Nazîr İbrâhîm - dby.com.tr

Hazırlayan Müjgân Çakır

EDEB

İYAT

Nazîr İbrâhîm

CÂMİ‘Ü’L-HİKÂYÂT TERCÜMESİİNCELEME-METİN-DİZİN

Bu PDF dokümanı, kitabın bir kısmını içermektedir. DBY okurları için özel olarak oluşturulmuştur.

Hazırlayan: Müjgân Çakır

İNCELEME-METİN-DİZİN

CÂMİ‘Ü’L-HİKÂYÂTTERCÜMESİ

NAZÎR İBRÂHÎM

İçindekiler

Kısaltmalar ................................................................................................................ 8

Önsöz .......................................................................................................................... 9

Giriş ...........................................................................................................................11

1. Cevâmi‘ü’l-hikâyât’ın Türk Edebiyatında Bilinen Tercümeleri .............12

2. Nazîr İbrâhîm Hayatı, Eserleri .......................................................................14

2.1. Nazîr İbrâhîm’in Câmi‘ü’l-Hikâyât Tercümesi ....................................17

2.1.1. Nüsha Tavsifi ...................................................................................172.1.2. Metnin Özeti ....................................................................................192.1.3. Metnin Yazılış Sebebi ....................................................................762.1.4. Metinde Bulunan Manzûmeler ...................................................772.1.5. Nazîr İbrâhîm’in Câmi‘ü’l-Hikâyât Tercümesinde Adı

Geçen Eserler ...................................................................................792.1.6. Nazîr İbrâhîm ile Celâlzâde Mustafa’nın Eserlerindeki

Hikâyeler...........................................................................................98

Kaynakça ...............................................................................................................123

Transkripsiyonlu Metin .....................................................................................127

Özel İsimler Dizini ...............................................................................................247

© 2019, DÜN BUGÜN YARIN YAYINLARI™Tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilerek tanıtım amacıyla ve araştırma için yapılacak kısa alıntılar dışında, yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir şekilde kopya edilemez, elektronik ve mekanik yolla çoğaltılıp, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.

DBY: 71 Edebiyat: 28

ISBN 978-605-4635-70-2 Sertifika No: 18188

Birinci Baskı: İstanbul, 2019

Yazar: Nazîr İbrâhîm

Hazırlayan: Müjgân Çakır

Editör: Furkan Öztürk

Yayın Yönetmeni: İrfan Güngörür

Sayfa Düzeni: DBY Ajans

Kapak Uygulama: Emre Güngör

Baskı/Cilt: Birlik Ozalit Nispetiye Mah. Birlik Sok. No: 2 Zemin Kat Nevin Arıcan Plaza - Levent Beşiktaş / İstanbul Tel: +90 212 269 30 00 Sertifika No: 20179

KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI / Library Cataloging-in-Publication Data (CIP)Nazîr İbrâhîm ; Câmi‘ü’l-Hikâyât Tercümesi / İnceleme-Metin-DizinHazırlayan: Müjgân Çakır (Doç. Dr.)__İstanbul : DBY Yayınları, 2019.

257 s. ; 15,0 x 21,0 cm __ (DBY Yayınları ; No. 71) __ Dizin varISBN 978-605-4635-70-21- Edebiyat 2- Osmanlıca Edebiyat 3- Hikâye

CÂM

İ‘Ü’L

-HİK

ÂYÂ

T TE

RCÜ

MES

İ İN

CELE

ME-

MET

İN-D

İZİN

DÜN BUGÜN YARIN YAYINLARI Ankara Caddesi, Ünal Han No: 21/4 Cağaloğlu - Fatih / İstanbul Tel.: +90 212 526 98 06 www.dby.com.tr • [email protected]

9

Önsöz

İnsanoğlunun en eski geleneklerinden biridir hikâye anlatmak. Baş-langıçta sözlü kültüre ait olan bu mahsulleri derleyip okuyuculara sunmak da bu geleneğin bir sonucu olarak karşımıza çıkar. Gerek doğu edebiyatlarında gerekse batılı edebiyatlarda bu sebeple bir çok hikâye külliyatına rastlarız. Bu külliyatların en şöhretlilerinden biri de barındırdığı yaklaşık iki bin hikâyeyle müthiş bir kültür hazine-sini önümüze koyan Avfî’nin metnidir. Avfî kendisinden önce ya-zılmış kaynakları tarayıp sözlü kültürde karşılaştığı çok farklı ko-nulardaki anlatıları biraraya getirerek insanlığın yazılı hafızası için büyük bir katkı sağlamıştır.

Bu kitapta Avfî’nin bahsi geçen Farsça Cevâmi‘ü’l-hikâyât fî Levâmi‘ü’r-rivâyât adlı meşhur hikâye derlemesinin Klasik Türk Edebiyatındaki muhtasar tercümelerinden biri üzerinde durulmuştur. Nazîr İbrâhîm’e ait tercüme tarikat çevrelerinde okunmak üzere yazılmış olup incelemede önce Avfî’nin ese-rinin Türk Edebiyatındaki tercümeleri tanıtılmış, daha sonra kaynaklarda kendisi hakkında oldukça ayrıntılı bilgiler veri-len mütercimin hayatı özetlenip, eserleri sıralanmıştır. Aka-binde mütercimin Tercüme-i Câmi‘ü’l-hikâyât diye adlandırdığı eserin nüsha tavsifi yapılmış, metnin özeti üzerinde durulup,

Kısaltmalar

A.g.e. : Adı geçen eser.A.g.m. : Adı geçen makale.A.g.t. : Adı geçen tez.A.y. : Aynı yazar.Bkz. : Bakınız.Böl. : Bölümü.c. : Cilt.DİA : Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.haz./hazl. : Hazırlayan/Hazırlayanlar.MEB : Millî Eğitim Bakanlığı.nu. : Numara.s. : Sayfa.S. : Sayı.vb. : Ve benzeri.vs. : Vesaire.vol. : Volume.Y. : Yıl.Yay. : Yayınları.yk. : Yaprak.

