İÇİNDEKİLER Editörden …………………………………………………………… 2 ODÜ Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi'ne ait Araştırma ve İnceleme Gemisi gerçekleştirilen törenle denize indirildi ……………………………………………………………… 3 7. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu Fatsa’da (ORDU) Düzenlendi………………………………………………… 4-5 Fakülte dergimiz ‘’Journal of Maritime and Marine Science’’ yayın hayatına başladı……………… 6 Ordu-Giresun Havalimanı (OGU) açıldı…………………..……………………..…….…... 6 Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği öğrenci alımına başlamıştır..…………………..…….…………………… 7 Fok Balığı yavruları uzun mesafelerde Annelerinin yerlerini bulmak için sesleri duyabiliyor………………………… 8 Panama’da bulunan bir yunus fosili bu yeni türün 6 milyon yıl önce neslinin tükendiğini gösteriyor…..…..........… 9 Türkiye’nin ilk yerli sismik araştırma gemisi ’’Turkuaz’’ törenle denize indirildi………….………. 10-11 Türkiye’de Denizlerde Avlanan Balık Azalıyor ……………………………..………… 12 Denizlerden Temiz Enerji Üretim Çalışmaları Yapılıyor………………………………………………….. 13-14

Araştırma ve Haber Bülteni

Yıl: 5 Sayı: 11

FATSA DENİZ BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ADINA SAHİBİ Prof.Dr. İsmet BALIK

Yayın Editörü Yrd.Doç.Dr. Demet BİLTEKİN

YAYIN DANIŞMA KURULU Prof.Dr. İsmet BALIK

Yrd.Doç.Dr. Ali MİROĞLU Yrd.Doç.Dr. Mehmet Sami GÜLER

Yrd.Doç.Dr. Kadir AKSAY Yrd.Doç.Dr. Evren TUNCA Yrd.Doç.Dr. Yılmaz ÇİFTÇİ

Yrd.Doç.Dr. Mehmet AYDIN Yrd.Doç.Dr. Serap ÇALIK

Yrd.Doç.Dr. Naciye Erdoğan SAĞLAM Yrd.Doç.Dr. Serkan SAYGUN

Yrd.Doç.Dr. Ebru YILMAZ Yrd.Doç.Dr. Cem Tolga GÜRKANLI

Yrd.Doç.Dr. Hasan TÜRE Yrd.Doç.Dr. Begüm KORUNUR ENGİZ

TEKNİK EDİTÖR

Gülin BAYIR

YÖNETİM YERİ ADRESİ:

Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Evkaf Mah. 52400 Fatsa ORDU

Tel: +90 452 423 50 53 (Santral)

Tel: +90 452 424 00 13 (Dekanlık)

Fax: +90 452 423 99 53 Web: www.fdbf.odu.edu.tr E-Posta: fdbf@odu.edu.tr

1

EDITÖRDEN Değerli okurlarımız

Dergimizin 11. sayısıyla yine sizlerleyiz.

Bu sayımızı Fakültemizde gerçekleşen etkinliklere ve deniz çalışmalarında yeni yapılan araştırmalarla ilgili konulara ayırdık. Konuyla ilgili birbirinden önemli yazılar kaleme alındı. Şimdi bunlara kısa başlıklarla değinmek istiyorum.

ODÜ Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi'ne ait Araştırma ve İnceleme Gemisi gerçekleştirilen törenle denize indirildi!

Fakültemiz gemisi Kefelioğlu araştırma/inceleme gemisi törenle denize indirildi. Üç tarafı denizlerle çevrili olan Ülkemizde deniz çalışmaları, Ülkemizi çevreleyen denizlerin araştırılması, su kolonu ve deniz tabanının incelenmesi önem arz etmektedir. Bu nedenle Fakültemiz Kefelioğlu araştırma/inceleme gemisi ile Karadeniz’de araştırma yapılmasına olanak sağlıyacak, balıkçılık, deniz bilimleri, ekolojik ve diğer çalışmalar gerçekleştirilecektir.

7. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu Fatsa’da (ORDU) Düzenlendi!

Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi’nin ev sahipliğinde 29 Nisan –1 Mayıs 2015 tarihlerinde düzenlenen 7. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu bilim insanları ve öğrencilerin yoğun katılımıyla Fatsa’da (Ordu) gerçekleştirildi. 3 gün süren sempozyumda Karadeniz limanlarının tarihsel gelişimi ele alındı.

Fakülte dergimiz ‘’Journal of Maritime and Marine Science’’ yayın hayatına başladı!

Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi dergisi ’’Journal of Maritime and Marine Science’’ dergisi yayın hayatına başladı. Yılda iki kez Türkçe ve İngilizce yayınlanacak olan dergi başlıca deniz teknolojisi üretimi ve geliştirilmesi, sucul ekosistemler ve popülasyonlar, denizel kirlilik, balıkçılık, sukültürü, genetik ve biyoteknoloji çalışmaları, jeolojik, biyolojik, fiziksel ve kimyasal oşinografi çalışmaları, gemi mimarlığı ve deniz mühendisliği konuları, açık deniz sistemleri, sualtı ve kıyısal yapılar, yenilenebilir enerji, denizel taşımacılık, deniz işletmeciliği ve lojistik, sualtı arkeolojisi ve deniz tarihi konularında özgün çalışmalar, derlemeler yayınlayacaktır.

Ordu-Giresun Havalimanı (OGU) açıldı!

