Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard” ONZE WAARD...De eerste jaren verliep de realisatie van de EHS vlot, maar rond 2010 was door de crisis minder geld beschikbaar voor natuur

ONZE WAARD

Natuur- en Vogelwacht“De Alblasserwaard”

Jaargang 50 nr. 1, maart 2019

VOORJAAR 2020 www.nvwa.eu

1969 2020

50 jaar NVWA

INLEVERDATA KOPIJZomernummer 1 juni 2020

Herfstnummer 1 september 2020

Winternummer 1 december 2020

Lentenummer 1 maart 2021

INHOUD WINTER 2019

NVWA ONLINEWebsite www.nvwa.eu

Mail [email protected]

Facebook www.facebook.com/NVWAlblasserwaard

Twitter @deNVWA

BESTUUR

Voorzitter Sjoerd Veerman Alblasserdam [email protected] Pieter Bieren Arkel [email protected] Sjoerd Swierstra Bleskensgraaf [email protected] Wim Hoogkamer Papendrecht 078-6154464Bestuurslid Jacques Verhagen Nieuw-Lekkerland [email protected] vacature Bestuurslid vacature Bestuurslid Nel Welschen Dordrecht 078-6172348

CONTRIBUTIESLedenadministratie Elly HoogkamerPostbus 171 3350 AD [email protected]

IBAN NL60INGB 0001 9974 31Volwassenen per kalenderjaar 17,50Jeugdleden tot 18 jaar 7,50IVN-lidmaatschap extra 12,00‘Het Vogeljaar’ bestaand abonnement 13,00

COLOFONSecretariaat Postbus 171 3350 AD Papendrecht

IBAN NL85RABO 0113 0630 83t.n.v. Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard”

NATUUR- EN VOGELWACHT“DE ALBLASSERWAARD”

De vereniging is opgericht op 25 november 1969 en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Rot-terdam op 5 januari 1979 onder nummer 40321641. Artikelen blijven voor verantwoording van de auteurs. Overname is toegestaan, mits met bronvermelding.

RedactieBram van Vliet, Anja Hagen, Tom Kalkman en Dick Markesteijn - [email protected]

Opmaak en drukkerij Vanderperk GroepOplage 750

Tekening voorkant Blauwe reiger met jongen Piet van MeerkerkFoto achterkant Janny Kleijn

3 Van de voorzitter COVID-194 In memoriam Willem F. van

den Berg4 In memoriam Rinus Dekker5 Planten- en insectenwerkgroep Prikbord6 Kinderactiviteiten Wandelingen

8 Braakballen pluizen met kinderen

10 Kleine veldkers11 Een race tegen de klok Bibliotheek12 De Kerkuil in de Alblasserwaard

– Verslag 201915 Stilte voor de storm18 Ringgroep Alblasserwaard

jaarverslag 2019

19 Terugmeldingen20 Terugblik nieuwe vogelsoorten

in de Alblasserwaard in de ‘jaren Tien’

22 Watervogelverslag 2018-201928 Activiteiten en werkgroepen

Voorjaar 2020 blz. 2

Van de voorzitter

Beste mensen,

De eerste maanden van het jaar 2020 zijn alweer voor-bij. Er hangt een grauwsluier over het rijke Nederland. We mogen niet bouwen, we mogen niet hardrijden, er is teveel stikstof en allerlei ander ongemak: het gevolg van een losbandig leven. Zeker in een breder perspectief kun je niet anders dan vaststellen dat we ondanks alle materiele welvaart slechte rentmeesters zijn.

Waar blijft die nieuwe natuur?

Bij de start van het natuurnetwerk in 1990, getiteld de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), waren de verwach-tingen hooggespannen. Toenmalig minister van natuur-beheer Gerrit Braks presenteerde het Natuurbeleids-plan. Uiterlijk in 2018 moest de Nederlandse natuur met ongeveer 250.000 hectare zijn uitgebreid naar ten min-ste 728.000 hectare! Waarom? Omdat we als mensen ook behoefte hebben aan leefgebied en daar horen flora en fauna bij. De eerste jaren verliep de realisatie van de EHS vlot, maar rond 2010 was door de crisis minder geld beschikbaar voor natuur. De provincies werden verantwoordelijk voor het natuurbeleid. De naam van het natuurnetwerk van Ecologische Hoofdstructuur ver-anderde in NatuurNetwerk Nederland en er werd meer tijd gekocht; 2018 werd 2027. Uiterlijk in 2027 moet Ne-derland 80.000 hectare nieuwe natuur hebben, maar in het huidige tempo gaat dat niet lukken, terwijl de nieuwe natuur hard nodig is voor de biodiversiteit. De huidige problemen waardoor de bouw stil ligt en boeren proble-men hebben met hun werk, heeft voor een groot deel te maken met het beleid (vertraging van de ontwikkeling van natuurgebied) van de afgelopen jaren.

Hoewel 2027 al snel dichterbij komt, talmen provincies nog steeds. Het omzetten van landbouwgrond in natuur wordt steeds meer een hoofdpijndossier. De makkelijk-ste en goedkoopste gronden zijn inmiddels verworven. De gronden die overblijven, zijn de duurdere. En er zijn percelen van boeren, die weigeren deze te verkopen voor het natuurnetwerk of weigeren hun land zelf te ver-anderen in natuur, want dat levert hen te weinig op.

Gelukkig heeft onze vereniging een perceel agrarische grond opgekocht om dit om te zetten in natuur. Als een voorbeeld en een uitdaging, want ook de provincie Zuid-Holland blijft achter. Met een taakstelling van 9.300 ha is begin 2018 nog maar 2.109 ha gerealiseerd. Het natuur-netwerk is een belangrijk middel om aan internationale biodiversiteitsverdragen te voldoen. Hierin is afgespro-ken dat de biodiversiteit niet achteruit mag gaan. Lukt

het niet het natuurnetwerk in 2027 af te ronden, dan dreigen juridische problemen. De Europese Commissie kan in actie komen en een rechtszaak tegen Nederland beginnen. Het Nederlandse natuurherstelplan is immers niet los te zien van het Europese beleid tot herstel van soortenrijkdom.

De jaarvergadering van eind maart is geregeld. Voor-afgaand wordt door de kascontrolecommissie het werk van Wout van Bezouwen (boekhouder) en Sjoerd Swier-stra (penningmeester) bekeken. In financieel opzicht was 2019 een goed jaar. We hebben als vereniging weer geïnvesteerd en hebben nog steeds een appeltje voor de dorst. Na de pauze zal Ben Koks van de werkgroep Grauwe kiekendief, bezig met diverse onderzoeken on-der andere naar Velduilen, een lezing houden.

In de voorbereidingsfase voor de Ledendag 2020 op 25 april aanstaande, is veel werk verzet. Dit jaar is er een heel bijzonder programma. We gaan kijken bij ons bosperceel en daar de naam van het perceel Stambos aanbrengen.Geef u op, een financiële bijdrage wordt niet gevraagd voor dit kostbare programma. Daarom: kom naar de Le-dendag! We starten om 15.00 uur! Het programma wordt afgesloten met een lekkere maaltijd. Aanmelden kan via [email protected]

Sjoerd Veermanvoorzitter NVWA

COVID-19

Op dit moment (half maart) zijn de gevolgen van het COVID-19 virus voor onze vereniging en onze activiteiten nog niet te overzien. Daarom geldt voor alle data en activiteiten een voorbe-houd. Mogelijk worden activiteiten geschrapt of verplaatst. Daarom zijn alle activiteiten en data uit dit winternummer onder voorbehoud!Volg de website www.nvwa.eu/ en de sociale media (nvwa alblasserwaard) op Facebook voor de laatste informatie.


Op vrijdag 31 januari 2020 overleed Wim van der Berg op 88-jarige leeftijd. Geboren in Gorinchem in een boe-renfamilie, ging Wim eerst werken in Overijssel. In 1971 werd hij milieu-inspecteur bij de provincie Zuid-Holland en verhuisde hij met zijn gezin naar Giessenburg. Al snel sloot hij zich aan bij de knotacties die toen overal in de Alblasserwaard opkwamen. Wim deed meer dan wilgen knotten op de zaterdag; doordeweeks regelde hij de groensubsidies voor boeren, met de afspraak dat 10% van het bemiddelde bedrag voor de NVWA bestemd was. Dat leverde de vereniging niet alleen een vermogen van bijna 1 miljoen gulden (!) op, Wim maakte ook vele honderden groeneigenaren lid. Na zijn pensionering ging hij door met het werk in het landschap en de subsidiebemiddeling. Hij had er een dagtaak aan!

Ook voor het verenigingsgebouw heeft Wim onnoemlijk veel gedaan. Hij zorgde voor het benodigde geld, regelde de bouwlocatie en maakte deze bijna persoonlijk bouw-rijp. Helaas ontstonden halverwege de bouw menings-verschillen met sommige bestuursleden die ertoe leidden dat Wim zich geheel terugtrok. Bij de opening van het gebouw in 2000 was hij dan ook de grote afwezige.Met het vrijwilligerswerk bleef Wim echter onverdroten doorgaan. Hij richtte de knotgroep Giessen & Lek op,

die behalve wilgenknotten ook werkte in grienden, ge-riefbosjes, houtkaden en hoogstamboomgaarden. Naast beheer werd ook veel aandacht besteed aan nieuwe aanplant. De via de subsidiebemiddeling verworven gelden kwamen nu als giften ten goede aan vele maat-schappelijke doelen op gebied van natuur en cultuur in de Waard. Drie jaar geleden moest Wim stoppen vanwege Alzheimer. Zijn laatste jaren verbleef hij in een verpleeghuis te Zeist.Wim van der Berg was een man met een enorme drive. Die verwachtte hij ook van anderen en dat leidde soms tot botsingen. In zijn persoonlijk leven vonden grote tragedies plaats: zijn eerste zoon stierf kort na de geboorte en zijn beide andere zoons verongelukten, de een op 10- en de andere op 14-jarige leeftijd. In het vrijwillig werken voor de samenleving vond hij een uitweg voor zijn gevoelens. Zijn vrouw Corrie was hem daarin altijd tot grote steun.De betekenis van Wim voor het landschap in de Alblas-serwaard en voor de Natuur- en Vogelwacht kan moeilijk overschat worden. Zeker 95% van het benodigde geld voor het verenigingsgebouw werd door hem binnenge-bracht. Het blijft daarom spijtig dat hij binnen de NVWA niet de waardering heeft gekregen die hem toekwam. Die kreeg hij wel van de Koningin die hem voor al zijn vrijwilligerswerk in 1998 benoemde tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Zaterdag 29 februari 2020 werd ik te-lefonisch op de hoogte gebracht van het overlijden van onze knotter Rinus Dekker, geboren op 20-04-1939. Ri-nus meldde zich op 1 september 2003 bij onze knotploeg. Hij was een harde werker en heeft zich vele honderden uren ingezet voor onze Knotploeg. Het laatste half jaar ging de gezondheid van Rinus achteruit en er volgde een zie-kenhuisopname. Rinus krabbelde weer een beetje op en op 15 januari 2020 was hij nog met ons aan het knotten op de Streefkerkse Tiendweg. Dit was ook

zijn laatste werkdag bij onze ploeg, want daarna ging het snel bergafwaarts met zijn gezondheid. Er volgde weer een zieken-huisopname en hij werd nog geopereerd. Later bleek dat de doctoren niets meer voor hem konden doen en Rinus werd naar huis gebracht. Hij heeft nog een rit met de Wens Ambulance naar de Maasvlakte mogen meemaken en hij maakte ook nog een rondvaart door de havens, waar hij zichtbaar van genoot. De Knotploeg mist een trouwe en harde werker. Wij zullen hem zeer zeker enorm missen.

