NEY AL EL-SADDAVI Uluslararas ne sahip Msrl yazar ve feminist Neval el-Saddavi, Nil yaknlar:nda kk bir kasabada domu, Kahire'de psikiyatri renimi grdkten sonra, Msr'n eitli ehirleri ve krsal blgelerinde doktorluk yapm, Msr' da salk eitiminin ynlendirilmesine byk katklarda bulunmutur. Ama Saddavi'nin popler olmasnn asl nedeni yazlardr. rnein 1972'de yaynlanan Woman and Sex adl kitab, tabu saylan konulara kar alm sk bir kavga arsdr. Ayn yl siyasal yazlar nedeniyle iinden uzaklatrlm, yllarca hapiste kalm ve lm cezasna kar mcadele etmitir. Saddavi'nin eitli romanlaryla Arap dnyasndaki kadnlar hakkndaki incelemelerinin birou dnya dillerine evrilmitir.

Saddavi'nin dier nemli yaptlar unlardr: Woman at Point Zero (1975) (Sfr Noktasndaki Kadn, Metis) God Dies by the Nile (1985) Search (1991) Memoirs from the Women 's Prison (1994) The Women ir One (1994)

OSMAN AKINHAY 1960 lzmir, demi doumlu. lkokulu Seluk, ortaokulu Tire'de, liseyi Bornova Suphi Koyuncuolu'nda okudu. 1976'da Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi'ne girdi. 1986'da evirmenlie balad. imdiye kadar, aralarnda E.H. Carr, Boris Kagarlitsky, Ralph Miliband, Eric Hobsbawm, Roderic H. Davison, Marcel Liebman, Alec Nove, Noam Chomsky, Paul Avrich, Alec Swingewood, Anthony Giddens ve Michel Foucault gibi yazarlarn yaptlar dahil olmak zere 60'n zerinde kitap ve tonla makale evirdi. iki evirisi yayinevleride kayboldu, bir tanesi yaymeviin bulunduu han bombalatncahaviiya utu. En ok, tek roman evirisi olan Terry Eagleton'n Azizler ve Atimler'ini sevdi. Bir arkadayla bin sayfalk, eviri bir Sosyoloji Szl yapto . ..Piyasa Sosyalizmi Tartmas balyla bir derleme hazrlad. 1996-199 e,;asnda Sistem Yaynchk'n Genel Yayn Ynetmenlii'ni, 1999'da Ankara Bilim ve Sanat Yaynlar'nn editrln stlendi. Halen Everest Yaylar'nda editr ve hep bekar.

NEVAL EL-SADDA V

Kahire, Salarm Geri Ver

Trkesi: Osman Aknhay

ada Dnya Edebiyat 21

Kahire, Salarm Geri Ver Neval el-Saddavi

evirinin Yapld Metin: Memoirs ofa Woman Doctor

Saqi Books, Londra,2000

Kapak tasarm: Mithat nar ngilizce'den eviren: Osman Aknhay Yayna hazrlayan: Murat Uyurkulak

Son okuma: Bar Behramolu

1988, Neval el-Saddavi 2001; bu kitabn Trke yayn haklar

Everest Yaynlar'na aittir.

Birinci Basm: ubat 2001 kinci Basm: Mart 2003

lSBN: 975 - 316 - 636 - 2

Bask ve Cilt: Melisa Matbaaclk

EVEREST YA VINLAR! ataleme Sokak No: 52/2 Caalolu/STANBUL

Te': O 212 Sl3 34 20-21 Fax: O 212 512 33 76 e-posta: everest@alfakitap.com

Genel Datm: Alla: Tel: O 2 \2 511 53 03 Fax: O 212 519 33 00

Everest, Alfa Yayilar'nn tescilli markasdr.

YAZARIN NOTU -

Ben Bir Kadn Doktorun Anlar'n* bundan otuz yl nce, henz yirmili yalarnda gen bir kadnken yazdm. Kahire'deki Tp Fakltesi'nden yeni mezun olmutum. Bu kitap hem benim alan bir kadn doktor, hem de evde bir e ve anne olarak yaadm duygularmla deneyimlerimi yanstyordu.

Bir Kadn Doktorun Anlar ilk defa 1957'de, Msr'daki Ruz el-Yusuf dergisinde tefrika halinde yaynland. Ve yaynlanr yaynlanmaz Msr'da ve Arap dnyasnda byk bir etki yapt. Baz eletirmenler bu kitabm, Msrl kadn-

*)Bu romann zgn ad Bir Kadn Doktorun Anlan' dr. (.n.)

v

tarn ifte (hem genel anlamda toplumsal boyuttaki, hem de zel anlamda evlilik kurumunun iindeki baskyla) smrsn ortaya koyan, devrimci bir feminist roman olarak deerlendirdiler. Fakat kitabn tartmal ynleri de vard. Ruz el-Yusuf, hkmetin sansr yetkilisinin istei zerine, asl eserin baz blmlerini kararak yaynlamt. Ben daha sonra kitab, karlan bu blmlerle birlikte yaynlatmaya alsam da, yaynclar eksiksiz ekliyle, yani sansrl olmayan haliyle basmay kesinlikle reddettiler. O zamanlar gen ve deneyimsiz olduum, bir de kitabmn baslm olarak grlmesine can attm iin, baz yerlerinin karlarak yaynlanmasn kabul etmek durumunda kaldm.

ite o zamandan beri romanm, gerek Kahire'de gerekse Beyrut'ta defalarca yaynland. Ama asl elyazmas metni de kaybetmi olduumdan, ne yazik ki hibir zaman eksiksiz haliyle kamad.

Bu snrllklarna ramen ben Bir Kadn Doktorun Anlar'n, bu basmndaki eksik ekliyle bile, kadnlarn o dnemdeki ahlaki ve toplumsal konumlarnn isabetli bir deerlendirmesi olarak gryorum. Baz insanlar Bir Kadn Doktorun Anlar'nn otobiyografik bir roman olduuna inanyorlar; oysa, her ne kadar o yllarda aktif olarak tp alannda alan birisi olduumdan, romann kahraman olan kadnn karakteristik zelliklerinin birou benim gibi bir Msrl kadna benzese de, eserimin kesinlikle bir kurgu olduunu sylemeliyim. Ayrca bir roman yazmak bir eydir; bir otobiyografi yazmak bambaka bir ey.

O sralarda ada toplumda kadnlarn mcadelelerini ya da statsn konu alan feminist literatrden herhangi bir ey okumu deildim -buna ancak daha sonralar balayabildim-, yine de sonradan daha iyi saylabilecek birok roman ve ksa yk yazm olduum halde, benim gzmde Bir Kadn Doktorun Anlar hiila genlik ateiyle dolu bir

vi

ilk kz ocuu gibidir ve bugn bile geerlilii olan bir gereklii yanstr. Bu kitap, hem benim lkemde kadnlarn ezilmesine kar fkeyi yanstan basit, kendiliinden ortaya km bir roman, hem de hatr saylr bir deiim olabilecei umudunu yanstan, her eye ramen daha geni ufuklara ve daha iyi bir gelecee yol alnabileceini ifade eden bir lktr.

vii

Neval e/-Saddavi Londra, Haziran 1987

KAHiRE, SALARIMI GERi VER

BR

Benim kendim ile kadnlm arasndaki atma, aslnda ok nceleri, henz kadns zelliklerim belirgin biimde ortaya kmadan ve kendim, cinsim ya da kkenim hakknda hibir ey bilmiyorken; daha dorusu, vahi dnyaya frlatlana kadar beni korumu olan kovuun doasn renmemden nce balamt.

O zamanlarda btn bildiim, bir kz ocuu olduumdu. Bunu annemden btn gn boyunca, sabahtan akama kadar duyardm. Annem, "Kz!" diye arrd beni ve bana byle sesleniinin benim gzmdeki tek anlam, bir erkek ocuu olmadm ve erkek kardeime benzemediimdi.

Aabeyimin salar ksa kesilir veya taranmadan kendi haline braklrken, benimkiler uzadka uzar, annem onlar gnde iki kez tarayp rer, rglerin ularn da kurdeleler ve lastik tokalarla skca balard.

Aabeyim sabah uyandnda yatan olduu gibi brakrken, ben hem kendi yatam hem de onunkini toplamak zorunda kalrdm.

Aabeyim sokaa oynamaya ktnda annemle babamdan izin almaya gerek duymaz ve cannn istedii zaman eve gelirken, ben darya ancak bana izin verdiinde kabilirdim.

Aabeyime her zaman benden daha byk para et verilirdi; o yemeini hzl hzl yer ve orbasn aprtadarak ierken annem tek kelime bile etmezdi. Oysa benim durumum farklyd; ben bir kz ocuuydum. Yaptm her harekete dikkat etmeli, ne kadar iddetli olursa olsun alm bastrmal, yemeimi yava yemeli ve orbam hi ses karmadan imeliydim.

Aabeyim rahatlkla oynar, zplar ve taklalar atard; bense eteim yanllkla dizlerimin bir santim zerine bile syrlsa, annemin, bir hayvann avn olduu yere mhlayan sert baklaryla karlar ve hemen toparlanarak vcudumun o utan verici yerlerini kapatrdm.

Utan verici! Bende olan her ey utan vericiydi ve ben henz sadece dokuz yanda bir ocuktum.

Kendim iin zlr, odama kapanp alardm. Hayatmda dktm ilk gzyalarnn nedeni, kesinlikle okulda derslerimin kt olmas ya da kymetli bir eyimi kaybetmem yznden deil, sadece bir kz ocuu olduum iindi. Daha neyin ne olduunu bile bilmeden kendi kadnlma alamtm. Dolaysyla gzlerim hayata aldnda, kendim ile kadn doam arasnda oktan bir dmanlk olumutu.

2

***

Ona kadar saymadan sokakta olabilmek iin basamaklar er er atlayarak indim. Kardeim ve evimizin yaknnda oturan baka ocuklar, hrsz-polis oynamak iin beni bekliyorlard. Annem izin vermiti. Oyun oynamay ve koabildiim kadar hzl komay seviyordum. Bam, kollarm ve bacaklarm havadayken ya da ylesine hoplayp zplarken iimi mthi bir mutluluk duygusu kaplyor, beni yalnzca bedenimin arlnn tuttuunu ve sadece onun tekrar tekrar yeryzne doru ektiini hissediyordum.

Allah beni niin u gvercin gibi havada uabilen bir ku deil de, bir kz ocuu olarak yaratmt? Belki de Allah, kular kzlara tercih ediyordu. Ama erkek kardeim, de uamyor ve bu beni biraz olsun avutuyordu. Btn zgrlne ramen uamama konusunda onun da benden farkl olmadn kavramtm. Kadn olmann srtma ykledii aresizlii biraz olsun yattrabileyim diye durmadan erkeklerin zayf noktalarn arar olmutum.

Vcudumdan iddetli bir titremenin akp getiini hissettiimde yine lgnlar gibi hoplayp zplyordum. Fakat birden bam dnd ve krmz bir ey grdm. Bama ne geldiini bilmiyordum. Kalbim korkuyla skt ve oynamay braktm. Koarak eve dndmde, bu korkun olayn srrn tek bama zebilmek iin kendimi banyoya kilitledim.

Dorusu hibir ey anlamamtm. Korkun bir hastala yakalanm olmalym, diye dndm. Korkudan titreyerek, bama ne gelmi olabileceini anneme sorduumdaysa, onun yznn bir sevin ve mutluluk ifadesiyle aydnlandn grdm. Benim hastalm btn yzne yaylan bir glmsemeyle karlamas beni tam

3

anlamyla hayrete drmt. Sonra da ne kadar ardm ve aklmn nasl allak bullak olduunu fark ederek beni elimden tutup kendi odama gtrd. Kadnlarn kanl hikayesini annemden o odada dinleyecektim.

Ondan sonraki drt gn boyunca odamdan hi kmadm. Aabeyimin, babamn, hatta evdeki yardmc ocuun bile yzne bakamyordum. Bama gelen bu utan verici olay renmi olmalar gerektiini dnyordum; annem yeni srrm onlara anlatm olmalyd. Ben de kendimi odama kilitleyerek bu olaanst durumla yzlemeye altm. Kzlarn olgunlua erimelerinin tek yolu bylesine pis bir olaya m balyd? Bir insan gnlerce, iradesi dnda gerekleen bir kas hareketinin insafna snarak yaayabilir miydi gerekten? Allah kz ocuklarndan hakikaten ok nefret ediyor ol

. malyd ki, balarna bylesine bir laneti sarmt. O'nun her konuda erkekleri kayrdn dnyordum artk.

Yataktan kalkp isteksizce aynann karsna getim ve gsmde bymekte olan iki kk tepecie baktm. Keke lebilseydim! Beni her gn yeni bir utanca srkleyen, zayflm arttrp btn dikkatimi kendi zerimde toplamama yol aan bu bedeni tanyamyordum. Bedenimde bundan sonra baka neler kacakt acaba ortaya? Zorba kadnhm, kendisini baka hangi trden yeni belirtilerle gsterecekti?

***

Kadn olmaktan nefret ediyordum. Kendimi zincirlerle balanm gibi hissediyordum; koup oynamama izin vermeyen, beni yataa balayan, kendi kanmdan yaplm zincirlerdi bunlar, kendi bedenimin hcrelerinin yaratt, utan verici ve aalayc zincirler ...

4

Artp koup oynamak iin dar da kmyordum. Gsmdeki iki tepecik gn getike byyor ve ben yrrken hafife sallanyorlard. Uzun, ince grnm beni mutsuz ediyordu; gslerimi saklamak iin kollarm gsme kavuturuyor ve arkadalaryla oynarken aabeyimi zntyle seyrediyordum.

Byyordum. Boyum, benden daha byk olmasna ramen aabeyiminkinden uzundu. Yatm olan baka ocuklar da gemitim. Sonunda onlardan uzaklatm ve kabuuma ekilip kendi bama dnmeye baladm. ocukluum sona ermiti. ok ksa sren, nefes nefese geen bir ocukluk olmutu benimki. Daha farkna varmaya bile frsat olmadan geip gitmi; beni, iinde on yanda bir ocuu barndran bir kadnn bedeniyle ba baa brakmt.

