in contact brengen met de natuur.

Zorgnatuur bij woonzorgcentrum

De Wending in Turnhout

We richten het gebied op een natuurlijke manier in en vormen

de ruimte om tot een aantrekkelijke en ecologische

waardevolle ontmoetingszone. bloemenweide, poelen,

bezinningsruimte, groenstructuren, wandelpaden, moestuin-

kamers ... het ontwerp kwam tot stand samen met alle

betrokkenen in het gebied. Een educatieve werking werd in

een vroeg stadium uitgebouwd en wordt verdergezet in de

natuurtuin.

bij de planvorming speelt het sociaal-maatschappelijk aspect

een grote rol. Met de ontwerpen wil natuurpunt met haar

opdrachtgevers en partners, naast het versterken van de

biodiversiteit, de afstand verkleinen tot de natuur en jong

en oud vaker en meer in contact brengen met die natuur. Met

kleine ontwerpingrepen bevorderen we het participeren aan

vertrouwde activiteiten in de natuur. bij dit alles staat natuur-

beleving centraal. bezoekers, bewoners van het woon- en

zorgcentrum, omwonenden van de buurt, patiënten van het

nabijgelegen ziekenhuis, genieten van de natuur dicht bij

huis. Intergenerationeel werken staat centraal waarbij er

rekening gehouden wordt met alle leeftijden die gebruik maken

van de tuin ‘natuurgaard de Wending’. de tuin groeit mee

met haar gebruikers en past zich aan aan de noden en wensen

van de verschillende doelgroepen actief in de tuin. Een

globale visie over de tuin bewaakt het kader van inrichting.

Aanbod Natuurpunt

• uitwerken visie en voorontwerp die aan de hand van refe-

rentiebeelden en/of schetsen geïllustreerd worden

• opmaak van het ontwerp-, het uitvoerings-, beplantings-

en beheerplan

• opmaken van een kostenraming

• uitvoering: van grondwerkzaamheden tot beplantings-

werken en beheer

© W

im D

irckx

, Mar

ia R

omm

ens

Prikkelpad Beringen

Natuurbeleving op maat van

kinderen en jongeren met beperking

op het prikkelpad word je heel het jaar door geprikkeld door

de natuur. langs de wandelroute staan heel wat belevings-

elementen opgesteld, waar je als bezoeker extra geprikkeld

wordt met geuren, kleuren, structuur, beweging en geluid. Er

staan bomen om te ‘voelen’, geurende planten en er is een

heus klanklabyrint. onderweg staan speciaal ontworpen

zitbanken om even uit te rusten en van de natuur te genieten.

Het pad is ongeveer 2,5 kilometer lang en goed berijdbaar met

rolstoel of terreinbuggy.

Aanbod Natuurpunt

Wij helpen je om een totaalconcept uit te werken en zetten dit

om in een integraal ontwerp.

Wandelen met kwetsbare groepen - biowalks

Herstelactiviteiten in de natuur

Samen met Ziekenzorg van de Christelijke Mutualiteit gaan

vrijwilligers op wandel met patiënten. Ze houden heuse

‘biowalks’, waarbij genieten van de natuur en het landschap

centraal staan. via de natuur wordt gewerkt aan versterking

van de gezondheid van de participanten (in eerste instantie

door het bewegen) en vooral ook aan het welbevinden en

welzijn van de deelnemers. deelnemers hebben fysisch en

psychisch deugd van het landschap en genieten van het

samen zijn in groep en het steun vinden bij elkaar.

Aanbod Natuurpunt

natuurpunt leidt vrijwilligers op tot gids om die specifieke

groepen te begeleiden bij de herstelnatuuractiviteiten.

Doezelbosgidsen

Het doezelbos in Monnikenheide werd ontwikkeld door

bewoners, vrijwilligers en begeleiders van Monnikenheide. In

het doezelbos wordt natuureducatie en –beleving aangebo-

den op maat van bewoners en gasten. naast het educatief

materiaal onderweg (voelbakken, nestkasten, voederplank …)

is er een heuse fit-o-meter met als inspiratiebron de dieren uit

het bos. bewoners van Monnikenheide met een verstandelijke

beperking genoten samen met natuurgidsen een doezelbos-

gidsopleiding en begeleiden de wandelingen. Een doezelbos-

gids-duo, bestaande uit twee gediplomeerde doezelbosgid-

sen, leid je groep zo rond in het doezelbos.