11

Giriş

Muhammed Avfî’nin en meşhur eseri şüphesiz hicri yedinci asrın ilk yarısında tarihî, ahlakî ve mezhebî bir takım hikâyeleri bira-raya toplayan önemli bir hikâye derlemesidir. Cevâmi‘ü’l-Hikâyât ve Levâmi‘ü’r-Rivâyât adlı bu derleme bahsi geçen yüzyılın bü-yük hikâye metinlerindendir ve bir çok yazar ve araştırmacı için önemli bir başvuru kaynağı olmuş, Lübâbü’l-elbâb’dan daha şöh-retli bir hâle gelmiştir. Dört ciltten oluşan eserin her cildinde yirmi beş bâb bulunmaktadır, yaklaşık iki bin hikâyeyi barındırmaktadır. Cafer Şi‘âr’a göre eser hulefâ-yı Beni Abbâs, Pişdâdiyân, Keyâniyân, zuhûr-ı İslâm, hulefâ-yı Râşidîn, hulefâ-yı Benî Ümeyye, hulefâ-yı Mustansır gibi tarihin belirli dönemleri hakkında da bilgiler veren tarihî ehemmiyeti hâiz bir eserdir aynı zamanda. 1 Metnin çeşitli baskıları ve tercümeleri de mevcuttur. 2

1 Sedîdeddîn Muhammed Avfî, Cevâmi‘ü’l-hikâyât ve levâmi‘ü’r-rivâyât, haz. Doktor Cafer Şiâr, Mihran Matbaası, Tahran, 1373, s. 3-4. Metnin mizahî yönü için bkz. Emin Uz, “İslam Kültüründe Mizah ve Türk Edebiyatındaki Yansıma-ları: Cevâmi‘ü’l-hikâyât Örneği”, The Journal of Turkic Language and Litera-ture Surveys, vol. 2/1, 2017, s. 20-39.

2 Bunlar için bkz. Nimet Yıldırım, Fars Edebiyatında Kaynakbilim, Fenomen Yay., Erzurum, 2012, s. 514-5.

10

| Câmi‘ü’l-Hikâyât Tercümesi |

tercüme sebebi ve içinde bulunan manzûmelerden bahsedil-miştir. İncelemede tercüme metinde adı geçen kaynaklar da tanıtılmış, özellikle manzûmeler ve kaynaklar üzerinde duru-lurken Nazîr İbrâhîm’in metne katkıları tespit edilmeye çalı-şılmıştır. Yine edebiyatımızdaki bilinen tek tam tercüme ol-ması hasebiyle Celâlzâde Sâlih Çelebinin tercümesi ile Nazîr İbrâhîm’inki başlıklar ve hikâyeler açısından mukayese edil-miştir. Çalışmanın kalan kısmındaysa tespit edilebilen tek nüsha üzerinden eserin transkripsiyonlu metnine yer veril-miş, özel adlar dizini hazırlanmıştır.

Bu kitabı hazırlarken şüphesiz bir çok kişiden istifade et-tim, hepsine müteşekkirim. Burada özellikle Arapça bazı ifa-delerin çevirisinde yardımlarını gördüğüm Ali Sözer’e ve Araş. Gör. Muhammed Ali Kılıç’a, kitabın baskısındaki desteklerin-den ötürü Mustafa Kirenci ile İrfan Güngörür ve DBY Yayın-ları çalışanlarına teşekkür etmeyi bir borç bilirim.

Müjgân Çakır İstanbul, 2019

123

Kaynakça

Abdülkerim Kuşeyrî, Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risalesi, haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yay., İstanbul, 2012.

Aslantürk, Ayşe Hümeyra, “Nesefî, Necmeddin”, DİA, c. 32, İstanbul, 2006, s. 571-3.

Aydar, Hidâyet, “Sevâtıu’l-ilhâm, DİA, c. 36, İstanbul, 2009, s. 582-3.

Bedr-i Dilşâd, Murâd-nâme, haz. Adem Ceyhan, 2 c., MEB Yay., İstanbul, 1997.

Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, haz. M. A. Yekta Saraç, c. 1, TÜBA Yay., Ankara 2016.

Bülbül, Tuncay, “Abdullah Bahâyî Efendi ve Cevâmi‘ü’l-Hikâyât ve Levâmi‘ü’r-Rivâyât Tercümesi”, International Journal of Languages Education and Teaching, vol. 8/1, 2018, s. 540-55.

Celâl-zâde Sâlih Çelebi, Cevâmi‘ü’l-hikâyât ve Levâmi‘ü’r-rivâyât Tercü-mesi (İnceleme-Metin), haz. Tuncay Bülbül, Nevşehir, 2017.

Cerrahoğlu, İsmail, “Kelbî, Muhammed b. Sâib”, DİA, c. 25, İstanbul, 2002, s. 205-6.

Çatıkkaş, Atâ, Ahmet Midhat’ın Kelile ve Dimne Tercümesi Hulâsa-i Hümâyunnâme, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1999.

Edirneli Ahmed Bâdî Efendi, Armağan, hazl. Süreyya Ali Beyzadeoğlu-Müberra Gürgendereli-Fatih Günay, Harvard Üniversitesi Yay., 2004.

18


Resim- Eserde yer alan mühürler.

Mühürlerin altında “Terceme-i Cāmi‘ü’l-ģikāyāt, Nažír İbrāhím Efendi” ifadeleri kaydedilmiştir.

Resim- Mühürlerin altında eserin ve müterciminin adının kaydedildiği kısım.

1b sayfasında başlayan metin 35ada sonuçlanmaktadır. Sayfa-larda muhtelif satır sayısı mevcuttur. Fakat genel olarak 30 satır sa-yısına sahiptir. Yazı stili nestaliktir.

Baş: Ma‛lūm ola ki sırr-ı heme ‛ulūm u ma‛ārif ve cümle-i a‛māl u šā‛at u ‛ibādāt-ı ‛avārifden murād u maķŝūd Ĥallāķ-ı Perverdigār’uñ ma‛rifeti oldıġı āyāt-ı ‛ižām u eģādíś-i Resūl ‘aleyhimü’l-‘allām ile

124


Filibeli Alâaddîn Ali Çelebi, Hümâyûn-nâme (İnceleme-Metin), haz. Tun-cay Bülbül, TÜBA Yay., Ankara, 2017.

