13
1 GELİŞİMSEL YAKLAŞIMA GÖRE MESLEKİ REHBERLİK GELİŞİMSEL YAKLAŞIMA GÖRE MESLEKİ REHBERLİK Mesleki Rehberlik Meslek seçimi ve Önemi Mesleki Gelişim Süreci Mesleki Gelişim Kuramları Mesleki Rehberlik Hizmetleri Yrd. Doç. Dr. Suat ÇELİK Büyüyünce Ne Olacak Sizce..? NE OLSAM NE OLSAM ACABA? ACABA? NE OLSAM NE OLSAM ACABA? ACABA? ACABA? ACABA? ACABA? ACABA? BALERİN BALERİN İTFAİYECİ İTFAİYECİ PROFESÖR PROFESÖR

NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

1

GELİŞİMSEL YAKLAŞIMA GÖRE MESLEKİ REHBERLİKGELİŞİMSEL YAKLAŞIMA GÖRE MESLEKİ REHBERLİK

Mesleki Rehberlik

Meslek seçimi ve

Önemi

Mesleki Gelişim Süreci

Mesleki Gelişim

Kuramları

Mesleki Rehberlik

Hizmetleri

Yrd. Doç. Dr. Suat ÇELİK

Büyüyünce Ne Olacak Sizce..?

NE OLSAM NE OLSAM ACABA?ACABA?NE OLSAM NE OLSAM ACABA?ACABA?ACABA?ACABA?ACABA?ACABA?

BALERİNBALERİN

İTFAİYECİİTFAİYECİPROFESÖRPROFESÖR

Page 2: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

2

ROCK YILDIZIROCK YILDIZI

ROCK YILDIZIROCK YILDIZISPORCU

SİHİRBAZSİHİRBAZ

HEMŞİREHEMŞİRE

TTİİYYAATTRROOCCUU

AŞÇI

Page 3: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

3

POLİTİKACIYA DA MEMURYA DA MEMUR

Bireyin Yaşamındaki Gelişim AlanlarıBireyin Yaşamındaki Gelişim Alanları

* Kişisel- Sosyal Gelişim* Eğitsel Gelişimğ ş

* Mesleki Gelişim

Mesleki GelişimMesleki Gelişim

Yaşamboyu;Üstlenilen roller → Çocuk, genç, yetişkin

Öğrenci, çalışan, işçiArkadaş, anababa ... vb.

Yaşanılan mekanlar → ev, okul, çevre, işyeri ... vb.

Yaşanan olaylar → okula başlama, taşınma,İşe girme, yer değiştirme,Evlenme, yükselme,Boşanma, iş değiştirme, işsiz kalma,Emeklilik ... vb.

Mesleki gelişim bir süreçtir.

Okulöncesi ve temel eğitimdeki mesleki gelişim görevleri g ş gbaşarılmadan sağlıklı bir YÖNLENDİRME yapılamaz!

MESLEKİ REHBERLİK NEDİR?MESLEKİ REHBERLİK NEDİR?

“Çocuklukta bir meslek fikrininoluşmaya başlamasından itibaren,yetişkinlikte bir meslek sahibi oluncayadek geçen gelişim süreci boyunca, herg ç g ş ydönemdeki mesleki gelişim görevlerinisağlıklı bir şekilde başarılması içinyapılan yardım hizmetleridir”.

Page 4: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

4

MESLEK: Bir kimsenin hayatını kazanmak için yaptığı, kuralları toplumca belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan bilgi ve becerilere dayalı etkinlikler bütünü” olarak tanımlanabilir (Kuzgun 1994).

MESLEK SEÇİMİ VE ÖNEMİMESLEK SEÇİMİ VE ÖNEMİ

Meslek para kazanmak amaçlı yürütülen faaliyetler olarak tanımlansa da Para kazanmak tek amaç değildir, Çünkü insanlara mesleğinizden kazandığınız para size hibe olarak verilse yine de çalışır mısınız? %80 EVET cevabı vermektedir.