Ordu-Giresun Havalimanı (OGU) Mayıs 2015’de düzenlenen törenle açılışı yapıldı. Türkiye’nin ve Avrupa’nın ilk havalimanı olan özelliğini gösteriyor. Pist uzunluğu 3 bin metre, genişliği ise 45 metre olan Havalimanı Dünyada deniz üzerine inşa edilen havalimanlarından üçüncüsü olma özelliğini taşıyor. 22 Mayıs 2015’te İstanbul’dan “Batman” isimli tarifeli sefer yapan uçağı ilk kez uçuş yapılarak tarifeli seferlerine başlamış başlamış oldu.

Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği öğrenci alımına başlamıştır!

Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölümü’ne bu yıl ilk defa öğrenci alumina başladı. Bir yıl ingilizce hazırlık okuyacak olan öğrenciler hazırlık programının ardından meslek derlerine başlayacaklar. Hazırlık sınıfı hariç öğrenciler denizci üniforması giyecekler.

Bu yıl toplam 26 öğrenciyle eğitime başlayan bölüm mezunlarına lisans diploması verilecek ve "Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme, Sınav,

Vardiya Tutma, Kütükleme ve Donatılma Esasları Hakkında Yönetmelik" hükümlerine göre, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı'nın "Uzakyol Güverte Zabiti" ve "Uzakyol Birinci Zabiti" sınavlarına girmeye hak kazanacaklardır.

Fok yavruları uzun mesafelerde Annelerinin yerlerini bulmak için sesleri duyabiliyor!

PLOS ONE dergisinde yayınlanan araştırma makalesinde Paris-Sud Üniversitesinden Thierry Aubin ve arkadaşları tarafından gerçkeleştirilen çalışmaya göre Antarktik yavru foklar koloniler içerisinde bulunan annelerinin seslerini sesleri kullanarak annelerinin seslerini ayrıt edebiliyor ve yerlerini bulabiliyorlar. Anktarktik foklar kıyıda yoğun bir koloni içerisinde doğumu gerçekleştirdikten sonar 4 aylık emzirme dönemi esnasında, anne fok yiyecek aramak için denize açılırken, tekrar emzirme için koloniye geri dönüyorlar. Bu esnada anne fokların ve yavrularının her seferinde yüzlerce fok arasında birbirini bulmak için sesleri kullandığını ve bunu koku duyusu ile teyit ettiğini buldular.

Panama’da bulunan bir yunus fosili bu yeni türün 6 milyon yıl önce neslinin tükendiğini gösteriyor!

Smithsonian Enstitüsün’den bilim insanları Panama’da yeni bir nehir yunusu türü buldular. Yapılan incelemeler sonucunda yeni bulunan türün neslinin çok uzun bir zaman önce tükendiği ortaya çıkarıldı. Çalışma ekibi tarafından Isthminia panamensis olarak isimlendirilen yunus fosili sadece yeni bir türü açığa çıkarmadı aynı zamanda günümüz nehir yunuslarının evrimin anlaşılmasınıda katkı sağlamış oldular.

Türkiye’nin ilk yerli sismik araştırma gemisi ’’Turkuaz’’ törenle denize indirildi!

MTA (Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü) TURKUAZ Araştırma Gemisi Mart ayında düzenlenen törenle denize indirildi. Türkiye'nin yeni araştırma gemisi olan Turkuaz sahip olduğu modern sevk ve manevra sistemleriyle birlikte, aynı zamanda 2B/3B derin sismik, gravite ve manyetik gibi jeofizik sistemleri ile deniz tabanı ayrıntılı görüntüleme/haritalama sistemleri, uzaktan kumandalı robot aracı (ROV), su kolonu ve deniz tabanından jeolojik örnekleme yapabilecek ekipmanla donatılacak olup, gemide yer alan alınan jeoloji, jeofizik, hidrografi, oşinografi ve biyoloji araştırma laboratuarlarında verilerin işlemesi, analizi ve değerlendirmesi yapılacaktır.

Türkiye’de Denizlerde Avlanan Balık Azalıyor!

Ordu Üniversitesi (ODÜ) Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İsmet Balık, denizlerde avlanan balık miktarının son yıllarda azaldığına dikkat çekerek Eylül'de başlayacak olan yeni av sezonunda, önceden balıkçılar için hazırlanan bazı uygulamaların devam etmesi gerektiğini söyledi.

Denizlerden Temiz Enerji Üretim Çalışmaları Yapılıyor!

Ordu Üniversitesi Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi, “Termoelektrik Generatör Temelli Enerji Üretimi” projesi ile denizden temiz enerji üretecek. Proje kapsamında yapılan prototip bir deney düzeneği ile yapılan ölçümlerden olumlu sonuçlar alındı. Temiz enerji üreten bu sistem ile hem denizlerden çevre dostu enerji üretilmesi, hem de bir istihdam alanı oluşturulması hedefleniyor.