Güleç, İsmail, Türk Edebiyatında Mesnevî Tercüme ve Şerhleri, Pan Yay., İstanbul, 2008.

https://ganjoor.net/abusaeed/robaee-aa/sh20/ [erişim: 14.01.2019].

https://ganjoor.net/sanaee/divans/ghaside-sanaee/sh6/ [erişim tarihi: 19. 01. 2019].

Kaçar, Mücahit, “Solakzâde Hemdemî’nin Fihrist-i Şâhân’ına Nazîr’in Zeyli”, Tarih Dergisi, S. 48, 2008/2, s. 29-45.

Karagözoğlu, Hümeyra, “Bir Yazma Eser Üzerine: Terceme-i Cevâmiu’l-hikâyât ve Levâmiu’r-rivâyât”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi, S. 32, İstanbul, 2007, s. 245-52.

Kâtip Çelebi, Keşfü’z-zunûn, Arapçadan tercüme eden Rüştü Balcı, Tarih Vakfı Yurt Yay., c.1, İstanbul, 2008.

Kavruk, Hasan-Elçi, Fatih, Celâl-zâde Salih Çelebi’nin Cevâmi‘ü’l-Hikâyât ve Levâmi‘ü’r-Rivâyât’ı, c. 1, Ankara, 2018.

Öztürk, Mustafa-Mertoğlu, M. Suat, “Zemahşerî”, DİA, c. 44, İstanbul, 2013, s. 235-8.

Sarı Abdullah Efendi, Mesnevî-i Şerîf Şerhi, Cild-i evvel, 1288.

Sedîdeddîn Muhammed Avfî, Cevâmi‘ü’l-hikâyât ve levâmi‘ü’r-rivâyât, haz. Doktor Cafer Şiâr, Mihran Matbaası, Tahran, 1373.

Sedîdeddîn Muhammed Avfî, Cevâmi‘ü’l-hikâyât ve levâmi‘ü’r-rivâyât, Cild-i evvel ez Kısm-ı süvvüm, haz. Doktor Banu Musaffâ Kerîmî, İntişârât-ı Bünyâd-ı Ferheng-i İran, 1352.

Sona, İbrâhîm, “Cevâmiu’l-Hikâyât ve Levâmiu’r-Rivâyât’ın Muhtasar Bir Çevirisi: Adlnâme”, Turkish Studies, vol. 11, Summer 2016, s. 391-410.

Şeşen, Ramazan, “Câhiz”, DİA, c. 7, İstanbul, 1993, s. 20-4.

Şeşen, Ramazan, “On Beşinci Yüzyılda Türkçeye Tercümeler”, Mimar Si-nan Üniversitesi Fen/Edebiyat Fakültesi Dergisi, Y. 1, S. 1, Aralık, 1991, s. 213-33.

Şengün, Necdet, Nazîr İbrâhîm ve Dîvânı, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir, 2006.

125

| Kaynakça |

Şengün, Necdet, “Balkanlarda Edirneli Bir Kadı Şair: Nazîr İbrâhîm Gülşenî”, Osmanlı İlim, Düşünce ve Sanat Dünyasında Balkanlar, İs-tanbul, 2014, s. 607-24.

Şengün, Necdet, “Nazîr İbrâhîm-i Gülşenî ve Farklı Bir Kırk Hadis Dene-mesi (Risâle-i Ehâdis-i Erba‘în-i Sülâsiyye”, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Der-gisi, S. XI/1, 2007, s. 279-98.

Toska, Zehra, Türk Edebiyatında Kelile ve Dimne Çevirileri ve Kul Mesûd Çevirisi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1989.

Uz, Emin, “İslam Kültüründe Mizah ve Türk Edebiyatındaki Yansımaları: Cevâmi‘ü’l-hikâyât Örneği”, The Journal of Turkic Language and Li-terature Surveys, vol. 2/1, 2017, s. 20-39.

Uzunçarşılı, İ.H., “Onaltıncı Asır Ortalarında Yaşamış Olan İki Büyük Şah-siyet Tosyalı Celâl Zâde Mustafa ve Salih Çelebiler”, Türk Tarih Ku-rumu Belleten, c. XXII, S. 85-88, Ankara, 1958, s. 391-441.

Yapıcı, Uğurtan, Edirneli Mevlevî ve Gülşenî Şairler, Trakya Üniversi-tesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne, 2009.

Yazar, Sadık, Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlan-mamış Doktora Tezi, İstanbul, 2011.

Yazıcı, Tahsin, “Cevâmiu’l-hikâyât”, DİA, c. 7, İstanbul, 1993, s. 439-40.

Yıldırım, Nimet, Fars Edebiyatında Kaynakbilim, Fenomen Yay., Erzu-rum, 2012.

Transkripsiyonlu Metin

TERCEME-İ CĀMİ‛Ü’L-ĢİKĀYĀT

247

Özel İsimler Dizini

A‘râb 7b, 23a, 26bA‘râbî 3aÂ’işe (Hz.) 16b, 33aÂ’işe-i Sıddîka 16bAbbâs (Abdu’l-muttalib’in oğlu) 6aAbbâs (Âl-i …) 21bAbbâs 9a, 16aAbdû‘ 27bAbdu’llâh (Abdu’l-muttalib’in oğlu, Hz.