In memoriam Willem F. van den Berg

In memoriam Rinus Dekker

door Theo de Gelder

Nik Blom, coördinator van de knotploeg


Met het voorjaar en de zomer voor de deur nemen de activiteiten van de PIWG weer toe. Iedereen is welkom om aan één of meerdere activiteiten deel te nemen.

Woensdag 15 april starten de inventarisaties in de Al-blasserwaard. Elke woensdagavond bezoeken we een vierkante kilometer en noteren welke plantensoorten we tegenkomen. Leerzame avonden, voor deelnemers om hun kennis te vergroten, maar ook om de aanwezigheid en de toe- of afname van planten te kunnen vast stellen.We starten steeds om 19.00 uur. Locatie is wisselend en op te vragen bij de coördinator ([email protected]).

Zaterdag 25 april organiseren we een voorjaarsexcursie naar het dal van de Hohn bij Kelmis, over de grens bij Vaals. Dit gebied heeft een buitengewoon rijke voorjaars-flora. Het is even rijden, maar dan heb je ook wat. Vertrek om 7.30 uur vanaf de carpoolplaats in Hardinxveld (afslag 26 langs de A15). Aanmelden bij de coördinator.

Zaterdag 9 mei bezoeken we de Grebbeberg en om-geving. Vertrek om 8.30 uur vanaf de carpoolplaats in Hardinxveld (afslag 26 langs de A15). Aanmelden bij de coördinator.

Zaterdag 23 mei blijven we iets dichter bij huis: de Bloemwaard bij Loevestein. De Bloemwaard is onder andere een kruidenrijk grasland, maar je komt er ook dynamische natuur tegen. Enkele jaren geleden zijn er geulen gegraven, waardoor verschillende nieuwe bioto-pen ontstaan zijn. Deze excursie doen we in samenwer-king met de KNNV afdeling IJssel en Lek. Vertrek om 8.45 uur vanaf de carpoolplaats in Hardinxveld (afslag 26 langs de A15). Aanmelden bij de coördinator.

Zaterdag 6 juni is er een insectenexcursie. Het doel moet nog vastgesteld worden. Informatie en aanmelden bij Leo van Beest ([email protected]).

Vrijdag 19 - maandag 22 juni staat er een meerdaagse excursie op de agenda. We bezoeken natuurgebieden in de Eifel. Zowel voor planten als voor vlinders is de Eifel een prachtig gebied. Je vindt er uitgestrekte kalkgras-landen en beekdalen met een bijzondere flora en fauna. Aanmelden via de mail bij Leo van Beest vóór 2 mei.

Vrijdag 6 of 3 juli gaan we naar nachtvlinders kijken. Met een laken en een sterke lamp worden nachtvlinders gelokt, bekeken en op naam gebracht. Informatie en aanmelden bij Leo van Beest.

De volgende activiteiten worden in de volgende Onze Waard nader toegelicht:Zaterdag 8 augustus - Vlinderexcursie.Zaterdag 15 augustus - Millingerwaard.Woensdag 9 september - Najaarsbijeenkomst.Zaterdag 19 september - Kilometerhokinventarisatie bij Groot-Ammers in samenwerking met Floron.

We hopen u en jou tegen te komen bij onze activiteiten. Denk niet ‘mijn kennis schiet te kort’. Juist het deelne-men aan excursies vergroot je kennis en het is boven-dien ook nog gezellig. Je kunt net zo veel of weinig mee-doen als je wilt, het verplicht tot niets.

Planten- en insectenwerkgroep

door Bram van Vliet

PRIKBORD

04-04 Lentewandeling, zie blz 6.

15-04 Start planteninventarisaties, zie blz 5.

25-04 Ledendag NVWA, zie blz 2.

29-04 De bijenstal, zie blz 7.

09-05 Vroege vogelwandeling, zie blz 6.

09-05 Plantenexcursie PIWG, zie blz 5.

23-05 Plantenexcursie PIWG, zie blz 5.

06-06 Insectenexcursie PIWG, zie blz 5.

13-06 IVN Slootjesdag, zie blz 7.

19-06 Avondwandeling, zie blz 6.

19/22-06 Meerdaagse excursie, zie blz 5.

6 of 13-07 Nachtvlinders kijken PIWG, zie blz 5.

04-07 Tuinwandeling, zie blz 6.

20-07 Zintuigenpad, zie blz 7.

01-08 Landschapswandeling ‘Veeneiken’, zie blz 6.

08-08 Vlinderexcursie, zie blz 5.

15-08 Excursie Millingerwaard PIWG, zie blz 5.

05-09 Wandeling over duurzaamheid, zie blz 6.

09-09 Najaarsbijeenkomst PIWG, zie blz 5.

03-10 Najaarswandeling, zie blz 6.

22-10 Speuren naar de herfst in het bos, zie blz 7.

28-12 Uilen en braakballen, zie blz 7.


Vertrekpunt: Streeknatuurcentrum. Het Streeknatuurcentrum Alblasserwaard is de verbinding tussen de Rand-stad en het “GROENE HART”. In het jonge Alblasserbos ligt een oud moerasbosje en is één van de weinige bin-

nendijkse grienden aanwezig.In de educatieve tuin is een aantal landschapselementen te zien, die kenmerkend zijn voor de Alblasserwaard.U kunt met ons, al speurende, planten, zoogdieren, vogels, amfibieën en insecten ontdekken. Op onderstaande

dagen hopen wij u te ontmoeten:

Verzamelen bij het Streeknatuurcentrum, Matenaweg 1 te Papendrecht. Informatie: www.nvwa.eu en de lokale krantenVoor alle wandelingen willen wij graag dat u zich aanmeldt via [email protected] Uitzondering: de vogelwandeling op 9 mei via [email protected]

Datum Wandeling Aanvang Uw gids Telefoon:

04/04 Lentewandeling 13.30 Rien den Hollander 0184-412618

09/05Vroege vogelwandelingVogelweek

06.30 Arie Willem van der Wal [email protected]

19/06 Avondwandeling21.00-22:30

Bennie van SchoonderwoerdJankie Verhoeven

0184-412618

04/07 Tuinwandeling 13.30 Leen den Ouden 0184-412618

01/08Landschapswandeling ‘Veeneiken’

13.30 Nel Welschen 0184-412618

05/09Wandeling over duurzaamheid

13.30 Nel Welschen 0184-412618

03/10 Najaarswandeling 13.30Miriam VermeijMarionnel Meijer

0184-412618

Alblasserwaard Wandelingen 2020

Datum Activiteit Tijd Wat gaan we doen?

06/05/2015

Kriebelbeestjes

10.00- 12.00 uur

Iedereen denkt dat insecten enge beesten zijn, maar zijn ze dat ook? Ga op zoek naar al deze kleine beestjes en kom er achter dat de meeste insecten heel erg goed werk voor ons verrichten.

13/08/2015

Waterbeestjes

10.00- 12.00 uur

Wat blijft het toch heerlijk dat scheppen in het water met een net. Maar nog mooier wordt het als er allerlei verschillende dieren in dat slootwater zitten. Verbaasd zijn we meestal wanneer we de buit bekijken in het grote aquarium.

22/10/2015

Speuren naar sporen in het bos

10.00- 12.00 uur

Herfst in het bos: vallende bladeren, paddenstoelen, spinnenwebben. Ja, en wat nog meer… Er valt echt nog veel meer te ontdekken tijdens de herfstwandeling en na afloop maak je nog een natuurschilderijtje.

29/12/2015

Uilen en braakballen

10.00- 12.00 uur

Een uilen- en braakballenochtend? Uilen eten onder andere muizen maar kunnen deze niet helemaal verteren. Ze spugen de resten uit in de vorm van braakballen. Deze ochtend laten we diverse (opgezette) uilen zien en vertellen over hun eet- en leef gewoonten .Daarna gaan de kinderen zelf de braakballen uitpluizen. Misschien komen we er dan achter wat de uil gegeten heeft.

Waar? : Streeknatuurcentrum - Matenaweg 1 – 3356 LS Papendrecht. 0184-412618 Informatie: www.nvwa.eu Voor alle activiteiten kunt u zich aanmelden via [email protected] Kosten : 2,50 euro per kind, dit is inclusief een consumptie.

Alblasserwaard kinderactiviteiten 2015 v

Deze activiteiten vinden plaats in de schoolvakanties.

Vrijwilliger gevraagd voor de bar

Evert de Groot is de kantinebeheerder van de bar in ons streeknatuur-centrum en hij kan op drukke dagen wel wat hulp gebruiken. Tot nu toe hadden we hulp van Wil, Linda en Wout, maar Wil is vanwege gevor-derde leeftijd gestopt/geminderd en Linda wil vanwege haar kinderen ook minderen. Kom ons team aan de bar versterken; het gaat dan met name om de za-terdagmiddag van 13.00 tot 17.00 uur. De werkzaamheden bestaan uit koffie zetten, bediening, appelgebak opwarmen, tafels afruimen en consumpties afrekenen. Evert blijft de baas achter de bar en het hoeft niet elke zaterdagmiddag. Voel je hier wel voor, meld je dan aan bij Evert of via [email protected]

Bijdrage IVN wordt hoger

Het landelijk IVN heeft de bijdrage voor leden verhoogd. Daardoor gaat ook de bijdrage voor leden van de IVN werk-groep omhoog. De bij-drage is met ingang van januari 2020 verhoogd naar € 12,- per jaar.



De activiteiten vinden plaats van 10.00-12.00 uur in het Streeknatuurcentrum aan de Matenaweg 1 (3356 LS) te Papendrecht. Tel. 0184-412618.

*Activiteiten op 29-04 en 20-07 vinden plaats bij de Fruitheerlijkheid van Papendrecht, Kerkbuurt 56, 3354 XK Papendrecht, tel. 078-6440599.

Graag voor alle activiteiten, behalve de tuinvogeltelling, aanmelden via [email protected] met vermelding van naam en leeftijd kind(eren). De kosten zijn € 2,50 per kind, dit is inclusief een consumptie.

Informatie: www.nvwa.eu

Datum Wandeling Wat gaan we doen?

29-04-2020Woensdag

De bijenstal*Bijen zijn belangrijk! Maar waarom eigenlijk en wat doen de bijen dan pre-cies? Vandaag gaan we kijken bij een echte bijenstal en krijgen we een kijkje in de wereld van de bij.

13-06-2020Zaterdag

IVN SlootjesdagWat blijft het toch heerlijk dat scheppen in het water met een net. Nog mooier wordt het als er allerlei verschillende dieren in dat slootwater zitten. Naast het scheppen in de sloot zijn er ook nog andere wateractiviteiten.

20-07-2020Maandag

Zintuigenpad*

We hebben in mei geleerd hoe de bijen hun zintuigen gebruiken en van-daag gaan we zelf op pad door de boomgaard en gaan we al onze zintui-gen (voelen, ruiken, proeven, horen en zien) gebruiken. Als je in mei ook geweest bent is het extra leuk om te zien hoe alles gegroeid is, maar je bent ook van harte welkom als je er toen niet bij was. Het fruit smaakt er niet minder om!