***

Yanma yaklaan kapcnn gzleriyle dilerinin, kara yznde parladn grdm; onun tahta srasnda tek bama oturuyor, gzlerimle sokakta oynayan aabeyimin ve arkadalarnn hareketlerini izliyordum. Birden adamn galabiyasnn sert kenarnn bacama srtndn hissettim ve elbise.erinin tuhaf kokusunu aldm. Tiksintiyle yanndan uzaa ekildim. Tekrar yaklatndaysa, baklarm oynayan aabeyime ve arkadalarna kilitleyerek korkumu gizlemeye altm, ama sert, kaba parmaklarnn bacam okadn ve eteimin altna doru hareket ettiini hisseder hissetmez, panik iinde yerimden srayp hzla ondan uzaklatm. Kadn olduumu bu korkun adam da fark etmiti! Koarak dairemize ktmda annem neler olduunu sordu. Sanrm korkudan ya da aalanmlk duygusundan tr veya

5

her ikisinin etkisiyle, azmdan tek sz bile kmad. Belki de beni azarlayacam ve bu olayn, ona srlarm amam salayan aramzdaki zel yaknln sonu olacan dnmtm.

***

Artk sokaa kmyordum, o tahta sraya da bir daha oturmadrm. Kart sesleri ve byklar olan acayip yaratklardan, adna erkek denilen bu yaratklardan ke bucak kayordum. Kendime, kendimi bir tanra, erkekleriyse her an emrime amade, aptal ve aresiz yaratklar roln uygun grdm, zel bir hayal dnyas yaratmtm. Sadece bana ait olan bu dnyada, meleklerimi sandalyelerin stne yerletirip, olanlar ise yerlere oturtup, kendi kendime durmadan hikayeler anlattm yksek bir tahtn stnde oturuyordum. Sadece hayal gcmle ve meleklerimle ba baa olarak, bitmek bilmeyen emirleriyle evin iinde ya da mutfakta yaplacak ileri (bu da, hi eksik olmayan sarmsak ve soan kokusuyla, kadnlarn nefret edilesi, kstl dnyasyd) hatrlatp duran annemi saymazsam, hayatmn sakinliini kimsenin bozmasna izin vermiyordum. Annemin beni, "Kzm, eninde sonunda bir gn evleneceksin. Onun iin nasl yemek yaplacan renmek zorundasn. Evlenmekten kurtulamazsn ... " diye diye srkleyerek mutfaa gtrd zamanlar, bir an nce kendi kk dnyama dnmeye can atyordum.

Evlilik! Evlilik! Annemin, onu duymaktan nefret eder hale gelene kadar her gn yzme tekrarlamaktan bkmad o iren szck. Bu szckten o kadar ireniyordum ki, onu zihnimde, ii grlen ve iindeki yiyecek tabayla imi, kocaman bir karn olan bir adamn resmi-

6

ni tasarlamadan dnemiyordum bile. Kafamdaki mutfan kokusu, hep bir kocann kokusuyla ilikiliydi ve koca szcnden, tpk mutfakta piirdiimiz yemein kokusundan olduu gibi nefret ediyordum.

***

Gslerime bakarken bykannemin szleri dncelerimi yarda kesti. Onun yeni tomurcuklanan iki goncam dikkatle szdn ve kafasnda bir eyler tarttn belli eden yal gzlerini grdm. Bykannem sonra anneme bir eyler fsldad ve ben de annemin bana, "Krem rengi elbiseni giy ve git, babann oturma odasndaki misafirine merhaba de," dediini duydum.

Ortada pis bir eyler dndn sezmitim. Geri babamn baka misafirlerini de karlamaya gider ve onlara kahve ikram ederdim. Hatta bazen onlarla birlikte oturur ve babamn onlara derslerimin ne kadar iyi gittiini anlattn duyardm. Bu iimi daima bir sevin ve gururla doldurur, babam benim akll olduumu kabul ettii iin onun beni kadnlarn pis pis soan ve evlilik kokan, i bunaltc dnyalarndan kurtaracan dnrdm.

Peki ama, bu krem rengi elbiseyi giymek de neyin nesi oluyordu? O yeni bir elbiseydi ve ben ondan nefret ediyordum. nnde, gslerimi olduundan daha byk gsteren tuhaf bir bzgs vard. Annem bana sorgulayan gzlerle bakt ve tekrar, "Krem rengi elbisen nerede?" diye sordu.

"O elbiseyi giymeyeceim" diye karlk verdim kzgnlkla.

Gzlerimde isyan kvlcmlar parladn fark etmiti; zntl bir yz ifadesiyle, "Kalarn atma, bakaym," diye de ekledi.

7

Ben anneme bakmadm ve oturma odasnn kapsn amadan nce parmaklarmla kalarm dzletirdim.

ieri girince babamn arkadana selam verip oturdum. Karmda, bykannemin az nce yapm olduu gibi, beni merhametsizce inceleyen tuhaf, rktc bir surat ile bir ift gz duruyordu imdi.

Eliyle beni iaret ederek, "Bu yl okuldaki grubunda birinci," dedi babam.

Adamn bu szleri dinlerken gzlerinin hayranlkla parldadn fark etmedim, ama onun her tarafm aratran baklarnn gslerime gelinceye kadar btn vcudumda hoyrata dolatn grdm. Birden rkm bir halde ayaa kalktm ve sanki peimde bir eytan varm gibi hzl admlarla odadan ktm. Beni odada byk bir merakla bekleyen annemle bykannem bir azdan sordular: "Ne yaptnz?"

Yzlerine bakp bir lk attm ve odama kotum, ieri girer girmez de arkamdan kapy arparak kapattm. Sonra aynann karsna geip gslerime baktm. Onlardan, o iki kntdan, geleceimin nasl olacan belirlemekte olan iki et parasndan nefret ediyordum! Onlar keskin bir bakla diplerinden kesmeyi nasl da isterdim! Ama yapamazdm. Btn yapabileceim, sadece sk bir korseyle sarp dzletirerek saklamakt onlar.

* **

Bamn stnde .tadm upuzun salar sabahlar hareket etmemi engelliyor, banyodayken durmadan nme dp duruyor ve yazlar boynumun yanmasna neden oluyordu. Niin aabeyiminki gibi ksa deillerdi ve beni rahat brakmyorlard? Aabeyimin salar onun bana hibir ekilde arlk vermiyor ya da hareketleri-

8

ni engellemiyordu. Oysa benim hayatm, geleceimi ve vcudumu, samn son teline kadar annem kontrol ediyordu. Niin? Beni dourduu iin mi? Ama beni dourmu olmas niin ona byle bir ayrcalk kazandryordu? O, dier kadnlar gibi normal bir hayat srm ve gelip geici bir zevk annda istemeden bana hamile kalmt. Benim doumum, o beni tanmadan ya da semeden, ayrca ben de onu semeden olmutu. Anne ve kz olarak birbirimizi ylesine bulmutuk. insan, kendisine zorla kabul ettirilmi birisini sevebilir miydi? Annem beni igdleriyle, ken.disine ramen bile seviyorduysa, benimle niin ille de iftihar etmesi gerekiyordu? Bana olan sevgisini, yavrularn bazen seven, bazen de midesine indiriveren bir kedinin sevgisinden farkl klan ey neydi? Bazen bana kar sertliinin, beni yiyip yok etmesinden bile daha fazla incittiini dnrdm! Beni gerekten seviyorduysa ve benim mutluluum kendisininkinden stn tutuyorduysa, yleyse onun istekleri ve arzular niin her zaman benim mutluluumla eliiyordu? Her gn kollarmla bacaklarm zincirle balayp, onlar bir de boynuma dolarken, beni sevebilmesi hakikaten mmkn myd?

***

Hayatmda ilk defa evden annemin izni olmadan ktm. Bu kkrtc hareket sanki bana apayr bir g katmt, ama sokaktan aa yrrken kalbim yine de gm gm atyordu. Sonra yrrken gzme bir tabela takld: 'Kadn Berberi'. eri girmeden nce sadece bir saniye duraklayacaktm.

Uzun salarmn keskin makaslarn azlarnda kvrm kvrm oluunu ve sonra yere dn seyrettim. An-

9

nemin bir kadn talandran gurur kayna dedii eyler bunlar myd? Bir kadnn tac srf byle bir kararllk anndan dolay yere dp parampara olabilir miydi? iim, kadnla kar byk bir horgryle dolmutu: Kadnlarn deersiz vr zvr eylere inandklarn o anda kendi gzlerimle grmtm. Ve bu horgr bana yeni bir g kazandrd. Emin admlarla tekrar eve doru yrdm ve yeni, ksack kesilmi salarmla annemin nnde dimdik durdum.

Annem beni grnce ac bir lk kopard ve yzme okkal bir tokat yaptrd. Sonra, sanki ben ylece ayakta dururken yerime mhlanmm gibi durmadan vurdu bana. Otoriteye kafa tutmam bana sarslmaz bir g katm ve anneme kar kazandm zafer, beni bu tokatlardan hi etkilenmeyen, salam bir kayaya evirmiti. Annemin eli yzme arpyor ve sonra her defasnda, sanki granit bir kayaya toslam gibi ayn ekilde geri gidiyordu.

Niin alamyordum? En ufak bir azarlamada ya da hafif bir fiskede bile hemencecik gzyalarna bouluveren bir kzdm oysa. Ama annem beni dverken gzmden tek damla ya akmad. Cesurca ve kararllkla annemin baklarna diktiim gzlerimi sonuna dek ak tuttum. O bana vurmaya biraz. daha devam etti, sonra da, "Delirmi olmalsn!" diye tekrarlayp durarak divann zerine yld.

Bu aresiz yenilgi karsnda yz hatlarnn iyiden iyic ye bozulup krtn grnce, onun adna zldm hissettim. imde, onu kucaklayp pmek, isyanm bastrp kollarnda alamak ve "Senin sylediklerini yapmak bana her zaman iyi gelmiyor," demek iin gl bir drt duydum.

10

Ama onun, yenilgisine ahit olduumun farkna varmamas iin gzlerimi gzlerinden kardm ve koarak odama gittim. Aynaya baktm ve gzlerimde parlayan zafer yla, kendime glmseyerek ksa salarm seyrettim.

Zaferin anlamn hayatmda ilk defa kavryordum; demek ki korku yalnzca yenilgi getiriyor, zafer ise cesaret gerektiriyordu. Anneme kar duyduum korku silinip gitmi, dolaysyla ondan korkmamn yol at esrarl hava da dalmt. Onun sadece sradan bir kadn olduunun farkna varmtm. Bana att tokatlar onun elindeki en byk kozdu, ama artk rktmyordu beni ve bunun nedeni de canmn yanmamas deildi.

***

Kitaplarmn bulunduu odann dnda evimizden nefret ediyordum. Okulu ise -ev ekonomisi derslerini saymazsam- seviyordum. Yani, cuma hari, haftann btn gnleri severek gidiyordum okulima.

Okuldaki btn faaliyetlerde yer alm; tiyatro grubuna, tartma grubuna, spor kulbne, mzik ve sanat kulplerine, ksacas oluturulan gruplarn hepsine katlmtm. Bunlar da yetmeyince baz arkadalarmla bir araya gelip, benim Dostluk Kulb adn verdiim bir grup kurmutuk. Tm bunlarn nedeni, emin deilim ama, iimde derinlerde bir yerde, arkadala kar, hibir arta balanmayan, kstlamasz, her eyi kucaklayan bir yoldala kar, benimle olacak, benimle konuacak, beni dinleyecek, benimle birlikte kanat takp cennetin sonsuzluklarna uacak insanlara kar mthi bir zlem duymamd.

Bana yle geliyordu ki, ne kadar tepeye karsam kaym vardm yer beni tatmin etmeyecek, iimde ya-

11

nan atei sndremeyecekti. Grdm derslerin srekli birbirini tekrar etmesinden ve birbirine benzemesinden nefret etmeye balamtm: Dersleri bir kere, sadece bir kere okuyordum ve o da beni bomaya, ldrmeye yetiyordu. Her zaman iin yeni, yepyeni eyler istiyordum.

***

Odamda kitap okurken i eri girmi, yanmda ayakta durmu, ama ben onu fark etmemitim. Sonra bana, "Biraz dinlenip soluk almak istemez misin?" dedi.

Ne zamandr okuduum ve kendimi yorgun hissettiim iin ona glmseyip, "Olur, biraz ak havada yrye kabiliriz," dedim.

abucak paltomu giyip ona yetimek iin koturdum. Tam ocukken yaptmz gibi onunla el ele tutumaya ve birlikte komaya niyetlenmitim ki, onun elini yakaladm an, birdenbire en son birer ocuk gibi oynadmzdan bu yana ne kadar ok zaman getiini, bacaklarmn nasl koulacan bile unuttuunu ve yetikin bacaklar gibi ar hareket etmeye altn hatrladm. Bunun zerine elimi geri ekip paltomun cebine soktum ve onun yannda yavaa yrmeye devam ettim.

"Bymsn," dedi. "Sen de," dedim. "Birlikte oynadmz gnleri hatrlyor musun?" "Ne zaman yarsak beni geerdin." "Misketleri de hep sen toplardn." Kahkahalarla gldk. Temiz hava iimi ferahlatm

ve ar kstlamalarla geen ocukluumda benden esirgenen bir eye yeniden kavumuum duygusu vererek beni canlandrmt.

12

"imdi yarsak bahse girerim yine ben kazanrm," dedi.

"Hayr, imdi ben seni geerim," dedim kendime gvenerek.

"Grelim." Yere bir izgi izdik ve onun yannda durduk. O,

"Bir . . . iki... ... " diye saynca birlikte ileri frladk. Beni arkamdan, elbiselerimden kavrayp tuttuu zaman hedefe ilk ben varmak zereydim. Tkezleyip dtm, o da benim yanma ykld. Hiila nefes nefeseyken bam kaldrp ona baktm ve onun da, yanaklarm kzartacak bir ekilde bana baktn grdm. Kolunu belime doru uzatm ve kaba bir sesle, "Seni peceim," diye fsldayn izledim.