Aanbod Natuurpunt

doezelen: is doen en snoezelen. natuurpunt helpt je bij het

ontwerp van je doezelpad of doezelbos nabij je zorginstel-

ling en zorgt voor de opleiding van de doezelbosgidsen. Het

betrekken van personen uit de doelgroep van mensen met een

verstandelijke beperking als gids is hierbij essentieel.

Beheerwerken dagcentrum Muylenberg en Talander in landschap De Liereman

Actief aan het werk in de natuur

Al meer dan 25 jaar gaan bewoners van dagcentrum Muylen-

berg met vrijwilligers van natuurpunt aan het werk in het

landschap de liereman. Ze dragen bij tot het behoud van

waardevolle Europees beschermde natuur, zoals het heide-

landschap en vinden in de natuur ontspanning, werklust en

bovenal ook teamspirit. Plagschuppen, rieken, kruiwagens …

geen beheermateriaal is hen vreemd. Natuurbeheer in zijn

puurste vorm hand in hand met gezondheid, sociale integratie

en maatschappelijke meerwaarde.

Aanbod Natuurpunt

Wij brengen jouw zorgbewoners in contact met onze lokale

vrijwilligerswerkingen om samen te zoeken naar boeiende

activiteiten in de natuur.

Ecologische zorgtuinen

Inrichten van zorgtuinen nabij woon- en zorgcentra

en ziekenhuizen (semi-publieke ruimte) in Dessel

Samenwerken is een sleutelwoord voor natuurpunt bij het

inrichten van zorgtuinen. Samen met het woon- en zorgcen-

trum en vrijwilligers van den bunt en de plaatselijke afdeling

natuurpunt netebronnen, kreeg het project van de Zorgtuin

‘den Hof’ vorm. Alfons Smet Residenties investeerde in

het laten uittekenen van een inrichtingsplan door natuurpunt

waarbij bewoners, vrijwilligers, bezoekers … de tuin mee vorm

gaven.

natuurpunt bracht alle ideeën samen, zocht extra project-

financiering en bouwde tijdens het inrichten van de tuin aan

een nieuwe vrijwilligersgroep voor de tuin die een groot

deel van het onderhoud en beheer van de tuin op zich

neemt.

Aanbod Natuurpunt

• met een basis startbudget, in overleg met de opdracht-

gever, helpen zoeken naar extra projectfinanciering voor

de realisatie van het groene initiatief

• opzetten van een participatief traject met alle betrokke-

nen (bewoners, buurt, vrijwilligers, personeel, leerlingen,

werknemers …) zowel bij het concept, als bij de realisatie

en het latere beheer en onderhoud

• begeleiden en opleiden van vrijwilligers voor het

tuinproject

• begeleiden en opleiden van vrijwilligers, gidsen …. in

samenwerking met experten uit de zorgsector voor het

begeleiden van participanten bij herstelnatuuractiviteiten

Prikkelpad Beringen

Natuurbeleving op maat van

kinderen en jongeren met beperking

op het prikkelpad word je heel het jaar door geprikkeld door

de natuur. langs de wandelroute staan heel wat belevings-

elementen opgesteld, waar je als bezoeker extra geprikkeld

wordt met geuren, kleuren, structuur, beweging en geluid. Er

staan bomen om te ‘voelen’, geurende planten en er is een

heus klanklabyrint. onderweg staan speciaal ontworpen

zitbanken om even uit te rusten en van de natuur te genieten.

Het pad is ongeveer 2,5 kilometer lang en goed berijdbaar met

rolstoel of terreinbuggy.

Aanbod Natuurpunt

Wij helpen je om een totaalconcept uit te werken en zetten dit

om in een integraal ontwerp.

Wandelen met kwetsbare groepen - biowalks

Herstelactiviteiten in de natuur

Samen met Ziekenzorg van de Christelijke Mutualiteit gaan

vrijwilligers op wandel met patiënten. Ze houden heuse

‘biowalks’, waarbij genieten van de natuur en het landschap

centraal staan. via de natuur wordt gewerkt aan versterking

van de gezondheid van de participanten (in eerste instantie

door het bewegen) en vooral ook aan het welbevinden en

welzijn van de deelnemers. deelnemers hebben fysisch en

psychisch deugd van het landschap en genieten van het

samen zijn in groep en het steun vinden bij elkaar.