Muhammed’in babası) 6a, 7a, 35aAbdu’llâh (Hz. Ömer’in oğlu) 16bAbdu’llâh bin Abbâs 3a, 23aAbdu’llâh bin Ahmed 30aAbdu’llâh bin Âmir 18aAbdu’llâh bin Avf 16bAbdu’llâh bin Kilâbe 27aAbdu’llâh bin Revâha 7bAbdu’l-muttalib 5a, 5b, 6a, 7a, 35aAbdu’r-rahmân 23aAbdu’r-rahmân bin Avf 16bAbdü’l-melik (bkz. Abdü’l-melik bin

Mervân) 22b, 23bAbdü’l-melik bin Mervân (bkz. Abdü’l-

melik) 21a, 23bÂb-ı Hayât 12a

Âb-ı Hayvân 12aAcâyibü’l-buhûr 26bAcem (mülûk-i …) 21bAcem 5aÂd (Âl-i …) 10aÂd 25aÂdem (Hz.) 19bAden 25bAdudü’d-devle 15b, 16aAfrıkıyye 25bAhmed Hazraviyevî 13aAhmed Sâmânî 22aAhzâb (Harb-ı …) 9b, 17bAkka 25bAlî (Bistâmî’nin kardeşi) 12aAlî (Hz.) 8a, 16a, 16b, 17a, 24b, 26b,

30b, 31a, 32bAlî Mûsâ er-Rızâ (bkz. İmâm Alî er-

Rızâ) 11aAlkame bin Helâse 10aAllâh 2b, 10a, 11b, 12b, 13a, 13b, 29a,

30b, 35aAllâh te‘âlâ 12bAmâlika 25aÂmi’l-fîl 5a

129

[1b]

TERCEME-İ CĀMİ‛Ü’L-ĢİKĀYĀT

Ma‛lūm ola ki sırr-ı heme ‛ulūm u ma‛ārif ve cümle-i a‛māl u šā‛at u ‛ibādāt-ı ‛avārifden murād u maķŝūd Ĥallāķ-ı Perverdigār’uñ ma‛rifeti oldıġı āyāt-ı ‛ižām u eģādíś-i Resūl ‘aleyhimü’l-‘allām ile śābit ü žāhir ü bāhirdür ve ģikāyāt-ı büzürgān-ı dín ü píşvāyān-ı ehl-i yaķín ki vücūd-ı Ŝāni‛-i Perverdigār-ı mušlaķa delíller írād eylemiş-lerdür ki her biri nice fevā’idi ģāví oldıġında iştibāh yoķdur. Bināen ber ín ģāl Cāmi‛ü’l-ģikāyāt ŝāģibi imām-ı fażıl Cemāleddín ģażretleri iĥvānından šaleb-i du‛ā ve źikr bi’l-ĥayr iltimāsıyla cem‛ eyledigi ģikāyāt-ı lašífe vü nikāt-ı ġaríbe Fārisiyyi’l-ķumāş ber-nesc-i dest-gāh-ı ‛irfān olup fevā’idi ancaķ Fārsí āşinā olan iģvāna rāci‛ olmaġla bā-iltimās-ı iĥvān Türkí-lisān ile tercemeye āġāz olındı. Ĥašā-yı hāmem pür-cān-baĥşāy ve aŝģāb-ı ma‛ārifden bir źāt-ı muģterem daĥı intiģāb idüp ba‘de mecmū‘ayı itmām içün ba‘żı iĥvāndan istimā‛ ve ba‛żı mecmū‛a vü tāríĥlerde bulınan letā’if ü ģikāyāt daĥı żamm olınmaķ münāsib görilüp taĥrír olındı.

Li-münşi’ihi

_ ._ _ / _ ._ _ / _ . _ _ / _ . _

Bir eśerdür ola iĥvāna Nažírā yādigār Ĥayr ile aŝģāb-ı ĥayrın birisi elbet añar

249

| Özel İsimler Dizini |

Cüneyd 10bCürcân 25bCüzeyme 18a, 18b, 22bÇîn 25b, 26aDahhâk 21bDâvud (bkz. Ebû Süleymân Dâvud bin

Nasr Tâyî) 12aDemâvend 25bDeylem 25bDımışk 13b, 17a, 23b, 25bDimyât 25bDînever 25bEbû Abdu’llâh Hâris bin Esed Muhâsibî 11bEbû Amr bin el-Alâ 33aEbû Bekr (bkz. Ebû Bekr Verrâk) 29bEbû Bekr (bkz. Ebûbekr-i Sıddîk) 9a,

16a, 17aEbû Bekr Verrâk (bkz. Ebû Bekr) 29bEbû Bekri’s-sıddîk 16aEbû Cehl 8aEbû Hafz (bkz. Ebû Hafz Haddâd, Haddâd)

13aEbû Hafz Haddâd (bkz. Ebû Hafz, Haddâd)

13aEbû Hamza bin Abdu’llâh Abâdânî 12bEbû Huzeyfe (bkz. Huzeyfe, Huzeyfe-i

Yemânî) 9aEbû İbâd 24aEbû İshak İbrâhîm ibn Edhem 11aEbû Kubeys 13bEbû Leheb (Abdu’l-muttalib’in oğlu) 6aEbû Lü’lü 16a, 16bEbû Mahfûz ibn Ma‘rûf ibn Fîrûz Kerhî

(bkz. Kerhî, Ma‘rûf, Ma‘rûf Kerhî) 11aEbû Mu‘ayt 8b, 9aEbû Muhammed Tüsterî 30aEbû Mutî‘ Belhî 27bEbû Müslim 21bEbû Nasr Bişr bin Hâris el-Hâfî 11bEbû Süfyân 21b, 33a

Ebû Süleymân (bkz. Ebû Süleymân Dârânî) 12b

Ebû Süleymân Dârânî (bkz. Ebû Süleymân) 12b

Ebû Süleymân Dâvud bin Nasr Tâyî (bkz. Dâvud) 12a

Ebû Tâlib (Abdu’l-muttalib’in oğlu) 5b, 6a, 6b

Ebû Ubeyde Cerrâh 17bEbû Yezîd (bkz. Ebû Yezîd bin Tayfûr bin

Îsâ el-Bistâmî, Tayfûr) 12aEbû Yezîd bin Tayfûr bin Îsâ el-Bistâmî

(bkz. Ebû Yezîd, Tayfûr) 12aEbû Yûsuf (bkz. Ebû Yûsuf Kâdı, İmâm

Yûsuf) 28b, 29aEbû Yûsuf Kâdı (bkz. İmâm Yûsuf, Ebû

Yûsuf) 28bEbû’l-Abbâs 27bEbû’l-Buhterî 9aEbû’l-Büşr 9aEbû’l-Esved ed-Dü’elî 26bEbû’l-Hasan Fergânî 25bEbû’l-Hasan Seriyyi Sekâtî (bkz. Seriyy,