Tuhaf ve iddetli bir sarsntyla alt st olmutum. Duygularmn iinden, bir imek akmas gibi gelip geen ksa bir sre iin beni daha fazla sarmasn ve kollarnda daha sk tutmasn istedim, ama sonra bu tuhaf, gizli arzum vahi bir fkeye dnt.

fkem onu daha da srarc yapm ve beni kollaryla adeta demirden bir kskaca almt. O kuvveti nereden bulduumu bilmiyorum, ama ne yapp edip kolunu kendimden uzaklatrmay baardm ve elimi serte yzne yaptrrken onun kolunun havada ylece asl kaldn grdm.

***

Kafam karmakark olarak yatamda bir saa bir sola dnyordum. imde garip duygular uyanrken, gzlerimirr nnden bir anlna belirip kaybolan grntler geiyordu. Ama bu grntlerden bir tanesi orada srarla dikilip duracak ve bir trl ekilmeyecekti: Kuzenim,

yanmda yerde uzanm, kolunu belimin etrafna saryor ve tuhaf baklaryla beynimin iinde yol alyordu. Gzlerimi kapatp kendimi fantezime teslim ettim; kollar beni smsk sararken, dudaklarn benimkilerin zerine serte bastryordu.

imdi titreyerek yznde gezdirdiimi hayal ettiim elimle ona vurduuma inanamaz bir halde, bam battaniyelerin ve yastn altna gmm.tm. Sonra bu tuhaf ryam sona erdirme isteiyle hepsini stmden att, ama onu yapmak da bir are olmaynca bu sefer yast bamn stne koydum ve uyku sonunda beni esir alana kadar, o inat hayaleti boabileceim kadar sert bir ekilde bastrdm.

***

Gzlerimi ertesi sabah atm. Gne karanl datm ve glgeleriyle bama en btn hayaletleri kovmutu. Yatamdan kalkarak pencereyi atm ve ge

.ceki ryalarmn son srarc izlerini de silen temiz havay iime ektim. Uyankken gl tarafm karsnda tir tir titreyen, ama geceleri sinsice yatama szp, etrafmdaki karanl fanteziler ve yanlsamalarla dolduran, korkak tarafmla alay ederek ona srttm.

Lisedeki son snfta grubumun en iyileri arasndan kmtm ... Ne yapacam dnp duruyordum ...

Kadnlmdan nefret ediyor, kadn doama di biliyor ve vcudum hakknda hibir ey bilmiyordum. Bana kalan tek seenek reddetmek, meydan okumak ve kar koymakt! Anneme ve bykanneme onlar gibi bir kadn olmadm, hayatm mutfakta soan sarmsak soyarak harcamayacam, btn gnlerimi kocam olacak adam durmadan yemek yesin diye heba etmeyeceimi kantla-

14

mak iin kadnlm reddedecek, kadn doama kafa tutacak ve vcudumdaki btn arzulara kar koyacaktm.

Aabeyimden, onun iin krem rengi elbisemi giymemi istedikleri adamdan, daha dorusu btn erkeklerden daha zeki olduumu, babamn yapt her eyi kendimin de yapabileceimi, stelik gcmn daha fazlasna yettiini gsterecektim anneme.

15

Tp fakltesi mi? Evet, tp fakltesi.. . Bu szck, rktc bir etki uyandryordu benim zerimde. Parlak, elik ereveli gzlklerin arkasnda artc bir hzla hareket edip duran, delici baklara sahip gzleri ve korkun derecede sivri ve uzun bir ineyi sk biimde kavrayan maharetli parmaklar hatrlatyordu. Bir doktoru ilk defa grdm zaman hatrladm: Annem, tyleri diken diken olmu, doktora hem ona ne kadar sayg duyduunu belli eden hem de yalvaran gzlerle bakyordu; aabeyim gerekten korkmutu; babam ise yatakta yardm dilenerek srtst yatyordu. Tp, korkutucu bir eydi. Annemde, aabeyimde ve babamda sayg, hatta hay-

17

ranlk uyandryordu. yleyse ben de doktor olacaktm; tp fakltesine gidecek, parlak, elik ereveli gzlkler takacak, gzlerimi onlarn arkasnda artc bir hzla hareket ettirip duracak, o korkun derecede sivri ve uzun ineyi maharetli parmaklarmla hibir zorluk ekmeden kavrayacaktm. Annemi korkudan tir tir titretecek ve bana saygyla bakmasn salayacak, aabeyimin yreine korku salacak ve babama benden yardm dilettirecektim. Doaya, iimdeki ve dmdaki organlarmla bana giydirdii elimsiz vcudun kusurlarn baaryla rtebileceimi kantlayacaktm. rademle ve zekamla rdm elik hcreye hapsedecektim onu. Beni cahil kadnlarn safna srklemslne yol aacak en ufak bir ak kap bile brakmayacaktm.

***

Tp fakltesinin n avlusunda etrafma baknarak durdum. Yzlerce gz keskin ve sorgulayc baklarn stme evirmiti. Ben de onlarn baklarna ayn ekilde, serte bakarak karlk verdim. Niin bana baktklarnda gzlerimi yere eecek, onlar kendilerininkini dimdik tutarken ben boynumu bkecek, onlar kendinden emin ve gururlu admlarla yrrlerken ben sendeleyecektim ki? Benim onlarken hibir eksiim yoktu, hatta daha da iyi olduumu dnyordum. Hibirinden etkilenmemeli, dimdik durmalydm. Gslerim aklmdan tamamen kmt ve zaten onlarn gs kafesimde yaptklar arlk da yok olup gitmiti. Dilediim lde kolayca ve serbeste dolaabilecek kadar hafiflemi hissediyordum kendimi. Hayatta kendi yolumu izmitim, akln yoluydu bu. Artk var olduunu bile hissetmemek iin kendi vcudumu lme mahkm etmitim.

18

***

Diseksiyon* odasnn nndeydim: artc derecede keskin bir koku arpyordu burnuma . . . beyaz mermer bloklarn st plak insan cesetleriyle doluydu. eri adm atarken korkudan her tarafm rpermiti. Kadavralardan birinin yanna gelip ylece durdum. Bir erkek vcuduydu ve tamamen plakt. Dier renciler hnzrca gllerle, ne yapacam merak ederek bana bakyor.lard. Tam srtm dnp dar frlamak zereydim ki durdum; hayr, bunu yapmayacaktm. Birden br tarafmda, bir grup rencinin cesaretle ve en ufak bir utanma duygusu sezdirmeden plak bir kadn vcudunu incelediklerini grdm. Ben de baklarm yan bamdaki erkek kadavrasna evirdim ve elime neteri alarak, sakin ve azimli olmaya kararl bir ekilde onu incelemeye koyuldum.

***

plak bir erkek vcuduyla ilk defa karlayordum ve bu karlama bittiinde, erkekler benim gzmdeki korkutucu glerini, aldatc byklklerini kaybetmi olacaklard. Tahtndan dm, bir kadnn hemen yannda, diseksiyon masasnn zerinde yatan bir erkekti artk o. Annem, niin aabeyim ile benim aramda muazzam farkllklar bulmu ve erkekleri, hayatm boyumca mutfakta hizmet etmem gereken birer Tanr gibi gstermeye almt ki? Annem benim imdi elimde bir neterle plak bir adamn yannda durduuma, onun karnn ve kafasn keserek atma inanr myd? Annemi

*)Kadavralarn anatomik yapsn incelemek amacyla kesilme ilemine tabi tutulmas. (.n.)

19

getim; bir erkek vcudunu incelediime ve onun bir erkek oluuna hi aldr etmeden bu vcudu paralara ayrdma toplum inanr myd peki?

Hem, kimdi bu toplum denen varlk? ocukluktan itibaren kendini Tanr olarak dnecek ekilde yetitirilmi aabeyim gibi erkekler ile annem gibi zayf ve etkisiz kadnlardan olumuyor muydu bu toplum? Bu tr insanlar, bir erkek hakknda onun kaslar, damarlar, sinirler ve kemiklerden yaplm bir karm olmasndan baka hibir ey bilmeyen bir kadnn varlna nasl inanabilirlerdi?

Bir erkek vcudu! Onu yiyecekle doldurmak iin scak mutfakta buram buram terleyen, gece gndz zihinlerinde onun hayaletini tayan annelerin ve kk kzlarn korkusu. te bu vcut, imdi irkin ve parampara olarak, nmde plak biimde uzatlm, yatyordu. Hayatn annemi bu kadar abuk yanltacan; ayn hayatn bir gn, gslerime bakp bende onlardan baka bir ey grmeyen bu sefil erkeklerden intikamm bu ekilde almam salayacan ryamda bile gremezdim. te, burada oklarm tam onun gsne saplyordum. plak vcuduna bakyor ve onu elimdeki neterle lime lime dorarken midemin bulandn hissediyordum.

Bu bir erkek vcudu muydu; d taraf kllarla kapl, ii ryen ve kokan organlarla dolu, beyni yapkan bir beyaz svnn iinde yzen ve kalbi kpkrmz kanlar iinde olan? iiyle dyla ne kadar da irkindi . . . akla gelebilecek en irkin eydi!

***

Beyaz mermer masann zerinde, neterimin altnda yatan gen kadn inceledim. Uzun safar yumuakt ve

20

krmzya boyanmt, fakat imdi formalinle* ykanm durumdayd. Dileri beyaz ve parlakt, n sradakilerden biri altnd, ama kklerine doru baktnzda btn dilerinin sapsar olduunu grebilirdiniz. Gsleri sarkk ve zayft; ocukluumda bana o kadar ikence etmi olan bu iki et paras, gen kzlarn geleceini belirleyen, erkeklerin gzlerini ve akllarn tututuran bu sarkk etler, orada, bzlm ve eski bir ayakkab derisi gibi kurumu olarak duruyordu. Kzlarn geleceinin ii ne kadar botu, erkeklerin kalpleri ve gzlerini dolduran bu eyler ne kadar nemsiz grnyordu! Annemin iimi daraltan szleriyle kafama kakp durduu, kadnlarn balarnda tadklar ve hayatlarnn yars neredeyse onlar dzelterek, parlatarak ve boyayarak geen, bu haliyle onurlar saylan o uzun sar salar da, istenmeyen dier vcut paralar ve et krntlaryla birlikte bir p kovasna atlmt.

***

Boazmda eki bir tat hissettim ve inediim et parasn tkrerek azmdan kardm. Sonra bir para ekmek yerneyi denediysem de dilerim zorlukla hareket ediyordu. Azmdaki lokmay hi olmazsa inemeden yutmaya altm ve ekmein boaz duvarm zorlayarak mideme doru indiini hissettim. Mide duvarlarmn salglad asit svlarnn ekmekle boutuunu ve barsaklarmn onlar yutmak zere genilediini takip edebiliyordum. Derken gs kafesimde bir arln durduunu anladm, bunun k;;n damarlarma pompalayp du-

) Dezenfekte ilemi srasnda kadavralar bilimsel alma amacyla saklamakta kullanlan, formaldehit ile suyun kartrlmasndan elde edilen bir sv. (.n.)

21

ran kalbim olduunu biliyordum. Kanm, damarlarmda kark bir yolculua kmt, kollarmdaki ve baaklarmdaki klcal damarlarn atlar zayft. Burun deliklerimden ieriye hava girmi, sonra cierlerimi doldurmak zere boazmdan aaya doru yoluna devam etmiti. Cierlerim havann gs kafesime gelmesi durana kadar balon gibi imilerdi, yle ki bir anda kendimi tkanm hissediverdim. Dudaklarm kprdamyordu artk, kollarm iki tarafa geremiyordum, kalp kaslarm kaslmyor ve damarlarm kanla dolmuyordu.

lyordum sanki! Dehetle ayaa sradm . . . Hayr, lmeyecektim! Masalarda nmde yatp duran

o cesetlerden biri olmaya hi niyetim yoktu. Neterimi elimden braktm ve diseksiyon odasndan hzla dar frladm. Sokaa knca da hayretle insanlar seyretmeye koyuldum; tek bir an bile dnmeden yryen, kollarn ve bacaklarn hareket ettiren, otobslere yetimek iin kolaylkla koturan, azlarn pervaszca aan ve dudaklarn kprdatan, en ufak bir zorluk ekmeden konuan ve nefes alp veren insanlarla doluydu her taraf.

Sakinlemitim. Hayat devam ediyordu ve ben hfila yayordum. Azm olabildiince ap, cierlerimi sokan havasyla doldurdum ve derin derin nefes alp verdim. Kollarmla bacaklarm hareket ettirip nmde dalgalanan insan ynnn ortasna kadar yrdm. Ah, hayat olduu gibi kabul edilince ne kadar da basitti!

***

Kk ve yuvarlaka bir nesne, yumurta eklindeki bir et paras neterimin altnda titriyordu. Onu bir elimle kavradm ve teraziye koydum. Parmak ularmla

22

hissedebiliyordum onu, yzeyi yumuak ve kvrmlyd, tpk biraz nce masada duran tavann kk kafatasndan kardm beyni gibi. Bu eyin bir insan beyni olmas mmkn myd? [)oaya kar sava ap galip gelen, yeryznn derinlerine dalan, gne ve ayla yrngeye oturan, kayalar paralayp dalar yerinden oynatan ve dnyay yok etmek zere atomlardan ate karan o kudretli insan akl, elimdeki bu nemli, yumuak et paras myd yani?

Neteri kavradm ve nmdeki beyni keserek paralara ayrdm, sonra onlardan daha da kk paralar kardm. yice baktm, elimde hissettim, uzun uzun inceledim, ama hibir ey bulamadm. Sadece parmaklarmn arasnda kayp duran yumuak bir et parasyd o.

Elime aldm kk bir paray mikroskobun merceklerinin altna yerletirdim ve iinde, zm salkmlarna benzer yuvarlak ekirdekler ieren yuvarlak hcrelerden baka bir ey gremedim. Nasl alyorlard acaba, insanlarn bir eyin farkna varmalarn, anlamalarn, dahas hissetmelerini nasl salyorlard? Sonra 'ders kitabm ap, beynin alma mekanizmasn gsteren resimlere baktm. Karmak bir makinenin, diyelim bir televizyonun, bir uan ya da bir denizaltnn izimlerine veya bir dnya haritasna benziyordu: Aralarnda bir eyler alp gnderen yzlerce nokta, milyonlarca sinir ve iplik gibi teller. Btn bu eyleri, ite elimde tuttuum u et parasnn idare ettiini biliyordum. Vcudun btn organlarndan mesajlar alyor, sonra da sinir ular araclyla onlara emirler yadryordu. Nasl olabiliyordu bu; bu kck et paras kalbe, kollara ve bacaklara nasl emir verebiliyor, kalbe nasl "al!", kollara nasl "ndir!" ya da "Kaldr!", bacaklara nasl "Yr!"