MESLEK SEÇİMİ VE ÖNEMİMESLEK SEÇİMİ VE ÖNEMİ Birey ile yaşam arasındaki en

kuvvetli bağdır,

Sağlıklı insan sevebilen ve çalışabilen insandır.ç ş

Meslek Sahibi Olmanın Temelinde 1. Gizil güçleri geliştirme2. Psikolojik doyum3. Sosyal gereksinim

gibi temel faktörler vardır

MESLEK SEÇİMİ?MESLEK SEÇİMİ?Bir kimsenin kendisine açık olan meslekleri çeşitli yönleri ile değerlendirip kendi ihtiyaçları ve beklentileri açısından istenilen yönleri çok, istenilmeyen yönleri az olan birine yönelmeye karar vermesidir” (Kuzgun 2000) karar vermesidir (Kuzgun 2000).

Çoğu kez kişi bu kararın ne derece önemli olduğunun farkında olmasa da meslek seçimi, bireyin yaşamı boyunca verdiği en önemli kararlardan biri, belki de birincisidir.

Meslek Seçim Kararı ÖnemlidirMeslek Seçim Kararı ÖnemlidirÇÜNKÜ:Yaşamımızın ortalama 40 yılı, 10 bin

günü, 80 bin saati mesleğimizle ilgili etkinliklerle geçmektedir. Başarımızı MutluluğumuzuBaşarımızı, MutluluğumuzuEvlilik kararımızı, Sosyal çevremizi Sosyal ve ekonomik statümüzüKısacası her şeyimizi

ETKİLEMEKTEDİR

Meslek Seçim Kararı ÖnemlidirMeslek Seçim Kararı Önemlidir

Mesleki seçim bireyler için önemli olduğu kadar toplum için de önemlidir.

Mesleki seçim aynı zamanda toplumun insan gücünün planlanmasıdır. g p

Mesleki Gelişim?Mesleki Gelişim?

Çocuklukta bir meslek fikrinin oluşmaya başlamasından itibaren, yetişkinlikte bir meslek sahibi oluncaya kadar geçen gelişim evrelerini kapsayan karmaşık bir süreçtir.

Bu süreçte en önemli görev ve sorumluluk ÖĞRETMENLERE düşmektedir.

Page 5: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

5

Mesleği gelişimi etkileyen faktörler?Mesleği gelişimi etkileyen faktörler?

CinsiyetGenetik donanım (fiziksel, zihinsel özellikler)Aile çevresi ve koşullarıAilenin beklenti ve değerleriEğitim çevresi ve koşullarıEğitim çevresi ve koşullarıToplumsal koşullarBireysel özellikleri Şans, tesadüf...Mesleki rehberlik hizmetleri

Mesleki Gelişim Sürecindeki AşamalarMesleki Gelişim Sürecindeki Aşamalar

1. Uyanış ve Farkında Olma2. Meslekleri Keşfetme ve Araştırma3 Karar Verme3. Karar Verme4. Hazırlık5. İşe Yerleştirme

1. Uyanış ve Farkında Olma (Awareness)1. Uyanış ve Farkında Olma (Awareness)

Bu dönem çocukta meslek bilincinin oluşmaya başladığı dönemdir. Okul öncesi dönemden başlayarak ilkokul dönemini kapsar (5-12 yaş arası).

Ok l ö i dö d k i d ki i l f kl Okul öncesi dönemde çocuk, çevresindeki insanların farklı uğraşları olduğunu, çeşitli mesleklerin varlığını görmeye ve anlamaya başlar. İlkokulun son yıllarında ise çocuk, kendisi ve diğer insanlar arasında ilgiler, yetenekler, amaçlar ve motivasyon yönünden farklılıkların ve benzerliklerin farkına varmaya başlar.

ALO...? EFENDİM! BÜYÜYÜNCE NE Mİ OLMAK İSTİYORLAR? OĞLUM FUTBOLCU KIZIM?... O HENÜZ KARARSIZ!

BELKİ HEMŞİRE,

BELKİ ÖĞRETMEN ...

DAHA ÇOK DA ANNE OLMAK İSTİYOR...

2. Meslekleri Keşfetme ve Araştırma2. Meslekleri Keşfetme ve Araştırma

Bu dönem ortaokul yılları olan 12-15 yaşlarını kapsar.