Seriyyi Sekâtî) 11bEbû’l-Kâsım Kuşeyrî 11aEbû’l-leys (Abdu’l-muttalib’in oğlu) 6aEbûbekr-i Sıddîk (bkz. Ebû Bekr) 8aEdhem (bkz. Ebû İshak İbrâhîm ibn Ed-

hem) 11aEfrag 21bEmîr-i Belhî Alî bin Îsâ bin Hâmân 12aEndülüs 25bErdeşîr-i Bâbek 21bErmeniye 25bEş‘ab ibn Kays 17aEvs 8bEyûb (Hz.) 25aFadl (Fadl bin Rabî‘, İmâm Fadl) 24aFadl bin Rabî‘ (bkz. Fadl, İmâm Fadl) 24aFârisî 20b

248


Amîd-i Horâsânî 15aÂmine (Hz. Muhammed’in annesi) 7a, 35aÂmir (bkz. Âmir bin Abd Kays) 13bÂmir bin Abd Kays (bkz. Âmir) 13bÂmir bin el-Darb 25aAmr bin Adiyy 18a, 18bAmr bin Âs 10b, 17a, 17b, 27bAmr bin Cümehî 9aAmr bin Mâlik 13bAmrûyye (şehr-i …) 6bAnbâr 25bAnkâ 20b, 24aAntâkiyye 4b, 25bArab (mülûk-i …) 22bArab 5a, 7b, 8b, 12a, 16a, 17b, 18a, 22a,

22b, 26a, 26b, 32b, 33a, 35aAristo 7aÂsaf bin Berhıyâ 10aAshâbü’r-re’s 20bAvc (bkz. Avc bin Unuk) 24bAvc bin Unuk (bkz. Avc) 24bAyâs (bkz. Ayâs bin Mu‘âviye ) 23bAyâs bin Mu‘âviye (bkz. Ayâs) 23bAyâz 21aÂzerbaycân 25bAzrâ’îl 27aBâbil Kal‘ası 28aBâbü’l-ebvâb 25bBâdân 9bBağdâd 11b, 20b, 25b, 29a, 29b, 32aBârî te‘âlâ 1b, 2a, 2b, 3a, 3b, 4a, 4b, 5a,

5b, 6a, 7a, 7b, 10a, 11a, 11b, 12b, 13a, 13b, 16a, 17b, 19a, 22a, 24b, 25a, 26a, 27a, 28a, 29b, 30a, 30b, 32a, 32b

Basra 14a, 29bBedir (rûz-ı ….) 9aBedir Gazâsı 8b, 9aBelh 11a, 25bBelkîs 10aBenî Âdem 27a

Benî Âmir 10aBenî Ferrâre 33aBenî Hâşim 9aBenî Huzeyl 8bBenî İsrâ’îl 5a, 25a, 31bBenî Sa‘d bin Hüdeym 5bBenî Zühre 7a, 35aBerber 25bBerda‘ 25bBest 25bBeşir bin Sa‘d 7bBeyti’l-makdîs 20bBeytü’l-mukaddes 25bBilâl 7b, 16aBû Alî 21aBû Cehl 33aBû Ma‘şer-i Belhî 24bBû Süfyân 9b, 10aBuhârâ 14b, 24a, 25bBuhayrâ 6aBulgâr 26bBusrâ 6aBûşelâcin (bkz. Şelâcîn) 4bBüzürcmihr 23bCa‘fer (bkz. İmâm Ca‘fer) 2aCâbir bin Abdullah 7b, 8aCâhiliyyet (eyyâm-ı …) 6bCâhiliyyet 8bCâmi‘ü’l-hikâyât 1bCebre’îl (bkz. Cibrîl, Cibrîl Emîn)30aCemâle’ddîn 1bCemşîd 15b, 16a, 21bCezr 25bCibrîl (bkz. Cebre’îl, Cibrîl Emîn) 3b,

30a, 30bCibrîl Emîn (bkz. Cebre’îl, Cibrîl) 3a, 5aCidde 25bCühûd 6a, 8b, 11a, 28b, 31bCühûdân 17bCühûdân-ı Benî Kureyze 17b

251


Huzeyfe (bkz. Ebû Huzeyfe, Huzeyfe-i Yemânî) 9b

Huzeyfe-i Yemânî (bkz. Ebû Huzeyfe) 9bHücre 16bHüdhüd 24bHümâ 21aHümâyûn-nâme 18bHüseyn (Hz.) 17aHüsrev bin Pervîz 23aIrâk 23a, 32bIsfahân 6b, 25bIstahr 25bİbn Abbâs 25aİbn Mülcem 17aİbn Semmâk 2bİbrâhîm (bkz. İbrehîm, İbrâhîm Halîlullâh)

1b, 2a, 30aİbrâhîm Halîlu’llâh (bkz. İbrâhîm,

İbrehîm) 1b, 3aİbrehîm (bkz. İbrâhîm, İbrâhîm Halîlullâh)

3a, 3bİbrehîm Nazîr Edirnevî (bkz. Nazîrâ) 35aİdrîs (Hz.) 1b, 27bİlâhî 2b, 9a, 11a, 12b, 13, 14a, 18a, 19a,

26a, 20a, 35aİmâm (bkz. İmâm Mâlik) 2aİmâm (bkz. İmâm-ı a‘zam) 2a, 29a, 29bİmâm A‘meş 33aİmâm Alî er-Rızâ (bkz. Alî Mûsâ er-

Rızâ) 11bİmâm Ca‘fer (bkz. Ca‘fer) 2aİmâm Ebû İbrehîm Müznî 28bİmâm Fadl (Fadl bin Rabî‘, Fadl) 24aİmâm Mâlik (bkz. İmâm) 2aİmâm Necmü’ddîn Ömer Nesefî 30bİmâm Şâfi‘î 2aİmâm Yûsuf (bkz. Ebû Yûsuf Kâdı, Ebû