23

ya da "Dur!" diyebiliyordu? Sinir hcrelerinden oluan bu karmakark a nasl oluyor da birbirine taklmadan, tkr tkr ileyebiliyordu? Gzn, burnun, kulan, dilin, parmak ularnn ona gnderdii mesajlarn srrn, stelik hibirini birbirine kartrmadan nasl zebiliyordu? Mikroskoptan bu kk yuvarlak hcrelerin arkalarna baktm ve hayatn bu ufack protoplazma paralarn nasl igal edebildiini, onlarn hareket etmelerini, anlamalarn ve bilmelerini nasl saladn yine mthi merak ettim.

Bu esrar zmek amacyla durmadan ders kitaplarm kartryordum. Kimya kitaplar , maddenin bileenlerini deiiklie uratan ve sonra aktif biimde harekete geiren kimyasal reaksiyonlar olabileceini sylyordu. Fizik kitaplar, atomlar deitiren ve hayatn nn aan elektrikten, fizyoloji kitab ise refleksler ve salglardan bahsediyordu.

Okuyup aratrmaya baladm; insan vcudunun yapsn ve dzenleniini ezberlemeye kararlydm. Sinir sisteminin btn paralarnn isimlerini, sinir hcrelerinin vcudun her tarafna nasl mesaj gnderip aldn, btn damarlarn isimlerini, ne kadar uzun ve geni olduklarn, nasl duvarlar olduunu, kemiklerin, kemik iliinin ve kann yapsn, nasl yemek yediimi, btn duyularmn nasl ilediini, nasl uyuyup rya grdm rendim. Kalbimin nasl altn ve utannca niin yzmn kzardn, baz zamanlar niin vcudumu ate bastn ve kolumu bile kaldramayacak hale geldiimi, skntdan niin terlediimi ve korkunca ellerimin ve ayaklarmn nasl titrediini kefettim

Kalp bir eve benziyordu; kas duv,arlar ve kapakk kaplar olan odalar vard; bir odann duvarlar bzl-

24

yor, sonra kaplar alyor ve o oda kan zorla, kas duvarlar daha gevek olan yan odaya gnderiyor, sonra kapakn kaps yine kapanyordu ... Kalp atlar, kann bir odadan dierine geii, kaplarn alp kapanlar srasnda kan kk kk grltlerdi. Fakat kalp kaslar ne zaman bzlp ne zaman genileyeceklerini nereden biliyorlard? Bir mesajla! Gsteki bir mereze bal olan (ki o merkez de beyindeki merkezlerden biri tarafndan ynetiliyordu) bir sinir onlara mesaj iletiybrdu. Cierlerden gelen kan kalbe nasl ulayor ve artlmak z:ere bir kere daha cierlere nasl geri dnyordu? Her ey dakik ve salam bir sistem tarafndan yrtlyordu. Vcudun her kovuunun zel bir zar vard ve ak damardan damara hi ara vermeden srp giderken kan basnc kesin bir biimde dzenleniyordu.

Parmam yakan atei niin hissediyordum? nk parmaklarmdaki sinir ular beyne bir mesaj iletiyor, beyin de o mesaj yanman neden olduu bir ac eklinde yorumluyor ve kol kaslarma hemen kaslmalarn, parmaklarm ateten uzaklatrmam bildiren acil bir mesaf gnderiyordu. Bu mesajlarn parmak ular ile beyin arasnda, tam da parmaklarmz onu yakan sdan ... ektirmemizi gerektiren bir anda gidip geliini kim dnm olabilirdi?

Beynimdeki sinir merkezleri ile ter bezlerim arasndaki mzakereler tamamlanana ve bu srecin sonunda beyin, bezlere nem damlalar oluturma emrini verene kadar slqntdan terlemiyordum.

Korku duygusu beyne iletilene ve beyin derimin yzeyindeki kan damarlarna, muhtemel bir yaralnma ihtimaline kar kann oradan ekilmeye hazr olmalar iin bzlme emrini verene kadar acm kesilmiyordu.

25

Grntlerin ve seslerin, gz ve kulak araclyla beyne nasl iletildiini renmitim. Ve canl organizmalarn ocak ssyla nasl cansz bir varla dnp, daha sonra insann iindekilerinin scaklnda canl bir dokuya nasl dntrldn de.

Uyurken beynimin uyank ve bilinli kalan bir paras olduunu, o parann, kalp atlarm gzleyip nefes almasn fsldadn ve ryamda zihnimde canlanan grntleri denetlediini renmitim. Bu sayede bir atn srtnda gkyzne utuumda ya da havada dp kabaran dalgalarn arasnda boulduumda yataktan dmem engelleniyordu. Ayn ekilde, bir orman cini dilerimi etlerine geirmeden hemen nce korkudan yatam slatmadan uyanmay da baaryordum.

nmde muazzam genilikte bir dnya almt. lk bata endieliydim, ama ok gemeden lgnca bir renme tutkusuyla bam dnm olarak hrsla kendimi bilgiye kaptrdm ve bu yeni dnyaya atldm grdm. Bilim, insann varoluunun srlarn nme sermi ve annemin benim ile aabeyimin arasnda kurmaya alt korkun farkllklarn hepsini son derece nemsiz hale getirmiti.

Bilim bana, kadnlarn erkeklere, erkeklerin de insanlara benzediklerini kantlamt. Kadnlarn da erkeklerinki gibi bir kalbi, bir sinir sistemi ve bir beyni; hayvanlarn da insanlarnki gibi bir kalpleri, bir sinir sistemleri ve bir beyinleri vard. Aralarnda temel bir farkllk yoktu! Bir kadn kendi iinde bir erkek barndrrken, bir erkek de kendi derinliklerinde kesinlikle bir kadn gizliyordu. Nasl bir kadnn bazs grnen, bazs ise gizli olan eril organlar varsa, bir erkek de kannda diil hormonlar tayordu. nsanlar, hayvanlar gibi omuriliklerinin altnda birka kk omur biiminde budanm bi-

26

rer kuyruk tarken, hayvanlar da insanlar gibi alyor, gzya dkyorlard.

Erkekleri, kadnlar ve hayvanlar birbirine yaknlatran bu yeni dnyayla, kudretli, adil ve her eyi bilen bir Tanr gibi grnen bilimle sevinten deliye dnmtm. Bunun zerine bilime btn kalbimle gvendim ve onun retilerine sk skya balandm.

***

Onda btn grebildiim, kk yz, umutsuzca bir efkat parlts bekleyen gzleri ve souktan titreyen clz, plak kollaryd. Vcudunun neredeyse her taraf sert metal disklerle, onlara takl olan ve tavan kulaklarna benzeyen kulaklarnda sona eren plastik tplerle kaplyd. plak gsnn zeri srekli kaldrlp indirilen stetoskoplarla doluydu; kalkan bir stetoskopun yerini hemen bir bakas alyordu. Bir ksm kaba, ikin parmaklarla, bir ksm da krmzya boyal trnaklar olan yumuak ellerle yerletirilen stetoskoplarn souk metali ocuun taptaze kaburga kemiklerini hep birden bastryordu.

Birden profesrn sesini duydum: "Hadi, gel de u kalp atlarna bir kula,k ver."

Hasta ocuun etrafn dolduran renci arkadalarm beni ne doru ittiler ve ben, clz bedenle aramda ok az bir mesafe kalana kadar yaklap, kulaklarma takl stetoskopla beklemeye baladm. Bir nceki aletin brakt yuvarlak krmz ukuru grdm; birden elimin hissizletiini fark ettim ve aleti o iltihapl vcuda yerletiremeyeceimi anladm; elim kontrol edilemez bir ekilde titreyip sallanmaya balamt. Tam o anda kabaca bir kenara itildim ve dier renciler beni yataktan

27

uzaklatrdlar. Benim yerimi kaln gzlkler takan bir renci alp, stetoskopunu hi duraksamadan ve o yuvarlak ize hi aldr etmeden ocuun gsne yerletirdi. ocuun kuru dudaklarndan hafif bir inilti geldiyse de, sesi, hasta yatann evresinde bir yer kapmak iin birbirleriyle itiip duran rencilerin grltleri arasnda kaynad gitti.

imden ykselen, avazm kt kadar barma drtm bastrdm, stetoskopu ocuun gsnden uzaklatran acmasz parmaklar koparp paralamamak iin kendimi zor tuttum. Azm amadan, ellerim hareketsiz bir ekilde orada ylece durdum; nk aklm hata tetikteydi, glyd ve bilime sadkt. Bilim tanrs kudretli ve merhametsizdir ...

***

Bklm ve kaln kllarla rtl plak bacaklaryla tam nmde durdu. Huzursuzluunu belli eden bir ekilde bakyordu bana: "Klotumu da karacak mym?"

Profesr arkasn dnp ona doru souk ve kararl bir bak frlatp, "zerinde ne varsa kar," diye emretti.

Hasta adam aknlkla bana bakmay srdrd ve tereddt iinde klotunun bel yerinden tutmaya devam etti. Profesr, onun bir an soluk almasna bile izin vermeden ne doru bir adm att ve adam nmzde rlplak durur bir hale getirerek, klotunu kendi elleriyle indirdi.

Steril eldivenleri giyip ona doru ilerledim. Skntyla ve fke iinde yerinde duramyordu. Bir kadn nasl olur da onu soydurabilir ve muayene edebilirdi? Geri ekilmeye altysa da, profesr yzne sert bir tokat patlatt ve adam ancak ondan sonra, sanki bir cesetmi gi-

28

bi kendisini benim orasn yoklayan parmaklarma teslim etti.

Bilim tanrs merhamet ve utan tanmaz. Ne kadar da kabayd! Bilime tapmaktan ne kadar rahatsz olmutum! Canl bir insann vcudu bilim karsnda btn saygnln ve kymetini yitiriyor, benim baklarm ve zerinde gezinen parmaklarmn altnda tam bir l beden haline geliyor, zihnimde organlardan ve kopmu kollarla bacaklardan oluan bir ktleye dnyordu.

***

Gece souk ve ssz, karanlk cansz ve durgundu. Iltl pencereleriyle byk hastane, vahi bir srtlan gibi karanla km, ylece duruyordu. Gecenin perdesini hastalarn iniltileri ve ac dolu ksrkleri yrtmaktayd. Odamn penceresinin kenarnda tek bama dikilmi, yan bamdaki vazoda aan kk beyaz iee bakyordum. iee dokunurken, ilk defa,, sanki canl bir eye dokunan bir cesetmiim gibi rperdi her tarafm. iei yzme yaklatrdm ve kendimi, burnunu hcresinin demir parmaklklarna dayayarak hayatn tadn almaya alan bir mahkum gibi hissederek, mis gibi iek kokusunu doya doya iime ektim. Sonra elimi boynuma gtrdm, parmaklarm bir celladn kirli eli gibi boynumu kuatan stetoskopun metal kollarna dokundu. Berbat bir ekilde eter, dezenfektan ve iyot kokan beyaz nlk omuzlarmdan aa sarkyordu.

Kendime ne yapmtm byle? Hayatm hastala, acya ve lme balam; mahrem yerlerini grebileyim, ikin yaralarn hissedebileyim ve ifrazatlarn titizlikle tahlil edebileyim diye insanlarn vcutlarnn zerindeki rtleri kaldrmay gndelik iim haline getirmitim. Ar-

29

tk hayata dair, bilincini yitirmi, durmadan gzya dken veya baygn bir ekilde yataklarna uzanm, gzleri mat, sar veya krmz, kollan bacaklar felli veya ameliyatla kesilmi, nefes alp verii dzensiz, sesleri bouk ya da ac iinde inleyen hasta insanlarn dnda hibir ey grmyordum. Geri kalan gnlerim iin bitiim bu lm cezasn nereye kadar kaldrabilecektim? imi yle bir kasvet kaplamt ki, kendimi son mit da yok olup giden bir mahkum gibi hissediyordum.

Odamdan kp byk, ortak dinlenme odasna gittim. Bir tp dergisini ap okumay denediysem de, dncelerimin? gece vardiyasndaki i arkadamn u anda uyumakta olduu doktorlar kanadna kaymasn engelleyemiyordum. Belirgin bir nedeni bulunmasa bile, kendimi gecenin ortasnda bir adamla ba baa hissettim; onu benden ayran sadece kapal bir kapyd. Gzlerimde uykudan eser olmad halde, bu dnce bana bir rya gibi geldi ve korktum ... Hayr, korku deil, kaygyd aslnda bu ... Hatta, kayg da deil, arzuydu iimdeki; sadece bu tam bir arzu deil, daha ok, zaman zaman o kapya kaamak baklar frlatmama neden olan, tuhaf ve rahatsz edici bir duyguydu.

***

Dirseimin dibindeki telefon ald; gece hemiresinin sesi beni hasta bir kadnn yatann bana aryordu. Kala gz arasnda oraya gittim. Hasta, gen ve evli bir kadnd. Nabzn dinledim; romatizma yznden kapakklar kalnlamt, daha nceleri salkl kalplerde duymu olduum melodilerden farkl, uyumsuz sesler karyordu. Kapakklar esnekliini yitirmiti, artk kalbin kaplarn skca kapatamyordu ve bu yzden kan, bo-

::o

zuk bir su deirmeni arkndaki aldama sesine benzer bir grltyle kapakklardan szyordu.

Gen kadna baktm ve gzlerinde bir parlt grdm. "Ona ne diye sesleneceim?" diye sordu bana. "O benim ilk ocuum olacak."

Ona bir ine yaparken, gzlerini narkoz rtsyle baklarmdan gizledim ve "Bilmiyorum, henz olan m kz m olduunu bile bilmiyoruz ki," dedim.

