NEMOTORIZIRANI PROMET

NEMOTORIZIRANI PROMET

SVEUILITE U ZAGREBU FAKULTET PROMETNIH ZNANOSTI

prof. dr. sc. Ljupko imunovi

Mario osi, dipl. ing. prom.

NEMOTORIZIRANI PROMET

Zagreb, 2015.

NEMOTORIZIRANI PROMET

SVEUILITE U ZAGREBU

FAKULTET PROMETNIH ZNANOSTI

prof. dr. sc. Ljupko imunovi

Mario osi, dipl. ing. prom.

ISBN: 978-953-243-074-5

ZAGREB, 2015.

NEMOTORIZIRANI PROMET

NAKLADNIK:

Sveuilite u Zagrebu

Fakultet prometnih znanosti

Vukelieva 4, 10000 Zagreb

ZA NAKLADNIKA Dekan Fakulteta prometnih znanosti

prof. dr. sc. Hrvoje Gold

AUTORI:

prof. dr. sc. Ljupko imunovi

Mario osi, dipl. ing. prom.

RECENZENTI:

prof. dr. sc. Davor Bri

dr. sc. Marko Slavulj

LEKTURA: Ljupka uri, prof.

TEHNIKA OBRADA I PRILOZI: Mario osi, dipl. ing. prom.

NEMOTORIZIRANI PROMET

Predgovor

Nemotorizirani se promet u posljednje vrijeme sve vie aktualizira iako je dugo vremena bio potisnut

na marginu, tako da slubene vlasti nisu imale potrebe, a ni sluha za rjeavanje ove problematike. U

kolama i na fakultetima nemotorizirani se promet izuava integralno u sastavu raznih kolegija. Nije se

ozbiljno shvaao niti se tako odnosilo prema njemu sve do pojavljivanja direktiva iz EU-a (Bijela knjiga,

Zelena knjiga). Zato se i ne treba uditi to se obini ljudi iznenade kada netko pokae zanimanje za

pjeake ili za biciklizam.

Pjeaenje i biciklizam jo uvijek nemaju odgovarajue mjesto u prometu, dok su osobni automobili

simbolom modernoga vremena i viega drutvenoga statusa ljudi. Kae se kako je snaga pjeaka u

prometu jednaka snazi pjeaka u ahu. Ovakav je stav drutva, ali i struke, prema nemotoriziranom

prometu potaknuo autore na uvoenje kolegija Nemotorizirani promet na Fakultetu prometnih

znanosti te na pisanje nastavnoga materijala o nemotoriziranom prometu. Dodatnim su objektivnim

povodom sustavnom istraivanju nemotoriziranoga prometa bili:

nedovoljna istraenost ovoga podruja

nedovoljna zastupljenost problematike nemotoriziranoga prometa u prometnim

studijama (iako je udio pjeaenja i vonja biciklom u modalnoj razdiobi nekih zemalja

gotovo 50 %)

narasli prometni problemi u gradovima prouzroeni motornim vozilima sve vie

aktualiziraju nemotorizirani promet

pjeaenje i biciklizam preporuuju se kao znaajno sredstvo smanjenja zagaenja okolia,

buke, guva u prometu i potronje fosilnih goriva.

Nastavni materijal obuhvaa pjeaki promet, biciklistiki promet i ostale naine nemotoriziranoga

prometa. U pripremi je i u pisanju grae koritena literatura domaih i stranih autora te postojei

propisi i upute. Navedena e literatura biti korisna studentima, ali i svima zainteresiranima za probleme

nemotoriziranoga prometa.