Yûsuf) 29aİmâm-ı a‘zam (bkz. İmâm) 2a, 29a, 29bİncîl 3a, 11b

İrem-i zâtü’l-imâr 27aÎsâ (Hz.) 4a, 4b, 5a, 30aİsbîcâb 25bİshâk (Hz.) 30aİskender 15a, 15bİskenderiyye (minâre-i …) 27bİskenderiyye 25b, 27bİslâm 3a, 8a, 9a, 11a, 12a, 12b, 13b, 17b,

25a, 26a, 26b, 27b, 31b, 32b, 34aİsmâ’îl (Hz.) 6a, 30aKa‘be 8b, 35aKa‘be-i mükerreme 5a, 5b, 6a, 7a, 8b,

12b, 16b, 35aKa‘betu’llâh 6aKâbil 25bKâbü’l-ahbâr 27aKâdı Şüreyh (bkz. Şüreyh) 33bKâdi’l-hâcât 34aKadri’l-mezheb 11b, 12aKahhâr 16bKanber 16bKandehâr 25bKantor 8bKârûn 3b, 4aKâsım (Hz. Muhammed’in oğlu) 7aKaşgâr 25bKayl (bkz. Kayl bin Anter) 25aKayl bin Anter (bkz. Kayl) 25aKays bin Hâzım 22aKayser 10b, 22bKayser-i Rûm 22bKazvîn 25bKelbî Tefsîri 20bKelîle ve Dimne 18b, 26bKerhî (bkz. Ebû Mahfûz ibn Ma‘rûf ibn

Fîrûz Kerhî, Ma‘rûf, Ma‘rûf Kerhî) 11aKeyd 15aKeyhusrev 21bKeykâvus 21bKeyûmers 21b

250


Fârisiyyü’l-kumâş 1bFârsî 1bFârûk 10bFâtıma (Hz. Muhammed’in kızı) 7aFazl (Abbâs’ın oğlu) 9aFergâna 25bFerîdûn 21bFrenk 27bFudayl (bkz. Fudayl bin Iyâs) 11aFudayl bin Iyâs (bkz. Fudayl) 11aFürs 26aHabeş 25b, 26a, 26bHabîb Neccâr 4b, 5aHabîb-i muhterem 3aHabîb-i müctebâ 5bHaccâc 30a, 30bHaccâc bin Yûsuf 26bHâce Ebû’l-Kâsım (bkz. Hâce Ebû’l-Kâsım

Hâşimî) 15aHâce Ebû’l-Kâsım Hâşimî (bkz. Hâce

Ebû’l-Kâsım)14bHâce-i kâ’inât 5aHacerü’l-esved 7a, 35aHacerü’l-übbehet 19aHacl (Abdu’l-muttalib’in oğlu) 6aHaddâd (bkz. Ebû Hafz Haddâd, Ebû

Hafz) 13aHadîce (bkz. Hadîce binti Heveyled) 6b, 7aHadîce binti Heveyled (bkz. Hadîce) 6bHadîs bin Ma‘bed 8aHak 2a, 2b, 3b, 12b, 23a, 29b, 30aHak te‘âlâ 3a, 4b, 10a, 16a, 19a, 19b, 20b,

23b, 25a, 26b, 28b, 30b, 31a, 32bHaleb 25bHâlık 2aHâlid (bkz. Hâlid bin Velîd) 10bHâlid bin Velîd (bkz. Hâlid) 10bHallâk-ı Perverdigâr 1bHams 25bHamza (Abdu’l-muttalib’in oğlu) 6a

Handek (Harb-ı …) 7bHanzala (Hz.) 20bHâris (Abdu’l-muttalib’in oğlu) 5b, 6aHârûn (bkz. Hârûnü’r-reşîd) 28b, 29aHârûn (Hz.) 17aHârûnü’r-reşîd (bkz. Hârûn) 2a, 8bHârzem 25bHârzemşâh 26aHasan (Hz.) 17aHasan Basrî 30aHasan bin Hasan bin Alî 30aHasan Mü’eddeb 15aHasîle 25aHâtem (bkz. Hâtem-i Asamm) 12b, 13aHâtem 31aHâtem-i Asamm (bkz. Hâtem) 12a,

12b, 13aHazrec 8bHemedân 25bHerât 28aHeynûn (Abdu’l-muttalib’in oğlu) 6aHeys 25bHeysem bin Hezâl 25aHıtâ 26aHızr (Hz.) 12a, 28aHicâz 20bHille 18aHille Kal‘ası 18aHilvân 25bHind 15a, 15b, 21a, 22b, 23a, 23b, 24b,

26a, 26bHind bin Abdu’llâh Kelbî 24bHocend 25bHorâsân 12a, 13a, 16b, 32bHûd (Hz.) 25a, 27aHudâ 4b, 5b, 6a, 8b, 10b, 11b, 12a, 13b,

16a, 21b, 28aHudây 1bHudâ-yı müte‘âl 2b, 7b, 12a

253


Mûsâ (Hz.) 3b, 4a, 17a, 20b, 24b, 25a, 28a, 30a

Musul 25bMüreysi‘ Gazâsı 9bMüselmân 11a, 11b, 13a, 13b, 22a, 26a,

26b, 28b, 31aMüselmânân 9b, 17bMüseyleme-i Kezzâb 9aMüslim 22aNa‘îm (bkz. Na‘îm bin Mes‘ûd Sakafî) 17bNa‘îm bin Mes‘ûd Sakafî (bkz. Na‘îm) 17bNasârâ 6bNasr bin Dehmân 24bNasrânî 11aNasûh 34aNazîrâ (bkz. İbrehîm Nazîr Edirnevî) 1bNecef 16bNehrevân 17aNemrûd 1b, 2aNestor 6b, 7aNevâdir-i Hikâyât 24bNihâvend 10a, 25bNîl 3b, 10b, 14a, 25bNîl-i Mısr 25bNîl-i mübârek 26bNişâbûr 14b, 25b, 32aNu‘mân 33aNûh (Hz.) 1b, 24bNûh (tûfân-ı …) 27bNusaybîn 25bNûşîrevân 21b, 22a, 22b, 28aOsmân (Hz.) 16bÖmer (Hz.) 9a, 10a, 10b, 16a, 16b, 17a,

