86
NAWIGACJA GNSS NAWIGACJA GNSS PROCEDURY LOTU RNAV PROCEDURY LOTU RNAV

Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

  • Upload
    lamdiep

  • View
    239

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

NAWIGACJA GNSSNAWIGACJA GNSS

PROCEDURY LOTU RNAVPROCEDURY LOTU RNAV

NAWIGACJA GNSSNAWIGACJA GNSS

Istniejące systemy satelitarne GPS NAVSTAR GLONASS BEIDOU

(COMPASS) samodzielnie nie spełniają kryterioacutew wymaganych przez

ICAO w odniesieniu do lotniczych systemoacutew czy sensoroacutew

nawigacyjnych

Aby spełnić wymogi stawiane lotniczym systemom nawigacyjnym ndash

systemy satelitarne są wspomagane Wyroacuteżnia się trzy rodzaje

wspomagania (ABAS SBAS GBAS) z ktoacuterych ABAS bazuje na

technikach obroacutebki sygnałoacutew satelitarnych lub integracji awioniki zaś

pozostałe rodzaje wspomagania bazują na naziemnych stacjach

monitorujących sprawdzających jakość i możliwość wykorzystania

sygnałoacutew satelitarnych oraz obliczających dodatkowe poprawki

zwiększające dokładność nawigacji Tak powstały system został nazwany

GNSS ndash Global Navigation Satellite System

NAWIGACJA GNSSNAWIGACJA GNSS

GNSS ndash Global Navigation Satellite System ndash jest to PODSTAWOWY

sensor nawigacji obszarowej

Pojęcie to obejmuje zatem nie tylko GPS NAVSTAR (pierwszy w pełni

funkcjonujący globalny system nawigacji satelitarnej) czy GLONASS ale i

wszystkie inne systemy o charakterze globalnym funkcjonujące częściowo lub

pozostające w planach realizacji (BEIDOU GALILEO) wraz ze wspomaganiem

(ABAS SBAS GBAS) ktoacutere jest wymagane do wykorzystania tego sensora w

nawigacji w lotnictwie cywilnym

Omawiane zagadnienia GNSS (jak poniżej) oparte zostaną na systemie GPS

NAVSTAR ze względu na jego największą dostępność i największe

wykorzystanie w lotnictwie (min odbiorniki serwis NANU)

bullPodstawowe dane systemu GPS

bullPodstawowa zasada funkcjonowania

bullŹroacutedła błędoacutew systemu nawigacyjnego

bullDokładność systemu nawigacyjnego

bullWady i zalety GPS

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

bull System opracowany przez Departament Obrony USA

bull Pierwotnie ndash do wykorzystania wyłącznie przez wojsko

bull Pierwszy satelita został wystrzelony na orbitę w 1978 roku

bull Pełną funkcjonalność operacyjną system uzyskał w 1995 roku

Konfiguracja segmentu satelitarnego

bull 24 satelity na 6 powierzchniach

orbitalnych

bull po 4 satelity na każdej orbicie

bull każdy satelita wykonuje pełną orbitę w

12 godzin

bull Wysokość orbity 20 200km

bull Inklinacja 55 - kąt nachylenia orbity w

stosunku do płaszczyzny roacutewnikowej

bull 3 satelity zapasowe

bull Obecnie (2015) jest dostępnych 31 satelitoacutew

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Oproacutecz segmentu satelitarnego (zespoacuteł satelitoacutew) system GPS składa się

roacutewnież z segmentu naziemnego

- głoacutewnej stacji kontrolnej (Schriever USA)

- Stacji monitorujących

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Każdy satelita cyklicznie i stale transmituje sygnał zawierający informację o

układzie satelitoacutew (almanach) informację identyfikacyjną dokładny czas dane

orbity satelity (efemerydy) oraz inne dodatkowe informacje dotyczące stanu

systemu

Odbiornik GPS na podstawie sygnału satelitoacutew synchronizuje swoacutej czas z

czasem systemu GPS oraz oblicza pozycję (2D lub 3D ndash wspoacutełrzędne

geograficzne ewentualnie wysokość) odbiornika bazując na pomiarach

pseudoodległości (odl pomierzona jednostronnie) odbiornika od

poszczegoacutelnych satelitoacutew ktoacuterych sygnał został odebrany

Odległość odbiornika od poszczegoacutelnych satelitoacutew jest obliczana na podstawie

pomiaru czasu przebiegu sygnału od satelity do odbiornika

Odbywa się to przez poroacutewnanie czasu zakodowanego w każdym sygnale z

czasem odbioru tego sygnału rejestrowanym przez odbiornik

(D = c x ∆∆ t)

Aby uzyskać użyteczną dokładność pozycji (przy pomiarze roacuteżnicy czasu)

dokładność zegaroacutew (pomiaru czasu) musi być bardzo duża Sygnał

rozprzestrzenia się z prędkością światła prędkość rozchodzenia się fali

elektromagnetycznej w proacuteżni c = 299 792 458 ms

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Stacje monitorujące śledzą satelity i zbierają w sposoacuteb

ciągły dane dot ich orbit i czasu atomowych zegaroacutew

Z tych danych oblicza się poprawki i korekty do danych orbit

poszczegoacutelnych satelitoacutew oraz korekty zegaroacutew

Te poprawki i korekty są transmitowane z kilku stacji

monitorujących do satelitoacutew i następuje uaktualnienie

danych emitowanych przez satelity

Jednakhelliphellip

1 Rozmieszczenie stacji naziemnych NIE ZAPEWNIA

CIĄGŁEGO śledzenia KAŻDEGO satelity

2 Korekty i poprawki są transmitowane do satelitoacutew raz

lub dwukrotnie na dobę a nie w sposoacuteb ciągły

Należy te cechy systemu mieć na uwadze gdyż wpływa to

na wiarygodność określanej pozycji i zapewnianą

dokładność nawigacji

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Zegary atomowe instalowane na satelitach

mają dokładność 1 na 1012

(ewentualny błąd zegara rzędu 001 sek daje

błąd odległości 3000km)

Uzyskanie pozycji w dwoacutech wymiarach

(szerokość i długość geograficzna) wymaga

śledzenia przez odbiornik co najmniej 3

satelitoacutew

Uzyskanie pozycji roacutewnież w zakresie 3

wymiaru (wysokość) wymaga śledzenia

dodatkowego satelity (min 4)

Segment użytkownika jest całkowicie bierny ndash

nie wymienia żadnych danych z satelitami i

nie łączy się z segmentem naziemnym

systemu GPS

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 2: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

NAWIGACJA GNSSNAWIGACJA GNSS

Istniejące systemy satelitarne GPS NAVSTAR GLONASS BEIDOU

(COMPASS) samodzielnie nie spełniają kryterioacutew wymaganych przez

ICAO w odniesieniu do lotniczych systemoacutew czy sensoroacutew

nawigacyjnych

Aby spełnić wymogi stawiane lotniczym systemom nawigacyjnym ndash

systemy satelitarne są wspomagane Wyroacuteżnia się trzy rodzaje

wspomagania (ABAS SBAS GBAS) z ktoacuterych ABAS bazuje na

technikach obroacutebki sygnałoacutew satelitarnych lub integracji awioniki zaś

pozostałe rodzaje wspomagania bazują na naziemnych stacjach

monitorujących sprawdzających jakość i możliwość wykorzystania

sygnałoacutew satelitarnych oraz obliczających dodatkowe poprawki

zwiększające dokładność nawigacji Tak powstały system został nazwany

GNSS ndash Global Navigation Satellite System

NAWIGACJA GNSSNAWIGACJA GNSS

GNSS ndash Global Navigation Satellite System ndash jest to PODSTAWOWY

sensor nawigacji obszarowej

Pojęcie to obejmuje zatem nie tylko GPS NAVSTAR (pierwszy w pełni

funkcjonujący globalny system nawigacji satelitarnej) czy GLONASS ale i

wszystkie inne systemy o charakterze globalnym funkcjonujące częściowo lub

pozostające w planach realizacji (BEIDOU GALILEO) wraz ze wspomaganiem

(ABAS SBAS GBAS) ktoacutere jest wymagane do wykorzystania tego sensora w

nawigacji w lotnictwie cywilnym

Omawiane zagadnienia GNSS (jak poniżej) oparte zostaną na systemie GPS

NAVSTAR ze względu na jego największą dostępność i największe

wykorzystanie w lotnictwie (min odbiorniki serwis NANU)

bullPodstawowe dane systemu GPS

bullPodstawowa zasada funkcjonowania

bullŹroacutedła błędoacutew systemu nawigacyjnego

bullDokładność systemu nawigacyjnego

bullWady i zalety GPS

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

bull System opracowany przez Departament Obrony USA

bull Pierwotnie ndash do wykorzystania wyłącznie przez wojsko

bull Pierwszy satelita został wystrzelony na orbitę w 1978 roku

bull Pełną funkcjonalność operacyjną system uzyskał w 1995 roku

Konfiguracja segmentu satelitarnego

bull 24 satelity na 6 powierzchniach

orbitalnych

bull po 4 satelity na każdej orbicie

bull każdy satelita wykonuje pełną orbitę w

12 godzin

bull Wysokość orbity 20 200km

bull Inklinacja 55 - kąt nachylenia orbity w

stosunku do płaszczyzny roacutewnikowej

bull 3 satelity zapasowe

bull Obecnie (2015) jest dostępnych 31 satelitoacutew

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Oproacutecz segmentu satelitarnego (zespoacuteł satelitoacutew) system GPS składa się

roacutewnież z segmentu naziemnego

- głoacutewnej stacji kontrolnej (Schriever USA)

- Stacji monitorujących

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Każdy satelita cyklicznie i stale transmituje sygnał zawierający informację o

układzie satelitoacutew (almanach) informację identyfikacyjną dokładny czas dane

orbity satelity (efemerydy) oraz inne dodatkowe informacje dotyczące stanu

systemu

Odbiornik GPS na podstawie sygnału satelitoacutew synchronizuje swoacutej czas z

czasem systemu GPS oraz oblicza pozycję (2D lub 3D ndash wspoacutełrzędne

geograficzne ewentualnie wysokość) odbiornika bazując na pomiarach

pseudoodległości (odl pomierzona jednostronnie) odbiornika od

poszczegoacutelnych satelitoacutew ktoacuterych sygnał został odebrany

Odległość odbiornika od poszczegoacutelnych satelitoacutew jest obliczana na podstawie

pomiaru czasu przebiegu sygnału od satelity do odbiornika

Odbywa się to przez poroacutewnanie czasu zakodowanego w każdym sygnale z

czasem odbioru tego sygnału rejestrowanym przez odbiornik

(D = c x ∆∆ t)