Aanbod Natuurpunt

natuurpunt leidt vrijwilligers op tot gids om die specifieke

groepen te begeleiden bij de herstelnatuuractiviteiten.

Doezelbosgidsen

Het doezelbos in Monnikenheide werd ontwikkeld door

bewoners, vrijwilligers en begeleiders van Monnikenheide. In

het doezelbos wordt natuureducatie en –beleving aangebo-

den op maat van bewoners en gasten. naast het educatief

materiaal onderweg (voelbakken, nestkasten, voederplank …)

is er een heuse fit-o-meter met als inspiratiebron de dieren uit

het bos. bewoners van Monnikenheide met een verstandelijke

beperking genoten samen met natuurgidsen een doezelbos-

gidsopleiding en begeleiden de wandelingen. Een doezelbos-

gids-duo, bestaande uit twee gediplomeerde doezelbosgid-

sen, leid je groep zo rond in het doezelbos.

Aanbod Natuurpunt

doezelen: is doen en snoezelen. natuurpunt helpt je bij het

ontwerp van je doezelpad of doezelbos nabij je zorginstel-

ling en zorgt voor de opleiding van de doezelbosgidsen. Het

betrekken van personen uit de doelgroep van mensen met een

verstandelijke beperking als gids is hierbij essentieel.

Beheerwerken dagcentrum Muylenberg en Talander in landschap De Liereman

Actief aan het werk in de natuur

Al meer dan 25 jaar gaan bewoners van dagcentrum Muylen-

berg met vrijwilligers van natuurpunt aan het werk in het

landschap de liereman. Ze dragen bij tot het behoud van

waardevolle Europees beschermde natuur, zoals het heide-

landschap en vinden in de natuur ontspanning, werklust en

bovenal ook teamspirit. Plagschuppen, rieken, kruiwagens …

geen beheermateriaal is hen vreemd. Natuurbeheer in zijn

puurste vorm hand in hand met gezondheid, sociale integratie

en maatschappelijke meerwaarde.

Aanbod Natuurpunt

Wij brengen jouw zorgbewoners in contact met onze lokale

vrijwilligerswerkingen om samen te zoeken naar boeiende

activiteiten in de natuur.

Ecologische zorgtuinen

Inrichten van zorgtuinen nabij woon- en zorgcentra

en ziekenhuizen (semi-publieke ruimte) in Dessel

Samenwerken is een sleutelwoord voor natuurpunt bij het

inrichten van zorgtuinen. Samen met het woon- en zorgcen-

trum en vrijwilligers van den bunt en de plaatselijke afdeling

natuurpunt netebronnen, kreeg het project van de Zorgtuin

‘den Hof’ vorm. Alfons Smet Residenties investeerde in

het laten uittekenen van een inrichtingsplan door natuurpunt

waarbij bewoners, vrijwilligers, bezoekers … de tuin mee vorm

gaven.

natuurpunt bracht alle ideeën samen, zocht extra project-

financiering en bouwde tijdens het inrichten van de tuin aan

een nieuwe vrijwilligersgroep voor de tuin die een groot

deel van het onderhoud en beheer van de tuin op zich

neemt.

Aanbod Natuurpunt

• met een basis startbudget, in overleg met de opdracht-

gever, helpen zoeken naar extra projectfinanciering voor

de realisatie van het groene initiatief

• opzetten van een participatief traject met alle betrokke-

nen (bewoners, buurt, vrijwilligers, personeel, leerlingen,

werknemers …) zowel bij het concept, als bij de realisatie

en het latere beheer en onderhoud

• begeleiden en opleiden van vrijwilligers voor het

tuinproject

• begeleiden en opleiden van vrijwilligers, gidsen …. in

samenwerking met experten uit de zorgsector voor het

begeleiden van participanten bij herstelnatuuractiviteiten

Natuur en zorgsectorEnkElE voorbEEldEn

Voor bewoners van zorginstellingen is de tuin vaak hun belangrijkste

buitenwereld. Kwetsbare doelgroepen die zich niet meer in de mogelijkheid

bevinden om zelf richting natuur te trekken, hebben nood aan een gezonde

groene omgeving. Met ons aanbod willen we de afstand verkleinen en

jong en oud vaker in contact brengen met de natuur.