M l kl i t k f kl ö l i ü i dMesleklerin ortak ve farklı yönleri üzerinde bilgi sahibi olma,

yeni yönleri keşfetmeye ve anlamaya başlama.

meslekleri keşfetme, inceleme ve araştırma için ömür boyu sürer.

3. Karar Verme (Decision Making)3. Karar Verme (Decision Making)

Lise yıllarını, 15-18 yaşlarını kapsar.

Kendisi ve meslekleri hakkında oluşturduğu algılara dayanarak, bilgileri karşılaştırma ve geleceğine ilişkin idealler oluşturmaya başlar. ş y ş

Bu ideal ve düşünceler başlangıçta geçici olabilir ancak giderek daha açık ve temel bir plan yapmaya başlar ve genç mesleki kararını oluşturur.

Page 6: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

6

18-23 yaşları arasını kapsar. Kişi, seçtiği alan,okul veya yaptığı etkinliklerle mesleğehazırlanmaya başlar. Meslekle ilgili becerilergeliştirmeye, bilgi birikimi oluşturmaya ve o

4. Hazırlık (Preparation)4. Hazırlık (Preparation)

g ş y , g ş yalanda mesleki tutumlar geliştirerek meslekteçalışmaya hazır duruma gelir.

Aynı zamanda o meslek alanında iş araştırmayabaşlar ve hazırlık dönemini uzatarak sürdürebilir.

Bireyin çalışmaya başladığı dönemdir.

Birey kazandığı bilgi ve becerileri

5. İşe Yerleştirme (Employment)5. İşe Yerleştirme (Employment)

uygulama alanına koyar.

Mesleği gelişim sürdürülür.

AkademikLise

TeknikLise

MeslekiLise

Meslekleri keşfetme, araştırma

Teknik Eleman

Beceri kazanmış ara eleman

Başlangıç düzeyindeki eleman

16

14

13

12

1110

9

8

7

15

6

5

Akademik eğitim

Mesleki ve teknik

eğitimYÜKSEK

ÖĞRENİM

ORTA-ÖĞRENİM

İLK-ÖĞRENİM

PROFESYONEL İŞ-MESLEK

Karar verme

Hazırlık

İşe yerleştirme

a aşt aMeslek bilincinin oluşmaya başlaması

UYANIŞ

54

3

21

ÖĞRENİM

OKULÖNCESİ EĞİTİM

EĞİTİM SİSTEMİ VE MESLEKİ GELİŞİM SÜRECİ

Mesleki Gelişim KuramlarıMesleki Gelişim Kuramları

1. Özellik Faktör Yaklaşımı 2. Ginzber ve Arkadaşlarının Gelişim

Kuramı3. Super’ in Benlik Kuramı (Model alma)3. Super in Benlik Kuramı (Model alma)4. Roe’nun İhtiyaç Kuramı 5. Psikanalitik Yaklaşım 6. Holland’ın Kişilik Kuramı 7. Ekonomik ve Sosyal Yaklaşımlar

1. Özellik Faktör Yaklaşımı1. Özellik Faktör Yaklaşımı

Özel faktör kuramına göre “insan bir takım gizil güçlerle dünyaya gelir ve insan kendine özgü bir varlıktır. Kişilik, yetenek, ilgi, değer, tutum gibi birbirinden ayrı ama birbirleriyle etkileşim halinde bulunan bir takım özellikler ya da faktörlerden meydana gelir

Belli mesleklerde gerekli olan iş etkinlikleriyle, kişilik ve ilgi örüntüleri arasında bir bağlantı vardır. O halde, mesleklerinde başarılı olmuş kişilerin özelliklerinin incelenmesi meslek seçiminde olan bireylere yardımcı olacak bilgileri sağlayacaktır. Farklı okul programları, birbirinden farklı yetenek ve ilgi örüntüsü gerektirecektir.

2. Ginzberg ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı

2. Ginzberg ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı

Meslek seçiminin çocukluktan ergenliğe oradan da erken yetişkinliğe kadar uzanan dönemi kapsayan bir gelişim süreci olduğunu iddia etmiştir.