22-10-2020Donderdag

Speuren naar de herfst in het bos


28-12-2020Maandag


Een uilen- en braakballenochtend? Uilen eten onder andere muizen maar kunnen deze niet helemaal verteren. Ze spugen de resten uit in de vorm van braakballen. Deze ochtend laten we diverse (opgezette) uilen zien en vertellen over hun eet- en leefgewoonten. Daarna gaan de kinderen zelf de braakballen uitpluizen. Misschien komen we er dan achter wat de uil gegeten heeft.

Alblasserwaard kinderactiviteiten 2020

Datum Activiteit Tijd Wat gaan we doen?

06/05/2015

Kriebelbeestjes

10.00- 12.00 uur

Iedereen denkt dat insecten enge beesten zijn, maar zijn ze dat ook? Ga op zoek naar al deze kleine beestjes en kom er achter dat de meeste insecten heel erg goed werk voor ons verrichten.

13/08/2015

Waterbeestjes

10.00- 12.00 uur

Wat blijft het toch heerlijk dat scheppen in het water met een net. Maar nog mooier wordt het als er allerlei verschillende dieren in dat slootwater zitten. Verbaasd zijn we meestal wanneer we de buit bekijken in het grote aquarium.

22/10/2015

Speuren naar sporen in het bos

10.00- 12.00 uur


29/12/2015


10.00- 12.00 uur

Een uilen- en braakballenochtend? Uilen eten onder andere muizen maar kunnen deze niet helemaal verteren. Ze spugen de resten uit in de vorm van braakballen. Deze ochtend laten we diverse (opgezette) uilen zien en vertellen over hun eet- en leef gewoonten .Daarna gaan de kinderen zelf de braakballen uitpluizen. Misschien komen we er dan achter wat de uil gegeten heeft.

Waar? : Streeknatuurcentrum - Matenaweg 1 – 3356 LS Papendrecht. 0184-412618 Informatie: www.nvwa.eu Voor alle activiteiten kunt u zich aanmelden via [email protected] Kosten : 2,50 euro per kind, dit is inclusief een consumptie.

Alblasserwaard kinderactiviteiten 2015 v



Vrijdag 3 januari kwamen 24 nieuwsgierige kinderen naar het Streeknatuurcentrum. Samen met hun bege-leidende (groot)ouders Zij wilden kennismaken met het uitpluizen van braakballen en daardoor meer te weten komen over wat een uil zoal verorbert.Allereerst was er een leuk, interactief verhaal over de diverse uilen. Opvallend bij uilen is dat zij niet alleen in grootte verschillen maar dat ook de ogen bij diverse soorten anders van kleur zijn. De Velduil en onze klein-ste uil, de Steenuil hebben gele ogen. Dit omdat zij het meest overdag actief zijn. De Ransuil heeft oranje ogen, hij is voornamelijk in de schemer actief. De ogen van de Bosuil en de Kerkuil zijn donker, zij zijn alleen ’s nachts actief. Gemakkelijk te onthouden. Hoe donkerder de ogen, des te meer een echt nachtdier.

Uilen eten voornamelijk muizen. Die slikken zij met ’huid en haar’ in. De skeletjes en haren kunnen zij niet verteren en die worden na enige tijd in de vorm van een braakbal uitgebraakt. De woonplek van een uil (roestplek) kun je meteen herkennen aan het hoopje braakballen dat er onder ligt. De braakballen worden door vrijwilligers van de uilenwerkgroep verzameld en doorgegeven aan de educatiewerkgroep van de Natuur– en vogelwacht. Deze groep kan er zelf mee aan de slag. Maar vaak wordt er een activiteit georganiseerd waarbij kinderen de braakballen mogen onderzoeken. Op deze manier kunnen kinderen veel te weten komen over uilen en hun eetgewoontes.

Ondanks het feit dat er 24 kinderen en hun ouders in de zaal aanwezig zijn (in totaal ongeveer 60 personen), is het opvallend stil. Muisstil. Kinderen bekijken met aan-dacht alle botjes en schedeltjes die tevoorschijn komen. Het is één grote verrassing. Om het geheel nader te bestuderen, gebruiken ze hierbij tandenborstels (om alle vuil van de kaakjes en botjes te kunnen poetsen). Ook een pincet, tandenstoker en een vergrootglas worden gebruikt. Voor wie wat verder wil kijken, staat er een binoculair opgesteld en een grote loeplamp met licht. Bovendien mag er naar de uilen in de vitrine gekeken worden.Om de botjes en kaakjes op naam te brengen zijn er handige zoekkaarten en tabellen. De botjes mogen ui-teraard mee naar huis.Een verrassende vondst op 3 januari was het complete skelet van de Spitsmuis. Zoiets gebeurt zelden. Waar-schijnlijk heeft de uil een storing in zijn spijsvertering gehad.

Welke muizen worden er gevonden?Muizen kun je verdelen in drie groepen:Ware muizen, lange staart, duidelijk zichtbare oren, eten zowel plantaardig als dierlijk voedsel.Woelmuizen, stompe kop, verstopte oren en korte staart, eten voornamelijk plantaardig.Spitsmuizen, klein, spitse kop, lange staart; het zijn in-secteneters. Deze groep muizen is verwant aan de Egel (ook een insecteneter).

Een ware muis is bijvoorbeeld de Huismuis (die dus ook meestal in de winter in huis kan komen).Een woelmuis is bijvoorbeeld de Veldmuis. Deze muis wordt het meest in braakballen gevonden.Een spitsmuis is bijvoorbeeld een Bosspitsmuis. Deze soort wordt voornamelijk in braakballen van de Kerkuil gevonden.Overigens zijn uilen niet de enige vogels die braakballen produceren. Bijvoorbeeld de Reiger, Kraai en Torenvalk ook.De moeite waard om eens op zoek te gaan naar deze diersporen.

Braakballen pluizen met kinderen

door Nel Welschen


Feestelijke avond 50 jaar NVWA

door Bram van Vliet, foto’s Bastiaan van de Wetering

Feestrede van Chris Kalden


In maart en april kun je plantjes met witte bloemetjes tegenkomen, die allen bij de plantenfamilie van de kruis-bloemigen horen: Herderstasje, Vroegeling, Zandraket en Kleine veldkers. De laatste wil ik even voor het voet-licht halen.

Kleine veldkers is te vinden op plaatsen waar gerom-meld wordt: bijvoorbeeld in wegbermen, gemeenteperk-jes en moestuinen. In de afgelopen winter begon hij al vroeg te bloeien vanwege het zachte weer; een rozetje van samengestelde blaadjes, rondachtig en uit het hart ontspringt de bloeistengel met kleine witte bloemetjes.

Na de bloei vormen zich lange, smalle vruchten, die hauwen genoemd worden. Ze staan rechtop en liggen min of meer tegen de bloeistengel aan. Dat is een ver-schil met de wat minder algemene Bosveldkers, waar-van de hauwen wijd uitstaan. Bovendien heeft Bosveld-kers haren op de bloeistengel, die bij de Kleine veldkers ontbreken. Merkwaardig genoeg komt dat niet tot uiting in de wetenschappelijke naam: Cardamine hirsuta. Hir-suta betekent behaard, maar dat is de plant dus niet.

Er zijn meer planten uit de familie van de kruisbloemi-gen waarvan de naam op ‘kers’ eindigt, maar dat heeft niets met kersen te maken. Kers kan hier een verbas-tering zijn van ‘kres’ dat van het Latijnse crescere komt, wat groeien betekent. Een andere verklaring is dat kers van het Duitse woord ‘Kresse’ afkomstig is, dat betekent voedsel, omdat sommige soorten uit dit geslacht gege-ten kunnen worden.

Die andere witte kruisbloemigen moet u zelf maar eens proberen op te sporen. Hun vruchten geven al duidelijke aanwijzingen:

Kleine veldkers

Tekst en tekeningen door Bram van Vliet

Herderstasje Vroegeling Zandraket


Een race tegen de klok

door Nik Blom. Een verslag van eind februari

Knotploeg De Kievit kreeg pas groen licht op 9 decem-ber 2019 om circa 1100 wilgen te knotten langs wegen in de Alblasserwaard. In het verleden kregen wij de opdracht meestal begin november. Het wordt dus hard werken om dit aantal te halen. Daar we dit jaar een kwakkelwinter beleven en de natuur ver voorloopt op haar tijdschema, moeten wij een versnelling hoger scha-kelen om op tijd te knotten voordat de blaadjes aan de bomen komen en de vogeltjes gaan nestelen. De knot-ters hebben op dit moment de Streefkerkse Tiendweg vanaf het dorp richting Veerweg reeds afgewerkt. Dit waren naar schatting 550 bomen. Langs de Spoorweg, de Polderweg en de Broekseweg in Hardinxveld-Gies-sendam hebben onze medewerkers de bomen ontdaan van de zware takken. Nu is onze ploeg bezig langs de Slingelandseweg en Overslingerland. Daar staan circa 390 bomen op een opknapbeurt te wachten. Wij had-den een afspraak om met leerlingen van het Driestar College uit Lekkerkerk te knotten op de Tiendweg in Nieuw-Lekkerland. Dit had plaats moeten vinden in januari. Helaas kon dit niet doorgaan in verband met werkzaamheden aan deze weg, hij was afgesloten. Er is een nieuwe afspraak gemaakt op 4 maart 2020. Met leerlingen van dit College hebben wij in het verleden, tot volle tevredenheid van beide kanten, al samengewerkt. Ze komen op de fiets varen dan over met de pont en verzamelen dan bij de Tiendweg. Na het knotten krijgen de leerlingen een kop tomaten- of erwtensoep om weer op krachten te komen. Wij hopen natuurlijk dat het weer

ditmaal geen roet in de soep zal strooien, want door de vergoeding voor het knotten van bomen kan onze knot-ploeg overleven en t.z.t weer een gift doen aan onze vereniging. Als wij deze vergoeding niet zouden ontvan-gen van het Waterschap Rivierenland, dan was het snel gedaan met onze knotploeg.Wij gaan verder met de race tegen de klok.

Even iets over een gratis boek, dat u zelf tot 30 april a.s. aan kunt vragen. Het is een klein, dun boekje over de wateroverlast in Nederland. Het kijkt terug op de watersnoodramp van 1 februari 1953 en vooral de achterlig-gende informatie hierover.Was het u bekend dat Holland op een haar na tot en met Amsterdam on-der water was komen te staan? Tevens wordt een blik geworpen op de toekomst van ons klimaat, niet vrolijk, maar we worden gewaarschuwd. Na een kleine 200 jaar industriële revolutie krijgen we de rekening gepresenteerd.Het is interessant om hier een paar uur aan te besteden.De schrijver noemt het een brief aan alle Nederlanders en het boek is te bestellen op: www.hetwaterkomt.com.

Bibliotheek

door Leen den Ouden


In een oude boerenschuur, ergens in de Alblasserwaard, hangt al een aantal jaren een Kerkuilenkast. De Kerkui-lenwerkgroep had er tijdens hun rondes al een paar keer in gekeken, maar de kast bleef helemaal schoon. Totdat de boer op een avond langs de schuur liep en een witte schim zag die geluidloos langs hem heen zweefde. “Zou het dan toch?” dacht hij. De andere ochtend liep hij nieuwsgierig naar de schuur en keek nog eens onder de kast. Daar lagen wat donkergrijze proppen. “Braakballen! Dan lijkt het toch of de uilen de kast gevonden hebben”. Hij brak er een stukje af en vond al gauw een muizen-schedeltje, even later nog een en ook allerlei botjes. “Goed bezig uil” mompelde de boer, “we kunnen best wat muizen missen, het land zit er vol mee” Hij raapte nog wat braakballen op en toen hij wat verder rondkeek zag hij ze op meer plaatsen liggen. Hij nam er nog een aantal mee en ging aan het werk met de gedachte de mensen van de Kerkuilenwerkgroep in te lichten.