Zaman, dehet verici anlarla geti ve bebein przsz, siyah kafasnn, karanlktan aydnla, bilimin o sert metal azlaryla evrili aydnla kn izledim. Kadnn kalbindeki rpnmay ve iniltiyi, kann zayf akntsn, kapakklarn glkle vuruunu dinledim. Sonra ocuk bir ok gibi dar frlad ve yksek sesle alamaya balad; miniminnack gzlerini ilk kez hayata ap dnyay gren bu insanolunun grn karsnda hayretten ne yapacam ararak byk bir sevin iinde glmsedim.

Biraz sonra ise, mezar sessizlii gibi uursuz bir durgunluun farkna vardm. Kann aldamas ve kapakklarn vurmas kesilmiti. Baklarm kadna evirdim; yz granit bir heykel kadar souk ve donuk, gs ahap bir kutu gibi hareketsizdi. Ona ne olmutu? Daha birka dakika nce konuuyor, hareket ediyor, nefes alp veriyordu. Bir insann hayatn lmn penelerinden zorla ekip almak iin tp biliminin benim hizmetime sunduu btn kaynaklan kullanmak amacyla hemen harekete gemek istedim; rngayla toplar damarlarna solsyon ve uyarclar verdim, burnuna oksijen gitmesini salamaya altm, akcierleri alsn diye suni solunum yapmay denedim, uzun bir ineyi dorudan kalbine batrdm, gsn ap onu tekrar hayata

3 1

dndrmek iin kalbine masaj yapmaya baladm, btn gcmle azna fledim ve darya bir tepki vermesi iin yzne kesik kesik tokatlar attm. Ama hibiri ie yaramad. Bilim bu noktada acizdi. Yeryzndeki hibir ey bu kk, kapal gzkapan bir kere bile olsun yeniden kaldracak gte deildi.

Bu sefer ilgimi, bacaklaryla tekmeler atan, hemirenin kollarnda alayp feryat eden yeni domu bebee evirdim. Souk metal masann zerinde yatan bu kaskat kesilmi vcuttan bu carl et parasnn km olmas ne kadar olaanst bir eydi! Bam ellerimin arasna aldm, km bir halde en yaknmdaki sandalyeye oturdum. Bilim, ylesine kr krne itaat ettiim o zorba Tanr, kalpteki kapakklarn romatizmann etkisi sonucunda bozulabileceini niin aklayamyordu bana? Gen bir kadnn kalbi nasl oluyor da sonsuza kadar durabiliyordu? len bir kadn nasl oluyor da canl bir ocua hayat verebiliyor, bu l bedenden nasl oluyor da ufak bir hayat kvlcm doabiliyordu? Hayat atei nasl bir parlayp bir snmt? nsan nereden gelir, nereye giderdi?

Benim iimdeki bu mcadelenin kapsam birden geniledi ve erkeklikle kadnlktan kp, bir btn olarak insanla yneldi. nsanlar, kaslarna, beyin hcrelerine, damar ve sinir sistemlerinin karmaklna ramen ne kadar da nemsiz yaratklar olarak grnyorlard. plak bir gzle bile grlemeyen kck bir mikrop, burnun iinde nefes alp verebiliyor ve cierlerin hcrelerini yiyip bitirebiliyordu. Tarmlanamaz bir virs tesadfen ortaya km ve karacierin, dalan ya da vcudun baka bir organnn hcrelerini lgnca bir hzla oaltarak onlarn etrafndaki her eyi tahrip edebilmiti. Ba-

32

demciklerden kalbe gitmenin yolunu bulan kk bir yapkan damla dorudan felce yol aabiliyordu. En kk parmaa batan kk bir ine konuma, grme ve duyma yetisini hepten ortadan kaldrabiliyordu. ylesine bir hava kabarc tesadfen kana karyor ve vcut birdenbire pis pis kokup rmekte olan bir kpek ya da at gibi hareketsiz bir cesede dnyordu.

alm satarak yryen ve kendi kendini yiyen, dnen ve srekli kendini yenileyen bu kibirli, gururlu ve kudretli insan, yeryznde, kendisini yok olmaktan kl pay ayran bir beden tarafndan tutuluyordu. Ama bir kere yerinden kopuna -ve bir gn mutlaka kopacaktyeryznde onu artk yeniden bir araya getirebilecek hibir g yoktu.

Bilim, tahtndan tepe taklak olup dm, az nce insanolunun yapt gibi plak ve aciz bir ekilde ayaklarmn nne ylmt.

akn ve kafam allak bullak olmu bir ekilde etrafma bakndm: Bilim beni yeni bir inanca gtrmeden, eski inancm ortadan kaldrmt. Peinden gitmeye ant itiim akln yolu, kocaman ve alamaz bir engele arpnca kesilen, ksa ve s bir yoldu.

Gzlerimi fal ta gibi amtm. Ne yapmalydm? Geldiim yoldan gerisin geriye dnmeli mi, yoksa o engele sokulup yaslanarak korunmak iin smsk sarlmal mydm? Benim gzmde hibir seenek gerekten iyi deildi: Bu isyankar hareketlerim bana, korunmak iin kendi dmdaki hibir eye sarlmamam gerektiini gs teren, belli belirsiz bir kuvvet ve irade gc vermiti. imdeki o ey, iinden bir yol gemeyen, kocaman bir engelle kapatlm olsa bile.

Bylece kendimi tamamen yeni bir yne giderken bulacaktm.

33

Birka eyam paket haline getirip, beni ehirden ok uzaklara . . . bilim profesrlerinden ve onlarn laboratuvarlarndan, annemden ve ailemin dier fertlerinden, hem erkeklerden hem de kadnlardan ok uzaklara gtrecek olan trene bindim.

Her yerden uzak ve sakin bir kyde kk bir ev aldm. Baklarm vahi ve huzurlu yeil tarlalardan tertemiz mavi gkyzne kaydrarak, kr evimin balkonunda oturuyordum. Rahat bir sedire sereserpe yaylmken, gnein klar bedenimin zerine derek styordu beni. Tatl bir uyuukluk iinde durmadan geriniyor ve rahatma bakyordum.

35

Hayatmda ilk defa yanmda tek bir insan yoktu ve sanki, gemiteki hayatmn uzun yllar boyunca birikmi katmanlar iimden boaltyordum. Orada kendi plak benliimle yzlemi ve grdm eyleri en kk ayrntlarna kadar irdelemeye balamtm.

Elime bir bak almyor ya da kulama bir stetoskop takmyordum; renmi olduum tbbi ve bilimsel bilgiler, grm ve tanm olduum insanlar, yllarca yrtm olduum ve en sonunda beni dncelerimde kr bir kmaza srkleyen mcadeleler birer giysi gibi kyorlard zerimden. Bu trden dncelerimi de boaltm, sadece hissetmeye balamtm.

Hayatmda ilk defa dnmeden hissediyor, vcuduma yansyan scak gnein tadna varyor, yeryznn stndeki giysinin gzel, yumuak yeilliini doyasya seyrediyor, gkyzn kaplayan byleyici engin mavilie dalp dp.lp gidiyordum. Doayla bu kadar yz yze gelince, doann, ehrin kuru grlts iinde harcanm olan byleyici sihrini, kadnlarn deersizetirilmi, tutsak alnm kadnlklarn, erkeklerin marur ve tahakkmc erkekliklerini, ayraa bilimin snrl, etkisiz amatasn kavramtm.

Doann gzel ve kudretli bir Tanr olduunun, clz ama kibirli insanln da ksack mr sresinde srf gurur ve baar duygusu adna onun zerine ne kadar ucuz ve irkin giysiler giydirmeye altnn farkna varmtm. Kalbimin daha h1zl arptn hissediyordum ye bu, ruhumu tuhaf duygu akmlaryla dolduruyordu. Ne zamandr ilk defa, zihnimin kalp kaslar ve damarlar resmetmek ve ondan akan kan miktarn hesaplamak iin abalamasna gerek kalmadan kalbimin arptn hissedebiliyordum. Kalp atlarmn yeni bir dili vard artk ve

36

bu dili ne bilim ne de tp aklayabilirdi; benim yeni uyanm duygularmla anladm, ama eski deneyimlerle yklenmi zihnimin pek kavrayamayaca bir dildi bu. Duygunun akldan daha keskin zekal olduunu hissediyordum. Duygu, insann kalbinde daha derin kkler salmt, insan rknn ok eskilere dayanan tarihine daha salam balarla balyd, insann doasna daha sadk ve onunla daha uyum iindeydi; btn bunlar da kendi deneyimleriyle kantlamt.

Sedirin zerinde bacaklarm bkerek ve kendimi bedenimi sarm olan yeni duygulara teslim etmi olarak geriniyordum ki, anszn aklma bir ey geldi: Bu, benim bir zamanlar lme mahkum ettiim bedendi; bilim ve akl tanrsnn ayaklar dibine atarak, acmaszca feda etmeye karar vermi olduum kadn bedenimdi ve imdi tekrar canlanmaya balyordu. ocukluumu, ergenliimi ve gen kadnlmn afan gs gse bir muharebede boa harcamtm, hem de kime kar? Kendime, kendi insanlma ve doal drtlerime kar. Ve imdi bunlarn hepsini geride brakmak ve hayata yeniden; rnleri kendiliinden fkran bu mekanda, milyonlarca yldr topra rtmekte olan bakir doann iinde, yeryznn meyvelerini yiyip aalardan oluan bu kubbenin altnda igdlerini takip ederek yaayan, niinini ya da nasln sormakszn sadece yiyip ien, ocuk dourup hastalanan ve sessizce len basit kr insanlaryla, hayatn beiinde sfrdan balamak zereydim.

Kendime glmsedim, sonra baya gldm, yle ki havada nlayan kahkaham duyabiliyordum. Annem bana her zaman bir kzn baka insanlarn duyaca ekilde glmemesi gerektiini sylediinden, eskiden kahkahalarn da bir sese dnmeden nce dudaklarmda he-

37

men snverirdi. imdiyse azm aabildiim kadar atm, gldm ve burnumdan bir hrlt kardm; gsmn ii havayla, ttn ve karbon monoksidi olmayan, tp . biliminin ve toplumun artma ilemlerine gerek olmayan, saf, tertemiz havayla doldu. Bu havann bileiminin nasl olduu hi mi hi ilgilendirmiyordu beni; sadece beni dinletirdiini ve yanp kavrulan iimi serinlettiini biliyordum. Kendimi gnein nlarna braktm ve onlarn vcudumda gezinmesine izin verdim; bunlar da saf nlar; zellikleriyle, yani zararl m yararl m olduklaryla ilgili bilimsel analiz.lerin demedii, tertemiz nlard.

Basit ve iyi huylu bir kyl bana bir tepsi iinde yiyecek getiriyordu: sade ekmek, kaymak, tereya ve yumurta. Dokuz yana kadarki ocukluumdan kalma, ondan sonra hi hissetmediim bir cokuyla yiyordum yemeimi. Annemin, bir kz ocuunun nasl yemek yemesi gerektii konusundaki talimatlar ve tp mesleinin tereya ile kaymak hakkndaki uyarlar umurumda bile deildi. Azm yiyecekle dolduruyordum. Topraktan yaplm bir testiden azm aprdata aprdata su iiyor ve suyun giysilerimin her tarafna dkln izliyordum. Alm tamamen bastrana kadar yiyip, susuzluumu giderene kadar iiyordum. Sedir, scaktan iyice snnca, kalkp daha serin kelere gidiyordum. Topran derinlerden gelen kokusunu iime ekiyor ve topraa ait olma, onun bir paras olma duygusuyla kendimden geerek yzkoyun yere uzanyordum.

Hafif bir rzgar eteimi baldrlarma kadar kaldrsa da, gemite bacaklarmn st ortaya kt zaman hissettiim tela duygusuna asla kaplmyordum. Annem, vcudumun utanlacak bir ey olduu duygusunu nasl da beynimin ta iine kazmt? Oysa insan plak doar,

38

plak lrd. nsann btn giysileri birer grntden ibaretti ve gerek doasn rtmeye ynelik bir abadan te anlam tamazd.

Esintiyle birlikte giysilerim havalanrken yeniden doduumu hissettim ve ancak bu yeniden dou annda duygusal hayatmn doru bir dengeye kavutuunu dndm. Fakat bu yeniden doua ramen, yaamak isteyen ... daha dorusu, yaama hakkn talep eden kudretli bir dev de vard iimde.

***

Gecenin ortasnda kapmn hzla vuruluuyla uyandm. Darya baktmda, bir grup kylnn hasta bir yal adam getirdiklerini grdm. Onlar ieri aldm, adam beyaz nlmn zerine yatrdm ve gsn dinledim. Kalp atlarnn sesi iniltilerine karrken, ona bakmak zere gzlerimi kaldrdm. Boulurken ulaamayaca uzaklktaki bir can simidine bakan birisi gibi umutsuzca bana dikmiti gzlerini. Birden sanki bildiim her eyi unuttuum ve daha nce bir hastay hi muayene etmediim duygusuna kapldm. lk defa olarak ac eken ve kendi iniltilerinin sesini duyan bir insann gzlerini gryordum.

Gemite o hastalar nasl muayene edebilmitim? Hocalarm beni hasta bir insann bir karacierden, dalaktan ya da sindirim ve boaltm sisteminden ibaret bir ey olduuna nasl inandrmlard? nsanlarn gzlerine, o gzlerin ta iine k tutarak bakabilmemi, tazeliklerine ve mas.,mluklarna aldrmadan gzkapaklarn parmaklarmla kaldrabilmemi nasl salamlard? nsanlarn boazlarna, ac dolu feryatlarn iitmeden bakmaya nasl ikna etmilerdi beni?

39

Bir an iim titredi. Hayatmda ilk defa olarak bir hastay, farkl paralarn gevek bir toplam olarak deil, tam bir insan olarak gryordum. Yal adamn hasta gzlerinin perianl iime iliyor ve feryatlar kulaklarm ile kalbim arasndaki uurumu kapatyordu.

Ne yapacan bilmez bir halde hastamn nnde duruyordum. Gzlerim onun gzlerine sabitlenmi, kulaklarm belli belirsiz fsltlar halinde kard iniltileri adeta emiyor, ruhum insan acsnn hi alk olmadm bu sahnesini aknlkla seyrediyor, zihnim de sessiz sessiz hayata yeni bir anlam biiyordu.