Zorgnatuur bij woonzorgcentrum

De Wending in Turnhout

We richten het gebied op een natuurlijke manier in en vormen

de ruimte om tot een aantrekkelijke en ecologische

waardevolle ontmoetingszone. bloemenweide, poelen,

bezinningsruimte, groenstructuren, wandelpaden, moestuin-

kamers ... het ontwerp kwam tot stand samen met alle

betrokkenen in het gebied. Een educatieve werking werd in

een vroeg stadium uitgebouwd en wordt verdergezet in de

natuurtuin.

bij de planvorming speelt het sociaal-maatschappelijk aspect

een grote rol. Met de ontwerpen wil natuurpunt met haar

opdrachtgevers en partners, naast het versterken van de

biodiversiteit, de afstand verkleinen tot de natuur en jong

en oud vaker en meer in contact brengen met die natuur. Met

kleine ontwerpingrepen bevorderen we het participeren aan

vertrouwde activiteiten in de natuur. bij dit alles staat natuur-

beleving centraal. bezoekers, bewoners van het woon- en

zorgcentrum, omwonenden van de buurt, patiënten van het

nabijgelegen ziekenhuis, genieten van de natuur dicht bij

huis. Intergenerationeel werken staat centraal waarbij er

rekening gehouden wordt met alle leeftijden die gebruik maken

van de tuin ‘natuurgaard de Wending’. de tuin groeit mee

met haar gebruikers en past zich aan aan de noden en wensen

van de verschillende doelgroepen actief in de tuin. Een

globale visie over de tuin bewaakt het kader van inrichting.

Aanbod Natuurpunt

• uitwerken visie en voorontwerp die aan de hand van refe-

rentiebeelden en/of schetsen geïllustreerd worden

• opmaak van het ontwerp-, het uitvoerings-, beplantings-

en beheerplan

• opmaken van een kostenraming

• uitvoering: van grondwerkzaamheden tot beplantings-

werken en beheer

© W

im D

irckx

, Mar

ia R

omm

ens

Meer weten: [email protected]

Natuur en kinderenOp een groene speelplaats ervaren kinderen de wonderen van onze natuur.

Elk blaadje is een kunstwerkje, elk grassprietje vertelt een verhaal, elke tak

nodigt uit om scenario’s uit te dokteren. Een levende hut geeft ruimte om

geheimen met elkaar te delen, bloemen bieden nectar aan vlinders en bijen,

herfstverkleuring versterkt seizoenbeleving …

Een groene speelplaats leeft en staat in schril contrast met de grijze stenige

speelplaatstegels van weleer. De groene rijkdom biedt kansen, zorgt voor

microbiotopen, maakt dat kinderen opnieuw kunnen ravotten, biedt

nestgelegenheid aan heel wat kleine diertjes en insecten.

© W

im D

irckx

Groene speelplaatsen, kinderdagverblijven

en revalidatiecentra

Speelplaatsen, kinderdagverblijven en revalidatiecentra om-

vormen naar groene oases of ruimten waar naast de klassieke

‘speelplaats’ ook ruimte is voor groen en natuurbeleving ziet

Natuurpunt als een belangrijk doel naast de grote natuurge-

bieden die ze aankoopt, beschermt en beheert.

Aanbod Natuurpunt

Scholen en kinderdagverblijven kunnen samen met Na-

tuurpunt kijken hoe ze tot een nieuwe buitenruimte kunnen

komen waarbij oog is voor de verschillende doelstellingen en

aandachtspunten zoals: veiligheid, variatie in speelelementen,

verhoging van de biodiversiteit, haalbaarheid in onderhoud en

realisatie …

Natuurwandelingen in Limburg en Vlaams-Brabant:

• beheerwerkzaamheden in de natuur, samen met leerlingen

van de derde graad basisonderwijs

• kinderen warm maken voor natuur aan de hand van bele-

vingsgerichte opdrachten

• natuurbeheerspel en natuurontdekkingstocht

https://www.natuurpunt.be/educatief-natuurbeheer

Je kan bij Natuurpunt terecht voor de opmaak van een

adviesrapport:

• één van onze landschapsarchitecten komt persoonlijk bij je

langs voor advies met betrekking tot de ecologische inrichting

van de schoolomgeving

• tijdens het gesprek en de verkenning van het terrein zullen

een aantal ideeën ontstaan, die naderhand voor jou op papier

worden gezet in het adviesrapport

• dit adviesrapport is een handig oriënteringsdocument waar

je concreet mee aan de slag kan. Zo bevat het tal van tips

bijvoorbeeld naar het opstarten van het vergroeningstraject,

naar het inrichten van fauna-vriendelijke hoekjes op korte

termijn, een zicht op de kansen op langere termijn

• een vlekkenplan geeft een eerste zicht en verduidelijkt de

mogelijkheden rond natuur en vergroening. Het vlekkenplan

omvat een conceptuele schets, inclusief referentiebeelden

Naast advies kan je bij ons terecht voor een ontwerpplan, een

inrichtingsplan, een technisch dossier, projectrealisatie en een

beheerplan.