’s Avonds belde hij een van deze mannen op: “Zeg, ik denk dat er een Kerkuil in de kast zit, willen jullie eens komen kijken?” “Graag! We komen zo snel mogelijk”, was het antwoord en dezelfde week nog arriveerde er op een avond een auto met kar en ladder en twee controleurs meldden zich. “Fijn dat u even belde, het zou erg leuk zijn als we hier nu toch eens een broedgeval konden noteren” Samen met de boer liepen ze naar de schuur. Een van de mannen haalde een uitschuifbare stok tevoorschijn en legde er een jutezak op. “Voor de spinnenwebben?“ grapte de boer, “Haha nee, we maken het vlieggat van de kast dicht, om te voorkomen dat de uilen er uit vliegen”. Nadat de zak in het gat was gedrukt werd de ladder voor-zichtig tegen de kast geplaatst en klom een van de man-nen naar boven. Heel voorzichtig deed hij het deksel op een kier open en scheen met zijn lampje in de kast. En inderdaad; In de hoek, op een laag braakballen zat een Kerkuil en aan de zijkant, onder de vleugel, waren nog net twee spierwitte eieren te zien. Snel werd het deksel

gesloten en weer beneden vertelde de controleur wat hij had gezien. “Leuk! Een broedgeval, we laten de uil rustig zitten en komen over een week of vier terug. Dan kunnen we waarschijnlijk de jongen ringen.”

Ondertussen in de kast:De Kerkuilen hadden nog wel meer eieren. Om de dag had het vrouwtje een ei gelegd en vanaf het eerste ei was ze al gaan broeden. Ook het man-netje verbleef overdag in de kast, maar zodra het donker werd vloog hij de kast uit om in de polder op muizenjacht te gaan. Met zijn buitengewoon scherpe oren en ogen kostte het hem niet al te veel moeite om de eerste Veldmuis te vangen. Hij landde op een hek en binnen een minuut was de muis met huid en haar verorberd. Maar er moest meer gedaan worden, de volgende muis werd mee naar de kast genomen en bij het vrouwtje neergelegd, ook die muis was in korte tijd verdwe-nen. Zo kwam het mannetje die nacht nog een aantal keren met een muis aangevlogen tot het vrouwtje ze niet meer op kon.

De mensen van de Kerkuilenwerkgroep hadden deze maand al een aantal kasten gecontroleerd en gezien de eerste resultaten, beloofde 2019 een goed Kerkuilenjaar te worden.

Ondertussen in de kast:Ons kerkuilvrouwtje zat inmiddels te broeden op zeven eieren. Hieraan was te zien dat er genoeg voedsel te vinden was, anders waren het waar-schijnlijk maar drie of vier eieren geweest. Het vrouwtje kwam af en toe van de eieren af en verliet dan even de kast, maar ze hoefde niet op jacht. Het mannetje zorgde goed voor haar en bleef maar muizen aanslepen. Dit was haar tweede man, een jonge uil nog, net één jaar oud. Ze was hem op een nacht tegengekomen, een paar maanden nadat haar eerste Kerkuilman een vrachtwagen op de N214 niet had kunnen ontwijken. Samen met dit jonge mannetje had ze afgelopen winter deze kast betrokken en waren half mei, op een laag braak-ballen, de eieren gelegd.

De Kerkuil in de Alblasserwaard – Verslag 2019

Tekst en foto’s Bert Amersfoort


Tijdens de controles komt de Werkgroep op vele boerenbe-drijven, maar ook wel bij particulieren die het mooi vinden om de Kerkuil d.m.v. een nestkast te helpen. Fijn dat men-sen de Kerkuilen een warm hart toedragen en de rommel (braakballen en mest in de schuur) voor lief nemen.

Ondertussen in de kast:In onze kast is inmiddels een kaal en hulpeloos uiltje uit het eerste ei gekomen.

Moeder uil scheurt hele kleine stukje van de mui-zen af die ze voert aan het jong. Dit is iets wat alleen het vrouwtje Kerkuil kan. Als het vrouwtje doodgaat zullen de kleine jongen jammerlijk ver-hongeren, omdat het mannetje wel muizen brengt maar niet in staat is deze aan de jongen te voeren. Twee dagen later barst ook de schaal van het vol-gende ei open en zo gaat dat door wat betekent dat het oudste jong al bijna twee weken oud is als de jongste uit het ei komt.

Tijdens de kastcontroles kwamen de controleurs ook minder mooie dingen tegen. De temperaturen in augus-tus liepen op tot ruim 40 graden. In de uilenkasten werd het nog veel heter en een aantal jonge uilen heeft dat niet overleefd. De mannen hebben tijdens de controles bij een aantal kasten het deksel wat opengelegd zodat er nog iets van ventilatie was.

Ondertussen in de kast:Door het grote voedselaanbod groeien onze uilskuikens hard. Het oudste jong is inmiddels zo’n vier weken oud en ook het zeven-de jong heeft al wat veren gekre-gen. Vaak overleeft de jongste het niet omdat deze als zwakste het minste eten krijgt. Nu echter is er voldoende en als het niet te warm wordt in de kast ziet het er naar uit dat ze over enkele weken al-lemaal kunnen uitvliegen.

De werkgroep heeft in de tussentijd ook niet stilgezeten. In de Alblasserwaard hangen ruim 60 kerkuilkasten. Sommigen worden ieder jaar gecontroleerd, anderen die nooit gebruikt werden, soms alleen als er tijd over was. Nu bleek dat ook zelden gebruikte kasten ineens bewoond waren zodat er wat extra rondes gemaakt wer-den om zoveel mogelijk kasten te kunnen bekijken.

Ondertussen in de kast:Daar is het behoorlijk vol, de oude Kerkuilen blijven overdag niet meer in de drukke kast. Zij hebben een plekje gevonden ergens achter de spanten in de schuur, maar ze kunnen ook zo maar enkele kilometers verderop in een andere kast of ander donker plekje de dag doorbrengen. Dan wordt het op een avond ineens nog donker-der in de kast, het vlieggat wordt vanaf de buiten-kant dichtgemaakt en de jongen kruipen verschrikt bij elkaar. Enkelen beginnen als katten te blazen om zo het gevaar af te wenden. Het helpt echter niet, langzaam zien ze het deksel opengaan. Tegen de kast staat een ladder en de man erop roept naar beneden ”Geen oude aanwezig! ” Dan pakt hij een van de jongen op en zet hem in een emmer, nummer twee en drie kunnen er ook nog wel bij en dan zakt de emmer aan een touw naar beneden.

Daar staan al een aantal helpende handen klaar om de uiltjes aan te pakken. Als ze allemaal beneden zijn pakt een van de mannen een tang die om de poot van het uiltje word gelegd. In de tang zit een aluminium ring met een nummer, voorzichtig wordt de tang gesloten en zit de ring vast. Dan komen weegschaal en meet-lat tevoorschijn en worden gewicht en vleugellengte genoteerd. Ook het nummer van de ring, datum en


het adres waar de kast hangt worden nauwkeurig opgeschreven. Als alle jongen geringd zijn is er nog even tijd voor een foto. Ringer, helpers en vaak ook de eigenaar van de schuur krijgen een uil in handen voor het maken van een familiefoto. Dan gaan de jongen weer de emmer in en worden ze terug in de kast gezet. Tijdens het ringen is de kast door enkele van de vrijwilligers leeggeschept en van een schone en droge ondergrond voorzien. Dat was best nodig met zoveel jonge uilen er in.

“Komen jullie nu nog een keer terug?” vroeg de boer. “Nee hoor, de uilen gaan verder hun eigen weg” was het antwoord. Over een paar weken kan je ze ’s avonds wel zien, dan gaan ze de kast uit om te leren vliegen en om te proberen zelf muizen te vangen. Ze blijven dan nog een poosje in de buurt rondzwerven, maar straks zul-len ze een eigen gebied gaan zoeken. Soms krijgen we een terugmelding als ze ergens in een nestkast worden aangetroffen. Helaas zijn de meeste terugmeldingen van dode uilen die ergens langs de weg gevonden worden. Wel fijn dat mensen dan de moeite nemen om het ring-nummer door te geven aan het Vogeltrekstation, dan kan precies worden nagegaan hoe oud de vogel gewor-den is en waar deze vandaan komt.

Nog wat cijfers uit de Alblasserwaard:• Er waren 36 bekende broedgevallen, ook werden er

daarnaast nog zeven tweede broedsels genoteerd.• Er zijn 160 jonge Kerkuilen geringd (Record stond

op 103 in 2014), maar ook nog 17 volwassen vogels. Deze laatste groep vooral tijdens onze winterrondes langs de kasten.

• We kwamen 13, reeds geringde, volwassen uilen te-gen die op twee na allemaal door onszelf waren ge-ringd. Eén van de onbekenden kwam uit de Betuwe, de andere uit de buurt van Zwolle.

• Elf Kerkuilen werden dood gevonden en werden te-ruggemeld. Hierbij waren ook enkele jongen van dit jaar die al voor het uitvliegen door de warmte waren bezweken.

• Behalve het controleren van de kasten tijdens het broedseizoen doet de Kerkuilenwerkgroep ook enkele winterrondes. Dan worden kasten schoongemaakt en eventueel gerepareerd. Soms hangen we kasten op een andere/betere plek. Er gaat dan ook altijd een ringer mee om eventueel aangetroffen uilen een ring om te doen.

2019 was een topjaar voor de Kerkuilen, zowel in de Alblasserwaard als in heel Nederland. We hebben er veel plezier aan beleefd en we willen bij deze graag alle kasteigenaren bedanken voor de gastvrijheid en de leuke contacten.

Tot zover het overzichtje uit het leven van een aantal Alblasserwaardse Kerkuilen. We zijn blij dat de Kerkuilen het zo goed doen de laatste jaren!

De mensen van de Kerkuilenwerkgroep:Arie-Jacob Brokking – CoördinatorRoel Meijer – RingerAd Kooij – Ringer Jan Schoonderwoerd – ControleurPieter Klootsema – ControleurMartin Post - ControleurBert Amersfoort – Controleur en Administratie


Op het moment dat het voorjaarsnummer van Onze Waard uitkomt en u dit artikel leest zal het april zijn. U ziet en spreekt ons rond die tijd niet of nauwelijks. Het is namelijk prime time voor de weidevogelvrijwilliger. Voor ons zijn de maanden april en mei het meest arbeids-intensief. In deze maanden ligt de piek van onze werk-zaamheden. Uiteraard zijn de maanden maart en juni ook zeer belangrijk, maar april en mei zijn cruciaal. De boeren gaan dan maaien, en voor ons daardoor alle hens aan dek. Het lijkt af en toe wel alsof alle boeren in

de Alblasserwaard elkaar bellen en afspreken: “morgen gaan we maaien!” Alles lijkt dan tegelijk te komen. De boer belt de weidevogelvrijwilliger met de vraag of er nog een laatste ronde door de weidevogelrijke percelen gemaakt kan worden “Kun je misschien mee maaien op de tractor zodat we de eventuele gemiste laatste weidevogelnesten ook nog kunnen beschermen?” Als je de zorg over de weidevogels hebt bij één boer dan gaat dat nog wel, maar bij vijf boeren wordt het al lastig, laat staan bij tien boeren. Ik heb het geluk dat ik op die

Stilte voor de storm

Tekst en foto’s André Hornstra

Een prachtige bijvangst. Mooi met rust laten. Moeder haas komt vanzelf terug


momenten vrij kan nemen van mijn werk. Ik ben dan zelf fulltime beschikbaar voor de weidevogels, maar niet iedereen heeft dat geluk.“Dit is toch niet te doen?”, zie ik u denken. “Dit is gekken-werk.” Een beetje wel inderdaad, maar het is ook enorm genieten. De Alblasserwaard is op dat moment zo on-voorstelbaar mooi. Alle weidevogels zijn op dat moment aanwezig. De vroege weidevogels die in maart al zijn begonnen met hun nest en lopen inmiddels met kuikens rond, maar ook de later arriverende weidevogels die hun nest pas laat april/begin mei maken zijn present.