Elimi kalbime gtrdm ve bam duvara yasladm. O donuk, aresiz gzlerde beni derinden rahatsz eden bir ey vard. O fslt halinde kan inil tideki bir ey ruhumu bitkin dryordu. Daha nfe hi farkna varmadm, bilmediim ya da hissetmediim bir eydi bu: Ac; evet, ac! imdeki katmanlar delip geen, haz merkezlerine varana kadar en ierjlere ulaan, derin bir duyguydu bu. Ac ekiyor, ama ayn zamanda bu acdan haz alyor; kendi insanlmn, usuz bucaksz yetilerini tecrbe ettiim, bilinmeyen ufuklarn kefettiim insanlmn hazzn duyuyordum.

Btn varlm en kk zerresine kadar bu hazza gmlmken, ruhum kupkuru bir ac duygusunu iine ekiyordu da, gzmn kararmasna neden olunca en yaknmdaki sandalyeye ktm; gzlerimi kapatp alamaya baladm. Daha nce hi bama gelmeyen bir ekilde alyordum, sanki gzlerim nasl alanacan daha nce hi bilememiti. Gemite hep geri ekilmek ister gibi akan gzyalarm imdi bir sele dnm, yanaklarmdan aaya akr akr akyor ve onlar durdurmak iin hibir aba harcamyordum. Braktm, zihnimde bi-

40

rikmi tozu temizlesinler, kalbimi rten kara peeyi kaldrp atsnlar ve ruhumu drdm o kahrolas katln zindanndan kurtarsnlar diye ... Kendimi acnn kolarna teslim ettim.

Kendime ancak bir ses duyunca gelecektim; zayf bir sesti bu, ama smscakt. Adam bana, Alamayn, doktor. Ben iyiyim," diyordu.

Gzlerimi ap ona baktm. Glmseyii zayf ve sakindi, ama iindeki efkati ve naziklii belli ediyordu. Sanki benim adma efkat duyan, elimden tutup bana sahip olduu bir eyi vermek isteyen, bende hi olmayan bilgiyle ve kuvvetie donanm olan oydu. Fiziksel bir hastaln, ruhsal bir hastalkla kyaslandnda hibir nemi yok gibiydi. Sanki doktor o, hasta da bendim.

nsanla inancm tam da onu aybettiim ve insan hayatnn bir balondan teye gitmediine karar verdiim ... onu arkamda, l l binalar, uaklar ve gelimi silahlaryla ehrin parlak klarna braktm dndm bir zamanda yeniden kazanmam inanlacak gibi deildi. lkel bir maarada ... tp profesrleriyle entelektellerin aksine, zerindeki elbiselerden baka hibir eye sahip olmayan, hasta bir yal kylnn ellerinde yeniden bulmutum onu.

Kuru, atlak dudaklardan yaylan, ama iinde hayatn anlamn tayan kk bir glmsemeydi bu inancn karl ... nsanlarn kalabalkta kaybettii, bilimin kendi dev aygtnn aaas arasnda gznden kard ve akln aklayamad bir anlam ... Bu anlam, sevgiydi; yaama sevgisi, hastalkta ve salkta, bilinen ve bilinmeyen yanlaryla, balanglar ve sonlaryla yaamann hazz ve acs. Sevgi. Kalbim bu yeni szce vuruldu, iimden bir hasret devrildi ve ruhumda bir ate parlad.

4 1

***

Yaamaya nasl devam edebilirdim? Ayn anda hem bozulmam, denenmemi duygular olan sabrsz bir ocuktum, hem de yalanm zihniyle, kalifiye bir doktor. Yirmi be yllk hayatm, kadnlm hissetmeden gemiti. Kalbim bir erkek yznden bir kere bile daha hzl arpmam, dudaklarm pck diye bilinen o haric kiilade eyi bir kere bile tatmamt. Ergenliin hararetli ateinden gememitim hi. ocukluumu annemle, aabeyimle ve kendimle mcadele ederek harcamtm. Ders kitaplar btn ergenliimi ve kadnlmn afan tketmiti. te buradaydm; oynamak, komak, umak ve sevmek isteyen, yirmi be yanda bir ocuk.

***

Yine birka eyam topladm ve beni dnyaya gtrp, kendimden uzaklatracak olan trene bindim. Kendi benliimle tanmtm: Artk hayattan kopuk bir ekilde ona o kadar ok yapmaya ihtiyacm yoktu. zn, bir gvercinin gagasndaki buday gibi topladm hayat... Varln, bedenim ve ruhumun en kk zerresiyle sevmeye baladm hayat... Sarlmak iin kar konulmaz bir arzu duyduum hayat...

Btn bunlar hissettikten sonra kendimi rktc bir yalnzla nasl hapsedebilirdim? Geriye dnmek zorundaydm; onun iin evime, aileme, iime ve hastalarma dndm. Kollarm hayata ap, onun benim annem olduunu ilk defa candan hissederek annemi kucakladm. Babam kucakladm ve bir kz evlat olmann ne demek olduunu anladm; aabeyimi kucakladm ve karde sevgisini hissettim. Sonra, ha.Ia eksik olan bir eyi,

42

orada olmayan birisini arayarak etrafma bakndm. Kimdi o? Onun adna iimin en derin yerlerinden bir lk koptu, ruhum ona seslendi. Kim olabilirdi o adam?

iddetli bir zlem beni, bedenimi ve ruhumu kasp kavuruyordu; sevgiye susam ve akln dizginlerini koyverdii bir ruhun demir hcresinden kan bakire bir bedenin zlemiydi bu. Bir erkek ile bir kadnn birbiriyle karlamasnn neye benzediini delicesine merak ediyordum. Yatam fanteziler ve yanlsamalar doldururken geceler uzadka uzad. Uzun ve gl kollar belimi sard. Bir erkein yz benimkine iyice yaklat. Babamnki gibi gzleri, kuzeniminki gibi bir az vard, ama ikisi de deildi. Kimdi o? Okuldaki kzlarn aptalca gevezelikleri geldi aklma. imi ektim, inledim ve ergenlik andaki bir kzn fantezilerini' kurdum; sanki bir erkein vcudunu hi kesip doramam, stndekileri kararak onu rlplak hale getirmemi ve irkinliinden irenmemi gibiydim.

Unutmu muydum? ... Bilmiyorum ... Ama unutmutum ... Ve imdi, canl bir erkek bedeninin esrar ve merak yeniden zihnimi doldurmaya balamt. .. Belki de kadnln cretle hapishanesinden km, zihnine ylm olan anlar arasndan kendi yolunu bulmaya alyordu. Belki de ruhumun frtnal zlemleri bedenin irkin grntlerini hayal gcmden tamamen skp karmt ya da kalbimin kt kt atlar tp biliminin bilgilerini kafamn iinden tamamen temizlemiti.

afak skmek bilmiyordu. Yatamn scakl adeta kzgn bir frna dnerken, sabahn ilk klar geceki ryalarn younluunu datmakta aresiz kalyordu.

DRT -

Yatamn yanndaki telefon ac ac ald ve saati anlamak iin bir gzm yar atm. Sabahn ikisiydi. Ahizeyi ar ar kaldrdm ve telal bir sesin, "Doktor! Annem ok hasta. Ltfen, gelip onu kurtarn," dediini duydum.

Yatamdan frlayarak aceleyle stme ceketimi attm, acil durumlar iin her zaman hazr olan kk antam kaptm ve hastann evine doru arabam son srat srdm.

Kadnn gittike zayflayan kalp atlarn dinledim; yalln iyice soldurduu ve hayatn ekilip gitmek zere olduu bir kalbin sesiydi bu. Stetoskopumu kulakla-

45

rmdan kardm ve yanmda uzun boylu, gzlerinde umutsuz bir endie okunan bir adamn durduunu fark ederek etrafma bakndm.

"Durumu ok mu kt, doktor?" Hi cevap vermeden odadan ktm. Benim arkamdan

oturma odasna geldi ve sabrsz bir ses tonuyla tekrar, "Durumu ok mu ciddi?" diye sordu.

"Hayr," dedim yava bir sesle. "Durumu ciddi falan deil. Sadece lyor."

Adam dehet ve aknlk iinde bana bakp, "lyor mu? Hayr! Olamaz!" dedi.

Ban elleri arasna gmd, kendini yaknndaki bir sandalyeye brakt ve bouk, titrek bir sesle alamaya balad. Alama nbeti geene ve gzlerini yeniden bana bakmak zere kaldrana dek bekledim, sonra da, "Her eyin bir sonu var," dedim.

"Ama o benim annem, doktor." "Yallk onu da yakalam. imdi lmesi ok normal

bir ey.' Gzlerini silince, skmak zere elini tuttum. "Onu ken

di odasnda tutun ki, hayatn huzur iinde bitirebilsin." Gzyalar tekrar gzlerine hcum etti, ben de kapy

ap kendimi dar attm. ***

Elimde bir bardak scak anason ayyla (ameliyat odasndan son hasta da ktktan sonra nbeti hemire benim iin yapmt onu) odamda oturuyordum. Yorgun parmaklarm, scaklnda bir rahatlk arayarak geveme isteiyle bardan etrafnda dolanyordu. Btn yzm bardaktan tten buhara yaklatrdm ve onu derin derin iime ektim, zaten anason aynn kokusunu ken-

46

disinden daha ok severdim. Derken hemire ieri girdi ve bir adamn beni grmek istediini syledi.

Adam ieri girdi. Onu tandm ve elini skmak iin ayaa kalktm. Tam karmdaki koltua otururken, siyah bir kravat taktn fark ettim. Ona basal dileklerimi sundum. Gzlerini yerden kaldrmadan, "Teekkr ederim, doktor," diye cevap verdi.

O ba nne eik ylece dururken, ben anason aymdan byk bir yudum aldm. Sonra gzlerini kaldrp tuhaf biimde elimdeki bardaa bakt.

"Bir bardak anason ay ier misiniz?" diye sordum ona.

armas beni gldrd, sonra baklarn bana evi-rip glmsedi ve "Size teekkr etmeye geldim," dedi.

"Ben bir ey yapmadm ki." "Ama gecenin bir yars kp evimize geldiniz." "Bu her doktorun grevi." "stelik bana gerei sylediniz." "yle bir durumda sizden saklayamazdm ki." "ok ac bir ey." Ben cevap vermedim, o da bana bakmaya devam etti

ve "lmekte olan bir insana bakmak size ac vermiyor mu?" dedi.

"Benim yaadm en katlanlabilir ac biimi bu." "Kabullenilmesi lmden daha zor ne olabilir ki?" "aresi olmayan bir hastalk, ar bir fiziksel sakatlk

ya da akl hastal." "Bunlarn hepsini grdnz m?" "Bu her doktorun hayatnn bir parasdr." "Beni balayn, doktor. Ben kendi iimde zayf ve

hasta insanlarla uramyorum tabii ki. Ben sert kayalarla, talarla urarm."

47

"Siz mhendis misiniz?" "Evet." Bir an iin ikimiz de sessiz kaldk, sonra ona bakp,

"Ama hayatnzda acy ve sknty hi tatmadnz m?" diye sordum.

"lk defa lmekte olan birini grdm ve ocukluumdan beri ilk defa aladm."

Bu beni artmt. Hayat sertti demek, kayalardan bile daha sert! "yleyse henz hayat tanmamsnz," dedim.

Gzlerime bakt, tam bir ey sylemeye niyetlenmiti ki vazgetiini anladm. Gzlerinde tuhaf bir ifade grdm dndm: Bu, _ocukluk ve naiflikle karm, beni onun adna bir eyler yapmaya iten bir zayflk ve yoksunluk ifadesiydi. Sonra ayaa kalkt ve "Tekrar teekkrler, doktor," diyerek elini uzatt.

Arkasn dnp kapya yneldi, ama hemen kmad. Ban evirip tekrar bana bakarken, bir eyler sylemeye abalad anlalyordu. Sonra onun, "Sizinle baka bir zamanda sohbet etmek isterim, ama ... " dediini duydum.

Durdu, sonra yaknmda tek bir yere bile bakmadan tekrar konumaya balad. "Fazla bo zamannz olmadn biliyorum."

Cevap vermedim. Gzlerini benden karmay srdrerek kekeledi: "Sizi tekrar grebilir miyim?"

Doruca yzne baktm: Gzlerinde ilgimi eken bir bak vard, ama ifadesi ikna edici deildi; tek grd lm annesininkiydi, hastaln ve acnn kysndan bile gememiti. Karsndaki bu yal ve deneyimli zihni tatmin edebilir ya da bu obur, hibir eyin kendisini kstlamasn istemeyen ocukta bir ilgi uyandrabilir miydi?

48

Ama benim gzlerimin zerinde en fazla durduu ilk adam da oydu, bu yzden, "Beni tekrar grebilirsiniz," diye karlk verdim.

***

Piramidin altn oluturan byk talarn birinin stnde, gzlerimi uzaktaki ufka dikerek ve gnein krmz dairesinin yuvarlann kaln, gri bulutlarn arasndan szln seyrederek onun yanna oturdum.

"Ne dnyorsun, doktor?" dediini duydum. "Niin bana hep doktor diyorsun?" "Houna gitmiyor mu?" "Ac iinde beni aran hastalarm hatrlatyor bana." "Byl bir unvn. Seninle konuurken doktor de-

mek bana gurur veriyor. Tandm ilk kadn doktor sensin."

"Gerekten mi?" "Seni arayp anneme bakmak iin gelmeni istediim

de, telefonda sesini duyduum kiinin doktor olduunu dnmyordum. Seni annemin odasna girerken grdmde de doktorun sen olduuna inanamadm.''

"Niin 0Jmasnd?" "Bir kadn doktorun ya irkin ya yal ya da ikisi bir

den olmas, kaln gzlkler takm ve ok okuyup ok almaktan srt bklm olmas gerektiini dnmtm nedense. Gzel bir kadn olabilecein aklma bile gelmemiti."

"Niin peki?" "Bir kadnn hem akll hem de gzel olmas pek kolay

bir ey deil." "Niin?" "Bilmiyorum."