Ginzberg ve arkadaşlarına göre;Meslek seçimi bir süreçtir.Bu süreç geri dönülmezdir.Kuramı geliştirenlerin meslekleri; ekonomist,

psikiyatrist, sosyolog ve psikolog (1951).

Page 7: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

7

2. Ginzber ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı

2. Ginzber ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı

Ginzberg’in Mesleki Gelişim Dönemleri Yaşlar

1. Hayal dönemi 5-11

2. Geçici Seçimler dönemiİlgi aşamasıKapasite (yetenek) aşaması

11-1711-1213-1415 16Değer aşaması

Geçiş aşaması15-1617

3. Gerçekçi dönemKeşfetme aşamasıBillurlaşma aşamasıBelirleme aşaması

17-2317-1819-2121-22

Bu dönemlerdeki yaş sınırları çok kesin değildir. Ginzberg kuramını “bireyin meslek seçimi, mesleğe hazırlığa ve amaçları ve çalışma dünyasının gerçekleri arasında en üst düzeyde uyumu bulmak için yaşam boyu süren bir karar verme sürecidir” şeklinde yeniden düzenlenmiştir.

3. Super’ in Benlik Kuramı (Model Alma)3. Super’ in Benlik Kuramı (Model Alma)

“Rol kuramı” olarak adlandırılmaktadır.Meslek seçimine gelişim açısından bakan

kuramcılardandır. Çevreyle etkileşim sonucu oluşmaktadır.Yaptıklarına başkalarının tepkilerini Yaptıklarına başkalarının tepkilerini

değerlendirerek kendisi hakkında bir algı geliştirmeye başlar.

Benlik kavramı beğenilen bir mesleki role sahip yetişkinle özdeşleşme, üstlendiği rollerde yaşantılar geçirme ve kendisinde belirli bir mesleğe yönelik yetenek ve kapasiteye sahip olduğunu fark etmesiyle oluşur.

3. Super’ in Benlik Kuramı (Model Alma)3. Super’ in Benlik Kuramı (Model Alma)

Büyüme (0-14 yaş)

Araştırma (14-24 yaş) a-Deneme (14-17) b-Geçiş (18- 21) c-Sınama (22-24 yaşlar arası)

Yerleşme (25-44 yaş, işe bağlanma, iş dünyasında bir yer edinme)

Koruma (44-65 yaş, doyuma ulaşma)

Çöküş (65- yaş ve sonrası)

4. Roe’nun İhtiyaç Kuramı4. Roe’nun İhtiyaç Kuramı

Roe, meslek seçiminde psikolojik gelişimlerin önemine ağırlık vermektedir.

Bireyin geçirdiği çocukluk yaşantılarının doyuma ulaşmayan yanları, meslek seçiminde etkili olmaktadır.

Doyumlu ve doyumsuz yanlar, kişinin iç dünyasını oluşturur. Bunlar da meslek seçiminde önemlidir. Bireyin ihtiyaçlarını doyurma yolları onun yetenek, ilgi ve tutumlarından hangilerini geliştireceğini gelirler.

Aile ortamında sevgiye doymamış kişi, ya insanlardan uzaklaşıp, nesnelerle uğraşmayı veya da sevgi ihtiyacını doyuracak araçlar olarak insanlarla uğraşmalı tercih edecektir.

4. Roe’nun İhtiyaç Kuramı4. Roe’nun İhtiyaç Kuramı

Holland gibi o da meslek seçiminin kişiliğin bir ifadesi olduğunu savunur.

Roe, meslekleri insanlarla ilgili ve insan olmayanla ilgili meslekler olarak iki genel kategoriye ayırmaktadır.

Roe, bireylerin bazı alanlardan birine yönelimin gerisinde, çocukluk yaşantılarından sevgi ihtiyacının (Malsow) bulunduğu görüşündedir.

Psikanalistlerle ihtiyaç kuramcıları arasındaki fark, psikanalitik yaklaşımlarda bilinçsiz ihtiyaçlar, meslek seçiminde etkili olmaktadır. İhtiyaç kuramında, bilinçli ihtiyaçlar, meslek seçiminde etkili olur.