Aby uzyskać użyteczną dokładność pozycji (przy pomiarze roacuteżnicy czasu)

dokładność zegaroacutew (pomiaru czasu) musi być bardzo duża Sygnał

rozprzestrzenia się z prędkością światła prędkość rozchodzenia się fali

elektromagnetycznej w proacuteżni c = 299 792 458 ms

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Stacje monitorujące śledzą satelity i zbierają w sposoacuteb

ciągły dane dot ich orbit i czasu atomowych zegaroacutew

Z tych danych oblicza się poprawki i korekty do danych orbit

poszczegoacutelnych satelitoacutew oraz korekty zegaroacutew

Te poprawki i korekty są transmitowane z kilku stacji

monitorujących do satelitoacutew i następuje uaktualnienie

danych emitowanych przez satelity

Jednakhelliphellip

1 Rozmieszczenie stacji naziemnych NIE ZAPEWNIA

CIĄGŁEGO śledzenia KAŻDEGO satelity

2 Korekty i poprawki są transmitowane do satelitoacutew raz

lub dwukrotnie na dobę a nie w sposoacuteb ciągły

Należy te cechy systemu mieć na uwadze gdyż wpływa to

na wiarygodność określanej pozycji i zapewnianą

dokładność nawigacji

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Zegary atomowe instalowane na satelitach

mają dokładność 1 na 1012

(ewentualny błąd zegara rzędu 001 sek daje

błąd odległości 3000km)

Uzyskanie pozycji w dwoacutech wymiarach

(szerokość i długość geograficzna) wymaga

śledzenia przez odbiornik co najmniej 3

satelitoacutew

Uzyskanie pozycji roacutewnież w zakresie 3

wymiaru (wysokość) wymaga śledzenia

dodatkowego satelity (min 4)

Segment użytkownika jest całkowicie bierny ndash

nie wymienia żadnych danych z satelitami i

nie łączy się z segmentem naziemnym

systemu GPS

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 3: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

NAWIGACJA GNSSNAWIGACJA GNSS

GNSS ndash Global Navigation Satellite System ndash jest to PODSTAWOWY

sensor nawigacji obszarowej

Pojęcie to obejmuje zatem nie tylko GPS NAVSTAR (pierwszy w pełni

funkcjonujący globalny system nawigacji satelitarnej) czy GLONASS ale i

wszystkie inne systemy o charakterze globalnym funkcjonujące częściowo lub

pozostające w planach realizacji (BEIDOU GALILEO) wraz ze wspomaganiem

(ABAS SBAS GBAS) ktoacutere jest wymagane do wykorzystania tego sensora w

nawigacji w lotnictwie cywilnym

Omawiane zagadnienia GNSS (jak poniżej) oparte zostaną na systemie GPS

NAVSTAR ze względu na jego największą dostępność i największe

wykorzystanie w lotnictwie (min odbiorniki serwis NANU)

bullPodstawowe dane systemu GPS

bullPodstawowa zasada funkcjonowania

bullŹroacutedła błędoacutew systemu nawigacyjnego

bullDokładność systemu nawigacyjnego

bullWady i zalety GPS

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

bull System opracowany przez Departament Obrony USA

bull Pierwotnie ndash do wykorzystania wyłącznie przez wojsko

bull Pierwszy satelita został wystrzelony na orbitę w 1978 roku

bull Pełną funkcjonalność operacyjną system uzyskał w 1995 roku

Konfiguracja segmentu satelitarnego

bull 24 satelity na 6 powierzchniach

orbitalnych

bull po 4 satelity na każdej orbicie

bull każdy satelita wykonuje pełną orbitę w

12 godzin

bull Wysokość orbity 20 200km

bull Inklinacja 55 - kąt nachylenia orbity w

stosunku do płaszczyzny roacutewnikowej

bull 3 satelity zapasowe

bull Obecnie (2015) jest dostępnych 31 satelitoacutew

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Oproacutecz segmentu satelitarnego (zespoacuteł satelitoacutew) system GPS składa się

roacutewnież z segmentu naziemnego

- głoacutewnej stacji kontrolnej (Schriever USA)

- Stacji monitorujących

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Każdy satelita cyklicznie i stale transmituje sygnał zawierający informację o

układzie satelitoacutew (almanach) informację identyfikacyjną dokładny czas dane

orbity satelity (efemerydy) oraz inne dodatkowe informacje dotyczące stanu

systemu

Odbiornik GPS na podstawie sygnału satelitoacutew synchronizuje swoacutej czas z

czasem systemu GPS oraz oblicza pozycję (2D lub 3D ndash wspoacutełrzędne

geograficzne ewentualnie wysokość) odbiornika bazując na pomiarach

pseudoodległości (odl pomierzona jednostronnie) odbiornika od

poszczegoacutelnych satelitoacutew ktoacuterych sygnał został odebrany

Odległość odbiornika od poszczegoacutelnych satelitoacutew jest obliczana na podstawie

pomiaru czasu przebiegu sygnału od satelity do odbiornika

Odbywa się to przez poroacutewnanie czasu zakodowanego w każdym sygnale z

czasem odbioru tego sygnału rejestrowanym przez odbiornik

(D = c x ∆∆ t)

Aby uzyskać użyteczną dokładność pozycji (przy pomiarze roacuteżnicy czasu)

dokładność zegaroacutew (pomiaru czasu) musi być bardzo duża Sygnał

rozprzestrzenia się z prędkością światła prędkość rozchodzenia się fali

elektromagnetycznej w proacuteżni c = 299 792 458 ms

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Stacje monitorujące śledzą satelity i zbierają w sposoacuteb

ciągły dane dot ich orbit i czasu atomowych zegaroacutew

Z tych danych oblicza się poprawki i korekty do danych orbit

poszczegoacutelnych satelitoacutew oraz korekty zegaroacutew

Te poprawki i korekty są transmitowane z kilku stacji

monitorujących do satelitoacutew i następuje uaktualnienie

danych emitowanych przez satelity

Jednakhelliphellip

1 Rozmieszczenie stacji naziemnych NIE ZAPEWNIA

CIĄGŁEGO śledzenia KAŻDEGO satelity

2 Korekty i poprawki są transmitowane do satelitoacutew raz

lub dwukrotnie na dobę a nie w sposoacuteb ciągły

Należy te cechy systemu mieć na uwadze gdyż wpływa to

na wiarygodność określanej pozycji i zapewnianą

dokładność nawigacji

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Zegary atomowe instalowane na satelitach

mają dokładność 1 na 1012

(ewentualny błąd zegara rzędu 001 sek daje

błąd odległości 3000km)

Uzyskanie pozycji w dwoacutech wymiarach

(szerokość i długość geograficzna) wymaga

śledzenia przez odbiornik co najmniej 3

satelitoacutew

Uzyskanie pozycji roacutewnież w zakresie 3

wymiaru (wysokość) wymaga śledzenia

dodatkowego satelity (min 4)

Segment użytkownika jest całkowicie bierny ndash

nie wymienia żadnych danych z satelitami i

nie łączy się z segmentem naziemnym

systemu GPS

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 4: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

bull System opracowany przez Departament Obrony USA

bull Pierwotnie ndash do wykorzystania wyłącznie przez wojsko

bull Pierwszy satelita został wystrzelony na orbitę w 1978 roku

bull Pełną funkcjonalność operacyjną system uzyskał w 1995 roku

Konfiguracja segmentu satelitarnego

bull 24 satelity na 6 powierzchniach

orbitalnych

bull po 4 satelity na każdej orbicie

bull każdy satelita wykonuje pełną orbitę w

12 godzin

bull Wysokość orbity 20 200km

bull Inklinacja 55 - kąt nachylenia orbity w

stosunku do płaszczyzny roacutewnikowej

bull 3 satelity zapasowe

bull Obecnie (2015) jest dostępnych 31 satelitoacutew

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Oproacutecz segmentu satelitarnego (zespoacuteł satelitoacutew) system GPS składa się

roacutewnież z segmentu naziemnego

- głoacutewnej stacji kontrolnej (Schriever USA)

- Stacji monitorujących

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Każdy satelita cyklicznie i stale transmituje sygnał zawierający informację o

układzie satelitoacutew (almanach) informację identyfikacyjną dokładny czas dane

orbity satelity (efemerydy) oraz inne dodatkowe informacje dotyczące stanu

systemu

Odbiornik GPS na podstawie sygnału satelitoacutew synchronizuje swoacutej czas z

czasem systemu GPS oraz oblicza pozycję (2D lub 3D ndash wspoacutełrzędne

geograficzne ewentualnie wysokość) odbiornika bazując na pomiarach

pseudoodległości (odl pomierzona jednostronnie) odbiornika od

poszczegoacutelnych satelitoacutew ktoacuterych sygnał został odebrany

Odległość odbiornika od poszczegoacutelnych satelitoacutew jest obliczana na podstawie

pomiaru czasu przebiegu sygnału od satelity do odbiornika

Odbywa się to przez poroacutewnanie czasu zakodowanego w każdym sygnale z

czasem odbioru tego sygnału rejestrowanym przez odbiornik

(D = c x ∆∆ t)

Aby uzyskać użyteczną dokładność pozycji (przy pomiarze roacuteżnicy czasu)

dokładność zegaroacutew (pomiaru czasu) musi być bardzo duża Sygnał

rozprzestrzenia się z prędkością światła prędkość rozchodzenia się fali

elektromagnetycznej w proacuteżni c = 299 792 458 ms

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Stacje monitorujące śledzą satelity i zbierają w sposoacuteb

ciągły dane dot ich orbit i czasu atomowych zegaroacutew

Z tych danych oblicza się poprawki i korekty do danych orbit

poszczegoacutelnych satelitoacutew oraz korekty zegaroacutew

Te poprawki i korekty są transmitowane z kilku stacji

monitorujących do satelitoacutew i następuje uaktualnienie

danych emitowanych przez satelity

Jednakhelliphellip

1 Rozmieszczenie stacji naziemnych NIE ZAPEWNIA

CIĄGŁEGO śledzenia KAŻDEGO satelity

2 Korekty i poprawki są transmitowane do satelitoacutew raz

lub dwukrotnie na dobę a nie w sposoacuteb ciągły

Należy te cechy systemu mieć na uwadze gdyż wpływa to

na wiarygodność określanej pozycji i zapewnianą

dokładność nawigacji

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Zegary atomowe instalowane na satelitach

mają dokładność 1 na 1012

(ewentualny błąd zegara rzędu 001 sek daje

błąd odległości 3000km)

Uzyskanie pozycji w dwoacutech wymiarach

(szerokość i długość geograficzna) wymaga

śledzenia przez odbiornik co najmniej 3

satelitoacutew

Uzyskanie pozycji roacutewnież w zakresie 3

wymiaru (wysokość) wymaga śledzenia

dodatkowego satelity (min 4)

Segment użytkownika jest całkowicie bierny ndash

nie wymienia żadnych danych z satelitami i

nie łączy się z segmentem naziemnym

systemu GPS

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 5: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Oproacutecz segmentu satelitarnego (zespoacuteł satelitoacutew) system GPS składa się

roacutewnież z segmentu naziemnego

- głoacutewnej stacji kontrolnej (Schriever USA)