2

ODÜ Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi'ne ait Araştırma ve İnceleme Gemisi gerçekleştirilen törenle denize indirildi

ODÜ Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi’ne ait

R/V Kefelioğlu araştırma/inceleme Dekan Prof. Dr. İsmet Balık'ın ev sahipliğinde ve Ordu Valisi İrfan Balkanlıoğlu, Üniversitemiz Rektörü Prof. Dr. Tarık Yarılgaç, ODÜ Kurucu Rektörü Prof. Dr. Haluk Kefelioğlu, Fatsa Kaymakamı Mehmet Yapıcı, Fatsa Garnizon Komutanı Binbaşı Salih Gödek, Fatsa Belediye Başkan Yardımcısı Fatih Erişmiş, akademisyenler ve öğrenciler katılımı ile gerçekleştirildi. Törende açılış konuşmasını yapan Dekan Prof. Dr. İsmet Balık ”Eski bir balıkçı teknesini gerekli bakım onarım yaptırmak suretiyle araştırma ve inceleme gemisine dönüştürdük. İsim olarak da fakültemizin kurucu dekanı olan Prof. Dr. Haluk Kefelioğlu’nun soyadını verdik. Araştırma gemisi, bir deniz bilimleri fakültesinin olmazsa olmazıdır. Çünkü deniz aracı, araştırma ve eğitim alanınız olan denizle buluşmanızı sağlayan yegane araçtır. Araştırma sahanıza uygun olarak küçük ya da büyük bir araştırma geminiz mutlaka olması gerekiyor.

Yoksa eliniz kolunuz bağlı demektir. Yaklaşık 8 yıllık bir eğitim kurumu olan fakültemiz yavaş yavaş bu anlamda da eksiklerini gidermektedir. Son iki yıl içerisinde bir şişme bot bir de fiber teknemiz oldu.

Ancak bunları römork ve arazili araç yokluğu nedeniyle denize indirmekte sıkıntı çekiyoruz.’’ Dedi. 1993 yılı yapımı yaklaşık 23 yaşında bir trol teknesi olan Kefelioğlu araştırma/inceleme gemisi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan ücret ödemeksizin bağış olarak fakültemize kazandırılmıştır.

3

7. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu Fatsa’da (ORDU) Düzenlendi

Fatsa ilçesi (Ordu) Ordu Üniversitesi Fatsa

Deniz Bilimleri Fakültesi’nin ev sahipliğinde 29 Nisan –1 Mayıs 2015 tarihlerinde gerçekleştirilen 7. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu’nda ’’Karadeniz limanlarının tarihsel gelişimi’’ ele alındı. Fatsa’da Yalçın Otelde düzenlenen sempozyum Ordu Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Nuri Yılmaz, Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İsmet Balık, Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Güven Murat, Fatsa Belediye Başkan Yardımcısı Fatih Erişmiş, çok sayıda akademisyen ve öğrencilerin katılımı ile gerçekleştirildi. Şehitler anısına 1 dk’lık saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başlayan sempozyumda ilk olarak yurdumuzun denizcilik tarihinin ve Karadeniz limanlarının tarihsel gelişimini içeren video gösterimi konuklara izletildi.

Türkiye’nin coğrafik konumu nedeniyle taşımacılık yönünden büyük bir potansiyele sahip olduğunu belirten Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İsmet Balık, “Türkiye üç kıtanın geçiş yollarında olan coğrafi konumu nedeniyle; Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu’na, Süveyş Kanalı ile Arap Yarımadası ve Hint Okyanusu’na Karadeniz-Akdenizbağlantılarıyla uzanan bir ulaşım ağının odak noktasındadır. Hopa’dan İskenderun’a kadar 8333 km’lik kıyı şeridimizde farklı büyüklüklerde 175

liman bulunmaktadır. Ancak bunlardan pek çoğu çok düşük kapasiteyle çalışmakta ya da hiç çalışmamaktadır” dedi.

Sempozyumun oturum Başkanı Prof. Dr. İdris Bostan “Ben Karadeniz limanlarının genel bir değerlendirmesini yapmak istiyorum. Tarihi bir gerçek olarak boğazın iki yakasına sahip olan devlet Karadeniz’e de hakim olmuş demektir.

Osmanlı hükümeti Anadolu’yu fethettiği zaman Karadeniz’e ismini vermiştir. Osmanlı hükümdarları denizlerdeki ticarete hakim olmak için çeşitli çalışmalar yapmışlardır. Karadeniz, Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethinden sonra daha çok bir önemli bir konuma gelmiştir. Çünkü, İstanbul’un güvenliği için Karadeniz stratejik bir öneme sahiptir” şeklinde açıklamalarda bulundu.

Sempozyum sayesinde Deniz ticareti tarihi alanında çalışan kişiler bir araya gelerek bilgi paylaşımında bulundular.

4

3 tarafı denizlerle çevrili yurdumuzun denizcilik tarihinin ve deniz ticaretinin ile birlikte Karadeniz Limanları'nın tarihsel gelişiminin konu alındığı “7. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu” bu yıl Türkiye genelinden 61 bilim adamının katılımı ve Türk Tarih Kurumu'nun ana sponsorluğuyla gerçekleştirilmiştir. Tarihimizin Piri Reis, Baybaros Hayrettin Paşa gibi ünlü denizcilerinin de anlatıldığı video gösteriminin ardından Üniversitemiz Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi Oda Orkestrası da mini bir konser vererek davetlilere hoşça vakit geçirtti.

Ülkemiz açısından son derece önemli olan 7. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu’nun Ordu Üniversitesi’nde düzenlenmesi dolayısı ile memnuniyetini dile getiren Rektör Vekili Prof. Dr. Nuri Yılmaz ise geçtiğimiz haftalarda bir başka Sempozyuma daha ev sahipliği yapan Üniversitemizin bu tür etkinlikleri gerçekleştirmedeki başarısının takdir edildiğini ifade etti.