Ana-baba tutumlarının meslek seçimine etkileriAna-baba tutumlarının meslek seçimine etkileri

1. Çocuğun üzerine aşırı düşme; Koruyuculuk ve aşırı beklenti çocuğun

olumlu bir bağımsız kişilik gelişmesini engeller. g

2. Çocuğa soğuk davranma; Red etme veya ihmal etme çocuk

meslek olarak ya insanları red edecek bir meslek seçecek ya da insanlarla ilgili bir meslek seçse de meslekte insanları obje yerine koyacaktır.

Page 8: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

8

Ana-baba tutumlarının meslek seçimine etkileriAna-baba tutumlarının meslek seçimine etkileri

3. Çocuğu kabul etme; Serbestlik ve destekleyici tutum

meslek seçiminde savunucu olmayan daya özgür bir tutumla meslek seçimi y g çnin gerçekleşmesine yol açacaktır.

5. Psikoanalitik Yaklaşım5. Psikoanalitik Yaklaşım

Psikoanalitik kuram; bireydeki psiko-fizik enerji, toplum tarafından kabul edilebilecek şekilde, meslek yoluyla doyuma ulaştırılır.

Örneğin sadistik dürtülerinin bireyleri kasaplık ve cerrahlık gibi mesleklere yöneltmesi.

6. Holland’ın Kişilik Kuramı6. Holland’ın Kişilik Kuramı

Holland’ın kuramı, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki ilişkiye dayanır.

Holland’a göre meslek seçimi; kişiliğin yansıması, bireyin çevreyle ilişkisinde benimsediği uyum bireyin çevreyle ilişkisinde benimsediği uyum yönteminin, bir meslek faaliyeti alanında ifade bulmasıdır.

İnsanlar sahip oldukları beceri, yetenek, tutum ve değerleri kullanmalarına olanak sağlayacak çevre ararlar. Bireyin meslek seçimini, davranışı, kişilik tipi ve çevrenin özellikleri arasındaki etkileşim belirler.

Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :

Gerçekçi Tipler : atak, saldırgan, kas etkinliği ve motor koordinasyonunu gerektiren işlerde başarılı, erkeksi, bedence güçlü sade doğal insanlardır bedence güçlü, sade, doğal insanlardır. Açık havada çalışmayı tercih ederler. İnsanlar arsında olmaktan ve sözel etkileşimde bulunmaktan sıkılırlar.

Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :

Aydın Tipler : Yapmaktan çok düşünmeyi, beden güçleri yerine zihinsel güçlerini kullanmayı tercih ederler Uysal alçakgönüllü başarma ederler. Uysal, alçakgönüllü, başarma güdüsü yüksek, düşünceleri esnek, topluluktan hoşlanmayan bağımsız insanlardır.

Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :

Sosyal Tipler : Başka insanlarla bir arada olmaktan, onlara yardım etmekten hoşlanırlar. İnsanları ve duygularını anlama çabası gösterirler duygularını anlama çabası gösterirler. Zihinsel yetenekleri ve başarma güdüleri yüksektir.

Page 9: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

9

Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :

Gelenekçi Tipler : Kurallara bağlı, tertip ve düzen meraklısıdırlar. Emir alıp vermekten hoşlanırlar, statü ve güç ararlar Duygulardan çok nesneleri ararlar. Duygulardan çok nesneleri anlamak isterler. Kendilerini sıkı bir kontrol altında tutarlar. Çevrede daima iyi bir izlenim bırakmak isterler.

Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :

Girişimci Tipler : Dışa dönüktürler ve diğer insanları ikna edip yönetmek isterler. İnsanlarla devamlı ilişki halindedirler Rahat anlamaya meraklı halindedirler. Rahat, anlamaya meraklı, sabırsız ve kendine yetemeyen insanlardır.

Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :Holland'a göre 6 tür kişilik tipi vardır :

Artistik Tipler : Estetik faaliyetlere ilgi, esneklik, ataklık, bağımsızlık, yüksek hayal gücü ve yaratıcılık gibi özelliklere sahip insanlardır sahip insanlardır.