- Stacji monitorujących

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Każdy satelita cyklicznie i stale transmituje sygnał zawierający informację o

układzie satelitoacutew (almanach) informację identyfikacyjną dokładny czas dane

orbity satelity (efemerydy) oraz inne dodatkowe informacje dotyczące stanu

systemu

Odbiornik GPS na podstawie sygnału satelitoacutew synchronizuje swoacutej czas z

czasem systemu GPS oraz oblicza pozycję (2D lub 3D ndash wspoacutełrzędne

geograficzne ewentualnie wysokość) odbiornika bazując na pomiarach

pseudoodległości (odl pomierzona jednostronnie) odbiornika od

poszczegoacutelnych satelitoacutew ktoacuterych sygnał został odebrany

Odległość odbiornika od poszczegoacutelnych satelitoacutew jest obliczana na podstawie

pomiaru czasu przebiegu sygnału od satelity do odbiornika

Odbywa się to przez poroacutewnanie czasu zakodowanego w każdym sygnale z

czasem odbioru tego sygnału rejestrowanym przez odbiornik

(D = c x ∆∆ t)

Aby uzyskać użyteczną dokładność pozycji (przy pomiarze roacuteżnicy czasu)

dokładność zegaroacutew (pomiaru czasu) musi być bardzo duża Sygnał

rozprzestrzenia się z prędkością światła prędkość rozchodzenia się fali

elektromagnetycznej w proacuteżni c = 299 792 458 ms

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Stacje monitorujące śledzą satelity i zbierają w sposoacuteb

ciągły dane dot ich orbit i czasu atomowych zegaroacutew

Z tych danych oblicza się poprawki i korekty do danych orbit

poszczegoacutelnych satelitoacutew oraz korekty zegaroacutew

Te poprawki i korekty są transmitowane z kilku stacji

monitorujących do satelitoacutew i następuje uaktualnienie

danych emitowanych przez satelity

Jednakhelliphellip

1 Rozmieszczenie stacji naziemnych NIE ZAPEWNIA

CIĄGŁEGO śledzenia KAŻDEGO satelity

2 Korekty i poprawki są transmitowane do satelitoacutew raz

lub dwukrotnie na dobę a nie w sposoacuteb ciągły

Należy te cechy systemu mieć na uwadze gdyż wpływa to

na wiarygodność określanej pozycji i zapewnianą

dokładność nawigacji

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Zegary atomowe instalowane na satelitach

mają dokładność 1 na 1012

(ewentualny błąd zegara rzędu 001 sek daje

błąd odległości 3000km)

Uzyskanie pozycji w dwoacutech wymiarach

(szerokość i długość geograficzna) wymaga

śledzenia przez odbiornik co najmniej 3

satelitoacutew

Uzyskanie pozycji roacutewnież w zakresie 3

wymiaru (wysokość) wymaga śledzenia

dodatkowego satelity (min 4)

Segment użytkownika jest całkowicie bierny ndash

nie wymienia żadnych danych z satelitami i

nie łączy się z segmentem naziemnym

systemu GPS

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 6: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Każdy satelita cyklicznie i stale transmituje sygnał zawierający informację o

układzie satelitoacutew (almanach) informację identyfikacyjną dokładny czas dane

orbity satelity (efemerydy) oraz inne dodatkowe informacje dotyczące stanu

systemu

Odbiornik GPS na podstawie sygnału satelitoacutew synchronizuje swoacutej czas z

czasem systemu GPS oraz oblicza pozycję (2D lub 3D ndash wspoacutełrzędne

geograficzne ewentualnie wysokość) odbiornika bazując na pomiarach

pseudoodległości (odl pomierzona jednostronnie) odbiornika od

poszczegoacutelnych satelitoacutew ktoacuterych sygnał został odebrany

Odległość odbiornika od poszczegoacutelnych satelitoacutew jest obliczana na podstawie

pomiaru czasu przebiegu sygnału od satelity do odbiornika

Odbywa się to przez poroacutewnanie czasu zakodowanego w każdym sygnale z

czasem odbioru tego sygnału rejestrowanym przez odbiornik

(D = c x ∆∆ t)

Aby uzyskać użyteczną dokładność pozycji (przy pomiarze roacuteżnicy czasu)

dokładność zegaroacutew (pomiaru czasu) musi być bardzo duża Sygnał

rozprzestrzenia się z prędkością światła prędkość rozchodzenia się fali

elektromagnetycznej w proacuteżni c = 299 792 458 ms

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Stacje monitorujące śledzą satelity i zbierają w sposoacuteb

ciągły dane dot ich orbit i czasu atomowych zegaroacutew

Z tych danych oblicza się poprawki i korekty do danych orbit

poszczegoacutelnych satelitoacutew oraz korekty zegaroacutew

Te poprawki i korekty są transmitowane z kilku stacji

monitorujących do satelitoacutew i następuje uaktualnienie

danych emitowanych przez satelity

Jednakhelliphellip

1 Rozmieszczenie stacji naziemnych NIE ZAPEWNIA

CIĄGŁEGO śledzenia KAŻDEGO satelity

2 Korekty i poprawki są transmitowane do satelitoacutew raz

lub dwukrotnie na dobę a nie w sposoacuteb ciągły

Należy te cechy systemu mieć na uwadze gdyż wpływa to

na wiarygodność określanej pozycji i zapewnianą

dokładność nawigacji

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Zegary atomowe instalowane na satelitach

mają dokładność 1 na 1012

(ewentualny błąd zegara rzędu 001 sek daje

błąd odległości 3000km)

Uzyskanie pozycji w dwoacutech wymiarach

(szerokość i długość geograficzna) wymaga

śledzenia przez odbiornik co najmniej 3

satelitoacutew

Uzyskanie pozycji roacutewnież w zakresie 3

wymiaru (wysokość) wymaga śledzenia

dodatkowego satelity (min 4)

Segment użytkownika jest całkowicie bierny ndash

nie wymienia żadnych danych z satelitami i

nie łączy się z segmentem naziemnym

systemu GPS

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 7: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Stacje monitorujące śledzą satelity i zbierają w sposoacuteb

ciągły dane dot ich orbit i czasu atomowych zegaroacutew

Z tych danych oblicza się poprawki i korekty do danych orbit

poszczegoacutelnych satelitoacutew oraz korekty zegaroacutew

Te poprawki i korekty są transmitowane z kilku stacji

monitorujących do satelitoacutew i następuje uaktualnienie

danych emitowanych przez satelity

Jednakhelliphellip

1 Rozmieszczenie stacji naziemnych NIE ZAPEWNIA

CIĄGŁEGO śledzenia KAŻDEGO satelity

2 Korekty i poprawki są transmitowane do satelitoacutew raz

lub dwukrotnie na dobę a nie w sposoacuteb ciągły

Należy te cechy systemu mieć na uwadze gdyż wpływa to

na wiarygodność określanej pozycji i zapewnianą

dokładność nawigacji

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Zegary atomowe instalowane na satelitach

mają dokładność 1 na 1012

(ewentualny błąd zegara rzędu 001 sek daje

błąd odległości 3000km)

Uzyskanie pozycji w dwoacutech wymiarach

(szerokość i długość geograficzna) wymaga

śledzenia przez odbiornik co najmniej 3

satelitoacutew

Uzyskanie pozycji roacutewnież w zakresie 3

wymiaru (wysokość) wymaga śledzenia

dodatkowego satelity (min 4)

Segment użytkownika jest całkowicie bierny ndash

nie wymienia żadnych danych z satelitami i

nie łączy się z segmentem naziemnym

systemu GPS

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 8: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Stacje monitorujące śledzą satelity i zbierają w sposoacuteb

ciągły dane dot ich orbit i czasu atomowych zegaroacutew

Z tych danych oblicza się poprawki i korekty do danych orbit

poszczegoacutelnych satelitoacutew oraz korekty zegaroacutew

Te poprawki i korekty są transmitowane z kilku stacji

monitorujących do satelitoacutew i następuje uaktualnienie

danych emitowanych przez satelity

Jednakhelliphellip

1 Rozmieszczenie stacji naziemnych NIE ZAPEWNIA

CIĄGŁEGO śledzenia KAŻDEGO satelity

2 Korekty i poprawki są transmitowane do satelitoacutew raz

lub dwukrotnie na dobę a nie w sposoacuteb ciągły

Należy te cechy systemu mieć na uwadze gdyż wpływa to

na wiarygodność określanej pozycji i zapewnianą

dokładność nawigacji

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Zegary atomowe instalowane na satelitach

mają dokładność 1 na 1012

(ewentualny błąd zegara rzędu 001 sek daje

błąd odległości 3000km)

Uzyskanie pozycji w dwoacutech wymiarach

(szerokość i długość geograficzna) wymaga

śledzenia przez odbiornik co najmniej 3

satelitoacutew

Uzyskanie pozycji roacutewnież w zakresie 3

wymiaru (wysokość) wymaga śledzenia

dodatkowego satelity (min 4)

Segment użytkownika jest całkowicie bierny ndash

nie wymienia żadnych danych z satelitami i

nie łączy się z segmentem naziemnym

systemu GPS

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 9: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPSPODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

Stacje monitorujące śledzą satelity i zbierają w sposoacuteb

ciągły dane dot ich orbit i czasu atomowych zegaroacutew

Z tych danych oblicza się poprawki i korekty do danych orbit

poszczegoacutelnych satelitoacutew oraz korekty zegaroacutew

Te poprawki i korekty są transmitowane z kilku stacji

monitorujących do satelitoacutew i następuje uaktualnienie

danych emitowanych przez satelity

Jednakhelliphellip

1 Rozmieszczenie stacji naziemnych NIE ZAPEWNIA

CIĄGŁEGO śledzenia KAŻDEGO satelity

2 Korekty i poprawki są transmitowane do satelitoacutew raz

lub dwukrotnie na dobę a nie w sposoacuteb ciągły

Należy te cechy systemu mieć na uwadze gdyż wpływa to

na wiarygodność określanej pozycji i zapewnianą

dokładność nawigacji

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Zegary atomowe instalowane na satelitach

mają dokładność 1 na 1012

(ewentualny błąd zegara rzędu 001 sek daje

błąd odległości 3000km)

Uzyskanie pozycji w dwoacutech wymiarach

(szerokość i długość geograficzna) wymaga

śledzenia przez odbiornik co najmniej 3

satelitoacutew

Uzyskanie pozycji roacutewnież w zakresie 3

wymiaru (wysokość) wymaga śledzenia

dodatkowego satelity (min 4)

Segment użytkownika jest całkowicie bierny ndash

nie wymienia żadnych danych z satelitami i

nie łączy się z segmentem naziemnym

systemu GPS

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 10: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIAPODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

Zegary atomowe instalowane na satelitach

mają dokładność 1 na 1012

(ewentualny błąd zegara rzędu 001 sek daje

błąd odległości 3000km)

Uzyskanie pozycji w dwoacutech wymiarach

(szerokość i długość geograficzna) wymaga

śledzenia przez odbiornik co najmniej 3

satelitoacutew

Uzyskanie pozycji roacutewnież w zakresie 3

wymiaru (wysokość) wymaga śledzenia

dodatkowego satelity (min 4)

Segment użytkownika jest całkowicie bierny ndash

nie wymienia żadnych danych z satelitami i

nie łączy się z segmentem naziemnym

systemu GPS

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 11: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD PRZEJŚCIA SYGNAŁU PRZEZ

ATMOSFERĘ (jonosferyczny i

troposferyczny)