Birçok bilim adamının Sempozyumda araştırma ve görüşlerini paylaşacağını belirten Prof. Dr. Nuri Yılmaz, katılım gösteren tüm bilim adamlarına teşekkür ederek Sempozyumun Üniversitemize ve ülkemize hayırlı olmasını diledi.

Sempozyum açılış programı kapsamında Prof. Dr. İdris Bostan ve Prof. Dr. Ahmet Tabakoğlu’da birer konuşma yaparak Sempozyumun başarılı geçmesi dileklerinde bulundular. Açılış töreninin sonunda Rektör Vekili Prof. Dr. Nuri Yılmaz ve Fatsa Deniz Bilimleri fakültesi dekanı Prof. Dr. İsmet Balık, sempozyuma sponsor olan Sanset Gıda Turizm San. Ve Tic. A.Ş. , Varan Hünkar Yemek Fabrikası, Jaywis Gıda ve Platin Reklam Ajansı firma yetkililerine katkılarından dolayı teşekkür plaketi sundular.

3 gün süren Sempozyum, katılımcılara Ordu’nun tarihi mekanlarını ve doğal güzelliklerini tanıtmak amacıyla düzenlenecek gezi programı ile son buldu.

5

Fakülte dergimiz ‘’Journal of Maritime and Marine Science’’ yayın hayatına başladı

Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi tarafından yılda

iki kez yayınlanacak olan ’’Journal of Maritime and Marine Science’’ dergisi yayın hayatına başladı. İlk sayısının yayınlanma hazırlıkları sürmekte olan derginin amacı deniz bilimleri ve denizcilik alanındaki araştırmalara katkı sağlamaktır. Dergi denizcilik ve deniz bilimleri alanında başlıca deniz teknolojisi üretimi ve geliştirilmesi, sucul ekosistemler ve popülasyonlar, denizel kirlilik, balıkçılık, sukültürü, genetik ve biyoteknoloji çalışmaları, jeolojik, biyolojik, fiziksel ve kimyasal oşinografi çalışmaları, gemi mimarlığı ve deniz mühendisliği konuları, açık deniz sistemleri, sualtı ve kıyısal yapılar, yenilenebilir enerji, denizel taşımacılık, deniz işletmeciliği ve lojistik, sualtı arkeolojisi ve deniz tarihi konularında özgün çalışmalar, derlemeler yayınlayacaktır. Derginin yazım dili Türkçe ve İngilizcedir. Yayın adresi: http://79.123.199.200/ojs/index.php/JMMS/

Ordu-Giresun Havalimanı (OGU) açıldı

Ordu-Giresun Havalimanı'nın açılışı törenle

22 Mayıs 2015’te yapıldı. Açılış törenine Başbakan Ahmet Davutoğlu ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan birer konuşma yaparak katıldılar. Türkiye’nin deniz üzerine kurulan ilk havalimanı projesi olma özelliği gösteren Ordu-Giresun Havalimanı yaklaşık 360 milyon liraya tamamlandı.

2011 yılında yapımına başlanan ve Ordu’nun Gülyalı ilçesinde deniz üzerine taş dolguyla inşa edilen Ordu-Giresun Havalimanı (OGU) Türkiye’nin ve Avrupa’nın ilk havalimanı olan özelliğini gösteriyor. Dünyada deniz üzerine inşa edilen havalimanlarından üçüncüsü olan Ordu- Giresun Havalimanı (OGU) pist uzunluğu 3 bin metre, genişliği ise 45 metredir. Denize inşa edilen diğer havalimanları Japonya’da Osaka Körfezi’nde yapay bir ada üzerine kurulan Kansai Uluslararası havalimanı ile Chek Lap Kok adasına inşa edilen Hong Kong Uluslarası Havalimanıdır.

(www.milliyet.com.tr)

Günde 2 bin seferle yaklaşık olarak 36 milyon ton taşın denize doldurulmasıyla inşa edilen havalimanında piste ’’Taş Mastik Asfalt (Stone Mastic Asphalt)” dökülerek daha kullanımlı hale getirilmiştir. 22 Mayıs 2015’te İstanbul’dan “Batman” isimli tarifeli sefer yapan uçağı ilk kez uçuş yapılarak tarifeli seferler başlamış oldu.

Ordu Giresun Havalimanındaki önemli eksiklikler tamamlanarak iki aylık testlerin ardından ILS (Aletli İniş sistemi) cihazı kullanılmaya başlanmıştır.

6

Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği öğrenci alımına başlamıştır

Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Deniz Ulaştırma

İşletme Mühendisliği Bölümü’ne bu yıl ilk defa öğrenci alımını gerçekleştirdi. Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İsmet Balık’ın yaptığı açıklamada, “Güverte olarak da bilinen Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölümü’ne bu yıl toplam 26 öğrenci alımı yapıldı’’.

Türkiye’de toplam 5 devlet 2 vakıf üniversitesi olmak üzere toplam yedi üniversitede eğitimin verildiği bu bölüme Ordu Üniversitesi Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi olarak ilk defa öğrenci alımı yapmanın mutluluğunu yaşıyoruz.

En iyi şartlarda eğitim verebilmek için eksiklerimizi hızla tamamlıyoruz. Fakültemizi tercih eden öğrencilerin kafalarında barınmayla ilgili kesinlikle bir soru işareti olmasın.

Fatsa’ya gelecek kız ve erkek tüm öğrencileri barındıracak kapasitede Kredi Yurtlar Kurumu’na (KYK) ait devlet yurtları mevcuttur. Bu konuda kafalarında kesinlikle bir soru işareti olmasın.