De boer gaat bellen, je weet dat dat gaat gebeuren. Je weet alleen vaak niet exact wanneer. Echt als don-derslag bij heldere hemel zal dat niet zijn, want je ziet zelf ook hoe lang het gras inmiddels is geworden en je houdt de weersverwachting ook zelf in de gaten. Als je als weidevogelvrijwilliger dan nog moet beginnen, ben je eigenlijk te laat. De timing is heel belangrijk. Het is zaak de nesten al gemarkeerd te hebben en groten-deels in kaart te hebben gebracht. Je moet anticiperen,

want kort voor het maaien in het enorm lange gras, is het heel erg lastig om Grutto-nesten op te sporen. Je kunt er beter mee beginnen als het gras nog aan de korte kant is. Eind maart zou wat dat betreft ideaal zijn. Tenminste, als de Grutto dan ook eens een beetje mee zou werken....De Grutto is nogal eigenzinnig en houdt geen rekening met de wensen van de weidevogelvrijwilliger. Uitzonde-ringen daargelaten laat de Grutto eind maart nog even aan zich voorbij gaan. In de tweede en derde week van april gaan ze massaal aan de leg. Dit is de beste peri-ode om de legsels te vinden. Normaliter heeft het gras dan nog een hoogte waarop de nesten redelijk goed zichtbaar zijn. Wij maken vaak dankbaar gebruik van deze periode. Zouden wij (boer/collectief/weidevogelvrijwilliger) wel-licht nog beter kunnen anticiperen? Ja zeker! Hoe mooi zou het zijn als de meest weidevogelrijke percelen hele-maal niet worden gemaaid in april en mei maar pas van-af 1 juni, 8 juni of zelfs 15 juni. Op die manier creëren we rustgebieden voor de weidevogels. Dat gebeurt! Dat

doen we al met elkaar. De weidevo-gels worden er echt met rust gelaten. De boer komt er niet en de weidevo-gelvrijwilligers ook niet. Het is uiteraard van cruciaal belang dat de rustgebie-den op de juiste plaatsten terechtko-men. We doen dat in goed overleg met elkaar. Het boeren-collectief, de boer en de weidevogelvrijwilliger. De legselgegevens en de ervaringen van het afgelopen jaar (of afgelopen jaren) gebruiken we daarvoor. We gebruiken daar de relatief wat rustigere winter-maanden voor. Zo is de cirkel rond. Om succesvol te zijn op het moment dat u dit leest is het van belang dat we nu, op het moment van schrijven (eind februari), de juiste beslissingen nemen met elkaar. Daar zijn we dan ook druk mee bezig. Een aantal jaren geleden was het plan van aanpak redelijk in beton gegoten. Een gewenste aanpas-sing tijdens het weidevogelseizoen werd door iedereen onderkend maar kon vaak door wat starre regelgeving niet worden uitgevoerd. Gelukkig heeft het boerencollectief zich richting de overheid hard gemaakt voor mogelijk-heden om hier flexibeler mee om te gaan. Momenteel zijn aanpassingen tijdens het seizoen gelukkig mogelijk. Zo kunnen we nog tijdens het seizoen het beheerplan iets aanpassen ten gunste van de weidevogels.

Hier verblijven onze Grutto’s op 28-02-2020


Een voorbeeld: een perceel heeft een uitgestelde maai-datum van 1 juni. Op 30/31 mei constateert de weidevo-gelvrijwilliger tijdens een controleronde dat er nog veel Gruttokuikens in het perceel rondlopen. Het zou dan erg wenselijk zijn om het perceel dan nog niet te maaien. In overleg met de boer en het boerencollectief is het moge-lijk het beheerpakket voor dit perceel ‘op te plussen’. Met andere woorden: we komen met elkaar overeen om het perceel pas vanaf 8 juni of zelfs 15 juni te maaien. Het signaleren en het bespreekbaar maken van gewenste aanpassingen is een belangrijke taak voor ons als wei-devogelvrijwilliger.

Nog een voorbeeld: een boer had afgelopen jaar drie mooie percelen naast elkaar liggen. Perceel 4, 5 en 6. De jaren ervoor broedde het gros van de weidevogels op perceel 5. We hadden bedacht om dat perceel een uitgestelde maaidatum van 8 juni te geven. Perceel 6 kreeg een andere vorm van beheer. Daar kwam een rustperiode op met voorweiden van 1 mei tot 15 juni. Dat betekent dat er tussen 1 mei en 15 juni complete rust is voor de weidevogels. Er vinden geen werkzaamhe-den door de boer plaats. Er wordt niet gemaaid en niet gezocht. Voor 1 mei mag het perceel wel door koeien worden beweid. Het idee is dan dat de koeien er een prachtig biotoop van maken voor de kuikens van perceel 5 die er na 1 mei naar toe kunnen trekken. Er liggen koeienvlaaien, er is beschutting en er zijn insecten. Een prima plan vonden wij allemaal. Begin april liep alles volgens plan. Eind april zouden de koeien weiden in perceel 6. Een laatste controle van de weidevogelvrijwil-liger leverde ineens heel andere inzichten op. Er waren inmiddels vijf paartjes Grutto, twee paartjes Tureluur en één paartje Kievit gaan broeden op perceel 6 (ook op perceel 5 zat een flink aantal broedende weidevogels). Hoe is het mogelijk?! Andere jaren was dat nooit het geval, maar natuur blijft nu eenmaal natuur. Nu kunnen we uiteraard acht nesten afzetten met schrikdraad, maar ideaal is het niet. Door de huidige flexibiliteit konden we in overleg met de boer en het collectief er ‘8 juni-land’ van maken. Geen koeien meer in het weiland, dus alle rust voor de broedende weidevogels. De koeien zijn gaan weiden in perceel 4, zodat daar een mooie bio-toop ontstond voor de kuikens van perceel 5 en 6. Het heeft gewerkt, want alle nesten kwamen uit. De weide-vogelgezinnen liepen rond in perceel 4. Met een paar telefoontjes of Whatsappberichten kun je tegenwoordig veel regelen. De weidevogelvrijwilliger heeft hierin een belangrijke monitorende en signalerende rol.

Even terug naar nu. Het is februari. We hebben de win-termaanden goed benut. Er zijn verschillende vergade-ringen met diverse partijen geweest en we hebben op 28 januari een mooie lezing over weidevogels georgani-seerd. Astrid Kant nam zo’n 50 aandachtige luisteraars

mee in de wondere wereld van deze vogels. Wij vonden het een succes met een mooie opkomst.

Alle benodigde materialen (markeerstokken, nestbe-schermers, stroompalen, notitieblokken, vergunningen, stalkaarten, etc.) zijn binnen voor het nieuwe seizoen. Op 3 maart beginnen we het weidevogelseizoen traditie-getrouw met onze startavond.De Grutto’s en Tureluren zijn inmiddels onderweg van-uit warmere oorden naar Nederland. De trek van de Grutto’s kunnen we (u ook!) vanuit onze bureaustoel volgen. Ze trekken in grote groepen en een aantal is gezenderd. Die kunnen we volgen via de site: www.keningfanegreide.nl (klik op button: ‘volg Grutto’s’). Daar waar de gezenderde Grutto’s zich bevinden, zijn er vaak veel meer aanwezig. Op dit moment kunnen er Grutto’s worden waargenomen over de hele lijn Afrika (Senegal, Mauritanië, Westelijke Sahara) - Zuid Europa (Portugal, Spanje) - Frankrijk – Nederland. De trek is dus in volle gang. Momenteel zit er een groep Grutto’s in de Bies-bosch en in de buurt van Amstelveen (Rondehoep).De Kievit is al terug en buitelt hier en daar al voorzichtig boven enkele weilanden in de Alblasserwaard. Her en der lopen al Scholeksters in de weilanden en op voet-balvelden rond. De weilanden en maïspercelen zijn be-hoorlijk nat door de vele regen die we de afgelopen tijd hebben gehad. Heerlijk voor de weidevogels.

We zijn er klaar voor. We hebben er zin in. Kom maar op.

Nog heel even geduld...


Ringgroep Alblasserwaard jaarverslag 2019

door Ad Kooij

Zoals gebruikelijk hier weer een overzicht van ons ringwerk in het afgelopen jaar 2019.

Vele uren zijn er weer besteed aan het van-gen en ringen van vogels in het veld. Dit gebeurde zowel op onze vaste locatie bij ons Streeknatuurcentrum, als elders in de Waard, zoals op mijn moestuin, bij mij thuis en na-tuurlijk ook bij de pullen uit de nestkasten verspreid over de Alblasserwaard en aan het RAS project Boerenzwaluw.

De vergunning om op Gors Landhoeve te van-gen kon niet te gelde worden gemaakt. Ook dit jaar was er weer geen slaapplaats van Boerenzwaluwen. Net als in 2018 wel over-vliegende groepjes in de avondschemer, maar geen invallers.

Van enkele ringactiviteiten is al een apart ar-tikeltje verschenen dus die blijven hier buiten beschouwing.

We vingen en ringden in totaal 239 vogels meer dan in 2018, (1577 / 1338). Dit komt door meer pullen (+204) en terugvangsten (+53). Het aantal volgroeide vogels was afge-lopen jaar lager (-18). Het zal duidelijk zijn dat de aantallen sterk bepaald worden door het aantal vanguren, voornamelijk bij ons clubge-bouw. Het aantal pullen wat opvallend hoger was dan in 2018 betrof de soorten: Spreeuw (+32), Ringmus (+29), Holenduif(+5), Toren-valk (+6), Steenuil (+7) en de Kerkuil met +93! Nieuwe soorten in 2019 waren: Ransuil en Koperwiek.