Sygnał satelity (20200km od powierzchni

ziemi) potrzebuje teoretycznie 007

sekundy aby dotrzeć do odbiornika

Sygnał przechodząc przez atmosferę

ziemską zwalnia Zjawisko to jest dobrze

znane i większość odbiornikoacutew oblicza

typową poprawkę dla standardowych

warunkoacutew atmosfery

Nie są natomiast w stanie korygować

nieprzewidywalnych i niestandardowych

warunkoacutew (np wynikających z silnych

wiatroacutew słonecznych)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 12: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

BŁĄD GEOMETRII SATELITOacuteW

Pole szare ndash reprezentuje możliwą

lokalizację odbiornika z uwzględnieniem

błędoacutew odległości dla jednego satelity

Pole niebieskie ndash reprezentuje pozycję

odbiornika przy uwzględnieniu linii

pozycyjnych z dwoacutech satelitoacutew

Przy roacuteżnych kątach przecięcia linii

pozycyjnych obserwujemy roacuteżną wielkość

obszaru możliwych pozycji odbiornika

Jakość geometrii systemu określana jest

wspoacutełczynnikiami DOP (Dilution of

Precision)

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 13: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

WSPOacuteŁCZYNNIKI DOP DOSTĘPNE W SYSTEMIE

bull GDOP (Geometric Dilution Of Precision) kompleksowa dokładność systemu (koordynaty 3D i czas)

bull PDOP (Positional Dilution Of Precision) dokładność pozycji (koordynaty 3D)

bull HDOP (Horizontal Dilution Of Precision) dokładność pozioma (koordynaty 2D)

bull VDOP (Vertical Dilution Of Precision) dokładność pionowa (wysokość)

bull TDOP (Time Dilution Of Precision) dokładność czasu (czas)

Wartości DOP wahają się w granicach od 1 do 50 przy czym 1 oznacza

wartość idealną najlepszą zaś 50 najbardziej niekorzystną

Przy nawigacji NPA RNAV GNSS wartość GDOP (opisująca geometrię

systemu) nie powinna być większa niż 5

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 14: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPSŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW SYSTEMU GPS

INNE ŹROacuteDŁA BŁĘDOacuteW

bull Niedokładności lotu po nominalnej orbicie (lot po orbicie jest kontrolowany i

korygowany ndash dlatego wynikowy błąd pozycji nie powinien być większy niż

2m)

bull Interferencja sygnału (odbioacuter sygnału odbitego od obiektugoacuterybudynku) itp

bull Błąd zegara

bull Błąd obliczeń pozycji ndash wynika ze stosowanych zaokrągleń w obliczeniach ndash nie przekracza 1m

bull Błędy wynikające z teorii względności (ruchu satelity i odbiornika czasu oraz mniejszego pola grawitacyjnego działającego na satelity)

Wynikowy błąd całkowity nie powinien przekraczać 15m

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 15: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Sygnał GPS zawiera trzy ciągi danych

bull Kod CA

bull Kod P

bull Ciąg danych nawigacyjnych i systemu (NAVsystem data)

Kod CA zapewnia standardową usługę pozycjonowania i jest dostępny dla wszystkich użytkownikoacutew

Kod P zapewnia precyzyjną usługę pozycjonowania ndash jego użycie jest limitowane dla sił zbrojnych USA oraz innych autoryzowanych użytkownikoacutew Niedostępny dla lotnictwa cywilnego

NAVsystem data ndash kod zawierający dane orbit poprawki orbit zegara inne dane nawigacyjne oraz informacje o statusie satelitoacutew Odbioacuter pełnego zestawu danych (sygnał 50Hz) wymaga 125 minuty Jest to wymagany czas konfiguracji odbiornika GPS przy bdquopierwszymrdquo użyciu

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 16: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

Selective Availability (SA)

Do maja 2000 stosowany był przez USA dodatkowy kod zakłoacutecający tzw Selective Availability (SA) Jego zadaniem była redukcja dokładności pozycjonowania GPS w celu eliminacji wykorzystania sygnału GPS do potencjalnie wrogich zastosowań Wprowadzany pseudolosowo dodatkowy błąd zegara i informacji nawigacyjnej powodował zmniejszenie dokładności pozycji do 100m Częściowo ndash efekt stosowania SA można niwelować poprzez stosowanie DGPS

Od maja 2000 (wyłączenia SA) nominalna dokładność pozycji wynosi 10-15m

Rząd USA gwarantuje dokładność dla SIS (signal in space - bez uwzględniania błędoacutew odbiornika) w normalnych warunkach (brak awarii) 17m poziomo 37m pionowo

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 17: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Oproacutecz niezależnych interferencji czy błędoacutew sygnału GPS istnieją proste i

łatwo dostępne metody jego celowego zakłoacutecenia czy zmiany

Najprostszą z nich jest ndash zakłoacutecanie (jamming) Sygnał GPS jest na tyle słaby

że niewielkiej mocy urządzenie zakłoacutecające (wielkości pudełka zapałek) może

spowodować zakłoacutecenia uniemożliwiające odbioacuter sygnałoacutew GPS w promieniu

kilku do kilkudziesięciu kilometroacutew od urządzenia zakłoacutecającego

Warto dodać że zakłoacutecanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w

stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić roacutewnież w okolicy pracy

innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne radaroacutew stacji

nadawczych itp

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 18: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

DOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPSDOKŁADNOŚĆ SYSTEMU GPS

ZAGROŻENIA GPS ndash ZAKŁOacuteCANIEZMIANA SYGNAŁU SATELITOacuteW

Inne techniki celowej zmianyzakłoacutecania

sygnału GPS to

bulltzw spoofing ndash nadawanie zafałszowanego

sygnału GPS

bulltzw meaconing ndash opoacuteźnienie i retransmisja

sygnałoacutew GPS

Zdarzają się też błędy ludzkie i awarie sprzętu w znaczny sposoacuteb wpływające

na dokładność pozycjonowania GPS Przykłady

128072001 Satelita PRN22 miał awarię zegara powodującą błąd pozycji

kilkaset kilometroacutew Mimo że satelita był w zasięgu stacji monitorujących i

kontrolnych jego sygnał został wyłączony z użytku po ponad godzinie (148)

201012004 Satelita PRN23 miał roacutewnież awarię zegara Transmitował

błędny sygnał przez ponad 2 godziny

3Od 2805 do 0206 2002 wprowadzono błędną poprawkę jonosferyczną ndash

skutek ndash degradacja dokładności pozycji o ok 16m

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 19: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

WNIOSKI

1 Pomimo - wydawałoby się - dużej dokładności systemu GPS jego sygnał

nie spełnia warunkoacutew wymaganych w nawigacji lotniczej w zakresie

integralności (zdolność do przekazania w odpowiednim czasie ostrzeżenia

że używanie systemu nie jest odpowiednio dokładne)

2 Zaroacutewno dostępność jak i dokładność jako cechy systemu nawigacyjnego

mogą zostać ograniczone w wyniku ograniczonej liczby dostępnych

satelitoacutew i chwilowej ich geometrii

3 Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niezamierzonej (wpływ wiatroacutew

słonecznych) oraz zamierzonej degradacji osiągoacutew systemu poprzez

celowe zakłoacutecenie zniekształcenie opoacuteźnienie sygnału satelitoacutew

4 GPS jest wojskowym systemem kontrolowanym przez rząd USA System

jest co prawda wykorzystywany w skali światowej do celoacutew cywilnych ale

pamiętać należy o tym że priorytet zawsze mieć będą cele wojskowe

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 20: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

WADY i ZALETY GPSWADY i ZALETY GPS

ZALETY GPS

1 System o globalnym zasięgu zapewniający pożądaną dokładność

nawigacji

2 Pozwala na pozycjonowanie w 2 i 3 wymiarach ndash roacutewnież w zakresie

prowadzenia pionowego

3 Zapewnia nawigację w każdych warunkach atmosferycznych (niewrażliwy

na zjawiska atmosferyczne w troposferze) na dowolnej trajektorii i w każdej

fazie lotu statku powietrznego

4 Nie wymaga stosowania zroacuteżnicowanej awioniki (wyposażenia) i eliminuje

konieczność kosztownych inwestycji w sieć naziemnych pomocy

radionawigacyjnych

To są tylko wybrane bezpośrednie zalety systemuhellip

Można by w tym miejscu wymieniać szereg zalet pośrednich jak np

zwiększenie pojemności przestrzeni możliwość budowy zoptymalizowanej sieci

droacuteg lotniczych możliwość redukcji minimoacutew separacji poprawa świadomości

sytuacji w kokpicie i wiele innych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 21: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

GPS (lub GLONASS) jest systemem nawigacyjnym spełniającym w lotnictwie

cywilnym wymogi systemu pomocniczego (supplementary)

Aby można było uznać go za system podstawowy (jakim jest GNSS) ndash

konieczne było poprawienie osiągoacutew systemoacutew źroacutedłowych (GPSGLONASS) ndash

szczegoacutelnie w zakresie ich integralności dostępności i ciągłości Osiąga się to

poprzez wspomaganie GPS dodatkową funkcjonalnością ilub dodatkowymi

systemami

Stosowane są obecnie trzy rodzaje wspomagania GPS

ABAS ndash Aircraft Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty

na dodatkowej funkcjonalności wyposażenia pokładowego

SBAS - Space Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały satelitarne

GBAS ndash Ground Based Augmentation System ndash system wspomagania oparty o

dodatkowe sygnały (VHF) ze stacji naziemnych

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 22: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCESYSTEMY WSPOMAGAJĄCE

ROacuteŻNICOWY GPS (DIFFERENTIAL GPS)

Polega na umieszczeniu dodatkowego odbiornika GPS w dokładnie określonej i znanej pozycji Odbiornik ten określa pozycję na podstawie sygnału satelitoacutew i poroacutewnuje ją z danymi własnej znanej lokalizacji ndash określając poprawkę

Następnie ndash poprawka (korekta pozycji dla każdego satelity) jest udostępniana radiowo dla wszystkich odbiornikoacutew GPS znajdujących się w zasięgu

Metoda ta pozwalała na eliminację zakłoacutecania SA oraz pozwala na znaczącą eliminację błędoacutew przejścia sygnału przez atmosferę błędoacutew zegara orbity ndash umożliwiając uzyskanie dokładności pozycji poniżej 5m

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 23: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- ABASABAS

ABAS jest oparty na

funkcjonalności RAIM (Receiver

Autonomus Integrity Monitoring)

odbiornika GNSS

RAIM ndash monitoruje spoacutejność sygnałoacutew GPS alarmuje w sytuacji utraty

wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasadolotpodejście)

Oparty jest o algorytm FD ndash Fault Detection ndash pozwalający na wykrycie

błędnych wskazań jednego z satelitoacutew przyjętych do obliczenia pozycji

RAIM jest dostępny jeśli jest widocznych dostępnych minimum 5 satelitoacutew

zapewniających satysfakcjonującą geometrię do obliczenia pozycji (FD)

Nowocześniejsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE ndash Fault

Detection amp Exclusion dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach

ktoacutery pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity ale roacutewnież

na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej ndash co umożliwia

kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 24: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