Öğrenciler bir yıl ingilizce hazırlık okuduktan sonra meslek derslerine başlayacaklardır. Hazırlık sınıfı hariç öğrenciler denizci öğrenci üniforması giyeceklerdir.

Bölümden mezun olan öğrencilere lisans diploması verilecek ve "Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme, Sınav, Vardiya Tutma, Kütükleme ve Donatılma Esasları Hakkında Yönetmelik" hükümlerine göre, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı'nın "Uzakyol Güverte Zabiti" ve "Uzakyol Birinci Zabiti" sınavlarına girmeye hak kazanacaklardır.

7

Fok yavruları uzun mesafelerde Annelerinin yerlerini bulmak için sesleri duyabiliyor

Hayvanlar aleminin Phocidae familyasına

dahil olan Foklar soğuk ve ılıman denizlerde yaygın olarak bulunurlar. Tropik denizlerde ise çok az tür bulunmaktadır. Ülkemizde görülen tek temsilcisi tükenme tehdidi altında olan Akdeniz foku'dur. Eylül ayında açık erişim dergisi PLOS ONE’da Paris-Sud Üniversitesinden Thierry Aubin ve arkadaşları tarafından yayınlanan çalışmaya göre Antarktik yavru foklar koloniler içerisinde bulunan annelerinin seslerini sesleri kullanarak annelerinin seslerini ayrıt edebiliyor ve yerlerini bulabiliyorlar. Anktarktik foklar kıyıda yoğun bir koloni içerisinde doğumu gerçekleştiiryorlar ve 4 aylık emzirme dönemi esnasında, anne fok yiyecek aramak için denize açılırken, tekrar emzirme için koloniye geri dönüyorlar. Bu esnada anne fok ve yavruları her seferinde yüzlerce fok arasında birbirini bulmak için sesleri kullanıyorlar ve sonra koku duyusu ile teyit ediyorlar. Bu çalışmada yavruların annelerini bulmak için bireysel sesleri nasıl tanıdığını araştırmışlardır. Çalışmada Güney Hint Okyanusu’nda ki Kerguelen Archipelago’da farklı mesafelerde 30 vahşi fok yavrusu üzerinde sintetik sinyaller ve playback kullanılarak playback deneylerini gerçekleştirmişlerdir.

Arctocephalus gazella Araştırmacılar fok yavrularının annelerinin sesini saptamak için sesin genliğini ve frekans modülasyonlarını kullandığını bulmuşlardır. Farklı mesafelerdeki playback’ler frekans modülasyonlarının 64 metreye kadar yayıldığını, genlik modülasyonlaronın ise 8 metrenin üzerindeki mesafelere indirgendiğini göstermişlerdir.

Geçici alan içinde modifiye edilmiş deneysel sinyaller (Aubin ve. diğ., 2015) Araştırmacılar bu tanıma proseslerinin iki adımda gerçekleştiğini söylerken, bu prosesler uzun menzilde, yavrular annelerinin seslerinin ilk frekans modülasyon şeklini saptıyorlar, sonrasında daha yakın menzildeki sesleri saptıyorlar. Kaynak: Thierry Aubin, Pierre Jouventin, Isabelle Charrier. Mother Vocal Recognition in Antarctic Fur Seal Arctocephalus gazella Pups: A Two-Step Process. PLOS ONE, 2015; 10 (9).

8

Panama’da bulunan bir yunus fosili bu yeni türün 6 milyon yıl önce neslinin tükendiğini gösteriyor

Smithsonian Enstitüsünün bilimadamları ve

meslektaşları Panama’da yeni bir nehir yunusu türü buldular. Yapılan incelemeler bu yeni bulunan türün neslinin çok uzun bir zaman önce tükendiğini gösteriyor. Çalışma ekibi tarafından Isthminia panamensis olarak isimlendirilen yunus fosili sadece yeni bir türü açığa çıkarmadı aynı zamanda günümüz nehir yunuslarının evrimin anlaşılmasınıda sağladılar.

Bu yeni türün birçok özelliği günümüz okyanus yunuslarına benzerken, yeni fosil türü yaşayan Amazon Nehri yunuslarıyla yakından ilişkilidir. Isthminia panamensis fosilleri 6 milyon yıl yaşında olan denizel kayaçlardan toplandı. Bu zamanda henüz Panama kanalı oluşmamıştı.

Isthminia panamensis temsili resim (yassı balıkla beslenirken)

Yassı balıkla beslenen Isthminia panamensis Geç Miyosen’de Panama’nın ekvatoryal denizlerinde neritic zonda (sığ deniz) bol miktarda bulunmaktaydı.

5.8-6.1 milyon yılları arasında yaş veren fosil Panama’da Piña kasabasının yakınındaki Karayip sahilinde bulundu. Bulunan fosiller yarım kafatası, alt çene kemiği (konik dişle beraber), sağ kürek kemiği ve yunus yüzgecinden iki küçük kemik içeriyor. Diğer nehir yunusları ile karşılaştırıldığında, hem fosil hemde günümüz yaşayan türleri, bulunan fosillerin şekil ve büyüklüğü yönünden uzunluğunun yaklaşık 3 metreyi bulduğu düşünülmektedir.