24b, 28b, 34aÖmer bin Abdü’l-azîz 22a, 30bPerverdigâr 3aPervîz 9bRabb 3a, 7a, 12a, 13a, 13b, 14a, 30a, 34bRabbü’l-âlemîn 24a, 35aRabî‘a 21a, 33a

Râkûn 26aRamazân-ı şerîf 17a, 24aRavzatü’l-ebrâr 14aRebî‘ (bkz. Rebî‘ bin Heysem) 14aRebî‘ bin Heysem (bkz. Rebî‘) 13b, 14aRebî‘ü’l-ebrâr 20bRefâ‘a bin Zeyd 9bResûl 1b, 6a, 7a, 9a, 14aResûl-i ekrem 3a, 11b, 21a, 33aResûl-i Hudâ 5a, 6a, 8a, 8b, 10b, 16a, 22aResûl-i Hudâ Muhammed Mustafâ 5aResûl-i kibriyâ 2a, 3a, 5a, 5b, 6a, 6b, 7b,

8a, 9a, 9b, 16a, 17a, 22a, 26a, 33aResûl-i müctebâ 31aResûlu’llâh 3a, 6a, 6b, 7a, 7b, 8a, 8b, 9a,

9b, 10a, 10b, 16a, 17a, 17b, 19b, 21b, 22a, 22b, 30a, 31a, 31b, 33a

Rey 25bRodos 25bRukiye (Hz. Muhammed’in kızı) 7aRûm 25b, 26aRûmîler 19aRümh 20bSa‘d Muhammed Râzî 13aSa‘d Vakkâs 16bSa‘îd bin Mervân 16bSafâ 5bSafvân (bkz. Safvân bin Ümeyye) 9aSafvân bin Ümeyye (bkz. Safvân) 9aSâhib-i Ubbâd 15b, 16aSakâlibe 25bSâlih (Hz.) 3aSan‘a 9b, 25b, 26bSâni‘ 2aSâni‘-i âlem 2aSâni‘-i Perverdigâr 1bSarây 26bSâriye 10aSatîh 24bSebîl bin Mu‘bed 33a

252


Kirek 25bKirmân 25bKitâbü’t-teysîr fi’t-tefsîr 30bKonstantıniyye 25b, 26aKûfe 9b, 17a, 25bKum 25bKur’ân 16b, 23aKur’ân-ı azîm 15aKur’ân-ı kerîm 1b, 3b, 4a, 4b, 5a, 10a,

12b, 14a, 16a, 17a, 23a, 24b, 25a, 27a, 29b, 32b

Kur’ân-ı mübîn 24aKureyş (kavm-i … ) 8aKureyş (müşrikân-ı …) 8bKureyş 5a, 7a, 10a, 33aKureyşî 5bKusay (bkz. Kusay bin Kilâb) 5aKusay bin Kilâb (bkz. Kusay) 5aKusayr (bkz. Kusayr ibn Sa‘d) 18a, 18bKusayr ibn Sa‘d (bkz. Kusayr) 18aLât 6aLetâyifü’l-işârât 31bLohrâsb 21bLokmân (bkz. Lokmân bin Âd) 25a, 28aLokmân bin Âd (bkz. Lokmân) 25aMa‘rûf (bkz. Ebû Mahfûz ibn Ma ‘rûf ibn

Fîrûz Kerhî, Kerhî, Ma‘rûf Kerhî) 11bMa‘rûf Kerhî (bkz. Ebû Mahfûz ibn Ma ‘rûf

ibn Fîrûz Kerhî, Kerhî, Ma‘rûf) 11bMa‘sûn 26aMa‘ûn 8aMahmûd Sebüktigin 21aMahmûd-ı Gaznevî 21aMalatya 25bMâlik (bkz. Mâlik bin Aclân) 8bMâlik bin Aclân (bkz. Mâlik) 8bMânî-i Nakkâş 26aMâverâü’n-nehr 16b, 26aMe’mûn 27bMecedde (bkz. Mecedde ibn Ziyâ) 9a

Mecedde ibn Ziyâ (bkz. Mecedde) 9aMecma‘ü’l-emsâl 25aMecûsî 12aMedîne 6b, 8b, 9a, 9b, 10aMedîne-i münevvere 7a, 7b, 8a, 8b, 9a,

10a, 17b, 25bMekke (bkz. Mekke-i mükerreme) 5a,

6b, 7a, 8b, 9a, 10a, 25b, 35aMekke (kavm-i …) 7aMekke-i mükerreme (bkz. Mekke) 6a,

7a, 8a, 11a, 13b, 21a, 25a, 35aMelik Tubba‘ (bkz. Tubba‘) 8b, 26bMeliku’llâh 16bMerv 11b, 18a, 25bMerve 5bMeymûne (bkz. Meymûne-i Zengî) 14aMeymûne-i Zengî (bkz. Meymûne) 14aMeysire 6b, 7aMezheb-i İ‘tizâl 29bMısr 10b, 14a, 16b, 17a, 25b, 27bMısr harâcı 27bMinûçihr 21bMu‘ammere 24bMu‘âviye (bkz. Yezîd bin Mu‘âviye) 13b,

16b, 17a, 23a, 27a, 29bMu‘tezilî 10aMugîre (bkz. Mugîre bin Şu‘be) 16aMugîre bin Şu‘be (bkz. Mugîre) 16aMuhammed (hâcib-i … ) 15aMuhammed (Hz. ) 5a, 6b, 8a, 8b, 9a, 9b,

10b, 14a, 17b, 30aMuhammed bin Alî Tırmizî 29bMuhammed Emîn 6b, 7a, 35aMuhammed Ka‘b Mukrâzî 9bMuhammed Mustafa 16aMuhammed Resûlu’llâh 23bMuhammed Süvâr 12bMuhammedü’l-Mustafa 31aMurâd-nâme 25a