Allen die het ons mogelijk maakten het ring-werk te doen willen we weer hartelijk bedan-ken en we hopen ook in 2020 op een goede samenwerking.

totaal overzicht geringde soorten in de Alblasserwaard 2019

V N V+N Ter. Totaal

Boerenzwaluw 79 385 464 19 483

Bonte vliegenvanger 2 2 2

Boomklever 10 10 10

Boomkruiper 1 1 2 3

Bosuil 4 4 4

Cetti`s zanger 1 1 1

Fitis 1 1 1

Gekr. Roodstaart 2 2 2

Goudhaan 2 2 2

Grasmus 3 3 3

Groenling 13 13 13

Heggenmus 9 9 8 17

Holenduif 2 10 12 12

Houtduif 2 2 2

Huismus 11 5 16 16

Kauw 8 8 16 1 17

Kerkuil 17 151 168 12 180

Kleine karekiet 5 5 5

Knobbelzwaan 1 1 1

Koolmees 75 140 215 44 259

Koperwiek 2 2 2

Merel 10 10 3 13

Pimpelmees 49 63 112 12 124

Purperreiger 26 26 26

Ransuil 3 3 3

Ringmus 4 51 55 55

Roodborst 21 21 2 23

Spotvogel 4 4 4

Spreeuw 2 77 79 79

Staartmees 1 1

Steenuil 2 24 26 14 40

Tjiftjaf 39 39 7 46

Torenvalk 14 14 14

Tuinfluiter 16 16 1 17

Turkse tortel 1 1 1

Vink 1 1 1

Vuurgoudhaan 4 4 4

Winterkoning 10 10 4 14

Zanglijster 5 5 5

Zwartkop 65 65 7 72

471 969 1440 137 1577


Het zal duidelijk zijn dat het ringen van vogels weinig zin heeft als er nooit eentje teruggemeld wordt. Geluk-kig gebeurt dat wel. Ook wij vangen regelmatig geringde vogels, zowel in nestkasten als met mistnetten bij het Streeknatuurcentrum (SNC) (65 ex.). In 2019 betrof het totaal aantal gecontroleerde vogels 137 exemplaren, incl. Uilen en Boerenzwaluwen. Meestal zijn het vogels die we zelf ter plekke geringd hebben, maar een enkele keer komt hij/zij van elders en ook onze vogels worden wel eens elders terug gevangen/gevonden. De meeste terugvangsten bij het SNC zijn van vogels die daar in hetzelfde jaar of een jaar eerder geringd zijn. Terugvang-sten van oudere datum zijn vanzelf zeldzamer, maar ook

die hebben we toch nog regelmatig. Er staat een over-zicht van deze vogels in de tabel. Afgezien van de Kauw en de Purperreiger zijn het allemaal terugvangsten.De meest `bijzondere’ is wel de Roodborst die terugge-meld is uit Duitsland. Als je de plaats opzoekt blijkt het een eilandje van 54 ha. met een biologisch station in de Baltische zee te zijn. De teruggemelde Pimpelmees uit Zwolle is geringd bij ‘onze’ Bastiaan van de Wetering, en is één van de jongen uit de nestkast bij hem aan de schuur. Verder zien we enkele mezen die al op leeftijd zijn. Wie meer wil zien over trekwegen, leeftijden enz.: kijk eens op de Vogeltrekatlas.nl. Je vindt daar een schat aan gegevens over de vogeltrek.

Terugmeldingen

door Ad Kooij

Lijst terugmeldingen

soortp=pul v=volgr.

ringdatum ringplaats melddatum meldlocatie afst. km

tijd

Koolmees / p 11.5.17 SportparkAlblasserdam

27.2.19 SNC 4.3 657

Roodbost / v 2.11.18 SNC 5.4.19 Greifwalder Oie Duitsland

670 154

Kauw / v 11.5.18 V.LennepstraatAlblasserdam

3.8.19dood

VondellaanAlblasserdam

0.1 499

Purperreiger / P 14.6.19 Molenaarsgraaf 10.8.19dood

Wetering west Lekkerkerk

11.5 57

Koolmees / p 17.5.17 KortlandAlblasserdam

19.9.19 SNC 1.1 855

Pimpelmees / p 23.5.18 Rembrandlaan Alblasserdam

22.9.019 WesterstraatZwolle

120 487

Tjiftjaf / v 12.10.18 SNC 17.10.18 ZandwegAntwerpen

62 5

Heggenmus / v 23.9.17 SNC 23.1.19 SNC 487

Koolmees / v 1.2.17 SNC 23.1.19 SNC 721


Koolmees / p 17.5.16 SNC 27.2.19 SNC 1016

Pimpelmees / v 1.2.17 SNC 27.3.19 SNC 784


Heggenmus / v 23.9.17 SNC 24.4.19 SNC 578

Staartmees / v 11.3.17 SNC 24.4.19 SNC 774

Pimpelmees / p 17.5.16 SNC 17.5.19 SNC 1095

Boomkruiper / v 28.10.17 SNC 27.9.19 SNC 699

Koolmees / p 15.5.15 SNC 21.11.19 SNC 1650






Terugblik nieuwe vogelsoorten in de Alblasserwaard in de ‘jaren Tien’

door Hendrik-Jan van Dijk

Bij de wisseling van het decennium wordt in veel media teruggeblikt op de ‘jaren tien’. Toen bedacht ik me: ‘wat is er in de jaren tien eigenlijk gebeurd in de Alblasser-waard op het gebied van de nieuwe vogelsoorten?’

Het ‘nieuwe’ sms-systeemBij de wisseling van het decennium is afscheid geno-men van het oude doorbelsysteem. Dat had goed dienst gedaan, maar ook werd iemand soms niet bereikt, en mensen bellen als je net iets leuks in beeld hebt is niet fijn. En dat in het pre-mobiele tijdperk, waar je na ont-dekking gelijk rechtsomkeert mocht maken naar een vaste telefoon. Het nieuwe sms-systeem kon zich in mei 2009 meteen bewijzen. De zeer kort verblijvende Grijze Wouw heeft menig vogelaar dankzij dit systeem gezien. Al vrij snel gingen we uiteraard over op whatsapp, wat vooral de plekinfo beter heeft gemaakt. Maar wat zijn nu de nieuwe soorten in de Alblasserwaard die via dit sys-teem zijn verspreidt in de jaren tien?

Nieuwe vogelsoorten in de ‘jaren tien’De nieuwe soorten per jaar zijn als volgt:

2010: Grauwe franjepoot2011: Slangenarend

2012: -2013: Rosse franjepoot2014: Ringsnaveleend2015: Kleine burgemeester2016: Grote grijze snip2017: -2018: Kokardezaagbek2019: Ross’ gans, Orpheusspotvogel

In totaal dus negen vogelsoorten, waarvan twee een-den, één gans, één roofvogel, drie steltlopers, één meeuw en (slechts) één zangvogel. Van zes soorten is geen twijfel van wilde origine en bij drie soorten wel. Dit is bij alle eenden en ganzen. De Kokardezaagbek krijgt formeel het nadeel, en de Ringsnaveleend en de Ross’ gans het voordeel van de twijfel. Maar dit is en blijft arbi-trair. Naast echt nieuwe vogelsoorten, zijn de volgende soorten vermeldingswaardig omdat ze voor het eerst – voor zover dat in de jaren ’60, ’70 ’80 goed is opge-schreven - te bezoeken waren: Siberische tjiftjaf (2014), Vale gier, Graszanger en Taigaboomkruiper (2016), Wa-terspreeuw (2017), Kleinste jager en Europese kanarie (2018).

Nieuw vogelsoorten in de ‘jaren twintig?’


Is terugblikken leuk, vooruit kijken is nog veel leuker! Er staan natuurlijk wel een aantal soorten op de verwach-tingen- en verlanglijst. Om de goden niet te verzoeken houd ik deze lijsten dicht bij elkaar. Glurend naar de bu-ren en landelijke trends is dit een realistisch scenario: 2020: Siberische boompieper2021: Amerikaanse wintertaling2023: Dwerggors2028: Middelste bonte specht

Maar de ervaring leert dat de praktijk vaak verrast Dus ik ben heel benieuwd! De vier meest voor de hand liggende soorten zien er reëel uit, echter het aantal zangvogels is op basis van het afgelopen decennium eigenlijk niet logisch. En met een nieuwe steltloper erbij, de keuze daarin is groot, blijft de verhouding nog steeds

scheef. Ook met nog een onverwachte klapper van landelijk formaat erbij. De vorige nationale klapper was trouwens de eerder genoemde Grijze wouw.

Raar genoeg klinkt dat nu al vreemd in de oren, maar dit was destijds de derde van Nederland en de eerste in tien jaar. Nu is slechts op de zeldzaamheidsladder aanzienlijk gedaan, elke jaar duiken er wel op. Zo zie je maar, de Alblasserwaard was zijn tijd ver vooruit! Zeldzaamheden waarvan het fijn zou zijn als ze nog een keer terug kwamen, is een de eerste Kwartelkoning (sinds 1998), Roze spreeuw (1983) en waterrietzanger (1989). En het ook echt tijd voor een bezoekbare Step-penkiekendief en Roodpootvalk.

En nu hup naar buiten!

Nieuwe soort in de ‘jaren tien’: Vogelaars bij de grijze snip (2016)


Gedurende het winterseizoen 2018-2019 zijn de water-vogeltellers weer maandelijks het veld ingetrokken om hun gebied uit te kammen op de aanwezige vogels.

Het weer tijdens de tellingenDe septembertelling verliep onder zomerse temperatu-ren, beide dagen rond de 20 graden. Oktober deed daar niet voor onder, het kwik steeg zelfs tot 25 graden.November gaf wat nachtvorst, een oostenwind en een temperatuur van maximaal acht graden. December ook wat nachtvorst, af en toe zon, en een gure zuidoosten wind. circa twee graden. Zondag: guur en mistig, met een paar centimeter sneeuw. De januaritelling was zon-der meer slecht te noemen, koud en nat. Zaterdag was erg regenachtig en zondag kwam hier nog een harde wind bij. Februari liet gelukkig beter telweer zien, ±10-12 graden, weinig wind en zondag klom de temperatuur nog wat hoger. Maart was weer wat minder circa 10 gra-den, enige regenval en een stevige zuidwesten wind.

Het aantal soorten in herfst-winterseizoen komt op 124. Naast de ‘gewone’ soorten ook nog wat zeldzamere, zoals een Rode wouw, Blauwe kiekendief, Ruigpootbui-zerd, Velduil, Zeearend en de tegenwoordig steeds meer waargenomen Pontische en Geelpootmeeuwen.

SeptembertellingDe septembertelling levert, door het geringe aantal tel-lingen, nog niet zoveel op. Vijf gebieden werden geteld, wat 6035 vogels in 58 soor-ten opleverde. Waaronder alweer 80 Grote zilverreigers, twee Lepelaars en doortrekkers zoals Paapje en Tapuit.

OktobertellingMet de oktobertelling werden elf gebieden geteld, ver-deeld over 74 soorten 14118 vogels.

148 Grote zilverreigers, ruim 100 minder dan vorig jaar oktober. Enkele gebieden zijn helaas nog niet geteld.

Watervogelverslag 2018-2019

door Jan Schoonderwoerd Velduil, foto Floor Hamerpagt


Over het hele seizoen gerekend zijn er zo’n 25 procent minder dan vorig jaar oktober. De slaapplaatstelling van 20 oktober bij eendenkooi Oud-Alblas kwam op 48 zilvers. De Blauwe reiger kwam op 215, maar ook van deze rei-ger zijn er over het algemeen minder dan vorig seizoen.Voor de Knobbelzwaan geldt eigenlijk hetzelfde, we kwamen uit op 351 exemplaren.Het aantal ganzen is deze maand nog niet zo hoog, de vijf soorten bij elkaar opgeteld ruim 3300 vogels. Grau-we ganzen vormde met 2168 vogels, waarvan 1544 in en rond de HBO, de grootste groep.

Van de zes soorten eenden was de Wilde eend met ruim 1900 vogels het talrijkst Daarna volgde de Smient met 1369 vogels, waarvan de meeste (420) in polder Bleskensgraaf. De Slobeenden komen bijna allemaal uit eendenkooi de Zouwe.