PodczasPodczas fazyfazy planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem obowiązkiemobowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegopowietrznego

jestjest dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM nana lotniskulotnisku docelowymdocelowym

SprawdzenieSprawdzenie toto powinnopowinno byćbyć wykonanewykonane nana taktak kroacutetkokroacutetko jakjak toto możliwemożliwe przedprzed

startemstartem ww każdymkażdym przypadkuprzypadku jednakjednak nienie więcejwięcej niżniż 2424 godzinygodziny przedprzed startemstartem

PrognozaPrognoza RAIMRAIM powinnapowinna byćbyć sprawdzonasprawdzona ii dostępnadostępna odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo

1515 minutminut popo ETAETA

DlaDla operacjioperacji terminalowychterminalowych orazoraz operacjioperacji podejściapodejścia dodo lądowanialądowania zalecazaleca sięsię

wykorzystaniewykorzystanie usługiusługi EurocontrolEurocontrol dostępnejdostępnej podpod adresemadresem

httpaugurecacnavcomaugurapphome

ObowiązkiemObowiązkiem załogizałogi statkustatku powietrznegooperatorapowietrznegooperatora jestjest sprawdzeniesprawdzenie

dostępnościdostępności RAIMRAIM GNSSGNSS podczaspodczas przewidywanegoprzewidywanego czasuczasu wykonaniawykonania

proceduryprocedury lotulotu

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 25: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

PROGNOZAPROGNOZA RAIMRAIM

NależyNależy podkreślićpodkreślić żeże ww FIRFIR WarszawaWarszawa nienie zezwalazezwala sięsię nana wykorzystaniewykorzystanie dodo

sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności RAIMRAIM programoacutewfunkcjiprogramoacutewfunkcji prognozującychprognozujących RAIMRAIM

zainstalowanychzainstalowanych ww odbiornikachodbiornikach pokładowychpokładowych TeTe narzędzianarzędzia nienie sąsą ww staniestanie

przewidziećprzewidzieć ii uwzględnićuwzględnić kroacutetkotrwałychkroacutetkotrwałych zanikoacutewzanikoacutew ii wadwad sygnałusygnału orazoraz nienie biorąbiorą

podpod uwagęnieuwagęnie uwzględniająuwzględniają zaplanowanychzaplanowanych przerwprzerw ww sygnałachsygnałach satelitoacutewsatelitoacutew

ZwykleZwykle takietakie programyfunkcjeprogramyfunkcje nienie uwzględniająuwzględniają ww obliczeniuobliczeniu prognozyprognozy RAIMRAIM

występowaniawystępowania terenuterenu powyżejpowyżej liniilinii horyzontuhoryzontu (teren(teren możemoże zakłoacutecićzakłoacutecić bdquowidokrdquobdquowidokrdquo

satelitoacutewsatelitoacutew podczaspodczas niskiegoniskiego lotulotu lublub zniżaniazniżania statkustatku powietrznegopowietrznego nana podejściupodejściu

coco możemoże miećmieć toto wpływwpływ nana dostępnośćdostępność satelitoacutew)satelitoacutew)

MającMając powyższepowyższe ograniczeniaograniczenia nana uwadzeuwadze zawszezawsze gdygdy planowaneplanowane jestjest

wykonaniewykonanie podejściapodejścia GNSSGNSS należynależy przewidziećprzewidzieć ii zaplanowaćzaplanować odpowiednieodpowiednie

alternatywnealternatywne podejściepodejście lublub lotniskolotnisko zapasowezapasowe orazoraz sprawdzićsprawdzić jegojego dostępnośćdostępność

jakojako proceduraprocedura awaryjnaawaryjna

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 26: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ABAS

PAŻP będzie publikować NOTAMY z predykcją RAIM dla poszczegoacutelnych

lotnisk gdzie dostępne będą procedury podejścia do lądowania (IAP) oparte o

sensor GNSS Notamy będą wydawane na podstawie NOTAM proposals

przesyłanych przez DFS

GNSS NOTAM informuje kiedy na danym lotnisku jest przewidywany brak

dostępności GNSS o dokładności wymaganej do danego typu i fazy podejścia

RNP APCH W odniesieniu do wdrażanych procedur podejścia typu LNAV i

LNAVVNAV minimum wymaganej dokładności nawigacji jest monitorowany

przez RAIM

Do określenia występowania tzw bdquoRAIM outagesrdquo (dziuryprzerwy RAIM)

emulowana jest konstelacja GPS i następuje sprawdzenie czy pozwala ona w

rozpatrywanym czasie i miejscu na zapewnienie wymaganej dla danego typu

operacji podejścia i jego fazy dokładności nawigacji

Serwisy typu AUGUR czy serwis DFS z ktoacuterego korzysta PAŻP jest lepszy od

funkcji RAIM PREDICTION dostępnej w niektoacuterych odbiornikach GNSS

ponieważ uwzględnia planowane wyłączenia poszczegoacutelnych satelitoacutew

Informacje o planowanych wyłączeniach (znane uszkodzenia i planowane

wyłączenia serwisowe) są publikowane w NANU

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 27: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

NANU ndash Notice Advisory for NAVSTAR Users ndash informacje wydawane przez US

Coast Guard i Centrum Operacyjne systemu GPS w Schriever w Colorado

dotyczące funkcjonowania dostępności poszczegoacutelnych satelitoacutew systemu

Przykłady NOTAM o niedostępności GNSS-ABAS przykład nowego NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 28: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 29: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

Przykłady NOTAM przykład NOTAM kasującego (2 typy)

- Kasujący ograniczenia wydane NOTAMEM A 123409 i informujący że

zostanie wydany nowy z nowymi ograniczeniami

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 30: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

A145613 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A) EPWA

B) 1305060205

C) 1305070300

D) 06 0205-0230 0525-0600 07 0015-0045

E) GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV and LNAVVNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash ABAS NOTAMABAS NOTAM

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 31: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

SBAS ndash jest oparty na wykorzystaniu

dodatkowych danych przesyłanych przez

satelitę geostacjonarnego (innego

systemu niż GPS) zwiększających

dokładność i spoacutejność nawigacji

W Europie wspomaganie SBAS jest zapewniane przez system EGNOS

W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane

do korekt GPS przekazują te dane do głoacutewnej stacji kontrolnej ktoacutera

transmituje je do swego satelity geostacjonarnego Satelita retransmituje te

dane do użytkownika zapewniając dodatkowo roacutewnież pomiar odległości i

informację o użyteczności nawigacyjnej satelitoacutew GPS

Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji dzięki zwiększeniu

dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia

pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 32: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- SBASSBAS

Parametry GNSS przy wspomaganiu EGNOS (APV)

Systemy SBAS są systemami lokalnymi Na

terenie Ameryki Poacutełnocnej funkcjonuje system

- WAAS w Japonii - MSAS w Indiach ndash

GAGAN

OSIĄGI EGNOS APV-I

(minima LPV)

Dokładność pozioma (95) 16m

Dokładność pionowa (95) 20m

Czas do alarmu (TTA) 10s

Poziom alarmu ndash horyzontalny 40m

Poziom alarmu - pionowy 50m

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 33: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Europejski system SBAS ndash EGNOS (European Geostationary Navigation

Overlay Service) obejmuje obecnie swym zasięgiem obszar Europy i Afryki

Poacutełnocnej Prowadzone są działania nad rozszerzeniem tego zasięgu roacutewnież o

Afrykę Południową (zasięg warunkowany widocznością satelitoacutew

geostacjonarnych systemu rozlokowanych nad roacutewnikiem i dodatkowo

lokalizacją stacji monitorujących i kontrolnych systemu)

Systemem EGNOS zarządza firma ESSP (European Satellite Services

Provider) i możliwość wykorzystania tego rodzaju nawigacji zależy od

dostępności na terenie danego FIR odpowiedniej infrastruktury

(instrumentalnych procedur lotu AWY SID STAR i IAP) oraz podpisania

odpowiedniej umowy z ESSP

Umowa EWA (EGNOS Working Agreement) formalizuje wspoacutełpracę ESSP i

lokalnego service providera gwarantuje też dostarczanie wszelkich

niezbędnych informacji o stanie systemu i jego dostępności dla konkretnych

operacji lotniczych w formie NOTAM (NOTAM proposal o niedostępności

EGNOS jest przesyłany przez ESSP do service providera ktoacutery na tej

podstawie wydaje stosowne NOTAM w odniesieniu do publikowanych procedur

lotupodejścia)

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 34: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBASPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE SBAS

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

DlaDla podejśćpodejść RNAVRNAV GNSSGNSS wykorzystującychwykorzystujących wspomaganiewspomaganie SBASSBAS (minima(minima LPV)LPV)

nienie mama koniecznościkonieczności sprawdzaniasprawdzania prognozyprognozy RAIMRAIM (chyba(chyba żeże alternatywniealternatywnie

zakładazakłada sięsię wykorzystaniewykorzystanie minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV lublub LNAVVNAV)LNAVVNAV) podczaspodczas fazyfazy

planowaniaplanowania przedprzed lotemlotem należynależy dokonaćdokonać sprawdzeniasprawdzenia dostępnościdostępności tegotego typutypu

podejściapodejścia odod 1515 minutminut przedprzed ETAETA dodo 1515 minutminut popo ETAETA poprzezpoprzez

analizęsprawdzenieanalizęsprawdzenie NOTAMNOTAM dotyczącychdotyczących dostępnościdostępności EGNOSEGNOS

DepeszeDepesze takietakie będąbędą publikowanepublikowane dladla wszystkichwszystkich lotnisklotnisk dladla ktoacuterychktoacuterych

opublikowanoopublikowano podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV

PrzykładowaPrzykładowa treśćtreść NOTAMNOTAM EGNOSEGNOS wydanegowydanego nana podstawiepodstawie nadesłanejnadesłanej

propozycjipropozycji NOTAMNOTAM dladla lotniskalotniska EPWAEPWA

A050014 NOTAMN A050014 NOTAMN

Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005 Q) EPWWQGAAUINBOA0009995210N02058E005

A)EPWA A)EPWA

B)1405011220 B)1405011220

C)1405011235 C)1405011235

E)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPVE)EGNOS IS NOT AVAILABLE FOR LPV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 35: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

GBAS ndash jest oparty na

wykorzystaniu dodatkowych

danych przesyłanych przez

dedykowany system naziemny

zwiększających dokładność i

spoacutejność nawigacji do poziomu

poroacutewnywalnego z systemem ILS

(do podejść precyzyjnych) Jest

wspomaganiem o zasięgu lokalnym

(do 30NM)

Naziemne anteny zbierają sygnały GPS przekazują je do jednostki centralnej

ktoacutera oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot

ścieżki podejścia bieżące korekty do sygnałoacutew GPS oraz informacje dot

użyteczności satelitoacutew

Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania Jeden system

zainstalowany na lotnisku jest w stanie bdquooprzyrządowaćrdquo w podejścia

precyzyjne wszystkie drogi startowe (do 48 podejść jednocześnie)

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 36: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE SYSTEMY WSPOMAGAJĄCE -- GBASGBAS

