NeuroleadershipNeuroleadership 24 juni 201324 juni 2013

John van der MeijJohn van der MeijTrilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en

Therapie (Oegstgeest) Therapie (Oegstgeest) Instituut voor Toegepaste Instituut voor Toegepaste

Neurowetenschappen (Haarlem)Neurowetenschappen (Haarlem)

““Het verschil tussen een leider en Het verschil tussen een leider en een nieuweling is een model. Het een nieuweling is een model. Het uitermate krachtgevende model is uitermate krachtgevende model is “Weten hoe je Brein werkt”“Weten hoe je Brein werkt”

Evian Gordon, Brain Revolution; 2009Evian Gordon, Brain Revolution; 2009

Het middelste prefrontale gebied integreert de Het middelste prefrontale gebied integreert de cortex, het limb.systeem, de hersenstam en het lijfcortex, het limb.systeem, de hersenstam en het lijf

Het brein in je handHet brein in je hand

Heart Braint

It may be time for It may be time for leadership- theoristsleadership- theoriststo take a neuroscientist to lunch…to take a neuroscientist to lunch…

EMOTIONELE REGULATIEEMOTIONELE REGULATIE

STAYING COOL STAYING COOL UNDER PRESSUREUNDER PRESSURE

Hoe groot mag de onzekerheid zijn?Hoe groot mag de onzekerheid zijn?

Gestoord tijdens je werkGestoord tijdens je werk

I) Iemand die zich afgewezen of “bedreigd” I) Iemand die zich afgewezen of “bedreigd” voelt door zijn meerdere.voelt door zijn meerdere.Er ontstaat een cascade van ‘neurochemicals’Er ontstaat een cascade van ‘neurochemicals’

Cortisol en adrenaline

Er ontstaat een soort “cortisolbad” vooral in Er ontstaat een soort “cortisolbad” vooral in Prefrontale cortex en HippocampusPrefrontale cortex en Hippocampus

CORTISOL

CORTISOL

LerenCognitieGeheugen

Cortisol verdwijnt niet snel: 13- 26 uur…

II) Gaat angst of stress door dan II) Gaat angst of stress door dan ontstaat een ‘amygdala hijack’ontstaat een ‘amygdala hijack’

Prolonged state of fear

III) Wat “sluit” in het brein zijn systemen:III) Wat “sluit” in het brein zijn systemen:1) voor opbouw vertrouwen1) voor opbouw vertrouwen2) voor afstemmen en empathie2) voor afstemmen en empathie3) voor helder denken en probleem oplossen3) voor helder denken en probleem oplossen

3)OrbitofrontaleCortex

1) Nc Accumbens

2)Spiegelneuronen

Stressvolle emoties in 0,25 secondeStressvolle emoties in 0,25 seconde

Orbito Frontale Cortex

Amygdala zet Cortex off-line

Labelen van een emotie kan de arousal van Labelen van een emotie kan de arousal van het emotionele systeem verminderenhet emotionele systeem verminderen

Ons besef van de geestestoestand van de Ons besef van de geestestoestand van de ander hangt af van de mate waarin we die ander hangt af van de mate waarin we die van onszelf kennen…van onszelf kennen…

Emoties zijn besmettelijk..

SAMENWERKENSAMENWERKEN

Menselijk brein is een sociaal orgaanThe neuroscience of human relationships: Attachment and the developing social brain; Cozolino; 2006

Driekwart van de tijd zijn volwassenen bezig met sociale relaties, veel minder met werk of omgeving…

Het organiserende principe van het brein is:Het organiserende principe van het brein is:- minimaliseren van bedreiging- minimaliseren van bedreiging- maximaliseren van beloning- maximaliseren van beloning

Evian Gordon, 2009Evian Gordon, 2009

Dreigrespons:

AngstStress Wantrouwen Afwijzing

Nor-Adrenaline

DopamineSerotonine

Beloningsrespons:

VertrouwenVerbindingBetrokkenheid Liefde

Veel netwerken van sociale interacties zijn Veel netwerken van sociale interacties zijn dezelfde netwerken als die van de primaire dezelfde netwerken als die van de primaire levensbehoeftenlevensbehoeften

Pyramide van MaslowPyramide van MaslowMaslow’s Hierarchy of needs, 1970Maslow’s Hierarchy of needs, 1970

Sociale interacties zijn een even belangrijke Sociale interacties zijn een even belangrijke

levensbehoefte als voedsel en water…levensbehoefte als voedsel en water…

Lieberman, 2009Lieberman, 2009

MENSEN WILLEN ERBIJ HOREN…

VERSCHILLEN VERSCHILLEN MAN / VROUW MAN / VROUW

IN COMMUNICATIEIN COMMUNICATIE

Verschillen in gedrag man vrouw Verschillen in gedrag man vrouw tgv genen en hormonentgv genen en hormonen

Progesteron Oestrogee

nOxytocine

Testosteron

Vasopressine

Typisch vrouwelijk gedrag

Typisch mannelijk gedrag

……Mannen doen vaak wat ze Mannen doen vaak wat ze gevraagd wordt…gevraagd wordt…

Lieverd ga naar de winkel, laat Tom nog Lieverd ga naar de winkel, laat Tom nog even lekker liggen. Neem de kinderen mee even lekker liggen. Neem de kinderen mee naar school; huur wat dvd’s en maak gerust naar school; huur wat dvd’s en maak gerust de rest van de afwas af..de rest van de afwas af..

maar luisteren selectief…maar luisteren selectief…

Lieverd ga Lieverd ga naar de winkel, laat Tom nog naar de winkel, laat Tom nog even even lekker liggen en neem lekker liggen en neem de kinderen de kinderen mee naar school; huur mee naar school; huur watwat dvd’s en maak dvd’s en maak gegerustrust de rest van de afwas af.. de rest van de afwas af..