7. Ekonomik ve Sosyal Yaklaşımlar7. Ekonomik ve Sosyal Yaklaşımlar

Smith Clarc gibi ekonomistler meslek seçiminin ekonomideki talep-arz ve net fayda ilkeleriyle açıklarken, Crites ve Lipsett gibi sosyologlar meslek seçimini kültür, aile yapısı okul ve arkadaşlık ilişkileri gibi toplumsal kavramların ya da toplulukların etkisi ile biçimlendirdiğini ileri sürmüşlerdir.

Mesleki Rehberlik Hizmetlerinin gelişimsel

bir yaklaşımla ömür boyu sürebileceği söylenebilir. Çünkü bu hizmetler, eğitim süreci içinde bireyin kendini ve meslekleri tanıyarak eğitsel ve mesleki

Mesleki Rehberlik Hizmetlerinin gelişimsel

bir yaklaşımla ömür boyu sürebileceği söylenebilir. Çünkü bu hizmetler, eğitim süreci içinde bireyin kendini ve meslekleri tanıyarak eğitsel ve mesleki kendini ve meslekleri tanıyarak eğitsel ve mesleki tercihlere yönelmesine olduğu kadar; iş ve meslek yaşamına uyum, verimi artırma, iş değiştirme, emekliliğe hazırlık gibi yönlerden çalışma yaşamında da devam eden hizmetlerdir.

kendini ve meslekleri tanıyarak eğitsel ve mesleki tercihlere yönelmesine olduğu kadar; iş ve meslek yaşamına uyum, verimi artırma, iş değiştirme, emekliliğe hazırlık gibi yönlerden çalışma yaşamında da devam eden hizmetlerdir.

MESLEKİ REHBERLİK AÇISINDAN TEMEL EĞİTİMMESLEKİ REHBERLİK AÇISINDAN TEMEL EĞİTİM

Son 30-40 yıl boyunca mesleki gelişim ile ilgili yapılan araştırmaların bulguları yaşam ş g y şboyu süren mesleki gelişim sürecinde çocukluk döneminin anlamlı bir yeri olduğunu göstermektedir

Page 10: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

10

İlkokul yılları, çocuğun kişilik gelişimi açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu dönemde, özgüvenin gelişimi, kendini kabul, benlik tasarımı, içsel denetimin gelişmesi gibi boyutlar bireyin mesleki gelişmesi gibi boyutlar bireyin mesleki gelişimi açısından da bu dönemin sağlıklı bir şekilde yaşanmasının gereğini ortaya koymaktadır (Dinkmeyer 1973).

MESLEKİ GELİŞİM GÖREVLERİMESLEKİ GELİŞİM GÖREVLERİ İş yaşamı ve çalışmaya ilişkin olumlu tutumlar geliştirme

Kişisel nitelikleri ile meslekler/işler arasındaki ilişkileri anlamaya başlama

Meslekleri keşfetme ve tanıma

Boş zamanlarını değerlendirme alışkanlıkları geliştirme

Birlikte iş yapma/işbirliği ve paylaşmayı öğrenme

Toplum yaşamında çalışmanın önem ve gereğinin farkına varma

Karar verme, amaç belirleme, plan yapma stratejileri geliştirme

MESLEKİ GELİŞİM TEMEL İLKELERİMESLEKİ GELİŞİM TEMEL İLKELERİ

1. Mesleki gelişim bir süreçtir. Okulöncesi dönemden başlar, değişik evrelerle yetişkinlik dönemine dek sürer

2. Her birey tek ve benzersizdir. Her çocuğun kalıtımla getirdiği özellikleri, yetenekleri, güçlü ve zayıf yönleri vardır.

MESLEKİ GELİŞİM TEMEL İLKELERİMESLEKİ GELİŞİM TEMEL İLKELERİ

3. Bu Dönemdeki Kişilik Gelişimi gençlik dönemindeki mesleki seçim kararını etkilemektedir

4. Anaokulu öğretmenleri ve anne-babalar gerek sahip oldukları mesleklere ilişkin olarak, gerekse diğer meslekler açısından olumlu mesleki tutum ve doğru rol modelleri sunmalıdır.