Zes soorten roofvogels, waaronder twee Slechtvalken en een Havik. In vergelijking met vorig jaar weinig Toren-valken, 33 tegen 83 vorig jaar.Waterhoen en Meerkoet wijken niet veel af van vorig seizoen.Wel een redelijk aantal Kieviten, in drie gebieden zo rond de 400 vogels, in totaal ruim 1500.In polder Oud Alblas werd een Witgat waargenomen.

Leuke waarnemingen waren een Velduil en Zwarte rood-staart in het gebied WijngaardenTien Cetti’s zangers dit keer, negen in de HBO (Hoge boezem Overwaard) en één in polder Kortenbroek.

NovembertellingHet aantal vogels (51393) ligt voor deze maand wel aan-merkelijk hoger dan de vorige maand, er werden dan ook tien gebieden meer geteld. Het aantal soorten was 84.

Futen zien we dit jaar wat meer deze periode, zo’n 30 procent meer dan in het vorige jaar.De Grote zilverreiger en Blauwe reiger kwamen op 281 en 380 vogels. Voor beide soorten was het gebied Mole-naarsgraaf de beste plek, hier verbleven resp. 53 en 66 exemplaren.

1096 Knobbelzwanen; in zes gebieden zaten meer dan 100 vogels, gebied Molenaarsgraaf spande de kroon met 197, waar ook één van de drie Zwarte zwanen wer-den gezien.Bijna 18.000 ganzen. De meeste hiervan (10307) zijn Kolganzen waarvan zo’n 3000 in de Donkse Laagten en omstreken, hier werd ook een Roodhalsgans opgemerkt.

De Nijl- en Canadese gans ontlopen elkaar niet veel, 1124 en 1138 vogels. Polder Binnentiendwegs telde met 255 de meeste Canadezen. Nijlganzen waren met 278 vogels aanwezig in gebied Wijngaarden. Giessenburg-Goudriaan herbergde ook meer dan 200 exemplaren. De 81 toendrarietganzen zaten alle in gebied Wijngaarden.Telgebied Giessenburg-Goudriaan was, na het gebied rond de HBO, met 765 vogels een gebied met veel Grauwe ganzen. Brandganzen beginnen deze maand weer binnen te druppelen, polder Streefkerk telde al-weer 680 van deze zwart-witte ganzen.

Polder Streefkerk had zoals meestal de meeste (1866) Smienten. Telgebied Liesveld kwam op 1010. Het totaal kwam op 7027. De Krakeend zit nog steeds in een stij-gende lijn, deze maand 915. Met 206 vogels was gebied Molenaarsgraaf het best bezet. Hier zaten ook de meeste (92) van de 290 Wintertalingen. Het aantal Wilde eenden komt ongeveer overeen met vorig seizoen, van de 6292 verbleven er 1820 in gebied Liesveld en 1155 in Giessen-burg-Goudriaan. De Slobeenden (201) zaten grotendeels in eendenkooi de Zouwe en de HBO, resp. 126 en 59.De 32 Tafeleenden zaten eveneens in de HBO, waar ook de meeste Kuifeenden verbleven.Zes soorten roofvogels, waaronder een overwinterende Rode wouw in het gebied Molenaarsgraaf. Ook weer een Havik, twee Sperwers en een Slechtvalk. 75 Toren-valken, waarvan bijna een kwart in Giessenburg-Goud-riaan. In 15 gebieden 106 buizerds, het hoogste aantal werd ook weer in Giessenburg-Goudriaan gehaald met 19 vogels.Twee waterrallen (die komen niet zo veel voor op de tel-lijst) in polder Blokweer en een in de HBO.Waterhoen en Meerkoet zitten zo ongeveer op een ge-middeld niveau.

Weer een behoorlijk aantal Kieviten, In acht gebieden werden er 2689 geteld. o.a. 650 in polder Langenbroek, 588 in Giessenburg-Goudriaan. 255 Wulpen, waarvan veel (166) in Hoogblokland-Hoornaar. Rond Wijngaarden verbleef nog een Houtsnip.

Het aantal meeuwen is wat lager dan vorig jaar. De Kokmeeuw is zoals bijna altijd de meest talrijkste, 1503 kwamen op de tellijsten. In polder Binnentiendwegs werd een roestplaats van met zes Ransuilen gevonden. In twee gebieden werd een IJsvogel gespot en vier Grote gele kwikstaarten. In gebied Wijngaarden bevond zich een Roodborsttapuit. En evenals de vorige telling weer tien Cetti’s zangers.

DecembertellingIn december werden 18 gebieden geteld, we kwamen we op 41780 vogels in 84 soorten.


Futen komen dit jaar op een gemiddelde van 94 vogels per maand, het hoogste aantal sinds 12 jaar, de meeste (19) verbleven langs de rivier in de Avelingen.Van de 180 Aalscholvers vertoefden er 43 in de Zouwe en 34 in de HBO.232 Grote zilverreigers, waarvan bijna een derde in het gebied Giessenburg-Goudriaan. In eendenkooi Oud-Alblas werden op 28 december 77 slapers geteld.De Blauwe reiger bleef met 217 net onder zijn witte neef, meest (39) in voornoemd gebied.

297 Knobbelzwanen; Molenaarsgraaf had met 403 vo-gels het hoogste aantal. Slechts 59 Kleine zwanen en vrijwel allemaal in gebied Wijngaarden.

De meeste kollen (2010) in polder Binnentiendwegs, polder Bleskensgraaf is niet geteld. De meeste Grauwe ganzen zaten deze keer in polder Oud-Alblas en rond Wijngaarden met ieder ruim 700 vogels. Vanaf de winter van 2009/2010 neemt de Toendrarietgans alsmaar toe, deze maand 487, vrijwel allen in gebied Wijngaarden en deels bij Molenaarsgraaf.De stand van de Brandganzen is deze winter vergelijk-baar met vorig jaar. In vijf gebieden zaten 200 en meer van deze zwart-witte ganzen. Tussen de kollen werd nog een Kleine rietgans opgemerkt. Canadese gans en Nijl-gans zijn bijna met gelijke aantallen aanwezig.Van de Canadese gans zat bijna de helft in Binnentiend-wegs en polder Hardinxveld.De Nijlgans haalde het hoogste aantal (311) in gebied Wijngaarden.

Vanaf 2016/17 tot dit jaar is de Smient met 38 procent afgenomen. Een van de oorzaken hiervan zijn de werk-zaamheden in de HBO te Kinderdijk. Deze maand zijn het er 1570. Een andere oorzaak is ongetwijfeld dat polder Streefkerk niet geteld is. In totaal werden 4541 fluiteenden geteld.Krakeenden zaten vooral in het gebied Oud-Alblas waar er, vooral in het waterschap, 328 werden geteld. de Ave-lingen was goed voor 258 van deze eenden.Het gros van de Wintertalingen (26) zwom in de HBO. Met enige schommelingen blijft het aantal wilde eenden hier vrij constant. Een flink aantal (229) Slobeenden in de HBO. In eendenkooi ‘de Zouwe’ 66 slobbers. De enige Tafel-eend verbleef in gebied Slingeland.Het aantal Kuifeenden is zowat gelijk gebleven, 113 zaten in de Avelingen, 85 hadden Slingeland als verblijf-plaats gekozen,

Andermaal zes soorten rovers. De Rode wouw ditmaal in gebied Wijngaarden. In De HBO een Bruine kieken-dief. Drie Sperwers kwamen op het lijstje. Het aantal

Buizerds is exact gelijk aan de vorige telling 106 exem-plaren. Van de Torenvalk werden 63 exemplaren geteld, ruim de helft (27) in gebied Giessenburg-Goudriaan. Een Slechtvalk in polder Langenbroek.

Waterhoen en Meerkoet blijven op ongeveer hetzelfde niveau als vorig jaar.Telgebied Giessenburg-Goudriaan had met 257 van deze ral de grootste groep.In hetzelfde gebied zaten ook veruit de meeste Meer-koeten, 822 stuks.

Weinig Kieviten deze maand, de Donkse Laagten telden niet meer dan 170 vogels.In drie gebieden werden Wulpen aangetroffen, bij elkaar 93, waarvan 77 in polder Nw.Lekkerland. Uit de Avelin-gen werd een Witgat gemeld.

De vijf Ransuilen komen zoals gewoonlijk uit polder Bin-nentiendwegs.De twee Steenuilen komen uit polder Hardinxveld.In gebied Wijngaarden werd een Pontische meeuw gemeld.

In twee telgebieden werden nog 38 Veldleeuweriken aangetroffen. Verder nog twee Grote gele kwikken, en vier Halsbandparkieten in telgebied Blokweer. Eén Cet-ti’s zanger in het gebied Wijngaarden.

JanuaritellingIn januari werden 17 gebieden geteld, we kwamen op 80670 vogels in 81 soorten.

De meeste Aalscholvers verblijven in de buurt van de kolonies, in de Avelingen en eendenkooi ‘de Zouwe’ resp. 76 en 95.

De Grote zilverreiger zit deze maand aan zijn maximale aantal van 287 vogels. Er waren 249 Blauwe reigers. Giessenburg-Goudriaan had van beide het hoogste aantal.Van de 10 Ooievaars zaten er 7 in gebied Liesveld.

Veel Knobbelzwanen (1954) soms met honderden in een gebied zoals in gebied Molenaarsgraaf met 472 van deze grote zwanen. Het aantal overwinterende Kleine zwanen neemt de laatste jaren geagdig af, 315 deze keer. Dik 200 huisden in telgebied Wijngaarden. Wilde zwanen slechts zes in Liesveld. De Zwarte zwaan werd acht keer gezien.

Inclusief de soepgans waren er bijna 47.000 ganzen. De Toendrarietganzen zitten nog steeds op dezelfde plaats, zij het met 200 minder. Ruim 15.000 Kolganzen. Twee-derde zit tegenwoordig meer naar het oosten van de waard. 95 procent van de Brandganzen zitten in en rond


de Donkse Laagten, in Lange en Kortenbroek alleen al 10.000. Grauwe ganzen zitten meer in het westelijk deel. Telgebied Wijngaarden telde ruim 1400 vogels. Het aantal Canadese en Nijlganzen blijft deze maand zowat gelijk. Verdeeld over 14 telgebieden 820 Nijlganzen waarvan de grootste groep (192) in gebied Hoogblok-land-Hoornaar werd gevonden.

Smienten telden ruim 9100 vogels. Polder Streefkerk be-vatte 2000 van deze fluiteend. De Krakeend bereikte deze telling topaantallen, de Avelingen (762) met stip op num-mer één. In totaal 1691 van deze nog steeds toenemende soort. Eendenkooi ‘de Zouwe’ kwam op 200 vogels.Wilde eenden zitten het meest (1410) in gebied Gies-senburg-Goudriaan en 897 in Liesveld. Van de 79 Slob-eenden zat het merendeel in eendenkooi ‘de Zouwe’ en nog 13 in de HBO. in dezelfde kooi verbleven ook 12 tafeleenden. Kuifeenden bleven ongeveer gelijk. De Krooneend in polder Nw.Lekkerland is voorzien van een kwekersring.

Er waren deze telling acht soorten roofvogels, waaronder een Ruigpootbuizerd in de Avelingen. De enige Blauwe kiekendief van dit winterseizoen komt uit de HBO waar ook een Bruine kiekendief werd gezien. De bekende Rode wouw verblijft nog steeds in gebied Wijngaarden.Het aantal van 83 Buizerds is erg weinig voor deze maand, ‘normaal’ is 170.