Günümüzde nehir yunuslarının tatlı sularda ve kıyısal ekosistemlerde yaşayan dört türü vardır. Her bir tür denizden tatlı su ortamlarına adapte olmak için çözüm üretirler. Örneğin vücut şeklinde değişiklikler meydana gelir: geniş kürek şekilli yüzgeçler, esnek boyun ve baş, uzun dar bir burun. Bu özellikler yön bulmak ve siltli nehirlerde avlanmasına yardımcı olur.

Fosil bulgusu nehir yunuslarının atalarının dünyada yaygın olarak bulunduğunu göstermektedir. Isthminia panamensis’de onlardan biriydi ve fosil kalıntıları araştırma ekibinin birşeyi daha az net anlamalarına yardım etti: evrimsel sitem içerisinde nehir yunuslarının tuzlu okyanus suyundan nehirlerin tatlı sularına geçişi ne zaman oldu? Aynı yerde bulunan diğer fosiller ise denizel türlere ait. Bulgular günümüz nehir yunuslarından farklı olduğunu gösteriyor. Isthminia panamensis Panama Kanalı kapanmadan önce Karayip Denizi’nin tuzlu sularında yaşadı.

Smithsonian Enstitüsünün Dijitasyon Program Ofisi fosilin yüksek çözünürlü üç boyutlu taramasını yapmak için araştırma ekibi ile işbirliği yaptı. Böylece üç boyutlu görüntü sayesinde çok kırılgan olan kemiklerin kalıpları çıkarılarak dökümleri yapılabilcek. Orijinal numune Doğa Tarihi Müzesinde muhafaza edilirken, fosilin üç boyutlu örneği sürekli olarak Panama Biyomüzesinde sergilenecek.

Inia geoffrensis

Bulunan fosilin adlandırması Panama Kanalı (Isthminia) ve fosilin günümüzde yaşayan yakın türü Amazon nehir yunusundan (Inia geoffrensis) esinlenerek yapıldı. Araştırma ekibi panamensis adını Panama Cumhuriyeti’ne ve jeolojik ve biyolojik tarihini çalışan birçok kuşak bilimadamlarına ithafen seçtiler.

Kaynak: http://www.sci-news.com

9

Türkiye’nin ilk yerli sismik araştırma gemisi ’’Turkuaz’’ törenle denize indirildi

MTA (Maden Tetkik ve Arama Genel

Müdürlüğü) TURKUAZ Araştırma Gemisi Mart ayında törenle denize indirildi. Türkiye'nin yeni araştırma gemisi olan Turkuaz sahip olduğu modern sevk ve manevra sistemleriyle birlikte, aynı zamanda 2B/3B derin sismik, gravite ve manyetik gibi jeofizik sistemleri ile deniz tabanı ayrıntılı görüntüleme/haritalama sistemleri, uzaktan kumandalı robot aracı (ROV), su kolonu ve deniz tabanından jeolojik örnekleme yapabilecek ekipmanla donatılacak olup, alınan verilerin işlemesi, analizi ve değerlendirmesine yönelik jeoloji, jeofizik, hidrografi, oşinografi ve biyoloji araştırma laboratuarlarıda gemide yer alacaktır. Gemide ayrıca uluslararası standartlarda bir helikopter pistide yerleştirilecektir.

Turkuaz Araştırma Gemisi üç boyutlu resim (www.mata.gov.tr)

Turkuaz Araştırma Gemisi üç boyutlu resim (www.mata.gov.tr)

Yaklaşık 2 yıl önce İstanbul Denizcilik’te inşasına başlanan Turkuaz Araştırma Gemisisinin yapımı esnasına bin işçi görev aldı. Tuzla’daki İstanbul Tersanesi’nde yapılan gemi törenle denize indirildi. MTA Turkuaz Araştırma Gemisinin tasarımı yüzde 100 yerli ve tasarımı Türk mühendislerinden oluşan bir ekip tarafından yapıldı.

Turkuaz Araştırma Gemisinin törenle denize indirilişi (http://www.mta.gov.tr)

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız törende yapıtığı konuşmada: ’’ TURKUAZ"ın denize indirilme töreninde yaptığı konuşmada, Hindistan, Fransa, Singapur, Çin ve İngiltere gibi ülkelerin denizlerdeki maden aramacılığı ile ilgili faaliyetlerini yakından bildiklerini, Hindistan ve Çin'in yalnızca elektrik tesisatlarında kullandığı bakırı denizde aramaya başladığını kaydetti.

Japonya'nın maden aramacılığı ile ilgili konularda 200 milyon dolardan fazla bütçe ayırdığı bilgisini veren Yıldız, özellikle cep telefonlarının, laptopların ve hibrit arabaların teknolojik ürünlerinde kullanılmak üzere çinko ve diğer bütün metalik madenlerle alakalı aramalarına devam ettiğini dile getirdi.

10

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Taner Yıldız, şu anda denizlerdeki maden aramacılığı ile ilgili çalışmaları dünyada 20'ye yakın ülkenin sürdürdüğünü ifade etti’’.

İstanbul Tersanesi Yönetim Kurulu Başkanı Ertan Şener’in konuşmasından sonra Tuzla Müftüsü Aşır Durgu'nun açılış duasını yaptığı törende, Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Bakan Yıldız, İstanbul Tersanesi İcra Kurulu Başkanı Atilla Çiftçi, İstanbul Tersanesi Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı İlkem Şahin, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürü Yusuf Ziya Coşar, Savunma Sanayi Müsteşarı Orhan Öge, Milli Savunma Bakan Yardımcısı Hasan Kemal Yardımcı, İstanbul Valisi Vasip Şahin ile Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Kuzey Deniz Saha Komutanı Koramiral Şükrü Korlu açılış kurdelasını kestiler.