U Zagrebu 2015. godine

Autori

NEMOTORIZIRANI PROMET

NEMOTORIZIRANI PROMET

SADRAJ

1. UVOD ....................................................................................................................................................1

2. PJEAKI PROMET..............................................................................................................................3

2.1. OSOBITOSTI PJEAKOGA PROMETA ......................................................................................................... 3

2.1.1. ANALIZA UDJELA PJEAENJA U UKUPNOM PROMETU MODAL SPLIT ....................................... 3

2.1.2. DULJINE PJEAENJA ..................................................................................................................................... 7

2.2. PJEAK U PROMETU I U TRANSPORTU ...................................................................................................... 9

2.3. ANTROPOMETRIJSKE OSOBINE PJEAKA.............................................................................................. 13

2.3.1. TJELESNE PROPORCIJE PJEAKA: VISINA, IRINA RAMENA I DUBINA PRSNOGA KOA ................ 13

2.3.2. TLOCRT LJUDSKOGA TIJELA (BODY ELLIPSE) ....................................................................................... 16

2.3.3. ZATITNA ZONA (BODY BUFFER ZONE) ................................................................................................. 20

2.4. PROMETNI I SLOBODNI PROFIL ................................................................................................................. 21

2.5. PJEAENJE ............................................................................................................................................................ 23

2.5.1. KLASIFIKACIJA PJEAENJA ...................................................................................................................... 23

2.5.2. BIOMEHANIKA PJEAENJA ...................................................................................................................... 24

2.5.3. KRETANJE NA VODORAVNOM PUTU ........................................................................................................ 25

2.5.3.1. Model dvononoga kretanja ............................................................................................. 25

2.5.3.2. Potronja energije pri kretanju po vodoravnom putu ........................................ 27

2.5.4. KRETANJE STUBITEM ............................................................................................................................... 29

2.5.4.1. Nain kretanja stubitem .................................................................................................. 29

2.5.4.2. Potronja energije pri kretanju stubitem ................................................................ 31

2.5.5. KRETANJE PO RAMPAMA ........................................................................................................................... 32

2.5.5.1. Nain kretanja po rampama ............................................................................................. 32

2.5.5.2. Potronja energije pri kretanju po rampama .......................................................... 33

2.6. PJEAKI TOK (STRUKTURA I PARAMETRI)........................................................................................ 34

NEMOTORIZIRANI PROMET

2.6.1. STRUKTURA PJEAKOGA TOKA .............................................................................................................. 35

2.6.2. PARAMETRI PJEAKOGA TOKA ............................................................................................................... 38

2.6.2.1. Volumen pjeakoga toka (intenzitet ili prometno optereenje) ................. 38

2.6.2.2. Gustoa pjeakoga toka .................................................................................................... 41

2.6.2.3. Brzina pjeakoga toka ....................................................................................................... 46

2.6.2.3.1. Faktori koji utjeu na brzinu pjeaenja ....................................... 49

2.6.2.3.2. Brzine na stubitu ........................................................................ 49

2.6.2.3.3. Brzine na rampama...................................................................... 50

2.6.2.3.4. Brzina pokretnih stuba i pokretnih staza ...................................... 51

2.6.3. ODNOSI KOJI VLADAJU MEU OSNOVNIM PARAMETRIMA PJEAKOGA TOKA ............................. 51

2.6.3.1. Analogija s tokom motornih vozila ............................................................................... 51

2.6.3.2. Odnos brzine i gustoe ........................................................................................................ 53

2.6.3.3. Odnos brzine i prostora ...................................................................................................... 54

2.6.3.4. Odnos protoka i gustoe ..................................................................................................... 55

2.6.3.5. Odnos protoka i prostora ................................................................................................... 56

2.6.3.6. Odnos protoka i brzine ........................................................................................................ 57

2.6.3.7. Odnos brzine i razmaka meu pjeacima .................................................................. 58

2.7. RAZINA USLUNOSTI PJEAKOGA TOKA (LOS LEVEL OF SERVICE) ............................... 59

2.8. PRIJEDLOZI ZA PLANIRANJE I PROJEKTIRANJE PJEAKIH PROMETNICA ........................ 62

3. BICIKLISTIKI PROMET ................................................................................................................. 69

3.1. BICIKL ODRIV OBLIK PROMETA........................................................................................................... 69

3.2. POVIJEST BICIKLISTIKOGA PROMETA.................................................................................................. 70

3.3. BICIKLIZAM U HRVATSKOJ ............................................................................................................................ 72

3.4. DEFINICIJE BICIKLA ........................................................................................................................................... 72

3.5. TIPOVI I ANATOMIJA BICIKLA ..................................................................................................................... 73

3.6. OSOBITOSTI BICIKLI