Ook Torenvalken telden bijna de helft minder dan vorige telling, slechts 29. In Langenbroek verblijft één Slecht-valk. Verder werden nog drie sperwers opgemerkt.

De grootste groep (950) van de 5600 Meerkoeten werd gemeld uit het gebied Molenaarsgraaf. Van de Water-hoen bleef de stand vrijwel gelijk.

In vier gebieden werden Kieviten gezien, Langenbroek had er 320 van het totaal van 589, de HBO 131 en de Avelingen kwamen tot 115. Het aantal Wulpen (soort van het jaar) verschilt per jaar nog weleens, dit keer 68, waarvan 49 in Hoogblokland-Hoornaar.In gebied Wijngaarden werd een Bokje opgemerkt. En nog steeds een Witgat in de Avelingen.

De vier IJsvogels komen uit de polder Hardinxveld.Deze telling waren er twee Cetti’s zangers, één in de HBO en één in telgebied Wijngaarden.

FebruaritellingDeze maand telde 45599 vogels. Minder dan vorige maand, maar wel weer 84 soorten.

Het merendeel van de Futen en Dodaarsen komt uit de Avelingen, resp. 42 en 9.Aalscholvers ook nu weer veel bij de kolonies in de Ave-lingen en eendenkooi ,’de Zouwe’ . totaal telden we 331

Pestvogel foto Floor Hamerpagt


vogels, het tot nu toe hoogste aantal ooit.Het aantal Grote zilverreigers is wat teruggelopen, in eendenkooi Oud-Alblas werden 104 slapers geteld. De Blauwe reiger telden we echter 40 exemplaren meer.

In vijf telgebieden zaten ruim 200 Knobbelzwanen, bij elkaar 1801. Zo’n 150 minder dan de vorige telling, maar voor februari wel het hoogste aantal ooit.Kleine zwanen zijn merendeels vertrokken, op één na in polder Molenaarsgraaf. De laatste dus.

Tussen de Toendrarietganzen in gebied Wijngaarden werd een Kleine rietgans gevonden.Veel Kolganzen trekken alweer noordwaarts, van de van de ruim 15.000, zijn er nog 2552 overgebleven waarvan ruim 1000 in de Donkse Laagten. De helft van de Grau-we ganzen zit in, en rond de HBO (1100 exemplaren), in de Avelingen ook nog eens 500.Van de Brandgans is net wat meer dan een derde over-gebleven die vrijwel allemaal de Donkse Laagten tot verblijfplaats hebben. Nijlganzen blijven de laatste jaren op een min of meer gelijk peil.

De helft van de 55 Bergeenden zit gewoontegetrouw weer in polder Streefkerk.Bijna driekwart van de Smienten (1399) verbleef in pol-der Streefkerk. Krakeenden werden beduidend minder gezien. Maar drie gebieden kwamen ruim boven de 100 vogels. Alleen in de Avelingen en de HBO waren enkele tientallen Wintertalingen. De Wilde eend blijft wel enigs-zins gelijk aan de vorige telling. De Slobeend telde dit keer maar drie exemplaren. De enige Tafeleend zwom in eendenkooi ‘de Zouwe’. De Kuifeend bleef met 309 vo-gels redelijk op peil.Na negen jaar verscheen weer eens een Brilduiker, de Avelingen had de eer er één te huisvesten.

Van de roofvogels kwamen er 174 op het lijstje, de meesten hiervan zijn uiteraard Buizerds en Torenvalken. Het aantal Buizerds was 127, de hoogste stand voor dit seizoen. De Torenvalk scoort wat hoger dan vorig seizoen, polder Streefkerk had met negen het hoogste aantal.De Rode wouw verblijft nog steeds in telgebied Wijn-gaarden. Een Bruine kiekendief in de HBO. Uit twee gebieden werd een Havik gemeld. De Sperwer werd driemaal gezien. En voor het eerst tijdens een wintervo-geltelling: een Zeearend in de Avelingen.Ruim 5300 Meerkoeten deze telling. Gemiddeld zo’n 260 per gebied, telgebied Giessenburg-Goudriaan had met 944 vogels het hoogste aantal. In hetzelfde gebied zaten ook de meeste waterhoentjes, 102 van de 554.Scholeksters beginnen in februari weer terug te komen, voornamelijk in polder Streefkerk en Nw.Lekkerland met resp. 22 en 19 exemplaren.

Kieviten zijn met exact hetzelfde aantal aanwezig als de vorige telling, alleen de verdeling over de gebieden is wat anders. Deze polders herbergde ook het meren-deel van de Wulpen; polder Nw.Lekkerland telde 60 en Streefkerk 41 van deze kromsnavels.Uit de Avelingen werd nog een Oeverloper gemeld.

Vooral Kokmeeuwen zijn er deze keer behoorlijk meer dan in de vorige telling van februari. Voor de Storm-meeuw is dat wat minder het geval. Alleen al in telge-bied Bleskensgraaf zitten bijna 1000 meeuwen van beide soorten, bijna een kwart van het totaal.

Een zestal uilen, twee Steenuilen en vier Ransuilen werden opgemerkt. In diezelfde omgeving ook nog twee IJsvogels.

In de buurt van Wijngaarden werd een Veldleeuwerik waargenomen, wel of niet zingend werd niet gemeld. Ook drie Grote gele kwikstaarten werden weer gemeld.Beide Cetti’s zangers komen deze keer uit de HBO.

Deze laatste telling werden 54684 vogels geteld in 80 soorten.

Een groep van 32 Futen bevond zich in de Avelingen, maar ook 26 in gebied Liesveld.

Veel Grote zilverreigers zijn al vertrokken, polder Bles-kensgraaf telde nog 30 exemplaren.

MaarttellingMaart geeft gemiddeld de minste Blauwe reigers, 162 deze keer, de meeste (36) in Liesveld. In de HBO en polder Blokweer werden 16 Lepelaars gezien We telden 1448 Knobbelzwanen; in twee gebieden meer dan 300 zwanen, en één met ruim 200. Kleine zwanen waren allemaal vertrokken. Wel werden nog twee zwarte zwanen gezien.

Het aantal ganzen is sinds de vorige maand met zo’n 5000 toegenomen.Tweemaal zoveel Kolganzen, het gros zit in de Donkse Laagten. De Grauwe gans huist zoals veelal het geval is in en rond de boezems te Kinderdijk.Brandganzen zijn volop aanwezig, op een goede 1000 na, die in de Avelingen verblijven. Bijna allemaal rond de Donkse Laagten.

In de meeste gebieden worden wel Canadese ganzen gezien. Zo zat er in de HBO een groep van197 van deze exoten. Van de 640 Nijlganzen zaten er 213 in gebied Wijngaarden. Polder Hardinxveld kwam met 158 ook ruim over de 100 vogels. Een Indische gans, de enige dit seizoen, verbleef in de HBO.


Staartmees, foto Floor Hamerpagt

Een topaantal Bergeenden, de hoogste score tot nu toe, 30 stuks in polder Streefkerk en nog eens 20 in polder Nw.Lekkerland en 16 in polder Binnentiendwegs. Het aantal Smienten begint wat terug te lopen. In polder Streefkerk werden er 1407 geteld. De HBO met 752 vo-gels en gebied Liesveld zat ook bijna aan de 600.De meesten (158) van de 460 Krakeenden zwommen in het waterschap bij polder NZ Oud-Alblas. De Wintertaling zat met 118 vogels ongeveer op het ge-middelde voor deze maand, de meeste zaten in de HBO te Kinderdijk waar er 41 werden geteld.Wilde eenden zijn er zo’n 1900 minder dan de vorige telling, maar wel zowat op het gemiddelde voor deze maand. Slechts 12 Slobeenden. Erg magertjes dus. De Kuifeend doet het met 260 vogels niet slecht, het gemid-delde voor de laatste tien jaar ligt op 170. De grootste groep (98) zat in de Avelingen.

Er waren fors minder roofvogels zowel in aantal als in soorten. De Buizerds kelderden van 127 naar 53, de meesten (10) in polder NZ Oud-Alblas. Torenvalken wa-ren de helft minder. In slechts acht van de 17 gebieden werd hij aangetroffen En dan nog in twee gebieden tel-den we een Sperwer.Waterhoen en Meerkoet zijn deze maand altijd wat min-der, januari is voor beide soorten de topmaand. De Schol-

ekster en Kievit keren weer terug. Kieviten zijn er wat min-der dan we de laatste zes jaar gewend zijn. De overige steltlopers verblijven meest op de wat nattere gebieden; Langenbroek 18 Kemphanen, 160 Grutto’s en vier Ture-luurs, plas dras Oud-Alblas 329 Grutto’s en 20 Tureluurs. Wulpen zaten bijna allemaal (65 van de 7)4 in polder Nw.Lekkerland. De twee Witgatjes verbleven in de HBO.

Zoals doorgaans deze maand veel meeuwen, ruim 14000, meest Kok- en Stormmeeuwen. In twee gebie-den waren Zwartkopmeeuwen; in gebied Oud-Alblas 10 en in gebied Wijngaarden 4.

Polder Streefkerk leverde deze maand de meeste uilen; twee Kerkuilen, twee Steenuilen en een Bosuil. De twee Ransuilen zaten in polder Hardinxveld.Er wren drie IJsvogels, waarvan twee in eendenkooi ‘de Zouwe’ en één in polder Binnentiendwegs.

De meeste kraaiachtigen bevonden zich in telgebied Molenaarsgraaf; 510 stuks, meest Kauwen (373), maar ook 77 Zwarte kraaien en 60 Eksters. Zeven Cetti’s zangers, 5vijf in de HBO en twee in polder Kortenbroek. Een Casarca, eveneens in de HBO, en een Geelpoot-meeuw in gebied Wijngaarden.


Streeknatuurcentrum Alblasserwaard

‘Onze Waard’ is het vier keer per jaar verschijnende mededelingenblad vande Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard”

... al meer dan 50 jaar uw eigen natuurvereniging

De vereniging heeft ten doel:– Het in stand houden en verbeteren van de kwaliteit

van het landschap, de natuur en het milieu in de Alblasserwaard en het gezamenlijk beleven daarvan.

De vereniging tracht dit doel te bereiken door:1. Het bevorderen van het natuur- en milieubesef door

middel van educatieve activiteiten.2. Het beschermen van flora, fauna en landschap.3. De studie over de flora, fauna en landschap.4. Het meewerken aan het in stand houden van door

particulieren of organisaties, in de Alblasserwaard, verworven natuurgebieden.

5. Het waken tegen water-, bodem- en luchtverontreiniging.

6. Het toetsen van planologische voornemens en het eventueel hierop reageren door middel van gefundeerde bezwaarschriften.

Matenaweg 13356 LS PapendrechtTel. 0184-412618www.nvwa.eu

Openingstijden:In de zomervanaf 1 april t/m 30 septemberDinsdag t/m zaterdag van 10.00 - 17.00 uur In de winter:vanaf 1 oktober t/m 31 maartWoensdag van 12.00-16.00 uurZaterdag van 10.00-17.00 uurAndere dagen op afspraak

Bezoek ons op

Facebook

1969 2020

meer dan 50 jaar NVWA

Documents

Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard” ONZE WAARD...De eerste jaren verliep de realisatie van de EHS vlot, maar rond 2010 was door de crisis minder geld beschikbaar voor natuur