49

"yleyse sana ben syleyeyim: nk bir kz, daha ilk ocukluk gnlerinden beri, kendisinin sadece bir vcut olduuna, baka bir ey olmadna inanacak ekilde yetitirilir. Bu yzden hayatnn geri kalan boyunca btn ilgisini vcuduna yneltir; zerinde durulmas ve gelimek zere tevik edilmesi gereken bir zihni de olduunun farkna bile varmaz."

"Niin byle davranrlar peki?" "nk, hayatta kilit mevkileri igal eden erkekler,

kadnlarn, canlar istedii zaman bacaklarnn arasna girebilecekleri, gzel ve aptal hayvanlardan fazla bir ey olmasn istemezler. Erkekler kadnlarn kendilerinin ei ya da orta olmasn da istemezler; onlarn tek istedikleri, kadnlarn ikinci planda kalmalar ve onlara hizmet etmeleridir."

O gld, ben de gldm. Bana yaklap unlar syledi: "Ben o erkeklerden deilim. Ben hizmetim deil, hayat ortam olacak bir kadn istiyorum. Senin akln bana gurur veriyor. Ameliyat odana girip, onlar tedavi etmeni, tekrar salklarna kavuturmam bekleyen, senin aklna ve uzmanlna bel balayan btn o erkekleri ve kadnlar kendi gzlerimle grdm zaman ne kadar mutlu olduumu hayal edemezsin. Seninki gibi akl olan bir kadn nasl olur da sadece yemek piirecei bir eve tklp kalabilir? Senin zekana ve bilgilerine sahip bir kadn nasl olur da hayatn cahil bir kyl gibi, daha kts kediler ve kpekler gibi yavrularn emzirip durarak harcayabilir? Bu o kadar sama olur ki... Bunun sana ve btn insan rkna hakaret etmekten fark yoktur."

Szleri isyankar tarafmn derinliklerine nfuz edip beni sakinletirmi ve karmakark kalbimi dinginletirmiti. Kendim ile buhar olup uan erkek cinsi arasnda-

50

ki atmay hissettim ve yorgun bam halimden memnun bir ekilde piramidin talarna dayadm. Annem niin bana byle szler sylememi ya da toplum niin bylesi dncelerin doruluunu kabul etmemiti? te karmda, btn bunlar kabul eden, kadnlarn da akllar olduunun, kadnlarn da erkekler gibi hem bedenleri hem de akllar olduunun farkna varm bir adam vard. Karmda, tam da benim etrafmda olup bitenleri ilk fark etmeye baladm gnden beri kendime syleyip durduum szleri tekrarlayan bir adam vard.

Bu hakl, olgun szlerin nereden ktn anlamaya alarak ona baktm. Bu szckler onun gizli derinliklerinden mi, yoksa boazndan m kyordu? Hibir ey gremiyordum. Derinlikleri ile boaz arasnda boluk yoktu. Belki onda bir derinlik grmemitim, belki de gne, her gece kaybolan o derin yarn zerine dmt ve glgeler eylerin d hatlarn bulanklatryordu.

Onun souk ellerini. hissedince, baklarm yznde topladm. Yumuak, uysal glmsemesi analk igdlerimi ayaa kaldrm, ama zayf, yalvaran baklar kadnlm uyandrmay baaramamt. O zayf, benden daha zayf birisi olduu iin., miydi? Yoksa benim gibi ac deneyimler yaamam olduu iin mi? Belki de gzleri, bir erkein gzlerinin mutlaka tamas gerektiini dndm o derin i kuvvetten yoksundu? Peki bunun nedeni, benim kanmda, kendini ona teslim ettirecek erkei seven vahi bir orman kadnnn igdlerini tamam olabilir miydi? Ama yine de bendeki bir eye seslenmeyi baarmt. Belki de onun zayfl benim kendi kuvvetimin dorulanmasn salyordu. Belki de gzlerindeki yoksun baklar, hala hkmetmek isteyen aklm okuyordu.

5 1

***

Glmseyerek, "Annemde de ayn gl ifade vard. .. ama onun gzleri yeildi," dedi.

"Anne" szc, hatlarn, st dudana l bir siyah bcein yapm kk bir ocuunkine benzeten kaln kll byklarn altndan ktnda o kadar yersiz ve sama aykr grnyordu ki.

Birden, "Bana niin yle bakyorsun?" dediini duydum.

"Anneni sevmi miydin?" Gzleri bir an yala doldu. "ok," dedi. Gzyalarn

dan etkilenmemitim. O devam etti: "Annem ldkten sonra dnya bombo grnd gzme ... ama seni buldum, yine doldu."

"Ne tuhaf!" "Ne?" "Dnyann sana birisi ldkten sonra bo grnmesi

yani." "O benim annemdi ve ben onu olaanst derecede

seviyordum. Her eyi benim iin yapmt. Peki, ya sen? Sen anneni sevmedin mi?"

"Onu sevdim ... ama benim hayatm asla doldurma-d."

"Belki de baban daha ok sevmitin?" "Ne daha fazla, ne daha az." "Peki, hayatndaki en nemli insan kimdi?" "yle birisi yoktu." "Nasl yani?" "Bilmiyorum. Belki de benim hayatm hibir zaman

dolu olmad. Belki de bir ey baarmaya urayordum." "Ne tr bir ey?"

52

"Bilmiyorum. Herhalde byk bir ey." "nsanlar daha iyi yapmak gibi mi?" "Belki ondan da fazla bir ey."

***

"Ebediyen benimle yaamak ister misin?" Annesiz bir ocuk gibi yzme bakarak bana bunu

- sormutu. Bende gl annelik duygular, insancl ve fedakarca drtler, arzular uyandryordu; onun bana ihtiya duymasnn beni kendisine ekip baladn hissettim.

Ben mfik gzlerle ona bakarken tekrar sordu: "Benimle evlenir misin?"

"Evlilik" szc kafamn iinde yle bir zonklad ki, dier btn dnceleri beynimin arkasna itiverdi. ocukken evlilie nasl bir anlam yklemitim? Kocaman karn olan bir adam. Benim zihnimde mutfan kokusu evliliin de kokusuydu. Bu szckten ve yiyecek kokusundan hep nefret etmitim. Ne dediimin farkna varmadan, "Yemek sever misin?" diye sordum ona.

Bana aknlkla bakp, "Yemek mi?" dedi. "Evet." "Byle bir anda bana ne kadar tuhaf bir soru soruyor-

sun!" "Erkekler yemek yemek iin evlenir." "Kim syledi bunu sana?" "Herkes."

. "Bu doru deil." "Niin annen seninle birlikteyken evlenmeyi dn

medin o zaman?" "Annem benim gzmde a deildi. O bana istedi

im her eyi verdi."

53

"imdi de baka birisi sana istediin her eyi versin diye evlenmek istiyorsun."

"Hayr," dedi; ama sanki, "Evet," diyormu gibiydi. * * *

Byk, beyaz bir sar olan yal adam, ona derin bir saygyla bakt ve syledii her eyi dinledi, ama beni grmedi ya da iitmedi. Onun gzlerinde yok gibiydim. Elinde bir kalemi vard, rtndeki masada byk, izgili bir uygulama kitab duruyordu.

"Batan ne kadar demek istiyorsunuz, efendim ve muadele ne olacak?"

Bu melankolik ifadeler onun kuru dudaklarndan m kyordu? Avans? Muadele? Bana verecek hibir eyi olmayan adam imdi benimle evlenebilsin diye para m verecekti? Ama sarkl adamn, ikimizden hangisinin verecek bir eyi olduunu bilmesinin mmkn yoktu. Onun grd sadece bir adam ile bir kadnd ve mal mlk olan taraf, adamd.

Yzme stn bir ifade yerletirerek eyhe bakp, "'Hibir ey," yaz, dedim.

Onaylamayan gzlerle dnp bana bakt: Bir kadn erkeklerin nnde konumaya nasl cesaret edebilirdi!

Kanun adamlarna yarar, ciddi bir ses tonuyla, "y-leyse szleme geersiz olur," diye bildirdi.

"Niin?" "Kanun byle diyor." "O zaman sen kanunlar bilmiyorsun." Sandalyesinden frlarken sar da bandan utu. Sa-

rn bir yandan iki eliyle zapt etmeye alrken, "Fesuphanallah! Fesuphanallah!" diye baryordu.

54

* * *

eyh, dilinin ucuyla parmaklarn slatt, kalemi mrekkebe batrd, o ana uygun den duay mrldand, kat kat olmu kolluunu geri itti ve sonra iki form doldurup birini bana uzatt. "Buray imzala," dedi.

Ben inat bir tavrla, "zin verin, nce okuyaym," dedim.

Sinirlendiini belli eden gzlerle bana bakt, ama okumam iin kad vermemezlik de etmedi. Gzlerim hi beklenmedik o szcklere, ev, dkkan ve arsa kiralarken aina olunan szcklere takld: "Bugn ... huzurumda ve kendi ellerimle . . . ben falan falan ... u u mahkemenin yetkisiyle resmi olarak . . . falancann falancayla evliliinden ... u ksmnn koca tarafndan denmesi kaydyla ... u tarihte denecek meblan . . . bir miktarnn da daha ilerideki bir zamanda ... Kuran'n hkmleri ve Peygamber'in hadislerine uygun bir evlilik ... evvelce ad zikredilen kocann rzasyla ... iki tarafn, dini ve medeni engellerden muaf olduunun ve kadnn devlette herhangi bir geliri veya maa olmadnn onayyla ... ahitlerin huzurunda ... "

Onu parampara etmeye hazr bir ekilde belgeyi iki elimle birden tuttum, ama mstakbel kocam onu elimden kapt; onun gzlerimde yakaladm zayflk ve yok-, sunluk, beni dikballmdan utandrm ve kendini ona kar mahcup hissetmeme yol amt. O durgun bir sesle, "Bu sadece bir formalite, baka bir ey deil," deyince ben de imzaladm.

***

Kendi lm hkmm imzalam da olabilirdim. Benim adm, imdiye kadar duyduum ilk szck olan

55

adm ve onun bilinli ve bilind aklmn yan sra, varlmla ve benliimle ilikisi hkmn tmden yitirmiti. O da kendi adn benimkinin yanna ilitirdi. nsanlarn beni yeni ismimle ardklarn duyarak onun yanna oturdum. Sanki gerekten bana yle hitap edemezlermi gibi, hayret dolu baklarla insanlara ve kendime baktm. Sanki lmtm de, ruhum bana benzeyen, ama tuhaf bir yeni ismi olan baka bir kadnn bedenine gemiti.

zel dnyam, yatak odam artk sadece bana ait deil-di. Daha nce hi kimseyle paylamadm yatam da onun olmutu. Uyurken ne zaman saa sola dnsem elim onun terden yap yap olan przl yuvarlak bana, koluna ya da bacana arpyordu. Yanmda soluk alp verirken kard ses, oday hazin bir yas havasyla dolduruyordu. Gzleri kapal olduunda beni bu adama balayan hibir ey kalmyordu. Onu diseksiyon odasndakiler gibi cansz bir vcut olarak gryordum. Ama gzlerini at ve annelik igdlerimi uyandran, ama hala bende cinsel bir arzu yaratamayan, aciz, yalvaran baklarndan biriyle karlatmda, onu, hi hatrlamadm bir yerde ve zamanda bacaklarmn arasndan kayp kveren ocuum gibi gryordum.

"Ben erkeim." "Eee?" "Reis benim." "Neyin reisi?"

***

"Bu evin ve onun iindekilerin, sen dahil." lk isyan iaretleri kendisini gsteriyordu: Benim kar

ndayken hissettii zayflk, onun iinde beni kontrol altna alma arzusu dourmutu.

56

"Her gn dar .kman istemiyorum," dedi. "Elenmeye kmyorum. alyorum." "Senin erkekleri muayene etmeni ve onlar soyman

da istemiyorum." Bir adamn bir kadn zerinde denetim kurma aba

snda en ok kafay takt zayf nokta buydu: Kadnn baka erkeklerden korunmas gereklilii. Erkein kendi kadnna duyduu kskanlk: Erkek aslnda kendisi adna korkar, ama kadn adna korktuunu iddia eder; onu mlkiyetine almak ve onun etrafnda kaln duvarlar rmek iin korunmas gerektiini ne srer.

"Senin muayeneden gelen gelire ihtiyacn yok," diye srar ediyordu.

"Ben para iin almyorum. imi seviyorum." "Kocan ve evin iin zgr olman gerekiyor." "Ne demek istiyorsun?" "Muayenehaneni kapat." Onun beni denetlemesini engelleyen kuvveti bana ve

ren eyin iim olduu sonucuna varmt. Bam dik tutmam salayan eyin her ay kazandm para -ne kadar az ya da ok olursa olsun- olduunu dnyordu. Benim gcmn bir iim olmasna ya da kendi param kazanmamn getirdii gurur duygusuna dayanmadnn farknda deildi. Psikolojik adan onun benim iin yaptklarna ihtiya duymadmn da farknda deildi. Ben kimseye bal yaamadm iin ne annemden, ne babamdan, ne de baka birinden yardm aramtm, oysa o annesine baml olarak yaamt ve onun yerine beni koymaya balyordu,

Yine de kendisini bir erkek olarak gryordu. Bir erkein zelliklerine sahipti: derinden gelen bir ses ve gr bir byk. Emrinde '.alan baka erkekler vard, kadnlar

57

byna kaamak baklar frlatyorlard, cadde ve sokaklarda yanndan geen ocuklar ona kaba szler syleyemiyor ya da stne ta atamyorlard.

* * *

"Muayenehaneni kapat," diye srar ediyordu. "Ya hastalarm, yar yolda brakacam insanlar ne

olacak?" "Yannda baka doktorlar var." "Ya geleceim, hayatmn yarsn renmeye adad-

m bilgilerim." "Senin hayatn benim." "Ya bana bata sylediklerin?" "lerin byle gideceini bilmiyordum." Gzlerimi olabildiince ap ona baktm. Gzleri so

ltk ve derinliksizdi. Elleri dndmden daha sert ve kabayd, parmaklar daha kalnd ve gzme tam bir aptal gibi grnyordu. Yanmdaki bu yabanc kimdi? Kocam dediim bu et yn da kimdi?