255


Tefsîr-i Hindî 5aTevrât 27aTırâz 25bTîn 8aTrablûs 25bTûbâ ağacı 2bTubba‘ (bkz. Melik Tubba‘) 8bTufeylî 33bTûs 14b, 25bTübhet 25bTürk 22b, 26aTürkî-lisân 1bTürkistân 12aUkayl (bkz. Ukayl bin Ebî Tâlib) 9aUkayl bin Ebî Tâlib (bkz. Ukayl) 9aUtbe (bkz. Utbe bin Ebî Leheb) 8bUtbe 21bUtbe bin Ebî Leheb (bkz. Utbe) 8bUtbe bin Hasîn 33aUteybe Kezzâb 9bUzzâ 6aÜmmi Gülsüm (Hz. Muhammed’in kızı) 7aVâdî-i İsbâ‘ 19bVâdîü’s-sebt 26bVâhid 16bVakkas ibn Sâ‘id 24bVaraka bin Nevfel 6bVârtiyûn 17bVâsıt 25bVehb (Hz. Âmine’nin babası) 7aVehb 35aVehb bin Mahzûmî 6a

Velîd bin Abdü’l-melîk 30aVelîd bin Mugîre 7a, 35aYa‘kûb (bkz. Ya‘kûb-ı Leys) 13aYa‘kûb (Hz.) 30aYa‘kûb-ı Leys (bkz. Ya‘kûb)13aYârhüm bin Sâm bin Nûh 26bYe’cûc (bilâd-ı …) 25bYed-i beyzâ 3bYehûd (tâ’ife-i …..) 8bYehûd 5a, 7a, 8b, 35aYehûdî 29aYehûdiye 31bYemen 5a, 8b, 19bYezdcer 21bYezîd bin Mu‘âviye (bkz. Mu‘âviye) 17aYûnân 19a, 26aYûsuf (Hz.) 30a, 30bYûsuf 34aYûsuf Haccâc 23aZâbil 25bZemzem 5b, 6aZengibâr 26aZeyne’l-âbidîn Hasan 30aZeyneb (Hz. Muhammed’in kızı) 7aZulumât 26b, 27aZü’l-karneyn 26b, 27aZü’n-nûn (bkz. Zü’n-nûn-ı Mısrî) 14aZü’n-nûn-ı Mısrî (bkz. Zü’n-nûn) 2aZübâ 18a, 18bZübeyde 28b, 29aZübeyr 8a, 16bZühde (Abdu’l-muttalib’in oğlu) 6a

254


Sehl (bkz. Sehl bin Abdu’llâh Tüsterî, Sehl Tüsterî) 12b

Sehl bin Abdu’llâh Tüsterî (bkz. Sehl, Sehl Tüsterî) 12b

Sehl Tüsterî (bkz. Sehl bin Abdu’llâh Tüsterî, Sehl) 13a

Selçuk (Âl-i …) 26aSelmân-ı Fârisî 6b, 7bSemerkand 25bSemsât 25bSemûd 3aSenfûr 25bSerahs 18a, 25bSerendîb 19a, 25bSeriyy (bkz. Ebû’l-Hasan Seriyyi Sekâtî,

Seriyyi Sekâtî) 11bSeriyyi Sekâtî (bkz. Ebû’l-Hasan Seriyyi

Sekâtî, Seriyy) 11bSeyfî Zî-Yezen 5aSeyyid-i âlem 8a, 31bSîbûye 24bSicistân 25bSî-murg 20b, 24aSind 25bSircân 25bSultân Mahmûd 19aSultân Mes‘ûd 18bSûmnât 19aSüfyân-ı Servî 11aSüleymân (bkz. Süleymân Dârânî) 32aSüleymân (Hz.) 10a, 27bSüleymân Dârânî (bkz. Süleymân) 14a, 32aSürâka (bkz. Sürâka bin Mâlik) 8aSürâka bin Mâlik (bkz. Sürâka) 8aŞakîk (bkz. Şakîk bin İbrâhîm Belhî) 12aŞakîk bin İbrâhîm Belhî (bkz. Şakîk) 12aŞâm (bkz. Şâm-ı şerîf) 6a, 6b, 7a, 8b,

16b, 23aŞâm-ı şerîf (bkz. ŞÂm) 5b, 6b

Şâpûr (bkz. Şâpûr Zü’l-ektâf, Şâpûr ibn Hürmüz) 5a, 18a

Şâpûr ibn Hürmüz (bkz. Şâpûr, Şâpûr Zü’l-ektâf) 5a

Şâpûr Zü’l-ektâf (bkz. Şâpûr, Şâpûr ibn Hürmüz) 5a

Şâş 25bŞeb-çerâğ 32aŞeddâd (bkz. Şeddâd-ı Âd) 27aŞeddâd-ı Âd (bkz. Şeddâd) 27aŞehrûz 25bŞelâcin (bkz. Bûşelâcin) 4bŞem‘ûn 4bŞerh-i Mesnevî-i Sarı Abdu’llâh Efendi 34aŞeyh Alî … Sûfî 12bŞeyh Ebû Sa‘îd (bkz. Şeyh Ebû Sa‘îd ibn

Ebû’l-hayr) 14b, 15aŞeyh Ebû Sa‘îd ibn Ebû’l-hayr (bkz. Şeyh

Ebû Sa‘îd) 14bŞeyh Ebû’l-Hasan Harakânî 13bŞeyh Ebû’l-Hasan Nûrî 13bŞeyh Osmân Hayrî 13aŞeyh Ömer 14bŞifâü’l-müslimîn 33bŞîrâz 25bŞîrûye 9bŞüreyh (bkz. Kâdı Şüreyh) 33bTâ’if 25bTabâyi‘ü’l-hayevân 19aTaberistân 25bTaberiyye (deryâ-yı …) 3aTaberiyye 25bTâhir ( Hz. Muhammed’in oğlu) 7aTalha 16bTârîh-i Arab 24bTarsûs 25bTayfûr (bkz. Ebû Yezîd bin Tayfûr bin

Îsâ el-Bistâmî, Ebû Yezîd) 12aTayyî 24bTayyîb (Hz. Muhammed’in oğlu) 7a

257

| Tıpkıbasım Örnekleri |

Eserin son sayfası.

256

| Tıpkıbasım Örnekleri |

Eserin ilk sayfası.

Documents

Nazîr İbrâhîm - dby.com.tr