W USA na zasadzie GBAS funkcjonują tzw systemy LAAS (Local Area

Augumentation Systems)

Obecne systemy GBAS są zatwierdzone do podejść precyzyjnych w cat I

(Honeywell SLS-4000) Docelowo ma to być PA cat III co będzie możliwe po

uruchomieniu dodatkowych satelitarnych systemoacutew pozycjonowania np Galileo

(tzw GLS multiconst)

Funkcjonujące lub urucha-

miane w Europie systemy

GBAS to

Bremen(Air Berlin B737NG)

Malaga (LEMG)

Zurich (LSZH)

Frankfurt (EDDF)

Palermo (LICJ)

Toulouse (LFBO)

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 37: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PRZEPISYPRZEPISY

DOC 9849 ndash GNSS Manual ndash zawiera informacje związane z aspektami

wdrożeniowymi GNSS Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS

Aneks 10 ndash Telekomunikacja lotnicza tom I Pomoce radionawigacyjne ndash

zawiera standardy i rekomendowane praktyki (SARPs) dla GNSS

Dodatek D do Aneksu 10 tom I ndash zawiera informacje techniczne dot GNSS jak

i opisuje praktyczne aspekty zastosowania SARPs

Inne dokumenty ICAO zawierają odniesienia do sensora GNSS i operacji

opartych o ten sensor

bullDOC 8168 tom II ndash SARPs dotyczące projektowania procedur lotu GNSS

bullDOC 8071 ndash Podręcznik testowania pomocy radionawigacyjnych (testy

sygnału na ziemi i w czasie lotu zakłoacutecenia sprawdzenie bazy danych)

bullAnek 4 ndash Mapy lotnicze

bullInne (Aneks 2 11 15 DOC 9674 ndash WGS-84 Manual)

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 38: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PRZEPISYPRZEPISY

BRAK JEST PRZEPISOacuteW KRAJOWYCHhellip zatem wdrożenie GNSS musi

opierać się o dodatkowe procedury ograniczenia ktoacutere zostaną opublikowane

w AIP Polska (inne kraje publikują je w formie biuletynoacutew informacyjnych AIC)

Publikacja tych procedur i ograniczeń operacyjnych będzie zawarta w AIP

Polska w nowym rozdziale ENR 43

Nawigacja GNSS dostępna w FIR Warszawa jest oparta wyłącznie o GPS z

wykorzystaniem kodu ogoacutelnodostępnego CA (coarse-acquisition)

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 39: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Zapewnione poprzez umowę z Głoacutewnym Geodetą Kraju

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 40: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 41: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 42: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi techniczne dot SIS dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 43: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Graniczne wartości alarmowe dla określonych typoacutew operacji GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 44: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash ANEKS 10ANEKS 10

Wymogi dotyczące odbiornika pokładowego GNSS

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 45: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Do wykorzystania ndash uwzględniane są dwie podstawowe konstelecje satelitoacutew

(dwa systemy) amerykański GPS i rosyjski GLONASS

Zezwalając na operacje GNSS Państwo ponosi odpowiedzialność za

zapewnienie bezpieczeństwa wykonywania takich operacji niezależnie czy

operacje te oparte są na nie wspomaganym satelitarnym systemie

nawigacyjnym systemie wspomagania bazującym na awionice statku

powietrznego lub czy są to operacje bazujące na systemie wspomagania

zapewnianym przez usługodawcę innego państwa

Brak jest jednoznacznego obowiązku monitorowania stanu GNSS ponieważ

bull Odbiornik użytkownika i monitorujący mogą śledzić roacuteżne zestawy

satelitoacutew

bull zmiany sygnału satelity powodowane przez ruch i kształt ac oraz antenę

nie mogą być uwzględnione przez monitor

bull niemożliwa jest korelacja błędoacutew użytkownika i monitora (jonosfera błędy

wynikające z ewentualnych odbić sygnału)

bull mogą być stosowane roacuteżne technologie wspomagania RAIM

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 46: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 47: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS PODSTAWOWE WYMAGANIA DOT GNSS ndashndash DOC 9849DOC 9849

Meldowanie o anomaliach i zakłoacuteceniach

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 48: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Publikowane w AIP Polska ENR 43 W innych krajach przeważnie jako

Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC) Procedury dot wyposażenia

pokładowego

WszystkieWszystkie odbiornikiodbiorniki GNSSGNSS ii wyposażeniewyposażenie musząmuszą byćbyć wyprodukowanewyprodukowane zgodniezgodnie

zz TSOETSOTSOETSO CC129129 TSOETSOTSOETSO CC196196 lublub TSOETSOTSOETSO CC145145146146 orazoraz musząmuszą

byćbyć zainstalowanezainstalowane nana pokładziepokładzie statkustatku powietrznegopowietrznego zgodniezgodnie zz FAAFAA ACAC 2020--

138138ACAC 2020--130130AA lublub EASAEASA AMCAMC 2020--55

ŻadenŻaden zz ręcznychręcznych odbiornikoacutewodbiornikoacutew GNSSGNSS nienie jestjest dopuszczonydopuszczony dodo stosowaniastosowania ww

operacjachoperacjach IFRIFR (terminalowych(terminalowych procedurachprocedurach lotulotu lublub podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania

wedługwedług wskazańwskazań przyrządoacutew)przyrządoacutew) IchIch użycieużycie jestjest zabronionezabronione ww procedurachprocedurach SIDSID

STARSTAR ww nieprecyzyjnychnieprecyzyjnych podejściachpodejściach dodo lądowanialądowania ii podejściachpodejściach zz

prowadzeniemprowadzeniem pionowympionowym APVAPV orazoraz innychinnych operacjachoperacjach opartychopartych oo nawigacjęnawigację

GNSSGNSS

ZalecaZaleca sięsię abyaby ww celucelu poprawypoprawy ciągłościniezawodnościciągłościniezawodności operacjioperacji odbiornikiodbiorniki

GNSSGNSS spełniającespełniające wymogiwymogi TSOETSOTSOETSO CC129129 byłybyły wyposażonewyposażone ww funkcjęfunkcję FDEFDE --

FaultFault DetectionDetection andand ExclusionExclusion dającądającą możliwośćmożliwość wykrywaniawykrywania ii wykluczaniawykluczania

błędnychbłędnych satelitoacutewsatelitoacutew

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 49: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot wyposażenia pokładowego (cd)

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych ABASABAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LNAVLNAV orazoraz LNAVVNAVLNAVVNAV sąsą zawartezawarte ww

dokumenciedokumencie EASAEASA AMCAMC 2020--2727 ldquoldquoAirworthinessAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria

forfor RNPRNP APPROACHAPPROACH (RNP(RNP APCH)APCH) OperationsOperations IncludingIncluding APVAPV BAROBARO--VNAVVNAV

OperationsrdquoOperationsrdquo

KryteriaKryteria certyfikacjicertyfikacji odnosząceodnoszące sięsię dodo wspomaganychwspomaganych SBASSBAS podejśćpodejść dodo

lądowanialądowania RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) dodo minimoacutewminimoacutew LPVLPV sąsą zawartezawarte ww dokumenciedokumencie EASAEASA

AMCAMC 2020--2828 ldquoAirworthinessldquoAirworthiness ApprovalApproval andand OperationalOperational CriteriaCriteria relatedrelated toto AreaArea

NavigationNavigation forfor GNSSGNSS approachapproach operationsoperations toto LocaliserLocaliser PerformancePerformance withwith

verticalvertical guidanceguidance minimaminima usingusing SBASrdquoSBASrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 50: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ProceduryProcedury podejściapodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS ww FIRFIR WarszawaWarszawa sąsą dostępnedostępne tylkotylko popo

wcześniejszymwcześniejszym zaakceptowaniuzaakceptowaniu lublub nana żądanieżądanie załoacutegzałoacuteg statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych

WykonywanieWykonywanie instrumentalnychinstrumentalnych procedurprocedur lotulotu RNAVRNAV (GNSS)(GNSS) jestjest dozwolonedozwolone

tylkotylko wtedywtedy gdygdy sąsą oneone opublikowaneopublikowane ww AIPAIP POLSKAPOLSKA dostępnedostępne ww baziebazie

danychdanych odbiornikaodbiornika orazoraz załogazałoga posiadaposiada odpowiednieodpowiednie uprawnieniauprawnienia dodo ichich

wykonywaniawykonywania WażneWażne (aktualne)(aktualne) opublikowaneopublikowane proceduryprocedury podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania powinnypowinny byćbyć zakodowanezakodowane ii przechowywaneprzechowywane ww wewnętrznejwewnętrznej baziebazie

danychdanych aeronautycznychaeronautycznych odbiornikaodbiornika GNSSGNSS

AbyAby wyeliminowaćwyeliminować błędybłędy krytycznekrytyczne pilotpilot lublub operatoroperator statkustatku powietrznegopowietrznego

powinienpowinien przeprowadzićprzeprowadzić sprawdzeniesprawdzenie integralnościintegralności instrumentalnejinstrumentalnej proceduryprocedury

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania GNSSGNSS PowinnoPowinno onoono obejmowaćobejmować coco najmniejnajmniej

sprawdzeniesprawdzenie zgodnościzgodności wspoacutełrzędnychwspoacutełrzędnych WGSWGS--8484 punktupunktu FAFFAF orazoraz odległośćodległość ii

kierunekkierunek dodo punktupunktu MAPtMAPt

RęczneRęczne wprowadzaniewprowadzanie zdefiniowanychzdefiniowanych przezprzez użytkownikaużytkownika punktoacutewpunktoacutew ii

jakiekolwiekjakiekolwiek modyfikacjemodyfikacje opublikowanejopublikowanej proceduryprocedury przyprzy użyciuużyciu tymczasowychtymczasowych

punktoacutewpunktoacutew lublub fixrsquooacutewfixrsquooacutew nienie znajdującychznajdujących sięsię ww baziebazie danychdanych jestjest ściśleściśle zakazanezakazane

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 51: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych

ZałogiZałogi statkoacutewstatkoacutew powietrznychpowietrznych powinnypowinny sprawdzaćsprawdzać depeszedepesze NOTAMNOTAM orazoraz

prognozęprognozę RAIMRAIM abyaby upewnićupewnić sięsię żeże danydany typtyp proceduryprocedury podejściapodejścia GNSSGNSS

(włączając(włączając ww toto podejściapodejścia alternatywnealternatywne orazoraz podejściapodejścia dodo lotniskalotniska zapasowego)zapasowego)

jestjest dostępnydostępny ZałogiZałogi powinnypowinny upewnićupewnić sięsię takżetakże żeże statekstatek powietrznypowietrzny posiadaposiada

wyposażeniewyposażenie konwencjonalnekonwencjonalne ww odpowiednieodpowiednie systemysystemy pokładowepokładowe ktoacuterektoacutere

pozwolipozwoli nana ewentualneewentualne wykonaniewykonanie wymienionychwymienionych powyżejpowyżej procedurprocedur

zapasowychzapasowych

JeśliJeśli podczaspodczas wykonywaniawykonywania proceduryprocedury podejściapodejścia dodo lądowanialądowania RNAVRNAV GNSSGNSS sygnałsygnał