De prijzen variëren en worden opgesteld in functie van het

traject dat door de school wordt opgestart. Hoe meer taken

er door de schoolkinderen, leerkrachten, ouders, partners,

educatief natuurbeheer ... kunnen worden opgepakt, hoe meer

jullie kunnen investeren in meer natuur.

Voor het uittekenen van het ontwerp kan je bijvoorbeeld een

deel uitsparen door samen de speelplaats op te meten, zelf de

bestaande toestand te onderzoeken (ondergrondse leidingen

en rioleringen in kaart brengen ... ), visiebeeld uitwerken.

Voorbeelden

Basisschool de Brug, Beringen:

• vergroenen van de speelplaatsomgeving, een samenwerking

waarbij professionelen (Educatief natuurbeheer) en vrijwilligers

(lokale afdeling) samen de handen uit de mouwen steken

• speelgroen

Adviesontwerp Berkenboom Huppelpas

in Sint-Niklaas

• infiltratie van regenwater en variatie in bodemvochtigheid

• gradiënt droog-nat inclusief een kleine rotstuin

• takkenril

• gelaagdheid in beplanting

• levende speelhut en een speelse loofgang (wilgentenen) en

een amfitheater

• gevelsnoepjes

• seizoensbeleving (bollengrasland, bosje en voederplaats

voor vogels, akkerbloemen, moestuinieren …)

Natuur en bedrijventerreinen

Voor het binnenklimaat van bedrijfsgebouwen en rond veiligheid op het

werk is er een terechte aandacht bij bedrijven. Wat het buitenklimaat betreft

wordt dit echter heel vaak uit het oog verloren.

© W

im D

irckx

Inrichten van bedrijventerreinen

gezondheid op het werk/kwaliteit van werken

Voor het binnenklimaat van bedrijfsgebouwen en rond veilig-

heid op het werk is er een terechte aandacht bij bedrijven. Wat

het buitenklimaat betreft wordt dit echter heel vaak uit het

oog verloren. Bedrijven situeren zich in erg ‘grijze’ ruimten met

een overdaad aan beton. Nochtans kunnen kleine en soms

grotere ingrepen de kwaliteit van werken en dus de gezondheid

op het werk sterk verhogen.

Terzelfdertijd is werken aan meer natuur ook mogelijk een

element in het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

beleid van bedrijven. Een element waarvoor de expertise, in

tegenstelling tot bijvoorbeeld besparen op water, papier of

energie, vaak niet of weinig in het bedrijf aanwezig is. Naast

het welzijn van de werknemers wordt met het groen ook de

biodiversiteit van de omgeving versterkt. Het creëren van een

leefbare werkomgeving kan bovendien de beheerkost gevoelig

verlagen door de overschakeling van een intensief naar een

onderhoudsarm beheer. Zo heeft een meer ecologische aan-

pak ook een directe economische betekenis.

Aanbod Natuurpunt

Wij toveren je bedrijfstuin om in een gezonde werkplek. Onze

missie is om de natuur te versterken en te laten overvloeien

tot in de stenen werkplek, waarbij de stap gemaakt kan worden

naar een natuurlijker beheer.

Je kan bij ons terecht voor opmaak van het ontwerp-, inrich-

tings-, beplantings- en beheerplan, tot en met de realisatie

van de groene buitenruimte van jouw bedrijventerrein. We

onderscheiden ons in hoofdzaak door te vertrekken uit

aanwezige potenties en in te zetten op de meest kwalitatief

hoogstaande natuur die binnen de context haalbaar is.