Bana yaklat, elimi tuttu, kulama bir eyler fsldad ve yzn benimkine yaslad. Onun kendini nemli gsteren bakna, syledikleri eylerin tutarszlna aldrmamaya, gzlerimin ve kulaklarmn tank olduklarn kabul etmemeye altm, ama imkanszd. Belleim berrak ve tetikteydi, her szc kaydediyordu. Zihnim de tetikteydi ve beni onun ruhunu karartan gerekliinin grntleriyle yzlemeye kkrtyordu. Dilerinin ve byk, dmdz tavan kulaklarnn yzme yaklatn grebiliyordum.

Kendimi ekmeye altm, ama terli kollaryla beni sard ve kulama kaba, zntl bir sesle fsldad. Kzgnlk iinde onu itip, "Niin bana yalan syledin?" dedim.

58

"Sana sahip olmak istemitim." "Bu ok gln. Ben arsa deilim." "Emirleri veren benim! Ben senin kocanm!" Gzlerindeki zayflk ve yoksunluk grnts silin-

mi, onu bana balayan ipler kopmutu. S gzlerinin yzeyine sert, kstah bir ifade gelip yerlemiti: Bu, kuvvetli bir erkein deil, kendisini sokaklardaki gibi kuvvetli birisi olarak grmeye alt, ama evinin iinde zayf olduunu hissettii iin aalk kompleksi gelimi olan, aciz bir adamn bakyd.

***

Bam ellerimin arasna alm, ameliyat odamda oturuyor ve kendime hata. yaptm sylyordum. Bir adamn derinliklerine bakmadan, karanlkta syledii szlere inanmtm. Zayfl ve bana ihtiya duymas kandrmt beni. Bu zayf insann, daha gl bir insan olsa tenezzl etmeyecei ve stesinden gelecei komplekslerini, sradan, aalk zelliklerini gizlediini a_nlamamtm. Evet, yanlmtm. Kalbimin ve aklmn sesine uymam, bu adamn istediklerini yapm, dkkan ya da ev kiralama kontratna benzeyen bir evlilik szlemesine imza atmtm. Bu hareketimle benim zerimde otorite kurmasna izin vermi olmuyor muydum? Bu szleme onu benim kocam yapmam myd?

Kocam! Daha nce asla sylemediim szck! Bu sz" ck benim gzmde ne anlam tayordu? Yatan yarsn kaplayan, am yarmas gibi bir gvde. Yemek yemekten hi bkmayan hangar gibi bir az. oraplar ve araflar kirleten iki krek gibi ayak. Beni btn gece boyunca horlayarak ve tslayarak uyank tutan kt, iri bir burun.

imdi ne yapmalym? Hatamn sorumluluunu kabul edip ebediyen onunla yaamay srdrmek mi? Ama onunla nasl yaayabilir, konuabilir, gzlerine bakabilir, dudaklarm uzatabilir, bedenimi ve ruhumu teslim edebilirdim? Hayr, hayr. Yaptm yanl btn bu cezalar hak etmiyordu; hem de hi ...

Herkes yanlr. Hayat dorularla yanllardan oluur. Neyin doru olduunu sadece yanl yaparak renebiliriz. Yanl yapmak zayflk ve aptallk saylmaz, ama yanl yapmay srdrmek byle saylr.

***

nsanlar hayretler iinde ve kar karak atlar azlarn. Bir kadn kocasndan nasl ayrlabilirdi? Ve niin?

Kendilerini bedenen ve ruhen bana teslim eden, onlar harap edici hastalklardan ve lmden kurtardm insanlar buna nasl cret edebilirlerdi? zel hayatma dair bir karara itiraz etmeye ya da kendi fikirlerini bana dayatmak istemeye ne haklar vard? Onlara ne yiyip ieceklerini syleyen, nasl nefes alp vereceklerini, nasl uyuyacaklarn, yaayacaklarn, oalacaklarn aklayan kiiydim ben ... Stetoskopumu ve beyaz nlm kardmda, zihnimi, zekam ve kiiliimi de bir kenara koyduumu unutmular myd? Ne kadar az ey bifiyorlard!

Annem ocukluumu mahvetmiti, okul btn ergenlik dnemimi ve ilk kadnlm benden almt, genliimden bana kalan yllarsa bir elin parmaklaryla saylabilirdi. Artk onlar heba etmeyecek ve kimsenin etmesine de izin vermeyecektim.

60

BF.

ocukken sandalyelerden ve oyuncak bebeklerden yarattm kk dnya gerek olmutu. Sihirli anahtar cebimdeydi. Kimsenin iznini almak zorunda kalmadan istediim zaman gidip gelebilirdim. Koca olmadan yatamda tek bama uyuyor, dilediimce sadan sola, soldan saa dnyordum. Okuyup yazmak, dnp kafa yormak ya da hibir ey yapmamak zere masamda oturuyordum.

zgrdm, bana alt olan kck dnyamda tamamen zgr ... Kapm kapatyor, ayakkablarm ve giysilerimle birlikte dier insanlarla yaadm yapmack hayat zerimden karp atyor ve evin her kesinde diledi-

61

im gibi vakit geiriyordum. Orada tamamen yalnzdm. Sesleri ya da soluk alp veren insanlar duyamyordum, baka insanlarn vcutlarna bakmak zorunda deildim. Hayatmda ilk defa kalbimden ar bir yk; bakalaryla paylalan bir evde yaamann yk kalkmt.

* * *

Gecenin ortasnda gzlerimi, gsmde yenilmi bir ordunun yorgun argn srklenen ayaklarna benzer 'pat pat'larla arpan kalbimin sesine atm. Alp verdiim nefesler, ypranm bir su arknn gcrtlarna benzer bir grltyle kaburgalarma srtnyordu. Ak gzlerim yalnzca bir siyahlk gryor, kulaklarm korkun bir lm sessizliinin ortasnda uulduyordu. Kalbimin tekleyip duracandan, nefesimin o srtnmeyle yavalayp tkanacandan, karanln gzlerimin n sndreceinden ve uultularn arasnda iitme yetimi kaybedeceimden korkmutum.

Grp grmediimi anlamak iin karanla baktm ve kulaklarma asldm. Balardan, kuyruklardan ve boynuzlardan oluan kk ktlelere blnerek oalan siyahln kocaman ktlesini grdm ve lm sessizliine yaylan o sesleri duydum: fsltlar, hrtlar, iniltiler. .. Bam battaniyelerin altna gmnce, hayaletler ve grltler yok oldu. Gsmdeki patrt hafifledi ve o srtnmeli grlt lp gitti. Yatan scakl eklemlerime, kol ve bacaklarma geerken, kollarm gerip uyuma isteiyle ve memnun bir ekilde esnedim. Fakat uyku gelmiyordu; kollarmda baka bir eyi ya da birisini -babamn gzlerine sahip, ama babam olmayan, kuzenimin dudaklarna sahip, ama kuzenim olmayan birisini- tutuyordum. Kimdi o? Genliimin gecelerini dolduran hayaletin ziyaret-

62

leri tekrar balamt. Gecelerim uzarken, yatam geniliyordu. Yalnzlk artk ok cazip grnmyordu gzme.

* * *

O adam nerede bulacaktm? Dnyann b u maheri kalabalnda bana ben kadar yakn o hayali varla, dlerimde kendine esasl bir yer edinmi olan bir adamn hayaletine rastlamay mit edebilir miydim? Onun gzlerindeki bak, sesinin rengini, parmaklarnn biimini, nefesinin scakln, kalbinin ve aklnn derinliklerini biliyordum. Biliyor, biliyordum! Bunun nasl olduunu syleyemezdim, ama biliyordum.

O gerek hayatta var myd, yoksa btnyle hayal gcmn bir rn myd? Bir gn onunla karlaacak mydm, yoksa hayatm, lene kadar onu beklemekle mi geecekti? imde uykuda bekleyen, sevmeye ve sevilmeye hasret olan bu deve ne olacakt? Onu hayatmdan karmal mydm, yoksa onu tatmin etmeye mi almalydm? Peki ama, tam bir mahrumiyeti sahte ya da eksik bir tatmine tercih ettiinde onu nasl tatmin edebilirdim? Hayal gcmde yarattm gibi mkemmel bir erkek ve mkemmel bir ak istiyordum; onun bedeli olarak ok uzun bir sre yalnz kalmam gerekse de, bu amalarmn ikisinden de vazgemeyecektim. "Ya hep ya hi!" Deimez ilkem buydu ve yarm yamalak arelere asla boyun emeyecektim.

O adam her yerde (saraylarda ve maaralarda, gece kulplerinde ve manastrlarda, bilim laboratuvarlarnda ve sanat tapnaklarnda, parlak klarda ve zifiri karanlkta, yksek tepelerde ve dibi grnmez uurumlarda, telala kouturulan ehirlerde ve balta girmemi vahi ormanlarda) aramaya karar verdim.

nsanlar niin aknlk iinde bakyorlard bana? Hayatm onlarn isteklerini yerine getirmek zere yeterince heba etmemi miydim? Benim, ellerim enemde, bir erkek tarafnda inek gibi satn alnmay bekleyerek evde oturmam istiyorlard. Kndi erkeimi semek benim doal hakkm deil miydi? Eer yleyse, bunu nasl yapmam bekliyorlard? Yalnzca baka kadnlarla bir araya gelerek, kitaplardaki resimlere bakarak, sonra beni seen tek adamla birlikte kalkp giderek mi? Oysa ok ak ki, onu bulmak iin bir sr erkee bakmam gerekiyordu. Etraflarnda dolamal, baklarm yzlerinde gezdirmeli, gzleriyle bulumal, seslerini ve nefes alp verilerini dinlemeli, parmaklarna ve byklarna dokunmal, kalplerini ve akllarn kontrol etmeliydim. Erkeimi karanlkta, kr bir pencerenin arkasnda ya da bir kilometre uzaktan tanmam mmkn myd? Onu kta grmek, onu denemek ve tanmaya almak benim iin hayati nem tayan bir ey deil miydi? Deneyim bilgiden nce gelmez miydi, yoksa geen seferki gibi yine yanlmam m istiyorlard? Bunun iin, bir erkei semek ve akn peine dmek iin bir kadnn hayatndaki en riskli deneyime girimekten baka seeneim yoktu.

* * *

Onda btn grebildiim, gzleriydi. Yznn geri kalan ksm her zaman beyaz bir koruyucu maskenin ve steril eldivenler iindeki parmaklarnn ardna saklanyordu. Vcudunu kat kat cerrah elbiseleri, ayaklarn cerrah ayakkablar kapatyordu. Soluu da anestezide kullanlan malzemelerden yaylan eter kokusunun arasnda kaybolup gidiyordu.

Onu, aktrmamaya alarak bana bakarken grm-

64

tm. Ameliyat masasndaki, gzleri kapal , barsaklar karnnda alm kocaman bir delikten dar tam, bilinci yerinde olmayan adam saymazsak, odada tek bamzaydk. Onun, yapt eylerin arkasna saklanmaya almasnn nedenini merak ediyordum: Bilincini kaybetmi adamdan m, benden mi, yoksa kendisinden mi korkuyordu, ya da bu tavr onun olaan hareketlerini mi yanstyordu?

Bana, "Niin bu kadar dalgnsn? Kimi dnyor-sun?" diye sorduunu duydum.

"Adam." "Hangi adam?" "imdi karnn atmz adam." Gld; dudaklarn ya da dilerini gremememe ra

men, ksa ve kmseyen szlerini gayet iyi duyuyordum. Ben sessiz kaldm, o da, adamn kaln barsaklarn el yordamyla arayarak karnn iini kurcalamaya balad. Az sonra kaln barsaklar bir ift forsepsle tutup kaldrd ve "Ona almann yarar yok. Kanser iyice yerlemi ve karn zarna yaylm," dedi.

Baygn yatan adamn yzne baktm ve sanki gsme bir bak saplanm hissine kapldm. Gzyalarm sessizce iime aktarak, baklarm yere indirdim.

Onun tekrar gldn ve "Byle eylere hala alamadn m?" dediini duydum.

"Asla alamam herhalde." Sessizce bana bakt; o aniden, "Benim kimi dnd

m biliyor musun?" diye sorana kadar, tek kelime etmeden hastann karnn dikip kapattk.

"Hayr." "Seni dnyorum." Gzlerini benimkilere dikerek her szc vurgula-

()5

mt, ben de baklarm yerden kaldrp dikkatle ona baktm.

* * *

Bir erkein sahip olabilecei btn arzular aktarmaya alyormu gibi bakt bana. "Bir kadn evlenince, gen bir bakireden ok daha serbest olur," dedi.

Ben de kzgn bir bak frlatp, "Benim kurtuluum bedenimin iindeki fiziksel bir deiiklie bal deil. Rastgele bir darbeyle dalabilecek ve bir cerrahn inesiyle geri getirilebilecek nemsiz bir zardan korktuum iin vcuduma herhangi bir kstlama koymay dnmem. Ben kendi snrlarm kendim belirlerim, dilediim gibi, zgrlm de szc anladm biimiyle ayn ekilde kullanrm," dedim.

Bana baklar biraz hainceydi imdi. "Niin korku-yorsun o zaman?"

"Neyden korkuyorum?" "Benden." "Senden mi!" Benden ne istiyordu ya da ben ondan ne istiyordum?

Emin deildim, ama erkekler ya da kendim hakknda, aklmn iinde hala belirsiz olan bir eyi istediim kesindi.

* * *

Kararl admlarla n kapsna doru yrdm ve gvenli bir hareketle zilini aldm. Zaferine nasl sevindiini belli etmeye gerek duymad, geni bir glmsemeyle at kapy ve "Geleceini sanmyordum," dedi.

"Niin sanmyordun?" "Bana henz gvenmediini dnmtm." "Gvenmiyorum ki."

66

Oturdum, o da gelip yanma oturdu, bacaklar benimkilerin hemen dibindeydi. Bunun zerine ayaa kalktm ve tam karsna oturdum. Muzip bir glmsemeyle, "Niin yanmda oturmak istemiyorsun?" diye sordu.

Dorudan gzlerine bakarak, "Gzlerini grebileyim diye karnda oturmay tercih ediyorum," dedim.

Cevap vermedi, baklarn yakalamaya altm ama gzlerini ka