GNSSGNSS przestanieprzestanie spełniaćspełniać wymaganewymagane kryteriakryteria ndashndash załogazałoga powinnapowinna wykonaćwykonać

proceduręprocedurę nieudanegonieudanego podejściapodejścia poinformowaćpoinformować ATCATC ii poprosićpoprosić oo alternatywnąalternatywną

proceduręprocedurę podejściapodejścia (lub(lub użyćużyć lotniskalotniska zapasowegozapasowego gdziegdzie stosownastosowna proceduraprocedura

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania będziebędzie dostępna)dostępna)

ZałogaZałoga musimusi poinformowaćpoinformować ATCATC ww przypadkuprzypadku wystąpieniawystąpienia jakichkolwiekjakichkolwiek problemoacutewproblemoacutew

podczaspodczas podejściapodejścia NPANPA RNAVRNAV GNSSGNSS skutkującychskutkujących utratąutratą możliwościmożliwości wykonaniawykonania

podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ZałogaZałoga mama roacutewnieżroacutewnież ww tejtej sytuacjisytuacji obowiązekobowiązek złożeniazłożenia

raporturaportu oo tymtym zdarzeniuzdarzeniu nana standardowymstandardowym formularzuformularzu bdquoPostbdquoPost FlightFlight ReportrdquoReportrdquo

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 52: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury ATC

WW zakresiezakresie frazeologiifrazeologii nienie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy roacuteżnymiroacuteżnymi typamitypami podejśćpodejść

RNAVRNAV GNSSGNSS (nie(nie mama rozroacuteżnieniarozroacuteżnienia pomiędzypomiędzy podejściamipodejściami prowadzącymiprowadzącymi dodo

minimoacutewminimoacutew LPVLPV LNAVVNAVLNAVVNAV czyczy LNAV)LNAV)

PodejściaPodejścia RNAVRNAV GNSSGNSS będąbędą traktowanetraktowane przezprzez ATCATC jakjak inneinne proceduryprocedury

instrumentalnegoinstrumentalnego podejściapodejścia dodo lądowanialądowania ATCATC będziebędzie stosowałostosowało

standardowestandardowe proceduryprocedury sekwencjonowaniasekwencjonowania ii separacjiseparacji ruchuruchu

ZałogaZałoga powinnapowinna zgłosićzgłosić żądanieżądanie zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia

RNAVRNAV GNSSGNSS UzyskaneUzyskane zezwoleniezezwolenie umożliwiaumożliwia wykonaniewykonanie podejściapodejścia dodo

lądowanialądowania zgodniezgodnie zz procedurąprocedurą opublikowanąopublikowaną ww AIPAIP

JeżeliJeżeli zajdziezajdzie takataka koniecznośćkonieczność dladla celoacutewceloacutew operacyjnychoperacyjnych ii separacjiseparacji ruchuruchu

statekstatek powietrznypowietrzny możemoże byćbyć wektorowanywektorowany dodo punktupunktu nana trasietrasie nominalnejnominalnej

proceduryprocedury ndashndash nienie dalejdalej jednakjednak niżniż FAFFAF ATCATC nienie powinnopowinno wektorowaćwektorować statkustatku

powietrznegopowietrznego dodo jakiegokolwiekjakiegokolwiek punktupunktu zaza FAFFAF zaśzaś załogizałogi nienie powinnypowinny

akceptowaćakceptować takiejtakiej operacjioperacji

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 53: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

ZgłoszenieZgłoszenie załogizałogi żądaniażądania zezwoleniazezwolenia nana wykonaniewykonanie proceduryprocedury podejściapodejścia RNAVRNAV

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) requestrequest RNAVRNAV approachapproach viavia (IAF(IAF designator)designator) runwayrunway xxxx

ZezwolenieZezwolenie ATCATC

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) clearedcleared RNAVRNAV approachapproach runwayrunway xxxx ReportReport atat (appropriate(appropriate fixfix designator)designator)

DlaDla sekwencjonowaniasekwencjonowania ruchuruchu ii dladla poprawieniapoprawienia świadomościświadomości sytuacjisytuacji ruchowejruchowej ATCATC możemoże zażądaćzażądać odod załogizałogi zgłoszeniazgłoszenia gdygdy statekstatek powietrznypowietrzny będziebędzie ustabilizowanyustabilizowany nana kursiekursie końcowegokońcowego podejściapodejścia lublub teżteż zgłoszeniazgłoszenia innegoinnego punktupunktu nana procedurzeprocedurze

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) reportreport establishedestablished onon finalfinal approachapproach tracktrack

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 54: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNEPROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE

Procedury dot załoacuteg statkoacutew powietrznych i krl przykładowa frazeologia

RTF

WW przypadkuprzypadku gdygdy ATCATC wiewie oo problemachproblemach zz funkcjonowaniemfunkcjonowaniem systemusystemu GNSSGNSS powinnapowinna zostaćzostać użytaużyta poniższaponiższa frazeologiafrazeologia

(Aircraft(Aircraft callsigncallsign)) GNSSGNSS reportedreported unreliableunreliable (or(or maymay notnot bebe available)available) inin thethe areaarea ofof (in(in thethe vicinityvicinity ofof [location[location oror radiusradius betweenbetween levels]levels]

Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych Załoga powinna poinformować ATC o uruchomieniu wskazania RAIM i dalszych intencjachintencjach

(Aircraft (Aircraft callsigncallsign) GNSS unavailable (reason and intentions)) GNSS unavailable (reason and intentions)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 55: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Obecnie w zakresie nawigacji RNAV na poziomie światowym zalecana jest

przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji

nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation)

Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na

nawigację opartą o wymaganą zdolność specyfikację nawigacyjną (min

dokładność nawigacji)

Koncepcja PBN definiuje zestaw kryterioacutew i wymogoacutew osiągoacutew (w tym

dotyczących dokładności integralności ciągłości i dostępności) zebranych w

tzw specyfikacjach nawigacyjnych Specyfikacje te identyfikują i determinują

roacutewnież wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe

Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogoacutew związanych z

jakościądokładnością danych lotniczych opisanych w Aneksie 15 jest

integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 56: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie czy też przyjęcie określonej specyfikacji nawigacyjnej dla

operacji lotniczych przy istniejącej i dostępnej infrastrukturze radionawigacyjnej

(sensorze nawigacyjnym) implikuje zastosowanie odpowiedniej tzw Aplikacji

Nawigacyjnej czyli określonego typu lub rodzaju procedury lotu podejścia do

lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 57: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W PBN wyroacuteżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw

wymogoacutew niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze

przestrzeni powietrznej

Specyfikacje RNAV ndash zakłada min konieczność utrzymania wymaganej

dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np RNAV 5

RNAV 1) Inne wymogi określają kryteria spoacutejności i ciągłości oraz wymogi

funkcjonalne np związane z posiadaniem pokładowej bazy danych

(ciągłość ndash zdolność systemu do funkcjonowania bez przerw w czasie

zamierzonej operacji

spoacutejność intergalność) ndash zdolność systemu do funkcjonowania z wymaganą

dokładnością w czasie zamierzonej operacji)

Specyfikacje RNP ndash ktoacutera dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymoacuteg

pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania (np RNP 4)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 58: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 59: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 60: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Zastosowanie określonych specyfikacji nawigacyjnych w zależności od fazy

lotu

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 61: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje

nawigacyjne

1 Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH Standard dot procedur podejścia do

lądowania obejmujący 4 typy podejść minimoacutew (AMC 20-27 LNAV i

LNAVVNAV oraz AMC 20-28 LP i LVP)

2 Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP Obejmuje wszystkie fazy lotu

lecz w zakresie podejścia do lądowania określa wymaganą dokładność

nawigacji identycznie jak specyfikacja RNP APCH Wymaga generalnie

dodatkowej (zaawansowanej) funkcjonalności systemoacutew pokładowych m

in RF ndash radius to fix HX ndash RNAV holding i trasowe Parallel offset i RTA ndash

required time of arrival)

3 Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Stosowana do podejść do

lądowania do lotnisk gdzie występuje istotny ograniczający element w

postaci znacznej ilości przeszkoacuted lotniczych lub terenu (obszary goacuterzyste)

oraz tam gdzie zdefiniowano znaczące ograniczeniaobostrzenia

operacyjne (np wykraczający poza standardowe maksimum gradient

zniżania w podejściu końcowym) Narzucone dodatkowe wymagania dot

załoacuteg statkoacutew powietrznych itp (AMC 20-26)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 62: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 63: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja

nawigacyjna RNP APCH Obejmuje ona 4 typy rodzaje podejść do lądowania

(aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimoacutew

1 NPA GNSS (ABAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) ndash minima LNAV

2 NPA GNSS (SBAS) ndash podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem

GNSS wspomaganym SBAS nawigacja 2D ndash minima LP

3 APV Baro-VNAV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z

nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym

(wysokościomierz barometryczny) nawigacja 3D ndash minima LNAVVNAV

4 LPV ndash podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV)

(localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS

SBAS 3D ndash minima LPV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 64: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

Wszystkie 4 typy podejść do lądowania 4 typy minimoacutew mimo że bazują na

roacuteżnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie

podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury -

podobnie jak podejścia ILS cat II Cat I i GP INOP (LOC only)

Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji

radiowej BRAK JEST ROZROacuteŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez

statek powietrzny typu minimoacutew (jednakowa frazeologia RNAV approach)

Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym że w zakresie NOTAM o zawieszeniu

niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest

traktowany niezależnie i rozdzielnie

Oznacza to że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o

treści bdquoGPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAVrdquo wskazującej na

niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimoacutew LNAV w

dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimoacutew LVP czy LP

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 65: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

W zakresie podejść RNAV NPA i APV proponowana jest standaryzacja

trajektorii procedur podejścia tzw bdquoT- barrdquo lub tzw bdquoY-barrdquo Oba te standardy

zakładają ukierunkowanie segmentu końcowego i pośredniego podejścia

wzdłuż przedłużonej osi RWY oraz definiują 2 lub 3 segmenty początkowego

podejścia w kształcie liter bdquoTrdquo lub bdquoYrdquo ndash co ma gwarantować wejście w

procedurę podejścia z dowolnego kierunku dolotu z zachowaniem wymogu nie

przekroczenia 110 max zmiany kursu w IAF

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 66: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 67: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS -- PBNPBN

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 68: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV ndash Approach Procedure with Vertical guidance (podejście z prowadzeniem

pionowym) ndash jest to instrumentalna procedura podejścia wykorzystująca

prowadzenie nawigacyjne pionowe i poziome lecz nie spełniająca wymogoacutew

ustalonych dla operacji podejścia i lądowania precyzyjnego

Jest to nowy dodatkowy typ procedur podejścia do lądowania

(charakterystyczny dla procedur nawigacji obszarowej RNAV) obok znanych już

typoacutew podejść określonych w nawigacji konwencjonalnej

1 PA ndash Precision Approach (podejście precyzyjne)

2 NPA ndash Non Precision Approach (podejście nieprecyzyjne)

Rozroacuteżnia się dwa rodzaje podejść APV bazujących na roacuteżnych sensorach

nawigacyjnych

bull APV SBAS ndash opartych o nawigację GNSS wspomaganą SBAS zaroacutewno w

poziomie jak i pionie

bullAPV BARO-VNAV ndash opartych o nawigację GNSS ndash ABAS w poziomie oraz

odpowiednio komputerowo sprzężony wysokościomierz barometryczny ndash

zapewniający dane do prowadzenia pionowego

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 69: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV komputer pokładowy określa pionową ścieżkę zniżania