Voorbeelden 1. Saint-Gobain, Antwerpse Linker Schelde oever

• kleinschalige natuurontwikkeling van haventerrein

• planteninventarisatie en monitoring

• creëren van een droog-nat gradiënt om de lokale biodi-

versiteit te verhogen

• waar mogelijk werden enkele niveauverschillen aangelegd

• omvorming van een perfect getrimd gazon naar een

stukje ongerepte natuur

• variatie in schaduw- en windwerking door op strategische

locaties bomen en struikgewas aan te planten

• demozone die bezoekers informeert over het groenpro-

ject op de bedrijfstuin

➜ http://www.ondernemeninantwerpen.be/nieuws/

natuur-en-landschapszorg-vzw-realiseert-eerste-

ecologische-herinrichting-van-haventerrein

2. Your Mover Vandergoten, Vilvoorde

• overschakeling van traditioneel groenonderhoud naar

een groenbeheer zonder chemische bestrijdingsmiddelen

en/of meststoffen

• ecologische infrastructuur ten voordele van de diversiteit

op de site

• streekeigen beplanting met oog voor personeel en fauna,

zo werden er bijvoorbeeld fruitbomen geplant

• bijenhotel en bloemenweide

3. Allard Europe

• aanplanten van een houtkant en hoogstam bomen

• verwijderen van exoten en het creëren van een ruigte

waarin vogels, insecten en ongewervelden een plekje

vinden

• gefaseerd maaibeheer

• groene eethoek voor de werknemers, met een planten-

scherm

• bijenhotel

Sinds vorig jaar beschikken we over twee professionele tekenaars die

tuinplannen kunnen maken. Zij willen je graag ondersteunen.

Gezien er bij het bieden van ecologisch advies vaak heel wat komt kijken

(bodemgesteldheid, ruimtelijke context, hydrologie, natuurlijke processen,

veiligheid, onderhoud …) kunnen je een advies aanvragen voor de ecologische

inrichting van jouw zorgtuin, schoolplein of publieke ruimte.

Advies en opmaken van ontwerp-, inrichtings-, en beheerplannen

© W

im D

irckx

1. bezoek + adviesrapport: € 600 excl. BTW

Wat mag je hiervoor verwachten?

• één van onze landschapsarchitecten komt bij je langs

voor advies

• tijdens het gesprek en de verkenning van het terrein

zullen een aantal ideeën over inrichting ontstaan, welke

naderhand voor jou op papier worden gezet in het

adviesrapport

• dit adviesrapport is een handig oriënteringsdocument

waar je concreet mee aan de slag kan

• een vlekkenplan dat een eerste zicht geeft op de

mogelijkheden rond natuur

het advies wordt digitaal opgestuurd en geldt voor

groene ruimten met een oppervlakte tot 1500 m2.

voor grotere groenzones zal meer tijd nodig zijn.

naast advies kan je bij ons terecht voor een ontwerpplan, een

inrichtingsplan, een technisch dossier, projectrealisatie en een

beheerplan. eerst analyseren we een gebied grondig. voor het

bepalen van doelsoorten en –habitats, worden we

ondersteund door de natuurstudiedienst van natuurpunt.

2. Basisontwerp aangepaste zorgtuin: € 2600 excl. BTW

Wat mag je hiervoor verwachten?

• bodemanalyse en snelsurvey

• uitwerken visie en voorontwerp die aan de hand van

referentiebeelden en/of schetsen geïllustreerd worden

• na terugkoppeling opmaak van het basis ontwerp en

beplantingsadvies

• 3 overlegmomenten op locatie,

het basisontwerp geldt voor groene ruimten met een

oppervlakte tot 1500 m2.

in meerprijs te voorzien indien van toepassing aan

55 euro/uur:

• opmeting indien er geen kadasterplan of andere plannen

ter beschikking zijn

• samenstellen dossier voor meldings- of vergunningsplicht

(eenvoudige samenstelling)

Opzetten participatief traject: 300 euro/dag

groene projecten hebben de meeste kans op slagen als

voldoende mensen betrokken worden. vaak is er begeleiding

nodig bij activiteiten die de groene initiatieven ingang doen

(blijven) vinden, ook na de realisatie. naargelang de wensen en

de aanwezige ervaring kunnen we voor de gepaste begeleiding

zorgen. samen bekijken we wat de wensen rond het betrekken

van bewoners, personeel of omgeving zijn.











































Meer info





© W

im D

irckx

, Mar

c M

ange

lsch

ots

http://natuurpunt.be/groeneruimte

e-mail: [email protected]

Meer info

Documents

Natuur en gezondheid