MESLEKİ GELİŞİM TEMEL İLKELERİMESLEKİ GELİŞİM TEMEL İLKELERİ

5. Çocuğu ‘kendini anlama ve keşfetme’nin temelini oluşturmak üzere bireysel farklılıklarını görmesi, güçlü ve sınırlı yönlerini anlamasına fırsat verecek yaşantılar sağlanmalıdır. fırsat verecek yaşantılar sağlanmalıdır.

6. “Kendini kabul” değişkeni mesleki kararı etkiler.

7. Okulöncesi dönemde çocuğa “karar verme” stratejileri öğrenmesi mesleki gelişimini etkiler

MESLEKİ GELİŞİM TEMEL İLKELERİMESLEKİ GELİŞİM TEMEL İLKELERİ

8. Mesleklere SAYGI Çocuğun bu dönemde, bütün mesleklerin gerekli ve önemli olduğunu

9. “İnsanlar birbirinden farklıdır. Meslekler de birbirinden farklıdır Her insanın iyi yapabileceği işler/meslekler farklıdır. Her insanın iyi yapabileceği işler/meslekler vardır”

10. Mesleki gelişim süreci içinde eğitim ile iş ve meslek arasında ilişkileri kurma

11. ÖNYARGILAR ‘ın özellikle cinsiyete ilişkin önyargıların oluşumunu önlemek gerekir

Page 11: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

11

Eğitim süreci içinde çocuğa mesleki gelişim açısından;Eğitim süreci içinde çocuğa mesleki gelişim açısından;Çevresiniiş ve çalışma dünyasınıİnsanlar arasındaki farklılıklarıfEğitim ile iş yaşamı arasındakiilişkileriKendi özelliklerini

TANIMAYA, ANLAMAYA,KEŞFETMEYE BAŞLAMASI

AMAÇLANIR

Mesleki Gelişim Görevleri ve Öğretmenin SorumluluklarıMesleki Gelişim Görevleri ve Öğretmenin Sorumlulukları

Gerçekçi benlik kavramı geliştirmekMesleki gelişimleri ile ilgili uygun dönüt vermeFarklı üst eğitim programlarını tanıtmaEğitim ile meslek arasında ilişki kurmağ şEndüstri ve iş alanındaki yeni gelişmelerle ilgili

bilgilendirme yapmaKarar verme ve plan yapma becerisiÖğrencileri tanıma çalışmaları yapmaÖğrenci ile ailesini uzlaştırma

Gelişimsel yaklaşıma göre, mesleki rehberlik hedeflerini müfredatla birleştirmek

Öğ t l i b k d ki

PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN SORUMLULUKLARIPSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN SORUMLULUKLARI

Öğretmenlerin bu konudaki sorumluluklarını yerine getirmelerinde müşavirlik desteği vermek

Mesleki grup rehberliği etkinlikleri düzenlemek

PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN SORUMLULUKLARIPSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN SORUMLULUKLARI

Öğretmen ve velilerin mesleki rehberlik anlayışını geliştirmek

Öğrenciyi tanıma çalışmalarını planlamak,

Meslek tanıtım çalışmalarını sürdürmek

Bireysel meslek danışmanlığı yapmak

Kendi mesleki gelişimini sürdürmek

Mesleki olarak model olabilme

Başarı;kullandığınız enstrümanda değil enstrümanda değil yaklaşımlardadır

A.Eeinstain

Knowing doesn’t enough, we must apply!..

Willing doesn’t enough, we must do!..

Goethe

Page 12: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

12

Not: Bu sunu Prof.Dr. Binnur YEŞİLYAPRAK’ın “Gelişimsel Yaklaşıma Göre Mesleki Rehberlik Ne zan Başlar?” adlı sunusu, Doç. Dr. Mustafa Ö İ İSÖZBİLİR’in Rehberlik dersi

sunularından ve İşte Yayıncılık yaprak testlerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.

Page 13: NE OLSAM ACABA? - celiksuat.files.wordpress.com · Holland’ ın kuram, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki

13