(VPA ndash Vertical Path Angle) zaczepioną w THR na wysokości RDH

(standardowo15m)

Określenie minimoacutew procedury bazuje na filozofii podejść precyzyjnych

(budowane są powierzchnie APV OAS przeszkody przebijające muszą być

wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 70: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Zgodnie z nowymi kryteriami ktoacutere weszły w życie

13NOV2014 OCA jest określana jako suma wysokości kontrolnej przeszkody

(najwyższej przebijającej powierzchnie APV OAS) i jak w podejściach

precyzyjnych (ILS) parametru HL (height loss) określonemu liczbowo dla

każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 71: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Wyposażenie pokładowe starszego typu wykorzystuje tzw

liniową skalę wskazującą odchyłki od nominalnej ścieżki zaś nowe systemy

wykorzystują skalowanie kątowe

Nowoczesne systemy BARO-VNAV potrafią roacutewnież kompensować błąd

wskazań wysokościomierza barycznego wynikający z temperatury zewnętrznej

w jakiej wykonywana jest operacja podejścia do lądowania

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 72: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV BARO-VNAV Błąd wskazań wysokościomierza barycznego jest tym

większy im większa jest roacuteżnica temperatur od temperatury odniesienia

(ISA+15) Stąd ograniczeniem dla podejść tego typu są graniczne temperatury

stosowania tych procedur opisane na mapie

bull maksymalna temperatura przy ktoacuterej osiągany jest maksymalny VPA 35

bull minimalna temp przy ktoacuterej APV OAS final (VPA) osiąga minimum 25

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 73: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Analogicznie jak w BARO-VNAV system nawigacyjny oparty o

GNSS-SBAS oblicza pionową ścieżkę zniżania (VPA ndash Vertical Path Angle)

zaczepioną w THR na wysokości RDH (standardowo15m)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 74: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Pojawia się grupa nowych pojęć i punktoacutew

LTP ndash Landing Threshold Point (proacuteg do lądowania)

FTP ndash Fictitious Threshold Point (fikcyjny proacuteg do lądowania) występuje przy

offsetach

FPAP ndash Flight Path Alignment Point (punkt wyroacutewnania ukierunkowania

ścieżki podejścia) punkt na osi RWY w lub poza przeciwległym THR przy

offsecie ndash wyznaczający kierunek podejścia

GARP ndash GBASSBAS Azimuth Reference Point (punkt odniesienia azymutu

GBASSBAS) przeważnie LOC o ile na RWY jest zainstalowany lub

przedłużenie kierunku podejścia 305m od FPAP

GPIP ndash Glide Path Intercept Point (punkt przechwycenia ścieżki zniżania)

FAS ndash Final Approach Segment (segment podejścia końcowego)

VPA ndash Vertical Path Angle (pionowa ścieżka zniżania)

DCP ndash Datum Crossing Point (podstawa odniesienia punktu przecięcia)

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 75: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Podobnie jak w BARO-VNAV określenie minimoacutew procedury

bazuje na filozofii podejść precyzyjnych (budowane są powierzchnie APV OAS

przeszkody przebijające muszą być wzięte pod uwagę przy określeniu OCA)

OCA będzie określane jako suma wysokości kontrolnej przeszkody i jak w ILS

parametru HL (height loss) wyznaczonej stałej dla każdej kategorii ac

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 76: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

APV SBAS Informacja nawigacyjna

dot wysokości jest zapewniana z

systemu GNSS (GPS) Zatem jest to

wartość wysokości obliczana

bezpośrednio z sygnałoacutew satelitoacutew

(odniesiona do elipsoidy WGS-84

ktoacutera jest elipsoidą obliczeniową

systemu GPS) Stąd konieczność

znajomości undulacji geoidy ndash żeby

umożliwić odniesienie wysokości do

poziomu morza

Dla procedury SBAS przygotowywany

jest i publikowany dodatkowo (oproacutecz

mapy i rewersu z danymi segmentoacutew

procedury) tzw FAS DATA BLOCK

W formie kodowej zaszyta jest pełna

informacja dot tego podejścia

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 77: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS INSTRUMENTALNE PROCEDURY LOTU RNAV GNSS ndashndash

PODEJŚCIA APVPODEJŚCIA APV

ANEKS 14 nie specyfikuje kryterioacutew dotyczących wymaganej infrastruktury

RWY dla operacji APV Na chwilę obecną zakłada się że droga startowa jest

dostępna dla operacji APV o ile spełnia co najmniej wymogi dla drogi startowej

instrumentalnej nieprecyzyjnej Rozważa się roacutewnież możliwość dopuszczenia

operacji IFR APV na RWY spełniającej wymogi wyłącznie drogi startowej

nieinstrumentalnej (przy odpowiednim podwyższeniu wysokości decyzji)

Niezależnie od rodzaju RWY minima procedur APV wyrażane jako wysokość

decyzji (DH) - nie mogą być niższe niż 76m (250ft)

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 78: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

Sensory radionawigacyjne wykorzystywane w nawigacji RNAV to przede

wszystkim GNSS (z roacuteżnymi rodzajami wspomagania) Z konwencjonalnych ndash

VOR i DME (nie jako pojedyncze stacje ale jako sieć lub system pomocy

zapewniających wymaganą dokładność nawigacji w określonej przestrzeni)

Zgodnie z PANS-OPS np sensor DME-DME może zapewniać prowadzenie

nawigacyjne w przestrzeni gdzie obowiązuje specyfikacja nawigacyjna RNAV5

oraz RNAV1 i RNAV2 (RNP1 RNP2) Sensor VORDME ndash tylko

RNAV5

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 79: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i KONCEPCJA PBN SPECYFIKACJE NAWIGACYJNE i

INFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNAINFRASTRUKTURA RADIONAWIGACYJNA

WNIOSKI

1 Aktualna koncepcja PBN nie zakłada realizacji podejść do lądowania

RNAV w oparciu o DME-DME czy VOR-DME

2 DME-DME jest możliwe do stosowania w SID i STAR oraz w fazie lotu po

trasie VORDME wyłącznie w dolotach (STAR) przy specyfikacji RNAV5

(B-RNAV) oraz roacutewnież w fazie lotu po trasie

3 GNSS-GBAS ndash przewidziany do operacji PA obecnie istnieją kryteria

wyłącznie do cat I Planuje się cat II i III (środowisko multiconstellation)

4 GNSS-SBAS ndash podejścia NPA i APV przy większej dokładności systemu

(APV II) zakłada się dojście do minimoacutew nie niższych niż PA cat I

(LPV200)

5 GNSS-ABAS ndash NPA i APV

Oczywiście istnieje teoretyczna możliwość zastosowania danego sensora w

specyfikacjach o dokładności nawigacji mniejszej niż docelowa o ile

pozostajemy w zasięgu funkcjonowania sensora i przewiduje takie

zastosowanie wyposażenie pokładowe

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 80: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15112012 powinny być

stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością

statku powietrznego załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN)

POLE 18

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 81: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE PROCEDURY I OGRANICZENIA OPERACYJNE ndashndash PLAN LOTUPLAN LOTU

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 82: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

CDFA ndash nowoczesna technika pilotażu lub metoda wykonania lotu w końcowym

segmencie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania polegająca na wykonaniu

końcowego podejścia jako stałego zniżania ndash bez segmentoacutew lotu poziomego

(levelndashoff) Jest ona spoacutejna ze stabilizowanym podejściem z prowadzeniem

pionowym (stałym kącie zniżania) Rozpoczyna się z wysokości na lub powyżej

wysokości FAF i prowadzi do wysokości ok 50 ft ponad elewacją progu do

lądowania drogi startowej lub do wysokości punktu rozpoczęcia nieudanego

podejścia

Technika pilotażu z końcowym podejściu ulegała w lotnictwie znaczącym

zmianom w ostatnich 30 latach Rozwoacutej sensoroacutew radionawigacyjnych a

przede wszystkim rozwoacutej wyposażenia pokładowego (FMS komputeryzacja i

automatyzacja kokpitu) pozwoliły na racjonalizację metod i procedur podejścia

nieprecyzyjnego od metod tradycyjnych ndash tzw bdquostep-down approachesrdquo

(podejście schodkowe) lub inaczej zwanych bdquodive-and-drive approachesrdquo do

obecnie zalecanego CDFA - constant descent final approach

Metoda podejścia CDFA w sposoacuteb znaczący poprawia poziom bezpieczeństwa

w tej fazie lotu redukując głoacutewne skutki wywoływane nieustabilizowanym

podejściem ktoacuterym są ryzyko CFIT i opoacuteźnione przyziemienie na drodze

startowej (land-short during final approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 83: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Tradycyjna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym (step-

down lub dive-and-drive

approach)

Nowoczesna metoda

prowadzenia zniżania w

podejściu końcowym

(constant-angle approach)

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 84: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

Podejścia nieprecyzyjne ndash oparte na NDB VOR LOC (GP INOP) czasem

wspierane lub nie przez DME oraz RNAV GNSS 2D (LNAV LP) są podejściami

zapewniającymi wyłącznie prowadzenie POZIOME Nie jest w ich trakcie

zapewniane prowadzenie PIONOWE pozwalające na utrzymanie przez załogę

stałego kąta zniżania

W FIR WARSZAWA wszystkie nieprecyzyjne podejścia do lądowania zgodnie

z PANS-OPS są zaprojektowane z zastosowaniem metodologii CDFA Nie

istnieją roacutewnież lotniska położone w na tyle trudnych goacuterskich rejonach gdzie

zastosowanie niestandardowych segmentowych podejść byłoby konieczne do

realizacji podejścia IFR Stąd mapy procedur podejścia (o ile jest to możliwe do

określenia) zawierają wiele dodatkowych informacji ktoacutere nawet bez

nowoczesnego wyposażenia kokpitu pozwalają na realizację podejścia w

sposoacuteb jak najbardziej zbliżony do techniki CDFA Nie ulega jednak

wątpliwości że podstawowymi uwarunkowaniami do realizacji CDFA jest FMS

oraz możliwość bdquoobliczeniardquo wykreowania wirtualnej ścieżki podejścia

końcowego przez wyposażenie pokładowe

Nie zmienia to jednak faktu iż z natury podejść NPA to pilot obecnie decyduje o

technice podejścia Dlatego też obecne kryteria PANS-OPS roacutewnież przy

zastosowaniu techniki dive-and-drive zapewniają zachowanie wymaganych

zabezpieczeń nad przeszkodami

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 85: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)CONTINUOUS DESCENT FINAL APPROACH (CDFA)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Page 86: Nawigacja GNSS - procedury lotu RNAV

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