Turkuaz araştırma gemisi (http://www.ssm.gov.tr)

MTA Turkuaz araştırma gemisi ile Türkiye ve dünya denizlerinde doğal kaynakların aranması, karalardaki jeolojik yapıların denizlerdeki devamlılığının araştırılması, deprem, tsunami, küresel iklim değişiklikleri ve su kolonun, deniz dibi ile dip altının morfolojik özelliklerini araştırma faaliyetlerini gerçekleştirecektir.

Sismik araştırmalar (http://fishsafe.eu)

Turkuaz araştırma gemisi sayesinde üniversiteler, araştırma enstitüleri, özel sektör kuruluşları açık ve derin denizlerde doğal gaz ve petrol boru hatlarının güzergahlarının tespiti ve fizibilite çalışmaları, fiber-

optik haberleşme kabloları, dip deniz zemin etüdleri, araştırma ve mühendislik amaçlı projeler, deniz kirliliği ve ekolojik çalışmalar konusunda çalışmalar yapacak olan Turkuaz araştırma gemisinde 50 personel görev alacak.

Batimetri (Deniz Tabanı Haritalama) çalışmaları

Kaynak: (http://www.mta.gov.tr)

11

Türkiye’de Denizlerde Avlanan Balık Azalıyor

Ordu Üniversitesi (ODÜ) Fatsa Deniz Bilimleri

Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İsmet Balık, denizlerde avlanan balık miktarının son yıllarda azaldığına dikkat çekti. ODÜ Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İsmet Balık, Eylül'de başlayacak olan yeni av sezonunda, önceden balıkçılar için hazırlanan bazı uygulamaların devam etmesi gerektiğini söyledi. 1980’li yıllarda 2- 3 bin ton kadar olan kültür balığı üretimi 2014 yılında 235 bin tona yükseldiğini, bu alandaki yıllık ihracat gelirinin 1 milyar dolara yaklaştığını belirten Prof. Dr. Balık, "Kültür balıkçılığımız bu kadar hızla artarken 1980’li yıllarda 400-600 bin ton arasında değişen deniz balıklarının avcılık üretimi 1990’lı ve 2000’li yıllarda 300-500 bin ton bin ton arasında değişmiştir. Özellikle son 3-4 yıldır önemli miktarda bir azalmanın olduğunu Mayıs 2014’de biten av sezonundaki üretiminde 266 bin ton olarak gerçekleştiğini görmekteyiz. Bu düşüşte başta yıllık 300-400 bin ton arasında avlanan hamsi avının son yıllarda 150 bin tonlar civarına hatta bu yıl 96 bin tona kadar düştü. Yine özellikle çaça, mezgit, lüfer, kalkan gibi türlerin avcılığında görülen azalmada bu düşüşte etkili olmuştur" dedi.

(http://www.sondakika.com/haber/haber-prof-dr-balik-denizlerde-avlanan-balik-25-yilda-7637242/) Ülkenin üç tarafının denizle çevrili olmasına rağmen hala nerede, ne zaman, hangi av aracılığıyla hangi balık türünden, hangi büyüklükte ne kadar su ürünleri avlandığının bilinmediğini vurguladı.

Denizde avlanabilen balık stoklarının korunabilmesi ve balıkçılık sektörünün büyümesi için bazı tavsiyelerde de bulunan Prof. Dr. Balık, şunları söyledi: "Son yıllardaki hamsi avcılığında görülen düşmede, stoktaki azalmanın yanı sıra birkaç yıldır uygulanmakta olan 24 metre derinlik uygulaması ve 9 santimden küçük bireylerin elek sistemiyle denize geriye bırakılması uygulaması da mutlaka etkili olmuştur. Öncelikli olarak trol ve gırgır teknelerinde sorumlu birer Su Ürünleri veya Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi istihdam edilerek, balıkçılık yönetimi için çok önemli olan gerçek veriler alınarak veritabanı oluşturulmalı, böylelikle alınacak kararların daha sağlıklı avcılık verilerine dayandırılması sağlanmalıdır. Küçük balıkçıların daha fazla örgütlendiği balıkçılık kooperatiflerine yönetici ya da danışman olarak görevlendirilecek mühendisler vasıtasıyla kıyı balıkçılığının daha kontrollü yapılması sağlanmalıdır. Gırgır ve trol teknesi av gücünün azaltılmasına yönelik uygulamaya devam edilmelidir. Gürcistan ve Abhazya’da son yıllarda giderek artan miktarda yapılmakta olan hamsi avcılığında uygulanmakta olan 7 cm asgari av boyunun ülkemizde olduğu gibi 9 cm’ye çıkarılması için gerekli girişimler yapılmalıdır. Gırgır teknelerinde uygulanmakta olan elek sistemi üzerinde çalışılmalı, elek altı yavru bireylerin akibeti konusu yapılacak çalışmalarla ortaya konulmalıdır. Ölüm oranı yüksek bulunursa elek sistemlerin iyileştirilmesi gerekmektedir. Denizlerimizde her türlü ticari faaliyetin tek elden yürütüldüğü bir örgütlenmeye gidilmelidir. Bunun içinde bir çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de mutlaka Denizcilik ve Balıkçılık Bakanlığı kurulmalıdır."