Gender differences in brain activity toward Gender differences in brain activity toward unpleasant linguistic stimuli concerning unpleasant linguistic stimuli concerning interpersonal relationships: an fMRI studyinterpersonal relationships: an fMRI study Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci (2005) 255 : 327–333Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci (2005) 255 : 327–333

Bij man ontwikkelt zich sneller fight, flight, freeze..

Bij vrouw neemt oxytocine na 10 min praten toe…

Waarom luisteren mannen zo?Waarom luisteren mannen zo? Judith Glaser; Navigational Communications; Judith Glaser; Navigational Communications;

Gender Intelligent Listening; 2008Gender Intelligent Listening; 2008

• Mannen luisteren Mannen luisteren om:om:

- Besluit te nemenBesluit te nemen- Het antwoord te krijgenHet antwoord te krijgen- Het probleem op te Het probleem op te

lossenlossen

LHMan

Compartimentalized listening

Waarom luisteren vrouwen zo?Waarom luisteren vrouwen zo? Judith Glaser; Navigational Communications; Judith Glaser; Navigational Communications;

Gender Intelligent Listening; 2008Gender Intelligent Listening; 2008

• Vrouwen willen eerst Vrouwen willen eerst brede contextbrede context

om keuze te kunnen om keuze te kunnen makenmaken

Vrouwen breder Vrouwen breder corpus callosum corpus callosum vooral Frontaalvooral Frontaal

RH Vrouw

Web-based listening

Er zijn 5 sociale domeinen die Er zijn 5 sociale domeinen die ofwel primaire beloningen of ofwel primaire beloningen of bedreigingen zijnbedreigingen zijn

Hoe verminder je de dreigrespons en vermeerder je de beloonrespons?

STATUSSTATUS

PREVENTIE VANPREVENTIE VAN SOCIALE PIJNSOCIALE PIJN

Fysieke pijn wordt anders benaderd Fysieke pijn wordt anders benaderd dan sociale pijndan sociale pijn

Er is bijna niets erger dan te worden afgewezen, Er is bijna niets erger dan te worden afgewezen, gepest en of te worden buitengesloten…gepest en of te worden buitengesloten…

Naomi I. Eisenberger, Matthew D. Lieberman , Naomi I. Eisenberger, Matthew D. Lieberman , Pain, 2006Pain, 2006

Sociale en fysieke pijnSociale en fysieke pijn The pains and pleasures of social life: a social cognitive neuroscience approachThe pains and pleasures of social life: a social cognitive neuroscience approach

Lieberman & Eisenberger, 2008 Lieberman & Eisenberger, 2008

Rechter Ventro-laterale PFC

Anterior Cingula Cortex (dorsaal) Anterior Cingula Cortex (dorsaal)

Rechter Ventro-laterale PFC

Kan ik je een advies geven? Kan ik je een advies geven? Gaat voor het brein over superioriteit claimen…Gaat voor het brein over superioriteit claimen…

ZEKERHEIDZEKERHEID

Error detectionError detection

Orbito Frontale Cortex

Activeert

Impulsief handelen

Iets nieuws vraagt veel energie van de PFC Iets nieuws vraagt veel energie van de PFC en activeert het limbische systeemen activeert het limbische systeem

Fight & Flight

BESLUITEN NEMENBESLUITEN NEMENPROBLEEM OPLOSSENPROBLEEM OPLOSSEN

Belangrijke processen zoals prioriteren Belangrijke processen zoals prioriteren vragen veel energie van de PFC en activeert vragen veel energie van de PFC en activeert het limbische systeemhet limbische systeem

Fight & Flight

Werkgeheugen ( korte termijn geheugen):Werkgeheugen ( korte termijn geheugen):een tijdelijke opslagplaats van taak-een tijdelijke opslagplaats van taak-relevante informatierelevante informatie

FACILITEREN VAN FACILITEREN VAN VERANDERINGVERANDERING

Faciliteren van veranderingFaciliteren van veranderingwaarom?waarom?

Leadershipjournal 2011, nr 21Leadershipjournal 2011, nr 21

• Het “oude model”gaf veel accent aan Het “oude model”gaf veel accent aan motivatie tot gedragsveranderingmotivatie tot gedragsverandering

• 2/3 van alle organisatieveranderingen 2/3 van alle organisatieveranderingen mislukkenmislukken

• veel blijkt afhankelijk van de mate van “self-veel blijkt afhankelijk van de mate van “self-awarenes”awarenes”

• Neuroplasticiteit is veelbelovend, tot op hoge Neuroplasticiteit is veelbelovend, tot op hoge leeftijdleeftijd

Chinese vingervalChinese vingervalveranderen is pijn…veranderen is pijn…

Wheel of awarenessWheel of awareness

Structurele veranderingen in breinStructurele veranderingen in breinvan ‘state’ naat ‘trait’ ..van ‘state’ naat ‘trait’ ..

Soc Cogn Affect Neurosci. 2008 March; 3(1): 55–61.Soc Cogn Affect Neurosci. 2008 March; 3(1): 55–61.

Concentratie grijze stof van de mediale prefrontale cortex correleert met de hoeveelheid uren meditatie.

Left anterior shift Prefrontale Cortex Left anterior shift Prefrontale Cortex bij meditatiebij meditatie Je kweekt een houding van toenadering ipv vermijding aan Je kweekt een houding van toenadering ipv vermijding aan

Bedankt voor uw aandachtBedankt voor uw aandacht www.trilemma.nlwww.trilemma.nl