(http://www.aa.com.tr/tr)

Prof. Dr. İsmet Balık, balık stokları üzerinde etkili olan özellikle evsel atıkların girişinin önlenmesi gerektiğini, tüm atıkların yağmur ve sel suları ile mutlaka denize ulaştığını, bu nedenle şehir kanalizasyonlarının arıtıldıktan sonra denize basılması gerektiğini de sözlerine ekledi.

12

Denizlerden Temiz Enerji Üretim Çalışmaları Yapılıyor

Ordu Üniversitesi Fatsa Deniz Bilimleri

Fakültesi, “Termoelektrik Generatör Temelli Enerji Üretimi” projesi ile denizden temiz enerji üretecek. Proje kapsamında yapılan prototip bir deney düzeneği ile yapılan ölçümlerden olumlu sonuçlar alındı. Temiz enerji üreten bu sistem ile hem denizlerden çevre dostu enerji üretilmesi, hem de bir istihdam alanı oluşturulması hedefleniyor. Projenin yürütücüsü olan, Ordu Üniversitesi Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Ali Ekber Özdemir, yaptığı açıklamada: “Elektrik-Elektronik mühendisi olarak fakültemizde denizlere yönelik nasıl bir teknoloji geliştirebiliriz diyerek bir çalışma başlattık ve bununla ilgili olarak Termoelektrik Generatör olarak bilinen yapıların denizlerde kullanımı ve denizden temiz elektrik üretimi ile ilgili çalışmalara başladık. Bu çalışmalarımız belli bir aşamaya geldikten sonra Ordu Üniversitemizin bilimsel araştırma projeleri koordinasyon biriminin desteklediği bir proje ile basit bir deney düzeneği oluşturduk. Bu kapsamda önce bir portatif deney yaptık ve olumlu sonuçlar elde ettik.

Amacımız ilerleyen aşamalarda daha büyük miktarlarda güç üretecek sistemlerin oluşturulması ve bu alanda ülkemize bu teknolojilerin kazandırılması olacaktır.

Bununla ilgili geniş kapsamlı TUBİTAK projesi hazırlıyoruz. Projenin kabul olması durumunda, üretime yönelik doğrudan kullanabilir ürün tasarımına gitmeyi planlıyoruz. Bu çalışmanın nihai hedeflerinden biri de patent alınabilir ürünler geliştirmektir. Ayrıca elde edilen verilerin uluslararası saygın bilimsel dergilerde yayınlanması amaçlanmaktadır.” dedi.

"DENİZDEN TEKNOLOJİK OLARAK DAHA FAZLA YARARLANMALIYIZ"

Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İsmet Balık ise: “Ülkemizin üç tarafını çevreleyen denizlerden ne derecede yararlanıyoruz? Akdeniz ve Ege kıyılarımızda yapılan deniz turizmi dışında gerek balıkçılık, gerekse deniz taşımacılığına da daha fazla önem vermeliyiz.

Hiç değerlendirmediğimiz elektrik enerjisi üretimi gibi bir çok alanda denizlerden teknolojik olarak daha fazla nasıl yararlanabileceğimiz konusuna da el atmamız gerektiğini düşündük ve fakültemiz bünyesinde deniz bilimleri ve teknolojisi mühendisliği bölümünü kurduk.

Şu an bölümde biri doçent, dördü yardımcı doçent olmak üzere, beş öğretim üyesi bulunmakta. Bölümün temel amacı denizlerden elektrik enerjisi üretiminin yanı sıra, denizlerin ve denizel canlıların korunması, deniz kazaları, kazalara, petrol vb. kirletici sızmalarına karşı müdahale, batıkların çıkartılması, ulaştırma ve diğer sektörlerinin alt yapısının (limanlar vb.) planlanması ve inşası, açık deniz sistemleri, petrol platformları, denizaltı boru ve kablo döşeme, kıyı yapıları gibi çok geniş bir yelpazede eğitim vermektir. Yani, disiplinler arası bir bölüm. Bölüm öğretim üyelerimizde deniz bilimleri ve teknolojisinin farklı alanlarında uzmanlaşmış arkadaşlardır. Öğretim üyelerimiz özellikle elektrik üretimi anlamında denizden faydalanmak amacıyla projeler hazırladılar.

13

Bu anlamda ilk çalışmalarını neticelerini de aldılar. Ülkemiz coğrafi özellikler itibarı ile deniz sahası anlamında çok önemli bir avantaja sahip. Dünyada temiz enerji alanında büyük yatırımlar yapılırken, ülke olarak bu duruma kayıtsız kalamayız. Örneğin, geçen yıl içinde Amerika Birleşik Devletleri Arizona çölüne kurduğu bir güneş enerjisi santraline 2 milyar dolar para harcadı. Aynı şekilde Singapur deniz üzerine kuracağı bir yüzen güneş enerji santrali çalışmalarına başladı. Bu çalışma bir başlangıçtır. İlerleyen süreç içerisinde denizlerde çok daha farklı çalışmaların yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Yeni açtığımız bu bölümü de ülkemiz ve gençlerimiz için gelecek vadeden oldukça çok önemli bir bölüm olarak görüyoruz. Bölümde lisans eğitimine başlamak için her türlü hazırlığımızı yaptık. Bu alanda bir an önce lisans eğitimine başlanılmasının ülkemizin yararına olacağı kanaatindeyim” diye konuştu.

14